Бәсеке артықшылығына жетудегі баламалы стратегияны
Мазмұны
Кіріспе 4
1Бөлім Кәсіпорындағы бәсекелес артықшылықтарды жасаудағы менеджмент
стратегиясының рөлі 7
1.1 Стратегиялық менеджмент-кәсіпорындағы стратегияны қалыптастыру құралы
ретінде 7
1.2 Бәсекелік артықшылықтардың классификациясы 10
1.3 Бәсекелік артықшылықтарға жетудегі баламалы стратегия 16
2 Бөлім Ж.ШС КФК АГРО қызметін қаржылық – экономикалық талдау 20
2.1 ЖШС КФК АГРО жалпы мінездемесі 20
2.2 ЖШС КФК АГРО негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштерін талдау
27
2.3 ЖШС КФК АГРО қаржылық жағдайын талдау 30
3 Бөлім Кәсіпорынның қызметін тиімділігін жоғарлату жолдары мен
стратегиясы 37
3.1 Кәсіпорынның қаржы жағдайын жақсартудың стратегиялары 37
3.2 Кәсіпорын қызметін тиімділігін арттыруда диверсификация тәсілін
қолдану 41
Қорытынды 60
Қолданылған әдебиеттер тізімі
62
Кіріспе
Зерттелінген тақырыптың өзектілігі. Бүгінде қоғамымызда жан-жақты
жүргізіліп жатқан реформалар мемлекеттік басқару аясында да айтарлықтай
ықпалын тигізуде. Менеджмент қызметінің бағыт-бағдары және жаңаша сипатта
дамуы мүмкіндігі әлеуметтік-экономикалық және саяси жүйедегі процестермен
айқындалып отыр.
Нарықтық экономика оған қатысушылардың барлығынан ой жүйесі мен өзгеше
іс-әрекетті талап етеді.
Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар кәсіпорындардың
шаруашылықты жүргізуші субъект ретінде құқық жағдайларын едәуір нығайтып,
олардың көптеген өндірістік және қаржылық мәселелерді өз бетінше шешуіне
мол мүмкіншілік ашты. Атап айтқанда, ішкі және сыртқы рынокта білікті
серікті таңдауға қол жетті, өйткені болашақтағы бірлескен іс-әрекеттің
тиімділігі көбінесе осыған байланысты болады. Кәсіпорындар бұрынғыдай
жоғарғы жақтың жөн сілтеуімен емес, контрагенттерді (жабдықтаушы, сатып
алушы, мердігер, банк және т.б.) қазіргі кезде өз қалауы бойынша алады.
Олардың өздеріне іскер серіктерді қаншалықты дәл және қатесіз таңдауымен
нарықтық қатынастар негізінде мүмкіндігінше тез және дұрыс бағдар тауып,
оны ұстануына қарай жұмыстарының тиімділігі әр түрлі болады. Басқаша сөзбен
айтқанда, шаруашылықты жүргізуші субъектілердің қызметінің жетістіктері
басқару деңгейіне, қабылданған шешімдердің объективтілігі, нақтылығы,
шұғылдығы мен ғылыми негізделуіне тікелей тәуелді. Үйлесімді шешімдердің
қабылдануы, материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын тиімді пайдаланып,
еліміздің экономикалық өсуіне бағытталатыны белгілі.
Нарық жағдайында кәсіпорынның өміршендігінің кепілі мен жай-күйінің
орнықтылығының негізгі оның қаржы тұрақтылығы болып табылады. Ол ақша
қаражатын еркін орын алмастыра отырып қолданып, тиімді пайдалану жолымен
өнімді өндіру мен сатудың үздіксіз процесін қамтамасыз ете алатын өзінің
қаржы ресурстары жағдайын көрсетеді.
Табыс – кәсіпорынның негізгі мақсаты болып табылады, оған тауар
өндірушілерден және басқа бидай меншіктеушілерден бидай қабылдануы үздіксіз
болуы қажет, құралдарды және элеватордың сыйымдылығын дұрыс пайдалану, оның
сапасына байланысты мөлшерін үлкейтуін қалыптастырады. Бидайдың сапасын
сақтау үшін, оның мерзімінде өндеу, кептіру және қайта өндеу.
Дипломдық жұмысымның бірінші бөлімінде Кәсіпорындағы бәсекелес
артықшылықтарын жасаудағы стртегиялық менеджменттің рөлі деп аталатын үш
тараудан тұрады.Осы тарауда кәсіпорындағы басқарудың туындау себебіне,
атқаратын рөлімен мазмұнына, бәсекелестер арасындағы алатын орындар мен
маңызы анықталды.
Өткенге шолу ретінде өркениетті жағдайлардың қалыптаса бастаған
басқару, мемлекетті басқару жөніндегі келесі ғалымдардың ғылыми еңбектерін
атап өткім келеді.
Басқару іліміне айтарлықтай үлес қосқан басқару мектептерінің
классиктері Тейлор, Смит, Рикардо, Хекшер, Миль, Портер, Олин, Файоль және
тағыда басқаларын айтуға болады.
Бұл оқымысты басқарушылардың алға қойған мақсаты басқарудың әмбебеп
қағидаттарын құру болып табылады.
Дипломдық жұмысымның екінші бөлімінде КФК агроның қызметін қаржылық-
экономикалық талдау деп аталатын,үш тараудан тұрады.
Қаржының,қаржы жүйесінің экономикалық маңызын, құқықтық аспектілерін
ғылыми-құқықтық тұрғыда зерттей отырып, олардың мемлекет өмірінде,базистің
құрамында алатын ерекше орнымен мемлекетке жүктелетін функцияларды, қоғам
мүдделеріне қанағаттанатын және қамтамасыз ету барысында атқаратын рөлін
талдап, айқындалған, сонымен қатар нарықтық экономикалық жағдайда жүзеге
асырылып жатқан мемлекеттің қаржылық қызметінің түсімімен, маңызын,
құқықтық режимдерін және әдістерін зерттеп, қаржылық және экономикалық
әдәстерін талдау.
Дипломдық жұмысымның үшінші бөлімінде Кәсіпорын қызметінің тиімді
экономикалқ жолдармен көтерілуі Сауда нүктелері нан өнімдерін
жабдықтаушыларды таңдағанда келесі белгілерге назар аударады: сапа –
жеткізу – баға – ассортимент. Олардың таңдауына орауыш, жеңілдіктер жүйесі
және менеджерлердің назары аз әсер етеді.
Нарыққа кіруді және оны болашақта жаулауды нан өнімдерінің
ассортиментін кеңейту арқылы жүргізу қажет, сонымен қатар жасалған өнім
түрлерін жарнама арқылы насихаттауды жүзеге асыру қажет. Шығарылатын
өнімдердің жоғары сапалығын сақтай отырып баға саясатына да өзгерістер
енгізуге болады. Әрдайым маркетингтік қызметтің сапасын және тиімділігін
арттырып отыру қажет.
Нан өнімдерін өндіруде қолданатын негізгі шикізат түрлері: ұн, су, тұз
және ашытқы. Осы компоненттерді қалада жеңіл табуға болады. Сонымен қатар,
нанның дәмін өзгерту үшін оған май, қант, құрғақ сүт, мейіз, татымдылық
және тағыда басқаларын қосуға болады.
Зерттелу тақырыбымның актуалдылығы негізделіп, проблеманың ғылыми
тұрғыдан зерттелу жағдайы сипатталған және әдістемелік негізі, жаңалығы,
мәнділігі айқындалып отыр.
І Бөлім Кәсіпорындағы бәсекелес артықшылықтарын жасаудағы стратегиялық
менеджменттің рөлі
1.1. Стратегиялық менеджмент – кәсіпорындағы стратегияны қалыптастыру
құралы ретінде
Экономикалық әдебиеттерді қарастырсақ басты мәселеге ұзақ мерзімді
жоспарлау, стратегиялық жоспарлау, стратегиялық маркетинг, стратегиялық
менеджмент, қорытынды жоспарлау, болашақты жоспарлау және тағы да басқалар
кіреді.
Біздің көз қарасымызша жалпы Менеджмент түсінігіне қоса алғанда
маркетинг , жоспарлау және персоналдардың жоспарлы мақсаты жатады.
Ұзақ мерзімді Болашақ Стратегия сөздерінің синонимі болып -
Стратегия табылады. Басқару түсінігі кең мағынада барлық объектерді
түрлі жағдайда басқара білу, ал Менеджмент әлеуметтік – экономикалық
жүйеде ғана қолданылған. Менеджментте персоналды басқарудың әдісі тең
мөлшерді қолданылады.
Менеджмент стратегиясы келесідегі сұрақтарға жауап беруі тиіс.Бәсекеге
қабілеттілік белгілі бір мерзімде нарықта нақтылы бір нәтижеге бірінші
жетуі қажет? Персоналдың қалай жұмыс істеуі? Стратегиялық болжамының
нәтижесі? Бірінші және үшінші сұраққа стратегиялық маркетинг, ал жалпы үш
сұраққа бірдей менеджмент жауап береді.
Стратегия нормативіне жету барысында ұйымның технологиясын қаржы
мүмкіндігін тексеріспен өткізеді. Осыдан барып стратегия жоспары немесе
ұйымның белгілі бір кезеңде ақпараттары айқын болады.
1 сурет бойынша стратегиялық менеджменттің негізгі компоненттерімен
сабақтастығы көрсетілген. Стратегия менеджментінен шығарда – стратегия ,
стратегиялық жоспар және ұйымның ақпарат қызметінің кешендері негізінен
нақты жұмыстың орындалуының сәйкесінше бөлігі беріледі.
Кіру
(ұйымның нарықты қажетсінуі)
Стратегиялық менеджмент
Шығу
(Ұйым қызметінің ақпаратты кешендері немесе стратегия жоспары)
Стратегия менеджментінің басты мақсатына жетуге , жылдам деңгейлі
эффект және бәсекеге қабілетті тауар , тұтас ұйым жатады. Стратегияға
қосымша үш спецификалық ұстаным келтірейік:
Басшыға жауапты жұмысты ұйымдастыруын және стратегия менеджментінің
соңғы шешімін шешуге сенім арту.
-Ұйымның стратегиялық инновация жобалауына бағдар көрсету қызметі,
аудандарда жаңа бәсеке артықшылықтың тауарға деген жоғарғы сапасы және
сервисі, қаржы – қаражатын сақтау дамыған.
-Қамтамасыздандыру стратегиясы ұйымның бәсекеге қабілетті
артықшылықтың бағасын эксклюзивті құндылықта қолданылуға міндетті.
Стратегия менеджментінің басты мақсатына толық ұйым және бәсекеге
қабілетті тауар;нарықта маңызды бәсекелестеріне жаңа тауар енгізуге жол
бермеу .
Ұйымның даму ортасыда бәсекеге қабілетті тауар, ішкі және сыртқы
нарықта – жақсы пайда әкеледі.
Бәсекеге қабілетті негізгі әдістері төменде қарастырылған. Мұнда
бәсекеге қабілетті тауардың бірінші деңгейінде иерархия, немесе ағаш
мақсаты көрсетілген. 2 сурет бойынша бәсекеге қабілетті тауардың сапасы
айқындалған.
Салмақты фактор
2 сурет - Бәсекеге қабілеттілігі тауардың келбетті факторын қаматамасыз
ету
БҚ – бәсекеге қабілеттілік; ТС – тауар сапасы; ТҚ – тауар құны; СС –
сапалы сервис тауарын тұрақты нарықта тұтынады. Э.Ш – эксплуатациясы шығын
тауардың нормативті мерзімінде оған қызмет етуде қолданады.
Бұл схема тек қана тамаша үлгі болды. Негізгі эксплуатациясы
шығынға төменгі сапалы техникалар мәселе болады. Құндылықты үнемдеу
уақытына жетуге мынадай халық шаруашылығының маштабында келесідей
көрсетіледі:білім сапасының жоғарылауы , стратегиялық және инновациялық
менеджмент өндірістің жүйелі компоненттерінің барлық сапасының
жоғарылауы эксплуатациялы шығынның төмендеуі.
Тауарды дамытудың маңызды сұрағына анықталған жүйе , үрдіс жатады.
Негізгі кезеңдері тауарды өміршеңдік және қайта өндіру айналымы ,
табыс менеджмент кәсіпорын өндірісінің қоршаулы жүйесінде жүргізіледі.
Сондықтанда біріншіден осы жүйенің құрылымын қарастырамыз.
Кәсіпорынның басқару қызметін кәсіпорын жүйесінің менеджментін
жалпылай қамтиды. Уақытына қарай менеджмент жүйесін екі бөлікке бөлуге
болады :
- Кәсіпорын стратегиясын қалыптастыру
- Кәсіпорынның басқару стратегиясын тездету.
Бірінші белгісінде Стратегиялық менеджмент және Инновациялық
менеджмент , екінші белгісінде Өндіріс менеджменті, Персоналдарды
басқару, Қаржы менеджменті, қарастырылған.
Стратегилық менеджменттің құрылымдық жүйесі менеджмент жүйесінің
құрылымынан айырмашылықтары бар. Стратегия менеджментінің жүйесі белгілі
бір рөлде мақсатты жүйеге жоғарылайды.
Стратегия менеджментінде әдістемелердің рөлі жоғарылайды, ақпарат және
құқықтық жүйені қамтамасыздандырулары болжамданады.
Басқару жүйесі екі компоненттен тұрады :
- Стратегиядағы басқару шешімінің бөлінуі
- Персоналдарды басқарудың стратегия жоспарының бөлінуі
Стратегиялық менеджмент жүйесінің Сыртқы ортасына макроорта,
аймақтық инфраструктура, және кәсіпорынның микроортасы қатысады.
