Індеттану және жұқпалы аурулар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ
Бүгінгі күні мал ауруларын анықтаумен оны емдеудің алдыңғы шептегі әдістері мен жолдарын табу және практикаға енгізу, сонымен қатар жануарлар мен құстардың ауруларын және шығындарын азайтатын ветеринариялық санитариялық шараларды жүзеге асыру жүйесі іске асырылуда.
Қазақстан Республикасында жүргізілетін ветеринариялық қызметтің негізігі мақсаты шаруашылықтарда ветеринариялық шараларды сапалы әрі уақытылы жүргізіп, жануарларды жұқпалы емес, жұқпалы және паразиттік аурулардан тазарту, қауіпті індеттерден адамды сақтандыру, мал ауруын азайту, шығынға жол бермеу, шаруашылықтарға келтіретін зиянды барынша азайту болып саналады.
Ветеринария саласының экономикалық, биологиялық және медициналық, санитариялық маңызы жоғары. Әлемнің және республикамыздың ветеринария саласындағы жетістіктері де айтуға тұрарлықтай. Көрнекті ғалымдардың жан-жақты жүргізген ғылыми зерттеулерінің нәтижесінде жануарлардың көптеген ауруларын жою әдістері және аурулардан сақтандырудың жолдары ойластырылып табылған.
Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды тұрақты дамыту, олардың бәсекеге қабілеттілігін көтеру және елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағдарламасы бойынша реттелетін саланы немесе қызмет аясын дамытудың негізгі параметрлері агроөнеркәсіптік кешенді дамыту болып табылады.

II.Негізгі бөлім
2.1. ШҚО,Жарма ауданы, Шалабай ауылдық округінің,табиғаты
және ауа райының ерекшелігі
Шалабай ауылдық округі -- Шығыс Қазақстан облысы, Жарма ауданындағы ауыл, ауылдық округ орталығы. Аудан орталығы Қалбатау ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 43 км жерде, Қалба жотасының шығыс беткейінің етегінде Қызылсу - Шар өзенінің жағасындағы дала белдемінде орналасқан. Тұрғыны 1,1 мың адам (2006). Іргесі 1932 ж. ет бағытындағы асыл тұқымды ірі қара мал өсіруге арналған зауытты құру негізінде қаланған. 1996 ж. зауыт таралғаннан кейін, оның негізінде ЖШС, бірнеше шаруа қожалықтары құрылды.

1-сурет. Шалабай ЖШС.

Тиімділік жағынан қарастырсақ Шығыс Қазақстан облысы Жарма ауданының Шалабай ЖШСасыл тұқымды шаруашылығының экономикасына тоқталып отырмыз. Себебі ШалабайЖШС-нің асылтұқымды шаруашылығы қазіргі кездегі Елбасымыздың халық алдына қойған міндетінің бірі малды, оның ішінде қазақтың ақ бас сиырының тұқымын жетілдіруді талап етуде. Сол мақсатта сол шаруашылығына мән беріп отырмыз.
Қуаныш Сүлейменовтің Шалабай ЖШС-нің жұмысы ауыз толтырып айтарлықтай. Ол ұсақ қожалықтардың басын біріктіріп, шаруашылығын ұлғайтып, қазақы асыл тұқымды сиыр тұқымын өсірумен айналысып келеді. Соңғы үш жылда осы мақсатта 575 миллион теңгенің инвестициясын игеріп, жетістікке қол жеткізіп отыр. Жалпы, 71 адамға жұмыс орны ашылды.
Қуаныш Серікқазыұлының бұл ұстанған жолы Үкіметтің ұсақ шаруашылықтарды біріктіріп, ірілендіру қажет деген бағдарламасына, мақсат-талабына сәйкес келіп отыр. Бұл тұқымның 3-5 жасар өгіздерінің тірі салмағы 940-960 кг тартады. Әукесі салбыраған, бура сан мұндай асыл тұқымды әр өгіздің өзі қаншалықты ет беретінін есептей беріңіз.
ТОО Шалабай асыл тұқымды шаруашылығында сыртқы ортаны қорғау үшін барлық жұмыстар тыянақты, әрі ұқыпты түрде жүргізіледі. Бұған жаңағы малдың астынан шыққан көң, төсеніштері қоқсық ретінде лақтырылмай, арнайы картоп, жеміс-жидек егетін орындарға тыңайтқыш ретінде төгіледі. Сонымен қатар шаруашылық жұмысшыларына осы қалдықтарды дұрыс пайдалану жөнінде үгіт насихат жүргізіледі. Және де осы қалдықтармен су көздерін ластамауы қадағаланып отырады. Маңайда көптеп кездесетін тал, қараған, тобылғы, сексеуіл, шырғай, жыңғыл сияқты өсімдіктердің қажетсіз өртелмеуі қадағаланып отырады. Жайылымдарды өрт қаупінен сақтандыру жұмыстары жүргізіледі. Қорыта келгенде шаруашылықта қоршалған ортаны қорғау толығымен және кешенді түрде қолға алынған.

2-сурет. Шалабай шаруа қожалығындағы асыл тұқымды сиырлар.

Ірі қара малдарын жазықты жерлерде жазғытұрым мезгілдерінде, ал жазда шалғын-шабындық, күзде тұздықты шалғындарда жаяды. Қойларға құрғақ, шөптері қысқа, дөңес, таулы және жазық жерлерді пайдаланады. Жылқылар үшін құрғақ, топырағы тығыз, дөңес жерлердегі шөптері көп, бірақ ұзын емес жайылымдарды пайдаланады.Толағай, Тарбағатай тауларымен қоршалған. Таулы, сай-салалы, өзен сулы аймақ жерінде Қызыл су, қара көл, мөртас және сондай-ақ тағы басқа өзендер ағып жатады, жазық. Ақтық өсетін бірнеше жүздеген гектар жерлері бар.
Кесте-1 ТОО Шалабай асыл тұқымды шаруашылығының жарамды жер көлемі 27000га , жайылым көлемі 8000га, шабындық 3000га болады.
Жарамды жер түрлері
Ауданы, га
Жалпы жер ауданы
33500
Егістік жер
3000
Шабындық
19000
Жайылым жер
11000
Өзге жерлер
500

Бұл кестедегі көрсетілген жерде шаруашылық жергілікті халыққа қажетті мәдени өсімдіктер картоп, сәбіз, қызылша одан өнім алынып, біраз мөлшерін сатып пайдаға асырылады.
Шаруашылықтағы жалпы мал саны ірі қара - 1500 бас, ұсақ малдар- 2000 бас, аттар- 450 бас. Мал қыстайтын қыстағы бар. Мал азығын екпе шөп, астық, көк майса беріледі, ал ірі қара малдарына бордақылайтын уақытта кабикором, жем, жмых береді.

Кесте-2. Соңғы үш жыл бойынша шаруашылықтағы мал басының саны

Жылдар

Мал түрі

Қой (бас)
ІҚМ (бас)
Жылқы (бас)

Барлығы
Саулық
Барлығы
Сиыр
Барлығы
Бие
2016
2600
1040
70
1100
300
180
2017
3100
1800
1200
1005
410
320
2018
4000
3500
1500
1000
450
420

Бұл кестеде ТОО Шалабай ЖШС асылтұқымды шаруашылығының малдар санының жылдан жылға өсіп келе жатқанын көрсетеді. Әсіресе қой малының 2011 жылы саулықтардың саны 1040 болса, 2012 жылда екі есеге көбейген, ал 2011 жылы қой малының басының азаю себебі,қыс қатаң болып көп әсерін тигізген. Бұл шаруашылықта мал басының сатылып алынуын, сонымен қатар ол ауруларға қарсы шаралардың дұрыс ұйымдастырылуына байланысты дамуын көрсетеді. Малдарды азықтандыруды ұйымдастыру сапалы өнім алуға көп мүмкіндік береді. Мал азығы қорын дайындау мал шаруашылығын өркендетудің басты міндеті. Қысқы кезде мал азығына шөп, сабан дайындалып сақталады. Ылғалды азықтан сүрлем, тамыр-түйнектерден картоп, жүгері сүрлемі, арпа, сұлы, кебек, күнбағыс күнжарасы дайындалып беріледі. Сонымен қатар ет комбинатында дайындалған ет-сүйек ұны, витаминдер беріледі.

Кесте-3. Тауарлық өнімнің көлемі мен құрылымы
Өнім
2016 ж
2017ж
2018 ж
3 жылға

Түсім
%
Түсім
%
Түсім
%
Түсім
%
Мал өнімі,барлығы
76200
63,5
100105
70,6
121115
70,3
99140
43
Соның ішінде сиыр еті.
49106
44,4
65005
49,1
70005
50,1
61372
27
Егін шаруашылығы
35513

30,7

40312
39,7
42310
43,7
39378
18
Барлығы
185931
100
234523
100
264130
100
228194
100

Тауарлық өнімнің көлемі мен құрылымына келетін болсақ барлық тауарлық өнімнің көлемі бойынша егін шаруашылығына қарағанда, мал өнімінің үлес салмағы көбірек болып тұр.

Кесте-4 ШалабайЖШС асылтұқымды шаруашылығының етке мал тапсыруы.
Жылы
Етке тапсырыл
ған мал санының жасы
Етке тапсырылған мал саны(бас)
Бір бас малдың тірідей салмағы
(кг)
Әр бастан алынған таза ет (кг)
45 %
Барлық бастан алынған таза ет(кг)
2016
2 жасар бұқа
17
240
108
1836
2017
1-1,5 бұқа
33
95
78
2554

1 центнер тірі салмақтан 45 пайызтаза ет алынады.
1 кг еттің бағасы-1400 теңге.
1836 кг*1400 тг= 2 570 400 теңге.

Кесте-5 ШалабайЖШС асылтұқымды шаруашылығының орташа жылдық сүт алу көрсеткіші.
Жылдар
Сауылған сиыр саны
(бас)
Жыл ішінде сауылған
мерзім (күн)
Бір сиырдан бір күнде сауылған сүт(литр)
Бір сиырдан сауылатын жылдық сүт(литр)
Жыл ішінде барлық сиырдан сауылатын сүт(литр)
2016
20
305
7
2135
42700

Сүт сауудан алынған табыс:
1 литр сүт 100 теңге бағалағанда
42700 литр*100 теңге =4270 000 теңге
Өнімнің өзіндік құны дегеніміз шаруашылықтағы өнімнің өнім бірлігіне жұмсалатын (азық, еңбек ақы, амортизация және т.б.)барлық ақшалай шығындар.
Өнімнің өзіндік құнының құрылымы дегеніміз пайыз түрінде көрс
етілетін үлес салмағы.

Кесте-6 Өнімнің өзіндік құны.
Көрсеткіштері
1ц өзіндік құны 1тенгеге шаққанда
Шығын элементтері

Еңбек ақы.
Азық
Амортиз
Жыл ішінде өткізілетін жөндеулер
Басқада
Жүн
309
3800
5000
2500
1500
5500
Тірі салмағының өсуі
119

5600
3000
1800
4000

Өнім құрылымының өзіндік құнының негізгі шыққан шығындар көрсеткіші кесте бойынша 30-64 % азыққа келеді. Ал еңбек ақыға 14-42 %. Сондықтан шарушылықтағы мал өнімділігінің өсуі өзіндік құнды төмендетедіде, ол азық өндіруді арзандатады және еңбек өнімділігін арттырады.
2.2. Шаруашылықтың індеттік жағдайы.
Эпизоотияға қарсы шаралардың және басқа профилактикалық шаралардың негізі, ол шаруашылыққа жұқпалы ауруларды енгізбеу болып табылады. Ол үшін барлық шаралар уақытында істеліп отырылуы керек.
Жарма ауданы Шалабай ауылдық округі бойынша Шалабай ЖШС - нің індеттік жағдайын тексере келе, жұқпалы аурудан таза деуге болады. Ауылдық малдәрігері қызметі жіті және созылмалы жұқпалы және инвазиялық ауруларды болдырмау үшін нақтылы жұмыстар атқарып отырады. Эпизоотиялық аурулардан тазартудың ең алғашқы талабы- ол уақытында алдын алу шаралар толық жүргізіп отыру болып табылады, Шалабай ауылының жергілікті ветинспектормен бірлесе отырып, шаруашылықта күнтізбелік жоспар жасалып, профилактикалық шаралар жүргізіледі. Жыл сайын уақытында сібір жарасына, қарасанға вакцинация жүргізіледі. Ірі қара малдарды бруцеллез бен лейкозға серологиялық зерттеу арқылы қан сар суын жылына бір рет тексеріледі. Иммунизацияны вакцинация арқылы жүргізеді.
Паразитарлық ауруларға қарсы жылына екі рет дегельминтизацияны аверсект препаратын қолдана отырып жүргізеді .
Мал қораларға жылына екі рет дезинфекция жасалуды көздейді. Бұл жұмыстар толығымен жасалынып отырылады.

Кесте-7 ЖШС Шалабай асыл тұқымды қожалығығында жүргізілетін індеттік аурулардың алдын-алу шаралары:
Жүргізілген шаралардың атауы
Өткізілген орыны
Мал түрі.
Бас саны.
Мөлшері, мл
Пастереллезге қарсы
Шаруашылықта
Бұзау
710
2,0
Сібір жарасына қарсы
Шаруашылықта
Сиыр
896
1,0
Маңқаға қарсы
Шаруашылықта
Жылқы
400
0,2
Туберкулезге қарсы
Шаруашылықта
Сиыр
700
0,2

2.3. Індеттану және жұқпалы аурулар
Індеттану туралы түсінік. Індеттану - індет процессін, жұқпалы аурулардың пайда болу және таралу заңдылықтарын зерттейтін, сол арқылы жұқпалы аурулармен күресу әдістерін қарастыратын ғылым.
Індеттану екі түбірден тұратын қазақтың төл сөзі: індет-жұқпалы аурудың кең ауқымды таралуы, ал тану - білу, яғни ғылым, деген мағына береді. Індеттану батыс тілдерінде эпизоотология деп аталады. Ол да екі ұғымның жиынтығы эпизоотия грекше ері - арасында, zооп - жануар және Logos - ғылым. Бұл терминнің шығу төркіні медицинаның саласы эпидемиологияға барып саяды. Эпидемия - жұқпалы аурулардың адамдар арасында кең таралуы.
Індеттану курсында қарастырылған ветеринариялық санитарияның
негізгі әдістері:дезинфекция, дезинсекция және дератизация.
Мен кітап жүзінде оқыған білімімді нығайту мақсатымен І
шаруа қожалығында өндірістік тәжірибені өттім. Қазіргі таңда көптеген
шаруашылықтарға үлкен зиян келтіретін аса жұқпалы ауру бруцеллез кең
таралғандықтан бұл ауруға қарсы профилактика жұмыстарын жоспарлы
түрде жүргізіп отырады. Осындай профилактикалық іс-шаралардың бірі - ірі
қара малдан бруцеллезге қан алу жұмысына қатыстым. Қан алу методикасы:
вакуумді пробиркамен инені күре тамырға кіргізіп, пробиркаға 5-7 мл
көлемде қан ағызып алдым, пробирканы нөмірледім. Осы қан алынған
пробиркаларды зертханаға жібердім.
Тағы біз ТОО Шалабай шаруа қожалығында ірі қара аусылына, құтырыққа жоспарлы вакцинация іс - шараларын жэне туберкулез ауруына аллергиялық реакциясын және ұсақ малдарғада аусыл мен құтырыққа қарсы вакцинация жұмыстарын атқардық.Жылқыларды манқаға қарсы тексеру жұмысын тексердік. Ол үшін жылқыларға маллеин препаратын көзге тамыздық.
Егер жұқпалы ауруларға қарсы уақтылы шұғыл шаралар қолданылмаса мал шаруашылығы орасан зор шығынға ұшырайды. Бұл шығынды құрайтындар: мал өлімі және соған байланысты мал басының кемуі, ауырған малды емдеуге кеттетін шығындар және т.б.

3-сурет. Қан алынған пробирканы нөмірлеу

2.4.Паразитология.
Паразитология - паразиттер тоғышарлар және олар тудыратын паразитарлық инвазиялық аурулар туралы ғылым.
Паразитизм өте көп бір организмнің екінші организмдегі қоректік көзі және мекен жайы ретінде пайдаланады.
Паразитологияның мақсаты инвазиялық ауруларды уақытында анықтап,тиімді емдеу және алдын-алу шараларын ұйымдастыру.
Паразитология (parasites-паразит және logos-ілім деген герек сөздерінен)- паразиттерді, сондай-ақ олар тудыратын адам, жануарлар және өсімдіктер ауруларын, осы кеселдерімен күрес шараларын жан-жақты зерттейтін кешенді ғылым. Паразитизм өте көп бір организмнің екінші организмдегі қоректі көзі және мекен жайы ретінде пайдаланылады. Паразитологияның мақсаты инвазиялық ауруларды уақытында анықтап,тиімді емдеу және алдын алу шараларын ұйымдастыру.[5] [6]
ЖШС ТОО Шалабай асыл тұқымды қожалығында шыбын шіркей және кенелерге қарсы аэрозольдік дәрілік заттармен профилактикалық іс шараларын жүргізеді. Қазіргі таңда шаруашылықтарда ірі қара малының телязиозы,қой мен ешкінің диктиокаулезі, жылқы параскаридозы, мониезиоз,қой ценурозы көптеп кездеседі. Осы аталаған ауруларға қарсы ұдайы дегельминтизация жүргізіліп отыруы керек.

Кесте-8 ЖШС Шалабай асыл тұқымды қожалығығында жүргізілетін паразитарлық аурулардың алдын-алу шаралары:
Мал түрі және саны.
Қолданылған препараттар.
Мөлшері.
Қой. Саны:356
Ивермек.
50 кг-1 мг
Ірі қара.
Саны:856
Аверсек.
инвектормен 0.1мл-100кг
Ит.
Саны:5
Празиквал.
1 таблеткадан
Ірі қара.
Саны:856
Телязиоз гелі.
2 тамшы
ТОО Шалабай шаруа қожалығында құрт ауруларына қарсы профилактикалық іс-шараларын жүргіздік. Онда біз Неацидол , Феносал, Мебендозол, Тотияин дәрілік заттарын қолдандық. Шалабай шаруа қожалығында жылына екі рет паразитологиялық шаралар ұйымдастырылады.
Біз шаруашылыққа қойларды қырқу басталған кезде бардық. Онда арнайы ток станокпен қырқады екен. Бұл малдың жеке гигиенасы. Қотырламауына және тез көтерілуіне оң әсер етеді.

2.5. Жұқпалы емес аурулар.
Жануарлар жұқпалы аурулардан гөрі жұқпалы емес аурулармен көп ауырады. Жұқпалы емес аурулардан малдың 90% өлім-жітімге ұшыраса, жұқпалы аурудан небәрі 10% ғана ұшырайды. Жұқпалы емес аурулар сырттан келген малдан жұқпайды, керісінше шаруашылықтың өз ішінде азықтандыру тәртібінің бұрмалануы,а зықтың жеткіліксіздігі, құнарсыз азықпен азықтандыру немесе дұрыс күтпеу сияқты қолайсыз жағдайлардың салдарынан ғана пайда болады.
ТОО Шалабай шаруа қожалығында малдарды топ-топқа бөліп алып бірнеше кун диспансеризация жасадық. Ветеринарлық талаптарға сай барлық жұмыстар атқарылды. Сондай ақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.