Кәсіпорынды маркетинг басқару жүйесінің отандық тәжірибелері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 70 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1 Маркетинг іс - әрекетінің теориялық тұжырымдамалары

1. 1 Маркетинг және маркетингтік зерттеулердің мәні мен

теориялық негіздері . . . 7

1. 2 Кәсіпорынды маркетингтік басқару жүйесінің

шетелдік тәжірибелері . . . 12

1. 3 Кәсіпорынды маркетингтік басқару жүйесінің

отандық тәжірибелері . . . 17

2 «Тыныс» АҚ кәсіпорыны мысалы бойынша маркетинг

жүйесінің қалыптасу жағдайлары

2. 1 Кәсіпорынның қазіргі кезеңдегі экономикалық жағдайы туралы

жалпы мәлімет . . . 24

2. 2 Кәсіпорынның маркетингтік көрсеткіштерін талдау . . . 33

2. 3 Кәсіпорынның бәсекелік қабілеттілігін басқару жүйесі

және стратегиясы . . . 44

3 Қазақстан Республикасында кәсіпорындардың маркетингтік

қызметін жетілдіру жолдары

3. 1 Кәсіпорынның маркетингтік жүйесін жетілдіру - бәсекеге қабілетті

өнімді шығарудың тиімді тетігі . . . 49

3. 2 Жарнама жағдайын дамыту мәселелері . . . 54

Қорытынды . . . 60

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 64

Қосымшалар

Кіріспе

Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі Елбасымыздың «Қазақстан - 2030» атты халыққа жолдаған стратегиялық бағдарламасында «Бәсекелік қабілеттілік - Қазақстанның әлемдік экономика мен қоғамдастыққа табысты кірігуінің кілті» ұсынған стратегиялық мақсаттарға жету экономиканы түбегейлі реформалау жөніндегі терең ғылыми зерттеулерді, сонымен қатар шаруашылықпен шұғылданатын отандық субъектілердің, оның ішінде, өндірістік кәсіпорындардың іс-әрекеттерінде маркетингтің шетелдік тәжірибесін қолдану туралы тәжірибелік ұсыныстар әзірлеуді талап етеді. Қазақстанның қазіргі нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпорындарды басқару мәселелерін талдай отырып, маркетингті жетілдіру бағыттары мен даму ерекшеліктерін анықтау отандық өнімнің табыстылығы мен бәсекеге қабілетін қамтамасыз етуде маңызды болып табылады. [1]

Бірақта өндірістің әлеуметтік - экономикалық тиімділігін қамтамасыз ететін жалпы экономикалық құбылыс пен тетік ретіндегі маркетингтің рөлін отандық кәсіпкерлер әлі тиісті деңгейде бағалаған жоқ. Қазақстанның әлеуметтік - экономикалық жағдайларына және кәсіпорынның күнделікті жұмысына бейімделген маркетингтің құралдары мен тәсілдерін қолдану жөніндегі ғылыми - әдістемелік зерттеулер жоқтың қасы. Кейбір жағдайда маркетинг өткізу мен жарнама жиынтығы ретінде қабылданады, бұл осы тұтастай түсінуге және тиімді қолдануға бөгет келтіруде.

Нарықтағы қатаң бәсеке халықтың төлем қабілетінің төменділігі, кәсіпорынның айналым құралдарының жеткіліксіздігі, өндірістік шығындардың үнемі өсуі отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін төмендетіп, өткізуді қиындатуда. Осы және басқа проблемаларды шешу нарықты дамытатын қозғаушы күштер мен тәсіл - құралдарды түсінуге бағытталған ұйымның қазіргі бизнес философиясы - маркетингті творчестволық тұрғыда пайдалануына байланысты болып келеді.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - кәсіпорындарда маркетингтік іс-әрекетінің қазіргі жағдайын талдай отырып, маркетинг дамуының шетелдік тәжірибесін Қазақстан экономикасының нақты жағдайларына бейімдеу арқылы кәсіпорындардың бәсекелік қабілетін өсіру факторларының іс-әрекетін ұйымдастыруды жетілдіру. Негізгі мақсаттарға сәйкес келесі міндеттерді ашып көрсету алға қойылған:

Маркетинг және маркетингтік зерттеулердің мәнін, оның теориялық негіздерін қарастыру.
Маркетингтің даму эволюциясының шетелдік тәжірибесін қарастырып, Қазақстанның өтпелі экономикасы кезеңінде оны қолдану ерекшеліктерін көрсету.
Кәсіпорындардың маркетингтік іс - әрекетінің қазіргі жағдайын талдай отырып, шешілмек мәселелерін анықтау.
Айқындалған өзгешеліктерді есепке ала отырып, кәсіпорындарда қалыптасқан қолданбалы маркетингтік іс - әрекетін, қызметін одан әрі жетілдіру бойынша ұсыныстар беру.

Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні - бұл кәсіпорынның бәсекелік қабілетін өсіру факторы: маркетинг және маркетингтік зерттеулер іс - әрекеттері және оны жетілдіру жолдары.

Зерттеу объектісі болып Көкшетау облысында өрісі өсіп, өркендеп келе жатқан байырғы кәсіпорындардың бірі - «Тыныс» акционерлік қоғамы табылады.

Тақырыптың зерттелу деңгейі - бұл маркетинг ілімінің өзіндік даму барысында күрделі өзгерістерден өту үрдістері бойынша көрініс табады. Маркетингті кешенді зерттеуге өздерінің классикалық еңбектерін арнаған авторлар: Ф. Котлер, Ж. Ж. Ламбен, Б. Берман, Н. Борден, П. Друкер, Е. Маккарти, Б. Фрей, Т. Левитт және т. б.

Дамыған елдер кәсіпорындары маркетингке біртіндеп нарық жағдайларына бейімделе енген болса, Қазақстан кәсіпорындары маркетинг тұжырымдамасына жедел қарқынмен нарық қатынасының енді ғана қалыптасып жатқан жағдайында өтуіне тура келді. Сонымен бірге шетел ғалымдарының талдамалары мен ұсыныстары Қазақстанның қазіргі экономикалық жағдайына көбіне сәйкес келе бермейді. Сондықтан маркетингтің жоғары ұйымдастырушылық құрылымының алдыңғы қатарлы мемлекеттер үлгісі жалпы отандық маркетингтің қалыптасуына бағдар ретінде ғана қызмет етеді.

Маркетингтің отандық нұсқасы маркетинг теориясы мен нарықтық зерттеулерге әдістемелік жағынан жақындауына ТМД елдерінің мынадай ғалымдарының еңбегі арналған: А. Г. Абрамшивили, В. Волгин, Е. П. Голубков, В. С. Демендов, И. Н. Горчикова, И. И. Кретов және т. б. Бірақ, маркетинг іс - әрекетінің батыс тәжірибесін қайта өңдеуге бағытталған жұмыстар саны көп болғанымен, оның ішінде аз мөлшері ғана өтпелі кезең жағдайындағы Қазақстан кәсіпорындарда маркетингтің нақты даму өзгешілігін есепке алады. Маркетингтік зерттеудің жеке бағыттары Қазақстанда соңғы он жылдық кезінде отандық ғалымдардың жүргізген зерттеу жұмыстары арқылы іске асырылуын тапты. Осындай зерттеулердің теориялық негізін Республикамыздағы мынадай жетекші ғалымдар талдады: А. Қ. Қошанов, Н. Қ. Мамыров, С. Н. Нысанбаев, С. Р. Есімжанова, М. Б. Кенжегузин, Қ. Ә. Сағадиев, С. С. Сатыбалдин, Ө. Қ. Шеденов, М. Р. Қуатова және т. б. жатқызуға болады.

Дипломдық жұмыстың жаңашылдығы - басқару жүйесінің қайта құрылуы және өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы өндірістік - экономикалық байланыстың өзгеруі салдарынан өндіруші алдында тұрған өзекті мәселелерді пайымды шешу маркетинг ұстанымдары мен әдістерін қолдану арқылы жүзеге асады. Нарықтық экономика салаларында маркетингті қолдану көлемі шексіз, ол үкімет және кәсіпорын мүддесіне сәйкес неғұрлым аз шығынмен артық пайда алу мақсатында қолданылады. Осы орайда, маркетинг өндіруші көзқарасындағы тиімді шығын мен пайда негізінде сұранысты табу, болжау және оны қанағаттандыруға байланысты тұтынушыға бағышталған тауар өндіру мен айналыс жүйесі ретінде сипатталады. Қандай да болсын кәсіпорын өзінің серіктестіктерімен нарықтық қарым - қатынаста іс - әрекет етеді. Ал бұл жағдайда тек заманға сай, бәсекелестік қабілеті жоғары өнім шығаратын кәсіпорын ғана жетістікке жете алады. Сондықтан, нарықтық экономика пәндерінің ішінде маркетинг елеулі орын алады.

Осы дипломдық жұмыстың теориялық және әдістемелік негізін басқару мен маркетинг саласындағы қолданбалы әдістемелері мен отандық және шетелдік ғалым - экономистерінің теориялық еңбектері, сонымен қатар «Тыныс» АҚ кәсіпорыны туралы жалпы мәліметтері құрайды.

Жалпы дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі кіріспе, негізгі мазмұнындағы үш бөлім, қорытынды, қолданылған әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады.

Негізгі мазмұнындағы бірінші бөлімде маркетинг іс-әрекетінің теориялық тұжырымдамалары көрсетілген. Онда кәсіпорынды маркетингтік басқару жүйесінің шетелдік және отандық тәжірибелері тұжырымдалады. Екінші бөлімде «Тыныс» АҚ кәсіпорыны мысалы бойынша маркетинг жүйесінің қалыптасу жағдайларында кәсіпорынның қазіргі кезеңдегі экономикалық жағдайы туралы жалпы мәліметтер, маркетингтік көрсеткіштерін талдау және бәсекелік қабілетін басқару жүйесі мен стратегиясы қарастырылған. Ал үшінші бөлімде Қазақстан Республикасында кәсіпорындардың маркетингтік қызметін жетілдіру жолдары айқындалады. Мұнда кәсіпорынның маркетингтік жүйесін жетілдіруде бәсекеге қабілетті өнімді шығарудың тиімді тетігін, сонымен қатар жарнама жағдайын дамыту мәселелерін жетілдіру жолдары ұсынылды.

1 Маркетинг іс - әрекетінің теориялық тұжырымдамалары

1. 1 Маркетинг және маркетингтік зерттеулердің мәні мен теориялық негіздері

Маркетингтің экономикаға көшуінің даму кезеңі ғасырдан астам уақытқа созылып келеді. Әрі ауқымды өндіріс қалыптасып, бәсекелестің күрт шиеленіскен жағдайларында өндірісті басқару және өнімді өткізу әдісі ретінде ол ең алғаш АҚШ-та, содан кейін Еуропа елдерінде пайдаланыла бастады. «Маркетинг» ұғымы ағылшынның «market» (нарық) сөзінен шыққан, ал «инг» жалғауы нарық жасаушы немесе нарық аумағындағы қызмет дегенді сипаттайды. [2]

Маркетинг өнеркәсіп төңкерісі кезінде пайда болып, өзінің даму барысында ірі үш сатыдан өтті.

Бірінші саты - маркетингтің өмірге келу кезінен басталып, XX -ғасырдың басына дейінгі уақытты қамтиды. Бұл сатыда кәсіпкерлік іс өндіріске қарай қатаң бағыт ұстады, нысана өндірілетін өнім мөлшерін арттырып, оған жұмсалатын шығынды азайту, өндірісті барынша тиімді ету болды.

Үстіміздегі ғасырдың 20-жылдарында өндірушілер сұраныста өзгеше жаңа кезеңнің пайда болғанын сезе бастады. Олар енді бірінші кезектегі қажеттіктерді қанағаттандырылған, тауар сатып алуда талғамы күшті, «ерке тұтынушыларға» жақындай түсіп, істес болды. Сатуда, сұранымда болған бұл жаңа кезең - маркетингтің етек жаюындағы екінші саты еді. Бұған тән ерекше белгілер: жарнама мәселесіне аса зор көңіл бөлінуі, сауда қызметкерлері санының еселеп артуы, сауда орындарының жаңа техникалық құралдармен жабдықталып, жаңаруы. Мұндай жағдайда маркетингтің басты міндеті сұранымды жан-жақты зерттеп, оның жедел дамуына көмектесу болды.

50-жылдардың басы соғыс қару-жарақтарын өндіруден бейбіт экономика өндірісіне өту кезеңі болды. Бұл кезде халықтың табысы едәуір шағын еді. Бұл өткізуші мекемелердің жұмысын нәтижесіз етті. Бизнесмендер халыққа, оларды қызықтыратын қандай да бір бейтаныс, тауарлардың керектігін түсініп, сезе бастады. Кәсіпорындардың құрамында менеджер деп аталатын немесе маркетинг жұмысы жөніндегі вице - президент деп айдар тағылған қызмет орны пайда болды. Бұл тұтынушыларға қарап, кенет бет бұру іс - әрекеттің тиімді бағыты деп санала бастады. Маркетингтің беделі мен рөлі сатып өткізу жұмысынан асып түсіп, өндірістің барлық сатыларын қамтыды, ұзақ және қысқа мерзімді жоспарлау жұмыстарына әсері барған сайын күшейе берді. [3]

Бәсекелестіктің күшеюі, сонымен қатар капитал шоғырлануы мен орталықтандырылуы үрдісі үдеюінің ықпалымен, кейіннен маркетинг білімінің жеке саласы ретінде бөлініп шықты. Ал оқу пәні ретінде маркетинг XX-ғасырдың басында алғаш АҚШ-тың Мичиган және Калифорния университеттерінде жүргізіле бастады. Оның институционалдық қалыптасуы және ұйымдық рәсімделуі бір уақытта жүзеге асырылды. 1926 жылы АҚШ-та маркетинг және жарнама ұлттық ұйымы құрылды, ол 1973 жылы Американдық маркетинг ассоциациясы деп өзгертілді. Кейіннен мұндай ұйымдар Батыс Еуропа елдерінде және Жапонияда құрылды. [4]

Қазіргі уақытта маркетингтің әр түрлі көптеген анықтамалары бар. Маркетинг бойынша маман Ф. Котлер: «Маркетинг - ол адамдардың қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған қызметі және ол бәсекелестерге қарағанда тиімді айырбасты қамтамасыз етеді» - деп анықтама береді.

Маркетологтардың американдық қауымдастығы: Маркетинг - ол ұйымның мақсатына жету үшін қажетті іс-шараларды ұйымдастыру, жоспарлау, идеяны жүзеге асыруды тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік беретін адамдар қызметі деп атайды. Ал Дж. Р. Эванс: Маркетинг - бұл айырбас арқылы тауарларға сұранысты, қызметті, ұйымдарды, адамдарды, идеяларды, алдын ала болжау, басқару және оны қанағаттандыру қызметі болып табылады.

Ресей маркетингтік теориясының негізін қалаушы Г. Абрамишвили: Маркетинг - бұл кәсіпорынның өндірістік - өткізу қызметін қамтамасыз ететін басқару тұжырымдамасы. Менеджменттің әйгілі маманы Питер Друкердің ұйғарымы бойынша: «Бизнес мақсатының тек бір ғана дұрыс анықтамасы бар, ол тұтынушыны жасау. Кәсіпорынның болашақ бизнесі мен оның табыстылығы үшін, кәсіпорын өз өнімі туралы не ойлай алатыны басты мәселе емес, өзінің сатып алатын тауары туралы тұтынушы не ойлайды, оның құндылығы деп нені есептейді, осының барлығы бизнестің мәнін анықтап, түпкілікті маңызын білдіреді, кәсіпорынның табысқа жету жолын айқындайды». [5]

Берілген анықтамаларды маркетинг мәнін түсіндіру көзқарасына байланысты үш топқа бөлуге болады.

Бірінші жағдайда маркетинг өндірушіден тұтынушыға бағытталған кәсіпкерлік қызметті анықтайды және ол тұтынушының сұранысына бағытталған кәсіпорынның нарықтық және өндірістік стратегиясын басқару қызметін атқарады. Екінші жағдайда маркетинг басқару тұжырымдамасы ретінде қарастырылады және ол кәсіпорынның нарықты зерттеу, тұтынушылар сұранысын анықтау арқылы өнімді тиімді өткізуді және жоғары пайда алуды қамтамасыз ететін кәсіпорын қызметінің ұйымдастыру және басқару жүйесін қамтамасыз етеді. Үшінші жағдайда маркетингті бизнес философиясы ретінде қарастырады және оның мақсаты мен шарттары келесі формулаға негізделген: «тұтынушыға өндірілген өнімді емес, оның қажеттілігіне негізделген сатылатын өнімді өндіру». Маркетинг ол бизнес философиясы да, белсенді үрдісте де ой қызметі мен іс-әрекетті байланыстырады. [6]

Маркетинг теориясы экономикалық ғылым жүйесінің қалыптасуымен тығыз байланысты. Маркетингті тереңдетіп зерттеу тек нарық, тауар, айырбас, сұраныс, қажеттілік сияқты экономикалық категорияларының мәнін түсіну негізінде ғана болуы мүмкін. Бұл түсініктер маркетингтің прагматикалық теориясының даму негізі болып табылады.

Маркетинг жүйесіндегі нарық нақты және әлуетті тұтынушылардың жиынтығы. Нарықты өзінің тауарды сатып алу мүмкіндігі және қажеттіктері бар тұтынушылар құрайды. Сондықтан маркетингтің басты міндеті тұтынушылардың мұқтаждықтары мен қажеттіліктерін айқындау және қанағаттандыру болып табылады .

Тауар маркетингтік бүкіл іс-әрекеттің қозғаушы күші, оның төңірегінде маркетингтің саясаты мен стратегиясы жасалады. Тауар - бұл адамдардың нақты қажеттіліктерін қанағаттандыратын және айырбасқа түсетін өнім.

Кәсіпорын нарық туралы толық және кең ақпаратты жинап, өнім шығару мен оны өткізуді жоспарлаудың аса тиімді негізгі алғы шартын зерттейді, нарықты зерттеудің негізгі міндеті әлуетті тұтынушыларды табу болып табылады. Бұл зерттеулер мына сұрақтарға жауап беруге негізделген болуы керек:

- Кәсіпорын шығара бастаған немесе өндіріске жіберуге дайындалып жатқан тауарлар қандай нарықта, қай шамада және қандай жағдайларда өткізілуі мүмкін. [7]

Тауардың пайдалылығы және оны жасаушылардың барлық жұмсалған күш-жігері маркетинг теориясында маңызды орын алатын айырбас барысында айқындалады. Айырбас - өндірушілер мен тұтынушылардың баламалы негізде жүзеге асырылатын қоғамдық байланыс түрі.

Кәсіпорынның нарықтағы табыс жұмысы тауарға сұраныстың сипатын және күйін мұқият анықтаумен және оның өзгеру тенденцияларын білумен тығыз байланысты. Сұраныс - сатып алу қабілеті бар қажеттілік. Сұраныс адамның қажеттілігін ғана емес, ең бастысы оның қажетті тауар сатып алуға қаржылық мүмкіндіктерін де білдіреді. Қажеттілік - мағынасы кең ұғым. Сұраныс қажеттіліктің бір бөлігі және ол тұтынушының сатып алу қабілетін ғана сипаттап қоймайды, сонымен бірге олардың тауарға талғамы мен талабын да білдіре алады. [8]

Маркетингтік зерттеу нарықты зерттеумен ғана шектелмейді, жаңа тауар идеяларын іздестіруден бастап, оны түпкілікті тұтынушының пайдалануына дейінгі бүкіл маркетинг үрдісін қамтиды. Маркетинг қызметінің барлық түрлері мен салалары, тауар, нарық, өнімнің түр-түрі, өткізу мен бөлу арналары, іске асыру әдістері, жарнама, өткізуді ынталандыру, т. б. тиісінше зерттейді. Осыған орай кез-келген маркетингтік зерттеу кезеңдерді қамтиды. Бірінші кезеңде мәселе дәл айқындалып, зерттеу мақсаты алға қойылады. Екінші кезеңде маркетингтік зерттеулер жоспары әзірленеді. Үшінші кезеңде ақпарат алу көздері анықталады. Төртінші кезеңде маңызды мәліметтер мен нәтижелерді көбірек алу мақсатымен жиналған мәліметтер бағаланады және талданады. Маркетингтік зерттеулердің соңғы кезеңінде негізгі қорытындылар мен есеп беру дайындалады. [9]

Негізінен маркетингтің мәні - экономиканы, жарнаманы, инженерлік істі, психологияны, жоспарлауды, болжауды оңтайлы ұштастыру, яғни маркетинг тауарларды өндіру мен өткізу туралы ғылым. Оның негізгі мақсаты барынша көп пайда алумен бірге айырбас, тауарлардың тұтынушыға жеткізілуін тездету және өндірістік коммерциялық қызметтің тиімділігін арттыру арқылы нарықтың (адамдардың, кәсіпорындардың, фирмалардың) тауарларға (жұмыстарға, қызметтерге) сұранымын қанағаттандыру. [10]

Яғни, маркетинг - бұл нарықты жан-жақты зерттеу негізінде тұтынушылардың мұқтаждықтары мен қажеттіліктерін қанағаттандыру жолымен бәсекелестік қабілеттілігін арттыру арқылы пайда табуға бағытталған тұжырымдама мен қызмет.

1. 2 Кәсіпорынды маркетингтік басқару жүйесінің шетелдік тәжірибелері

Қазақстан Республикасының нарықтық экономиканы игеруге бет бұрған кәсіпорындары күнделікті жағдайларда маркетинг мәселелерімен кездесуде. Осындай кезде нарықтың сабақтарын игеруде қателер жібермес үшін шетел тәжірибелерін зерттеп білгеннің маңызы орасан зор.

Жалпы әлемдік тәжірибеден кез-келген елдің өркендеуі мен дамуының тек қана нарықтық жүйеге байланысты емес екендігін, бұған маркетингтің де елеулі дәрежеде ықпал ететінін аңғаруға болады. Өйткені жер бетінде нарықтық экономикасы бар артта қалған мемлекеттер де, дамыған елдер де қатар кездескенімен, жоғары дамыған мемлекеттердің барлығына да дерлік экономиканың өркендеуі маркетингтің жоғары даму деңгейіне келіп саятындығы анық байқалады. Сондай-ақ, көптеген ірі фирмалар маркетингтік іс-шараларды белсенді жүргізу нәтижесінде өз өнімдерінің өндірісі мен көлемін бірден ұлғайта білді.

Дамыған нарықтық экономикалы елдердің көптеген кәсіпорындары лабораториялық зерттеулерге, конструкторлық жұмыстарға, үлгілерді дайындау мен оны шегіне жеткізуге, өндіріске дайындауға, технологиялық жарықтандыруға және өнімді игеруге қанша қаржы жұмсаса, маркетингке де сонша шығындалады. Американдық мамандардың мәліметтері бойынша, АҚШ нарығында маркетингке жиынтық шығындар көптеген тауарлардың ақырғы бағасынан 55-60%-ын құрайды. Батыс Европа және Жапон нарықтарында да шамамен осындай бағалар қатынасы ұсталынады. Шетелдік тәжірибе бойынша, кәсіпорындардағы маркетингтік мәселелердің 90%-ның шешімі басқару, тауарды жылжыту және оны өткізумен тікелей байланысты болады. [11]

Ғалымдардың пікірлерінен түсінікті болғандай нарық жағдайында кәсіпкерлік іс-әрекетті ұйымдастырудың тұжырымдамасы ретінде маркетингті қалыптастыру үрдістерін нарықтық экономикалық үрдістен бөліп қарау мүмкін емес. Маркетинг өндіріс пен басқаруды қоспағанда, кәсіпорын үшін мақсатты нарық көзін анықтай отырып, жалпы мақсатқа жету жолына бағытталуы қажет.

Маркетингтің теориясы шетел тәжірибесінде мынадай тұжырымдамалар арқылы көрініс береді: өндірістік, тауарлық, өткізу немесе саудалық, маркетингтік, қоғамдық немесе әлеуметтік-этикалық маркетинг тұжырымдамасы. (1 қосымша)

Бұл тұжырымдамалар американдық экономиканың дамуының белгілі бір кезеңдерін, сонымен қатар әлемнің дамыған елдерінде болып жатқан экономикалық және саяси өзгерістерді сипаттайды. Оларды тәжірибелік іс-әрекетте қолдануға фирманың мақсаттары, тауар түрлері, бәсекелестік артықшылықтардың шығу көздері, маркетингтің шоғырлану дәрежесі, нарықтағы бәсекелестік деңгейі сияқты көптеген факторлар әсер етеді. [12]

Осылайша, басқа тауарларға қарағанда тұтыну тауарларына дәcтүрлі маркетингтік тәжірибесін өндіріс құралдарына өзара әрекеттесу маркетингін, арзан бағамен сатылатын жаппай тұтыну тауарларына өткізу тұжырымдамасын пайдалану тән.

Маркетингтің өндірістік тәжірибесін жүзеге асырудың мысалы ретінде Генри Фордтың автокөлік компаниясының кәсіпкерлік қызметін атап өтуге болады. Оның әзірлеген және табысты пайдаланған маркетинг тұжырымдамасының мәні - «Т» үлгіні автокөлікті өндіру технологиясын жетілдіріп, оның өзіндік құнын төмендету арқылы көптеген тұтынушыларға бұл өнім түріне қол жеткізе алатындай жағдайды тудыруында. АҚШ экономикасының күрт дамуы осы кезде автокөліктерді жаппай өндіруді талап етті, осы мүмкіндікті Г. Форд қолдана отырып, автокөлікті қалың көпшілік тұтынушылардың қолы жететіндей етті.

Маркетингтің бұл тәжірибесін кейіннен көптеген шетелдік фирмалар мен компаниялар сәтті қолдана білді. [13]

Маркетингің тауарлық тұжырымдамасы - тауарды жетілдіру және оның сапасын жақсартуды негізгі мақсат деп қояды. Бұл тұжырымдаманың негізгі қағидасы - тұтынушыны өзінің сапалық сипаттамалары бойынша бәсекелестердің ұқсас тауарларынан асып түсетін тауарлар мен қызметтерге бейімдеу. Гарвард бизнес мектебінің профессоры Теодор Левитт өзінің осы мәселеге қатысты мақаласын «Маркетингтік алдын болжай алмаушылығы» деп атаған. Ол американдық теміржол компанияларын зерттей келе, осы компаниялардың иелері тек теміржол бизнесімен ғана айналысып, көліктің бәсекелес түрлері пайда болғанын аңдамай, қапы қалды деген түйінге келді.

Өткізу немесе сауда тұжырымдамасы ұйымдарды мынадай мақсаттарды орындауға бейімдейді: өндірілген тауарды сату, сатып алушыларды табу, өткізу бойынша жоспарды орындау. Өндірушілер және сатушылар өз қызметін, маркетингтің барлық құралдары мен тетіктерін қолдана отырып, тауарларды өткізуге және сатуға бейімдейді. Осы тұжырымдаманы қолданатын өндірушілер тауарлар тапшылығында және монополия жағдайында жұмыс істейді. Өткізу мәселелері АҚШ-та және Европада XX ғасырдың 30 жылдар басында туындап, 1929-1932 жылдардағы экономикалық дағдарыс кезінде күшейе түсті. [14]

Қоғамдық немесе әлеуметтік-этикалық маркетинг тұжырымдамасы 80 жылдардың басында экологиялық және тұтынушылық қозғалыстардың күшеюіне байланысты дамыған. Бұл тұжырымдама мынандай сәйкестендірілген үш факторды пайдалануды талап етеді: олар фирма пайдасы, тұтынушылар қажеттілігі және қоғам мүдделерін қанағаттандыру. Сонымен қатар қоршаған орта экологиясының бұзылуына, табиғи ресурстардың жетіспеушілігіне, халық санының көбеюіне және әлеуметтік қызмет саласының нашар ахуалына байланысты дамыды. [15]

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.