Импортталған тауарлар бойынша қосылған құн салығын төлеушілер

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 ҚОСЫМША ҚҰН САЛЫҒЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Қосылған құн салығының даму эволюциясы . . . 5

1. 2 Қосылған құн салығының мәні мен ерекшеліктері . . . 9

1. 3 Қосылған құн салығын анықтау тәсілдері . . . 17

2 АҚМОЛА ОБЛЫСЫ БОЙЫНША САЛЫҚТЫҚ ТӨЛЕМДЕРДІҢ БЮДЖЕТКЕ ТУСУІ

2. 1 Республикалық бюджетке салықтық төлемдерінің түсуі . . . 24

2. 2 Ақмола облысы бойынша салықтық түсімдерді талдау . . . 28

2. 3 Қосылған құн салығының бюджетке түсуін талдау . . . 34

3 ЖАҺАНДЫҚ ҚАРЖЫ ДАҒДАРЫСЫ КЕЗІНДЕГІ ҚОСЫЛҒАН ҚҰНҒА САЛЫНАТЫН САЛЫҚТЫҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ ЖӘНЕ ОНЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ . . . 38

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 55

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 57

ҚОСЫМШАЛАР . . . 60

КІРІСПЕ

Тақырыпты зертеудің өзектілігі - Нарықтық қатынастар жағдайында, әсіресе нарыққа өту кезеңінде салықтық жүйе маңызды экономикалық реттеушілердің бірі әрі экономиканы мемлекеттік реттеудің қаржы - несие механизмнің негізі болып табылады. Бүкіл халық шаруашылығының тиімді іс - қимыл жасауды салық жүйесінің қаншалықты дұрыс құрылғандығына байланысты. Бүгінде дәл осы салық жүйесі реформалау жолдары мен әдістері туралы пікірталастар мен өткір сындардың нысаны болып отыр.

Қазіргі уақытта қосылған құн салығы Еуропалық Қоғамдастықта (әрі қарай ЕҚ) негізгі жанама салық болып табылады - барлық мүше-мемлекеттер, міндетті тәртіппен оны қолданысқа енгізді. Бұдан өзге, қосылған құн салығының барлығы жаңа мүшелердің ЕҚ-қа кіруі міндетті шарт болып табылады. Қосылған құн салығының мұндай кең түрде таралуы келесі себептермен түсіндірілді:

Қосылған құн салығының негізгі артықшылығы - ол тауардың салықты құрайтын бағасын өндіру және бөлудің әрбір сатысында дәл анықтауға мүмкіндік береді, бұл оған қайтадан салық салуына жол бермейді;
Қосылған құн салығы экспортты салықтан босатуға және импортқа салық салуға мүмкіндік береді, бұл ішкі фискальдік шекараларды жою мен бәсекелестікті қамтамасыз ету үшін, сонымен бірге ЕҚ-ның негізгі мақсаты - ішкі нарықты құруға қол жеткізуі болып табылады.

Бастапқы кезде қосылған құн салығы қоғамдық шегіндегі барлық айналым салығы және тұтынуға салынатын салықтың орнын алмастыру үшін таңдап алынды, өйткені ол экспортты салықтан басату және импортқа салық салумен жобаланған өз міндет орны принципі бойынша салық салуды қолдануға мүмкіндік береді.

Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында есепке алу әдісіне (халықаралық практикада - салық несиесі әдісі) негізделген қосылған құн салығын есептеудің өзге әдісі әрекет етеді. Әдістің мәні - оның негізінде бюджетке өткізілген өнімге қатысты есептелген салық сомасының барлығын емес, тек «кіретін» және «шығатын» салықтардың мөлшері арасындағы айырманы ғана төлеу принціпі болуында. Басқаша айтқанда, тауарлар (жұмыстар мен қызмет көрсетулерді) алуда төленген «кіретін» қосылған құн салығы деп аталатын, өткізілген өнім бойынша есептелген, яғни «шығатын» салықтың сомасынан шегерілген салыққа құрылады

Тақырыптың зертелу дәрежесі - Қосылған құн салығын салуға байланысты сұрақтармен шетелдік, ресейлік және қазақстандық экономистердін енбектерінде қарастырылған. Соңын ішінде қазақстандық экономистердің бірнешеуін атап өтуге болады. Оған: Адильбаев К, Темирова Г, Ілияс Б, Байдүсенов А Д, Серикбаев К және басқалары. Ресейлік экономистер: Райзберг Б. А, Черник Д. Г, және басқалары.

Соған қарамастан тақырыптын маңызын толық ашатын ғылыми еңбектердің саны аз, бар материалдар оқулық пен ғылыми мақалалар шеңберімен шектелген.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - Қосылған құн салығының ерекшеліктерін ашу болып табылады.

Сол мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылды:

отандық және шетелдік тәжіриебеде салық салу жүйелерін зерттеу;
қазіргі нарықтық экономиканың теориялық жағдайларын салыстырмалы талдау негізінде салық салудың аймақтық жүйелерінің қалыптасуының заңдылықтарын айқындау;
деңгейлер арасындағы салықтық түсімдерді бөлудің арақатысын дәлелдеу: орталық - аймақ - жергілікті органдар;
кәсіпкерлік және басқа да құрылымдардан салық жинау механизмін жетілдіру бойынша ұсыныстар жасау;
салықтар мен алымдар саласындағы болжау және ақпараттық - есептік жүйе механизмдерін жаңарту.

Зерттеу объектісі - Ақмола облысының салық жүйесі болып табылады.

Зерттеу пәні - Қосылған құн салығы.

Дипломдық жұмыстағы зерттеудің методикалық және теориялық негізі Теориялық - әдістемелік негізге отандық және шетелдік ғылымдар С. Г. Пепеляевтің «К вопросу о налоговом законодательстве и налоговых отношениях», «Налоги» Д. Г. Черник, Л. Эбрилл, М. Кин, Ж-П Боден, В. Саммерс «Привлекательность НДС», А. Д. Бәйдүйсенов «ҚР-ң салық жүйесі» және т. б. жұмыстары себепкер болды.

Зерттеу әдістері Дипломдық жұмыстын тақырыбын зерттеуде жалпы диалектикалық, салыстырмалы, аналитикалық, тарихи, логикалық, жүйелік, функционалдық талдау әдістері қолданылады.

Дипломдық жұмыстын құрылымы - Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады.

Бірінші тарауда Қосылған құн салығының теориялық негіздерін ашып көрсетеді.

Екінші тарауда Қосылған құн салығының бюджетке Ақмола облысы бойынша түсімінің анализі зерттеледі.

Үшінші тарауда Жаһандық қаржы дағдарысы кезіндегі қосылған құнға салынатын салықтың проблемалары және оны шешу жолдары.

Дипломдық жұмыстағы зерттеулердің нәтижесі қорытындыда жинақталған.

1 ҚОСЫМША ҚҰН САЛЫҒЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Қосылған құн салығының даму эволюциясы

Қосымша құн салығы француздардан келіп енген. Қосылған құн салығы сөз орамын тұңғыш рет 1954 жылы француз экономис Морис Лоре қалыптастырды. Қосылған құн салығы міндетті мөлшерде келісімнен келісімге дейін өтетін негізгі құн ретінде, қосымша құнға ғана салынатын (тауар сатылған сайын тауардың барлық ққұнына салық салынған) «каскадтық» ерекшелігі бар салыққа дейін, жиырмасыншы ғасыр ішінде айналым өсіміне салынатын салықтан бірте - бірте дамыған жанама салық болып табылады.

Қосылған құн салығы қазіргі уақытта дүние жүзінде кен тараған - 50-ге жуық мемлекет (барлық Еуразия елдерінде, Латын Америкасы, Туркия, Индонезия, Оңтүстік Американың бірқатар елдерде, АҚШ-та және Канадада төлету әдісі бойынша қосылған құн салығына жақын сатудан алынатын салық қолданылады) өзінің фискальдік саясатында оның сан алуан түрін қолданады.

1957 жылы Римде Еуропа Экономикалық Қоғамдастығын (әрі қарай ЕЭҚ) құру туралы шартқа қол қойылуының арқасында қосылған құн салығы өзінің кең таралуына қол жеткізді, соған сәйкес шартқа қол қойған елдер өзідерінің салық жүйелерінің нарық құру мүддесімен үйлестіруге тиіс болды. 1967 жылы ЕЭҚ Кеңесінің екінші директивасы Қоғамдастықтың барлық мүшелеріне қосылған құн салығының өздерінің салық жүйесінің 1972 жылдың соңына дейін енгізуді бұйыра отырып, Еуропаның басты жанама салығы деп жариялады. Сол 1967 жылы қосылған құн салығы Данияда, ал 1968 жылы ФРГ-да қолданыла бастады. 1977 жылы ЕЭҚ Кеңесінің алтыншы директивасы қосылған құн салығын салудың қазіргі еуропалық жүйесінің базасын түбегейлі бекітумен, Еуропада аталған салықты төлеудің бірыңғайлануына ықпал етті. Қосылған құн салығын салу механизмне соңғы нақтылауды 1991 жылы оныншы директива жасады, оның ережелері ЕЭҚ-на мүше елдердің барлығының салық заңына енгізілді [1] .

Қосылған құн салығының таралуының көлемді географиясы оның өмір сүруге қабілеттілігі мен нарықтық экономика талаптарына сәйкестігінің айғағы. Оның салық салу практикасына берік енгізілуіне едәуір дәрежеде келесі факторлардың ықпал еткенін атап өтуіміз қажет:

Біріншіден, тікелей салықтардығы кемшіліктер. Бұлардың қатарына салық салудың шамадан тыс ауыртпалығын, төлеушілердің оны төлеуден жалтаруының кең көлемін жатқызуға болады.

Екіншіден, бюджеттің үздіксіз тапшылығы, сонымен қатар салық салу базасын кеңейту және салық салу тиімділігін арттыру жолымен бюджет табыстарын ұлғайтуға деген үздіксіз қажеттілік.

Үшіншіден, салық жүйелерін жетілдіруге қажеттілік және оларды қазіргі экономикалық даму деңгейіне сәйкестікке келтіру.

Қазіргі уақытта қосылған құн салығын төлеудің жалпы механизмі көптеген елдерде бір-біріне сәйкес. Бұл салықтың төлеушілері комерциялық қызметпен айналысатын заңды және жеке тұлғалар екендігі белгілі. Тауарлардың айналымы, жүргізілген жұмыстар мен қызметтердің көлемі салық салу нысаны болып табылады. Өндірістің және өнімді өткізудің әрбі кезеңінде, оның бірінші өндірушісінен бастап соңғы тұтынушысына дейінгі салықтың қозғалысы кезеніңде бірнеше дүркін төлеттірілетінін атап өту қажет. Салық салу базасы есептелінген еңбекақы, амортизация, несие үшін пайыздарды, жалпы сипаттағы пайда мен шығындарды (электро-қуат, жарнама, транспорт, және т. б. үшін) қоса есептегенде, өндіріс пен айналыстың әрбір сатысында қосылған құн негізінде анықталады. Бұл жағдайда өндіріс қаржылары мен материалдық шығындар құны салық салынатын айналымнан алып тасталынады. Көптеген салықтар тәрізді қосылған құн салығын төлеу және есеп айырсу кезінде жеңілдіктер қарастырылған, олар әрбір елдің тарихы және әлеуметтік - экономикалық дамуымен анықталады. Алайда, барлығы үшін ортақ салық жеңілдігі өткізілетін өнім айналымының алым - салық алынбайтын ең аз шамасы болып табылады. Бұл босату бәрінен бұрын ұсақ бизнесті көтермелеуге бағытталған, оған білікті бухгалтерлік аппарат иелік етпегендіктен, салық салу базасын есептеуде белгілі бір қиындықтарды бастан кешіруде. Бұдан өзге, мемлекет ұсақ кәсіпорындарды салық салудан босата отырып, ақпаратты жинау және өндеумен, сонымен бірге салық төлеуші қызметін жедел басқару және бақылауды іске асырумен байланысты өзінің шығыстарын қысқартады[2] .

Қазіргі уақытта қосылған құн салығы Еуропалық Қоғамдастықта (әрі қарай ЕҚ) негізгі жанама салық болып табылады - барлық мүше-мемлекеттер, міндетті тәртібпен оны қолданысқа енгізді. Бұдан өзге, қосылған құн салығының барлығы жаңа мүшелердің ЕҚ-қа кіруінің міндетті шарты болып табылады. қосылған құн салығының мұндай кең түрде таралуы келесі себептермен түсіндірілді:

Қосылған құн салығының негізгі артықшылығы - ол тауардың салықты құрайтын бағасын өндіру және бөлудің әрбір сатысында дәл анықтауға мүмкіндік береді, бұл оған қайтадан салық салуына жол бермейді;
Қосылған құн салығы экспортты салықтан босатуға және импортқа салық салуға мүмкігдік береді, бұл ішкі фискальдік шекараларды жою мен бәсекелестікті қамтамасыз ету үшін, сонымен бірге ЕҚ-ның негізгі мақсаты - ішкі нарықты құруға қол жеткізуі үшін де қажет.

Алайда, қазір міндет орны принціпі бойынша салық салудан пайда болу мемлекеті принціпіне өтуге деген талпынысқа байланысты, кейбір ғылымдар қосылған құн салығының тұтынуға салынатын жанама салықтардың өзге түрлерімен, мысалы сату салығымен алмастыруға ұсыныс жасайды.

Еуропалық Одақтастықта қосылған құн салығының даму кезендері қосылған құн салығының Батыс Еуропаның жекелеген елдерінде қолданылуы және бұған қоса сауданың өрістеуі ЕҚ 6 мемлекеттің үкіметін олардың мемлекеттерінң арасындағы салықтық кедергілерді жою кезінде одан әрі экономикалық өсім туралы ойлануға мәжбүрледі.

1960 жылы комиссия Фриц Ньюмарктің басшылығындағы Фискальдік және Қаржылық комитетті құрды, оның негізгі мақсаты ұлттық жанама салық салу жүйесіндегі өзгешеліктерден туындайтын бәсекелестіктің бұрмалануын болдырмау болды.

Жарияланған есеп беруде барлық мүше - мемлекеттерге жанама салық салудың «каскадтық жүйесінің» бас тартуға ұсыныс жасалды, әрі мүмкін баламаларды - айналым өсіміне салынатын салықты таза айналымға салынатын салықпен (яғни, қосымша құн салығымен) немесе бөлшек сату сатысында қолданылатын біркезендік салықпен ауыстыруды ұсынды[3] .

Екінші кезең 1967 жылы 11 сәуірде қосылған құн салығыныа арналған Бірінші және Екінші Директиваларды қабылдауымен басталды. Бұл ретте Қоғамдастық қосылған құн салығының ортақ жүйесін белгілеу мақсатында алдын-ала заңды және саяси келісім (Қоғамдастықтың негізгі мақсаты - ортақ нарық құруға қол жеткізудің шарты ретінде) қабылдады. Бұл келісім Қосылған құн салығының ішкі нарыққа сәйкес келетін және ЕҚ шеңберінде, әрі бірыңғай елде әрекет ететін жүйесін жасаудың мақсаты ретінде жарияланды. Қосылған құн салығы жүйесінің негізгі міндеті Қоғамдастық шегінде пайда болған елдер принціпі бойынша Қоғамдастық шегінде салық салуды қамтамасыз ету болды.

1970 жылдардың басынан, дәлірек айтқанда, 1972 жылы (Қосылған құн салығының 3-і директивасына сәйкес) мүше - мемлекеттер өз мемлекеттеріндегі айналым салығы жүйесін Қосылған құн салығының ортақ жүйесімен алмастыруға ниет етті, бұл жүзеге асырылды да. Сонымен бірге қосылған құн салығының Қоғамдастыққа 1973 жылдың басында қосылған мемлекеттерде де қабылданды.

Қосылған құн салығының дамуындағы келесі маңызды баспалдақ 1977 жылы қосылған құн салығының Алтыншы Директивасының қабылдануы болды. Алайда осы бір аса маңызды құжаттың қабылдануы бірыңғай нарық құруды қамтамасыз етуден гөрі, бірнеше өзге себептерге байланысты болып, 1970 жылдың сәуірінде Қоғамдастықтың қаржыландыруын мүше - мемлекеттердің меншікті ресурстары жүйесімен тікелей төлемдері жолдарымен алмастыру туралы шешім қабылданды, олар бұлардан басқа Қоғамдастықтың ережелеріне сәйкес анықталған, бағалау негізінде салықтың ортақ ставкасын қолдану көмегімен шоғырландырылған қосылған құн салығы қаражаттарын енгізуге тиісті болды. Осылайша, Алтыншы Директиваның басты мақсаты - Қоғамдастықтың түрлі елдерінде салық салу келісімдеріне салық ставкаларын қолданудың неғұрлым бірыңғай нәтижелерін қамтамасыз ету үшін қосылған құн салығы базаларын үйлестіру болды.

1985 жылы біртұтас нарыққа арналған Комиссияның Ақ кітабы «фискальдік кедергілерді» жою қажеттілігіне тағы да назар аударды. Осы міндеттерге қол жеткізу үшін 1987 жылы «Ауқымды коммуникацияны» қоса, 8 құжат қабылданды, онда негізгі мәселелер мен проблемалар қалыптастырылды. 1987 жылдың Бірыңғай Еуропалық Акті салық саласындағы іс-әрекетке арналған заңнамалық базаны күшейтті. [3] .

Бірыңғай нарықты құру Бағдарламасының бірінші негізгі мақсаты, Қоғамдастықтың ішкі шекараларындағы табиғи бақылаудың күішн жою болды. Комиссия міндет орны принципі бойынша салық салудан бас тартуды және бір мемлекет шегіндегі орналастыру тәрізді Қоғамдастықтың түрлі мүше - мемлекеттері арасында тауарларды орналастырудың қарауын ұсынды. Бұдан басқа, ставкалардың екі ставкадан тұратын жүйемен адекватты жақындасуының қажеттілігі туралы саяси мәселелер алға қойылды. Сонымен бірге, ЕҚ-ның мүше - мемлекеттері арасында салық табыстарын орналастыруға арналған өтемақылық механизмді жасау қажеттілігіне көңіл аударылды.

1989 жылы қаржы министрлері құрамындағы Кеңес 1993 жылға дейін салықтық үйлестіруге қол жеткізу мүмкін емес, сондықтан қосылған құн салығының жүйесінің іске кірісуіне дейін міндет орны принціпі бойынша салық салу принціпін қолдануға мүмкіндік бере отырып, негізгі қиындықтарды айналып өту үшін салық салу жүйесінің өтпелі жүйесін енгізу ойға қонарлық деген шешім қабылдады.

Қосылған құн салығының өтпелі жүйесі 1993 жылдың 1 қаңтарында әрекетке енгізілді. Қоғамдастықтың ішкі шекараларындағы салықтық бақылау жойылды. Аталған жүйе барлық актілерде тікелей өтпелі жүйе деп аталды және Комиссияға 1995 жылдың соңына дейін Кеңестің тиісті шешім қабылдауы үшін, 1994 жылдың соңына дейін ақырғы жүйе құру жөніндегі ұсыныстарды тапсыруға бұйрық берілді. Алайда, мәселе соншалықты салмақты болғандықтан, Комиссия проблеманы кең түрде талқылауды ұйымдастыра отырып, қазірге дейін мұндай ұсыныстарды тапсырған жоқ. Комиссияның 1994 жылдың жұмыс қорытындылыры туралы есебінде 1989 жылдың қарашасында Қаржы кеңесі қалыптастырған, басшы бағытқа сәйкес жасалған өту кезеңі «гибрид» ретінде сипатталды. Нәтижеге қол жеткізу қауіп-қатерлі әрі күрделі болып шықты, өйткені онымен бір мезгілде тауарлардың еркін орналасуы қамтамасыз етілуі тиіс, әкімшілік жиынды жалпы кеміту кезінде бәсекелестіктің бұрмалануына жол берілмеуі тиіс. Сонымен бірге, мұның бәрі «келісімдерді бақылау мәселелерінде әр мүше - мемлекеттің автономиясына ықпал жасамастан» іске асырылуы тиіс. Осы жағдайлар қосылған құн салығының ақырғы жүйесінің құрылуы іске асырылатын сол баяу қарқынға себепші болды[4] .

1996 жылы Комисия қосылған құн салығының ақырғы жүйесіне өту Бағдарламасын талқыға ұсынды. 1996 жылдың орта шегіне дейін бірнеше фазалардан өту арқылы бірте-бірте реформалау қарастырылды. Нәтижеде соңында мыналарға қол жеткізілуі тиіс болды: салықтың ең аз және барынша көп ставкаларын белгіленуі тиіс болды (нақ осы уақытта барынша көп ставкаға ғана қатысты шешім қабылданған) ; қосылған құн салығын қолданудың табиғи, аймақтық салалары анықталуы тиіс болды, салық салынатын тұлғаға жария анықтама берілді; «салық салынатын сома» түсінігі дәлденді; салықтан, шегерімдерден босату мәселелері шешілді; бұдан басқа, салық табысын қайта бөлу механизмі анықталуы, салық салумен байланысты арнайы шаралар регламенттелді.

2000 жылдың маусымында Комиссия ішкі нарық контексінде қосылған құн салығы жүйесін қолдануды жақсарту Стратегиясын бекітті, онда 1996 жылғы бағдарламаның орындалуы үлкен нәтижелерге алып келмегендігі белгіленген. Бір жағынан, осы өту жағдайлары келіспеушіліктерге толы, өйткені олар күрделі, жөнсіздіктерге итермелейді, сонымен бірге, шындыққа сай емес деп танылды. 2000 жылдың жаңа Стратегиясының негізі 1996 жылдың ұсыныстарында салынған, сонымен бірге бірнеше кезеңнен тұрады. 2000/2001 жылдардың бірінші кезеңінде ЕҚ Кеңесінде оған тапсырылып қойған ұсыныстарды қабылдау болжалдалған, бұдан басқа, осы кезеңде Комиссия 2000-2001 жылдардың екінші кезеңі шеңберінде жаңа ұсыныстар тапсырылуы тиіс (пошта қызметіне, электрондық коммерцияға, электрондық есеп-шоттарды қоса, есеп-шоттарға салынатын салық туралы, сонымен бірге әкімшілік кооперация мен салық салу саласындағы өзара көмек ержелері қайта қаралуы тиіс) ; үшінші кезеңде - қол жеткізілген нәтижелерді бағалау мен келешек басымдықтарды белгілеуге арналады.

Қосылған құн салығы сөз терминің тұнғыш болып француз экономисті Морис Лоре 1954 калыптыстырған. Қазіргі уақытта қосылған құн салығы дүние жүзінде кең тараған және де төлеу механизмі көптеген елдерде бір - біріне сәйкес. Қосылған құн салығы Еуропалық Қоғамдастықта (әрі қарай ЕҚ) негізгі жанама салық болып табылады - барлық мүше-мемлекеттер, міндетті тәртібпен оны қолданысқа енгізді. Бұдан өзге, қосылған құн салығының барлығы жаңа мүшелердің ЕҚ-қа кіруінің міндетті шарты болып табылады.

1. 2 Қосылған құн салығының мәні мен ерекшеліктері

Қосылған құн салығының мәнін асыра бағалау қиын. Қазақстандық бюджет табыстарында оның үлесі салмақты және тауар өндіру және айналым, жұмыстар мен қызметтер процесінде қосылған құнның арттырылған бөлігін бюджетке аудару, сонымен бірге Қазақстан аумағына шетелден тауар енгізу (импорттау) кезінде төленетін төлемдер болып саналады.

Қосылған құн салығы - табыс алушыдан тікелей алынатын және тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердің) бағасын оны арттыра отырып енгізілетін жанама салықтардың бірі.

Қосылған құн салығы аздаған прогрессивті, бірақ инвестицияны көбірек ынталандырушы салық болып есептеледі. Бұдан басқа, қосылған құн салығы кіріс салығынан гөрі қарапайымдау, тіпті өзін-өзі ұстай білетін салық ретінде де саналады[5] .

Салық салу объектілері салық салынатын айналым мен салық салынатын импорт болып табылады. Бұл жағдайда Қазақстан аумағында өткізілетін тауарлардың, (жұмыстардың, қызмет көрсетулердің) құны нақты құралған шығындардан көмек болмауы тиіс. Сондықтан, өткізілетін тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердің) бағасы олардың құны мен қосылған құн салығы сомасынан құралады.

Өткізу - сату, айырбастау, өтеусіз беру мақсатында тауарларды тиеп жіберу, жұмыстарды орындау және қызметтер ұсыну, сондай-ақ кепілге берілген тауарларды кепіл ұстаушыға беру.

Қосылған құн салығын төлеушінің тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулерді) өткізу бойынша жасалған айналымы салық салынатын айналым болып табылады, оған: