Металлургиялық цехта еңбекті ұйымдастыру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

КУРСтық жұмыс

Еңбекті ұйымдастыру және нормалау курсы бойынша

Тақырыбы: Металлургияда еңбек процесін ұйымдастыруды жетілдіру

Нұсқа 1

Бағасы: ______________
Орындаған:

___________

Комиссия мүшелері: ________________
________________
________________
Қабылдаған: ______________

Мазмұны

Кіріспе
3

1. Теориялық бөлім

1.1. Металлургиялық кәсіпорында еңбекті нормалаудың ролі, мәні және әдістері
1.2 Металлургиялық цехта еңбекті ұйымдастыру
1.3 Металлургиялық цехта жалақыны ұйымдастыру
1.4 Металлургияда еңбек процесін ұйымдастыруды жетілдіру

4
10
12
15

2. Тәжірибелік бөлім

2.1. Жұмыс күнінің фотосуретін талдау
16

2.2. Ауысым кестесін құру және талдау
20

2.3. Жұмысшылардың жалақысын есептеу (еңбекті ұйымдастырудың бригадалық нысаны бойынша)

21

2.4. Еңбекті ұйымдастыру деңгейін талдау және бағалау
24

2.5. Еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру жөніндегі іс-шаралардың экономикалық негіздемесі
27

Қорытынды
31

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
33

Кіріспе

Еңбекті ғылыми ұйымдастыру -- өндіріске жүйелі тірде үздіксіз енгізілетін ғылым мен озат тәжірибе жетістіктері негізінде материалдық еңбек ресурстарының тиімді пайдаланылуын, еңбек өнімділігнің үздіксіз артуын, адамның денсаулығын сақтауды, еңбекті бірте-бірте ең бірінші өмірлік қажетке айналдыруды қамтамасыз етеін шаралардың жиынтығы. Еңбекті ғылми ұйымдастырудың негізінде кәсіпорында, оның бөлімшелерінде және жұмыс орындарында жұмыс күші мен еңбек құралдарын мейлінше тиімді пайдалану қамтамасыз етіледі. Еңбекті ғылми ұйымдастыру әрбір кәсіпорында өндіріс мәдениетінің жоғары болуын, ауыр еңбектің жойылуын, кңбек жағдайының мықтап жақсаруын, санитарлық-гигиеналық және эстетикалық жағынан қолайлы жағдай жасалуын талап етеді.
Ғылми-техникалық революция жағдайында жаңа жұмыс орындарын ұйымдастыруға және маман жұмысшыларды даярлауға жұмсалатын шығын үздіксіз артып отырады. Сондықтан еңбекті ғылми негізінде ұйымдастырудың маңызы артады.
Еңбекті ғылыми ұйымдастыру - комплексті, сан қырлы процесс. Ол өндірістің барлық сатысын - жұмыс орнынан бастап тұтасынан алғанда, кәсіпорынға деінгі бүкіл аралық буындарды қамтиды. Мұндағы Еңбекті ғылми ұйымдастыруқамтитын мәселелрді негізінен техника-экономикалық және әлеуметтік мәселелер деп екі топқа біріктіруге болады. Техника-экономикалықміндеттереңбек өнімділігін арттыру, техниканы тиімді пайдалану, материал мен еңбекті барынша үнемдеп, жұмыстың көлемі мен түрлерін ұлғайту, атқарылатын жұмыстың санын арттыру, еңбектің үрдіс қарқындылығын қамтамасыз ету мәселелерін қамтиды. Ал әлеуметтік міндеттерге еңбекті ең бірінші өмірлік қажеттілікке айналдыру, жеке адамды жан-жақты жетілдіру, еңбектің мән-мағынасын және тартымдылығын арттыру, қолайлы еңбек жағдайын жасау және оның мәдениетін көтеру, адамдарды еңбекке деген саналы көзқараста тәрбиелеу және творчестволық инициативаны кең өрістеу мәселелері кіреді.
Курстық жұмыстың мақсаты - металлургияда еңбек процесін ұйымдастыруды жетілдіру мәселесін қарастыру.
Осы мақсатқа сай мынадай мәселелерді қарастыру міндеттері қойылған:
oo металлургиялық кәсіпорында еңбекті нормалаудың ролі, мәні және әдістерін қарастыру;
oo металлургиялық цехта еңбекті ұйымдастыру жағдайын қарастыру;
oo металлургиялық цехта жалақыны ұйымдастыру
oo металлургиялық кәсіпорындарда еңбекті ұйымдастыру мен басқаруды жетілдіру мәселесіне тоқталу.

1. Теориялық бөлім

1.1 Металлургиялық кәсіпорында еңбекті нормалаудың ролі, мәні және әдістері

Еңбекті нормалау - белгілі бір операцияларды (жұмыстарды) орындауға қажетті уақыт мөлшерін белгілеу. Ол практикалық тұрғыдан уақыт нормасын, өнім нормасын және қызмет нормасын белгілеп, өндіріс орныныңэкономикалық өмірінде маңызды роль атқарады.
Ұйымдарда еңбекті нормалаудың мақсаты ғылыми жетістіктер мен үздік тәжірибені енгізу, олардың нормалардан уақтылы көрініс табуы нәтижесінде еңбек шығындарын азайту бойынша мақсаткерлік жұмыстарды жүргізудің негізінде оның өндірістік және еңбек әлеуетін тиімді пайдалануды, шығарылатын өнімнің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету болып табылады.
Еңбекті нормалау жөніндегі жұмыстар мынадай міндеттерді шешеді: өндірістің едәуір тиімді жағдайларын анықтау, оларды нормаларға бекіту және осы нормаларды игеру, сондай-ақ болашақ стратегиялық міндеттерді шешуге байланысты жұмыстарды: жалпы салалық деңгей бойынша еңбек шығындарының қол жеткізілген көлемін бағалауды, осы деңгейге қол жеткізу мүмкіндігін анықтау және оны төмендету жолдарын; техникалық және ұйымдық сипаттағы шаралар кешенін жүргізудің нәтижесінде еңбек шығындарын азайтудың экономикалық негіздемесін тексеруді жүргізу.
Өзінің экономикалық мәні тұрғысынан еңбек шарасы болып табылатын еңбек нормалары:
-еңбек пен өндірісті тиімді ұйымдастыру;
-ағымдағы және перспективалық жоспарлау;
-еңбек тиімділігін бағалау және еңбектің жоғары өнімділігін ынталандырудың негізі болу;
-еңбектің қалыпты қарқындылығы мен ауырлығын қамтамасыз етуге негіз болу;
-қызметкердің мүдделерін оған еңбек нормаларына сәйкес тапсырылатын жұмыстардың мазмұндылығы бөлігінде сақтау, оның кәсіптік-біліктілік жағынан өсу перспективаларының (еңбек карьерасы) кепілдігі қызметтерін атқарады.
Еңбекті нормалауды ұйымдастыру және жетілдіру бойынша жұмыстарды нарық жағдайында жұмыс беруші жүргізеді. Өнімнің (жұмыстардың, қызметтердің) бағасын (тарифін) азайтуда еңбек нормалары рөлінің күшеюімен олардың қызметкердің мүмкіндігі мен қажеттілігіне бағытталуы тиістілігіне байланысты еңбекті нормалау мынадай қағидаттарға құрылуы керек:
- әрбір қызметкердің еңбек үлесін өлшеу және бағалауды қамтамасыз ететін еңбекті нормалау саласын барынша кеңейту (еңбекті нормалаудың жалпылығы);
- нормалар еңбектің қажетті шығындарын бейнелеуі керек және ұқсас ұйымдық-техникалық жағдайларда орындалатын бірдей жұмыстарға бірыңғай болуы керек;
- еңбек нормаларының ұйымдық-техникалық факторлармен қатар, экономикалық, психофизиологиялық және әлеуметтік факторларды да ескеріп негізделуі;
- ғылым мен тәжірибенің үздік жетістіктерін ескеру;
- өнімге көп еңбек жұмсауды азайта отырып, зерттеу -- өндіріс -- пайдалану циклінің барлық стадияларында еңбек шығындарын үнемдеуге мақсатты түрде ықпал етуді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін басқару жүйесін қалыптастыру.
Еңбекті нормалау жөніндегі жұмысты жүйелі түрде жүргізу қажет және норманың барлық өмірлік циклін: қолданыстағы нормаларды талдау; жаңа нормаларды белгілеу (жаңа өнімге немесе қолданыстағы норманы жаңасымен ауыстыру); норманы игеру, өндіріс пен еңбекті ұйымдастыруды, прогрессивті технологияны, жаңа техниканы енгізу жолымен перспективті бағыттарда қайта талдау және жұмыстарды жүргізуді қамтуы қажет. Осы Әдістемелік ұсынымдар Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес әзірленді және Еңбекті нормалауды ұйымдастырудың негізгі принциптерін айқындайды.
Еңбек нормаларының түрлері. Жұмысшылардың еңбегін нормалау кезінде еңбек нормаларының мынадай түрлері қолданылады: уақыт, өндіру, сан, қызмет көрсету нормалары, сондай-ақ нормаланған тапсырмалар.
Уақыт нормасы - бұл тиісті біліктілігі бар бір қызметкердің немесе қызметкерлер тобының белгілі бір ұйымдық-техникалық жағдайларда жұмыс бірлігін орындау үшін белгіленген жұмыс уақыты шығындарының көлемі.
Өндіру нормасы - бұл тиісті біліктілігі бар бір қызметкердің немесе қызметкерлер тобының белгілі бір ұйымдық-техникалық жағдайларда жұмыс уақыты бірлігінде орындауға (жасауға, тасымалдауға және т.б.) міндетті белгіленген жұмыс көлемі (өнім бірлігінің саны).
Қызметкерлер санының нормасы - белгілі бір кәсіптік-біліктілік құрам қызметкерлерінің белгілі бір ұйымдық-техникалық жағдайларда нақты өндіріс қызметін немесе жұмыс көлемін орындауы үшін қажетті қызметкерлердің белгіленген саны.
Қызмет көрсету нормасы - бұл тиісті біліктілігі бар бір қызметкердің немесе қызметкерлер тобының белгілі бір ұйымдық-техникалық жағдайларда жұмыс уақыты бірлігінің ішінде қызмет көрсетуге міндетті өндірістік объектілер (жабдықтардың, жұмыс орындарының және т.б. бірліктері) саны.
Нормаланған тапсырма - бір қызметкер немесе қызметкерлер тобы жұмыс ауысымында немесе жұмыс уақытының өзге бірлігінде орындайтын жұмыстың белгіленген көлемі.
Басқарушылық нормасы - бұл белгілі бір ұйымдастырушылық-техникалық жағдайда бір қызметкер басқаруға тиіс қызметкерлердің регламенттелген саны (бөлімшелер саны).
Еңбек нормалары жеке операцияға (операциялық нормаға) немесе операциялар тобына, жұмыстардың аяқталған кешеніне (ірілендірілген, кешенді норма) белгіленеді. Нормалардың дифференциация дәрежесі өндіріс типімен, өндірілетін бөлшектер (бұйымдар) партиясының көлемімен шығарылатын өнімнің ерекшеліктерімен, өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру формаларымен айқындалады.
Ірілендірілген және кешенді нормалар өнімнің (жұмыстардың, қызметтердің) жоспарлы-есептік (есептік) бірлігіне, дайын бұйымға, буынға, бригадалық жиынтыққа, технологиялық оқшауланған операцияға, құрылыс кезеңі немесе объектісіне қарай белгіленеді.
Жұмыстарға белгіленген, ұйымдық-техникалық жағдайлары жағынан тұрақты еңбек нормаларымен қатар, уақытша және біржолғы нормалар қолданылады.
Еңбектің уақытша нормалары жаңа өнімді, техниканы, технологияны игеру, нормалар мен нормативтік материалдар болмаған кезде өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру кезеңіне еңбекті нормалау үшін белгіленеді.
Еңбек нормаларының қандай да бір түрін қолдану өндіріс жағдайына, еңбек сипатына және басқа да факторларға байланысты. Еңбек нормаларының негізгі ең көп қолданылатын түрі уақыт нормасы болып табылады, себебі жұмсалатын еңбек мөлшерін жалпыға ортақ өлшеуіші болып табылады. Жұмыс уақытының шығыны өндіру, қызмет көрсету және қызметкерлер саны нормаларының негізіне салынған.
Еңбекті нормалауға арналған нормативтік материалдар - жұмыстардың элементтерін немесе кешенін орындауға, жабдықтың, жұмыс орнының, бригаданың, құрылымдық бөлімшенің және т.б. бірлігіне қызмет көрсетуге, сондай-ақ өндірістің нақты ұйымдық-техникалық жағдайы мен факторына байланысты өлшем бірлігі ретінде қабылданған өндірістік функцияларды немесе жұмыс көлемін орындау үшін қажетті қызметкерлердің санына жұмсалған еңбектің (уақыттың) регламенттелген мәні.
Нормативтік материалдарға мыналар кіреді:
* жабдық жұмысы режимінің нормативтері;
* уақыт нормативтері;
* регламенттелген үзілістердің нормативтері;
* қызметкерлердің саны нормативтері;
* қызмет көрсету уақытының нормативтері;
* еңбек процессінің элементтері бойынша сараланған және ірілену дәрежесі белгіленетін еңбек нормаларынан төмен уақыт, өндіру және қызмет көрсету нормалары.
Жабдық жұмысы режимінің нормативтері - жабдықтың жұмыс параметрлерін едәуір оңтайлы пайдалануды қамтамасыз ететін регламенттелген өлшемдері. Олар зертханаларда да, сол сияқты өндірістік жағдайларда да әзірленеді, әзірлеу барысында жабдықтың кинематикалық және динамикалық мүмкіндігі ескеріледі.
Нормативтер өндіріс типін, жабдықтың, өңделетін материалдардың түрін, өңдеу, қолданылатын құралдардың сипаты мен жасалатын өнімнің ерекшеліктерін ескере отырып әзірленеді.
Уақыт нормативтері - еңбек процессінің жекелеген элементтеріне жұмсалатын регламенттелген уақыт көлемі, олар нақты еңбек нормаларын, нормаланған тапсырмаларды есептеуге, ірілену дәрежесі едәуір жоғары уақыт нормативтерін әзірлеуге арналған.
Уақыт нормативтері еңбек процессінің мынадай элементтеріне әзірленеді: еңбек қимылы, еңбек әрекеті, еңбек тәсілі, тәсілдер кешені, еңбек операциясы, сондай-ақ еңбек уақытын жұмсау түрлері: негізгі, қосымша жедел уақыт, жұмыс орнына қызмет көрсету уақыты, дайындау-қорытынды уақыты, толық емес жеке уақыт.
Қызмет көрсету уақытының нормативтері - жабдық бірлігіне, жұмыс орнына және басқа да өндірістік бірліктерге қызмет көрсетуге жұмсалатын уақыттың регламенттелген көлемі.
Қызметкерлердің саны нормативтері - жұмыс көлемі бірлігін немесе оның жекелеген функцияларын орындау үшін қажетті жұмысшылардың регламенттелген саны.
Еңбек процессін оның құрамдас бөліктеріне және жұмыс уақытын жұмсау түрлеріне бөлуге сәйкес уақыт нормативтері сараланған және ірілендірілген деп бөлінеді.
Сараланған уақыт нормативтеріне жекелеген еңбек тәсілдерін, әрекеттерді және қимылдарды орындау нормативтері жатады. Еңбек қимылдары мен әрекеттерін орындау үшін әзірленген сараланған уақыт нормативтері микроэлементті нормативтер деп аталады.
Ірілендірілген нормативтер уақыт нормаларының бірнеше құрамдас бөлігі бойынша жекелеген тәсілдерге немесе еңбек процессінің едәуір ірі элементтері - тәсілдер кешені, операцияға белгіленеді.
Қолданылу саласы бойынша еңбек жөніндегі нормативтік материалдар салааралық, салалық және жергілікті болып бөлінеді.
Салааралық нормативтік материалдар еңбек жөніндегі уәкілетті орган белгілеген тәртіп бойынша әзірленеді және экономиканың әр түрлі салаларындағы ұйымдарда бірдей технология бойынша ұқсас өндірістік жағдайда жұмыстарды орындаумен айналысатын қызметкерлердің еңбегін нормалау үшін пайдаланылады.
Салалық нормативтік материалдар мемлекеттік басқарудың салалық органдарының шешімі бойынша әзірленеді және осы саласына тән жұмыстарды орындаумен айналысатын қызметкерлердің еңбегін нормалау үшін немесе жұмыстардың қандай да бір түрлеріне салааралық нормативтік материалдар болмаған кезде пайдаланылады.
Жергілікті нормативтік материалдар жұмыстардың жекелеген түрлеріне ұйымда тиісті салааралық немесе салалық нормативтік материалдар болмаған жағдайда, сондай-ақ ұйымда еңбекті нормалауға арналған қолданыстағы салааралық және салалық нормативтік материалдарды әзірлеген кезде ескерілгенмен салыстырғанда едәуір прогрессивті ұйымдық-техникалық жағдай жасаған кезде әзірленеді.
Уақыттың жұмсалу ұзақтығына әсер ететін факторлар. Нормативтерді әзірлеу сапасы сипаттамасының бірі еңбек құралының, жабдықтардың, технологиялық процесстің, өндірісті және басқаруды ұйымдастыру, еңбекті ұйымдастыру, санитарлық-гигиеналық және жалпы эстетикалық жағдайлар, қызметкерлердің кәсіби деңгейі мен олардың психофизиологиялық сипаттамасы ретінде қолданылатын уақыттың жұмсалуына әсерін тигізетін факторларды есептеу толықтығы болып табылады.
Жалпы жағдайларда факторлар қалыптасатын алдын-ала еңбек процесі мен нормативтерді әзірлеушілер тәжірибесінің мазмұнына негізделіп таңдалады, ал сонан соң алынған кемімелі (формулалардың) теңдеулерінің негізділігін сипаттайтын статистикалық өлшемдерінің негізінде нақтыланады.
Жұмыс түрлері бойынша алдын-ала топтастырылған нормативтер әзірленетін әртүрлі операциялардың орындалу ұзақтығына әсер ететін факторлар еңбек шығынының көлеміне операциялардың: техникалық, ұйымдастыру, психофизиологиялық, экономикалық, әлеуметтік және т.б. түрлері бойынша орындау кезінде әсерін тигізетін, өзгермейтін және ауыспалы факторлар келтірілуге тиіс кестелер түрінде ұсынған ыңғайлы.
Одан әрі зерттеу кезінде жұмыстың орындалу ұзақтығына әрбір (тәуелсіз ауыспалы) фактордың әсер ету дәрежесі анықталады және нормативтерді есептеу үшін қолданылатын эмпирикалық формула түрінде тәуелділік белгіленеді.
Эмпирикалық формула түрінде көрсетілген жалпылама деректер негізінде тәуелділікті айқындау нормативтерге таңдап алынған шеңберде жан-жақтылықты қосады, бұл оның сипаттайтын параметрлері қандай құрамда болуына қарамастан өнімнің кез келген бірлігін даярлауға арналған нормаларды есептеу үшін қолдануға мүмкіндік береді.
Бастапқы деректерді математикалық әдістермен өңдеу
Бастапқы деректерді талдау және өңдеу зерттелетін факторлардың әсер ету дәрежесін айқындау мен нормативтік формулаға енгізілетін негізгілерін таңдау, сондай-ақ:
* негізгі (кемімелі теңдеуі) факторлардан уақыт тәуелділігін таңдау;
* кемімелі (формуласы) теңдеуінің параметрлерін айқындау;
* алынатын нәтижелердің дұрыстығын тексеру;
* нормативтік кестелерді әзірлеуді қамтиды.
Жұмысшылардың еңбек шығынын нормалауға арналған нормативтік материалдарды әзірлеу мынадай болады:
* орташа көлемді есептеу;
* кемімелі теңдеуін дәлелдеудің графикалық талдау тәсілі;
* ең кіші квадрат әдісі;
* өзара байланысты -- кемімелі математикалық-статистикалық әдістеріне негізделеді.
Тәуелділік түрін таңдау біркелкі шкалалармен координаттар жүйесінде графикаға арналған бастапқы деректердің орналасудан кейін жүзеге асырылады. Егер нүктелердің орналасуы фактор мәнінің өсуімен уақыттың жұмсалуының біркелкі көбеюін (азаюын) көрсетсе, онда тәуелділік сызықтық болады. Егер графикадағы нүктелердің орналасуы турасызықты көрсетпесе, онда дәрежелік тәуелсіздік орын алады.
Бастапқы деректерді математикалық өңдеу және кемімелі теңдеуінің қорытындысы процесінде нормативтердің қажетті дәлдігі қамтамасыз етілуге тиіс. бұл үшін шығарылған қорытындылар ен қабылданған факторлар көлемінің негізінде факторлардың көлеміне сәйкес уақыт жұмсалуының нормативтік шамасын есептеу қажет.
Уақыттың жұмсалуы туралы бастапқы деректерге сәйкес алынған нормативтік көлемін салыстырғанда +-15% аспауға тиіс нормативтіктен әрбір мәні бойынша жеке бастапқы уақыт шығыны ауытқуларының пайызы белгіленеді.
Асыру факторларды таңдау немесе тәуелділік және оған байланысты теңдеу сипатын анықтау кезіндегі кемшіліктер, сондай-ақ кейбір бастапқы деректердің ықтимал дәлелсіздігі туралы дәлелдейтін болады. Осы үшін бар кемшіліктерді анықтау және кемімелі теңдеуді қайта шығару қажет болады.
Нормативтерді орташа шамаларды есептеу әдісімен әзірлеу
Орташа шаманы белгілеу әдісін жұмысты орындау қиындығы мен оған әсер ететін факторлардың арасындағы, сондай-ақ жұмысшылардың жұмыс уақытының жұмсалуын бақылау нәтижелері бойынша алынған бастапқы материалдарды өңдеу кезінде нормативтерді әзірлеудің бірінші қадамында басқа, барынша прогрессивті әдіспен тәуелділігін белгілеу мүмкін болмаған жағдайда нормативтердің барлық түрлерін есептеу үшін қолдануға болады.
Орташа шаманы есептеу әдісін нормативтерді әзірлеу процесінде қолданғанда мынадай жұмыстарды орындау көзделеді:
* қиындығы сол бір факторға байланысты жұмыстың белгілі бір түрлері бойынша уақыттың жұмсалуын өлшеу нәтижелерін топтастыру;
* төзімділіктің нақты коэффициенттері бойынша (бақылау нәтижелері) нақты хронологиялық қатарды бағалау.
Егер төзімділіктің нақты коэффициенті нормативтіктен кем немесе тең болса, хронологиялық қатар төзімді болып есептеледі, ал егер төзімділіктің нақты коэффициенті нормативтіктен асып кетсе, хронологиялық қатар төзімсіз болып саналады, және оны жақсарту қажет, яғни төзімді қалыпқа келтіру керек.

1.2 Металлургиялық цехта еңбекті ұйымдастыру

Материалдық игіліктерді жасау процесі аса маңызды элемент ретінде еңбек - адамдардың қоғамдық және жеке қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған мақсатқа сай қызметін қамтиды. Өндірістік процестерге еңбегі белгілі бір түрде ұйымдастырылуы тиіс қызметкерлердің ұжымдары қатысады.
Еңбекті ұйымдастыру қызметкерлердің жекелеген жұмыс түрлері бойынша бөлінуін, оларды орындау тәсілдері мен шарттарын анықтауды, олардың арасындағы келісімді, сондай-ақ еңбекті бөлу нәтижелерінің тәртібін қамтамасыз етуді көздейді. Еңбекті ұйымдастырудың түрлері мен әдістері, оның сипаты адам қоғамының дамуының әртүрлі сатыларында ерекшеленеді және үстем өндірістік қатынастарды көрсетеді.
Еңбек кооперациясы-бұл берілген мақсатқа жету және өнімді дайындау үшін бірлесіп жұмыс жасау. Ұжымдық еңбек қызметкерлердің белсенділігін арттырады, жарыстың пайда болуына жәрдемдеседі.
Жеке еңбек ұйымының бір жұмыс орындау тапсырылады бір жиынтығы немесе ұқсас операциялар, яғни көзделеді технологиялық еңбек бөлінісі. Бұл ретте орындалған жұмыстардың көлемін және олардың сапасын есепке алу қамтамасыз етілуі тиіс, қызмет көрсетілетін учаскеде жұмыстарды орындау және материалдық құндылықтарды пайдалану үшін орындаушылардың жауапкершілігі белгіленеді.
Жеке еңбек ұйымының қарастыру қажет толық жұмыспен қамту жұмыс ауысым бойына. Еңбекті жеке ұйымдастыру көбінесе машина-қол және өндірістік процестерде (илемдеу станоктары) жүзеге асырылады.
Бригадалық еңбек ұйымы бір жұмыс орнын құрайтын бірдей, сондай-ақ әртүрлі технологиялық мақсаттағы жабдықтардың бір немесе бірнеше бірліктерінде өндірістік операциялардың топтық жұмыс жиынтығын орындауды көздейді. Мұндай еңбекті ұйымдастыру кезінде бригада мүшелері арасында тығыз кооперация, тапсырылған жұмысқа ұжымдық жауапкершілік, өзара көмек және оны ең жақсы орындауға мүдделілік белгіленеді. Бригадалық еңбекті ұйымдастыру қажеттілігі ірі және күрделі агрегаттарға, ағынды желілерге қызмет көрсету кезінде, жұмыстарды жеке есепке алу және жоспарлау мүмкін болмаған және орынсыз болған кезде, әсіресе, жұмысшылардың еңбегін және өндірістің тиімділігін бағалау соңғы нәтижелер бойынша жүзеге асырылатын қазіргі заманғы жағдайларда туындайды.
Қызметкердің табысты қызметі еңбек пен демалыстың ұтымды режимін, яғни жұмыс уақыты мен одан бос уақытты бөлуді талап етеді. Бұл режимнің оңтайлылығы өндіріс сипатымен (оның үздіксіздігі), жөндеу қызметін ұйымдастыру арқылы анықталады, оны мүмкіндігінше негізгі жұмысшылардың демалысы кезінде жүзеге асыру керек. Еңбек пен демалудың ұтымды режимдерін әзірлеу кезінде еңбек туралы заңнаманың сақталуын қамтамасыз ете отырып, жоғары еңбек өнімділігіне қол жеткізуге ұмтылу керек.
Жұмыс ауысымы барысында адамның жұмыс қабілеттілігі динамикасында үш фазаны бөліп көрсетуге болады:
* - ауысым басында жұмыс істеу қабілеті, еңбек түріне және әдетіне байланысты 10,20 минут және одан да көп;
:: - қызмет сипатына, еңбек ауырлығына және қарқындылығына, нерв кернеулігіне және өндірістік жағдай жағдайларына байланысты бірнеше сағат созылатын тұрақты жұмыс қабілеттілігі;
:: - жұмыс қабілеттілігінің төмендеуімен сипатталатын шаршау. Шаршау уақытына ас үзілісін ұштастыруға тырысады.
Жұмыс күнінің екінші жартысында бұл фазалар қайталанады, бірақ қажу фазасының ұзақтығы ұлғайған кезде жұмыс істеу қабілеттілігінің тұрақты фазасы мен жұмыс істеу қабілеттілігінің кейбір төмендеуімен.
Күнделікті жұмыстың (жұмыс ауысымының) ұзақтығы, күнделікті жұмыстың (жұмыс ауысымының) басталу және аяқталу уақыты, жұмыстағы үзілістер уақыты Жұмыс аптасының белгіленген ұзақтығы сақтала отырып, ұйымның еңбек тәртіптемесі ережелерімен, еңбек шартымен, ұжымдық шартпен белгіленеді. Мұндай кестелер барлық ықтимал жағдайларда түнгі ауысымдарды қысқартуды немесе тіпті жоюды, ал егер өндірістік жағдайлар осыған мүмкіндік бермесе, онда түнгі ауысымға дейін және одан кейін неғұрлым ұзақ демалысты қамтамасыз етуге тиіс. Бұл ретте ауысым арасындағы күнделікті демалыстың ең аз ұзақтығы алдыңғы ауысымдағы жұмыс уақытының кемінде екі есе ұзақтығынан болуға тиіс. Қорытынды кестелерімен ауысымның тұрақты басталуы мен аяқталуы, апта сайынғы демалыс күндері көзделеді. Қолданылатын жекелеген учаскелерінде өндіріс графики сменности қамтамасыз етуді негізге ала отырып үйлесімді жұмыс. Оқушы жастардың болуы бір апта ішінде бос кештердің саны ұлғайған кестелерді қолдануды, ал әйелдер еңбегінің үлкен үлесінің болуын - түнгі ауысуларды қысқартуды талап етеді.
Инженерлік-техникалық қызметкерлер (ИТЖ) мен қызметшілер өндірісті басқару, қызмет көрсету және дайындау бойынша түрлі функцияларды жүзеге асырады. ИТЖ еңбегі ақыл-ой және шығармашылық элементтермен байланысты, ал қызметшілердің еңбегі көбінесе атқару функцияларымен ерекшеленеді.
ИТЖ мен қызметшілердің еңбек тиімділігі олардың жұмыс жүйесі мен әдістеріне байланысты, бұл әртүрлі курстарда, семинарларда және біліктілікті арттырудың басқа да нысандарында оқыту, шешімдер қабылдаудың экономикалық-математикалық әдістерін меңгеру, сондай-ақ қызметкерлерді мерзімді қайта аттестаттау жолымен олардың кәсіби білімін жүйелі түрде кеңейту қажеттілігін анықтайды.
Басқару еңбегінің өнімділігі айтарлықтай дәрежеде ИТҚ жұмыс орындарын ұйымдастыруға және қызметкерлердің жұмысын жеңілдетуге, шешім қабылдауды жеделдетуге тиіс.
ИТЖ және қызметшілердің жұмыс орындарын ұйымдастыру ақпаратты жинаудың, өңдеудің, ыдыраудың және сақтаудың қазіргі заманғы техникалық құралдары, тез әрекет ететін есептеуіш техниканы қолдану, жекелеген басқару және өндірістік бөлімшелер арасындағы тиімді байланыс құралдары сияқты элементтерді қамтиды. Әрбір жұмыс орнында мәжбүрлі үзілістерсіз күш пен уақыттың аз шығынымен тапсырылған функцияларды орындауды қамтамасыз ететін жағдайлар жасалуы тиіс. Техникалық басқару және байланыс құралдарымен қатар жұмыс орнында ыңғайлы жиһаз болуы тиіс. Ұйымдастыру техникасы мен жиһазды жоспарлау қызметкердің еңбек ерекшеліктерін ескеруі, оның корпусының қолайлы жағдайына, жақсы көру қабылдауына ықпал етуі тиіс.
Түсті металлургияда металлургиялық цехтар бастықтарының, ауысым шеберінің, механиктің, энергетиканың және т. б. жұмыс орындарының үлгілік жобалары әзірленген басшы қызметкерлердің жұмыс орындарының үлгілік жобаларында келіп түсетін ақпараттың жиілігі мен көлемі де қарастырылады: кеңестер, отырыстар өткізу регламенті; анықтамалық материалдар тізбесі; өзі басқаратын учаскенің күнтізбелік жоспар - кестесі және т. б.
Басқару қызметкерлерінің еңбегін ұйымдастырудың тиімділігі сайып келгенде кәсіпорында өндірілетін өнімнің саны мен сапасын арттыруда, оның бірқалыпты шығарылуын қамтамасыз етуде, өндірістің техникалық-экономикалық көрсеткіштерін арттыруда көрініс табады.

1.3 Металлургиялық цехта жалақыны ұйымдастыру

Жалақы-ақшалай нысанда көрсетілген және материалдық және мәдени қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін жұмсалған еңбектің саны мен сапасына сәйкес қызметкерлерге төленетін қоғамдық өнімнің бір бөлігі.
Жалақы еңбекшілер табысының маңызды бөлігі болып табылады, олар қоғамдық тұтыну қорларын қамтиды-мемлекеттің әлеуметтік сақтандыруға, зейнетақыларға, халықтық білім беруге, денсаулық сақтауға, балалар мекемелерін, санаторийлерді ұстауға, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты ұстауға, бірқатар азық-түлік өнімдеріне және басқа да жеңілдіктер мен төлемдерге арналған шығындары.
Жалақыны ұйымдастыру еңбек бойынша бөлудің экономикалық Заңына негізделеді: "әрқайсысынан-қабілетіне қарай, әрқайсысына еңбек бойынша".
Жалақының өзі жұмсаған еңбектің саны мен сапасына тәуелділігі (еңбек сапасы деп оның біліктілігі мен өнімділігінің деңгейі түсініледі) қоғамдық өндірістің даму және тиімділігін арттыру мүдделерін әрбір қызметкердің материалдық мүдделерімен ұштастырады. Жалақы ұлттық кірісті бөлудегі қоғамдық қатынастарды көрсетеді; оның көмегімен мемлекет тұтыну шарасын бақылауды жүзеге асырады.
Ұйымдастыру жалақы жұмыс өнеркәсіп негізделеді тарифтік ставкалары мен торларда, тарифтік-біліктілік анықтамалық жүйелері мен еңбек ақы төлеу.
Тарифтік ставка мөлшерін анықтайды еңбек бірлігіне уақыт - сағат, күн, ай. Тарифтік ставкалар біліктілігі мен еңбек жағдайларына байланысты сараланады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы желтоқсандағы № 1400 қаулысына өзгерістер және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 27 қыркүйектегі № 850 қаулысын жою туралы қаулы жобасы Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Кеңсесінде қанша мерзімде қаралады және қорытындысы қашан белгілі болады?
Түсті металлургияда жұмысшылардың тарифтік ставкаларының үш тобы:
еңбек ақы төлеу үшін қалыпты жағдайда;
ауыр жұмыстарға, ыстық цехтардағы жұмыстарға және зиянды жұмыстарға ақы төлеу үшін;
төлеу үшін аса ауыр және аса зиянды.
Екінші топтың ставкалары әдетте бірінші топтың ставкаларынан 10 -15% - ға жоғары, үшінші топтың ставкалары тиісінше 20 -30% - ға жоғары. Тікелей карьерлерде, жер асты кеніштерінде, байыту фабрикаларында, түсті металлургия цехтарында жұмыс істейтін негізгі өндірістік жұмысшылардың еңбегі, әдетте, тарифтік ставкалардың үшінші тобы бойынша төленеді.
Уақытпен есептелетін жұмысшылар үшін тарифтік ставкалар соңғы еңбек қарқындылығы деңгейін назарға ала отырып, кесушілерге қарағанда неғұрлым төмен деңгейде белгіленген.
Ғылыми-техникалық үдерістің, өндірістік үдерістерді механикаландырудың және автоматтандырудың дамуымен кесушілер мен уақыт бойынша кесушілердің еңбек қарқындылығындағы айырмашылықтар біртіндеп теңестіріледі.
Тарифтік ставкалардың мөлшері өнеркәсіп салалары бойынша және елдің аудандары бойынша да ерекшеленеді.
Елдің аудандары бойынша өмір сүру жағдайларындағы, оның ішінде киімге, тамақтануға, тұрғын үйді ұстауға және т.б. шығындар бойынша айырмашылықтар аудандардың ел орталығынан алыстығына, табиғи, климаттық және экономикалық ерекшеліктерге байланысты мөлшері 1,1-ден 2-ге дейін ауытқитын жалақының белгіленетін аудандық коэффициенттері арқылы ескеріледі.
Тарифтік жүйе еңбек өнімділігінің өсуін өндірімнің неғұрлым жоғары нормасына неғұрлым жоғары тарифтік ставка тағайындалған жағдайда ғана ынталандырады. Өнеркәсіптің кейбір салалары үшін, оның ішінде түсті металлургия үшін прогрессивті нормаларды енгізу кезінде кесімді бағаларды 20% - ға дейін көтеру құқығы берілген.
Тарифтік тор арақатынасын белгілейді еңбек, жұмыс әр түрлі біліктілік. Олар тарифтік коэффициенттер мен тарифтік разрядтар жүйесін ұсынады. Тарифтік коэффициент осы разрядты тарифтік ставканың және бірінші разрядты тарифтік ставканың арақатынасын белгілейді. Өнеркәсіпте бірінші және алтыншы разрядтардың 1:1,58 және 1:1,86 арақатынасы диапазонымен алты разрядты тарифтік тор жұмыс істейді.
Тарифтік - біліктілік анықтамалық қамтиды тізбесі мен қысқаша сипаттамасы, орындалатын жұмыстардың қызметкерлері әр түрлі мамандықтар және сол талаптар қойылатын жұмыс мамандығы разряд.Оплата труда ИТР и служащих осуществляет в соответствии с утвержденными в централизованном порядке схемами должностей и должностных окладов. Оклады дифференцируются по группам предприятий в зависимости от отросли, размера, структуры производства, уровня технической оснащенности, численности работающих.
Қазақстанда еңбекке ақы төлеудің негізгі екі түрі қолданылады: кесімді және уақыт бойынша.
Кезінде кезекті еңбек демалысына саны еңбек санымен бағаланады уақыт, при сдельной - санымен өндірістік өнімнің немесе орындалған жұмыс көлемі.
Еңбекке уақыт бойынша ақы төлеу нысаны бөлінеді уақытына қарай және повременно - сыйақылы. Бұл ретте сыйлықақы көрсеткіштері ретінде сандық да, сапалық да көрсеткіштер де пайдаланылуы мүмкін. Кесімді төлем нысаны сондай - ақ көптеген түрлерге ие: тікелей кесімді, жанама кесімді, прогрессивті кесімді, кесімді-сыйлықақы, олар өз кезегінде жеке және ұжымдық болуы мүмкін.
Өндірісті механикаландыру және авторизациялау деңгейінің өсуімен, шикізатты пайдаланудың кешенділігін арттырамыз, түсті металлургияда ағынды және үздіксіз процестерді енгізумен соңғы өнім шығару үшін (осы цех үшін, қайта бөлу) еңбекке ақы төлеудің ұжымдық нысандарының үлесі және оның сапалық сипаттамалары артады.
Әрбір қызметкердің жеке үлесін ұжым жұмысының жалпы нәтижелерімен неғұрлым сәтті үйлестіретін ұжымдық еңбекақы төлеу нысанының бір ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.