Компонентке кіру жүйесіне қатысады: құқықтық акт, құжаттың әдістемелі –
нормативті стратегины басқаруында түрлі сұрақтарға бөлінуі; ақпарат;
кәсіпорын стратегиясының қажжетті ресурсы және ақиқаттылығы.
Компоненттермен кері қатынастарының жүйесі стратегия менеджментіне
тұтынудың жаңа талабы қатысады, олардың жарнамасы, ғылыми – технологияға
қатысты жаңа ақпараттар кіреді.
1.2. Бәсекелік артықшылықтардың классификациясы.
Бәсекелік артықшылықтар көбінесе негізгі және маңызды бәсекеге
қабілеттілік факторымен айқындалады.Бәсеке артықшылығының іргелі белгісі
болып,экономикалық объект,сондай-ақ шаруашылық субъект болып табылады.
Бәсеке артықшылығы-қандайда бір эксклюзивті құнды жүйеге
ие,бәсекелестер алдында артықшылығын білдіреді.
Бәкелелік артықшылықтың мынадай факторлары болуы мүмкін:ішкі және
сыртқы;базистік немесе екінші реттік;стратегиялық және
тактикалық;техникалық,экономикалық, психологиялық және т.б.
Қазіргі уақытта шетелдік авторлар бәсеке артықшылығының мәселелерін
талқылауда.М.Портердің Жалпы ұлттық бәсеке монографиясында бәсекеге және
бәсеке артықшылығының деңгейіне жету жолын мемлекеттің ұлттық
экономикасымен сипаттайды.
Бәкелелік артықшылықтың бірінші зерттеуші ретінде Адам Смит
қарастырған.Абсолютті артықшылық шығыны өндірістің арқасында бәсекеге
қабілетті тауарларды шет елдермен айырбастау.
Келесі зерттеушінің атыда әлемге әйгілі. Ол Д.Рикардо және
Милль.Рикардо өндіріс шығынының табиғи және географиялық шарттарының
айырмашылығын айқындағаған.
Келесі тәжірибе әлемдік сатылу құрылымына тәуелдібұны швед экономистері
Э.Хекшер (1879-1952)және Б.Олин(1899-1979)жж.зерттеген.
Бәсекеге қабілеттіліктің соңғы артықшылығын зерттеген
М.Портер.Экономикалық қарым – қатынастарының барлық факторларымен сатып
алынуы.
Бәсеке артықшылықтары жаайында шетел ғалымдарының эволюциялық
тәжірибелері келесі суретте көрсетілген.
1 кесте Шетел ғалымдарының эволюциялық тәжірибелері
КезеңдеріТәжірибелер аты Авторлары Факторлары
1 Абсолюттік А. Смит Табиғи ресурстар
тәжірибенің (климаттық жағдайлары)
артықшылығы
2 Салыстырмалы тәжірибеД. Рикардо 1.Табиғи ресурстар
шығыны Д.С.Милль 2.Өндіріс шығыны
3 Салыстырмалы Э. Хекшер Өндірістің барлық
артықшылықтың Б. Олин факторының жиынтығы
тәжірибесі П. Самуэльсон
4 Бәсеке артықшылығыныңМ. Портер Экономикалық жағдайлардың
концепциясы барлық жиынтық факторы.
Осы кестені кеңірек қарастырсақ, бәсекеге қабілеттілікті жіктеу бірінші
болып Адам Смит қарастырған.Оның негізгі ұстамы бәсеке артықшылық
шығындарының абсолютті болуы.Осы қағидаға сүйене отырып тауарларды шет
елдерге импорттап,сол елдерде шығындары аз абсолютті төмен болса,сол
елдермен айырбас жүргізуге болады деген.
Екінші болып Д.Рикардо және Д.С.Милль салыстырмалы тәжірибенің шығынын
қарастырып,бұл тәжірибенің мақсаты өзін экономиканың ішкі жағдайда
қиындағанын көрсетті.Олар А.Смиттің идеясымен келіспеді.Осыдан барып
Э.Хекшер,Б.Олиннің даңқтары өздерінің тәжірибелерімен шықты.
Осы келтірілген бәсеке артықшылығының эволюциясы мынадай шешімдерге
келіп тіреледі:бәсекеге артықшылығыда бірінші сатыда абсолютті артықшылық
болып табылады.Жаңа техникалық ашылулар салыстырмалы тәжірибе шығындарына
әкеледі.Өндірістің дамуы және ғылыми-техникалық прогрестің себеп болуынан
салыстырмалы артықшылық тәжірибесі пайда болды,жалпы ғылыми-техниканық
прогрестің бәсекеге қатысу ортасында электр техникасы және жоғары
технология М.Портердің бәсеке артықшылығының концепциясына себеп болды.
Осы анализдерден әр тәжірибелер өз орнын толықтырып,бүкіл әлемдік
айырбасқа қатысты.Бірақта, М. Портердің идеясын аяқсыз қалған деп атақты
ғалым Фатхудинов шешті. Фатхудиновтың көзқарасынша идеяның жалғасы
құндылық деп қарастырған.
Құндылық - бұл керекті және өте қажетті, басқару жүйесі, болашақта
өзін сақтай білуге ұмтылады.
Құндылықтан басқа бәсеке артықшылығын стратегиялық менеджментте
Фатхудинов алты белгіге бөліп, келесідей жүктеді:
- Жүйеге қатысты
- Артықшылықтың шығу ортасы бойынша
- Артықшылық факторының мазмұны бойынша
- Уақыт артықшылығының реализациясы
- Орнының артықшылық реализация бойынша
- Соңғы нәтиженің алынған түрі
Бәсеке артықшылығының жіктелуі келесі 2 кесте көрсетілген
2 кесте Бәсеке артықшылығының жіктелуі классификациясы
Жіктелу белгілері Артықшылық түрлері Артықшылықтың мысалдары
1 2 3
2 кестенің жалғасы
1.Жүйеге қатысты 1.1.Сыртқы (жүйеге Елдің жағымды ауарайы
қатысты) Аймақтың сапала
инфрастуктурасы
Елдің саясатының тұрақты
жүйесі
Елдің қазіргі ақпараттық
желісі
Автоматтық технологияның
модулі
Ұйымдағы кадрлардың
мамандығы
1.2. Ішкі (жүйеде)
2.Артықшылықтың пайда 2.1.Табиғи-климаттықЕлдің табиғи-байлық
болу ортасы ресурсы,
Елдің экономикалық
ресурсы,пайдасы,
географиялық жағдайы.
Елдегі саясаттың
тұрақтылығы.
Елдің төмен деңгейлі жалпы
2.2.Әлеуметтік-саясақылмысы.
ттық. Автоматты өндіру және
басқарудың жоғары деңгейі.
Өндірістік қорлардың төмен
деңгейі.
2.3.Технологиялық Жаңа ақпараттық
технологияның негізінде
электронизацияның жоғары
деңгейі.
Мәдениеттің жоғары
ұйымдастырушылығы,
Елдің қолма-қол мәдени
құндылығының әлемдік
масштабы.
Тұрақты салық жүйесі.
Мемлекеттің экономикасының
тұрақты жүйесін реттеу.
Елдің экономикасының
қолма-қол стратегия
2.4.Мәдени қауіпсіздігі.
Елдің сапалы несие қаржы
жүйесі.
Жоғары кадрлардың
2.5. Экономикалық мамандануы.
2 кестенің жалғасы
3. Артықшылық 3.1. Тауар сапасы Әлемге әйгілі тауар
факторының мазмұны. маркасы.
Қолайлы өндіріс.
3.2.Тауар бағасы Тасымалдаушылар арасындағы
жоғары бәсеке.
Автоматтық жүйеге
3.3. Тұтынушының тұтынушыныңкеткен шығыны.
тауарға кеткен
шыңыны.
4.Артықшылық 4.1. Жұмысшы орны. Ғылыми еңбекті ұйымдастыру.
орны. Жұмысшылардың автоматты
құрылыс орны.
Аймақтың сапалы
инфраструктурасы.
Аймақ Елде стратегияның 15-20
жылда толық дамуы.
Ел. Елдерднгі бәсекеге
қабілеттіктің жоғарылауы.
4.4. Ғылыми- Патенттің қабылдануы.
5. техникалық. Жаңа ақпараттық
технологияны
меңгеру,технологиялық
ресурстарды қорғау.
5.2. Экологиялық. Экологиялық тауарлардың
шығарымын жақсарту.
Бәсекелестермен
5.3. Әлеуметтік салыстырғанда 1 жұмысшының
пайдасы өсті.
Еңбек қауіпсіздігі
5.4. Экономикалық жоғарылады.
Қызметкерлердің
жауапкершілік деңгейі өсті.
Сату көлемінің өсуі
Бәсеке артықшылығының жіктелуі көптеген аспектерден экономикалық және
менеджменттің түрлі даму объектілерінен тұрады.
Бәсеке артықшылығының түрлі объектері қарастырылған, соның ішінде біз
объект ретінде кәсіпорынды қарастырамыз.
Ұйымнын бәсекеге артықшылық факторлары сыртқы және ішкі деп бөлінеді.
Ұйымдағы бәсеке артықшылығының сыртқы факторларға келесілер жатады:
1. Елдердегі бәсеке қабілетінің деңгейі.
2. Бәсеке деңгейінің деңгей саласында
3. Аймақтың бәсекеге қабілетінің деңгейі.
4. Елдер және аймақтар арасында шағын және орташа бизнеске мемлекеттік
қолдау көрсету.
5. Экономикалық елдердің, аймақтық, салалық деңгейде ғылыми басқарылуы.
6. Адам дамуына мемлекеттік қолдау көрсету.
7. Елдер мен аймақтарда салық ставкасы.
8. Аймақ пен елдер арасында пайыздық ставкасы.
9. Елдерде кадрларды дайындау жүйесі.
10. Елдер мен аймақтардың географиялық және климаттық шарты.
Бәсеке артықшылығын ұйым ішінде жұмысшылар, соның ішінде басты рөлді
басқарушы атқарады.
Ұйымның бәсекеге артықшылықтарының ішкі факторлары алты топқа
бөлінеді:
1) Басқарушы
2) Нарық
3) Тиімділік
4) Ұйымның функционалды дамуының техникалық жобасы.
5) Ұйымның функционалды ресурсының дамуы.
6) Ұйымның құрылыс жобасы.
1.3. Бәсекелік артықшылықтарға жетудегі баламалы стратегия.
Бәсекелік артықшылықтарға жетудегі стратегия, бәсеке стратегиясының
тобына және де бәсекелестер ортасына қатысты.
Құрылған стратегиялардың әрқайсысы бәсекелік артықшылықтарға жетуге
талап қояды. Қазіргі кезде бәсекелік артықшылықтар өндіріс технологиясымен
ғана емес, менеджмент сатысымен де өте жиі кездесіп отыр бизнес
стратегиясының бірлігі ретінде бәсеке артықшылықтың ережесі болады. Бәсеке
артықшылығына жетудегі баламалы стратегияны 4.1.кестеде қарастырамыз.
Ұстамдылық минимизациясының стратегиясы.
Ұстамдылық минимизациясының стратегиясы бәсекелестермен салыстырғанда
тауардың төменгіжүйесінің ұстанымын қамтамасыздандыруға негізделген. Осы
жағдайда өнім өте төменгі бағамен сатылады, бәсекелестеріне қарағанда.
Стратегияның дифференциялы мақсаты бұл – бақталастар арасында тауардың
сапасын, өнімнің жақсы қасиетін сатып алушыларға хабарлап, кәсіпорын тауар
жайында өнімге жарнама маркаларын жасау. Мысалға: Бренд тауарлары.
Сатылу маркасы бұл тауардың атақты әйгілі аты, термині, суреті,
нышандық белгісі болып табылады.
Бренд тауарлардың екі негізгі артықшылығы қалыптасқан, компанияның
бағасын көтеру және рентабельділік. Біріншіден, брендталған тауар қымбат
бағаға сата аласын, брендталмаған тауардың сапасы жоғары болғанымен ол
арзанырақ, оны мынау мысалдан байқауға болады: - Harley Davidson
мотоцикілі. Оның сапасына қарасақ жапондардың мотоцикілінен төмен, бірақта
екі есе қымбат тұрады. Harley Davidsonның жанкүйерлері өте көпдесе де
болады.
Екінші артықшылық – кәсіпорындарға жаңа өнімді нарыққа енгізу әрі
арзан, әрі оңайырақ, бәсекелестеріне қарағанда.
Мысалға: Gillette ұстараларын шығараған, содан кейін нарыққа шығу сәтті
болып, ұстараға қажетті заттарын өндірді.
Дифференцияцияның көшбасшылық ұстанымы болып, кәсіпорынды
бәсекелестерден түрлі жағдайда қорғау.
Дифференцияциялы стратегияның алғашқы жоспарына стратегияның жаңа
сапалы өнімге және стратегияны басқаруда білімділікті қолдану кіреді.
Стратегияны басқару И.И. Мазур және В.Д. Шапиро стратегияны
кодификациялауға және стратегияны персонфикациялауға бөліп көрсетті.
Стратегияны кодификациялауда белгілі бір шамада кәсіпорынның сату
көлемі жоғарылайды.
Стратегияның персонфикациясы нарықтық жоспарда негізінен сиқыршылық
стратегиясымен айқындалады.
Келесі стратегия Сиқыршылық стратегиясы деп аталады .
Бұл стратегияның мақсаты болып, бәсекелестерге қарағанда тұтынушының
таңдалған мақсатын қанағаттандыру.
Көбінесе кәсіпорындарда осы стратегияны қаржының жетіспеушілігіне орай
таңдатады, немесе нарыққа шығар алдында.
Келесі инновациялық стратегия деп аталады.
Инновациялық стратегия бәсекелік артықшылықтың көмегімен жаңа тауар
немесе технологияны, жаңа әдістерді қолдану. Инновациялық стратегияны
таңдаған кәсіпорын өзінің стратегияға ұсынған жаңа тауарларынан жоғары
пайда түсіреді. Статистикалық көрсеткіштер бойынша инновацияны қолдану
жоғары деңгейде қауіпті деп мінезделеді. Бұдан басқа кәсіпорында жоғары
білікті маман, жеткілікті қаржы – қаражаты қажет, нарыққа жаңа тауарларын
ұсынуы үшін.
1990 жылы Gillettte компаниясы нарыққа шығарда Sensor ұстарасын
дайындаған. Компанияя басшылары шыңдарға жетуге кәміл сенімде болды,
Sensor нарықта өз орнын табады, бірақта тұтынушыларға қалай түсіндіреміз
деген ой болған. Өздеріне назар аудару үшін , Gillette қуатты және қымбат
жарнама жасады, бұл технологины шамалары жеткенше нарықта мақтады. Компания
жарнамасының мазмұны болып: Біз өндірген өнімге құтырған ақша жұмсаймыз,
сондықтанда осы жарнаманың жеңімпазы болатынымызға сенімдіміз .
Тұтынушылар алғашында ұстараны жай сынау үшін қолданып көрген, осыдан
барып қызықты жарнама нарықта өз орнын тауып, Gillette 70 % дейін жетті.
Келесі жылдам шешімді стратегия деп аталады.
Жылдамдатылған стратегия ішкі өзгерістерге қарамастан биік шыңдарға
жақсы нәижемен қол жеткізу болып табылады.
Жылдамдатылған стратегияға жаңа өндірген өнімді нарыққа шығару үшін
міндетті түрде уақыт қажет. Таңдалған стратегияға қызметшілері үйрену үшін
әр кәсіпорын өздерінің күштерін салуы қажет. Осы стратегияны
бәсекелестерінен жылдамырақ орындаса, оларға қосымша қаражат бөлінуге
мүмкіншілік туады.
Келесі синергизмді стратегия деп аталады.
Стратегия синергизімі – бұл стратегиялық бизнес – бірліктері бір
немесе одан да көп бәсеке артықшылығының қосылуынан алынады. Осы
синергетикалық эффектің қолма – қол және басқара білу эффектісінен
спецификалық бәсеке артықшылығы құрылады, фирма деңгейінің толық және түрлі
тауарлардың соңғы шотының нарықта төмендеу деңгейінің ұстанымы өнімнің
жақсы қасиетін көрсетеді.
Стратегия синергизімі – кәсіпорынның рентабеьділігін жоғрылатуға
жағдай жасайды , бизнес – бірлігі жөнінде. Синергизмдік стратегияның
алғашқы мақсатына жоспар міндетті түрде қажет.
Осы жағдайда , түрлі бәсекелестер кәсіпорындарда өздеріне нық шешім ,
талап қойып , бәсеке артықшылығының қандай да бір түрін алуға, және қай
жерде қол жеткізе алуын білуі керек.
ІI Бөлім. ЖШС КФК АГРО ҚЫЗМЕТІН ҚАРЖЫЛЫҚ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ
2.1 ЖШС КФК АГРО жалпы мінездемесі
Толық атауы- ЖШС Қазақстан Қаржысының КорпорациясыАгро.
Орналасқан жері:Қазақстан Республикасы, Көкшетау қаласының Синегорная
көшесінде орналасқан.
Басқарушысы:Нұртазин Алихан Бралиевич.
Қызметі: Президент.
Кәсіпорынның жарғылық капиталы: 121 мыңды құрайды.
ЖШС заңнамаға сәйкес оперативті, бухгалтерлік және статистикалық есеп
жүргізеді,сонымен қатар ҚР үкіметімен орнатылған талаптарға сай мұрағаттық
іс жүргізуді іске асырады.
ЖШС КФК Агро кәсіпорыны 2003 жылдың 2 желтоқсанынанда ашылып, 2004
жылдың қаңтар айында өз жұмысын атқара бастады.
ЖШС КФК Агро қызметінің мақсаты-нарықтың жоғары сапалы тауар және
қызмет көрсету түрлерімен толықтыру және пайда табу.
Серіктестіктің қызметінің мәні болып,бұл кәсіпорын негізінен ауыл
шаруашылығымен,соның ішінде бидай өнімдерімен айналысады.Оған:
- астық бұршақ тұқымдастар
- бидай тұқымдастары
Негізінен астық тұқымдарының мына түрлері өсіріледі:
- Безенчук 98
- Саратов 29
- Омск 18
- Светланка
- Қарабалық
- Астана
Бидайды сақтандыру бойынша орналастыру, зертханамен бақыланады және
керекті жағдайда бидайды кептіру, сақтау және жұқпалықтан сақтау процестері
өткізіледі. Кәсіпорынның стратегиясы:
- бидайды қоқыстардан қайта өндіру сапасын жақсарту
- берілген қызметтердің көлемін ұлғайту
- пайдаланушылардың сұранысын қанағаттандыру үшін, сапалы және арзан
бағаға қызмет көрсету. Бидайдың ұсақталған мөлшерін және сапасына қарай
цехтарға өткізілуін қалыптастыру, заңды құжаттармен қарастырылған.
Кәсіпорынның бас офисының басқару құрылымын мына кестеден байқауға
болады. 3 кесте
ЖШС КФКАгро-
ның басшысы
Бас инженер Заң бөлімі
Бригадир
Қызметкерлер
Кәсіпорын басшысы жерді Солтүстүстік Қазақстан Облысының, Айыртау
ауданы аймағының әкімшіліктік шекарасындағы жерден
(Лавровка,Бірлестік,Қарақамыс) жер учаскесін беру туралы жер үлесі
иелерінің ортақ жиналыс хаттамасына, Қазақстан Республикасының Қазақстан
Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы №148-II ҚРЗ
Заңының 31,37 баптарына, Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 24 қаңтардағы
№ 152- II ҚРЗ Жер туралы Заңының 14,28,82,38 бабы 6 тармағына, 124
баптарына және аудан әкімінің және жер беру комиссиясының қорытындысына
сәйкес аудан әкімдігі қаулы етті:
1. Ортақ үлесті жер пайдалану мүшелеріне (Айнабеков Ержан Тоқтасын ұлы)
төмендегі тізімге сәйкес ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін
уақытша ұзақ мерзімді ақылы ортақ үлесті жер пайдалануға, мерзімі 49
жылға жалпы көлемі- 13520 га,жерінен берілсін. Егістік жерлердің
себілетін,және тағы да басқа жерлерін мына кестенің құрылымынан
байқауқауға болады:
2. Аудандық жер ресурстарын басқару жөніндегі комитеті:
- Бекітілген тәртіпте , Мемлекеттік өкілетті органдарда тиісті тіркеуден
өткізу арқылы ақылы ұзақ мерзімді жер пайдалану туралы келісім шартты
дайындатылып, жер пайдалаушыларға тапсырсын;
- Бекітілген тәртіпте ортақ үлесті жер пайдаланудың массив шекарасын
белгілеп, соған сәйкес кортаграфиялық материалдар дайындасын;
- Жиналыс хаттамасына және жер үлесі иелерінің азамат Нуртазин А.Б.
КФК Агро шаруа қожалығымен жасаған келісім шартына сәйкес, өз жер
учаскелерінің пайдалану тәртібін анықтап, мемлекеттік өкілетті
органдар тиісті тіркеуден өткізіп, екінші рет жер пайдалануға жалға
беру туралы келісм шарт дайындатсын;
3. Ақылы жер пайдалануға жалға берілген жер үшін төлемақы қабылданған
келісімдерге сәйкес, Қазақстан Республикасы Жер туралы Заңының және Салық
Кодексінің негізінде анықталады. Аудан Әкімі Айнабеков Е.Т
Солтүстік Қазақстан облысы ,Айыртау ауданының қаулысы бойынша КФК
Агро шаруа қожалығы құрылған болатын.
3. Аудандық жер ресурстарын басқару жөніндегі комитеті:
- Бекітілген тәртіпте , Мемлекеттік өкілетті органдарда тиісті тіркеуден
өткізу арқылы ақылы ұзақ мерзімді жер пайдалану туралы келісім шартты
дайындатылып, жер пайдалаушыларға тапсырсын;
- Бекітілген тәртіпте ортақ үлесті жер пайдаланудың массив шекарасын
белгілеп, соған сәйкес кортаграфиялық материалдар дайындасын;
- Жиналыс хаттамасына және жер үлесі иелерінің азамат Нуртазин А.Б.
КФК Агро шаруа қожалығымен жасаған келісім шартына сәйкес, өз жер
учаскелерінің пайдалану тәртібін анықтап, мемлекеттік өкілетті
органдар тиісті тіркеуден өткізіп, екінші рет жер пайдалануға жалға
беру туралы келісм шарт дайындатсын;
3.Ақылы жер пайдалануға жалға берілген жер үшін төлемақы қабылданған
келісімдерге сәйкес, Қазақстан Республикасы Жер туралы Заңының және Салық
Кодексінің негізінде анықталады. Аудан Әкімі Айнабеков Е.Т
Солтүстік Қазақстан облысы ,Айыртау ауданының қаулысы бойынша
КФК Агро шаруа қожалығы құрылған болатын.
ЖШС КФК Агро заңнамасы бойынша заңды тұлға болып
табылады.Қойылған мақсаттарға жету үшін ол өз атынан, мүліктік және жеке
мүліктік құқықтарды иелену және міндеттерді мойнына алу, сотта,арбитражда
жауап беруге құқылы.
Серіктестік мүліктің берілуіне және қызмет ету мақсаттарына
сәйкес өз мүлкін өзінше қолдануды, иеленуді іске асырады, өзіндік балансқа
ие және толық шаруашылық есеп, өздігінен қаржылану және қайтарымы негізінде
қызмет етеді.
ЖШС КФК Агро нақты заңнаманы орнықтырылған жүйеде
өздігінен экспорттық және импорттық операцияларды іске асыруға, сонымен
қатар филиалдар, қосымша кәсіпорын және шетелде ҚР-ның басшылығын ашуға
құқылы. Заңды тұлға болып саналатын жаңадан құрылатын қосымша кәсіпорындар
серіктестіктің міндеттері бойынша жауап бермейді.
Серіктестік мөрге, штамптарға және өз атауымен бланктарға, тауар
белгісіне, эмблемасына және де тағыда басқаларына ие.
Бұл кәсіпорын Қазақстанның Қаржы Корпорациясының Агросы
болғандықтан,қаржы және салық заңдарына негізінен көбірек сүйенеді.
Экономикалық категория ретінде қаржы деп, мемлекеттің ақшалай
ресурстрын жоспарлы түрде қалыптастыратын және бөлетін, сондай-ақ олардың
пайдаланылуын ұйымдастыратын экономикалық қатынастардың жүйесін айтамыз.
Негізінде заң құжаттарына көзделгендей қаржылар саласын
басқаратын органдар болып табылады.Мысалы, Қаржы министрлігі,Ұлттық Банк
және тағыда басқалары.
Қаржылар саласындағы мемлекеттік басқарудың маңызы зор екендігі
белгілі.Қаржылар мемлекеттің өсіп дамуының материалдық негізі және оның
міндеттері мен функцияларын ақшалай қамтамасыз етудің қайнар көзі болып
табылады.Сондықтан қаржылар мемлекеттің материалдық тірегі,базасы болып
табылады және базистің құрамына жатады.Алайда,соңғы кездерде нарықтық
қатынастарға көшуімізге байланысты экономика, қаржылар аясындағы
мемлекеттік басқаруды жоққа шығаруды және әлеуметтік-мәдени салалардағы
мемлекет атқаратын қызметтердің рөлін төмендету сияқты келеңсіз көзқарастар
қоғамымызда орын алып отыр. Оған қоса Қазақстан Республикасының
Конститутциясында мемлекеттік басқару сияқты мемлекеттік-құқықтық
категорияның орнына атқарушы органда терминнің пайдаланылуы жаңағы
көзқарастарға дем беріп отыр. Ал осы атқарушы билікті жүзеге асыру
мемлекеттік-басқарушы қызметті жүзеге асыру болып табылатынын білуге
тиіспіз.Осыған орай жоғарыдағы мемлекеттік басқару жөніндегі көзқарастарға
қарсы пікір айту қажет болар деп ойлаймын:
Біріншіден, мемлекет бұрын да қазіргі кезкеңде де өзінің табиғи
құрылымына байланысты экономикалық және әлеуметтік-мәдени саясатты
қаржылардың көмегімен жүзеге асыруға атсалысады.
Екіншіден, мемлекеттің экономика,қаржылар және әлеуметтік-мәдени
салаларындағы дәрежесі ұзақ жылдар бойындағы тарихи тәжірибелермен
белгіленген.
Үшіншіден,мемлекет ешқашан да нарықтық экономикаға қарсы тұрмайды,қайта
біз оның қолында нарықтық қатынастардың тиімді дамуы мен жандануына себін
тигізетін зор мүмкіншілік бар екенін ұмытпағанымыз жөн.
Төртіншіден, нарықтық өзіндік реттеу стихиялық процестер туындатады
және ол процестер нарықтың бір қыры ретінде ауыздықталмаған қара күштермен
сипатталады.Оны тежеу, реттеу тек мемлекеттің ғана қоынан келеді.
Бесіншіден, жоғарыда айтқанымыздай нарықтық өзіндік реттеу анархия мен
хаосқа әкеліп соғатынын байқадық.Сондықтан нарықтық өзіндік реттеу мен
мемлекеттік реттеуді теңестіру қажет.
Алтыншыдан, жеке меншік, оған байланысты қатынастар оның аясында,
мемлекет аумағында өте қатал экономикалық билікті туындатады.Осы биліеті
шектеу ісі де мемлекет құзырында болады.
Жетіншіден, мемлекет көлік, байланыс, энергетика салаларының монополист
субъектілерінің халыққа ауыр тиетінін іс-қимылдарын шектей отырып,осы
нарықтық аялардағы қажетті режимді белгілейді,сондай-ақ ішкі рынок пен
ұлттық мүддені сыртқы ықпалдардан қорғаудың ықпалы болып табылады.Бұлар
мемлекеттік басқарудың құқықтық негізі болып табылса, ал материалдық негізі
қаржылар болып саналады.
Мемлекет ақша қаражаттарын басқа жақтан да ала алады.Мысалы, салық
арқылы.Салық салу аясында мәжбүр ету механизімінің іске қосылатыны
белгілі.Сондықтан бұл жерде де екі жақтың теңсіздігі байқалып тұр.
Салық режимі салық саясатының сапалық мазмұны болып табылады. Салық
жүйесінің құрамына мемлекетте алынатын барлық салықтар,салықтық қатынастар
мен оларды реттейтін құқықтық нормалар, салық төлеушілер мен салық қызметі
органдарының құқықтары мен міндеттері және тағы да басқалары кіреді.Заңдық
тұрғыдан салық саясаты заң жүзінде бекітілген салық режимін,яғни салық
төлеушілерге ықпалын тигізетін режимді көрсетеді. Салық саясаты мемлекеттің
экономикалық дамуымен тығыз байланысқан және мемлекеттің экономиканы
реттейтін құралдардың қатарына жатады.
2.2 ЖШС КФК АГРО НЕГІЗГІ ТЕХНИКАЛЫҚ – ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН
ТАЛДАУ.
Нарықтық экономикада базаның құқықтық формасын және қаржы есебін
қарастырады. Осыдан шыққан есептің нәтижесін барлық шешімдерге қолданып,
ұйым қызметін анықтайды. Кез-келген шешім бухгалтерлік және қаржы есебінің
шешімдерімен талдаулардан негізделеді, алдағы күнтізбелік жұмыс күндерін
мінездейді.Осы жағдайда абсолюттік есептердің көрсеткіштерін бағалап,
олардың құрылымын, қаржының сапасын басқару, нарық қызметіндегі қаржы-
қаражаты мен капиталын айқындайды. Бұл анализдер ұйымның қызметкерлерін,
инвесторларын, бизнес партнерларымен бірге жүргізіледі.
Экономикалық және қаржы әдістерінің талдауы онжылдықта және қазіргі
кезде бүкіләлемдік есептік стандарттардың қызметінде дамып келеді. Анализ
стандарттарын мына келісіммен бөлуге болады:
- анықталған мақсатқа және нәтижеге жету
- толық ақпаратпен қамтамасыз ету
- анализ әдістері және олрдың нұсқаларының реализациясы
- нәтиже мен шешімді қалыптастыру
Аналитикалық қызмет келесідей жүргізіледі:
- құрылым активтерімен олрдың қайнар көздерін бағалау
- ликвидация активтеріне және қаржықабілеттігіне анықтама
- қаржы тұрақтылығына мінездеме
- ақша қаражаттарының ағымын және активтерін талдау
- капиталдың жылжуына талдау жасау
- факторлардың пайда болуы қаржы нәтижесімен көлеміне әсер етеді
- саяси дивиденттнрдің төлемін қалыптастыру
Экономикалық анализдердің мақсаты бола алады материалдық-өндіріс
ресурстары, негізгі және айналым қаражаттары, персонал, өндірістің
материалдық сиымдылығы,еңбекті өндіру қолданылады.Пайдадан түскен табыс
капитал авансына қатысады, рентабельділік қызметті айқындайды.
Анализдерді бағалауды бухгалтерлік есептің жүйелі жағдайын және
сенімді көрсеткіштерін байқауға болады.
Әдістердің арасында анализдер бөлінеді абсолюттік көрсеткіштерге-
балансты оқу және кіріспен шығыстың есебін, уақытша анализ- әрбір есепті
алдағы кезеңмен, және болжамды есептік кезеңмен салыстыру, құрылымдыұ
анализ-ұйымның балансының құрылымдық көрсеткіштерін анықтау.
Қаржы ұйымын басқаруда тренд анализін қолданады.Осыған қарап есептік
көрсеткіштер аналогикалық алдағы көрсеткіштермен салыстырылады.
Көрсеткіштердің өзгерісі кездейсоқ тазаланған әрекеттерден және уақыт
кезеңдерімен тренд анықталады.Экономикалық және қаржы көрсеткіштерінің
болашаққа деген болжамы негізделеді.
Ұйым қызметінің басты мінездемесіне қаржы коэффициентінің есептік
әдісіне мән беріледі.
Ұйым қызметінің көрсеткіштерінің бухгалтерлік және қаржы есебі анализ
факторында қарастырылады.Осы жағдайда кәсіпорынның үш жылдағы техникалық-
экономикалық көрсеткіштеріне талдау жасалынған.
Қызметкерлердің еңбек ақысы Қазақстан Республикасының Еңбек туралы
заңымен қадағаланады.
Қызметкерлердің жалақысын келісім шартта тарифтік ставкасымен
анықталады.
Әр қызметшінің еңбек ақысы жеке-жеке есептеліп,Қазақстан
Республикасының салығымен сәйкес келуі тиіс.
Қызметкерлермен жеке келісім шартқа отырады,сыйақы,демалыс,ауырған
күндері міндетті түрде төленеді
6 кесте Негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері.
ЖШС КФК АГРОның 2006-2007-2008 жж
№ Көрсеткіштері 2006 2007 % 2008 % өзгеріөзгеріс-
с-терітері
1 Ұйымның түсімі 159975 212542 132,201440 94,8 -11102-3805
85
2 Жұмысшылар-дың 20 20 20
орташа саны
3 Ақша қаражатының36890 34633 93,846488 134,2 11855 4031
қоры 9
4 Әлеуметтік салық5819 7622 0,018043 105,5 421 10548,7
шығарылымы 3
5 Өндірістің 201270 255725 126,240856 94,29 -1456 -3261
өзіндік құны 90
6 Пайда немесе 41295 42883 1,03146909 3,43 104026-0,6
шығын.
7 Рентабельділік -
7 кесте Кәсіпорынның негізгі және айналымдық көрсеткіштері.
№ Көрсеткіштері 2006 мың. 2007 мың. 2008 мың.
тенге тенге тенге
1 2 3 4 5
1 Негізгі қорлар, барлығы 146694,4 14073 79030
Соның ішінде:
Машиналар
7 кестенің жалғасы
Өңдеулер 8194 7775 73362
Қаруландырулар 6499 6298 5668
Тағыда басқалары
2 Негізгі қаражаттың кезеңдері
3 Материалдық емес активтер 116 112 108
4 өндірістің барлық көлемі 159976
6 Реализацияның барлық көлемі 159975 2112 212542
Кәсіпорында келесідей өзгерістерді көруге болады:
2006-2008 жж аралығында кәсіпорында көп өзгерістер болды.
Жұмысшылардың саны 2006 жылы 20 адам, және 2008 жылыда 20 адамнан
тұрды.
Жалақы қоры 36890 дейін 46488,0 мың.тенгеге өсті.
Таза шығын 73,3 мың.теңгеге азайды.
Осыдан шыққан шешімнен ЖШС КФК.АГРОның нәтижесін байқауға болады,бұл
кәсіпорында 2008 жылдары мәселелер туындады,және де өндірісте кәсіпорынның
таза кірісі азайып қалды.Кәсіпорынға деген сұраныс азайды.
3. ЖШС КФК АГРО қаржылық жағдайын талдау
Қаржының тұрақтылығын талдау
Кәсіпорынның тұрақтылығы-кәсіпорынның қаржылық жағдайы,оның барлық
міндеттерін орындау,және шығысы мен кірісін келістіру.
Жалпы тұрақтылық жағдайы қаржы қаражатының түсімінен шығынын жоғарылатады.
Қаржы тұрақтылығы-бұл тұрақты кірістің шығынын жоғарылату.
Кез-келген кәсіпорындарға келесідей факторлар әсер етеді:
1. Кәсіпорынның нарықтағы жағдайы
2. Құны аз өнімді өндірісте шығарып,оны жоғары сұраныспен алу.
3. Іскер адамдармен қарым-қатынас.
4. Сыртқы несиелеушілермен инвесторларға тәуелді.
5. Дебиторлық берешектің қолма-қол төленбеуі.
6. Қаржылық және үй шарупшылығының тиімділік жағдайы.
Тұрақтылық ішкі және сыртқы болып бөлінеді.
Ішкі тұрақтылық-бұл кәсіпорын қаржысының қызметін жоғары шешіммен
тұрақты қамтамасыздандыру.
Сыртқы тұрақтылық-бұл экономикалық ортаның кәсіпорындағы тұрақты болуына
жағдай жасау.Ол бүкіл әлемдік басқару экономикасының масштабында
жүргізіледі.
Қаржы тұрақтылығын нарықта белгілі бір кезеңінде уақытында қадағалап
отыруы тиіс.
8 кесте Қаржы нәтижелерінің динамикалық және бағалық көрсеткіштері
№ Көрсеткіштері Өткен жылға Есептік жылға Базистік
көрсеткіштерді
ң %
1 өнімнен түскен пайда 211542 201440 10,399
2 өндірістің 255425 240856 1,060
реализацияланған өніміне
кеткен шығыны
3 өнім реализациясынан -42882 -39416 1,088
түскен пайда
4 Реализациядан басқа 11740 9768 1,202
шешімдері
5 Реализациялы емес - -
операцияның шығын мен
кіріс сальдосы
6 Баланстық пайда -31142 -29648 1,50
7 Таза пайда, кәсіпорынға - -
түсетін
9 кесте Қаржы тұрақтылығының көрсеткіштерін талдау
Көрсеткіштері Нормативті шектеулері
1 Кәсіпорын мүлкі 612198
2 Негізгі құралдарының қайнар көзі -39007
9 кестенің жалғасы
3 Барлық заемдық құралдары 737000
3.1 Ұзақ мерзімді несие 737000
3.2 Ұзақ мерзімді ... ... ... ...
3.3 Қысқа мерзімді несие
3.4 Қысқа мерзімді ... ... ... .
4 Негізгі құралдары және ... ... . 96267
4.1 Негізгі қаражаттың қалдық құны 79030
4.2 Өңдеуге кеткен шығын
4.3 Қаржы салымы
5 Өзіндік айналым қор -135,274
6 Қорлары мен шығыны 79742
6.1 Өндірістік қорлары 74242
6.2 Аяқталмаған өндіріс 5500
7 Ақша қаражаты және қосымшалары 1205
8 Автономиялық коэффициент (Ка) -0,060.5
9 Өзіндік қаражат және заемдік -18.901
коэффициенттер
10 Мобилді және иммобилді қаражажат 0,840
коэффициенттері
11 Маневрлік коэффициент 3,460.5
12 Қорлар мен шығын көздерінің 1700.6-0.8
коэффициенті
13 Өндірістік мүліктің коэффициенті 0.250.5
14 Банкроты жорамалдау коэффициенті 0.130
Бұл жағдайда нормативті көрсеткіш 20 болса, онда алты айдың
ішінде қаржы-қаражатын орнына қалыптастыруға болады. Берілген 3 кестеде
қаржы талдауының мүліктік формасының қоры төмендегенін көрсетеді.Жылдың
аяғында кәсіпорынның жағдайы нашарлап,қорлардың жетіспеуінен болды.Қаржының
жоғарылауын мына жолдардан көруге болады: меншіктік капиталдың
өсуі,айналымдағы емес активтердің төмендеуі,оптималды қорлардың өсу
деңгейінің қысқаруынан.
Кәсіпорында қаржы жағдайының негізгі тұрақтылығы
қарастырылмаған,осыдан барып кәсіпорын банкротқа шығады,немесе негізгі
айналым капиталының элементі-мүліктік жағдайдың жабдықталмағанынан.
Рентабельділікті талдау
Рентабельділік (неміс тілінен аударғанда rentable-
кіріс,табыс),кәсіпорын қызметіне немесе кәсіпорын кірісінің падасы мен
тиімділігі болып табылады.
Рентабельділік кәсіпорынның пайдасын көрсетеді.
Кәсіпорын егерде өнімнің шығынын кірісімен жауып отырса,кәсіпорын
рентабельді деп саналады.
Рентабельділіктің экономикалық мәні көрсеткіштердің мінездемесі арқылы
бола алады.
Олардың жалпы мағынасы бір теңгеден түскен сомманы анықтап, капитал
салымдарын, және де қаншалықты инфляция көрсеткіштеріне қатысы жоқ.
Кәсіпорындағы рентабельділіктің көрсеткіштерін мына кестетен көруге
болады:
10 кесте Өндірістегі рентабельділікке анализ жасау деңгейі
№ Көрсеткіштері Өткен жыл Есептік жыл
1 Баланстық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе 4
1Бөлім Кәсіпорындағы бәсекелес артықшылықтарды жасаудағы менеджмент
стратегиясының рөлі 7
1.1 Стратегиялық менеджмент-кәсіпорындағы стратегияны қалыптастыру құралы
ретінде 7
1.2 Бәсекелік артықшылықтардың классификациясы 10
1.3 Бәсекелік артықшылықтарға жетудегі баламалы стратегия 16
2 Бөлім Ж.ШС КФК АГРО қызметін қаржылық – экономикалық талдау 20
2.1 ЖШС КФК АГРО жалпы мінездемесі 20
2.2 ЖШС КФК АГРО негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштерін талдау
27
2.3 ЖШС КФК АГРО қаржылық жағдайын талдау 30
3 Бөлім Кәсіпорынның қызметін тиімділігін жоғарлату жолдары мен
стратегиясы 37
3.1 Кәсіпорынның қаржы жағдайын жақсартудың стратегиялары 37
3.2 Кәсіпорын қызметін тиімділігін арттыруда диверсификация тәсілін
қолдану 41
Қорытынды 60
Қолданылған әдебиеттер тізімі
62
Кіріспе
Зерттелінген тақырыптың өзектілігі. Бүгінде қоғамымызда жан-жақты
жүргізіліп жатқан реформалар мемлекеттік басқару аясында да айтарлықтай
ықпалын тигізуде. Менеджмент қызметінің бағыт-бағдары және жаңаша сипатта
дамуы мүмкіндігі әлеуметтік-экономикалық және саяси жүйедегі процестермен
айқындалып отыр.
Нарықтық экономика оған қатысушылардың барлығынан ой жүйесі мен өзгеше
іс-әрекетті талап етеді.
Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар кәсіпорындардың
шаруашылықты жүргізуші субъект ретінде құқық жағдайларын едәуір нығайтып,
олардың көптеген өндірістік және қаржылық мәселелерді өз бетінше шешуіне
мол мүмкіншілік ашты. Атап айтқанда, ішкі және сыртқы рынокта білікті
серікті таңдауға қол жетті, өйткені болашақтағы бірлескен іс-әрекеттің
тиімділігі көбінесе осыған байланысты болады. Кәсіпорындар бұрынғыдай
жоғарғы жақтың жөн сілтеуімен емес, контрагенттерді (жабдықтаушы, сатып
алушы, мердігер, банк және т.б.) қазіргі кезде өз қалауы бойынша алады.
Олардың өздеріне іскер серіктерді қаншалықты дәл және қатесіз таңдауымен
нарықтық қатынастар негізінде мүмкіндігінше тез және дұрыс бағдар тауып,
оны ұстануына қарай жұмыстарының тиімділігі әр түрлі болады. Басқаша сөзбен
айтқанда, шаруашылықты жүргізуші субъектілердің қызметінің жетістіктері
басқару деңгейіне, қабылданған шешімдердің объективтілігі, нақтылығы,
шұғылдығы мен ғылыми негізделуіне тікелей тәуелді. Үйлесімді шешімдердің
қабылдануы, материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын тиімді пайдаланып,
еліміздің экономикалық өсуіне бағытталатыны белгілі.
Нарық жағдайында кәсіпорынның өміршендігінің кепілі мен жай-күйінің
орнықтылығының негізгі оның қаржы тұрақтылығы болып табылады. Ол ақша
қаражатын еркін орын алмастыра отырып қолданып, тиімді пайдалану жолымен
өнімді өндіру мен сатудың үздіксіз процесін қамтамасыз ете алатын өзінің
қаржы ресурстары жағдайын көрсетеді.
Табыс – кәсіпорынның негізгі мақсаты болып табылады, оған тауар
өндірушілерден және басқа бидай меншіктеушілерден бидай қабылдануы үздіксіз
болуы қажет, құралдарды және элеватордың сыйымдылығын дұрыс пайдалану, оның
сапасына байланысты мөлшерін үлкейтуін қалыптастырады. Бидайдың сапасын
сақтау үшін, оның мерзімінде өндеу, кептіру және қайта өндеу.
Дипломдық жұмысымның бірінші бөлімінде Кәсіпорындағы бәсекелес
артықшылықтарын жасаудағы стртегиялық менеджменттің рөлі деп аталатын үш
тараудан тұрады.Осы тарауда кәсіпорындағы басқарудың туындау себебіне,
атқаратын рөлімен мазмұнына, бәсекелестер арасындағы алатын орындар мен
маңызы анықталды.
Өткенге шолу ретінде өркениетті жағдайлардың қалыптаса бастаған
басқару, мемлекетті басқару жөніндегі келесі ғалымдардың ғылыми еңбектерін
атап өткім келеді.
Басқару іліміне айтарлықтай үлес қосқан басқару мектептерінің
классиктері Тейлор, Смит, Рикардо, Хекшер, Миль, Портер, Олин, Файоль және
тағыда басқаларын айтуға болады.
Бұл оқымысты басқарушылардың алға қойған мақсаты басқарудың әмбебеп
қағидаттарын құру болып табылады.
Дипломдық жұмысымның екінші бөлімінде КФК агроның қызметін қаржылық-
экономикалық талдау деп аталатын,үш тараудан тұрады.
Қаржының,қаржы жүйесінің экономикалық маңызын, құқықтық аспектілерін
ғылыми-құқықтық тұрғыда зерттей отырып, олардың мемлекет өмірінде,базистің
құрамында алатын ерекше орнымен мемлекетке жүктелетін функцияларды, қоғам
мүдделеріне қанағаттанатын және қамтамасыз ету барысында атқаратын рөлін
талдап, айқындалған, сонымен қатар нарықтық экономикалық жағдайда жүзеге
асырылып жатқан мемлекеттің қаржылық қызметінің түсімімен, маңызын,
құқықтық режимдерін және әдістерін зерттеп, қаржылық және экономикалық
әдәстерін талдау.
Дипломдық жұмысымның үшінші бөлімінде Кәсіпорын қызметінің тиімді
экономикалқ жолдармен көтерілуі Сауда нүктелері нан өнімдерін
жабдықтаушыларды таңдағанда келесі белгілерге назар аударады: сапа –
жеткізу – баға – ассортимент. Олардың таңдауына орауыш, жеңілдіктер жүйесі
және менеджерлердің назары аз әсер етеді.
Нарыққа кіруді және оны болашақта жаулауды нан өнімдерінің
ассортиментін кеңейту арқылы жүргізу қажет, сонымен қатар жасалған өнім
түрлерін жарнама арқылы насихаттауды жүзеге асыру қажет. Шығарылатын
өнімдердің жоғары сапалығын сақтай отырып баға саясатына да өзгерістер
енгізуге болады. Әрдайым маркетингтік қызметтің сапасын және тиімділігін
арттырып отыру қажет.
Нан өнімдерін өндіруде қолданатын негізгі шикізат түрлері: ұн, су, тұз
және ашытқы. Осы компоненттерді қалада жеңіл табуға болады. Сонымен қатар,
нанның дәмін өзгерту үшін оған май, қант, құрғақ сүт, мейіз, татымдылық
және тағыда басқаларын қосуға болады.
Зерттелу тақырыбымның актуалдылығы негізделіп, проблеманың ғылыми
тұрғыдан зерттелу жағдайы сипатталған және әдістемелік негізі, жаңалығы,
мәнділігі айқындалып отыр.
І Бөлім Кәсіпорындағы бәсекелес артықшылықтарын жасаудағы стратегиялық
менеджменттің рөлі
1.1. Стратегиялық менеджмент – кәсіпорындағы стратегияны қалыптастыру
құралы ретінде
Экономикалық әдебиеттерді қарастырсақ басты мәселеге ұзақ мерзімді
жоспарлау, стратегиялық жоспарлау, стратегиялық маркетинг, стратегиялық
менеджмент, қорытынды жоспарлау, болашақты жоспарлау және тағы да басқалар
кіреді.
Біздің көз қарасымызша жалпы Менеджмент түсінігіне қоса алғанда
маркетинг , жоспарлау және персоналдардың жоспарлы мақсаты жатады.
Ұзақ мерзімді Болашақ Стратегия сөздерінің синонимі болып -
Стратегия табылады. Басқару түсінігі кең мағынада барлық объектерді
түрлі жағдайда басқара білу, ал Менеджмент әлеуметтік – экономикалық
жүйеде ғана қолданылған. Менеджментте персоналды басқарудың әдісі тең
мөлшерді қолданылады.
Менеджмент стратегиясы келесідегі сұрақтарға жауап беруі тиіс.Бәсекеге
қабілеттілік белгілі бір мерзімде нарықта нақтылы бір нәтижеге бірінші
жетуі қажет? Персоналдың қалай жұмыс істеуі? Стратегиялық болжамының
нәтижесі? Бірінші және үшінші сұраққа стратегиялық маркетинг, ал жалпы үш
сұраққа бірдей менеджмент жауап береді.
Стратегия нормативіне жету барысында ұйымның технологиясын қаржы
мүмкіндігін тексеріспен өткізеді. Осыдан барып стратегия жоспары немесе
ұйымның белгілі бір кезеңде ақпараттары айқын болады.
1 сурет бойынша стратегиялық менеджменттің негізгі компоненттерімен
сабақтастығы көрсетілген. Стратегия менеджментінен шығарда – стратегия ,
стратегиялық жоспар және ұйымның ақпарат қызметінің кешендері негізінен
нақты жұмыстың орындалуының сәйкесінше бөлігі беріледі.
Кіру
(ұйымның нарықты қажетсінуі)
Стратегиялық менеджмент
Шығу
(Ұйым қызметінің ақпаратты кешендері немесе стратегия жоспары)
Стратегия менеджментінің басты мақсатына жетуге , жылдам деңгейлі
эффект және бәсекеге қабілетті тауар , тұтас ұйым жатады. Стратегияға
қосымша үш спецификалық ұстаным келтірейік:
Басшыға жауапты жұмысты ұйымдастыруын және стратегия менеджментінің
соңғы шешімін шешуге сенім арту.
-Ұйымның стратегиялық инновация жобалауына бағдар көрсету қызметі,
аудандарда жаңа бәсеке артықшылықтың тауарға деген жоғарғы сапасы және
сервисі, қаржы – қаражатын сақтау дамыған.
-Қамтамасыздандыру стратегиясы ұйымның бәсекеге қабілетті
артықшылықтың бағасын эксклюзивті құндылықта қолданылуға міндетті.
Стратегия менеджментінің басты мақсатына толық ұйым және бәсекеге
қабілетті тауар;нарықта маңызды бәсекелестеріне жаңа тауар енгізуге жол
бермеу .
Ұйымның даму ортасыда бәсекеге қабілетті тауар, ішкі және сыртқы
нарықта – жақсы пайда әкеледі.
Бәсекеге қабілетті негізгі әдістері төменде қарастырылған. Мұнда
бәсекеге қабілетті тауардың бірінші деңгейінде иерархия, немесе ағаш
мақсаты көрсетілген. 2 сурет бойынша бәсекеге қабілетті тауардың сапасы
айқындалған.
Салмақты фактор
2 сурет - Бәсекеге қабілеттілігі тауардың келбетті факторын қаматамасыз
ету
БҚ – бәсекеге қабілеттілік; ТС – тауар сапасы; ТҚ – тауар құны; СС –
сапалы сервис тауарын тұрақты нарықта тұтынады. Э.Ш – эксплуатациясы шығын
тауардың нормативті мерзімінде оған қызмет етуде қолданады.
Бұл схема тек қана тамаша үлгі болды. Негізгі эксплуатациясы
шығынға төменгі сапалы техникалар мәселе болады. Құндылықты үнемдеу
уақытына жетуге мынадай халық шаруашылығының маштабында келесідей
көрсетіледі:білім сапасының жоғарылауы , стратегиялық және инновациялық
менеджмент өндірістің жүйелі компоненттерінің барлық сапасының
жоғарылауы эксплуатациялы шығынның төмендеуі.
Тауарды дамытудың маңызды сұрағына анықталған жүйе , үрдіс жатады.
Негізгі кезеңдері тауарды өміршеңдік және қайта өндіру айналымы ,
табыс менеджмент кәсіпорын өндірісінің қоршаулы жүйесінде жүргізіледі.
Сондықтанда біріншіден осы жүйенің құрылымын қарастырамыз.
Кәсіпорынның басқару қызметін кәсіпорын жүйесінің менеджментін
жалпылай қамтиды. Уақытына қарай менеджмент жүйесін екі бөлікке бөлуге
болады :
- Кәсіпорын стратегиясын қалыптастыру
- Кәсіпорынның басқару стратегиясын тездету.
Бірінші белгісінде Стратегиялық менеджмент және Инновациялық
менеджмент , екінші белгісінде Өндіріс менеджменті, Персоналдарды
басқару, Қаржы менеджменті, қарастырылған.
Стратегилық менеджменттің құрылымдық жүйесі менеджмент жүйесінің
құрылымынан айырмашылықтары бар. Стратегия менеджментінің жүйесі белгілі
бір рөлде мақсатты жүйеге жоғарылайды.
Стратегия менеджментінде әдістемелердің рөлі жоғарылайды, ақпарат және
құқықтық жүйені қамтамасыздандырулары болжамданады.
Басқару жүйесі екі компоненттен тұрады :
- Стратегиядағы басқару шешімінің бөлінуі
- Персоналдарды басқарудың стратегия жоспарының бөлінуі
Стратегиялық менеджмент жүйесінің Сыртқы ортасына макроорта,
аймақтық инфраструктура, және кәсіпорынның микроортасы қатысады.
Компонентке кіру жүйесіне қатысады: құқықтық акт, құжаттың әдістемелі –
нормативті стратегины басқаруында түрлі сұрақтарға бөлінуі; ақпарат;
кәсіпорын стратегиясының қажжетті ресурсы және ақиқаттылығы.
Компоненттермен кері қатынастарының жүйесі стратегия менеджментіне
тұтынудың жаңа талабы қатысады, олардың жарнамасы, ғылыми – технологияға
қатысты жаңа ақпараттар кіреді.
1.2. Бәсекелік артықшылықтардың классификациясы.
Бәсекелік артықшылықтар көбінесе негізгі және маңызды бәсекеге
қабілеттілік факторымен айқындалады.Бәсеке артықшылығының іргелі белгісі
болып,экономикалық объект,сондай-ақ шаруашылық субъект болып табылады.
Бәсеке артықшылығы-қандайда бір эксклюзивті құнды жүйеге
ие,бәсекелестер алдында артықшылығын білдіреді.
Бәкелелік артықшылықтың мынадай факторлары болуы мүмкін:ішкі және
сыртқы;базистік немесе екінші реттік;стратегиялық және
тактикалық;техникалық,экономикалық, психологиялық және т.б.
Қазіргі уақытта шетелдік авторлар бәсеке артықшылығының мәселелерін
талқылауда.М.Портердің Жалпы ұлттық бәсеке монографиясында бәсекеге және
бәсеке артықшылығының деңгейіне жету жолын мемлекеттің ұлттық
экономикасымен сипаттайды.
Бәкелелік артықшылықтың бірінші зерттеуші ретінде Адам Смит
қарастырған.Абсолютті артықшылық шығыны өндірістің арқасында бәсекеге
қабілетті тауарларды шет елдермен айырбастау.
Келесі зерттеушінің атыда әлемге әйгілі. Ол Д.Рикардо және
Милль.Рикардо өндіріс шығынының табиғи және географиялық шарттарының
айырмашылығын айқындағаған.
Келесі тәжірибе әлемдік сатылу құрылымына тәуелдібұны швед экономистері
Э.Хекшер (1879-1952)және Б.Олин(1899-1979)жж.зерттеген.
Бәсекеге қабілеттіліктің соңғы артықшылығын зерттеген
М.Портер.Экономикалық қарым – қатынастарының барлық факторларымен сатып
алынуы.
Бәсеке артықшылықтары жаайында шетел ғалымдарының эволюциялық
тәжірибелері келесі суретте көрсетілген.
1 кесте Шетел ғалымдарының эволюциялық тәжірибелері
КезеңдеріТәжірибелер аты Авторлары Факторлары
1 Абсолюттік А. Смит Табиғи ресурстар
тәжірибенің (климаттық жағдайлары)
артықшылығы
2 Салыстырмалы тәжірибеД. Рикардо 1.Табиғи ресурстар
шығыны Д.С.Милль 2.Өндіріс шығыны
3 Салыстырмалы Э. Хекшер Өндірістің барлық
артықшылықтың Б. Олин факторының жиынтығы
тәжірибесі П. Самуэльсон
4 Бәсеке артықшылығыныңМ. Портер Экономикалық жағдайлардың
концепциясы барлық жиынтық факторы.
Осы кестені кеңірек қарастырсақ, бәсекеге қабілеттілікті жіктеу бірінші
болып Адам Смит қарастырған.Оның негізгі ұстамы бәсеке артықшылық
шығындарының абсолютті болуы.Осы қағидаға сүйене отырып тауарларды шет
елдерге импорттап,сол елдерде шығындары аз абсолютті төмен болса,сол
елдермен айырбас жүргізуге болады деген.
Екінші болып Д.Рикардо және Д.С.Милль салыстырмалы тәжірибенің шығынын
қарастырып,бұл тәжірибенің мақсаты өзін экономиканың ішкі жағдайда
қиындағанын көрсетті.Олар А.Смиттің идеясымен келіспеді.Осыдан барып
Э.Хекшер,Б.Олиннің даңқтары өздерінің тәжірибелерімен шықты.
Осы келтірілген бәсеке артықшылығының эволюциясы мынадай шешімдерге
келіп тіреледі:бәсекеге артықшылығыда бірінші сатыда абсолютті артықшылық
болып табылады.Жаңа техникалық ашылулар салыстырмалы тәжірибе шығындарына
әкеледі.Өндірістің дамуы және ғылыми-техникалық прогрестің себеп болуынан
салыстырмалы артықшылық тәжірибесі пайда болды,жалпы ғылыми-техниканық
прогрестің бәсекеге қатысу ортасында электр техникасы және жоғары
технология М.Портердің бәсеке артықшылығының концепциясына себеп болды.
Осы анализдерден әр тәжірибелер өз орнын толықтырып,бүкіл әлемдік
айырбасқа қатысты.Бірақта, М. Портердің идеясын аяқсыз қалған деп атақты
ғалым Фатхудинов шешті. Фатхудиновтың көзқарасынша идеяның жалғасы
құндылық деп қарастырған.
Құндылық - бұл керекті және өте қажетті, басқару жүйесі, болашақта
өзін сақтай білуге ұмтылады.
Құндылықтан басқа бәсеке артықшылығын стратегиялық менеджментте
Фатхудинов алты белгіге бөліп, келесідей жүктеді:
- Жүйеге қатысты
- Артықшылықтың шығу ортасы бойынша
- Артықшылық факторының мазмұны бойынша
- Уақыт артықшылығының реализациясы
- Орнының артықшылық реализация бойынша
- Соңғы нәтиженің алынған түрі
Бәсеке артықшылығының жіктелуі келесі 2 кесте көрсетілген
2 кесте Бәсеке артықшылығының жіктелуі классификациясы
Жіктелу белгілері Артықшылық түрлері Артықшылықтың мысалдары
1 2 3
2 кестенің жалғасы
1.Жүйеге қатысты 1.1.Сыртқы (жүйеге Елдің жағымды ауарайы
қатысты) Аймақтың сапала
инфрастуктурасы
Елдің саясатының тұрақты
жүйесі
Елдің қазіргі ақпараттық
желісі
Автоматтық технологияның
модулі
Ұйымдағы кадрлардың
мамандығы
1.2. Ішкі (жүйеде)
2.Артықшылықтың пайда 2.1.Табиғи-климаттықЕлдің табиғи-байлық
болу ортасы ресурсы,
Елдің экономикалық
ресурсы,пайдасы,
географиялық жағдайы.
Елдегі саясаттың
тұрақтылығы.
Елдің төмен деңгейлі жалпы
2.2.Әлеуметтік-саясақылмысы.
ттық. Автоматты өндіру және
басқарудың жоғары деңгейі.
Өндірістік қорлардың төмен
деңгейі.
2.3.Технологиялық Жаңа ақпараттық
технологияның негізінде
электронизацияның жоғары
деңгейі.
Мәдениеттің жоғары
ұйымдастырушылығы,
Елдің қолма-қол мәдени
құндылығының әлемдік
масштабы.
Тұрақты салық жүйесі.
Мемлекеттің экономикасының
тұрақты жүйесін реттеу.
Елдің экономикасының
қолма-қол стратегия
2.4.Мәдени қауіпсіздігі.
Елдің сапалы несие қаржы
жүйесі.
Жоғары кадрлардың
2.5. Экономикалық мамандануы.
2 кестенің жалғасы
3. Артықшылық 3.1. Тауар сапасы Әлемге әйгілі тауар
факторының мазмұны. маркасы.
Қолайлы өндіріс.
3.2.Тауар бағасы Тасымалдаушылар арасындағы
жоғары бәсеке.
Автоматтық жүйеге
3.3. Тұтынушының тұтынушыныңкеткен шығыны.
тауарға кеткен
шыңыны.
4.Артықшылық 4.1. Жұмысшы орны. Ғылыми еңбекті ұйымдастыру.
орны. Жұмысшылардың автоматты
құрылыс орны.
Аймақтың сапалы
инфраструктурасы.
Аймақ Елде стратегияның 15-20
жылда толық дамуы.
Ел. Елдерднгі бәсекеге
қабілеттіктің жоғарылауы.
4.4. Ғылыми- Патенттің қабылдануы.
5. техникалық. Жаңа ақпараттық
технологияны
меңгеру,технологиялық
ресурстарды қорғау.
5.2. Экологиялық. Экологиялық тауарлардың
шығарымын жақсарту.
Бәсекелестермен
5.3. Әлеуметтік салыстырғанда 1 жұмысшының
пайдасы өсті.
Еңбек қауіпсіздігі
5.4. Экономикалық жоғарылады.
Қызметкерлердің
жауапкершілік деңгейі өсті.
Сату көлемінің өсуі
Бәсеке артықшылығының жіктелуі көптеген аспектерден экономикалық және
менеджменттің түрлі даму объектілерінен тұрады.
Бәсеке артықшылығының түрлі объектері қарастырылған, соның ішінде біз
объект ретінде кәсіпорынды қарастырамыз.
Ұйымнын бәсекеге артықшылық факторлары сыртқы және ішкі деп бөлінеді.
Ұйымдағы бәсеке артықшылығының сыртқы факторларға келесілер жатады:
1. Елдердегі бәсеке қабілетінің деңгейі.
2. Бәсеке деңгейінің деңгей саласында
3. Аймақтың бәсекеге қабілетінің деңгейі.
4. Елдер және аймақтар арасында шағын және орташа бизнеске мемлекеттік
қолдау көрсету.
5. Экономикалық елдердің, аймақтық, салалық деңгейде ғылыми басқарылуы.
6. Адам дамуына мемлекеттік қолдау көрсету.
7. Елдер мен аймақтарда салық ставкасы.
8. Аймақ пен елдер арасында пайыздық ставкасы.
9. Елдерде кадрларды дайындау жүйесі.
10. Елдер мен аймақтардың географиялық және климаттық шарты.
Бәсеке артықшылығын ұйым ішінде жұмысшылар, соның ішінде басты рөлді
басқарушы атқарады.
Ұйымның бәсекеге артықшылықтарының ішкі факторлары алты топқа
бөлінеді:
1) Басқарушы
2) Нарық
3) Тиімділік
4) Ұйымның функционалды дамуының техникалық жобасы.
5) Ұйымның функционалды ресурсының дамуы.
6) Ұйымның құрылыс жобасы.
1.3. Бәсекелік артықшылықтарға жетудегі баламалы стратегия.
Бәсекелік артықшылықтарға жетудегі стратегия, бәсеке стратегиясының
тобына және де бәсекелестер ортасына қатысты.
Құрылған стратегиялардың әрқайсысы бәсекелік артықшылықтарға жетуге
талап қояды. Қазіргі кезде бәсекелік артықшылықтар өндіріс технологиясымен
ғана емес, менеджмент сатысымен де өте жиі кездесіп отыр бизнес
стратегиясының бірлігі ретінде бәсеке артықшылықтың ережесі болады. Бәсеке
артықшылығына жетудегі баламалы стратегияны 4.1.кестеде қарастырамыз.
Ұстамдылық минимизациясының стратегиясы.
Ұстамдылық минимизациясының стратегиясы бәсекелестермен салыстырғанда
тауардың төменгіжүйесінің ұстанымын қамтамасыздандыруға негізделген. Осы
жағдайда өнім өте төменгі бағамен сатылады, бәсекелестеріне қарағанда.
Стратегияның дифференциялы мақсаты бұл – бақталастар арасында тауардың
сапасын, өнімнің жақсы қасиетін сатып алушыларға хабарлап, кәсіпорын тауар
жайында өнімге жарнама маркаларын жасау. Мысалға: Бренд тауарлары.
Сатылу маркасы бұл тауардың атақты әйгілі аты, термині, суреті,
нышандық белгісі болып табылады.
Бренд тауарлардың екі негізгі артықшылығы қалыптасқан, компанияның
бағасын көтеру және рентабельділік. Біріншіден, брендталған тауар қымбат
бағаға сата аласын, брендталмаған тауардың сапасы жоғары болғанымен ол
арзанырақ, оны мынау мысалдан байқауға болады: - Harley Davidson
мотоцикілі. Оның сапасына қарасақ жапондардың мотоцикілінен төмен, бірақта
екі есе қымбат тұрады. Harley Davidsonның жанкүйерлері өте көпдесе де
болады.
Екінші артықшылық – кәсіпорындарға жаңа өнімді нарыққа енгізу әрі
арзан, әрі оңайырақ, бәсекелестеріне қарағанда.
Мысалға: Gillette ұстараларын шығараған, содан кейін нарыққа шығу сәтті
болып, ұстараға қажетті заттарын өндірді.
Дифференцияцияның көшбасшылық ұстанымы болып, кәсіпорынды
бәсекелестерден түрлі жағдайда қорғау.
Дифференцияциялы стратегияның алғашқы жоспарына стратегияның жаңа
сапалы өнімге және стратегияны басқаруда білімділікті қолдану кіреді.
Стратегияны басқару И.И. Мазур және В.Д. Шапиро стратегияны
кодификациялауға және стратегияны персонфикациялауға бөліп көрсетті.
Стратегияны кодификациялауда белгілі бір шамада кәсіпорынның сату
көлемі жоғарылайды.
Стратегияның персонфикациясы нарықтық жоспарда негізінен сиқыршылық
стратегиясымен айқындалады.
Келесі стратегия Сиқыршылық стратегиясы деп аталады .
Бұл стратегияның мақсаты болып, бәсекелестерге қарағанда тұтынушының
таңдалған мақсатын қанағаттандыру.
Көбінесе кәсіпорындарда осы стратегияны қаржының жетіспеушілігіне орай
таңдатады, немесе нарыққа шығар алдында.
Келесі инновациялық стратегия деп аталады.
Инновациялық стратегия бәсекелік артықшылықтың көмегімен жаңа тауар
немесе технологияны, жаңа әдістерді қолдану. Инновациялық стратегияны
таңдаған кәсіпорын өзінің стратегияға ұсынған жаңа тауарларынан жоғары
пайда түсіреді. Статистикалық көрсеткіштер бойынша инновацияны қолдану
жоғары деңгейде қауіпті деп мінезделеді. Бұдан басқа кәсіпорында жоғары
білікті маман, жеткілікті қаржы – қаражаты қажет, нарыққа жаңа тауарларын
ұсынуы үшін.
1990 жылы Gillettte компаниясы нарыққа шығарда Sensor ұстарасын
дайындаған. Компанияя басшылары шыңдарға жетуге кәміл сенімде болды,
Sensor нарықта өз орнын табады, бірақта тұтынушыларға қалай түсіндіреміз
деген ой болған. Өздеріне назар аудару үшін , Gillette қуатты және қымбат
жарнама жасады, бұл технологины шамалары жеткенше нарықта мақтады. Компания
жарнамасының мазмұны болып: Біз өндірген өнімге құтырған ақша жұмсаймыз,
сондықтанда осы жарнаманың жеңімпазы болатынымызға сенімдіміз .
Тұтынушылар алғашында ұстараны жай сынау үшін қолданып көрген, осыдан
барып қызықты жарнама нарықта өз орнын тауып, Gillette 70 % дейін жетті.
Келесі жылдам шешімді стратегия деп аталады.
Жылдамдатылған стратегия ішкі өзгерістерге қарамастан биік шыңдарға
жақсы нәижемен қол жеткізу болып табылады.
Жылдамдатылған стратегияға жаңа өндірген өнімді нарыққа шығару үшін
міндетті түрде уақыт қажет. Таңдалған стратегияға қызметшілері үйрену үшін
әр кәсіпорын өздерінің күштерін салуы қажет. Осы стратегияны
бәсекелестерінен жылдамырақ орындаса, оларға қосымша қаражат бөлінуге
мүмкіншілік туады.
Келесі синергизмді стратегия деп аталады.
Стратегия синергизімі – бұл стратегиялық бизнес – бірліктері бір
немесе одан да көп бәсеке артықшылығының қосылуынан алынады. Осы
синергетикалық эффектің қолма – қол және басқара білу эффектісінен
спецификалық бәсеке артықшылығы құрылады, фирма деңгейінің толық және түрлі
тауарлардың соңғы шотының нарықта төмендеу деңгейінің ұстанымы өнімнің
жақсы қасиетін көрсетеді.
Стратегия синергизімі – кәсіпорынның рентабеьділігін жоғрылатуға
жағдай жасайды , бизнес – бірлігі жөнінде. Синергизмдік стратегияның
алғашқы мақсатына жоспар міндетті түрде қажет.
Осы жағдайда , түрлі бәсекелестер кәсіпорындарда өздеріне нық шешім ,
талап қойып , бәсеке артықшылығының қандай да бір түрін алуға, және қай
жерде қол жеткізе алуын білуі керек.
ІI Бөлім. ЖШС КФК АГРО ҚЫЗМЕТІН ҚАРЖЫЛЫҚ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ
2.1 ЖШС КФК АГРО жалпы мінездемесі
Толық атауы- ЖШС Қазақстан Қаржысының КорпорациясыАгро.
Орналасқан жері:Қазақстан Республикасы, Көкшетау қаласының Синегорная
көшесінде орналасқан.
Басқарушысы:Нұртазин Алихан Бралиевич.
Қызметі: Президент.
Кәсіпорынның жарғылық капиталы: 121 мыңды құрайды.
ЖШС заңнамаға сәйкес оперативті, бухгалтерлік және статистикалық есеп
жүргізеді,сонымен қатар ҚР үкіметімен орнатылған талаптарға сай мұрағаттық
іс жүргізуді іске асырады.
ЖШС КФК Агро кәсіпорыны 2003 жылдың 2 желтоқсанынанда ашылып, 2004
жылдың қаңтар айында өз жұмысын атқара бастады.
ЖШС КФК Агро қызметінің мақсаты-нарықтың жоғары сапалы тауар және
қызмет көрсету түрлерімен толықтыру және пайда табу.
Серіктестіктің қызметінің мәні болып,бұл кәсіпорын негізінен ауыл
шаруашылығымен,соның ішінде бидай өнімдерімен айналысады.Оған:
- астық бұршақ тұқымдастар
- бидай тұқымдастары
Негізінен астық тұқымдарының мына түрлері өсіріледі:
- Безенчук 98
- Саратов 29
- Омск 18
- Светланка
- Қарабалық
- Астана
Бидайды сақтандыру бойынша орналастыру, зертханамен бақыланады және
керекті жағдайда бидайды кептіру, сақтау және жұқпалықтан сақтау процестері
өткізіледі. Кәсіпорынның стратегиясы:
- бидайды қоқыстардан қайта өндіру сапасын жақсарту
- берілген қызметтердің көлемін ұлғайту
- пайдаланушылардың сұранысын қанағаттандыру үшін, сапалы және арзан
бағаға қызмет көрсету. Бидайдың ұсақталған мөлшерін және сапасына қарай
цехтарға өткізілуін қалыптастыру, заңды құжаттармен қарастырылған.
Кәсіпорынның бас офисының басқару құрылымын мына кестеден байқауға
болады. 3 кесте
ЖШС КФКАгро-
ның басшысы
Бас инженер Заң бөлімі
Бригадир
Қызметкерлер
Кәсіпорын басшысы жерді Солтүстүстік Қазақстан Облысының, Айыртау
ауданы аймағының әкімшіліктік шекарасындағы жерден
(Лавровка,Бірлестік,Қарақамыс) жер учаскесін беру туралы жер үлесі
иелерінің ортақ жиналыс хаттамасына, Қазақстан Республикасының Қазақстан
Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы №148-II ҚРЗ
Заңының 31,37 баптарына, Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 24 қаңтардағы
№ 152- II ҚРЗ Жер туралы Заңының 14,28,82,38 бабы 6 тармағына, 124
баптарына және аудан әкімінің және жер беру комиссиясының қорытындысына
сәйкес аудан әкімдігі қаулы етті:
1. Ортақ үлесті жер пайдалану мүшелеріне (Айнабеков Ержан Тоқтасын ұлы)
төмендегі тізімге сәйкес ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін
уақытша ұзақ мерзімді ақылы ортақ үлесті жер пайдалануға, мерзімі 49
жылға жалпы көлемі- 13520 га,жерінен берілсін. Егістік жерлердің
себілетін,және тағы да басқа жерлерін мына кестенің құрылымынан
байқауқауға болады:
2. Аудандық жер ресурстарын басқару жөніндегі комитеті:
- Бекітілген тәртіпте , Мемлекеттік өкілетті органдарда тиісті тіркеуден
өткізу арқылы ақылы ұзақ мерзімді жер пайдалану туралы келісім шартты
дайындатылып, жер пайдалаушыларға тапсырсын;
- Бекітілген тәртіпте ортақ үлесті жер пайдаланудың массив шекарасын
белгілеп, соған сәйкес кортаграфиялық материалдар дайындасын;
- Жиналыс хаттамасына және жер үлесі иелерінің азамат Нуртазин А.Б.
КФК Агро шаруа қожалығымен жасаған келісім шартына сәйкес, өз жер
учаскелерінің пайдалану тәртібін анықтап, мемлекеттік өкілетті
органдар тиісті тіркеуден өткізіп, екінші рет жер пайдалануға жалға
беру туралы келісм шарт дайындатсын;
3. Ақылы жер пайдалануға жалға берілген жер үшін төлемақы қабылданған
келісімдерге сәйкес, Қазақстан Республикасы Жер туралы Заңының және Салық
Кодексінің негізінде анықталады. Аудан Әкімі Айнабеков Е.Т
Солтүстік Қазақстан облысы ,Айыртау ауданының қаулысы бойынша КФК
Агро шаруа қожалығы құрылған болатын.
3. Аудандық жер ресурстарын басқару жөніндегі комитеті:
- Бекітілген тәртіпте , Мемлекеттік өкілетті органдарда тиісті тіркеуден
өткізу арқылы ақылы ұзақ мерзімді жер пайдалану туралы келісім шартты
дайындатылып, жер пайдалаушыларға тапсырсын;
- Бекітілген тәртіпте ортақ үлесті жер пайдаланудың массив шекарасын
белгілеп, соған сәйкес кортаграфиялық материалдар дайындасын;
- Жиналыс хаттамасына және жер үлесі иелерінің азамат Нуртазин А.Б.
КФК Агро шаруа қожалығымен жасаған келісім шартына сәйкес, өз жер
учаскелерінің пайдалану тәртібін анықтап, мемлекеттік өкілетті
органдар тиісті тіркеуден өткізіп, екінші рет жер пайдалануға жалға
беру туралы келісм шарт дайындатсын;
3.Ақылы жер пайдалануға жалға берілген жер үшін төлемақы қабылданған
келісімдерге сәйкес, Қазақстан Республикасы Жер туралы Заңының және Салық
Кодексінің негізінде анықталады. Аудан Әкімі Айнабеков Е.Т
Солтүстік Қазақстан облысы ,Айыртау ауданының қаулысы бойынша
КФК Агро шаруа қожалығы құрылған болатын.
ЖШС КФК Агро заңнамасы бойынша заңды тұлға болып
табылады.Қойылған мақсаттарға жету үшін ол өз атынан, мүліктік және жеке
мүліктік құқықтарды иелену және міндеттерді мойнына алу, сотта,арбитражда
жауап беруге құқылы.
Серіктестік мүліктің берілуіне және қызмет ету мақсаттарына
сәйкес өз мүлкін өзінше қолдануды, иеленуді іске асырады, өзіндік балансқа
ие және толық шаруашылық есеп, өздігінен қаржылану және қайтарымы негізінде
қызмет етеді.
ЖШС КФК Агро нақты заңнаманы орнықтырылған жүйеде
өздігінен экспорттық және импорттық операцияларды іске асыруға, сонымен
қатар филиалдар, қосымша кәсіпорын және шетелде ҚР-ның басшылығын ашуға
құқылы. Заңды тұлға болып саналатын жаңадан құрылатын қосымша кәсіпорындар
серіктестіктің міндеттері бойынша жауап бермейді.
Серіктестік мөрге, штамптарға және өз атауымен бланктарға, тауар
белгісіне, эмблемасына және де тағыда басқаларына ие.
Бұл кәсіпорын Қазақстанның Қаржы Корпорациясының Агросы
болғандықтан,қаржы және салық заңдарына негізінен көбірек сүйенеді.
Экономикалық категория ретінде қаржы деп, мемлекеттің ақшалай
ресурстрын жоспарлы түрде қалыптастыратын және бөлетін, сондай-ақ олардың
пайдаланылуын ұйымдастыратын экономикалық қатынастардың жүйесін айтамыз.
Негізінде заң құжаттарына көзделгендей қаржылар саласын
басқаратын органдар болып табылады.Мысалы, Қаржы министрлігі,Ұлттық Банк
және тағыда басқалары.
Қаржылар саласындағы мемлекеттік басқарудың маңызы зор екендігі
белгілі.Қаржылар мемлекеттің өсіп дамуының материалдық негізі және оның
міндеттері мен функцияларын ақшалай қамтамасыз етудің қайнар көзі болып
табылады.Сондықтан қаржылар мемлекеттің материалдық тірегі,базасы болып
табылады және базистің құрамына жатады.Алайда,соңғы кездерде нарықтық
қатынастарға көшуімізге байланысты экономика, қаржылар аясындағы
мемлекеттік басқаруды жоққа шығаруды және әлеуметтік-мәдени салалардағы
мемлекет атқаратын қызметтердің рөлін төмендету сияқты келеңсіз көзқарастар
қоғамымызда орын алып отыр. Оған қоса Қазақстан Республикасының
Конститутциясында мемлекеттік басқару сияқты мемлекеттік-құқықтық
категорияның орнына атқарушы органда терминнің пайдаланылуы жаңағы
көзқарастарға дем беріп отыр. Ал осы атқарушы билікті жүзеге асыру
мемлекеттік-басқарушы қызметті жүзеге асыру болып табылатынын білуге
тиіспіз.Осыған орай жоғарыдағы мемлекеттік басқару жөніндегі көзқарастарға
қарсы пікір айту қажет болар деп ойлаймын:
Біріншіден, мемлекет бұрын да қазіргі кезкеңде де өзінің табиғи
құрылымына байланысты экономикалық және әлеуметтік-мәдени саясатты
қаржылардың көмегімен жүзеге асыруға атсалысады.
Екіншіден, мемлекеттің экономика,қаржылар және әлеуметтік-мәдени
салаларындағы дәрежесі ұзақ жылдар бойындағы тарихи тәжірибелермен
белгіленген.
Үшіншіден,мемлекет ешқашан да нарықтық экономикаға қарсы тұрмайды,қайта
біз оның қолында нарықтық қатынастардың тиімді дамуы мен жандануына себін
тигізетін зор мүмкіншілік бар екенін ұмытпағанымыз жөн.
Төртіншіден, нарықтық өзіндік реттеу стихиялық процестер туындатады
және ол процестер нарықтың бір қыры ретінде ауыздықталмаған қара күштермен
сипатталады.Оны тежеу, реттеу тек мемлекеттің ғана қоынан келеді.
Бесіншіден, жоғарыда айтқанымыздай нарықтық өзіндік реттеу анархия мен
хаосқа әкеліп соғатынын байқадық.Сондықтан нарықтық өзіндік реттеу мен
мемлекеттік реттеуді теңестіру қажет.
Алтыншыдан, жеке меншік, оған байланысты қатынастар оның аясында,
мемлекет аумағында өте қатал экономикалық билікті туындатады.Осы биліеті
шектеу ісі де мемлекет құзырында болады.
Жетіншіден, мемлекет көлік, байланыс, энергетика салаларының монополист
субъектілерінің халыққа ауыр тиетінін іс-қимылдарын шектей отырып,осы
нарықтық аялардағы қажетті режимді белгілейді,сондай-ақ ішкі рынок пен
ұлттық мүддені сыртқы ықпалдардан қорғаудың ықпалы болып табылады.Бұлар
мемлекеттік басқарудың құқықтық негізі болып табылса, ал материалдық негізі
қаржылар болып саналады.
Мемлекет ақша қаражаттарын басқа жақтан да ала алады.Мысалы, салық
арқылы.Салық салу аясында мәжбүр ету механизімінің іске қосылатыны
белгілі.Сондықтан бұл жерде де екі жақтың теңсіздігі байқалып тұр.
Салық режимі салық саясатының сапалық мазмұны болып табылады. Салық
жүйесінің құрамына мемлекетте алынатын барлық салықтар,салықтық қатынастар
мен оларды реттейтін құқықтық нормалар, салық төлеушілер мен салық қызметі
органдарының құқықтары мен міндеттері және тағы да басқалары кіреді.Заңдық
тұрғыдан салық саясаты заң жүзінде бекітілген салық режимін,яғни салық
төлеушілерге ықпалын тигізетін режимді көрсетеді. Салық саясаты мемлекеттің
экономикалық дамуымен тығыз байланысқан және мемлекеттің экономиканы
реттейтін құралдардың қатарына жатады.
2.2 ЖШС КФК АГРО НЕГІЗГІ ТЕХНИКАЛЫҚ – ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН
ТАЛДАУ.
Нарықтық экономикада базаның құқықтық формасын және қаржы есебін
қарастырады. Осыдан шыққан есептің нәтижесін барлық шешімдерге қолданып,
ұйым қызметін анықтайды. Кез-келген шешім бухгалтерлік және қаржы есебінің
шешімдерімен талдаулардан негізделеді, алдағы күнтізбелік жұмыс күндерін
мінездейді.Осы жағдайда абсолюттік есептердің көрсеткіштерін бағалап,
олардың құрылымын, қаржының сапасын басқару, нарық қызметіндегі қаржы-
қаражаты мен капиталын айқындайды. Бұл анализдер ұйымның қызметкерлерін,
инвесторларын, бизнес партнерларымен бірге жүргізіледі.
Экономикалық және қаржы әдістерінің талдауы онжылдықта және қазіргі
кезде бүкіләлемдік есептік стандарттардың қызметінде дамып келеді. Анализ
стандарттарын мына келісіммен бөлуге болады:
- анықталған мақсатқа және нәтижеге жету
- толық ақпаратпен қамтамасыз ету
- анализ әдістері және олрдың нұсқаларының реализациясы
- нәтиже мен шешімді қалыптастыру
Аналитикалық қызмет келесідей жүргізіледі:
- құрылым активтерімен олрдың қайнар көздерін бағалау
- ликвидация активтеріне және қаржықабілеттігіне анықтама
- қаржы тұрақтылығына мінездеме
- ақша қаражаттарының ағымын және активтерін талдау
- капиталдың жылжуына талдау жасау
- факторлардың пайда болуы қаржы нәтижесімен көлеміне әсер етеді
- саяси дивиденттнрдің төлемін қалыптастыру
Экономикалық анализдердің мақсаты бола алады материалдық-өндіріс
ресурстары, негізгі және айналым қаражаттары, персонал, өндірістің
материалдық сиымдылығы,еңбекті өндіру қолданылады.Пайдадан түскен табыс
капитал авансына қатысады, рентабельділік қызметті айқындайды.
Анализдерді бағалауды бухгалтерлік есептің жүйелі жағдайын және
сенімді көрсеткіштерін байқауға болады.
Әдістердің арасында анализдер бөлінеді абсолюттік көрсеткіштерге-
балансты оқу және кіріспен шығыстың есебін, уақытша анализ- әрбір есепті
алдағы кезеңмен, және болжамды есептік кезеңмен салыстыру, құрылымдыұ
анализ-ұйымның балансының құрылымдық көрсеткіштерін анықтау.
Қаржы ұйымын басқаруда тренд анализін қолданады.Осыған қарап есептік
көрсеткіштер аналогикалық алдағы көрсеткіштермен салыстырылады.
Көрсеткіштердің өзгерісі кездейсоқ тазаланған әрекеттерден және уақыт
кезеңдерімен тренд анықталады.Экономикалық және қаржы көрсеткіштерінің
болашаққа деген болжамы негізделеді.
Ұйым қызметінің басты мінездемесіне қаржы коэффициентінің есептік
әдісіне мән беріледі.
Ұйым қызметінің көрсеткіштерінің бухгалтерлік және қаржы есебі анализ
факторында қарастырылады.Осы жағдайда кәсіпорынның үш жылдағы техникалық-
экономикалық көрсеткіштеріне талдау жасалынған.
Қызметкерлердің еңбек ақысы Қазақстан Республикасының Еңбек туралы
заңымен қадағаланады.
Қызметкерлердің жалақысын келісім шартта тарифтік ставкасымен
анықталады.
Әр қызметшінің еңбек ақысы жеке-жеке есептеліп,Қазақстан
Республикасының салығымен сәйкес келуі тиіс.
Қызметкерлермен жеке келісім шартқа отырады,сыйақы,демалыс,ауырған
күндері міндетті түрде төленеді
6 кесте Негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері.
ЖШС КФК АГРОның 2006-2007-2008 жж
№ Көрсеткіштері 2006 2007 % 2008 % өзгеріөзгеріс-
с-терітері
1 Ұйымның түсімі 159975 212542 132,201440 94,8 -11102-3805
85
2 Жұмысшылар-дың 20 20 20
орташа саны
3 Ақша қаражатының36890 34633 93,846488 134,2 11855 4031
қоры 9
4 Әлеуметтік салық5819 7622 0,018043 105,5 421 10548,7
шығарылымы 3
5 Өндірістің 201270 255725 126,240856 94,29 -1456 -3261
өзіндік құны 90
6 Пайда немесе 41295 42883 1,03146909 3,43 104026-0,6
шығын.
7 Рентабельділік -
7 кесте Кәсіпорынның негізгі және айналымдық көрсеткіштері.
№ Көрсеткіштері 2006 мың. 2007 мың. 2008 мың.
тенге тенге тенге
1 2 3 4 5
1 Негізгі қорлар, барлығы 146694,4 14073 79030
Соның ішінде:
Машиналар
7 кестенің жалғасы
Өңдеулер 8194 7775 73362
Қаруландырулар 6499 6298 5668
Тағыда басқалары
2 Негізгі қаражаттың кезеңдері
3 Материалдық емес активтер 116 112 108
4 өндірістің барлық көлемі 159976
6 Реализацияның барлық көлемі 159975 2112 212542
Кәсіпорында келесідей өзгерістерді көруге болады:
2006-2008 жж аралығында кәсіпорында көп өзгерістер болды.
Жұмысшылардың саны 2006 жылы 20 адам, және 2008 жылыда 20 адамнан
тұрды.
Жалақы қоры 36890 дейін 46488,0 мың.тенгеге өсті.
Таза шығын 73,3 мың.теңгеге азайды.
Осыдан шыққан шешімнен ЖШС КФК.АГРОның нәтижесін байқауға болады,бұл
кәсіпорында 2008 жылдары мәселелер туындады,және де өндірісте кәсіпорынның
таза кірісі азайып қалды.Кәсіпорынға деген сұраныс азайды.
3. ЖШС КФК АГРО қаржылық жағдайын талдау
Қаржының тұрақтылығын талдау
Кәсіпорынның тұрақтылығы-кәсіпорынның қаржылық жағдайы,оның барлық
міндеттерін орындау,және шығысы мен кірісін келістіру.
Жалпы тұрақтылық жағдайы қаржы қаражатының түсімінен шығынын жоғарылатады.
Қаржы тұрақтылығы-бұл тұрақты кірістің шығынын жоғарылату.
Кез-келген кәсіпорындарға келесідей факторлар әсер етеді:
1. Кәсіпорынның нарықтағы жағдайы
2. Құны аз өнімді өндірісте шығарып,оны жоғары сұраныспен алу.
3. Іскер адамдармен қарым-қатынас.
4. Сыртқы несиелеушілермен инвесторларға тәуелді.
5. Дебиторлық берешектің қолма-қол төленбеуі.
6. Қаржылық және үй шарупшылығының тиімділік жағдайы.
Тұрақтылық ішкі және сыртқы болып бөлінеді.
Ішкі тұрақтылық-бұл кәсіпорын қаржысының қызметін жоғары шешіммен
тұрақты қамтамасыздандыру.
Сыртқы тұрақтылық-бұл экономикалық ортаның кәсіпорындағы тұрақты болуына
жағдай жасау.Ол бүкіл әлемдік басқару экономикасының масштабында
жүргізіледі.
Қаржы тұрақтылығын нарықта белгілі бір кезеңінде уақытында қадағалап
отыруы тиіс.
8 кесте Қаржы нәтижелерінің динамикалық және бағалық көрсеткіштері
№ Көрсеткіштері Өткен жылға Есептік жылға Базистік
көрсеткіштерді
ң %
1 өнімнен түскен пайда 211542 201440 10,399
2 өндірістің 255425 240856 1,060
реализацияланған өніміне
кеткен шығыны
3 өнім реализациясынан -42882 -39416 1,088
түскен пайда
4 Реализациядан басқа 11740 9768 1,202
шешімдері
5 Реализациялы емес - -
операцияның шығын мен
кіріс сальдосы
6 Баланстық пайда -31142 -29648 1,50
7 Таза пайда, кәсіпорынға - -
түсетін
9 кесте Қаржы тұрақтылығының көрсеткіштерін талдау
Көрсеткіштері Нормативті шектеулері
1 Кәсіпорын мүлкі 612198
2 Негізгі құралдарының қайнар көзі -39007
9 кестенің жалғасы
3 Барлық заемдық құралдары 737000
3.1 Ұзақ мерзімді несие 737000
3.2 Ұзақ мерзімді ... ... ... ...
3.3 Қысқа мерзімді несие
3.4 Қысқа мерзімді ... ... ... .
4 Негізгі құралдары және ... ... . 96267
4.1 Негізгі қаражаттың қалдық құны 79030
4.2 Өңдеуге кеткен шығын
4.3 Қаржы салымы
5 Өзіндік айналым қор -135,274
6 Қорлары мен шығыны 79742
6.1 Өндірістік қорлары 74242
6.2 Аяқталмаған өндіріс 5500
7 Ақша қаражаты және қосымшалары 1205
8 Автономиялық коэффициент (Ка) -0,060.5
9 Өзіндік қаражат және заемдік -18.901
коэффициенттер
10 Мобилді және иммобилді қаражажат 0,840
коэффициенттері
11 Маневрлік коэффициент 3,460.5
12 Қорлар мен шығын көздерінің 1700.6-0.8
коэффициенті
13 Өндірістік мүліктің коэффициенті 0.250.5
14 Банкроты жорамалдау коэффициенті 0.130
Бұл жағдайда нормативті көрсеткіш 20 болса, онда алты айдың
ішінде қаржы-қаражатын орнына қалыптастыруға болады. Берілген 3 кестеде
қаржы талдауының мүліктік формасының қоры төмендегенін көрсетеді.Жылдың
аяғында кәсіпорынның жағдайы нашарлап,қорлардың жетіспеуінен болды.Қаржының
жоғарылауын мына жолдардан көруге болады: меншіктік капиталдың
өсуі,айналымдағы емес активтердің төмендеуі,оптималды қорлардың өсу
деңгейінің қысқаруынан.
Кәсіпорында қаржы жағдайының негізгі тұрақтылығы
қарастырылмаған,осыдан барып кәсіпорын банкротқа шығады,немесе негізгі
айналым капиталының элементі-мүліктік жағдайдың жабдықталмағанынан.
Рентабельділікті талдау
Рентабельділік (неміс тілінен аударғанда rentable-
кіріс,табыс),кәсіпорын қызметіне немесе кәсіпорын кірісінің падасы мен
тиімділігі болып табылады.
Рентабельділік кәсіпорынның пайдасын көрсетеді.
Кәсіпорын егерде өнімнің шығынын кірісімен жауып отырса,кәсіпорын
рентабельді деп саналады.
Рентабельділіктің экономикалық мәні көрсеткіштердің мінездемесі арқылы
бола алады.
Олардың жалпы мағынасы бір теңгеден түскен сомманы анықтап, капитал
салымдарын, және де қаншалықты инфляция көрсеткіштеріне қатысы жоқ.
Кәсіпорындағы рентабельділіктің көрсеткіштерін мына кестетен көруге
болады:
10 кесте Өндірістегі рентабельділікке анализ жасау деңгейі
№ Көрсеткіштері Өткен жыл Есептік жыл
1 Баланстық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz