Мұғалім мен оқушылар арсындағы қатынас

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе . . . 3

І. Бөлім. Талас-тартыстың әлеуметтік сипаты . . . 5

1. 1. Талас-тартыстың жалпы сипаттамасы, ерекшеліктері, зерттеу проблемасы . . . 5

1. 2. Мекемелерде туындайтын талас-тартыстың типтері . . . 12

1. 2. 1. Оқу-тәрбие процесінде туындайтын талас-тартыстың түрлері . . . 14

ІІ. Бөлім. Мұғалім мен оқушы арасында туындайтын талас-тартыстың себептері, оларды шешу жолдары . . . 15

2. 1. Мұғалім мен оқушы арасында қарым-қатынас жасау мәдениеті . . . 15

2. 1. 1. Қарым-қатынас дегеніміз не? . . . 15

2. 1. 2. Мұғалім мен оқушылар арасындағы қатынас . . . 18

2. 1. 3. Мұғалім мен оқушылар арасында туындайтын тартыс . . . 27

2. 2. Оқу-тәрбие процесі барысында талас-тартыстың туындау себептері . . . 32

2. 2. 1. Өзара реніштің туындау себептері мен психологиялық ерекшеліктер . . . 32

2. 3. Педагогикалық процестегі талас-тартыстарды шешу стильдері . . . 35

ІІІ. Бөлім. Эксерименталды бөлім . . . 40

Қорытынды . . . 65

Әдебиеттер тізімі . . . 68

Қосымша . . . 70

Кіріспе.

Қазіргі мектеп дидактикалық шеберлігіне педагогикалық кәсібилігі сай академиялық білімі бар, яғни, жеке тұлғаның даму деңгейіне диагностика жасай алатын мұғалімдерді қажетсінуде. Күнделікті мектеп өмірінде кездесетін өткір даулы жағдаяттар, оқиғалар, оқушыылардың оқуға ынтасының төмендеуі, стрестік жағдайлар мұғалімнен психологияны терең меңгеруді талап етіп отыр. Мектептегі даулы қатынас туғызатын жағдаяттар қалай, неліктен пайда болады, әрі оны болдырмаудың жолдары бар ма? - деген сұрақтар менің осы тақыпты таңдауымның себебі болды. Менің ойымша, педагогикалық қақтығыстарды шешу - бұл өзіндік ішкі логикасы бар, нағыз зерттеу жұмысы.

Бұл мәселені, яғни, педагогикалық процесте кездесетін мұғалім мен оқушылар арасында қарым-қатынас мәселесін зерттеген ғалым, Л. Алтынбекова: «Баламен ортақ тіл табысу үшін мамандардың бала психологиясы, олардың әр сатыдағы ерекшеліктері жөнінде толық теориялық білімі болуы керектігі даусыз. Сол білімді тәжірибеде қолдану тек өзара қарым-қатынас негізінде жүзеге асады. Көп жағдайларда мектептегі, әсіресе, жас өспірімдер мен мұғалімдер арасындағы "қиын балалардың" қаулап кетуі - мұғалімнің бұл мәселесінің түпкі себебін, олардың жеке ерекшеліктерін жете білмеуінің салдарынан болатын құбылыс», - деп атап көрсеткен.

Зертеу жұмысының мақсаты: педагогикалық прцессте мұғалім мен оқушы арасында туындайтын тұлғааралық талас-тартыстартыстың туындауының себебін анықтау.

Зерттеу субъектісі: педагогикалық процесте мұғалім мен оқушы арасында туындайтын тұлғааралық талас-тартыс.

Зерттеу объектілері : Тельман орта мектебінің мұғалімдер тізімі (қосымшада берілген) .

Зерттеу пәні: педагогикалық процесте мұғалім мен оқушы арасында тұлғааралық талас-тартыстың сыртқы және ішкі фактолардың әсерінен туындауы, дамуы және аяқталуы.

Зерттеу әдістері: Т. Лиридің «Тұлғааралық қарым-қатынасты» диагностикалау әдістемесі, «Тұлғааралық бағыт-бағдарды анықтау» тестісі, «Реактивті және тұлға мазасыздығы деңгейін анықтау» Ч. Д. Силберг, Ю. Л. Ханин әдістемесі.

Ғылыми болжам: Педагогиалық ұжымда талас-тартыстардың туындауының негізгі себебі - адамдардың құндылықтық деңгейлері мен идеалдарының бір-біріне сай келмеуі және мұғалімнің тұлға ретінде мазасыздық деңгейінің жоғары болуы.

I бөлім. Талас-тартыстардың әлеуметтік сипаттамасы.

1. 1. Талас-тартыстардың жалпы сипаттамасы, ерекшеліктері, зерттеу проблемасы.

Педагогикалық психологияның, қарым - қатынас психологиясының, күрделі, педагогикалық мәнді проблемаларының бірі - адамның іс - әрекетте, қарым - қатынаста кездесетін талас -тартыстар проблемасы болып табылады. Психологиялық тұрғыдан адғанда талас - тартыстар (лат. KNFLITUS) дегеніміз - адамдардың санасындағы, қарым - қатынастардағы жағымсыз сезімдермен байланысты қарама - қарсы бағыттардың тоғысуы. Топтық және тұлғараалық талас-тартыстардың негізінде адамдар арасында бір- бірімен сәйкес емес, бір мезгілде жүзеге аса алмайтын қызығушылықтар, қажеттіліктер, құндылықтар жатады. Бірақ психологияда талас - тартыстардың анықтамасы және осы түсініктің көлемі әлі күнге дейін толық шешілген емес. Талас - тартыстар туралы идеялардың жинақталуы сан ғасырлық тарихқа ие. Ең алғаш талас - тартыстар туралы концепциялар 19-20 ғ-да пайда болды және кейінгі жүзжылдықтарда көптеген ғылымдар бұл феноменнің табиғатын түсіндіру, болдырмау және оны шешу жолдарын іздеумен айналысуда.

20 ғ-дың бірінші жартысында шет елдік психологиялық зерттеулердің арасында, талас-тартыстардың мынадай бағыттары ерешеленеді:

психоаналитикалық (З. Фрейд, А. Адлер, Л. Хорни, Э. Фромм) ;
социотропты (У. Мак-Дугалл, С. Сигеле және т. б. ) ;
этологиялық (К. Лоренц, Н. Тинберген) ;
топтың динамика теориясы (К. Левин, Д. Креч, Л. Линдсей) ;
фрустрационалды - агрессивті (Д. Доллард, Л. Берковитц, Н. Миллер) ;
мінез - қылықтық (А. Басс, А. Бандура, Р. Сирс) ;
социометриялық (Дж. Морено, Э. Дженигс, Д. Додд, Г. Гурович) ;
интерракционалды (Д. Мид, Т. Шибутани, Д. Шпигель) .

Қазіргі таңда, шет елдік психологияда талас - тартыстарды зерттеу келесі бағыттарда дамып келе жатыр:

теориялық - ойындық (М. Дойч) ;
организациялық жүйелер теориясы (Р. Блейк, Дж. Мутон) ;
әңгімелесу процесінің теорясы мен практикасы (теория и практика переговорного процесса) (Д. Прюитт, Д. Рубин, Р. Фишер, У. Юри) .

1956 жылы жарық көрген, американ социологы Л. Козердің "Әлеуметтік конфликттердің функциялары" атты еңбегі қазіргі батыстық талас - тартыстардың социологиясының құрылуына негіз болды. "Позитивті - функционалды конфликттер " концепциясында, ол әлеуметтік жүйелердің тұрақтылығын қамтамасыз етуде талас - тартыстар рөлінің маңыздылығын тұжырымдаған. Оның айтуы бойынша талас - тартыстар әлеумметтік иновацияларға, жаңа қоғамдық тәртіптердің, нормалардың және қатынастардың орнауына негіз болады.

Совет психологиясына келетін болсақ, 1988 - 1992 ж-ры А. Я. Анцупов талас-тартыстардың эволюционалд-дисциплинаралық теориясын құрастырды. Кейін бұл теория жалпы талас - тартыстар теорияларының ішінде бірінші қатарға енді. Бұл теорияның кейбір аспектілерінің дамуына А. И. Шипиловтың еңбегі зор.

Қазіргі таңда, талас-тартыстар проблемасын қарастырғанда, көптеген авторлардың көз-қарасы бойынша негізінен тәжірибиелік жұмыстардың көбейіп, теориялық зерттеулердің саны азаюда.

Талас - тартыстар құрылымы - оның бірігейлігін қамтамасыз ететін, әлеуметтік өмірдің басқа да құбылыстарынан ерекшелейтін талас-тартыстардың тұрақты байланыс жүйесі. Талас-тартыстардың психологиялық құрылымын екі ұғым: «талас-тартыстар жағдаяты» және «инцидент» арқылы түсіндіруге болады. Талас-тартыстар жағдаяты - талас-тартыстардың нақтылы негізі, екі жақтың қызығушылығы мен қажеттілігі арасындағы қарама - қайшылық. Бұл әлі талас-тартыстардың өзі емес, нақтылы болмыстағы қайшылықты ұзаққа дейін бірлескен әрекетке қатысушылар саналы түрде қабылдамай жүре береді.

Инцидент - талас - тартыстар жағдаятын саналы түрде түсіну, екі жақтың алғаш рет соқтығысуы, ол талас - тартыстың басталуына негіз болады.

Талас - тартыстық құрылым:

Талас - тартысқа қатысушы → Нысаны ← Талас - тартысқа

жақтар қатысушы жақтар

Сызбада көрсетілгендей әр талас - тартыстың нысаны (даудың себебі болған нақты немесе идеалды зат) және жақтары (жеке адамдар немесе топтар) болады.

Талас - тартысқа қатысушылардың ішкі және сыртқы позициясын ажырату керек. Сыртқы позиция - қарсыластарға ашық жарияланатын талас - тартыстарға қатысудың себебі. Ішкі позиция - талас - тартыстарға қатысудың шынайы себебі даулы іс - әрекетке кірісуге түрткі болған қызығушылықтар, құндылықтар, мотивтер. Сыртқы және ішкі позициялар бір - біріне сәйкес болмауы да мүмкін. Көбінесе ішкі себептерді адамның өзі де сезбейді, олар адамның бейсанасында ұялайды. Ішкі мотивтерді санамен сезу - талас-тартыстардың шешілуінің алғышарты болып табылады.

Талас-тартыстарға қатысушылар үшін даулы мәселенің бар екендігі инцидент пайда болған кезде түсінікті болады. Сонымен, инцидент - өзара әрекетке қатысушылар өздерінің қызығушылықтары мен мақсаттары арасындағы объективті қайшылықты түсінген сәт.

Инциденттің ашық және жасырынды түрлері болады. Жасырынды инцидент қатысушылардың санасына жеткенімен, олардың нақты қатынастары мен қимылдарында ешқандай көрініс таппайды. Ашық инцидент дегеніміз - қатысушылардың бірқатар өзара ерегесі, жанжалдары.

Талас - тартыстар динамикасы - ішкі механизмдер мен сыртқы факторлардың әсерінен талас - тартыстардың даму жолы, өзгеруі болып табылады. Даму процесі барысында талас - тартыстар бірнеше даму сатыларынан өтеді. Қазіргі авторлардың көбі талас-тартыстардың келесі сатыларын ерекшелейді:

1 саты - нақты талас - тартыс жағдаятының пайда болуы;

2 саты- талас - тартысты саналы қабылдау;

3 саты - талас - тартыстық іс - әрекеттер;

4 саты - талас - тартыстың шешілуі.

Сызбада көрсетілгендей, талас- тартыс оған қатысушылардың мақсаттарында объективті қайшылық пайда болғанда басталып, объективті қайшылықты саналы қабылдағанға дейін жалғасып, талас - тартыстық әрекеттерден өтіп белгілі бір шешімге келіп аяқталады. Екі өтпелі саты кейде болмайды, пайда болған талас - тартыс 3-ші немесе 3-ші сатыға жетпей - ақ өз шешімін табады. Бірақ, көбінесе талас - тартыстар барлық сатылардан өтеді.

Талас-тартыстық іс-әрекеттер сатысында оның барлық құрылымдық жақтары да дамиды, нысаны кеңейіп, бір сатыдан басқа сатыға таралады. Мысалы, іскерлік қатынастардан жеке тұлғалық қатынастарға, талас - тартысқа қатысушылардың қатары да кеңейіп, жеке тұлғалық талас - тартыстар топаралық талас - тартыстарға айналып кетеді.

Талас-тартысқа қатысқан адамдардың санына байланысты, оның негізгі 4 түрлерін ерекшелеуге болады: тұлғаішілік, тұлғааралық, тұлға мен топтың арасында және топаралық талас-тартыстар.

Тұлғаішілік талас-тартыстар категориясына индивид санасында бейнеленетін әр түрлі жеке тұлғалық қалыптасулардан (мотив, мақсат, қызығушылық және т. б. ) тұратын талас - тартыстардың психологиялық бірлігін айтады. Тұлғаішілік талас - тартыстардың келесі негізгі түрлері бар:

мотивоционалды талас - тартыстар;
моральды;
жүзеге асырылмаған тілектердің арасындағы талас-тартыстар;
өзіне-өзі әдеттегідей баға бере алмауынан туындайтын талас - тартыстар.

Адам өзіне жете алмайтын, бір-біріне сай келмейтін мақсаттарды алдына қойған кезде тұлғаішілік талас - тартыстар туындайды.

Топаралық талас-тартыстар деп, қарым - қатынаста адамдар топтары, немесе топтардың жеке мүшелері арасында, өздерін және бірін - бірі басқа топтың мүшелері деп қабылдайтындықтан туындайтын барлық талас - тартыстық жағдайлар аталады.

Тұлғааралық талас-тартыстар - бұл адамдар арасында әр түрлі себептерге байланысты туындайтын қарама - қайшылықтар, қақтығыстар.

Талас-тартыстарды дәстүрлі классификациялауда топішілік талас-тартыстарды жиі ескермейді. Бұған енгіз болған көз-қарас топішілік талас - тартыстар еркін феноменологияға ие емес, ол тұлғааралық немесе топаралық талас-тартыстар формасына айналады, өйткені, топішілік талас-тартыстарға қатынасатындар-топтың жеке мүшелері немесе оның құрамына енетін топшалар.

Талас-тартыстар мотивациясын және жағдайды субъективті қабылдауды ескере отырып, Г. И. Козырев талас-тартыстардың келесі түрлерін ерекшелейді: жалған талас-тартыстар - субъект туындаған қайшылықтарды себепсіз деп қабылдайды; потенциялды талас-тартыстар - талас-тартысқа негіз бола алатын себеп бар, бірақ, бір немесе екі жақ та, белгілі бір себептерге байланысты жағдайды конфликт ретінде толық қабылдаған жоқ. Шынайы талас-тартыс (истинный конфликт) - екі жақтың бір-бірімен қақтыңысуы.

Егер де, талас-тартыстарды адамның талас-тартыстық жағдайдағы мінез-құлқын ескере отырып классификацияласа, онда оларды рационалды және эмоционалды; мақсатына және көз-қарасына (последсвиясына) байланысты - конструктивті (функционалды) және деструктивті (дисфункционалды) деп бөледі.

Жоғарыда айтылғандардың барлығын қорытындылай келе талас-тартыстардың кейбір позитивті функцияларын ерекшелеуге болады:

талас-тартыс жасырынды қарама - қайшылықтардың шешілуіне негіз болып, оған қатысқан екі жақты қарым-қатынастың жаға деңгейіне шығарды;
талас-тартыстық жағдайда адамдар өздерінің қызығушылықтарымен қатар, оларға қарама - қайшы қызығушылықтарды нақты түсініп, объективті проблеманың барын мойындатады;
ұжымда талас-тартыстар топішілік және топаралық байланыстарды стабилизациялау және интеграциялау функциясын атқарады, позитивті шешілген талас-тартыстар қатынастардағы құндылықтарды шешеді, оларға динамикалық сипат береді, шығармашылықты және иновациялылықты жақтайды;
талас-тартыс ақпарат іздеуге оған және талдау жасауға себеп болады, күштердің арақатынасын, өзінің потенциялын объективті бағалауға - бұл ішкі ресурстарды мобилизациялауға, өзінде және өз тобына өзгерістер енгізуге мүмкіндік береді;
талас-тартысқа қатысушылардың позицияларын, қызығушылықтарын, мақсаттарын анықтайды, осылайша ол туындаған проблемалардың үйлесімді шешілуіне негіз болады.

1. 2. Мекемелерде туындайтын талас-тартыстардың типтері.

Талас-тартыстар типтерінің классификациясын қаратырғанда ол оған қатысқан субъекттер санына негізделген талас-тартыстар классификацясына сай келетіндігін байқауға болады. Екі жақтың құрамы бойынша мекемелерде туындайтын талас-тартыстарды 3 категорияға бөлуге болады (26, 40) :

- тұлға - тұлға (тұлғааралық) ;

- топ - топ (топаралық) ;

- топ - тұлға.

Көрсетілген талас-тартыс типтері бір-бірінен шығып, шеңбер тәрізді бірін - бірі шарттайды. Мекемелерде тұлғаарадық талас-тартыстарды шартты түрде вертикалды және горизонталды деп бөлуге болады. Вертикалды - мұндайда талас-тартысқа қатысқан жақтар басқару иерархиясының әр түрлі деңгейінде орналасқан; горизоталды талас-тартыстар - мұндайда талас-тартысқа қадысқан жақтар басқару иерархиясының бір деңгейінде орналасқан. Бұл талас-тартыстардың басқа да талас-тартыстардан еш айырмашылығы жоқ. Айырмашылықтар талас-тартысқа қатысқан екі жақтың жүгінетін позицияларда ғана болуы мүмкін.

Тұлғааралық талас-тартыстар басқа талас-тартыстар типтерімен тығыз байланысты. Тұлғааралық талас-тартыстар өте жиі тұлғаішілік талас-тартыстардан туындайды: адамның ішкі жеке тұлғалық қарама-қайшылықтар тенденциясы, басқа адамдармен қақтығысқа әкеледі. Ол жиі оны толғандыратын проблемалардың шынайы себебін таба алмай, басқа адамдарды кінәлай бастайды. Осының салдарынан ол өзін адекватты емес ұстап, топ мүшелеріне себепсіз притензиялар, талаптар қояды. Онымен қарым-қатынас жасаған адамдар мұндай мінез-қылықтың себебін түсінбейді, ал егер бұл мінез-қылық олардың жеке қызығушылықтарын бұзса, онда олар онымен талас-тартысқа түседі.

Мекемелердегі топаралық талас-тартыстар құрылымдық бөлімшелер арасында және бір бөлімшенің қызметкерлері арасында да туындауы мүмкін.

Тұлға мен топ арасындағы талас-тартыс тұлғаның жеке талаптары мен топта қалыптасқан мінез-қылық нормалары арасындағы қарама-қайшылық ретінде көрініс береді. Бұл талас-тартыс ұжымның даму деңгейі басқару стилңне сай келмеуінен, ұжым басқарушысының және специалисттерінің компитенттілігінің жетіспеушілігінен, топ өз басшысын қабылдамауынан туындайды. Бұл категориядағы талас-тартыстар әр түрлі көрініс беруі мүмкін.

Талас-тартысты және топтың даму деңгейінің арасындағы байланысты зерттеген зерттеушілер (Бэннис, Шепард, және т. б. ) даму деңгейі бойынша әр түрлі сатыдағы топтар талас-тартыстық және стрестік жағдайларға реакциялары әр түрлі болады дегенді қабылдаған. Жалпы тенденция мынада: дамыған топтар туындаған қиындықтарға күштерін мабилизациялаумен, ал даму деңгейі бойынша төмен топтар - ішкі дезорганизациямен жауаб береді. Осыдан басқа, даму деңгейі төмен топтарда жүйелі қалыптасып қалған мақсаттары мен бағыт-бағдарының жоқтығынан ішкі талас-тартыстардың туындауы жиі кездеседі. Теориялық жағынан, құндылықтық бағыт-бағдарлылықтың бірігейлігі топтың бірігейлігінің көрінісі екендігіне сүйеніп, топтың және индивидтің бағыт-бағдарының сай келмеуі негізінде талас-тартыстардың деңгейін болжауға болады.

1. 2. 1. Оқу-тәрбие процесінде туындайтын талас-тартыстардың түрлері.

Оқыту-тәрбие процесінде процесінде туындайтын талас-тартыстарға келетін болсақ мектептегі қақтығыстарды үш үлкен топтарға бөлуге болады:

1-ші топқа мотивтік қақтығыстар кіреді. Ол оқушы мен мұғалім арасында оқушының әлсіз оқу мотивіне байланысты, яғни оқушы оқығысы келмейді, қызығусыз не зорлықпен оқиды. Негізі бір ғана мотивке байланысты болғандықтан, бұл топтағы қақтығыс күшее береді де, нәтижесінде мұғаләм мен оқушы арасында өзара жек көрушілік, ұнатпаушылық, тіпті күрес пайда болады.

Мысалы, мұғалімдер өзара, көбінесе, оқушылар туралы ғана айтады: олар түк түсінбейді, тыңдамайды, оқығылары келмейді т. б. Ал оқушылар, әрине мұғалімдер туралы айтады: бағаны әділеттсіз қояды, оқушыларды сыйламайды, ұрысқақ, т. б . Екі жақты да тыңдаған адам қайсысы дұрыс, қайсысы кінәлі екендігін ажыратуға қиналады. Негізінде мотивтік қақтығыстар мұғалім мен оқушының қатынасы үзілген, байланыссыз, қарама-қарсы қойылған әр түрлі бағыт пен мақсатты көздегендіктен пайда болып отырады.

2-ші топқа оқытуды ұйымдастыруңдың кемшілігіне байланысты туындайтын қақтығыстар кіреді. Біз мектептегі оқу үрдісі кезінде оқушы басынан өткізетін 4 кезңді атап көрсетеміз. Мектеп - бұл өзек десек, оған 1-ші сыныпта енген оқушы 11-ші сыныпта түлек болып шығады.

Бірінші сынып оқушысы оқуды бастай отырып күрделі әрі ауыр кезеңді бастан өткізеді (1 кезең) . Себебі: а) іс-әрекет түрі өзгереді; ә) әлеуметтік көз-қарасы өзгереді; б) жаңа міндеттер мен талаптар пайда болады.

Мектепке бейімделу 3 айдан 1, 5 жылға дейін созылады.

Өзінің жаңа рөліне енді ғана үйренген кезде оқушы жаңа қақтығыс кезеңіне тап болады (2кезең), ол 5-ші сыныпқа көшіп, әр түрлі пән мұғалімдерінен оқи бастайды. Бастауыш сыныпта мұғалімнің қамқорлығына, көмегіне үйреніп қалған оқушыға қатал, талап қойғыш мұғалімге үйренуге тура келеді, әрі пәндер күрделене түседі.

3-ші қақтығыс кезеңі 9-шы сыныптың басынан басталады, себебі жаңа ділгірлік туындайды: «9-шы сыныптан кейін не істеу керек?» - оқуды жалғастыру немесе басқа оқу орнына түсу. Басқа оқу орнына баратын оқушыларда егер оның үлгнрімі төмен болса, «өзін-өзі төмендету» мәселесі, ал жақсы үлгерімі барларында отбасына материялдық көмек көрсету, ертерек жұмыс істеу мәселесі туындап, олар алаңсыз балалықпен қоштасып, ересек өмірді бастауларына мөжбүр болуы түрлі эмоциялық толқуларды туғызады.

Соңғы, 4-ші кезең мектепті бітіру, болашақ мамандықты таңдау, курстық емтихнадар, жеке басына қатысты өмірдің басталуы.

3-ші топқа өзара әрекетке қатысты педагогикалық қақтығусылар енеді. Олар оқушы мен мұғалім, мұғалім мен мектеп әкімшілігі (директор, оқу ісінің меңгерушісі) арасындағы жеке бастарының ерекшелігі, олардың мақсаттары мен өмірлік құндылықтарына байланысты туындап отыратын қақтығыстар.

«Оқушы - оқушы» қақтығысы - басшылыққа ұмтылу 2-3 бала арасында, ұлдар мен қыздар арасында, 3-4 оқушы мен бүкіл сынып арасындаболады.

«Мұғалім - оқушы» - бұл мотив қақтығыстан басқа, адамгершілік - этикалық тұрғыдан болады. Мысалы, мұғалімдер айтқан сөздерінде тұрмайды, балалардың сырын ашып қояды, т. б.

«Мұғалім - мұғалім» қақтығысы - сабақ кестесінен бастап, жеке бастарына қатыстыдүниелерге дейіе болады. Бастауыш буын мен орта буын сынып мұғалімдерінің арасында кездеседі.

«Мұғалім - мектеп әкімшілігі» - билік жүргізу мен бағыну мәселесінен туындайды.

Сонымен мектеп өмірі біртұтас педагогикалық қақтығыстардан тұратынына көзіміз жетті. Сол себепті әрбір мұғалім қақтықыстың табиғатын, құрылымын, өрісін, қозғалысын білу керек. Мұғалім кез келген педагогикалық жағдаяттан абыройын түсірмей шығуы міндетті, әрі парызы болып табылады.

II бөлім. Мұғалім мен оқушы арсында туындайтын талас-тартыстардың себептері, оларды шешу жолдары.

2. 1. Мұғалім мен оқушы арасында қарым-қатынас жасау мәдениеті.

2. 1. 1. Қарым-қатынас дегеніміз не?

Оқу үрдісінде жаңа инновациялық технологиялар пайдаланылып келеді. Педагогикалық үрдістің сапалы болуына көңіл бөлініп отыр. Солардың бірі - педагогикалық үрдістегі мұғалім мен оқушының қарым-қатынасы.

Мектептегі ең басты фигуралар - ұстаз бен оқушы. Олардың сабақтағы, сыныптан тыс жұмыстардағы қарым-қатынасы оқыту - тәрбие процесінің эффективтілігінің маңызды шарты, оқушы жеке тұлғасының қалыптасуының бір әдісі болып табылады.

Тіл - адамның қатынас құралы дегендей, мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынас олардың тіл табысуына байланысты болмақ. Ғылымның тіліне сүйенсек, мұғалімнің коммуникативтік іскерліктері оқу және тәрбие үрдісіндегі қарым-қатынастың жүйелі, сапалы және нәтижелі болуына әкеледі.

Ғалымдардың пікірі бойынша, ХХ ғасыр басына дейін «коммуникация» терминіне көп көңіл бөлінбей, сөз тек қатынас және оның түзгіштері жайлы айтылып келген дейді. Бірақ «коммуникация» (communicatio) деген сөздің түбірі латыннан алынғанына қарағанда бұл сөздің ежелде пайда болғаны шығады.

Энциклопедиялық сөздіктер «коммуникацияны», біріншіден, хабарласу жолы, адамнан адамға мағлұматтар беру деп айқындайды.

Психологиялық сөздік «коммуникация» (ағылшынның communicatе - хабарлау, байланыстыру, қатынаста болу) -әлеуметтік психологияда, біріншіден, адамдар арасындағы кәсіби және тұлғалық байланысты; екіншіден, адамдар арасындағы қатынастағы мағлұматтармен алмасуын сипаттау деп береді.

Коммуникация сондай-ақ, адамдар арасындағы қызмет барысындағы көзқарас алмасу, ой, көңіл мен сезім алмасу.

Коммуникация кең мағынада қатынас деп те тұжырымдалады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.