Табысқа салынатын салық
ЖОСПАРЫ:
Тақырыбы: “Мақтарал ауданында табыс салығының есептеулерін жетілдіру
жолдары”
Кіріспе
1.Тарау. Қазақстан Республикасының салық саясаты.
1.1 Салық салу принциптері..
2. Салық жүйесінің құрлымы.
2. Тарау. Корпорациялық табыс салығы.
1. Корпорациялық табыс салығын төлеушілер және салық салу объектілері.
2. Салық төтеуші заңды тұлғалардың кейбір стандарттарына салық салу
тәртібі.
2.4 Корпорациялық табыс салығы бойынша салық кезеңі және салық
декларациясы.
ІІІ Тарау. Мақтаарал ауданында табысқа салынатын салықтарды
жетілдіру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
3.1. Табыс салығы және оның
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
3.2. Корпоративтік табыс салығын салудың
ерекшеліктері ... ... ... ... ... . ... .33
3.3. Мақтаарал ауданындағы жеке табыс салығын жетілдіру
... ... ... ... ... ..38
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Қосымшалар.
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі: Салық жүйесі атқарушы органдардың бюджеттік
құрылымдарында кірістердің негізін құрайтын фактор болып табылады.
Сондықтан салық түрлерін, оның ішінде табыс салығын дұрыс ұйымдастыру
жергілікті бюджеттің кірістерін арттырудың маңызды қадамы болып табылады.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық экономикалық қозғалысы мен
саяси іс бағытына қарамастан ұлттық мемлекет әдістерінің негізгі көзі –
ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық инструменті, мемлекеттің
кірістерін және бюджеттін әдістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып
табылады.
Нарықтық қатынастарға көшумен байланысты біздің еліміздің
экономикасында көптеген жаңа мәселелер мен қажеттіліктер пайда болды.Олар
жаңа мамандар мен жаңа теориялық және тәжірибелік дисциплиналардың,соның
ішінде салық салу жүйесін негіздеді.
Салық салу жүйесін жекелей алғанда,оны нарықтық қатынастардың
жаңалықтарына жатқызуға болмайды,бірақ жаңалық болып тәуелсіз бақылаудың
пайда болуы табылады.Ол қоғамдық тәжірибелік қажеттілікті жүзеге асыруды-
пайдаланушылар қызығушылығындағы экономикалық субъектілер ісі жөніндегі
қаржылық ақпараттардың нақтылығын растауды қамтамасыз етті.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір
сүріп,дамуының негізі болып табылады.
Бұл курстық жұмысты жазудағы мақсат салық жүйесінің мәні мен мазмұнын
оқушыларға ашып көрсету,оның қалыптасуы мен дамуы туралы ақпаратты енгізу,
аудиттің негізгі мақсаттары мен міндеттерін айқындап көрсету.Яғни осы
курстық жұмыста жазылған мәліметтер салықтар жөнінде жалпы мағлұмат береді.
Нарықтық қатынастар жағдайында салық жүйесі эканомиканы мемлекеттік
реттеудің негізгі қаржы-несие механизмі, ең маңызды реттеушілердің бірі
болып табылады. Салық саясаты облысындағы негізгі бағыт: мемлекет пен салық
төлеушілер арасындағы қатынастардың жаңа типін қалыптастыру басты негізде
салық жүйесі арқылы жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі он жылдан астам уақыт бойы
әрекет етуде және де осы уақытқа дейін қатаң сынаудың обьектісі болуын
жалғастырып келеді. Еліміздің жеке салық қызметінің ұйымдасқан күніне
бастағандығы он жыл ішінде біздің тәуелсіз мемлекетіміздің салық жүйесін
қалыптастырып және оның, әрі қарай дамуына сәйкес біршама жұмыстар
атқарылады.
Қазақстан Республикасының Бюджетке төленетін салықтар және басқа да
міндеті төлемдер туралы кодексі 2002 жылдың 1 қаңтарынан бастай күшіне
енді. Салықтық қатынастарды реттеу деңгейі тағы бір сатыға жоғарылады.
Салықтың түрлері мен санының кемуі және оларды бюджетке төлеу механизмнің
жеңілдетілуі жүмыс жағдайына жағымды әсер етті. Бірақта салық салу
механизмінің анық болмауы, көптеген жұмыскерлер қызметтерінің нақты болмауы
салық төлеуден жалтаруға әкелді.
Мақтаарал ауданындағы қазіргі жағдайдағы салықтық бақылауды, оның
ішінде табысқа салынатын салықтарды жетілдірудің қажеттігі тәжірибе
көрсеткендегі төменгі шарттарда байқалады:
• табыс салығын салушы субьектінің ұйымдастырушылық, әдістемелік
және материалдық-техникалық қамтамасыз етілуі жеткілікті дәрежеде
еместігінен;
• салық салушы субъекті мен салық төлеуші арасындағы қарым-
қатынастарда кездесетін қиындықтарды, салық төлеушілердің салық
жүйесіне деген онша жақсы емес көзқарастарынан және де салық
төлеуден жалтарушылардың негізінен;
• салықтық бақылау органының қаржылай жеткіліксіз қамтылуынан, яғни
салық жинауға байланысты мемлекет шығынын үнемдеу тек экономикалық
емес, саяси фактор да болып отыр.
Табыс салығы заңды бұзушылықтарды болдырмау, салық қарыздықтарын
болдырмау арқылы бюджет тапшылығын жою мақсатында салынады. Мақтаарал
ауданында табыс салығының екі түрі бар: корпоративтік табыс салығы мен жеке
табыс салығы. Корпоративтік табыс салығы ауданымыздағы кәсіпорындарға
салынады. Мақтаарал ауданының мамандану саласы ауылшаруашылығы
болғандықтан, мұнда кәсіпорындардың көпшілігі шауаруа қожалықтары ретінде
көрініс тапқан. Сол себепті корпоративтік табыс салығын төлеушілердің басым
бөлігі шаруа қожалықтары саналады.
Мақтаарал ауданындағы салық жүйесін жетілдіруде төмендегідей
мәселелерді шешуді мақсат етіп қою керек:
• әр маманды біліктілігін арттыру үшін курс семинарлар міндетті
түрде өткізіп отыру;
• компьютерлік бағдарламамен қатар салық заңдарына өзгерістер енуден
салық инспекторы мен оны төлеушілердің ара қатынастарын жетілдіру.
Табыс салығын жетілдірудің ең негізгі міндеті салық төлеушілердің
экономикалық сауаттылығын жетілдіру мен құқық бұзушылыққа жол бермеу, салық
салу базасын дамыту болып табылады. Салық салу базасы дегеніміз Салық
кодексі бойынша мемлекеттік орган оның дұрыс есептелінуімен қатар салық
салынбай жүрген объектілерді есепке алу.
Сонымен қатар, салық органы жұмысының тиімділігін кешендік бағалау
мақсатында толық дәрежесін сипаттайтын жалпылама көрсеткіш қажет. Оны салық
төлеушілердің өздері есептеген декларациялардағы нақты салық сомасы мен
аймақтағы салық салу базасына есептелуге тиіс сомалармен салыстыру арқылы
алуға болады. Нақты есептелген және есептелуге тиіс салық сомасының
қатынасы – салықтың есептелуінің толық коэффициенті болып табылады. Бұл
көрсеткіш жалпылаушы болып табылады да салық комитетінің жұмыс кешенінің
ұйымдастырылуын қамтиды, салық төлеушілермен өзара қарым-қатынастардың
дәрежесін есепке алады. Коэффициенттің толық болуы салық комитеті жағдайын
зерттеу үшін негіз болуы мүмкін. Бұл көрсеткіш кәсіпорындардың төлеу
қабілетіне және қарыз деңгейіне, т.б. экономикалық көрсеткіштерге
байланысты емес. Бұл көрсеткіштің енгізілуі бағалаушы ретіндеөте маңызды
мәселелерді: салық салу базасының нақты есебінің әдісін анықтап шешуді
қажет етеді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері: Мақтаарал ауданындағы
табысқа салынатын салықтарды жетілдіру жолдарын айқындау, оның басты
бағыттарын көқрсетіп беру.
Диплом жұмысының зерттеу әдістері: диплом жұмысын жазу барысында
салыстыру, талдау әдістерімен қатар, статистикалық анализ жасау да кеңінен
қолданылған.
1-тарау Қазақстан Республикасының салық саясаты .
1.1. Салық салу принциптері.
Салық бюджетке төленетін міндетті төлем болып саналатын болса, ал салық
салу салықтың түрлері бойынша енгізу, бекіту, есептеу және төлеу
тәртібіңдегі мемлекеттің жалпы ережелерін қарастырады.
Мемлекеттің тиімді салық салу процесін жүзеге асыру үшін бірнеше
принциптері бар.
Салықтардың созылымдылық принципі - бұл принциптің мәні мынада, яғни,
мемлекет өзінің күнделікті сұранысына байла-нысты салық ставкасын көтере
немесе төмендете алады.
Салық салудың салық кодексімен басқару принципі былай-ша өрнектеледі,
яғни салық төлеу бойынша міндетті осы салықтар салық кодексімен
қарастырылған жағдайда ғана пайда болады.
Салық салудың шындьщ принципі болып салық салудың экономикалық принципі
табылады.
Салық салудың шындық принципіне сәйкес, әрбір адам өз та-бысына сай
мемлекетті қолдауға қатысуы қажет.
Сальщ салудың үнемділік принципіне сәйкес, салық жинау ең төменгі
шығындарда жүргізілуі қажет.
Қазақстан Республикасының салық заңдарының ережелері Салық кодексінде
белгіленген салық салу принциптеріне қайшы келмеуі тиіс.
Қазақстан Республикасының салық заңдары салық салудың бірнеше
принциптеріне негізделеді, атап айтқанда: (21(
1. салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеудің
міндеттілігі;
2. салық салудың айқындығы;
3. салық салудың әділдігі;
4. салық жүйесінің біртұтастығы;
5. салық заңдарының жариялылығы принциптері.
Ал, енді осы принциптерге жеке-жеке тоқталып өтетін болсақ.
1. Салық салудың міндеттілік принципі.
Салық төлеушілер салық заңдарына сәйкес салық міндеттеме-лерін толық
көлемінде және белгіленген мерзімдерде орындауға міндетті болуы тиіс. Бұл
әрбір Қазақстандық азаматтың негізі бо-рышы, парызы болып саналады.
2. Салық салудың айқындық принципі
Қазақстан Республикасының салықтары және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдері әрбір салық төлеуші үшін айқын болуы тиіс.
Салық салу айқындығы салық төлеушінің салық міндеттеме-лері
туындауының, орындалуының және тоқтатылуының барлық негіздері мен тәртібі
салық зандарында белгіленген.
3. Салық салудың әділдік принципі.
Қазақстан Республикасында салық салу жалпыға бірдей және міндетті болып
табылады.
Кез келген салық төлеуші үшін салық салу жүйесі әділетті түрде шешілуі
қажет.
Жеке сипаттағы салық жеңілдіктерін беруге тыйым салынады.
4. Салық жүйесінің біртұтастық принципі.
Қазақстан Республикасының салық жүйесі Қазақстан Республикасының бүкіл
аумағында барлық салық төлеушілерге қатысты біртүтас болып табылады.
5. Салық шығындарының жариялылық принципі.
Салық салу мәселелсрін репейтін нормативтік құқықтық актілер ресми
басылымдарда міндепі түрде жариялануға тиіс.
Салықтарды ұтммды ұйымдаетырудың классикалық принциптерін экономист
Адам Смит ұсынған еді.
Олар мыналар:
• салық әрбір толеуіиімің табысыиа қарай салынуы тиіс;
• салықтың мөлшері мен төленетін мерзімі алдын ала, әрі нақты белгіленуі
тиіс;
• әрбір салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта және тиімді әдіспен
салынуға тиіс;
• өндіріп алынатын салықтың шығындары мейлінше аз болуға тиіс.
Нақгырақ айтатын болсақ:
• әділеттілік;
• анықтылық;
• қолайлылық;
• жалпылық.
Бұл тізім тағы да 3 принциппен толықтырылады:
жеткілікті және жалпыламалықты қамтамасыз етеді (салық-тарды
мемлекеттің обьектілік қажетіне және мүмкіндігіне қарай ұлғайтуға болса,
азайтуға да болады);
керекті көзін және салық салудың обьектілерін таңдау;
салық салудың бір дүркінділігі.
Бұл принциптердің қолданылуы салық салудағы сора-қы-лықтарды жойып,
салық салу жүйесін ретке келтірді.
Сондықтан Адам Смит: Салық - төлеушілер үшін құлдықтың емес,
бостандықтың белгісі — деп жазды.
Философ Ф.Аквинский философиялық тұрғыдан Ерік беріл-ген тонау
формасы ретінде анықтады.
АҚШ-тың тәуелсіздік декларациясы авторларының бірі Фран-клин: Өмірде
салық пеп өлімнен қашып құтыла алмайсың — деп атап көрсетті.
АҚШ-та екі мейрам бар:
• туылған күні;
• салықты төлеген күні.
Мұндағы мақсат дамыған мемлекеттер үшін салық төлеу белгілі бір дәстүр
ретінде қалыптасқан. (21, 64-65 бб(
Салықты уақытында төлеу міндет болып саналады. Себсбі, уақтысында
төленбеген салықтың айыпігүлы мен өсімпұлы оіс жогары болады. Осы дэстүр
біздің еліміздің азаматтарында қалыптасса, өз ісімізді бір қадам алға
жылжытар едік.
1.2 Салық жүйесінің құрлымы.
Қазақстан Республикасы өз алдына егемендік алып, тәуелсіз мемлекет
болғасьш, экономиканы дербес түрде басқарды. Мемлекеттік басқару жүйелеріне
көптеген өзгерістер жасалып, бірнеше заң жобалары қабылданды. Оларға
қаншама өзгерістер мен толықгырулар енгізілді. Дамыған мемлекеттер мен
көрші мемлекеттердің жүргізіп спырған саясаттарын сараптай отырып,
өзіміздің ұлттық менталитетке сай, қажетті жақгарын алып отырды.
Нарықтық экономика мен мемлекеттің салық саясатының негізгі мақсаты -
бюджеттің кіріс бөлігін қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету болып табылады.
Салық саясатының басты мақсаты - салық жүйесін құру және оның тиімді
қызмет етуіне мүмкіндік беретін салық механизмін іске асыру.
Мемлекеттің салық қызметі келесі бағыттардан түрады:
• мемлекеттің салық жүйесінің қалыптасуы;
• салық салу саласында мемлекет органдарының міндетін анықтау;
• арнайы салық органдарының жүйесін қалыптастыру;
• салық заңын үйымдастыру және оның сақталуына бақыл ауды жүзеге
асыру;
Салық жүйесі де өз алдына сала болып қалыптасуы үшін, бір-шама
қиындыктарды бастан кешіре отырып, көптеген өзгерістер мен толықгырулар
жасалынып, қазіргі кезде түракты жүйеге түсті.
Қазақстан Республикасының салық жүйесі реформалаудың үш кезеңінен өтті.
Бірінші кезең.
1991 жылғы 9 шілдедегі Қазақ КСР Президентінің ҚазКСР мемлекеттік
салық қызметін құру туралы Жарлығымен ҚазКСР-нің басты мемлекеттік салық
инспекциясы құрылды. 16 жалпы мемлекеттік және 27 жергілікті салық түрін
қарастыратын салық жөніндегі заң актілер пакеті қабылданды.
1991 жылгы қабылдаиган Қазақстан Республикасының Қазақстан
Республикасындағы салық жүйесі туралы Заңына сәйкес сол кездегі салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түрлеріне тоқталып өтейік.
Жалпы мемлекеттік салықтардың түрлері:
1. Қосылған құнға салынатын салық.
2. Пайдаға салынатын салық.
3. Акциздер.
4. Бағалы қағаздармен жасалатын операциялардан алынатын салық.
5. Экспорт пен импортқа салынатын салық.
6. Кеден тарифі және баж салығы.
7. Пайдалы қазбаларды геологиялық барлау және геологиялық іздестіру
жұмыстарына байланысты шығындарды өтеуге жұмсалатын алым.
8. Тіркелген (ренталық) төлемдер.
9. Транспорт қүралдарына салынатын салық.
10. Автотранспорт қүралдарын сатып алуға салынатын салық.
11. Автотранспорт құралдарының Қазақстан Республикасына
келіп кіргені үшін төленетін ақы.
12. Заңды ұйымдардың мүлкіне салынатын салық.
13. Қазақстан Республикасы азаматтарынан, шетел азаматта-
рынан және азаматтығы жоқ адамдардан алынатын табыс
салығы.
14. Мемлекеттік баж салығы.
15. Табиғат ресурстарына салынатын салық.
16. Колхозшылардың еңбегіне ақы төлеу қорына салынатын
салық.
Жалпыға бірдей міндетті жергілікті салықтар мен алымдар:
1. Жер салығы.
2. Жеке адамдардың мүлкіне салынатын салық.
3. Ормантабысы.
4. Су үшін төленетін ақы.
5. Табысқа салынатын салық.
6. Кәсіпкерлік қызметті тіркеу үшін алынатын алым.
7. Кәсіпкерлік қызметтің субъектілері ретінде тіркелмеген ашмапардан
алынатын алым.
8. Заңды үйымдарды мемлекеттік тіркеуден өткізгені үшін алынатын алым.
9. Елтаңбалық алым.
10. Мұрагерлік және сыйға тарту тәртібімен ауысқан мүлікке
салынатын салық. (21, 66-67 бб(
Жергілікті салықтар мен алымдар:
1. Курорттық аймақта өндірістік мақсаттағы объектілер құрылысына
салынатын салық.
2. Курорттық алым.
3. Азаматтардан алынатын мақсатты алым.
4. Жарнамаға салынатын салық.
5. Автотранспорт құралдарын, есептеу техникасы және жеке компьютерлерді
қайта сатуға салынатын салық.
6. Автотранспортты аялдауға қойғаны үшін алынатын алым.
7. Жергілікті символиканы пайдалану құқығы үшін алым.
8. Ипподромдарда ат жарысына қатысқаны үшін алынатын алым.
9. Ат жарысындағы үлесі үшін алынатын алым.
10.Ипподромдарда тотализатор ойынына қатысушы адамдар-
дан алынатын алым.
11.Тауар биржаларында және валютаны сату және сатып алу
кезінде жасалған мэмілелерден алынатын алым.
12.Аукциондық сатудан алынатын алым.
1З.Кино-телетұсірімдер өткізу қүқығы үшін алынатын алым.
14. Пәтер алуға берілген рұқсат қағаз (ордер) үшін алынатын алым.
15. Үй иелерінен алынатын алым.
16.Спиртті ішімдіктермеп сауда-саттық жасау құқығы үшін алынатын
лицензиялық алым.
17. Жергілікті аукциондар өткізу және лотереялар ойнату құқығы үшін
алынатын лицензиялық алым.
Екінші кезең.
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық
реформасының үш мерзімді тұжырымдамасын қабылдады, онда еліміздің салық
жүйесі мен салық заңнамасын бірте-бірте халықаралық стандарт салық салу
принциптеріне сәйкестендіру көзделген еді.
Осыған орай 1995 жылы 24 сәуірде Салық және бюджетке төленетін басқа
да міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы
шықты. Бұл өз қаржы жүйемізді құруға ықпал етті. Ең бастысы, салық төлеу
жүйесі ықшамдалып, салық саны 45-тен 11-ге дейін қысқартылды. Оның ішінде
бесеуі мемлекеттік, алтауы жергілікгі салықтар. Жалпы мемлекеттік салықтар:
1. Заңды және жеке түлғалардан алынатын табыс салығы.
2. Қосылған құнға салынатын салық.
3. Акциздер.
4. Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салынатын салық.
5. Жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемдері.
Жергілікті салықтар мен алымдар:
1) Жер салығы.
2) Занды және жеке түлғалардың мүлкіне салынатын салық.
3) Көлік қүралдарына салынатын салық.
4) Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және занды
түлғаларды тіркегені үшін алынатын алым.
5) Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін алынатын алым.
6) Аукциондардан алынатын алым.
Қазақстан Республикасы Президентінің бүл Жарлығы Қазақ-стан
Республикасының 1999 жылғы 16 шілдедегі № 440-1 заңына сәйкес заң
мәртебесін алды.
Осы кезде Қазақстан Республикасында салықтар, алымдар және басқа да
міндетті төлемдердің мынадай түрлері қолданылды:
1) занды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы;
2) қосылған құнға салынатын салық;
3) акциздер;
4) бағалы қағаздар эмиссиясын тіркегені және мемлекеттік тір-ксу ге
жатпайтын акциял ар эмиссиясының үлттық бірыңғайландыру номірім бсргені
үшін алынатын алымдар;
5) жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері мен салмқтирм;
6) әлеуметтік салық;
7) автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының ау-мағы бойынша
жүргені үшін алынатын алымдар;
8) жер салығы;
9) заңцы және жеке түлғалардың мүлікгеріне салынатын салық;
10) көлік құралдарына салынатын салық; 10-1) бірыңғай жер салығы;
11) кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке түлғаларды және заңды
түлғаларды тіркегені үшін алынатын алым;
12) қызметтің жекеленген түрлерімен айналысу құқығын бер-гені үшін
алынатын лицензиялық алым;
13) аукциондық саіудан алынатын алым;
14) Қазақстан Республикасының базарларында тауарларды сату қүдығын
бергені үшін алынатын алым;
15) Қазақстан Республикасының радиожиілік ресурстарын пайдаланғаны үшін
төленетін төлем;
16)зандыжәнежекетүлғалардыңАлматықа ласыныңрәміздерін өз фирмалық
атауларында, қызмет көрсету таңбаларында, тауар таңбаларында пайдаланғаны
үшін алынатын алым;
16-1) заңды (мемлекеттік кәсіпорындарды, мемлекеттік меке-мелер мен
коммерциялық емес ұ-йымдарды қоспағанда) және жеке түлғалардың Қазақстан,
Республика, ¥лттық деген сөздерді (түбір сөз, сондай-ақ олардың кез
келген туынды сөзі түрінде) өздерінің фирмалық атауларында, қызмет көрсету
таңбаларында, тауар таңбаларында пайдаланганы үшін алым;
17) жеке түлғалардың ставкасы есептеу базасьшың 1 пайы-зынан жоғары
белгіленбейтін қолма-қол шетел валютасын сатып алганы үшін алынатын алым.
(21, 68-70 бб(
Үшінші кезең.
2001 жылы 12 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексі
қабылданып, 2002 жыддың 1 қаңтарынан бастап қолданысқа смі ічілді.
Салық кодсксі салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті толсмдсрд і
белгілеу, енгізу және есептеу мен төлеу тәртібі жөніндегі билік
қіітынаетарын, сондай-ақ мемлекет пен салық төлеуші арасындаі і.і сіілық
міндетгемелерін орындауға байланыс-ты қатынастарды рстгсйді.
Қазақстан Республикасының салық заңдары Салық кодексі-нен, сондай-ақ
қабылдануы Салық кодексінде көзделген норматив-тік қү_қықтық актілерден
түрады.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеу жөніндегі
Салық кодексінде көзделмеген міндет ешкімге жүктелуге тиіс емес.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер - Салық кодексінде
белгіленген тәртіпте және жағдайларда белгі-ленеді, енгізіледі, өзгертіледі
немесе күшін жояды.
Салық кодексі мен Қазақстан Республикасьның басқа да заң актілерінің
арасыңда қайшылықгар болған кезде, салық салу мақсатыңда Салық кодексінің
нормалары қолданылады. Салық кодексін-де көзделген жағдайларды қоспағанда,
салық қатьшастарьш реттейтін нормаларды салыктық емес заңдарға енгізуге
тыйым салынады.
Салық заңдары Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында қолданыста болады,
сонымен бірге жеке түлғалар және занды түлғалар мен олардың құрылымдық
бөлімшелері қолданады.
Салық кодексіне жаңа салықтар және бюджетөе төленетін басқа да міндетті
төлемдер белгілеу, қолданыстағы салық және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер ставкалары мен салық базасын өзгерту бойынша өзгерістер
мен толықтырулар енгізетін Қазақстан Республикасыньщ заң актілері ағымдағы
жылдың 1 желтоқсанынан кешікгірілмей қабылдануы және олар қабылданған
жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарынан бастап қана қолданысқа енгізілуі мүмкін.
Қазақстан Республикасының Салық кодексіне сәйкес салықтың 9 түрі бар. 2005
жылы акциз салығына қосымша ретінде экспортталатын шикі мұдайға, газ
конденсатына рента салығы қосылды.
Салықтың түрлері:
1. Корпорациялық табыс салығы.
2. Жеке табыс салығы.
3. Қосылған құнға салығы.
4. Акциздер.
4.1. Экспортталатын шикі мүлайға, газ конденсатына рента
5.Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнайы толсмдсрі.
6. Әлеуметтік салық.
7. Жер салығы.
8. Көлік салығы.
9. Мүлік салығы.
Алым дегеніміз — белгілі бір қызмет түрін бастар алдында немесе осы қызмет
түріне күқық берер кезде төленетін міндетті төлем.
Сонымен қатар алым - анықталған қүқықтық мәртебені бергені үшін төлем болып
саналады.
2002 жылы алымның 13 түрі болды. 2003 жылдан бастап елтаңбалық алым
алынып тасталды. 2005 жылы алымдарға өзгерістер енгізілді, яғни:
жылжымалы мүлік кепілін мемлекеттік тіркегені үшін алым және кеменің
немесе жасалып жатқан кеменің ипотекасын мемлекеттік тіркеу үшін және
туындылар мен сабақтас құқықтар объектілеріне қүқықтарды, туындылар мен
сабақгас құқықтар объектілерін пайдалануға лицензиялық шарт-тарды
мемлекеттік тіркеу үшін алымдары қосылды.
Алымдардың түрлері:
1. Занды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым.
2. Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
3. Жылжымайтын мүлікке қүқықтарды және олармен жасалған мэмілелерді
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
3.1. Жылжымалы мүлік кепілін мемлекеттік тіркегені үшін алым (2005 жылы 1
қаңгардан).
4. Радиоэлектрондық қүралдарды және жиілігі жоғары құрыл -ғыларды
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
5. Механикалық көлік қүралдары мен тіркемелерді мемлекет-тік тіркегені
үшін алым.
6. Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемле-кеттік
тіркегені үшін алым.
6.1. Кеменің немесе жасальш жатқан кеменің ипотекасын мем-лексітік тіркеу
үшін алым (2005 жылы 1 қаңгардан).
7. Азамаітық эуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым.
8. Дэрі-дәрмск қүралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым. 8.1.
Туындылар мсн сабақтас қүқықтар объектілеріне құқық-
тарды, туыидылар мси сабақтас құқықтар объектілерін
пайдалануға лицензиялық шарттарды мемлекеттік тіркеу үшін алым (2006 жылы 1
қаңтардан).
9. Автокөлік кұралдарының Қазақстан Республикасының ау-мағы арқылы жүру
алымы.
10. Аукциондардан алынатын алым.
И.Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу қүқығы үшін лицензиялық алым.
12.Телевизия және радио хабарларын тарату үйымдарына ра-диожиілік спектрін
пайдалануға рұқсат бергені үшін алым.
Төлемаңы - белгілі бір қызмет түрін пайдаланған кезде төленетін міндетті
төлем.
Төлемақының 9 түрі бар. 2005 жылы төлемақыға өзгеріс ен-гізілді.
Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақыға қосымша ретінде
қалааралық және халықаралық телефон байла-нысын бергені үшін төлемақы
төлейді.
Төлем ақының түрлері:
1. Жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы.
2.Жер бетіндегі көздердің су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
3. Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы.
4. Жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы.
5. Орманды пайдаланғаны үшін төлемақы.
6. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлемақы.
7. Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы.
7.1. Қалааралық және халықаралық телефон байланысын бер-гені үшін төлемақы
(2005 жылы 1 қаңтардан).
8. Кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
9. Сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастырғаны үшін төлемақы.
Мемлекеттік баж дегеніміз - уәкілдік берілген мемлекеттік органдардың
немесе лауазымды адамдардың зандық мәні бар іс-қимылдар жасағаны үшін және
қүжаттарды бергені үшін алына-тын міндетті төлем.
Баж салығы — алып келінген, сыртқа шығарылатын, совдай-ақ трашипі тауарлар,
бұйымдар мен қызметгерден альшатьш салықгар. (21, 71-73 бб(
Мемлекетпйк баж салыгы — төленетін қызмет тізімі занды және жеке тұлғалар
мүддесі үшін жасалатын эрекетгерді іздену арыздарын қамтиды.
2- тарау. Корпорациялық табыс салығы.
2.1 Корпорациялық табыс салығын төлеушілер және салық салу
объектілері.
Бұл бөлімде табысқа салынатын салықтарды, оның ішінде: корпорациялық табыс
салығы, жеке табыс салығы және элеуметтік салықтың экономикалық мазмұнына
тоқталамыз.
Сонымен табысца салынатын салық - салық төлеушілердің әр түрлі
табыстарынан түскен ақша қаражаттарына салық салынады.
Көптеген мемлекеттерде занды тұлғалардың табысына салынатын салық
(корпорациялық салық) компанияның таза пайдасынан үйлесімді салық
ставкасымен алынады. Салық салынатын таза пайда жалпы түсім мен өндіріс
процесі барысында жұмсалған шығындар арасындағы айырма негізінде
анықталады. Ал компанияның пайдасы бөлінетін және бөлінбейтін деген екі
бөліктен тү-рады. Салық салу барысында бұл бөліктер өз алдына мынадай
түрлерге топталады:
1. Классикалық жүйе, компанияның бөлінетін пайдасына кор-порациялық және
жеке табыс салығы салынады. Бұл жүйе негізінен Бельгия, Люксембург
елдерінде кеңінен таралған.
2. Компаиия децгсйіндс салық салынатын пайданы кеміту жүйесі екі нүсқада
қолданылады:
әр түрлі сгавкалар нсзіндс, осіресе бөлінетін пайдаға салық төмендетілген
ставкамси салынады. Бұл жүйе Португалия, Австрия елдсріндс қолданылады;
бөлінетін пайданы салық салудан ішінара босату негізінде. Бұл жүйе
Ирландия, Финляндия елдерінде қолданылады;
3. Акционерлер деңгейінде салық салынатын пайданы кеміту жүйесі
дивидендтер түрінде қолданылады:
корпорациялық табыстан ұсталған-ұсталмағанына қара-мастан, дивидендтерді
салықтан ішінара босату;
салық несиесі немесе импутациялық жүйеде дивиденд жеке табысқа қосылып
есептеледі.
4. Бөлінетін пайданы салықтан толығымен босату мына дең-гейде
жүргізіледі:
компания (Греция, Норвегия);
акционерлер (Финляндия, Дания).
Салық салу барысында компаниялар резидент және резидент емес болып
бөлінеді.
Корпорациялардың пайдасына салық салудың импутациялық жүйесі —
корпорациялардың пайдасына қос салық салынуын жою мақсатымен енгізілген.
Бельгияда, ¥лыбританияда, Данияда, Ирландияда, Италияда және Францияда
қолданылады.
Қазақстан Республикасында корпорациялық табыс салығы салықтардың ішіндегі
ең күрделісі және салық сомасы жағынан ең ауқымдысы. Корпорациялық табыс
салығы бюджет түсімдерінің 27,2 пайызын құрайды.
Салық кодексі қабылданған кезеңге дейін салықтың бұл түрі заңды тұлғалардың
табыстарынан алынатын табыс салығы деп аталды. Кейіннен атауы өзгеріп,
қысқартылды да, халықаралық стандартқа сәйкес корпорациялық табыс салығы
деп аталын-ды.
Корпорациялық табыс салығын арнаулы салық режимін қолданатындарды
қоспағанда, салық салу объектілері бар заңды тұлғалар төлейді.
Заңды түлгалар екі топқа бөлінеді:
коммерциялық ұйымдар;
коммерциялық емес ұйымдар.
Коммерциялық үйымдар дегеніміз — белгілі бір табыс көзі бар занды тұлғалар.
Коммерциялық ұйымдардын ішінде арнаулы салық режим-дерін қолданатын занды
тұлғалардың табыс салығын телеуде өзіндік ерекшеліктері бар, бүл мэселеге
кейінірек тоқгаламыз.
Кіріс түсіру негізгі мақсаты болып табылмайтын және алын-ған таза кірісті
қатысушылар арасында бөлмейтін заңды тұлға коммерциялық емес уйым деп
аталады.
Ал, коммерциялық емес ұйымдарға салық салу жөнінде алдағы тақырыптарда
баяндаймыз.
Корпорациялыц табыс салығын төлеушілер:
Қазақстан Республикасының резидент занды тұлғалары (Қазақстан
Республикасының ¥лттық Банкі мен мемлекет-тік мекемелерді қоспағанда);
Қазақстан Республикасында қызметін тұрақгы мекеме арқы-лы жүзеге асыратын
немесе Қазақстан Республикасындағы көздерден табыс алатын резидент емес
занды тұлғалар.
Корпорациялыц табыс салыгы бопынша салық салу объектілеріне:
салық салынатын табыс;
төлем көзінен салық салынатын табыс;
Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын
резидент емес занды түлғаның таза табысы жатады.
Корпорациялық табыс салығының бірінші салық салу объек-тісі — ол салық
салынатын табыс.
Корпорациялық табыс салығын телеуші заңды түлғалар ең алдымен салық
салынатын табысын есептеп алуы қажет.
Ал салық салынатын табыс жылдың жиынтық табыспен және түзетулер ескерілген,
шегерімдер арасындагы айырма ретінде анындалады, яғни:
Салық салынатын табыс = Жылдыц жиынтық табыс – Шегерімдер ССТ
= ЖЖТ- Түзету (21,76-78 бб(
Ал, енді жылдық жиынтпық табысқа тоқталайық.
Резидент занды тұлғаның жылдық жиынтық табысы салық кезеңі ішінде Қазақстан
Республикасы және одан тыс жерлерден алынуға тиіс табыстардан қүралады.
Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын
резидент емес занды түлғаның жылдық жиынтық табысына алдағы уақытга
тоқталамыз.
Жылдъщ жиынтъщ табыста салыц төлеушініц барлъщ та-быстары, оның ішінде:
1. Тауарларды (жұмыс, қызмет көрсету) өткізуден түскен табыс;
2. Үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ амор-тизациялауға
жатпайтын активтерді өткізу кезіндегі құн өсімінен түсетін табыс;
3. Міндеттемелерді есептен шығарудан түсетін табыс;
4. Күмэнді міндетгемелер бойынша түсетін табыстар;
5. Мүлікті жалға беруден түсетін табыс;
6. Қазақстан Республикасының зандарымен провизиялар жасауға рұқсат
етілген банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын
ұйымдар жасаған провизиялардың мөлшерін азайтудан түсетін табыстар;
7. Борышты талап етуді басқаға беруден түсетін табыстар;
8. Кәсіпкерлік қызметті шектеуге немесе тоқтатуға келісім үшін алынған
табыстар;
9. Шығып қалған тіркелген активтер құлының ішкі топтың құн балансынан
асып түсуінен алынатын табыстар;
10. Кен орындарын игеру зардаптарын жою жөніндегі нақты шығыстар
сомасынан кен орындарын игеру зардаптарын жою қорына аударылған соманың
асып түсуінен алынатын табыстар;
11. Ортақ үлестік меншікген түсетін табысты бөлу кезінде алынатын
табыстар;
12. Бүрын негізсіз ұсталып, бюджеттен қайтарылған айьшпүл-дардан басқа,
борышкерге салынған немесе ол мойындаған айыппүддар, өсімпүлдар және
санкциялардың (ықпалшара) басқа да түрлері, егер бүрьш осы сомалар
шегеріліп тас-талмаған болса;
13. Бұрын жүргізілген шегерімдер бойынша алынған өтем-ақылар;
Теусіз алынған мүлік, орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтер;
15. Дивидендтер;
16. Сыйақылар;
17. Оң бағамдық айырма сомасының теріс бағамдық айырма сомасынан асып
кетуі;
18. ¥тыстар;
19. Роялти;
20. Әлеуметтік сала объектілерін пайдалану кезінде алынған табыстардың
шығыстардан артығы қамтылады.
1. Тауарларды (жүмыс, қызмегп көрсету) өшкізуден түс- табыс.
Қазақстан Республикасының трансферттік бағаларды қодда-
^ кезінде мемлекеттік бақылау жасау мэселелері жөніндегі
^Нцарында өзгеше көзделмесе, қосылған құн салығы мен акцизді
^°спағанда, өткізілген тауарлардың, орындалған жұмыстардың,
^рсетілген қызметгердің құны тауарларды (жұмыс, қызмет
өрсету) өткізуден тұскен табыс болып табылады.
Тауарларды (жұмыс, цызмет көрсету) өткізуден түскен табыс:
тауарлар толық немесе ішінара қайтарылған кезде;
мэміле шарттары өзгергенде;
• өткізілген тауарлар (жұмыс, қызмет көрсету) үшін бағалар, өтемдер
өзгерген кезінде;
теңгемен төлеген кезде өткізілген тауарлардың (жұмыс, қызмет көрсету)
құнындағы айырма алынған жағдайларда түзетілуге тиіс.
Табысты түзету аталған езгерістер болған салық кезеңінің ^°рытындысы
бойынша жүргізіледі.
2. Үйлерді, гимараттарды, құрылыстарды, сондай-ац амор-^^ациялауга
жатпайтын активтерді өткізу кезіндегі қүн °сШінен түсетін табыс.
Құн осімінен түсетін табыс үйлерді, ғимараттарды, құры-^істарды, соидай-ақ
Қазақстан Республикасының заңдарына Сәйкес мемлекепік қажеттіліктер үшін
сатып алынған активтер-^ қоспагаида, аморі тациялауға жатпайтын басқа да
активтерді ізу кезіндс құрылады. Амортизацшишуіш жатпайтын активтерге:
жер учаскелері;
құрылысы аяқталмаған объектілер;
орнатылмаған жабдық;
салық телеуші тауарларды өндіруде, жұмыстарды орындау-да, қызметтер
көрсетуде пайдаланбайтын негізгі құралдар мен материалдық емес активтер;
бағалы қағаздар;
кез келген ұйымдық-құқықтық нысандағы занды тұлғаға, консорциумдарға қатысу
ұлесі;
Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданылған салық
заңцарына сәйкес бұрын толық құны шегерімге жатқызылған негізгі құралдар;
инвестициялық салық преференциялары бойынша құны шегерімге жатқызылған,
инвестициялық жоба шеңберінде пайдалануға берілген тіркелген активтер
жатады.
Өсім аталған активтерді сату құны мен олардың баланстық құнының арасындағы
айырма ретінде анықгалады.
Активтер өткізілген айдың бірінші күнінде бухгалтерлік баланста көрсетілген
құны олардың баланстық құны деп аталады. (21, 79-81 бб(
Кәсіпкерлік қызметге пайдаланылатын үйлерді, ғимараттарды, кұрьшыстарды
өткізу кезінде құн өсімі өткізу құны мен салық есебінде айқындалатын қалдық
қүнның арасындағы айырма ретін-де айқындалады.
Бағалы қағаздарды өткізу кезіндегі қүн өсімі мыналар:
борыштық бағалы қағаздарды қоспағанда, бағалы қағаздар бойынша - еткізу
құны мен иемденіп алу құны арасындағы оң айырма;
борыштық бағалы қағаздар бойынша - өткізу күніндегі дис-конт амортизациясы
және сыйлықақы ескертілген, өткізу құны мен иемденіп алу құны арасындағы
купон есепке алынбаған оң айырма.
3. Міндеттемелерді есептен шыгарудан түсетін табыс-тнр.
Міндспемелерді есептен шығарудан түсетін табыстарға жпііігыидар:
салық голеушінің міндеттемелерін оның кредиторының сссііісіі іпі.маруы;
күмәнді деп танылған міндеттемелерді қоспағанда, Қазақ-стан Республикасының
заң актілерінде белгіленген талап қою мерзімінің өтуіне байланысты
міндетгемелерді есептен шығару;
сот шешімі бойынша міндеттемелерді есептен шығару. Міндетгемелерді есептен
шығару нэтижесінде алынған табыс
сомасы есептен шығарылған кредиторлық берешек сомасына тең болады.
4. Күмәнді міндеттемелер бойынша түсетін табыстар. Иемденіп алынған
тауарлар (жұмыс, қызмет көрсетулер)
бойынша, сондай-ақ қызметкерлерге есептелген табыстармен және жұмыс
берушінің материалдық, элеуметтік игіліктер немесе өзге де материалдық
пайда түрінде берген табыстарын қоса алғанда, жұмыс беруші төлейтін ақшалай
немесе заттай нысандағы кез келген табыстармен айқындалатын басқа да
төлемдер бойын-ша туындаған және туындаған кезінен бастап үш жыл ішін-де
қанағаттандырылмаған міндеттемелер кұмэнді деп аталады және кредиторлық
берешек туындаған кезде қабылданған ставка бойынша бюджетпен өзара есеп
айырысуды қалпына келтіруге тиіс қосылған құн салығын қоспағанда, салық
төлеушінің жьшдық жиынтық табысына қосылуға тиіс.
5. Мүлікті жапга беруден түсетін табыс.
Заңды тұлғалар қосымша салық салу объекгілерін (мэселен, жылжымайтьш
мүліктер: ғимарат, қойма, гараждарды және жыл-житын мүліктер) жалға беруден
де табыс табады.
6. Банктер жасаган провизияпардың мөлшерін азайтудан түсетін табыстар.
Борышкер банктің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымның талабын орындаған кезде, бұрын шегерімге жатқызылған
провизиялар сомалары жасалған провизиялардың мөлшерін азайтудан түсетін
табыстар деп ата-лады. Бұл ретге, борышкер орындаған талап сомасына барабар
мөлшердегі провизиялар сомасы табысқа енгізіледі. Сондай-ақ, цессия шартын
жасасу жолымен жол беру туралы шарт, нова-ция шарты, талап құқығын басқаға
қайта беру негізінде және Қазақстан Республикасының зандарында көзделген
өзге де негіз-
дерде борышкерге талаптар мөлшерін азайту кезінде бұрын ше-герімге
жатқызылған провизиялар сомасы да табыстар деп таны-лады. Сонымен қатар
талаптарды қайта сыныптау кезінде бұрын шегерімдерге жатқызылған
провизиялардың азайтылған сомасы да табыстар деп танылады.
7. Борышты талап ещді басңага беруден түсепйн табыстар. Салық төлеушінің
негізгі борышты талап етуі бойынша бо-
рышкер төлейтін сома, ол негізгі борыштан тыс төлейтін сома-ны қоса және
салық төлеушінің борышты иемденіп алу құны арасындағы оң айырма түрінде
айқындалатын табыстары борыш-ты талап етуді басқаға беруден түсетін
табыстар деп аталады.
8. Кәсіпкерпік цызметті шектеуге немесе тоңтатуга ке-лісім үшін алынган
табыстар.
9. Шыгып цалган тіркелген активтер қүнының ішкі топ-тың құн балансынан
асып түсуінен алынатын табыстар.
Егер ішкі топтың шығып қалған тіркелген активтерінің құны салық кезеңінің
басында ішкі топтың құн балансынан асып түссе, салық кезеңінде келіп түскен
тіркелген активтер құны есепке алы-на отырып, артық мөлшері жылдық жиынтық
табысқа енгізілуге тиіс. Осы ішкі топтың құн балансы салық кезеңінің аяғына
қарай нөлге тең болады.
10. Кен орындарын игеру зардаптарын жою жөніндегі нақты тыгыстар
сомасынан кен орындарын игеру зардапта-рын жою қорына аударьглган соманың
асып түсуінен алына-тын табыстар.
Егер кен орындарын игеру зардаптарын жою жөніндегі нақты шығыстар аталған
қорға жасалған аударымдардан төмен болса, айырма жер қойнауын
пайдаланушының жылдық жиынтық табы-сына енгізіледі.
Егер жер қойнауын пайдаланушы тиісті мемлекеттік уэкі-летті орган бекіткен
кен орындарын игеру зардаптарын жою бағдарламасывда көзделген кезеңде, кен
орындарын игеру зардап-тарын жою жөніндегі жұмысты жүргізбеген жағдайда,
кен орын-дарын игеру зардаптарын жою қорына (резервтік қор) аударымдар
сомалары олар жүргізілуге тиіс салық кезеңінің жылдық жиынтық табысына
енгізіледі.
11. Ортаң үлестікменшіктен түсетін табысты бөлу кезін-де алынатын
табыстар.
Қатысу үлесі - жеке және заңцы түлғалардың бірлесіп құ-райтын ұйымдарға,
консорциумдарға, акционерлік қоғамдарды қоспағанда, мүлкімен қатысу ұлесі.
12. Бүрын негізсіз үсталып, бюджеттен ңайтарылган айып-пүлдардан басца,
борышкерге салынган немесе ол мойындаган айыпщлдар, өсімщлдар және
санкциялардың басқа да түрлері, егер бүрын осы сомалар шегеріліп
тасталмаган болса.
13. Бүрын жасалган шегерімдер бойынша алынган өгпемдер. Бұрын жасалған
шегерімдер бойынша алынған өтем тұрінде
алынған кірістерге:
бұрын шегерімдерге жатқызылған және кейінгі салық кезендерінде өтелген
күмәнді деп танылған талаіггардың со-малары;
мемлекеттік бюджет қаражатынан шығындарды (шығыс-тарды) жабуға арнап
алынған сомалар;
бұрын шегерімдерге жатқызылған шығыстарды (залалдарды) өтеу бойынша алынған
басқа да өтемдер жатады. (21, 81-84 бб(
Алынған өтем ол өтелген салық кезеңінің табысы болып табылады.
Сақтандыру ұйымының сақтанушыға жинақтаушы емес сақтандыру шартының әрекеті
аяқталғаннан кейін немесе оны мер-зімінен бұрын тоқтатқан жағдайда,
қайтаруға тиіс және сақтанушы бүрын шегерімге жатқызған сақтандыру
сыйақыларының сомала-ры олар сақтанушыға қайтарылған есепті салық кезеңінің
жылдық жиынтық табысына жатқызылады, сақтандыру ұйымы уэкілетті мемлекеттік
орган белгілеген тәртіп пен нысанда өзінің тіркелген жері бойынша салық
органдарын кірістің пайда болуы туралы мін-детті түрде хабардар етеді.
14. Өтвусіз алынган мүлік.
Өтеусіз алытан мүлік — салық төлеушінің өтеусіз алған кез келген мулкі,
сондай-ақ орындаған жұмыстары мен көрсеткен қызметтері.
Салық төлеуші өтеусіз алған кезкелген мүлік, сондай-ақ жүмыстар мен қызмет
көрсетулер оның табысы болып табылады.
Мыналар:
жарғылық капиталға салым ретінде алынған мүлік;
мемлекеттік бюджет қаражатынан алынған субсидиялар та-быс ретінде
қаралмайды.
15. Дивиденд.
Дивидендтер — акциялар бойынша төленуге тиісті табыс; заңцы түлға өз
қатысушылары, құрылтайшылары арасында бөлетін таза табыстың бір бөлігі;
заңды тұлғаны тарату кезінде, сондай-ақ құрылтайшының, қатысушының занды
түлғаға қатысу үлесін алып қойған кезде, қү-рылтайшының, қатысушының
жарғылық капиталға салым ретінде енгізген мүлкін қоспағанда, мүлікті
бөлуден түсетін табыстар.
16. Сыйақы.
Сыйацы — несиелер үшін; қаржы лизингі бойынша немесе сенімгерлік басқаруға
берілген мүлік үшін; депозиттер бойынша; жинақтаушы сақтандыру шарттары
бойынша; борыштық бағалы қағаздар бойынша төлемдер - дисконт не купон.
17. Оң багамдьщ айырма сомасының теріс багамдьщ айыр-ма сомасынан асып
кетуі.
Багамдъщ айырма (оц, теріс) — шетелдік валютамен жасалған операциялар
бойынша пайда болатын айырма.
Бүл айырма бухгалтерлік есепте үлттық валютамен жасалған операцияны көрсету
нэтижесінде операция жасалған күн мен осы операция бойынша есеп айырысқан
күн арасында пайда болады.
18. Үтыстар.
Үтыстар — конкурстарда, жарыстарда, фестивальдарда, лоте-реялар бойынша,
салымдар мен борыштық бағалы қағаздар бойын-ша ойындарды қоса алғанда, үтыс
ойындары бойынша салық төлеушілер алатын заттай және ақшалай түрдегі
табыстардың кез келген түрлері.
19. Роялти.
Роялти — мынадай құқықгар үшін төленеді:
біріншіден, пайдалы қазбаларды өндіру және техногендік құралымдарды қайта
өңдеу процесінде жер қойнауын пайдалану қүқығы үшін;
екіншіден, авторлық құқықтарды, бағдарламалық қамта-масыз етуді,
патенттерді, сызбаларды, модельдерді, тауар бел-гілерін басқа да осыған
ұқсас қү_қық түрлерін пайдаланғаны пай-далану құқығы үшін; өнеркәсіп, сауда
немесе ғылыми-зерттеу жабдықтарын пайдаланғаны немесе пайдалану қүдығы
үшін; “ноу-хауды” пайдаланғаны үшін; кинофильмдерді, бейнефильмдерді, дыбыс
жазу немесе өзге де жазу қүралдарын пайдаланғаны немесе пайдалану құқығы
үшін төленетін төлем. Бербоут-чартер немесе димайз-чартер шарттары бойынша
жалға алынатын теңіз және эуе кемелері өнеркәсіптік жабдыққа жатады.
20. Әлеуметтік сала объектілерін пайдалану кезінде алын-ган табыстардың
шыгыстардан артыгы да табыс болып са-налады.
1995 жылы 24 сэуірдегі Салықгар және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына сәйкес
жылдық жиынтық табысқа табыстың барлық түрлері, оның ішінде: (21, 84-86 бб(
1) еңбекақы төлеу түрінде алынған табыс;
2) кәсіпкерлік қызметтен алынған табыс;
3) жеке тріғалардың мүліктік табысы деп үш топқа топтаған. 1. Еңбекацы
төлеу түрінде алынган табыстарга жеке
гщлганы жалдау жөніндегі жүмыстан алынган табыстар жа-тады. Сондай-ац:
қызметкерлерге көрсетілген қызметгердің немесе сатылған тауарлардың қүлы
мен осы қызметтердің не болмаса тауарлардың сатып алу бағасы немесе олардың
өзіндік құны арасындағы теріс айырма;
жүмыс берушінің өз қызметкерлерінің қызметіне қатыссыз шығындарын етеу
шығыстары;
жұмыс берушінің шешімі бойынша қызметкердің оған борышының немесе оның
алдындағы міндеттемесінің со-масын шығарып тастау;
жұмыс берушінің өз қызметкерлерінің емірін немесе денсаулығын ерікгі
сақтандыру жөніндегі жарналарды төлеуге жүмсалған шығындары;
жеке түлғадан үстап қалуға жататын табыс салығы есебіне жүмыс берушінің
төлеген сомасы;
• өз қызметкерлерінің тікелей немесе жанама табысы бо-лып табылатын жұмыс
берушінің басқа да шығыстары кіреді.
2. Кәсіпкерлік қызметтен түскен табыстарга:
1) өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден түскен табыс;
2) үйлерді, ғимараттарды, сондай-ақ амортизациялауға жат-пайтын
активтерді, олардың құнын инфлияцияға орай түзетуді ес-кере отырып сату
кезіндегі қүнының өсімінен түскен табыс;
3) сату операцияларынан тыс табыстар, оның ішінде:
пайыздар бойынша табыстар;
дивидендтер;
тегін алынған мүлік пен ақша қаражаты;
мүлікті жалға беруден түскен табыс;
роялти;
мемлекеттік бюджеттен алынған жәрдемақыларды қоспа-ғанда занды түлғалар
алған жәрдемақылар;
кәсіпкерлік қызметті шектеуге немесе кәсіпорынды жабуға келісім бергені
үшін алынған табыстар;
банк және сақтандыру ү_йымдарының резервтік қорларының мөлшерін азайтудан
түскен табыстар;
қарызды жабудан түскен табыстар;
негізгі құрал-жабдықтарды сатудан түскен табыстар;
амортизациялық аударымдар және негізгі құрал-жабдықтар бойынша шегерістер
жасау.
3. Жеке тұлгалардың мүліктік табыстарына:
салық төлеушінің түрақгы тұрғын-жайы болып табылмай-тын жылжымайтын
мүлікті;
бағалы қағаздарды, заңцы түлғаға қатысу үлесі мен басқа да материалдық емес
активтерді;
шетел валютасын;
асыл тастар мен бағалы металдарды, олардан жасалған зер-герлік бұйымдарды
және асыл тастары мен бағалы металда-ры бар басқа да заттарды, сондай-ақ
өнер шығармалары мен
антиквариат дүниелерді, олардың құнын инфляцияға орай түзету енгізуді
ескере отырып, сатудан алынған қүлының өсімі жатады.
Ал, енді жылдъщ жиынтыц табысца түзету жасайъщ (1995 жылы 24 сәуір).
Салық төлеушілердің жылдық жиынтық табысынан:
Қазақстан Республикасындағы төлем көзінен бү_рын салық салынған, Қазақстан
Республикасының резидент занды түлғасынан алынған дивидендтер;
эмитент өз акцияларын орналастыру кезінде алған олардың қүдының номиналдық
қүдынан асып кетуі және эмитештің өз акцияларын өткізуі кезіндегі қү_н
өсімі;
қор биржасының А және В ресми тізімдерінде өткізу күнінде тұрған
акциялар мен облигацияларды өткізу кезінде қүн өсімінен алынған табыс;
мемлекеттік бағалы қағаздармен және агенттік облигация-ларымен жасалған
операциялардан түскен табыстар;
табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған ретте ізгілік
көмек түрінде алынған және мақсатты түрде пайдаланылған мүліктің құны;
Республикалық мемлекеттік кәсіпорынның Қазақстан Рес-публикасы Үкіметінің
шешімі негізінде мемлекеттік ор-ганнан немесе республикалық мемлекеттік
кәсіпорыннан өтеусіз негізде алған негізгі құрал-жабдықгарының қүлы;
Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңцарына
сәйкес алынған және жеке зейнетақы шоттарына жіберілген инвестициялық
табыстар;
Қазақстан Республикасының міндетті элеуметтік сақтан-дыру туралы заңцарына
сәйкес алынған және мемлекеттік әлеумсітік сақтандыру қорының активтерін
үлғайтуға жі-бсрілгсн иивестициялық табыстар алып тасталуға тиіс.
Акхивтерді баіалаудың салық төлеуші осының алдындағы салық кезецііідс
қолданган эдісінен өзге де эдіске ауысқан кез-де салық толсушіміц жылдық
жиынтық табысы бағалаудың жаңа эдісін қолдаиу ногижссінде алынған оң айырма
сомасына ұлғайтылуға жэис гсріс айі.ірма сомасына азайтылады.
Активтерді бағалаудың өзге эдісіне ауысуды салық төлеуші салық органына
жазбаша хабарлап, салық кезеңінің басынан бас-тап жүргізеді. (21, 86-89 бб(
Шегерімдер
Салық төлеушінің жылдық жиынтық табыс алуымен байла-нысты шығыстары салық
салынатын табысты анықгау кезінде ше-геріледі және бүл шегерім деп аталады.
Шегерімдерді жылдық жиынтық табысты алуға байланысты шығыстарды растайтын
құжатгары болған кезде салық төлеуші жүргізеді.
Бүл шығыстар болашақтағы кезендердің шығыстарын қос-пағанда, олар нақты
жүргізілген салық кезеңінде шегерілуге жа-тады. Болашақтағы кезендердің
шығыстары қай салық кезеңіне қатысты болса, сол кезеңде шегеріледі.
Табиғи монополистер шеккен залалдар Қазақстан Респуб-ликасының зандарында
белгіленген нормалар шегінде шегерілуге жатады.
Егер шығыстардың бірнеше баптарында белгілі бір шығындар көзделсе, салық
салынатын кірісті есептеу кезінде көрсетілген шығындар тек бір рет
шегеріледі.
Мемлекеггік бюджетке енгізілуге тиістілерін қоспағанда, жылдық жиынтық
табыс табуға байланысты салынған немесе танылған айыппүлдар, өсімпүлдар,
тұрақсыздық айыбы шегеріп тасталады.
Шегергмге жататындар:
1. Қызмет бабындағы іссапарлар кезіндегі және өкілдік шы-ғыстар бойынша
өтемдер сомаларын шегеру;
2. Сыйақы бойынша шегерімдер;
3. Төленген күмэнді міндеттемелер бойынша шегерімдер;
4. Күмэнді талаптар бойынша шегерімдер;
5. Резервтік қорларға аударымдар бойынша шегерімдер;
6. Ғылыми-зерттеу, жобалау, іздену және тэжірибе-конструк-торлық
жүмыстарға жұмсалатын шығыстар бойьшша ше-герімдер;
7. Сақгандыру сыйлықақылары бойьшша шығыстарды шегеру;
Әлеуметтік төлемдерге жұмсалған шығыстарды шегеру;
9. Табиғи ресурстарды геологиялық зертгеуге және оларды өндіруге эзірлік
жұмыстарына жұмсалған шығыстар бойын-ша шегерімдер және жер қойнауын
пайдаланушьшардың басқа да шегерімдері;
10.Теріс бағамдық айырма бойынша шегерімдер;
11 .Салықтар шегерімі.
1. Қызмет бабындагы іссапарлар кезіндегі жэпе өкілдік шы-гыстар бойынша
өтемдер сомаларын шегеру.
Қызметтік іссапарлар кезіндегі шегерімге жататын өтем-дерге:
1) бронь үшін шығыстар ақысын қоса алғанда, іссапарға бара-тын жерге
жетуге және қайтуға нақты шыққан шығыстар;
2) бронь үшін шығыстар ақысын қоса алғанда, тұрғын үй-жай-ды жалдауға
нақты шыққан шығыстар;
3) Қазақстан Республикасының шегінде іссапарда болған уа-қытында
тэулігіне екі айлық есептік көрсеткіштен аспайтын мөл-шерде төленетін
тәуліктік ақы;
4) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде іссапар-да болған
кезде Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген нормалар шегінде
төленетін тэуліктік ақы жатады.
Салыц төлеушінің өзара ынтымацтастыц орнату немвсе оны цолдау мщсатындагы
өкілдік шыгыстарга жататындар:
адамдарды қабылдау және оларға қызмет көрсету;
акционерлер жиналысын және директорлар кеңесін өткізу;
тексеру комиссиясының отырысына келген қатысушыларды қабылдауға және оларға
қызмет ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Тақырыбы: “Мақтарал ауданында табыс салығының есептеулерін жетілдіру
жолдары”
Кіріспе
1.Тарау. Қазақстан Республикасының салық саясаты.
1.1 Салық салу принциптері..
2. Салық жүйесінің құрлымы.
2. Тарау. Корпорациялық табыс салығы.
1. Корпорациялық табыс салығын төлеушілер және салық салу объектілері.
2. Салық төтеуші заңды тұлғалардың кейбір стандарттарына салық салу
тәртібі.
2.4 Корпорациялық табыс салығы бойынша салық кезеңі және салық
декларациясы.
ІІІ Тарау. Мақтаарал ауданында табысқа салынатын салықтарды
жетілдіру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
3.1. Табыс салығы және оның
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
3.2. Корпоративтік табыс салығын салудың
ерекшеліктері ... ... ... ... ... . ... .33
3.3. Мақтаарал ауданындағы жеке табыс салығын жетілдіру
... ... ... ... ... ..38
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Қосымшалар.
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі: Салық жүйесі атқарушы органдардың бюджеттік
құрылымдарында кірістердің негізін құрайтын фактор болып табылады.
Сондықтан салық түрлерін, оның ішінде табыс салығын дұрыс ұйымдастыру
жергілікті бюджеттің кірістерін арттырудың маңызды қадамы болып табылады.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық экономикалық қозғалысы мен
саяси іс бағытына қарамастан ұлттық мемлекет әдістерінің негізгі көзі –
ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық инструменті, мемлекеттің
кірістерін және бюджеттін әдістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып
табылады.
Нарықтық қатынастарға көшумен байланысты біздің еліміздің
экономикасында көптеген жаңа мәселелер мен қажеттіліктер пайда болды.Олар
жаңа мамандар мен жаңа теориялық және тәжірибелік дисциплиналардың,соның
ішінде салық салу жүйесін негіздеді.
Салық салу жүйесін жекелей алғанда,оны нарықтық қатынастардың
жаңалықтарына жатқызуға болмайды,бірақ жаңалық болып тәуелсіз бақылаудың
пайда болуы табылады.Ол қоғамдық тәжірибелік қажеттілікті жүзеге асыруды-
пайдаланушылар қызығушылығындағы экономикалық субъектілер ісі жөніндегі
қаржылық ақпараттардың нақтылығын растауды қамтамасыз етті.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір
сүріп,дамуының негізі болып табылады.
Бұл курстық жұмысты жазудағы мақсат салық жүйесінің мәні мен мазмұнын
оқушыларға ашып көрсету,оның қалыптасуы мен дамуы туралы ақпаратты енгізу,
аудиттің негізгі мақсаттары мен міндеттерін айқындап көрсету.Яғни осы
курстық жұмыста жазылған мәліметтер салықтар жөнінде жалпы мағлұмат береді.
Нарықтық қатынастар жағдайында салық жүйесі эканомиканы мемлекеттік
реттеудің негізгі қаржы-несие механизмі, ең маңызды реттеушілердің бірі
болып табылады. Салық саясаты облысындағы негізгі бағыт: мемлекет пен салық
төлеушілер арасындағы қатынастардың жаңа типін қалыптастыру басты негізде
салық жүйесі арқылы жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі он жылдан астам уақыт бойы
әрекет етуде және де осы уақытқа дейін қатаң сынаудың обьектісі болуын
жалғастырып келеді. Еліміздің жеке салық қызметінің ұйымдасқан күніне
бастағандығы он жыл ішінде біздің тәуелсіз мемлекетіміздің салық жүйесін
қалыптастырып және оның, әрі қарай дамуына сәйкес біршама жұмыстар
атқарылады.
Қазақстан Республикасының Бюджетке төленетін салықтар және басқа да
міндеті төлемдер туралы кодексі 2002 жылдың 1 қаңтарынан бастай күшіне
енді. Салықтық қатынастарды реттеу деңгейі тағы бір сатыға жоғарылады.
Салықтың түрлері мен санының кемуі және оларды бюджетке төлеу механизмнің
жеңілдетілуі жүмыс жағдайына жағымды әсер етті. Бірақта салық салу
механизмінің анық болмауы, көптеген жұмыскерлер қызметтерінің нақты болмауы
салық төлеуден жалтаруға әкелді.
Мақтаарал ауданындағы қазіргі жағдайдағы салықтық бақылауды, оның
ішінде табысқа салынатын салықтарды жетілдірудің қажеттігі тәжірибе
көрсеткендегі төменгі шарттарда байқалады:
• табыс салығын салушы субьектінің ұйымдастырушылық, әдістемелік
және материалдық-техникалық қамтамасыз етілуі жеткілікті дәрежеде
еместігінен;
• салық салушы субъекті мен салық төлеуші арасындағы қарым-
қатынастарда кездесетін қиындықтарды, салық төлеушілердің салық
жүйесіне деген онша жақсы емес көзқарастарынан және де салық
төлеуден жалтарушылардың негізінен;
• салықтық бақылау органының қаржылай жеткіліксіз қамтылуынан, яғни
салық жинауға байланысты мемлекет шығынын үнемдеу тек экономикалық
емес, саяси фактор да болып отыр.
Табыс салығы заңды бұзушылықтарды болдырмау, салық қарыздықтарын
болдырмау арқылы бюджет тапшылығын жою мақсатында салынады. Мақтаарал
ауданында табыс салығының екі түрі бар: корпоративтік табыс салығы мен жеке
табыс салығы. Корпоративтік табыс салығы ауданымыздағы кәсіпорындарға
салынады. Мақтаарал ауданының мамандану саласы ауылшаруашылығы
болғандықтан, мұнда кәсіпорындардың көпшілігі шауаруа қожалықтары ретінде
көрініс тапқан. Сол себепті корпоративтік табыс салығын төлеушілердің басым
бөлігі шаруа қожалықтары саналады.
Мақтаарал ауданындағы салық жүйесін жетілдіруде төмендегідей
мәселелерді шешуді мақсат етіп қою керек:
• әр маманды біліктілігін арттыру үшін курс семинарлар міндетті
түрде өткізіп отыру;
• компьютерлік бағдарламамен қатар салық заңдарына өзгерістер енуден
салық инспекторы мен оны төлеушілердің ара қатынастарын жетілдіру.
Табыс салығын жетілдірудің ең негізгі міндеті салық төлеушілердің
экономикалық сауаттылығын жетілдіру мен құқық бұзушылыққа жол бермеу, салық
салу базасын дамыту болып табылады. Салық салу базасы дегеніміз Салық
кодексі бойынша мемлекеттік орган оның дұрыс есептелінуімен қатар салық
салынбай жүрген объектілерді есепке алу.
Сонымен қатар, салық органы жұмысының тиімділігін кешендік бағалау
мақсатында толық дәрежесін сипаттайтын жалпылама көрсеткіш қажет. Оны салық
төлеушілердің өздері есептеген декларациялардағы нақты салық сомасы мен
аймақтағы салық салу базасына есептелуге тиіс сомалармен салыстыру арқылы
алуға болады. Нақты есептелген және есептелуге тиіс салық сомасының
қатынасы – салықтың есептелуінің толық коэффициенті болып табылады. Бұл
көрсеткіш жалпылаушы болып табылады да салық комитетінің жұмыс кешенінің
ұйымдастырылуын қамтиды, салық төлеушілермен өзара қарым-қатынастардың
дәрежесін есепке алады. Коэффициенттің толық болуы салық комитеті жағдайын
зерттеу үшін негіз болуы мүмкін. Бұл көрсеткіш кәсіпорындардың төлеу
қабілетіне және қарыз деңгейіне, т.б. экономикалық көрсеткіштерге
байланысты емес. Бұл көрсеткіштің енгізілуі бағалаушы ретіндеөте маңызды
мәселелерді: салық салу базасының нақты есебінің әдісін анықтап шешуді
қажет етеді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері: Мақтаарал ауданындағы
табысқа салынатын салықтарды жетілдіру жолдарын айқындау, оның басты
бағыттарын көқрсетіп беру.
Диплом жұмысының зерттеу әдістері: диплом жұмысын жазу барысында
салыстыру, талдау әдістерімен қатар, статистикалық анализ жасау да кеңінен
қолданылған.
1-тарау Қазақстан Республикасының салық саясаты .
1.1. Салық салу принциптері.
Салық бюджетке төленетін міндетті төлем болып саналатын болса, ал салық
салу салықтың түрлері бойынша енгізу, бекіту, есептеу және төлеу
тәртібіңдегі мемлекеттің жалпы ережелерін қарастырады.
Мемлекеттің тиімді салық салу процесін жүзеге асыру үшін бірнеше
принциптері бар.
Салықтардың созылымдылық принципі - бұл принциптің мәні мынада, яғни,
мемлекет өзінің күнделікті сұранысына байла-нысты салық ставкасын көтере
немесе төмендете алады.
Салық салудың салық кодексімен басқару принципі былай-ша өрнектеледі,
яғни салық төлеу бойынша міндетті осы салықтар салық кодексімен
қарастырылған жағдайда ғана пайда болады.
Салық салудың шындьщ принципі болып салық салудың экономикалық принципі
табылады.
Салық салудың шындық принципіне сәйкес, әрбір адам өз та-бысына сай
мемлекетті қолдауға қатысуы қажет.
Сальщ салудың үнемділік принципіне сәйкес, салық жинау ең төменгі
шығындарда жүргізілуі қажет.
Қазақстан Республикасының салық заңдарының ережелері Салық кодексінде
белгіленген салық салу принциптеріне қайшы келмеуі тиіс.
Қазақстан Республикасының салық заңдары салық салудың бірнеше
принциптеріне негізделеді, атап айтқанда: (21(
1. салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеудің
міндеттілігі;
2. салық салудың айқындығы;
3. салық салудың әділдігі;
4. салық жүйесінің біртұтастығы;
5. салық заңдарының жариялылығы принциптері.
Ал, енді осы принциптерге жеке-жеке тоқталып өтетін болсақ.
1. Салық салудың міндеттілік принципі.
Салық төлеушілер салық заңдарына сәйкес салық міндеттеме-лерін толық
көлемінде және белгіленген мерзімдерде орындауға міндетті болуы тиіс. Бұл
әрбір Қазақстандық азаматтың негізі бо-рышы, парызы болып саналады.
2. Салық салудың айқындық принципі
Қазақстан Республикасының салықтары және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдері әрбір салық төлеуші үшін айқын болуы тиіс.
Салық салу айқындығы салық төлеушінің салық міндеттеме-лері
туындауының, орындалуының және тоқтатылуының барлық негіздері мен тәртібі
салық зандарында белгіленген.
3. Салық салудың әділдік принципі.
Қазақстан Республикасында салық салу жалпыға бірдей және міндетті болып
табылады.
Кез келген салық төлеуші үшін салық салу жүйесі әділетті түрде шешілуі
қажет.
Жеке сипаттағы салық жеңілдіктерін беруге тыйым салынады.
4. Салық жүйесінің біртұтастық принципі.
Қазақстан Республикасының салық жүйесі Қазақстан Республикасының бүкіл
аумағында барлық салық төлеушілерге қатысты біртүтас болып табылады.
5. Салық шығындарының жариялылық принципі.
Салық салу мәселелсрін репейтін нормативтік құқықтық актілер ресми
басылымдарда міндепі түрде жариялануға тиіс.
Салықтарды ұтммды ұйымдаетырудың классикалық принциптерін экономист
Адам Смит ұсынған еді.
Олар мыналар:
• салық әрбір толеуіиімің табысыиа қарай салынуы тиіс;
• салықтың мөлшері мен төленетін мерзімі алдын ала, әрі нақты белгіленуі
тиіс;
• әрбір салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта және тиімді әдіспен
салынуға тиіс;
• өндіріп алынатын салықтың шығындары мейлінше аз болуға тиіс.
Нақгырақ айтатын болсақ:
• әділеттілік;
• анықтылық;
• қолайлылық;
• жалпылық.
Бұл тізім тағы да 3 принциппен толықтырылады:
жеткілікті және жалпыламалықты қамтамасыз етеді (салық-тарды
мемлекеттің обьектілік қажетіне және мүмкіндігіне қарай ұлғайтуға болса,
азайтуға да болады);
керекті көзін және салық салудың обьектілерін таңдау;
салық салудың бір дүркінділігі.
Бұл принциптердің қолданылуы салық салудағы сора-қы-лықтарды жойып,
салық салу жүйесін ретке келтірді.
Сондықтан Адам Смит: Салық - төлеушілер үшін құлдықтың емес,
бостандықтың белгісі — деп жазды.
Философ Ф.Аквинский философиялық тұрғыдан Ерік беріл-ген тонау
формасы ретінде анықтады.
АҚШ-тың тәуелсіздік декларациясы авторларының бірі Фран-клин: Өмірде
салық пеп өлімнен қашып құтыла алмайсың — деп атап көрсетті.
АҚШ-та екі мейрам бар:
• туылған күні;
• салықты төлеген күні.
Мұндағы мақсат дамыған мемлекеттер үшін салық төлеу белгілі бір дәстүр
ретінде қалыптасқан. (21, 64-65 бб(
Салықты уақытында төлеу міндет болып саналады. Себсбі, уақтысында
төленбеген салықтың айыпігүлы мен өсімпұлы оіс жогары болады. Осы дэстүр
біздің еліміздің азаматтарында қалыптасса, өз ісімізді бір қадам алға
жылжытар едік.
1.2 Салық жүйесінің құрлымы.
Қазақстан Республикасы өз алдына егемендік алып, тәуелсіз мемлекет
болғасьш, экономиканы дербес түрде басқарды. Мемлекеттік басқару жүйелеріне
көптеген өзгерістер жасалып, бірнеше заң жобалары қабылданды. Оларға
қаншама өзгерістер мен толықгырулар енгізілді. Дамыған мемлекеттер мен
көрші мемлекеттердің жүргізіп спырған саясаттарын сараптай отырып,
өзіміздің ұлттық менталитетке сай, қажетті жақгарын алып отырды.
Нарықтық экономика мен мемлекеттің салық саясатының негізгі мақсаты -
бюджеттің кіріс бөлігін қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету болып табылады.
Салық саясатының басты мақсаты - салық жүйесін құру және оның тиімді
қызмет етуіне мүмкіндік беретін салық механизмін іске асыру.
Мемлекеттің салық қызметі келесі бағыттардан түрады:
• мемлекеттің салық жүйесінің қалыптасуы;
• салық салу саласында мемлекет органдарының міндетін анықтау;
• арнайы салық органдарының жүйесін қалыптастыру;
• салық заңын үйымдастыру және оның сақталуына бақыл ауды жүзеге
асыру;
Салық жүйесі де өз алдына сала болып қалыптасуы үшін, бір-шама
қиындыктарды бастан кешіре отырып, көптеген өзгерістер мен толықгырулар
жасалынып, қазіргі кезде түракты жүйеге түсті.
Қазақстан Республикасының салық жүйесі реформалаудың үш кезеңінен өтті.
Бірінші кезең.
1991 жылғы 9 шілдедегі Қазақ КСР Президентінің ҚазКСР мемлекеттік
салық қызметін құру туралы Жарлығымен ҚазКСР-нің басты мемлекеттік салық
инспекциясы құрылды. 16 жалпы мемлекеттік және 27 жергілікті салық түрін
қарастыратын салық жөніндегі заң актілер пакеті қабылданды.
1991 жылгы қабылдаиган Қазақстан Республикасының Қазақстан
Республикасындағы салық жүйесі туралы Заңына сәйкес сол кездегі салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түрлеріне тоқталып өтейік.
Жалпы мемлекеттік салықтардың түрлері:
1. Қосылған құнға салынатын салық.
2. Пайдаға салынатын салық.
3. Акциздер.
4. Бағалы қағаздармен жасалатын операциялардан алынатын салық.
5. Экспорт пен импортқа салынатын салық.
6. Кеден тарифі және баж салығы.
7. Пайдалы қазбаларды геологиялық барлау және геологиялық іздестіру
жұмыстарына байланысты шығындарды өтеуге жұмсалатын алым.
8. Тіркелген (ренталық) төлемдер.
9. Транспорт қүралдарына салынатын салық.
10. Автотранспорт қүралдарын сатып алуға салынатын салық.
11. Автотранспорт құралдарының Қазақстан Республикасына
келіп кіргені үшін төленетін ақы.
12. Заңды ұйымдардың мүлкіне салынатын салық.
13. Қазақстан Республикасы азаматтарынан, шетел азаматта-
рынан және азаматтығы жоқ адамдардан алынатын табыс
салығы.
14. Мемлекеттік баж салығы.
15. Табиғат ресурстарына салынатын салық.
16. Колхозшылардың еңбегіне ақы төлеу қорына салынатын
салық.
Жалпыға бірдей міндетті жергілікті салықтар мен алымдар:
1. Жер салығы.
2. Жеке адамдардың мүлкіне салынатын салық.
3. Ормантабысы.
4. Су үшін төленетін ақы.
5. Табысқа салынатын салық.
6. Кәсіпкерлік қызметті тіркеу үшін алынатын алым.
7. Кәсіпкерлік қызметтің субъектілері ретінде тіркелмеген ашмапардан
алынатын алым.
8. Заңды үйымдарды мемлекеттік тіркеуден өткізгені үшін алынатын алым.
9. Елтаңбалық алым.
10. Мұрагерлік және сыйға тарту тәртібімен ауысқан мүлікке
салынатын салық. (21, 66-67 бб(
Жергілікті салықтар мен алымдар:
1. Курорттық аймақта өндірістік мақсаттағы объектілер құрылысына
салынатын салық.
2. Курорттық алым.
3. Азаматтардан алынатын мақсатты алым.
4. Жарнамаға салынатын салық.
5. Автотранспорт құралдарын, есептеу техникасы және жеке компьютерлерді
қайта сатуға салынатын салық.
6. Автотранспортты аялдауға қойғаны үшін алынатын алым.
7. Жергілікті символиканы пайдалану құқығы үшін алым.
8. Ипподромдарда ат жарысына қатысқаны үшін алынатын алым.
9. Ат жарысындағы үлесі үшін алынатын алым.
10.Ипподромдарда тотализатор ойынына қатысушы адамдар-
дан алынатын алым.
11.Тауар биржаларында және валютаны сату және сатып алу
кезінде жасалған мэмілелерден алынатын алым.
12.Аукциондық сатудан алынатын алым.
1З.Кино-телетұсірімдер өткізу қүқығы үшін алынатын алым.
14. Пәтер алуға берілген рұқсат қағаз (ордер) үшін алынатын алым.
15. Үй иелерінен алынатын алым.
16.Спиртті ішімдіктермеп сауда-саттық жасау құқығы үшін алынатын
лицензиялық алым.
17. Жергілікті аукциондар өткізу және лотереялар ойнату құқығы үшін
алынатын лицензиялық алым.
Екінші кезең.
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық
реформасының үш мерзімді тұжырымдамасын қабылдады, онда еліміздің салық
жүйесі мен салық заңнамасын бірте-бірте халықаралық стандарт салық салу
принциптеріне сәйкестендіру көзделген еді.
Осыған орай 1995 жылы 24 сәуірде Салық және бюджетке төленетін басқа
да міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы
шықты. Бұл өз қаржы жүйемізді құруға ықпал етті. Ең бастысы, салық төлеу
жүйесі ықшамдалып, салық саны 45-тен 11-ге дейін қысқартылды. Оның ішінде
бесеуі мемлекеттік, алтауы жергілікгі салықтар. Жалпы мемлекеттік салықтар:
1. Заңды және жеке түлғалардан алынатын табыс салығы.
2. Қосылған құнға салынатын салық.
3. Акциздер.
4. Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салынатын салық.
5. Жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемдері.
Жергілікті салықтар мен алымдар:
1) Жер салығы.
2) Занды және жеке түлғалардың мүлкіне салынатын салық.
3) Көлік қүралдарына салынатын салық.
4) Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және занды
түлғаларды тіркегені үшін алынатын алым.
5) Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін алынатын алым.
6) Аукциондардан алынатын алым.
Қазақстан Республикасы Президентінің бүл Жарлығы Қазақ-стан
Республикасының 1999 жылғы 16 шілдедегі № 440-1 заңына сәйкес заң
мәртебесін алды.
Осы кезде Қазақстан Республикасында салықтар, алымдар және басқа да
міндетті төлемдердің мынадай түрлері қолданылды:
1) занды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы;
2) қосылған құнға салынатын салық;
3) акциздер;
4) бағалы қағаздар эмиссиясын тіркегені және мемлекеттік тір-ксу ге
жатпайтын акциял ар эмиссиясының үлттық бірыңғайландыру номірім бсргені
үшін алынатын алымдар;
5) жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері мен салмқтирм;
6) әлеуметтік салық;
7) автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының ау-мағы бойынша
жүргені үшін алынатын алымдар;
8) жер салығы;
9) заңцы және жеке түлғалардың мүлікгеріне салынатын салық;
10) көлік құралдарына салынатын салық; 10-1) бірыңғай жер салығы;
11) кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке түлғаларды және заңды
түлғаларды тіркегені үшін алынатын алым;
12) қызметтің жекеленген түрлерімен айналысу құқығын бер-гені үшін
алынатын лицензиялық алым;
13) аукциондық саіудан алынатын алым;
14) Қазақстан Республикасының базарларында тауарларды сату қүдығын
бергені үшін алынатын алым;
15) Қазақстан Республикасының радиожиілік ресурстарын пайдаланғаны үшін
төленетін төлем;
16)зандыжәнежекетүлғалардыңАлматықа ласыныңрәміздерін өз фирмалық
атауларында, қызмет көрсету таңбаларында, тауар таңбаларында пайдаланғаны
үшін алынатын алым;
16-1) заңды (мемлекеттік кәсіпорындарды, мемлекеттік меке-мелер мен
коммерциялық емес ұ-йымдарды қоспағанда) және жеке түлғалардың Қазақстан,
Республика, ¥лттық деген сөздерді (түбір сөз, сондай-ақ олардың кез
келген туынды сөзі түрінде) өздерінің фирмалық атауларында, қызмет көрсету
таңбаларында, тауар таңбаларында пайдаланганы үшін алым;
17) жеке түлғалардың ставкасы есептеу базасьшың 1 пайы-зынан жоғары
белгіленбейтін қолма-қол шетел валютасын сатып алганы үшін алынатын алым.
(21, 68-70 бб(
Үшінші кезең.
2001 жылы 12 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексі
қабылданып, 2002 жыддың 1 қаңтарынан бастап қолданысқа смі ічілді.
Салық кодсксі салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті толсмдсрд і
белгілеу, енгізу және есептеу мен төлеу тәртібі жөніндегі билік
қіітынаетарын, сондай-ақ мемлекет пен салық төлеуші арасындаі і.і сіілық
міндетгемелерін орындауға байланыс-ты қатынастарды рстгсйді.
Қазақстан Республикасының салық заңдары Салық кодексі-нен, сондай-ақ
қабылдануы Салық кодексінде көзделген норматив-тік қү_қықтық актілерден
түрады.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеу жөніндегі
Салық кодексінде көзделмеген міндет ешкімге жүктелуге тиіс емес.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер - Салық кодексінде
белгіленген тәртіпте және жағдайларда белгі-ленеді, енгізіледі, өзгертіледі
немесе күшін жояды.
Салық кодексі мен Қазақстан Республикасьның басқа да заң актілерінің
арасыңда қайшылықгар болған кезде, салық салу мақсатыңда Салық кодексінің
нормалары қолданылады. Салық кодексін-де көзделген жағдайларды қоспағанда,
салық қатьшастарьш реттейтін нормаларды салыктық емес заңдарға енгізуге
тыйым салынады.
Салық заңдары Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында қолданыста болады,
сонымен бірге жеке түлғалар және занды түлғалар мен олардың құрылымдық
бөлімшелері қолданады.
Салық кодексіне жаңа салықтар және бюджетөе төленетін басқа да міндетті
төлемдер белгілеу, қолданыстағы салық және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер ставкалары мен салық базасын өзгерту бойынша өзгерістер
мен толықтырулар енгізетін Қазақстан Республикасыньщ заң актілері ағымдағы
жылдың 1 желтоқсанынан кешікгірілмей қабылдануы және олар қабылданған
жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарынан бастап қана қолданысқа енгізілуі мүмкін.
Қазақстан Республикасының Салық кодексіне сәйкес салықтың 9 түрі бар. 2005
жылы акциз салығына қосымша ретінде экспортталатын шикі мұдайға, газ
конденсатына рента салығы қосылды.
Салықтың түрлері:
1. Корпорациялық табыс салығы.
2. Жеке табыс салығы.
3. Қосылған құнға салығы.
4. Акциздер.
4.1. Экспортталатын шикі мүлайға, газ конденсатына рента
5.Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнайы толсмдсрі.
6. Әлеуметтік салық.
7. Жер салығы.
8. Көлік салығы.
9. Мүлік салығы.
Алым дегеніміз — белгілі бір қызмет түрін бастар алдында немесе осы қызмет
түріне күқық берер кезде төленетін міндетті төлем.
Сонымен қатар алым - анықталған қүқықтық мәртебені бергені үшін төлем болып
саналады.
2002 жылы алымның 13 түрі болды. 2003 жылдан бастап елтаңбалық алым
алынып тасталды. 2005 жылы алымдарға өзгерістер енгізілді, яғни:
жылжымалы мүлік кепілін мемлекеттік тіркегені үшін алым және кеменің
немесе жасалып жатқан кеменің ипотекасын мемлекеттік тіркеу үшін және
туындылар мен сабақтас құқықтар объектілеріне қүқықтарды, туындылар мен
сабақгас құқықтар объектілерін пайдалануға лицензиялық шарт-тарды
мемлекеттік тіркеу үшін алымдары қосылды.
Алымдардың түрлері:
1. Занды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым.
2. Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
3. Жылжымайтын мүлікке қүқықтарды және олармен жасалған мэмілелерді
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
3.1. Жылжымалы мүлік кепілін мемлекеттік тіркегені үшін алым (2005 жылы 1
қаңгардан).
4. Радиоэлектрондық қүралдарды және жиілігі жоғары құрыл -ғыларды
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
5. Механикалық көлік қүралдары мен тіркемелерді мемлекет-тік тіркегені
үшін алым.
6. Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемле-кеттік
тіркегені үшін алым.
6.1. Кеменің немесе жасальш жатқан кеменің ипотекасын мем-лексітік тіркеу
үшін алым (2005 жылы 1 қаңгардан).
7. Азамаітық эуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым.
8. Дэрі-дәрмск қүралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым. 8.1.
Туындылар мсн сабақтас қүқықтар объектілеріне құқық-
тарды, туыидылар мси сабақтас құқықтар объектілерін
пайдалануға лицензиялық шарттарды мемлекеттік тіркеу үшін алым (2006 жылы 1
қаңтардан).
9. Автокөлік кұралдарының Қазақстан Республикасының ау-мағы арқылы жүру
алымы.
10. Аукциондардан алынатын алым.
И.Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу қүқығы үшін лицензиялық алым.
12.Телевизия және радио хабарларын тарату үйымдарына ра-диожиілік спектрін
пайдалануға рұқсат бергені үшін алым.
Төлемаңы - белгілі бір қызмет түрін пайдаланған кезде төленетін міндетті
төлем.
Төлемақының 9 түрі бар. 2005 жылы төлемақыға өзгеріс ен-гізілді.
Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақыға қосымша ретінде
қалааралық және халықаралық телефон байла-нысын бергені үшін төлемақы
төлейді.
Төлем ақының түрлері:
1. Жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы.
2.Жер бетіндегі көздердің су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
3. Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы.
4. Жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы.
5. Орманды пайдаланғаны үшін төлемақы.
6. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлемақы.
7. Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы.
7.1. Қалааралық және халықаралық телефон байланысын бер-гені үшін төлемақы
(2005 жылы 1 қаңтардан).
8. Кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
9. Сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастырғаны үшін төлемақы.
Мемлекеттік баж дегеніміз - уәкілдік берілген мемлекеттік органдардың
немесе лауазымды адамдардың зандық мәні бар іс-қимылдар жасағаны үшін және
қүжаттарды бергені үшін алына-тын міндетті төлем.
Баж салығы — алып келінген, сыртқа шығарылатын, совдай-ақ трашипі тауарлар,
бұйымдар мен қызметгерден альшатьш салықгар. (21, 71-73 бб(
Мемлекетпйк баж салыгы — төленетін қызмет тізімі занды және жеке тұлғалар
мүддесі үшін жасалатын эрекетгерді іздену арыздарын қамтиды.
2- тарау. Корпорациялық табыс салығы.
2.1 Корпорациялық табыс салығын төлеушілер және салық салу
объектілері.
Бұл бөлімде табысқа салынатын салықтарды, оның ішінде: корпорациялық табыс
салығы, жеке табыс салығы және элеуметтік салықтың экономикалық мазмұнына
тоқталамыз.
Сонымен табысца салынатын салық - салық төлеушілердің әр түрлі
табыстарынан түскен ақша қаражаттарына салық салынады.
Көптеген мемлекеттерде занды тұлғалардың табысына салынатын салық
(корпорациялық салық) компанияның таза пайдасынан үйлесімді салық
ставкасымен алынады. Салық салынатын таза пайда жалпы түсім мен өндіріс
процесі барысында жұмсалған шығындар арасындағы айырма негізінде
анықталады. Ал компанияның пайдасы бөлінетін және бөлінбейтін деген екі
бөліктен тү-рады. Салық салу барысында бұл бөліктер өз алдына мынадай
түрлерге топталады:
1. Классикалық жүйе, компанияның бөлінетін пайдасына кор-порациялық және
жеке табыс салығы салынады. Бұл жүйе негізінен Бельгия, Люксембург
елдерінде кеңінен таралған.
2. Компаиия децгсйіндс салық салынатын пайданы кеміту жүйесі екі нүсқада
қолданылады:
әр түрлі сгавкалар нсзіндс, осіресе бөлінетін пайдаға салық төмендетілген
ставкамси салынады. Бұл жүйе Португалия, Австрия елдсріндс қолданылады;
бөлінетін пайданы салық салудан ішінара босату негізінде. Бұл жүйе
Ирландия, Финляндия елдерінде қолданылады;
3. Акционерлер деңгейінде салық салынатын пайданы кеміту жүйесі
дивидендтер түрінде қолданылады:
корпорациялық табыстан ұсталған-ұсталмағанына қара-мастан, дивидендтерді
салықтан ішінара босату;
салық несиесі немесе импутациялық жүйеде дивиденд жеке табысқа қосылып
есептеледі.
4. Бөлінетін пайданы салықтан толығымен босату мына дең-гейде
жүргізіледі:
компания (Греция, Норвегия);
акционерлер (Финляндия, Дания).
Салық салу барысында компаниялар резидент және резидент емес болып
бөлінеді.
Корпорациялардың пайдасына салық салудың импутациялық жүйесі —
корпорациялардың пайдасына қос салық салынуын жою мақсатымен енгізілген.
Бельгияда, ¥лыбританияда, Данияда, Ирландияда, Италияда және Францияда
қолданылады.
Қазақстан Республикасында корпорациялық табыс салығы салықтардың ішіндегі
ең күрделісі және салық сомасы жағынан ең ауқымдысы. Корпорациялық табыс
салығы бюджет түсімдерінің 27,2 пайызын құрайды.
Салық кодексі қабылданған кезеңге дейін салықтың бұл түрі заңды тұлғалардың
табыстарынан алынатын табыс салығы деп аталды. Кейіннен атауы өзгеріп,
қысқартылды да, халықаралық стандартқа сәйкес корпорациялық табыс салығы
деп аталын-ды.
Корпорациялық табыс салығын арнаулы салық режимін қолданатындарды
қоспағанда, салық салу объектілері бар заңды тұлғалар төлейді.
Заңды түлгалар екі топқа бөлінеді:
коммерциялық ұйымдар;
коммерциялық емес ұйымдар.
Коммерциялық үйымдар дегеніміз — белгілі бір табыс көзі бар занды тұлғалар.
Коммерциялық ұйымдардын ішінде арнаулы салық режим-дерін қолданатын занды
тұлғалардың табыс салығын телеуде өзіндік ерекшеліктері бар, бүл мэселеге
кейінірек тоқгаламыз.
Кіріс түсіру негізгі мақсаты болып табылмайтын және алын-ған таза кірісті
қатысушылар арасында бөлмейтін заңды тұлға коммерциялық емес уйым деп
аталады.
Ал, коммерциялық емес ұйымдарға салық салу жөнінде алдағы тақырыптарда
баяндаймыз.
Корпорациялыц табыс салығын төлеушілер:
Қазақстан Республикасының резидент занды тұлғалары (Қазақстан
Республикасының ¥лттық Банкі мен мемлекет-тік мекемелерді қоспағанда);
Қазақстан Республикасында қызметін тұрақгы мекеме арқы-лы жүзеге асыратын
немесе Қазақстан Республикасындағы көздерден табыс алатын резидент емес
занды тұлғалар.
Корпорациялыц табыс салыгы бопынша салық салу объектілеріне:
салық салынатын табыс;
төлем көзінен салық салынатын табыс;
Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын
резидент емес занды түлғаның таза табысы жатады.
Корпорациялық табыс салығының бірінші салық салу объек-тісі — ол салық
салынатын табыс.
Корпорациялық табыс салығын телеуші заңды түлғалар ең алдымен салық
салынатын табысын есептеп алуы қажет.
Ал салық салынатын табыс жылдың жиынтық табыспен және түзетулер ескерілген,
шегерімдер арасындагы айырма ретінде анындалады, яғни:
Салық салынатын табыс = Жылдыц жиынтық табыс – Шегерімдер ССТ
= ЖЖТ- Түзету (21,76-78 бб(
Ал, енді жылдық жиынтпық табысқа тоқталайық.
Резидент занды тұлғаның жылдық жиынтық табысы салық кезеңі ішінде Қазақстан
Республикасы және одан тыс жерлерден алынуға тиіс табыстардан қүралады.
Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын
резидент емес занды түлғаның жылдық жиынтық табысына алдағы уақытга
тоқталамыз.
Жылдъщ жиынтъщ табыста салыц төлеушініц барлъщ та-быстары, оның ішінде:
1. Тауарларды (жұмыс, қызмет көрсету) өткізуден түскен табыс;
2. Үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ амор-тизациялауға
жатпайтын активтерді өткізу кезіндегі құн өсімінен түсетін табыс;
3. Міндеттемелерді есептен шығарудан түсетін табыс;
4. Күмэнді міндетгемелер бойынша түсетін табыстар;
5. Мүлікті жалға беруден түсетін табыс;
6. Қазақстан Республикасының зандарымен провизиялар жасауға рұқсат
етілген банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын
ұйымдар жасаған провизиялардың мөлшерін азайтудан түсетін табыстар;
7. Борышты талап етуді басқаға беруден түсетін табыстар;
8. Кәсіпкерлік қызметті шектеуге немесе тоқтатуға келісім үшін алынған
табыстар;
9. Шығып қалған тіркелген активтер құлының ішкі топтың құн балансынан
асып түсуінен алынатын табыстар;
10. Кен орындарын игеру зардаптарын жою жөніндегі нақты шығыстар
сомасынан кен орындарын игеру зардаптарын жою қорына аударылған соманың
асып түсуінен алынатын табыстар;
11. Ортақ үлестік меншікген түсетін табысты бөлу кезінде алынатын
табыстар;
12. Бүрын негізсіз ұсталып, бюджеттен қайтарылған айьшпүл-дардан басқа,
борышкерге салынған немесе ол мойындаған айыппүддар, өсімпүлдар және
санкциялардың (ықпалшара) басқа да түрлері, егер бүрьш осы сомалар
шегеріліп тас-талмаған болса;
13. Бұрын жүргізілген шегерімдер бойынша алынған өтем-ақылар;
Теусіз алынған мүлік, орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтер;
15. Дивидендтер;
16. Сыйақылар;
17. Оң бағамдық айырма сомасының теріс бағамдық айырма сомасынан асып
кетуі;
18. ¥тыстар;
19. Роялти;
20. Әлеуметтік сала объектілерін пайдалану кезінде алынған табыстардың
шығыстардан артығы қамтылады.
1. Тауарларды (жүмыс, қызмегп көрсету) өшкізуден түс- табыс.
Қазақстан Республикасының трансферттік бағаларды қодда-
^ кезінде мемлекеттік бақылау жасау мэселелері жөніндегі
^Нцарында өзгеше көзделмесе, қосылған құн салығы мен акцизді
^°спағанда, өткізілген тауарлардың, орындалған жұмыстардың,
^рсетілген қызметгердің құны тауарларды (жұмыс, қызмет
өрсету) өткізуден тұскен табыс болып табылады.
Тауарларды (жұмыс, цызмет көрсету) өткізуден түскен табыс:
тауарлар толық немесе ішінара қайтарылған кезде;
мэміле шарттары өзгергенде;
• өткізілген тауарлар (жұмыс, қызмет көрсету) үшін бағалар, өтемдер
өзгерген кезінде;
теңгемен төлеген кезде өткізілген тауарлардың (жұмыс, қызмет көрсету)
құнындағы айырма алынған жағдайларда түзетілуге тиіс.
Табысты түзету аталған езгерістер болған салық кезеңінің ^°рытындысы
бойынша жүргізіледі.
2. Үйлерді, гимараттарды, құрылыстарды, сондай-ац амор-^^ациялауга
жатпайтын активтерді өткізу кезіндегі қүн °сШінен түсетін табыс.
Құн осімінен түсетін табыс үйлерді, ғимараттарды, құры-^істарды, соидай-ақ
Қазақстан Республикасының заңдарына Сәйкес мемлекепік қажеттіліктер үшін
сатып алынған активтер-^ қоспагаида, аморі тациялауға жатпайтын басқа да
активтерді ізу кезіндс құрылады. Амортизацшишуіш жатпайтын активтерге:
жер учаскелері;
құрылысы аяқталмаған объектілер;
орнатылмаған жабдық;
салық телеуші тауарларды өндіруде, жұмыстарды орындау-да, қызметтер
көрсетуде пайдаланбайтын негізгі құралдар мен материалдық емес активтер;
бағалы қағаздар;
кез келген ұйымдық-құқықтық нысандағы занды тұлғаға, консорциумдарға қатысу
ұлесі;
Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданылған салық
заңцарына сәйкес бұрын толық құны шегерімге жатқызылған негізгі құралдар;
инвестициялық салық преференциялары бойынша құны шегерімге жатқызылған,
инвестициялық жоба шеңберінде пайдалануға берілген тіркелген активтер
жатады.
Өсім аталған активтерді сату құны мен олардың баланстық құнының арасындағы
айырма ретінде анықгалады.
Активтер өткізілген айдың бірінші күнінде бухгалтерлік баланста көрсетілген
құны олардың баланстық құны деп аталады. (21, 79-81 бб(
Кәсіпкерлік қызметге пайдаланылатын үйлерді, ғимараттарды, кұрьшыстарды
өткізу кезінде құн өсімі өткізу құны мен салық есебінде айқындалатын қалдық
қүнның арасындағы айырма ретін-де айқындалады.
Бағалы қағаздарды өткізу кезіндегі қүн өсімі мыналар:
борыштық бағалы қағаздарды қоспағанда, бағалы қағаздар бойынша - еткізу
құны мен иемденіп алу құны арасындағы оң айырма;
борыштық бағалы қағаздар бойынша - өткізу күніндегі дис-конт амортизациясы
және сыйлықақы ескертілген, өткізу құны мен иемденіп алу құны арасындағы
купон есепке алынбаған оң айырма.
3. Міндеттемелерді есептен шыгарудан түсетін табыс-тнр.
Міндспемелерді есептен шығарудан түсетін табыстарға жпііігыидар:
салық голеушінің міндеттемелерін оның кредиторының сссііісіі іпі.маруы;
күмәнді деп танылған міндеттемелерді қоспағанда, Қазақ-стан Республикасының
заң актілерінде белгіленген талап қою мерзімінің өтуіне байланысты
міндетгемелерді есептен шығару;
сот шешімі бойынша міндеттемелерді есептен шығару. Міндетгемелерді есептен
шығару нэтижесінде алынған табыс
сомасы есептен шығарылған кредиторлық берешек сомасына тең болады.
4. Күмәнді міндеттемелер бойынша түсетін табыстар. Иемденіп алынған
тауарлар (жұмыс, қызмет көрсетулер)
бойынша, сондай-ақ қызметкерлерге есептелген табыстармен және жұмыс
берушінің материалдық, элеуметтік игіліктер немесе өзге де материалдық
пайда түрінде берген табыстарын қоса алғанда, жұмыс беруші төлейтін ақшалай
немесе заттай нысандағы кез келген табыстармен айқындалатын басқа да
төлемдер бойын-ша туындаған және туындаған кезінен бастап үш жыл ішін-де
қанағаттандырылмаған міндеттемелер кұмэнді деп аталады және кредиторлық
берешек туындаған кезде қабылданған ставка бойынша бюджетпен өзара есеп
айырысуды қалпына келтіруге тиіс қосылған құн салығын қоспағанда, салық
төлеушінің жьшдық жиынтық табысына қосылуға тиіс.
5. Мүлікті жапга беруден түсетін табыс.
Заңды тұлғалар қосымша салық салу объекгілерін (мэселен, жылжымайтьш
мүліктер: ғимарат, қойма, гараждарды және жыл-житын мүліктер) жалға беруден
де табыс табады.
6. Банктер жасаган провизияпардың мөлшерін азайтудан түсетін табыстар.
Борышкер банктің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымның талабын орындаған кезде, бұрын шегерімге жатқызылған
провизиялар сомалары жасалған провизиялардың мөлшерін азайтудан түсетін
табыстар деп ата-лады. Бұл ретге, борышкер орындаған талап сомасына барабар
мөлшердегі провизиялар сомасы табысқа енгізіледі. Сондай-ақ, цессия шартын
жасасу жолымен жол беру туралы шарт, нова-ция шарты, талап құқығын басқаға
қайта беру негізінде және Қазақстан Республикасының зандарында көзделген
өзге де негіз-
дерде борышкерге талаптар мөлшерін азайту кезінде бұрын ше-герімге
жатқызылған провизиялар сомасы да табыстар деп таны-лады. Сонымен қатар
талаптарды қайта сыныптау кезінде бұрын шегерімдерге жатқызылған
провизиялардың азайтылған сомасы да табыстар деп танылады.
7. Борышты талап ещді басңага беруден түсепйн табыстар. Салық төлеушінің
негізгі борышты талап етуі бойынша бо-
рышкер төлейтін сома, ол негізгі борыштан тыс төлейтін сома-ны қоса және
салық төлеушінің борышты иемденіп алу құны арасындағы оң айырма түрінде
айқындалатын табыстары борыш-ты талап етуді басқаға беруден түсетін
табыстар деп аталады.
8. Кәсіпкерпік цызметті шектеуге немесе тоңтатуга ке-лісім үшін алынган
табыстар.
9. Шыгып цалган тіркелген активтер қүнының ішкі топ-тың құн балансынан
асып түсуінен алынатын табыстар.
Егер ішкі топтың шығып қалған тіркелген активтерінің құны салық кезеңінің
басында ішкі топтың құн балансынан асып түссе, салық кезеңінде келіп түскен
тіркелген активтер құны есепке алы-на отырып, артық мөлшері жылдық жиынтық
табысқа енгізілуге тиіс. Осы ішкі топтың құн балансы салық кезеңінің аяғына
қарай нөлге тең болады.
10. Кен орындарын игеру зардаптарын жою жөніндегі нақты тыгыстар
сомасынан кен орындарын игеру зардапта-рын жою қорына аударьглган соманың
асып түсуінен алына-тын табыстар.
Егер кен орындарын игеру зардаптарын жою жөніндегі нақты шығыстар аталған
қорға жасалған аударымдардан төмен болса, айырма жер қойнауын
пайдаланушының жылдық жиынтық табы-сына енгізіледі.
Егер жер қойнауын пайдаланушы тиісті мемлекеттік уэкі-летті орган бекіткен
кен орындарын игеру зардаптарын жою бағдарламасывда көзделген кезеңде, кен
орындарын игеру зардап-тарын жою жөніндегі жұмысты жүргізбеген жағдайда,
кен орын-дарын игеру зардаптарын жою қорына (резервтік қор) аударымдар
сомалары олар жүргізілуге тиіс салық кезеңінің жылдық жиынтық табысына
енгізіледі.
11. Ортаң үлестікменшіктен түсетін табысты бөлу кезін-де алынатын
табыстар.
Қатысу үлесі - жеке және заңцы түлғалардың бірлесіп құ-райтын ұйымдарға,
консорциумдарға, акционерлік қоғамдарды қоспағанда, мүлкімен қатысу ұлесі.
12. Бүрын негізсіз үсталып, бюджеттен ңайтарылган айып-пүлдардан басца,
борышкерге салынган немесе ол мойындаган айыпщлдар, өсімщлдар және
санкциялардың басқа да түрлері, егер бүрын осы сомалар шегеріліп
тасталмаган болса.
13. Бүрын жасалган шегерімдер бойынша алынган өгпемдер. Бұрын жасалған
шегерімдер бойынша алынған өтем тұрінде
алынған кірістерге:
бұрын шегерімдерге жатқызылған және кейінгі салық кезендерінде өтелген
күмәнді деп танылған талаіггардың со-малары;
мемлекеттік бюджет қаражатынан шығындарды (шығыс-тарды) жабуға арнап
алынған сомалар;
бұрын шегерімдерге жатқызылған шығыстарды (залалдарды) өтеу бойынша алынған
басқа да өтемдер жатады. (21, 81-84 бб(
Алынған өтем ол өтелген салық кезеңінің табысы болып табылады.
Сақтандыру ұйымының сақтанушыға жинақтаушы емес сақтандыру шартының әрекеті
аяқталғаннан кейін немесе оны мер-зімінен бұрын тоқтатқан жағдайда,
қайтаруға тиіс және сақтанушы бүрын шегерімге жатқызған сақтандыру
сыйақыларының сомала-ры олар сақтанушыға қайтарылған есепті салық кезеңінің
жылдық жиынтық табысына жатқызылады, сақтандыру ұйымы уэкілетті мемлекеттік
орган белгілеген тәртіп пен нысанда өзінің тіркелген жері бойынша салық
органдарын кірістің пайда болуы туралы мін-детті түрде хабардар етеді.
14. Өтвусіз алынган мүлік.
Өтеусіз алытан мүлік — салық төлеушінің өтеусіз алған кез келген мулкі,
сондай-ақ орындаған жұмыстары мен көрсеткен қызметтері.
Салық төлеуші өтеусіз алған кезкелген мүлік, сондай-ақ жүмыстар мен қызмет
көрсетулер оның табысы болып табылады.
Мыналар:
жарғылық капиталға салым ретінде алынған мүлік;
мемлекеттік бюджет қаражатынан алынған субсидиялар та-быс ретінде
қаралмайды.
15. Дивиденд.
Дивидендтер — акциялар бойынша төленуге тиісті табыс; заңцы түлға өз
қатысушылары, құрылтайшылары арасында бөлетін таза табыстың бір бөлігі;
заңды тұлғаны тарату кезінде, сондай-ақ құрылтайшының, қатысушының занды
түлғаға қатысу үлесін алып қойған кезде, қү-рылтайшының, қатысушының
жарғылық капиталға салым ретінде енгізген мүлкін қоспағанда, мүлікті
бөлуден түсетін табыстар.
16. Сыйақы.
Сыйацы — несиелер үшін; қаржы лизингі бойынша немесе сенімгерлік басқаруға
берілген мүлік үшін; депозиттер бойынша; жинақтаушы сақтандыру шарттары
бойынша; борыштық бағалы қағаздар бойынша төлемдер - дисконт не купон.
17. Оң багамдьщ айырма сомасының теріс багамдьщ айыр-ма сомасынан асып
кетуі.
Багамдъщ айырма (оц, теріс) — шетелдік валютамен жасалған операциялар
бойынша пайда болатын айырма.
Бүл айырма бухгалтерлік есепте үлттық валютамен жасалған операцияны көрсету
нэтижесінде операция жасалған күн мен осы операция бойынша есеп айырысқан
күн арасында пайда болады.
18. Үтыстар.
Үтыстар — конкурстарда, жарыстарда, фестивальдарда, лоте-реялар бойынша,
салымдар мен борыштық бағалы қағаздар бойын-ша ойындарды қоса алғанда, үтыс
ойындары бойынша салық төлеушілер алатын заттай және ақшалай түрдегі
табыстардың кез келген түрлері.
19. Роялти.
Роялти — мынадай құқықгар үшін төленеді:
біріншіден, пайдалы қазбаларды өндіру және техногендік құралымдарды қайта
өңдеу процесінде жер қойнауын пайдалану қүқығы үшін;
екіншіден, авторлық құқықтарды, бағдарламалық қамта-масыз етуді,
патенттерді, сызбаларды, модельдерді, тауар бел-гілерін басқа да осыған
ұқсас қү_қық түрлерін пайдаланғаны пай-далану құқығы үшін; өнеркәсіп, сауда
немесе ғылыми-зерттеу жабдықтарын пайдаланғаны немесе пайдалану қүдығы
үшін; “ноу-хауды” пайдаланғаны үшін; кинофильмдерді, бейнефильмдерді, дыбыс
жазу немесе өзге де жазу қүралдарын пайдаланғаны немесе пайдалану құқығы
үшін төленетін төлем. Бербоут-чартер немесе димайз-чартер шарттары бойынша
жалға алынатын теңіз және эуе кемелері өнеркәсіптік жабдыққа жатады.
20. Әлеуметтік сала объектілерін пайдалану кезінде алын-ган табыстардың
шыгыстардан артыгы да табыс болып са-налады.
1995 жылы 24 сэуірдегі Салықгар және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына сәйкес
жылдық жиынтық табысқа табыстың барлық түрлері, оның ішінде: (21, 84-86 бб(
1) еңбекақы төлеу түрінде алынған табыс;
2) кәсіпкерлік қызметтен алынған табыс;
3) жеке тріғалардың мүліктік табысы деп үш топқа топтаған. 1. Еңбекацы
төлеу түрінде алынган табыстарга жеке
гщлганы жалдау жөніндегі жүмыстан алынган табыстар жа-тады. Сондай-ац:
қызметкерлерге көрсетілген қызметгердің немесе сатылған тауарлардың қүлы
мен осы қызметтердің не болмаса тауарлардың сатып алу бағасы немесе олардың
өзіндік құны арасындағы теріс айырма;
жүмыс берушінің өз қызметкерлерінің қызметіне қатыссыз шығындарын етеу
шығыстары;
жұмыс берушінің шешімі бойынша қызметкердің оған борышының немесе оның
алдындағы міндеттемесінің со-масын шығарып тастау;
жұмыс берушінің өз қызметкерлерінің емірін немесе денсаулығын ерікгі
сақтандыру жөніндегі жарналарды төлеуге жүмсалған шығындары;
жеке түлғадан үстап қалуға жататын табыс салығы есебіне жүмыс берушінің
төлеген сомасы;
• өз қызметкерлерінің тікелей немесе жанама табысы бо-лып табылатын жұмыс
берушінің басқа да шығыстары кіреді.
2. Кәсіпкерлік қызметтен түскен табыстарга:
1) өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден түскен табыс;
2) үйлерді, ғимараттарды, сондай-ақ амортизациялауға жат-пайтын
активтерді, олардың құнын инфлияцияға орай түзетуді ес-кере отырып сату
кезіндегі қүнының өсімінен түскен табыс;
3) сату операцияларынан тыс табыстар, оның ішінде:
пайыздар бойынша табыстар;
дивидендтер;
тегін алынған мүлік пен ақша қаражаты;
мүлікті жалға беруден түскен табыс;
роялти;
мемлекеттік бюджеттен алынған жәрдемақыларды қоспа-ғанда занды түлғалар
алған жәрдемақылар;
кәсіпкерлік қызметті шектеуге немесе кәсіпорынды жабуға келісім бергені
үшін алынған табыстар;
банк және сақтандыру ү_йымдарының резервтік қорларының мөлшерін азайтудан
түскен табыстар;
қарызды жабудан түскен табыстар;
негізгі құрал-жабдықтарды сатудан түскен табыстар;
амортизациялық аударымдар және негізгі құрал-жабдықтар бойынша шегерістер
жасау.
3. Жеке тұлгалардың мүліктік табыстарына:
салық төлеушінің түрақгы тұрғын-жайы болып табылмай-тын жылжымайтын
мүлікті;
бағалы қағаздарды, заңцы түлғаға қатысу үлесі мен басқа да материалдық емес
активтерді;
шетел валютасын;
асыл тастар мен бағалы металдарды, олардан жасалған зер-герлік бұйымдарды
және асыл тастары мен бағалы металда-ры бар басқа да заттарды, сондай-ақ
өнер шығармалары мен
антиквариат дүниелерді, олардың құнын инфляцияға орай түзету енгізуді
ескере отырып, сатудан алынған қүлының өсімі жатады.
Ал, енді жылдъщ жиынтыц табысца түзету жасайъщ (1995 жылы 24 сәуір).
Салық төлеушілердің жылдық жиынтық табысынан:
Қазақстан Республикасындағы төлем көзінен бү_рын салық салынған, Қазақстан
Республикасының резидент занды түлғасынан алынған дивидендтер;
эмитент өз акцияларын орналастыру кезінде алған олардың қүдының номиналдық
қүдынан асып кетуі және эмитештің өз акцияларын өткізуі кезіндегі қү_н
өсімі;
қор биржасының А және В ресми тізімдерінде өткізу күнінде тұрған
акциялар мен облигацияларды өткізу кезінде қүн өсімінен алынған табыс;
мемлекеттік бағалы қағаздармен және агенттік облигация-ларымен жасалған
операциялардан түскен табыстар;
табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған ретте ізгілік
көмек түрінде алынған және мақсатты түрде пайдаланылған мүліктің құны;
Республикалық мемлекеттік кәсіпорынның Қазақстан Рес-публикасы Үкіметінің
шешімі негізінде мемлекеттік ор-ганнан немесе республикалық мемлекеттік
кәсіпорыннан өтеусіз негізде алған негізгі құрал-жабдықгарының қүлы;
Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңцарына
сәйкес алынған және жеке зейнетақы шоттарына жіберілген инвестициялық
табыстар;
Қазақстан Республикасының міндетті элеуметтік сақтан-дыру туралы заңцарына
сәйкес алынған және мемлекеттік әлеумсітік сақтандыру қорының активтерін
үлғайтуға жі-бсрілгсн иивестициялық табыстар алып тасталуға тиіс.
Акхивтерді баіалаудың салық төлеуші осының алдындағы салық кезецііідс
қолданган эдісінен өзге де эдіске ауысқан кез-де салық толсушіміц жылдық
жиынтық табысы бағалаудың жаңа эдісін қолдаиу ногижссінде алынған оң айырма
сомасына ұлғайтылуға жэис гсріс айі.ірма сомасына азайтылады.
Активтерді бағалаудың өзге эдісіне ауысуды салық төлеуші салық органына
жазбаша хабарлап, салық кезеңінің басынан бас-тап жүргізеді. (21, 86-89 бб(
Шегерімдер
Салық төлеушінің жылдық жиынтық табыс алуымен байла-нысты шығыстары салық
салынатын табысты анықгау кезінде ше-геріледі және бүл шегерім деп аталады.
Шегерімдерді жылдық жиынтық табысты алуға байланысты шығыстарды растайтын
құжатгары болған кезде салық төлеуші жүргізеді.
Бүл шығыстар болашақтағы кезендердің шығыстарын қос-пағанда, олар нақты
жүргізілген салық кезеңінде шегерілуге жа-тады. Болашақтағы кезендердің
шығыстары қай салық кезеңіне қатысты болса, сол кезеңде шегеріледі.
Табиғи монополистер шеккен залалдар Қазақстан Респуб-ликасының зандарында
белгіленген нормалар шегінде шегерілуге жатады.
Егер шығыстардың бірнеше баптарында белгілі бір шығындар көзделсе, салық
салынатын кірісті есептеу кезінде көрсетілген шығындар тек бір рет
шегеріледі.
Мемлекеггік бюджетке енгізілуге тиістілерін қоспағанда, жылдық жиынтық
табыс табуға байланысты салынған немесе танылған айыппүлдар, өсімпүлдар,
тұрақсыздық айыбы шегеріп тасталады.
Шегергмге жататындар:
1. Қызмет бабындағы іссапарлар кезіндегі және өкілдік шы-ғыстар бойынша
өтемдер сомаларын шегеру;
2. Сыйақы бойынша шегерімдер;
3. Төленген күмэнді міндеттемелер бойынша шегерімдер;
4. Күмэнді талаптар бойынша шегерімдер;
5. Резервтік қорларға аударымдар бойынша шегерімдер;
6. Ғылыми-зерттеу, жобалау, іздену және тэжірибе-конструк-торлық
жүмыстарға жұмсалатын шығыстар бойьшша ше-герімдер;
7. Сақгандыру сыйлықақылары бойьшша шығыстарды шегеру;
Әлеуметтік төлемдерге жұмсалған шығыстарды шегеру;
9. Табиғи ресурстарды геологиялық зертгеуге және оларды өндіруге эзірлік
жұмыстарына жұмсалған шығыстар бойын-ша шегерімдер және жер қойнауын
пайдаланушьшардың басқа да шегерімдері;
10.Теріс бағамдық айырма бойынша шегерімдер;
11 .Салықтар шегерімі.
1. Қызмет бабындагы іссапарлар кезіндегі жэпе өкілдік шы-гыстар бойынша
өтемдер сомаларын шегеру.
Қызметтік іссапарлар кезіндегі шегерімге жататын өтем-дерге:
1) бронь үшін шығыстар ақысын қоса алғанда, іссапарға бара-тын жерге
жетуге және қайтуға нақты шыққан шығыстар;
2) бронь үшін шығыстар ақысын қоса алғанда, тұрғын үй-жай-ды жалдауға
нақты шыққан шығыстар;
3) Қазақстан Республикасының шегінде іссапарда болған уа-қытында
тэулігіне екі айлық есептік көрсеткіштен аспайтын мөл-шерде төленетін
тәуліктік ақы;
4) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде іссапар-да болған
кезде Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген нормалар шегінде
төленетін тэуліктік ақы жатады.
Салыц төлеушінің өзара ынтымацтастыц орнату немвсе оны цолдау мщсатындагы
өкілдік шыгыстарга жататындар:
адамдарды қабылдау және оларға қызмет көрсету;
акционерлер жиналысын және директорлар кеңесін өткізу;
тексеру комиссиясының отырысына келген қатысушыларды қабылдауға және оларға
қызмет ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz