Студенттердің өзіндік жұмысының тапсырмалары
Ф.7.03-03
Салыбек Н.М.
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы (ерекше бөлім) пәні бойынша
студенттердің өзіндік жұмысын орындауына арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Шымкент
2012
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.О.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Азаматтық құқық және еңбек кафедрасы
Салыбек Н.М.
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы пәні бойынша
студенттердің өзіндік жұмысын орындауына арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
5В030100-Заңтану мамандығында оқитын студенттер үшін
Оқу нысаны күндізгі, сырттай
2012 ж
ӘОЖ 342
Құрастырған аға оқытушы Салыбек Н.М.
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы пәні бойынша студенттердің
өзіндік жұмысын орындауына арналған әдістемелік нұсқау.
Шымкент: М.Әуезов атындағы ОҚМУ, 2012.
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы пәнінің әдістемелік нұсқауы
оқу бағдарламасының және оқу жоспарының талаптарына сәйкес жасалған және
студенттердің өзіндік жұмысын орындауа барлық қажетті мәліметтерді қамтиды.
Әдістемелінк нұсқау Заңтану мамандығы бойынша студенттерге
арналған.
Қысқаша аннотация. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы
пәні басқа оқу пәндерінен ерекшелігі азаматтық заңдардың қазіргі қоғамда
алатын орнында. Себебі, азаматтық құқық саласындағы заңдар нарықтық
экономиканың берік негізін қалайды, сонымен қатар шарттардың жекелеген
түрлерінің өзіндік жасалу тәсілі мен орындалуы және құқықтық салдар
туғызбау үшін құқықтық негіздерін оқып үйрену болып табылады.
Әдістемелік нұсқауы оқу бағдарламасының және оқу жоспарының
талаптарына сәйкес жасалған және студенттердің өзіндік жұмысын орындауа
барлық қажетті мәліметтерді қамтиды.
Студенттердің өзіндік жұмысын орындауға арналған әдістемелік нұсқау
студенттерге қажетті оқу материалдарының күрделі бөлімі арқылы жан- жақты
мәліметтермен таныстыра отырып қамтиды.
Пікір жазғандар (рецензент):
Елікбай М.Ә.– з.ғ.к.,аға оқытушы М.О. Әуезов атындағы ОҚМУ-дің Азаматтық
құқық және еңбек кафедрасының меңгерушісі
Жаналиева А.А.– з.ғ.к., аға оқытушы Оңтүстік Қазақстан Педогогикалық
Институты
Азаматтық және еңбек құқығы кафедрасының мәжілісінде қарастырылды және
баспаға ұсынылды. (№1 хаттама 30 08 2012 ж. ).
Заңтану және халықаралық қатынастар факультетнің әдістемелік коммисиясы
(№ 1 хаттама 17 09 2012 ж. ).
Баспаға М.Әуезов атындағы ОҚМУ-ң Әдістемелік Кеңесі ұсынған.
№ хаттамасы ____ 200 ж.
© М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті, 2012ж.
Шығарылымға жауапты Салыбек Н.М.
Мазмұны
1.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
2. Студенттердің өзіндік жұмысын жазу мен қабылдауды
ұйымдастыру ... ... ... ... ... .7
3. Студенттердің өзіндік жұмысының
тапсырмалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
3.1 Эсе тапсырмалары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..10
3.2 Презентация жасауға ұсынылатын
тақырыптар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..10
3.3 Реферат дайындау және
қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 11
3.4 Глоссари құрастыру
үлгілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..12
3.5
Есептер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
3.6 Құқықтық құжаттарының
үлгілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .22
4.Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..41
Кіріспе
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы пәні жоғары оқу
орындарында игерілетін негізгі оқу пәндерінің қатарына жатады. Қазақстан
Республикасының азаматтық құқықтың ерекше бөлімі бойынша Заңтану
мамандықтарында дәріс алып жүрген студенттердің теориялық білім деңгейлерін
жоғарылатумен қатар, семинарлық дәрісінде тәжірибелік тапсырмалармсн
ұштастыру- үшін қарастырылып отыр.
Жоғарғы заң оқу орындарында оқылатын оқу пәндерінің ішінде азаматтық
құқық ең бір маңызды оқу пәні ретінде танылады. Басқа оқу пәндерінен
ерекшелігі азаматтық заңдардың қазіргі қоғамда алатын орнында.
Себебі, азаматтық құқық саласындағы заңдар нарықтық экономиканың
берік негізін, тауар-ақша қатынастарының өркендеуі мен дамуын, заңды
тұлғалар мен азаматтардың мүліктік және мүліктік емес құқықтарын қорғайды
яғни азаматтық құқықта шарттардың жекелеген түрлерін реттейді.
Сонымен қатар азаматтық құқық пәнінің ерекше бөлімі тек шарттардан
тұратындығы және шарттардың құқықтық мәселелерін, орындалу тәсілдерінің
ерекшеліктерін қарастырады. Сондай-ақ қазіргі кезде азаматтық заңдар басқа
да Қазақстандық заңнамалар жүйесінің ішіндегі ең күрделісі және ауқымдысы.
Аталған мақсаттар мен міндеттер бұл курстың құрылымы мен негізгі
мазмұнын құрайды. Курсты оқу нәтижесінде студентер міндетгі түрде мыналарды
меңгеріп шығуы тиіс: азаматтық құқықтың теориялық негіздерін
игеру.Нормативтік құқықтық актілерді тәжрибе жүзінде қолдана білу және
оларды саралай білуді игеру; Азаматтық құқық (ерекше бөлім) курсын өту
нәтижесінде азаматтық зандар жүйесімен танысып, оны игеру; Азаматтық құқық
институттарының даму тарихы мен перспективаларына талдау жасай
білуге.Курсты игеру барысында оның құқықтық негізі болатын акт ол -
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі болып табылады.
Сонымен қатар Азаматтық құқық мүліктік, яғни материалдық игіліктерге
байланысты және материалдық емес, яғни тұлғамен тығьп байланысты
игіліктерге байланысты пайда болатын қоғамдық қатынастарды реттейді.
Цивилдік құқықта жалпы ғылыми және жеке ғылыми (саралау, нақты
әлеуметтік зерттеу салыстырмалы құқтықтану, формалдық-логикалық түсіндіру)
зерттеу тәсілдері қолданылады.
Азаматтық құқық сондай-ақ көптеген өзге де құқық салаларымен ең
алдымен мемлекет және құқық теориясымен тығыз байланысты болып келеді.
Азаматтық құқық жария құқықтық сала болып табылатын конституциялық
құқықпен, әкімшілік құқықпен, жер құқығымен, азаматтық іс жүргізумен тығыз
байланысты. Азаматтық құқық сонымен бірге философиямен, саясаттанумен,
әлеуметтанумен, тарих ғылымдарымен ұштасқан.Әсіресе азаматтық құқық
экономикалық ғылым салаларымен өте терең байланыста болады, себебі ол
қоғамдағы экономикалық қатынастарды реттейді.
1.Студенттердің өзіндік жұмысын жазу мен қабылдауды ұйымдастыру
Студенттердің өзіндік жұмысы СӨЖ – студенттің дәрістер барысында алған
білімін, мәліметтерді және деректерді түбегейлі, жан-жақты білімге ұластыру
болып келеді.
Халықаралық тәжірибеде оқу процесіне студенттердің өзіндік жұмысының
түрлерін ендіруді бұрыннан дәлелдеуде.
Өзіндік жұмыстың негізгі мақсаты студенттердің танымдық қабілетін,
іздестіру дағдыларын, шығармашылық белсенділігін, логикалық ойлауды және
зерттеу потенциалын дамытуға ықпал етеді.
Оқытушы өз тарапынан тек білімді беруші ғана емес, сонымен қатар айқын
көрініс беретін басқа тұлға тәрбиелеп шығарушы жеке тұлға болуы қажет.
Студент өз тарапынан тек объект емес, оқу процесінде белсенді түрде
қатысушы, оқу субъектісі болуы керек.
Оқыту процесі – екі негізгі бағыттан құралады, яғни, бұрынғы білімді
беру және жаңа білімді алу. Бүгінде, жоғары білікті маманды тәрбиелеп
шығару үшін, негізгі мәселені алған білімді іс жүзінде қолдануға бөлуіміз
қажет.
СӨЖ – бұл және тұлғаны тәрбиелеу жағы болып келеді.
Оқу процесінде СӨЖ өзара байланыстағы түрлі қызметтерді атқарады,
соның ішіндегі маңыздыларды танымдық, оқып-үйрену және тәрбиелік жұмыстар.
Өзіндік жұмыс төмендегіше ықпал етеді:
- дүниетанымдық, тұлғаның рухани мәдениетін, өмірлік көзқарасын
қалыптастырады;
- тәжірибелік дағдыларды алуға, оларды өмірлік жоспарлар мен
бағдарламалар арқылы жүзеге асыруға;
- тұлғаның сана сезімін және білімнің жоғары деңгейіне жетуге ықпал
береді.
СӨЖ қалыптастырады.
- әдебиеттермен жұмыс жасауды дағдыландырады, ақпаратты жеке іздеп
табуға, шығармашылық қабілетті дамытуға және шешім қабылдауға;
- еңбексүйгіштікке, табандылыққа және мақсатқа талпынушылыққа
тәрбиелейді, жұмыс уақытын жоспарлап және ұйымдастыруға, оқудың
үздіксіз және жүйелілігін көрсетеді.
- Үй тапсырмаларын орындауда, семинарлар коллоквиумдарға, аралық және
қорытынды бақылауда оқу материалын бекіту және тереңдеті.
Өзіндік жұмысты жоспарлау ықпал береді:
- өзіндік жұмыстың көлемін анықтауда, студенттің жалпы уақытын есепке
алуға;
- пәндер бойынша өзіндік жұмыстардың мерзімін анықтауға;
- студенттердің жұмыс уақытын мақсатты пайдалануға бағыттауға;
СӨЖ ұйымдастыруға байланысты талаптар:
- СӨЖ оқу-әдістемелік кешенде немесе силлабуста, және де білімді
бақылау кестесінде жоспарлау, оларды оқытушылар мен студенттердің
қатаң түрде орындау;
- СӨЖ кеңестерін, студенттердің білімі мен іскерлігін қадағалауды,
дамыған әдістерді қолдану тұрақтылығы және сапасы;
- СӨЖ тапсыру мерзімуін бұзу төмен баллдармен есептеледі;
- СӨЖ өткізу әдіснамасын жақсарту;
Студенттің оқу уақыты екі бөлімнен құралады:
- міндетті, сабақтарға қатысумен шектелген уақыт;
- жеке өзіндік дайындалу уақыты.
Кредиттік оқыту технологиясына сәйкес, студенттің өзіндік жұмысы екі
деңгейге бөлінеді: оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы
(ОСӨЖ) және СӨЖ – аудиториядан тыс өзіндік жұмыс.
Кредиттік оқыту жүйесі өзіндік жұмысты бірінші орынға қояды (оқыту
уақытының 70 %), ОСӨЖ мақсаты: студенттердің СӨЖ орындауға көмек беру.
ОСӨЖ өткізкге төмендегіше талаптар қойылады:
- сабақ кестесіне бөлек жазылады
- өзіндік дайындалу сұрақтары үшін жоспар түзіледі.
- ОСӨЖ үшін тапсырмалар дайындалады
- ОСӨЖ өткізу интерактивті әдістерге негізделуі қажет, өйткені
бұларды қолдану студенттердің оқу материалының есте сақтау
деңгейін көтереді
- ОСӨЖ көп түрлермен өтуі керек
- Дәрістерді өткізу үшін қосымша және көрнекі материалдар қолданылуы
керек (есептер мен жаттығулар, кроссворд, тест, ойындар және т.б.)
Студенттердің өзіндік дайындалу уақыты және өзіндік білім алу үшін
қолданылады. Бұл оқу процесімен тығыз байланыста және бірге жүргуі керек.
Үй жұмысы – бұл студенттің міндетті жұмысы. Ол төмендегілерден
құралады: лекция материалдарын оқулықтар, оқу құралдары, жеке тақырыптары
өзіндік оқу, семинар, коллоквиум, бақылау жұмысы, қорытынды тапсырмаларды
оқу және үйрену.
СӨЖ жоспарлау негізі – бұл студенттердің білімін бақылау кестесі болып
келеді, ол әрбір топқа беріледі және кафедра стендінде болады. Студенттер
семестр немесе триместрдегі барлық жұмыс көлемін және әрбір тапсырам, блок,
модульді бақылау уақытын біледі.
Оқу сабақтарының маңызды түрі лекция. Студенттердің пәндерді оқып-
үйрену тиімділігі барлық уақытта олардың лекция кезіндегі жұмыс жасауына
байланысты .
Оқытушы студенттерге оқулықтың қажетті тарауын және өзінің лекция
жазбаларын оқуды ұсынады. Тақырыптың пәндегі орны мен тәжірибелік
құндылығын көрсетеді.
Лекцияны ұғыну және оны жазу – студенттен тұрақты көңіл бөлуді, алған
мәліметтерді ойлап, қабылдауға, оны бағалауға, қағаз бетіне ықшамдап жазуға
талап ететін күрделі процесс. Лекция соңында оқытушы студенттердің
сұрақтарына жауап беру үшін 5-10 минут қалдырғаны дұрыс.
Семинар сабақтарының басты мақсаты – шығармашылық ойлау қабілетін
дамыту, танымдық қиыншылықтарды жеңіге, ғылыми дүниетанымды қалыптастыру
және білімді жеке көзқарасқа айналдыру. Семинар сұрақтарын жан-жақты және
терең талдау, студенттерді өзіндік және логикалық ойлауға, пікірталас
жасауға, студенттерді әдебиетпен жұмыс жасау барысында байыппен еңбектенуге
үйретеді.
Студенттердің семинарға дайындалу негізінде кафедрасының семинар
сабақтарының жоспары. СӨЖ тапсырмалары кіреді. Бұлар бақылау сұрақтардан,
рефераттар тақырыптарынан, эссе, пікірталас, пікірсайыс, әдебиеттер
тізімінен құралады.
Өзіндік жұмыстарды ұйымдастыруда кеңес беру маңызды орын алады
(бекіту, тақырыптық, проблемалық, шолу). Кеңестер негізінен әдістемелік
сипатта беріледі, яғни семинарларға, реферат жазуға, эссе, аралық және
қорытынды бақылауға дайындалуға әдістемелік кеңес құрайды.
Кеңес негізінде оқытушы міндетті:
- пайда болған қиыншылықтарға студенттерді өзіндік шешуге бағыттау;
- студенттің жеке мүмкіндігін білуге;
- бақылауға сұхбаттау арқылы СӨЖ деңгейі мен жиілігін тексеру.
Білімді бақылау кестесіне сәйкес әрбір модуль аяқталуына байланысты
аралық тапсырмаларды орындау көрсетілген. Аралық бақылау тапсырмасы ретінде
бақылау жұмыстарын, тәжірибелік тапсырмаларды, реферат жазуды және эссе
дайындауды ұсынуға болады.
Студенттерге емтихан алдындағы кеңестер үлкен көмек көрсетеді. Бұл
жерде оқытушы студенттердің сұрақтарына жан-жақты жауап береді.
Дәстүрлі түрлерінен басқа СӨЖ төмендегіше түрлерін ұсынуға болады:
- пәннің белгілі тақырыптары бойынша әдебиеттер тізімін даярлау;
- лекция текстін дайындау және оны аудитория алдында ұсыну;
- дөңгелек стол сценариін дайындау, заң ғылымдарының мәселелері
бойынша пікірталас, пікірсайыс ұйымдастыру.
Студенттер СӨЖ дайындау барысында төмендегіше жұмыс бір түрін қолдана
алады:
- нормативтік материалдар мен деректерді өзіндік оқып үйрену;
- реферат даярлау;
- коллоквиум тапсыру;
- бақылау жұмысын жазу;
- есептер шығару;
- іс-тәжірибелік материалдарды жинау және оқу. СӨЖ тақырыбы бойынша
деректерді жинау;
- ғылыми мақалаларды оқу жіне талдау.
Реферат жазу студенттердің нақты тақырыпта көрсетілген мәселелерді
тереңдете оқып үйренуге бағытталған жұмыс.
Бұл жерде әдебиеттерді дұрыс таңдай білуге көңіл бөлген дұрыс.
Бақылау жұмысы. Бұл студенттердің берілген сұрақтар мен ұсынылған
әдебиеттердің көмегімен жазылған жауаптар.
Өзіндік жұмыстың қызметі – студенттерді фактілерді табуға және өңдеу,
өзінің тұжырымдамасын жасауға, түсінік беру, шешім қабылдауға және алған
білімдерін дұрыс қолдана білуге үйрету. Бұл студентті болашақта үздіксіз
білім алуға, жаңа ақпараттарды табуға дайындайды.
3. Студенттердің өзіндік жұмысының тапсырмалары
1.Эссе тақырыптары
1. Сатып алу сату шартының жалпы ережелері.
2. Айырбас шарты өзара тауар беру міндеттемелерін орындау.
3. Сыйға тарту шартын орындаудан бас тарту және сыйға тартудың күшін жою.
мүмкін болмайтын жағдайлар.
4. Мемлекттік тұрғын үй қорында тұрғын үйді жалға алу.
5. Біртекті заем шарты.
6. Басқаның мүдесіне тапсырмасыз іс-әрекет жасау міндеттемесінің түсінігі
мен мазмұны.
7. Негізсіз баю салдарынан туындайтын міндеттемелер түрлері.
8. Интеллектуалдық меншік обьектілерінің құқықтық режимі мен түрлері.
9. Мұрагерліктің түрлері мен олардың құқықтық реттелуі.
2.Мына тақырыптарда презентация жасау ұсынылады.
1. Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудың ерекшеліктері.
2. Айырбас шарты және бартерлік сауда.
3. Тауар жеткізілімі шарты және өнеркәсіптік өнімді өткізу бойынша
байланыстарды ұйымдастыру.
4. Лизинг шарты. Қаржы лизингінің ерекшеліктері.
5. Тұрғын үйді жалға алу шартын бұзудағы азаматтардың тұрғын үй
құқықтарына кепілдік.
6. Тұрмыстық қызмет көрсетудегі азаматтардың құқықтарын қорғау.
7. Ғылым мен техниканың жетістіктерінің пайда болу мен пайдалану
аясындағы. шарттар.
8. Туындыларды пайдалану жөніндегі лицензиялық шарттар.
9. Қызмет көрсетеу бойынша азаматтық-құқықтық міндеттемелердің түсінігі.
мен түрлері.
10. Сақтандыру міндеттемелерінің жүйесі мен түрлері.
11. Аккредитивті есеп айырысу нысанын құқықтық реттеу.
12. Вексель мен вексельдік құқықтық қарым-қатынастар.
13. Сыртқы сауда бойынша комиссиялық шарттар.
14. Мүліктік залады бірлесе отырып келтірген тұлғалардың жауапкершілігі.
15. Кәсіпкерлік қызметте пайда болатын негізсіз баю садларынан туындайтын
міндеттемелер.
16. Авторлық және сабақтас құқықтарды қорғау.
17. Өсиеттік бас тарту және оны жүктеу.
3. Реферат тақырыптары
1. Сатып алу - сату шартының түрлері.
2. Сатып алу-сату шартының тараптары, олардың жауаптылығы.
3. Сыйға жария түрде уәде беру салдарынан міндеттмелер.
4. Өтемелі қызмет көрсету шартының құқықтық реттелуі.
5. Тасымалдау шартын құқықтық реттеу.
6. Көлік экспедиция шартындағы чартер шартының атқаратын қызметі.
7. Есеп айырысу әдістерінің сипаттамасы мен түрлері.
8. Сақтандыру міндеттемелерінің жүйесі мен түрлері.
9. Басқаның мүддесіне тапсымасыз іс- әрекет жасау мәндеттемесінің
түсінігі мен түрлері.
10. Сыртқы сауда бойынша комиссиялық шарттар.
11. Басқаның мүдесіне тапсырмасыз әрекет жасау.
12. Зиян келтіру салдарынан туындайтын міндеттмелер. Көліктік
міндеттемелер.
13. Зиян келтіру салдарынан туындайтын міндеттемелердегі жәбірленуші
кінәсінің мәні.
14. Займ шарты.
15. Банктік қызмет көрсету шарты.
16. Ақшалай талапты қаржыландырып беру (факторинг) шарты.
17. Факторинг шартының атқаратын ролі.
18. Сақтау шарты.
19. Сақтандыру шарты.
20. Тапсырма және комиссия шартттары.
21. Франчайзинг шартының жалпы сипаттамасы.
22. Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша конкурстық
міндеттемелердің түсінгі және мазмұны.
23. Сауда негізінде пайда болатын міндеттемелер.
24. Ойындарды және пари өткізу салдарынан міндеттмелер
25. Санаткерлік меншік құқығының обьектілеріне айрықша құқықтыр.
26. Авторлық шарттар.
27. Авторлық құқық обьектілерінің түрлері.
28. Сабақтас құқықтар.
29. Өнеркәсіптік меншік құқығы (патенттік құқық).
30. Қазақстан Республикасында өнеркәсіптік меншік обьектілердің азаматтық
құқықтық қорғауы.
31. Қазақстан Республикасының заңдары бойынша мұраны қабылдау және одан
бас тарту.
32. Өсиет бойынша мұрагерлік.
33. Заң бойынша мұрагерлік.
34. Мұрагерлікті заң бойынша иелену.
4. Глоссарий құрастыру үлгілері
№ Термин Анықтауы
1 Сатып алу-сату шарты сатып алу-сату шарты бойынша бір тарап
(сатушы) мүлікті (тауарды) екінші тараптың
(сатып алушының) меншігіне, шаруашылық
жүргізуіне немесе жедел басқаруына беруге
міндеттенеді, ал сатып алушы бұл мүлікті
(тауарды) қабылдауға және ол үшін белгілі бір
ақша сомасын (бағасын )төлеуге міндетті.
2 Тауар жеткізілімі тауар жеткізілімі шарты бойынша кәсіпкер болып
шарты табылатын сатушы (тауар беруші) сатып алушыға
өзі өндіретін немесе сатып алатын тауарларды
кәсіпкерлік қызметке немесе жеке өзіне,
отбасаына, үй ішіне және сол сияқты өзге де
пайдалануға байланысты емес өзге
мақсаттарға пайдалану үшін келісілген
мерзімде беруге міндеттенеді.
3 Келісім шарт жасасу келісімшарт жасасу шарты бойынша ауыл
шарты шаруашылық өнімін өндіруші өзі өсірген
(өндірген) ауыл шаруашылық өнімін-ұқсату
немесе сату үшін осындай өнімді сатып
алуды жүзеге асыратын дайындаушы-тұлғаға
беруге міндеттенеді , ал дайындаушы оны
қабылдауға және ол үшін төлеуге
міндеттенеді.
4 Энергиямен көрсетілген ерекшеліктерді иемденетін (электр
жабдықтау шарты және жылу энергиялары) заттарды өткізуді (
сатып алу-сатуды) реттейтін шарт.
5 Айырбас шарты айырбас шарты бойынша тараптардың әрқайсысы
шаруашылық жүргізуді, оралымды басқаруды басқа
тараптың меншігіне бір тауарды екіншісіне
айырбасқа беруге міндеттенеді (бұл ҚР АК
501 бабының тұжырымдамасы).
6 Рента шарты Рента (нем-rente)- тұлғаның құнды қағазды немесе
қозғалмайтын мүлікті және т.б. тұлғаның
басқаруына беру арқылы мезгілімен алып
тұратын кірісі.
7 Тұрақты рента шарты тұрақты рента тараптары болып рента алушы және
рента төлеуші табылады. Тұрақты рентаны
төлеушілері болып азаматтар (жеке тұлғалар)
және осыған оларға тиым салынбаса
(заңнама бойынша немаесе құрылтайшы
құжаттармен) коммерциялық, коммерциялық емес
заңды тұлғалар келуі мүмкін.
8 Ғұмырлық рента шартығұмырлық рента шартының пәні болып әрбір
қозғалатын және қозғалмайтын мүліктер
жатады. Рента төлеуші рента төлемдерін уақтылы
мерзімде төлеуге міндетті. Шарта көрсетілгендей
тұрақты рента шартынан ерекше айырмашылығы
рента алушылар өмір бойына төлейді.
9 Өмір бойы асырауда өмір бойы асырауда ұстау шарты бойынша рента
ұстау шарты алушы-азамат өзіне тиесілі қозғалмайтын
мүлікті сол азаматты және ол көрсеткен үшінші
бір адамды өмір бойы асырауда ұстауды жүзеге
асыруға міндеттенген рента төлеушінің
меншігіне береді.
10 Сыйға тарту шарты сыйға тарту шарты бойынша бір тарап (сыйға
тартушы) басқа тараптың (сыйды алушының)
меншігіне затты немесе өзіне немесе үшінші
адамға мүліктік құқықты (талапты) тегін
береді немесе беруге міндеттенеді, не
оны өзінің немесе үшінші тұлғаның алдындағы
мүліктік міндеттен босатады немесе босатуға
міндеттенеді.
11 Прокат шарты прокат (ағыл-hire) тұрақты кәсіпкерлік қызмет
ретінде қозғалатын мүлікті жалға беруші.
12 Ақылы шарт тарап өз міндеттемелерін екінші тараптың
алдында орындағаны үшін ақы алуы немесе
басқа мүліктік қанағаттылықты талап етуі.
Көбінесе азаматтық құқығында ақылы шарттар
кездеседі.
13 Ақысыз шарт - бір тараптан екінші тарап берілген мүлік,
жасалған жұмыс немесе атқарылған қызметі үшін
ешқандай мүліктік қанағаттылықты қажет
етпейтін шарт.
14 Мүлік жалдау мүлік жалдау шарты бойынша жалға беруші жалға
(аренда) шарты алушыға мүлікті ақыға уақытша иеленуге және
пайдалануға беруге міндеттенеді.
15 Лизинг шарты - лизинг шарты бойынша лизинг беруші лизинг
алушы көрсеткен мүлікті сатушы меншігіне сатып
алуға және лизинг алушыға осы мүлікті ақы
төлеп уақытша иеленуге және кәсіпкерлік
мақсатта пайдалануға беруге міндеттенеді.
16 Кәсіпорынды жалдау кәсіпорынды жалдау шарты бойынша жалға беруші
шарты жалға алушыға кәсіпкерлік қызметті жүзеге
асыруы үшін кәсіпорынды ақы төлеп уақытша
иеленуге және кәсіпорынды толығымен
біртұтас мүлік кешені ретінде пайдалануға, оның
ішінде құқық иесінің фирмалық атауына және
(немесе) коммерциялық белгісіне, қорғалатын
коммерциялық ақпараттың құқығын, сондай-ақ
жалға берушінің басқа тұлғаларға беруге құқығы
жоқ құқықтар мен міндеттерін қоспағанда,
шартта көзделген басқа да айрықша құқықтық
объектілерді- тауар белгісін, қызмет көрсету
белгісін және т.б. беруге міндеттенеді.
17 Үйлер мен үйді немесе ғимараттарды жалдау шарты бойынша
ғимараттарды жалдаужалға беруші үйді немесе ғимараттарды жалға
шарты алушының уақытша иеленуіне және пайдалануына
беруге міндеттенеді.
18 Сақтандыру шарты сақтандыру шарты бойынша (сақтанушы) сақтандыру
сыйлық ақысын төлеуге міндеттенеді, ал екінші
тарап (сақтандырушы) сақтандыру жағдайы
басталған кезде сақтанушыға немесе шартта
белгіленген сома (сақтандыру сомасы) шегінде
өзінің пайдасына шарт жасалған өзге тұлғаға
(пайда алушыға) сақтандыру төлемін төлеуге
міндеттенеді.
19 Мердігерлік шарты мердігерлік шарты бойынша бір тарап (мердігер)
екінші тараптың (тапсырысшының) тапсырмасы
бойынша белгілі бір жұмысты атқаруға және
белгіленген мерзімде оның нәтижесін
тапсырысшыға өткізуге міндетті, ал тапсырысшы
жұмыс нәтижесін қабылдап алуға және оған ақы
төлеуге (жұмыстың бағасын төлеуге) міндетті.
20 Тұрмыстық мердігерліктұрмыстық мердігерлік шарты бойынша,
шарты кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырушы мердігер
тапсырысшының тапсырмасы бойынша, тапсырысшының
тұрмыстық немесе басқа да жеке
қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған
белгілі бір жұмысты орындауға міндеттенеді, ал
тапсырысшы жұмыстың нәтижесін қабылдап алуға
және оған ақы төлеуге міндеттенеді.
21 Құрылыс мердігерлігі құрылыс мердігерлігі шарты бойынша мердігер
шарты тапсырысшының тапсырмасы бойынша шартта
белгіленген мерзімде белгілі бір объектіні
салуға не өзге де құрылыс жұмысын
орындауға міндеттенеді, ал тапсырысшы
мердігерге жұмысты орындауы үшін қажетті
жағдайлар бағаны төлеуге міндеттеледі.
22 Жобалау және бойынша мердігер (жобалаушы, іздестіруші)
іздестіру тапсырысшының тапсырмасы бойынша
жұмыстарында жобалау-сметалық құжаттаманы әзірлеуге және
мердігерлік шарты (немесе) іздестіру жұмыстарын жүргізуге
міндеттелінеді, ал тапсырысшы оларды қабылдап
алуға және ақы төлеуге міндеттенеді.
23 Ғылыми-зерттеу, бойынша мердігер (атқарушы) тапсырысшының
тәжірибе–конструкторлтапсырмасынд а көзделген ғылыми зерттеулерді
ық және жүргізуге міндетті. Тапсырысшы мердігерге
технологиялық (атқарушыға) техникалық тапсырма беруге, жұмыс
жұмыстардың нәтижелерін қабылдауға және оларға ақы
мердігерлік шарты төлеуге тиісті.
24 Мердігер бойынша жаңа бұйымның үлгісін, оның
тәжірибе-конструкторлконстркуторл ық құжаттамасын, жаңа технология
ық және жасауға немесе үлгісін дайындауға
технологиялық міндеттелінеді.
жұмыстарға
мердігерлік шарты
25 Франчайзинг кешенді кәсіпкерлік лицензия. Кешенді
кәсіпкерлік лицензия шарты бойынша бір
тарап (кешенді лицензиар) екінші тарапқа
(кешенді лицензиатқа) сыйақыға айрықша
құқықтар кешенін соның ішінде лицензиардың
фирмалық атауын және қорғалатын коммерциялық
ақпаратты пайдалану құқығын, сондай-ақ
лицензиаттық кәсіпкерлік қызметінде пайдалану
үшін шартта көзделген айрықша құқықтың басқа
да объектілерін беруге міндеттенеді.
Лицензиялық кешен бұл азаматтық айналым қатысушыларын және олардың
26 құрамдас бөлігі тауарларын жұмыстары мен қызмет көрсетулерін
дарландыру құралдары.
27 Лицензия ( құқық) патент иесінің (лицензиардың) басқа заңды немесе
рұқсат жеке тұлғаға (лицензиатқа) белгілі бір уақыт
аралығында және белгілі сиақы үшін патентпен
қорғалған өнер табыстарды комерциялық тұрғыдан
пайдалануына беретін рұқсат.
28 Патент өнер тапқышқа авторлығын куәландыратын және өнер
табысын айрықша құқығымен берілетін куәлік
29 Патенттік лицензия иесінің (лицензиярдың) фирмаға өнер табыстарды
белгілі бір уақыт аралығында және белгілі бір
сыйақы үшін өнеркәсіптік әрі комерциялық
тұрғыдан пайдалануына беретін рұқсат.
30 Тапсырма келісім Бір тараптың (сенім жүктелген адам) екінші тарап
шарты (сенім білдіруші) есебінен, соның мүддесіне және
соның атынан белгілі бір заңдық әрекеттер
жасауға міндеттейтін кел
31 Тапсырыстар қоржыны осы күнге немесе белгіленген кезеңде фирманың
қарамағында болатын тапсырыстар жиынтығы.
32 Тапсырыстың орындалу тапсырыстарды рәсімдеу мен тиісті тауарларды
уақыты алуда және қызмет көрсету арасындағы уақыт
кезеңі.
33 Сенім білдіруші сенімбілдірілген өкілдерге аталған талаптарға сәйкес
қажетті нұсқаулар беруге міндетті.
34 Сенімгерлік келісім сенімгерлік басқаруға берілетін мүлік иесі мен
шарты басқарушы арасында жасалатын сенімгерлік басқару
келісім шарты.
35 Тапсырма шартының материалдық емес қызмет көрсетулер болып
пәні табылады.
36 Cақтандыру агенті берілген өкілеттіктеріне сәйкес сақтандыру
компаниясының атынан және оның нұсқауы бойынша
сақтандыру шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық
қызметті жүзеге асыратын жеке немесе заңды
тұлға.
37 Агенттік сыйақы Сақтандыру компаниясы мен агенттің арасында
жасалған агенттік келісімнің талаптарына сәйкес
агенттің сақтандыру компаниясының атынан және
оның мүдделеріндегі тиісті міндеттерін
(тапсырмаларын) орындағаны үшін оған төленетін
қызметақы.
38 Аддендум Сақтандыру және қайта сақтандыру шартына қосымша
келісім. Онда шарттардың бұрын қабылданған
талаптарына тараптардың өзара келісімі бойынша
енгізілген өзгерістер мен толықтырулар берілген.
38 Агенттік келісім жеке және заңды тұлғалардың (агенттің)
сақтандыру компаниясының мүддесіндегі немесе
оның атынан тапсырыс-шартының талаптарынан
туындайтын тиісті міндеттерді (тапсырмалары)
орындау жөніндегі жеке және заңды тұлғалармен
(агентпен) жасалатын шарт
40 Тара-тара қоймада сақтау және көлікпен тасымалдау
барысында өнімдердің (тауарлардың) бүлінбей
сақталуын қамтамасыз ететін бұйым.
5. Есептер
1. Мердігерлік шарты бойынша акционерлік қоғам Мамыровқа тұрғын үй салып
беруді міндетке алады. Аталған шартта үйді пайдалануға бергеннен кейін бір
жыл ішінде қандай да бір жасырын кемістіктері байқалатын болса, Қоғам
оларды бір ай ішінде жоюға міндетті деп көрсетілген. Осы міндетті орындауды
кідірткен жағдайда Қоғам Мамыровқа кідірткен әрбір күні үшін үй құнының
0,01 %-і мөлшерінде айып төленеді делінген.
Үй пайдалануға берілгеннен кейін төрт ай өткен соң Мамыров сумен
қамтамасыз ету жүйесінен кемістіктер табады, ол жайды дереу акцонерлік
қоғамға хабарлайды. Акционерлік қоғамның бір айдан артық уақытта кемшілікті
жоймағандығынан, Мамыров ҚР АК 635-бабына сәйкес Ұлан кооперативімен
қажетті жұмыстарды жүргізу жөнінде шарт жасасады.
Барлық жұмыстар аяқталған соң Мамыров акционерлік қоғамнан жасалған
жұмыстарға кеткен шығындарды өтеуді талап етеді. Мамыровпен жасасқан шартта
тұрғын үйде табылған кемшіліктерді жою жұмысына үшінші жақты тарту жөнінде
сөз қозғалмағанына, сондықтан да АК 635-бабының күші олардың арасындағы
қарым-қатынасқа жүрмейтініне сілтеп. Қоғам төлемнен бас тартады.
- Пайда болған дауда кімдікі жөн АК 635-бабының азаматтар жүйесінде
алар орны қандай ?
- Шарттың түрін анықтаңыз ?
- Мердігерлік шартт орындауда міндеттеменің орындалуын қамтамасыз
ететін тарап ?
2. Ерлі-зайыпты Ибрагимовтар некені бұзуды ұйғарып, өзара
жазбаша келісім жасады, ол келісім бойынша Ибрагимов пәтерді
бөлуге үміт артпайды. Алматыдан көшіп кетіп, Ақтөбеде өз анасымсн, бірге
тұрады, ал Ибрагимова, өз тарапынан, олардың қызы - бірінші курс студенті,
институтты бітіргенінше күйеуге шықпауға уәде береді. Неке бұзылған соң
Ибрагимов пәтерден көшіп кетеді. Біраз уақыт өткен соң Ибрагимова өзінің
бұрынғы күйеуінің Алматыда бір бөлмелі пәтерді сатып алу құжаттарын
дайындап жүргенін біледі. Ибрагимова сату-сатып алу келісімді дайындап
жатқан нотариусқа барып, Ибрагимовтың қаладан кету туралы жазбаша
міндеттемесіне қайшы келетін болғандықтан, сату-сатып алу шарттың жасалуы
мүмкін еместігін мәлімдейді. Сату-сатып алу келісімді жүзеге асыруда еш
кедергі жоқ екенін айтып,нотариус шартты куаландырады.Ибрагимова шарттың
жарамсыздығын мойымдау жөнінде талап-арызын сотқа ұсынады.
- Сот қандай шешім шығаруы тиіс?
- Азаматтардың жасаған келісім шарты негізді ма ?
- Сатып алу сату шартында тараптардың жеке мүліктік емес құқықтарын
шектей алады ма ?
3. Кәсіпорынды, мүлік кешені ретінде сату кезінде, сатып алушыға өтетін
мүліктің кұрамын анықтау жөнінде, сатушы мен сатып алушы арасындағы
келіспеушілітер туады. Сатушы оның билеуінде кәсіпорынның сатылмаған өзі
шығарған үкімі қалуын, сонымен қатар өткізіліп жатқан кәсіпорын құрамынан
мүліктік емес құқықтардың (фирмалық аталу құқығы, тауарлық белгі құқығы)
шығарылуын талап етеді.Сатып алушы өз алдына, тек активі бар қолдағы
мүлікті ғана қабылдауға тиіс деп санап, өткізілген кәсіпорынның қүрамынан
оның қарыздарын шығарып тастауды талап етеді.
- Сатып алушы мен сатушының құқықтары мен міндеттері қарастырылған ба
?
- Кешенді кәсіпкерлік лицензия шарты өз деңгейінде жасалған ба ?
- Шарт қалай рәсімделуі қажет ?
4.Манарбаев, құрамында көне алтын ділдалар мен алтын қасықтар, шанышқылар,
сонымен бірге марқұмның қолжазбалық туындылары бар мұраға ие болған алтын
дәлдәлары мен мұра қалдырушының қолжазбаларына ие болу құқығын түсіндіріп
беруін сұрап заң кеңесшісіне барады.
- Қандай түсініктеме берілуі тиіс.
- Мұраны иелену жолдары ?
- Мұраның ашылуы ?
- Заң бойынша мұрагерлік ?
5. XX ғасырдың басында дүние салған жазушының мұражай-үйін ұйымдастыру
комитеті жазушының өмірі мен шығармашылығына байланысты қолжазбалар мен
құжаттарды, жеке заттарды сыйға беруін немесе сатуын азаматтардан сұрайды.
Басқа заттармен комитет жазушының алыс туыстарынан жазушы ие болған стол
мен жазу құралын сатып алады.Біраз уақыт өткен соң әдебиеттанушы Исаев
сатылып алынған заттарды қарап, столдың жазушыға еш қатысы жоғын
мәлімдейді. Ал сатылып алынған жазу құралына келсек, ол шынымен жазушынікі
болған.
- Сатушыға қандай талаптар қоюға болады.
- Мәмілені жарамсыз деп тануға негіз барма ?
- Сатып алу сату шарты негізді жасалды ма ?
- Сатып алу сату шартын жасауда тұтынушының құқығы қорғалды ма ?
6. Қырманов сотқа өз анасының өлімінен кейін ашылған мұраны қабылдау
мерзімін ұзарту жөнінде талап арызын береді. Өз өтінішін ол мұраның
ашылғаны туралы тек қазір, өлімнен 1,5 жыл өткен соң білгенімен дәйектейді.
Істі қарастыру барысында Қырмановтың соңғы жылдар бойы анасымен ешқандай
қарым-қатынас жасамағанын, дәлірек айтқанда, анасының материалдық көмек
сұрағанына қарамастан, оған көмек көрсетпегендігі анықталады. Анасын күту
мен бағуға байланысты барлық жұмысты өз мойнына Қырмановтың анасы алады,
міне, соған мұрагерлік мүліктің бәрі өтеді.
- Қырмановтың талап арызы қанағаттануға жата ма?
- Мұраны қабылдап алу мерзімдердің қандай түріне жатады ?
- Мұраны иелену үшін азаматқа қандай талап қойылады ?
7. Ауыр халдегі ауру Момынов жинақ банкісіндегі өзінің ақша салымын бірнеше
жыл бойы іс-жүзіндегі некелік қарым-қатынаста болған Нұрланованың қарауына
беру туралы сенімхат береді. Сонда Момынов куәгерлердің көзінше Нұрланова
осы қаражат есебінен оны жерлеуге байланысты барлық шығындарын өтеп, ал
қалғанын өз еркімен жұмсасын деген тілегін білдіреді. Осы сенімхатта,
Нұрлановаға мұра бойынша автокөліктің және үй жабдықтарының өтуі туралы
өсиетте, Момыновтың емделіп жатқан ауруханасының бас дәрігерімен
куәландырылады. Момыновтың өлімінен кейін әкесімен бірқатар жылдар бойы
қатынаспайтын, бірақ заң бойынша Момыновтың жалғыз мұрагері болып табылатын
оның ересек ұлы Нұрлановадан Жинақ банкіде Момынова атында сақталған ақша
салымының барлық сомасын беруді талап ете отырып, оған талап арыз ұсынады.
- Осы талап арыз қаншалықты негізделген деуге болады?
- Мұрагер қандай жағыдайда мұраны иелене алады ?
- Өсиет мұра жазу қандай мәміленің түріне жатады ?
8.Омаров жер ресурстары мен қоныстандыру бөліміне үй салу үшін жер
учаскесін бөліп беруді сұрап барады. Омаровтың жергілікті тұрғын үйі
болғанын білмеген аудандық әкімшілік учаске болу жөнінде шешім қабылдайды,
содан соң Омаров учаскеге өзі сатып алған құрылыс материалдарын жеткізіп,
уақытша үй орнатып алады. Көп ұзамай, Омаровтың тұрғын үйі бар екені
белгілі болады да, соған байланысты Омаровқа үй салу үшін учаске беру
туралы шарт жасауға келісім бермейді, ал оған дейінгі учаске бөліп беру
шешімі жойылады. Одан басқа аудандық әкімшілік Омаровтың учаскені құрылыс
материалдарынан босатып, уақытша үйін бұзуын талап етеді. Омаров сотқа
әкімшілікті шарт жасауға күштеу жөнінде талап арыз береді. Талап
талаптарына негіздеме ретінде Омаров ересек қызына қалдыруға ниетті болған
басқа тұрғын үйі барын жасырмағанын айтады.Құрылыс материалдарын сатып
алуға, оларды тасымалдауға және уақытша үйді орнатуға ол
материалдық шығындар, егер учаске тартылып алынса, шығындар кез келген
жағдайда өтелуі тиіс.
- Сот қандай әрекет істсуі тиіс?
- Азаматқа келтірілген шығының орны толтырылады ма ?
- Жер учаскесін заңсыз пайдаланғандығы үшін айып төлейді ме ?
9. Білалов пен Қарсақбаев жаңа үйден екі бөлмелі пәтерлерге ордерлер алады.
Тұрғын үй пайдалану ұйымымен шарттар жасасу кезінде Білаловқа берілген
пәтердің 5-қабатта, бірақ оңтүстік жақта орналасқаны, ал Қарсақбаеввтың
пәтері солтүстік жақтың 2-қабатында екені анықталады, Тұрғын үй пайдалану
ұйымының бастығының көзінше Қарсақбаев күнгей жақта тұру үшін 2-қабаттағы
пәтерді қуана беретінін мәлімдейді, ал Білалов сол арада келісімін береді.
Тұрғын үй пайдалану ұйымының бастығы ондай келісімге қарсылығы жоқтығын
білдіреді.
- Жасалған келісім бойынша тұрғын үйді жалға беру туралы шарт жасау
орында ма?
- Келісім шартты нотариуспен куәландыру міндетті ме ?
- Ұсынбалы орьдер дегеніміз не ?
- Атаулы орьдер дегеніміз не ?
10. Елес фирмасы тапсырыс беруші-ауылшаруашылық өнімін өңдеу комбинаты -
тапсырыстың толык, сомасына банк кепілдігін беретін болса, құрылыс бойынша
жұмыстар жүргізуге келіседі. Комбинат банк кепілдігін алады, бірақ
құрылыстық мердігерлік шартына қол қоюдан бас тартады, ол банктен алған
қаржыны өзінің күнделікті қажеттіліктеріне жұмсауды ұйғарады.
Банктің кепілдікке қол қоюынан кейін Комбинат оған кепілдік сомасын
Комбинаттың есеп шотына аударуды сұрап хат жібереді. Банк ондай талапты
банкке тек мердігер – Елес фирмасы Комбинаттың орындалған жұмыстардың
ақысын төлемеген жағдайында ғана қоя алады деген оймен одан бас тартады.
Екінші хатында банк кепілдігі негізінде несие беру кепілдігі болып
табылатынын, Комбинат талабынан бас тартпайды. Ақшаның іс жүзінде қайда
(құрылыстың төлеміне не шикізат сатып алуға кететінін) банктің білуі қажет
емес деп санайды.
- Банк кепілдігіне және оның орындалу шарттары қандай?
- Кепіл болушылық негізді ме ?
11. Несие шарты бойынша қарыз алушы адам әрбір кешіккен күні үшін өз
уақытында өтелмеген ссуданың 20%-ін төлеуге міндеттенеді. Қарыздың 75%-ін
өтеп, қарыз алушы қалған соманы қайтаруды үш айға кешіктіреді, соған
байланысты несие беруші қарыздарға шартта қарастырылған айыпты төлеу
жөнінде талап қояды.Қарыз алушы талап арызда баяндалған жайттарға қарсы
болмай, соттан оны айып төлеуден босатуды сұрайды, өйткені айып мөлшері
қалған қарыз сомасынан 15 еседей асады, қарыздың негізгі бөлігі өз
уақытында өтелген, қазіргі уақытта ол жұмысынан айрылып, материалдық
тапшылық көруде.
- Сот қандай шсшім қабылдауга құқылы?
12. Шаштаразда киім ілетін жерден Сапаровтың бағалы аң терісінен тігілген
бас киімі ұрланып кетеді. Оның, орнына жасанды теріден тігілген ескі
баскиім қалдырылған. Сапаров киім ілетін орында қызмет көрсететін
комбинатқа бас киімінің және келтірілген моральдық зиянның орнын толтыру
жөнінде талап арызын ұсынады. Тұрмыстық кызмет көрсету комбинаты талапқа
қарсылық білдіре отырып, бас киім жоғалған күні киім ілуші әйел ауырып
қалғанын, ал оны алмастыратын ешкім болмағанын айтады. Сапаров мүндай
қымбат бас киімін киім ілетін жерге қоймауы тиіс еді. Болған окиғада ол өзі
кінәлі, сондықтан да талаптан бас тартуы қажст, ал зиянның орнын толтыру
ретінде киім ілетін жерде қалдырылған ескі бас киімді алуына болады.
- Іс қалай шешілуі тиіс?
- Сапаровтың қойған талабы негізді ме ?
13. Мирас сауда фирмасы осы жылдың ақпан айында жасалған сату-сатып алу
шарттың орындалуы үшін Фуатоваға тұрмыстық электр құрал береді. Құралдың
жарамдылығының кепілдік мерзімі 6 ай. Сол жылдың қараша айында Фуатова
шартты бұзу, шығындарды төлету және моральдық зиянның орнын толықтыру
жөнінде талап арызбен сотқа барады, ол сатылған құралдың сапасыз жұмысына
сілтеу жасайды. Фирма талапқа қарсы болады жәнс талаптан бас тартуды сұрау
негіздерінің ішінде сату-сатып алу шартының аяқталғанын, соған байланысты
арызданушының сату-сатып алу шартын бұзу жөніндсгі талабы негізсіз екенін
айтады.
- Сатып алу сату шартында тұтынушылардың құқықтары заңмен қорғалады ма
?
- Сатып алушы заттың жарамдылық мерзімін өткізіп алуына байланысты
сатып алушыға заттың шығыны төленеді ме ?
14.Маңғыстау кітап баспасы автор Нұрымановпен Маңғыстау тарихы
монографиясын жарыққа шығару туралы шарт жасасады. Қол жазба рецензия
берушілердің жақсы бағасына ие болады. Бірақ, сонымен қатар, ескертулері де
болады олармен автор толығымен келіседі де, қол жазбаға тиісті анықтамалар
мен толықтырулар енгізуге ниет білдіреді. Баспа, толықтыру жұмыстарына,
авторға төрт ай мерзім береді. Автор аяқ астынан қайтыс болады. Баспа
марқұмның мұрагерлеріне, тарихшы Ибрагимовқа, қол-жазбаны аяқтау үшін
тапсыруы сұрайды. Мұрагерлер өз келісімін береді.
- Толықтырылып жарық көрген монография авторы деп кімді санау қажет?
- Қандай авторлық құқықтар мұрагерлік бойынша беріледі?
15. Радиодан Ғылым жаңалықтарды рубрикасы Исмайловтың Балқаш көлінің
түбін зерттеу нәтижелері мақаласы эфирге шығарылады. Автор оған қаламақы
төлеуді, келесіде оның рұқсатынсыз мақаласын қайталамауды талап етеді.
Радиокомитет авторлық заң бойынша барлық жарық көрген мақалалар автордың
келісімінсіз және қаламақы төлеусіз эфирге шығарылуға болатынын айтады.
- Бұл дауда кімдікі дұрыс?
- Автордың келісімінсіз және қаламақы төлеусіз оның туындысын қолдану
қандай жағдайларда рұқсат етіледі?
16. Екі автор бас орамалдарына арнап суреттерді жасайды. Барлық туындылар
үшін, соның ішінде қызмет тапсырмасы ретінде жасалғандар үшін де авторлық
құқық авторлардың өздеріне беріледі дегенге сілтеп, авторлар кәсіпорын
әкімшілігінен олардың суреттерін пайдалану жөнінде шарт жасасуды талап
етеді. Еңбек шартында авторлар еңбегінің барлық шығармашылық туындыларын
пайдалану құқығы жұмыс берушіге берілетіні анық көрсетілгенін ескертіп,
кәсіпорын әкімшілігі авторлар талабын орындаудан бас тартады.
- Бұл дауда кімдікі дұрыс?
- Қызмет туындыларына авторлардың құқықтары қандай?
6.Құқықтық құжаттарының үлгілері
ҮЛГІ 1
(Тұрғын үй сатып-алу сату шарты
___________________________________ _қаласы
______________20____ж
Бір тарптан____________________________ ___________________негізінде әрекет
ететін, әрі қарай
Шаруашылық деп
аталатын___________________________ _________________________________өк ілі
(ауылшаруашылқ немесе басқа мекеменің атауы және тұрған жері)
________________________ және екінші тараптан ________________
________________________негізінде
(қызметті , тегі., аты- жөні)
( жарғы , қағида)
және екінші тараптан_______________негізінде әрекет ететін, әрі қарай
Сатып алушы деп аталатын
___________________________________ ___________________________________ ______
________________
( шаруашылық жұмысшының немесе тұрғын үй сатып алушы
азаматтың тегі, аты- жөні)
төмендегілер туралы осы шартқа қол қойды.
1.Шаруашылық сатады, ал Сатып алушы усадьба типті, алаңында құрылыстары
бар, әрі қарай Тұрғын үй деп аталатын, № _______жалпы ауданы _____
кв.м,оның ішінде тұрғын алаңы_____ кв.м болатын_____бөлмеден
тұратын______________________ орналасқан тұрғын үйді сатып алады.
(қала, кеңшар , село ,
ауыл, көше атаулары)
Сатылатын үйдің баланс (қалдық) құны
___________________________________ _______теңгені құрайды.
(соманы жазумен және санмен жазыңыз)
2. Сатып алушы тұрғын үйдің баланс құнының __________ пайызын төлейді, ол
_______________________
(төлем тәртібін
көрсетіңіз)
теңгені құрайды; көрстеілген соманың төлемі жүргізіледі.
3.Меншік құқығының Сатып алушыға өтуі мемлекеттік тіркелуіне дейін Сатып
алушы мен Шаруашылықтың осы шартты орындауы Тараптарқатынастарын үшінші
тұлғаның өзгертуіне негіз болмайды.
4.Осы шартқа сай Сатып алушы тұрғын үй орналасқан жер учаскесіне
төмендегідей құқыққа ие болады
___________________________________ ___________________________________ ______
________________
(жалдау құқығы немесе жер учаскесіне басқа құқық)
5.Ұсынылып отырған учаскенің көлемі _____________құрайды. Жер
учаскесінің құны________________________ құрайды.
6. Тараптар өткізу актісіне қол қойғаннан кейін Шаруашылықтың тұрғын үйді
беру міндеттері орындалды деп деп есептелінеді.
7.Сатып алу сату шарты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Салыбек Н.М.
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы (ерекше бөлім) пәні бойынша
студенттердің өзіндік жұмысын орындауына арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Шымкент
2012
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.О.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Азаматтық құқық және еңбек кафедрасы
Салыбек Н.М.
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы пәні бойынша
студенттердің өзіндік жұмысын орындауына арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
5В030100-Заңтану мамандығында оқитын студенттер үшін
Оқу нысаны күндізгі, сырттай
2012 ж
ӘОЖ 342
Құрастырған аға оқытушы Салыбек Н.М.
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы пәні бойынша студенттердің
өзіндік жұмысын орындауына арналған әдістемелік нұсқау.
Шымкент: М.Әуезов атындағы ОҚМУ, 2012.
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы пәнінің әдістемелік нұсқауы
оқу бағдарламасының және оқу жоспарының талаптарына сәйкес жасалған және
студенттердің өзіндік жұмысын орындауа барлық қажетті мәліметтерді қамтиды.
Әдістемелінк нұсқау Заңтану мамандығы бойынша студенттерге
арналған.
Қысқаша аннотация. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы
пәні басқа оқу пәндерінен ерекшелігі азаматтық заңдардың қазіргі қоғамда
алатын орнында. Себебі, азаматтық құқық саласындағы заңдар нарықтық
экономиканың берік негізін қалайды, сонымен қатар шарттардың жекелеген
түрлерінің өзіндік жасалу тәсілі мен орындалуы және құқықтық салдар
туғызбау үшін құқықтық негіздерін оқып үйрену болып табылады.
Әдістемелік нұсқауы оқу бағдарламасының және оқу жоспарының
талаптарына сәйкес жасалған және студенттердің өзіндік жұмысын орындауа
барлық қажетті мәліметтерді қамтиды.
Студенттердің өзіндік жұмысын орындауға арналған әдістемелік нұсқау
студенттерге қажетті оқу материалдарының күрделі бөлімі арқылы жан- жақты
мәліметтермен таныстыра отырып қамтиды.
Пікір жазғандар (рецензент):
Елікбай М.Ә.– з.ғ.к.,аға оқытушы М.О. Әуезов атындағы ОҚМУ-дің Азаматтық
құқық және еңбек кафедрасының меңгерушісі
Жаналиева А.А.– з.ғ.к., аға оқытушы Оңтүстік Қазақстан Педогогикалық
Институты
Азаматтық және еңбек құқығы кафедрасының мәжілісінде қарастырылды және
баспаға ұсынылды. (№1 хаттама 30 08 2012 ж. ).
Заңтану және халықаралық қатынастар факультетнің әдістемелік коммисиясы
(№ 1 хаттама 17 09 2012 ж. ).
Баспаға М.Әуезов атындағы ОҚМУ-ң Әдістемелік Кеңесі ұсынған.
№ хаттамасы ____ 200 ж.
© М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті, 2012ж.
Шығарылымға жауапты Салыбек Н.М.
Мазмұны
1.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
2. Студенттердің өзіндік жұмысын жазу мен қабылдауды
ұйымдастыру ... ... ... ... ... .7
3. Студенттердің өзіндік жұмысының
тапсырмалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
3.1 Эсе тапсырмалары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..10
3.2 Презентация жасауға ұсынылатын
тақырыптар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..10
3.3 Реферат дайындау және
қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 11
3.4 Глоссари құрастыру
үлгілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..12
3.5
Есептер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
3.6 Құқықтық құжаттарының
үлгілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .22
4.Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..41
Кіріспе
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы пәні жоғары оқу
орындарында игерілетін негізгі оқу пәндерінің қатарына жатады. Қазақстан
Республикасының азаматтық құқықтың ерекше бөлімі бойынша Заңтану
мамандықтарында дәріс алып жүрген студенттердің теориялық білім деңгейлерін
жоғарылатумен қатар, семинарлық дәрісінде тәжірибелік тапсырмалармсн
ұштастыру- үшін қарастырылып отыр.
Жоғарғы заң оқу орындарында оқылатын оқу пәндерінің ішінде азаматтық
құқық ең бір маңызды оқу пәні ретінде танылады. Басқа оқу пәндерінен
ерекшелігі азаматтық заңдардың қазіргі қоғамда алатын орнында.
Себебі, азаматтық құқық саласындағы заңдар нарықтық экономиканың
берік негізін, тауар-ақша қатынастарының өркендеуі мен дамуын, заңды
тұлғалар мен азаматтардың мүліктік және мүліктік емес құқықтарын қорғайды
яғни азаматтық құқықта шарттардың жекелеген түрлерін реттейді.
Сонымен қатар азаматтық құқық пәнінің ерекше бөлімі тек шарттардан
тұратындығы және шарттардың құқықтық мәселелерін, орындалу тәсілдерінің
ерекшеліктерін қарастырады. Сондай-ақ қазіргі кезде азаматтық заңдар басқа
да Қазақстандық заңнамалар жүйесінің ішіндегі ең күрделісі және ауқымдысы.
Аталған мақсаттар мен міндеттер бұл курстың құрылымы мен негізгі
мазмұнын құрайды. Курсты оқу нәтижесінде студентер міндетгі түрде мыналарды
меңгеріп шығуы тиіс: азаматтық құқықтың теориялық негіздерін
игеру.Нормативтік құқықтық актілерді тәжрибе жүзінде қолдана білу және
оларды саралай білуді игеру; Азаматтық құқық (ерекше бөлім) курсын өту
нәтижесінде азаматтық зандар жүйесімен танысып, оны игеру; Азаматтық құқық
институттарының даму тарихы мен перспективаларына талдау жасай
білуге.Курсты игеру барысында оның құқықтық негізі болатын акт ол -
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі болып табылады.
Сонымен қатар Азаматтық құқық мүліктік, яғни материалдық игіліктерге
байланысты және материалдық емес, яғни тұлғамен тығьп байланысты
игіліктерге байланысты пайда болатын қоғамдық қатынастарды реттейді.
Цивилдік құқықта жалпы ғылыми және жеке ғылыми (саралау, нақты
әлеуметтік зерттеу салыстырмалы құқтықтану, формалдық-логикалық түсіндіру)
зерттеу тәсілдері қолданылады.
Азаматтық құқық сондай-ақ көптеген өзге де құқық салаларымен ең
алдымен мемлекет және құқық теориясымен тығыз байланысты болып келеді.
Азаматтық құқық жария құқықтық сала болып табылатын конституциялық
құқықпен, әкімшілік құқықпен, жер құқығымен, азаматтық іс жүргізумен тығыз
байланысты. Азаматтық құқық сонымен бірге философиямен, саясаттанумен,
әлеуметтанумен, тарих ғылымдарымен ұштасқан.Әсіресе азаматтық құқық
экономикалық ғылым салаларымен өте терең байланыста болады, себебі ол
қоғамдағы экономикалық қатынастарды реттейді.
1.Студенттердің өзіндік жұмысын жазу мен қабылдауды ұйымдастыру
Студенттердің өзіндік жұмысы СӨЖ – студенттің дәрістер барысында алған
білімін, мәліметтерді және деректерді түбегейлі, жан-жақты білімге ұластыру
болып келеді.
Халықаралық тәжірибеде оқу процесіне студенттердің өзіндік жұмысының
түрлерін ендіруді бұрыннан дәлелдеуде.
Өзіндік жұмыстың негізгі мақсаты студенттердің танымдық қабілетін,
іздестіру дағдыларын, шығармашылық белсенділігін, логикалық ойлауды және
зерттеу потенциалын дамытуға ықпал етеді.
Оқытушы өз тарапынан тек білімді беруші ғана емес, сонымен қатар айқын
көрініс беретін басқа тұлға тәрбиелеп шығарушы жеке тұлға болуы қажет.
Студент өз тарапынан тек объект емес, оқу процесінде белсенді түрде
қатысушы, оқу субъектісі болуы керек.
Оқыту процесі – екі негізгі бағыттан құралады, яғни, бұрынғы білімді
беру және жаңа білімді алу. Бүгінде, жоғары білікті маманды тәрбиелеп
шығару үшін, негізгі мәселені алған білімді іс жүзінде қолдануға бөлуіміз
қажет.
СӨЖ – бұл және тұлғаны тәрбиелеу жағы болып келеді.
Оқу процесінде СӨЖ өзара байланыстағы түрлі қызметтерді атқарады,
соның ішіндегі маңыздыларды танымдық, оқып-үйрену және тәрбиелік жұмыстар.
Өзіндік жұмыс төмендегіше ықпал етеді:
- дүниетанымдық, тұлғаның рухани мәдениетін, өмірлік көзқарасын
қалыптастырады;
- тәжірибелік дағдыларды алуға, оларды өмірлік жоспарлар мен
бағдарламалар арқылы жүзеге асыруға;
- тұлғаның сана сезімін және білімнің жоғары деңгейіне жетуге ықпал
береді.
СӨЖ қалыптастырады.
- әдебиеттермен жұмыс жасауды дағдыландырады, ақпаратты жеке іздеп
табуға, шығармашылық қабілетті дамытуға және шешім қабылдауға;
- еңбексүйгіштікке, табандылыққа және мақсатқа талпынушылыққа
тәрбиелейді, жұмыс уақытын жоспарлап және ұйымдастыруға, оқудың
үздіксіз және жүйелілігін көрсетеді.
- Үй тапсырмаларын орындауда, семинарлар коллоквиумдарға, аралық және
қорытынды бақылауда оқу материалын бекіту және тереңдеті.
Өзіндік жұмысты жоспарлау ықпал береді:
- өзіндік жұмыстың көлемін анықтауда, студенттің жалпы уақытын есепке
алуға;
- пәндер бойынша өзіндік жұмыстардың мерзімін анықтауға;
- студенттердің жұмыс уақытын мақсатты пайдалануға бағыттауға;
СӨЖ ұйымдастыруға байланысты талаптар:
- СӨЖ оқу-әдістемелік кешенде немесе силлабуста, және де білімді
бақылау кестесінде жоспарлау, оларды оқытушылар мен студенттердің
қатаң түрде орындау;
- СӨЖ кеңестерін, студенттердің білімі мен іскерлігін қадағалауды,
дамыған әдістерді қолдану тұрақтылығы және сапасы;
- СӨЖ тапсыру мерзімуін бұзу төмен баллдармен есептеледі;
- СӨЖ өткізу әдіснамасын жақсарту;
Студенттің оқу уақыты екі бөлімнен құралады:
- міндетті, сабақтарға қатысумен шектелген уақыт;
- жеке өзіндік дайындалу уақыты.
Кредиттік оқыту технологиясына сәйкес, студенттің өзіндік жұмысы екі
деңгейге бөлінеді: оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы
(ОСӨЖ) және СӨЖ – аудиториядан тыс өзіндік жұмыс.
Кредиттік оқыту жүйесі өзіндік жұмысты бірінші орынға қояды (оқыту
уақытының 70 %), ОСӨЖ мақсаты: студенттердің СӨЖ орындауға көмек беру.
ОСӨЖ өткізкге төмендегіше талаптар қойылады:
- сабақ кестесіне бөлек жазылады
- өзіндік дайындалу сұрақтары үшін жоспар түзіледі.
- ОСӨЖ үшін тапсырмалар дайындалады
- ОСӨЖ өткізу интерактивті әдістерге негізделуі қажет, өйткені
бұларды қолдану студенттердің оқу материалының есте сақтау
деңгейін көтереді
- ОСӨЖ көп түрлермен өтуі керек
- Дәрістерді өткізу үшін қосымша және көрнекі материалдар қолданылуы
керек (есептер мен жаттығулар, кроссворд, тест, ойындар және т.б.)
Студенттердің өзіндік дайындалу уақыты және өзіндік білім алу үшін
қолданылады. Бұл оқу процесімен тығыз байланыста және бірге жүргуі керек.
Үй жұмысы – бұл студенттің міндетті жұмысы. Ол төмендегілерден
құралады: лекция материалдарын оқулықтар, оқу құралдары, жеке тақырыптары
өзіндік оқу, семинар, коллоквиум, бақылау жұмысы, қорытынды тапсырмаларды
оқу және үйрену.
СӨЖ жоспарлау негізі – бұл студенттердің білімін бақылау кестесі болып
келеді, ол әрбір топқа беріледі және кафедра стендінде болады. Студенттер
семестр немесе триместрдегі барлық жұмыс көлемін және әрбір тапсырам, блок,
модульді бақылау уақытын біледі.
Оқу сабақтарының маңызды түрі лекция. Студенттердің пәндерді оқып-
үйрену тиімділігі барлық уақытта олардың лекция кезіндегі жұмыс жасауына
байланысты .
Оқытушы студенттерге оқулықтың қажетті тарауын және өзінің лекция
жазбаларын оқуды ұсынады. Тақырыптың пәндегі орны мен тәжірибелік
құндылығын көрсетеді.
Лекцияны ұғыну және оны жазу – студенттен тұрақты көңіл бөлуді, алған
мәліметтерді ойлап, қабылдауға, оны бағалауға, қағаз бетіне ықшамдап жазуға
талап ететін күрделі процесс. Лекция соңында оқытушы студенттердің
сұрақтарына жауап беру үшін 5-10 минут қалдырғаны дұрыс.
Семинар сабақтарының басты мақсаты – шығармашылық ойлау қабілетін
дамыту, танымдық қиыншылықтарды жеңіге, ғылыми дүниетанымды қалыптастыру
және білімді жеке көзқарасқа айналдыру. Семинар сұрақтарын жан-жақты және
терең талдау, студенттерді өзіндік және логикалық ойлауға, пікірталас
жасауға, студенттерді әдебиетпен жұмыс жасау барысында байыппен еңбектенуге
үйретеді.
Студенттердің семинарға дайындалу негізінде кафедрасының семинар
сабақтарының жоспары. СӨЖ тапсырмалары кіреді. Бұлар бақылау сұрақтардан,
рефераттар тақырыптарынан, эссе, пікірталас, пікірсайыс, әдебиеттер
тізімінен құралады.
Өзіндік жұмыстарды ұйымдастыруда кеңес беру маңызды орын алады
(бекіту, тақырыптық, проблемалық, шолу). Кеңестер негізінен әдістемелік
сипатта беріледі, яғни семинарларға, реферат жазуға, эссе, аралық және
қорытынды бақылауға дайындалуға әдістемелік кеңес құрайды.
Кеңес негізінде оқытушы міндетті:
- пайда болған қиыншылықтарға студенттерді өзіндік шешуге бағыттау;
- студенттің жеке мүмкіндігін білуге;
- бақылауға сұхбаттау арқылы СӨЖ деңгейі мен жиілігін тексеру.
Білімді бақылау кестесіне сәйкес әрбір модуль аяқталуына байланысты
аралық тапсырмаларды орындау көрсетілген. Аралық бақылау тапсырмасы ретінде
бақылау жұмыстарын, тәжірибелік тапсырмаларды, реферат жазуды және эссе
дайындауды ұсынуға болады.
Студенттерге емтихан алдындағы кеңестер үлкен көмек көрсетеді. Бұл
жерде оқытушы студенттердің сұрақтарына жан-жақты жауап береді.
Дәстүрлі түрлерінен басқа СӨЖ төмендегіше түрлерін ұсынуға болады:
- пәннің белгілі тақырыптары бойынша әдебиеттер тізімін даярлау;
- лекция текстін дайындау және оны аудитория алдында ұсыну;
- дөңгелек стол сценариін дайындау, заң ғылымдарының мәселелері
бойынша пікірталас, пікірсайыс ұйымдастыру.
Студенттер СӨЖ дайындау барысында төмендегіше жұмыс бір түрін қолдана
алады:
- нормативтік материалдар мен деректерді өзіндік оқып үйрену;
- реферат даярлау;
- коллоквиум тапсыру;
- бақылау жұмысын жазу;
- есептер шығару;
- іс-тәжірибелік материалдарды жинау және оқу. СӨЖ тақырыбы бойынша
деректерді жинау;
- ғылыми мақалаларды оқу жіне талдау.
Реферат жазу студенттердің нақты тақырыпта көрсетілген мәселелерді
тереңдете оқып үйренуге бағытталған жұмыс.
Бұл жерде әдебиеттерді дұрыс таңдай білуге көңіл бөлген дұрыс.
Бақылау жұмысы. Бұл студенттердің берілген сұрақтар мен ұсынылған
әдебиеттердің көмегімен жазылған жауаптар.
Өзіндік жұмыстың қызметі – студенттерді фактілерді табуға және өңдеу,
өзінің тұжырымдамасын жасауға, түсінік беру, шешім қабылдауға және алған
білімдерін дұрыс қолдана білуге үйрету. Бұл студентті болашақта үздіксіз
білім алуға, жаңа ақпараттарды табуға дайындайды.
3. Студенттердің өзіндік жұмысының тапсырмалары
1.Эссе тақырыптары
1. Сатып алу сату шартының жалпы ережелері.
2. Айырбас шарты өзара тауар беру міндеттемелерін орындау.
3. Сыйға тарту шартын орындаудан бас тарту және сыйға тартудың күшін жою.
мүмкін болмайтын жағдайлар.
4. Мемлекттік тұрғын үй қорында тұрғын үйді жалға алу.
5. Біртекті заем шарты.
6. Басқаның мүдесіне тапсырмасыз іс-әрекет жасау міндеттемесінің түсінігі
мен мазмұны.
7. Негізсіз баю салдарынан туындайтын міндеттемелер түрлері.
8. Интеллектуалдық меншік обьектілерінің құқықтық режимі мен түрлері.
9. Мұрагерліктің түрлері мен олардың құқықтық реттелуі.
2.Мына тақырыптарда презентация жасау ұсынылады.
1. Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудың ерекшеліктері.
2. Айырбас шарты және бартерлік сауда.
3. Тауар жеткізілімі шарты және өнеркәсіптік өнімді өткізу бойынша
байланыстарды ұйымдастыру.
4. Лизинг шарты. Қаржы лизингінің ерекшеліктері.
5. Тұрғын үйді жалға алу шартын бұзудағы азаматтардың тұрғын үй
құқықтарына кепілдік.
6. Тұрмыстық қызмет көрсетудегі азаматтардың құқықтарын қорғау.
7. Ғылым мен техниканың жетістіктерінің пайда болу мен пайдалану
аясындағы. шарттар.
8. Туындыларды пайдалану жөніндегі лицензиялық шарттар.
9. Қызмет көрсетеу бойынша азаматтық-құқықтық міндеттемелердің түсінігі.
мен түрлері.
10. Сақтандыру міндеттемелерінің жүйесі мен түрлері.
11. Аккредитивті есеп айырысу нысанын құқықтық реттеу.
12. Вексель мен вексельдік құқықтық қарым-қатынастар.
13. Сыртқы сауда бойынша комиссиялық шарттар.
14. Мүліктік залады бірлесе отырып келтірген тұлғалардың жауапкершілігі.
15. Кәсіпкерлік қызметте пайда болатын негізсіз баю садларынан туындайтын
міндеттемелер.
16. Авторлық және сабақтас құқықтарды қорғау.
17. Өсиеттік бас тарту және оны жүктеу.
3. Реферат тақырыптары
1. Сатып алу - сату шартының түрлері.
2. Сатып алу-сату шартының тараптары, олардың жауаптылығы.
3. Сыйға жария түрде уәде беру салдарынан міндеттмелер.
4. Өтемелі қызмет көрсету шартының құқықтық реттелуі.
5. Тасымалдау шартын құқықтық реттеу.
6. Көлік экспедиция шартындағы чартер шартының атқаратын қызметі.
7. Есеп айырысу әдістерінің сипаттамасы мен түрлері.
8. Сақтандыру міндеттемелерінің жүйесі мен түрлері.
9. Басқаның мүддесіне тапсымасыз іс- әрекет жасау мәндеттемесінің
түсінігі мен түрлері.
10. Сыртқы сауда бойынша комиссиялық шарттар.
11. Басқаның мүдесіне тапсырмасыз әрекет жасау.
12. Зиян келтіру салдарынан туындайтын міндеттмелер. Көліктік
міндеттемелер.
13. Зиян келтіру салдарынан туындайтын міндеттемелердегі жәбірленуші
кінәсінің мәні.
14. Займ шарты.
15. Банктік қызмет көрсету шарты.
16. Ақшалай талапты қаржыландырып беру (факторинг) шарты.
17. Факторинг шартының атқаратын ролі.
18. Сақтау шарты.
19. Сақтандыру шарты.
20. Тапсырма және комиссия шартттары.
21. Франчайзинг шартының жалпы сипаттамасы.
22. Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша конкурстық
міндеттемелердің түсінгі және мазмұны.
23. Сауда негізінде пайда болатын міндеттемелер.
24. Ойындарды және пари өткізу салдарынан міндеттмелер
25. Санаткерлік меншік құқығының обьектілеріне айрықша құқықтыр.
26. Авторлық шарттар.
27. Авторлық құқық обьектілерінің түрлері.
28. Сабақтас құқықтар.
29. Өнеркәсіптік меншік құқығы (патенттік құқық).
30. Қазақстан Республикасында өнеркәсіптік меншік обьектілердің азаматтық
құқықтық қорғауы.
31. Қазақстан Республикасының заңдары бойынша мұраны қабылдау және одан
бас тарту.
32. Өсиет бойынша мұрагерлік.
33. Заң бойынша мұрагерлік.
34. Мұрагерлікті заң бойынша иелену.
4. Глоссарий құрастыру үлгілері
№ Термин Анықтауы
1 Сатып алу-сату шарты сатып алу-сату шарты бойынша бір тарап
(сатушы) мүлікті (тауарды) екінші тараптың
(сатып алушының) меншігіне, шаруашылық
жүргізуіне немесе жедел басқаруына беруге
міндеттенеді, ал сатып алушы бұл мүлікті
(тауарды) қабылдауға және ол үшін белгілі бір
ақша сомасын (бағасын )төлеуге міндетті.
2 Тауар жеткізілімі тауар жеткізілімі шарты бойынша кәсіпкер болып
шарты табылатын сатушы (тауар беруші) сатып алушыға
өзі өндіретін немесе сатып алатын тауарларды
кәсіпкерлік қызметке немесе жеке өзіне,
отбасаына, үй ішіне және сол сияқты өзге де
пайдалануға байланысты емес өзге
мақсаттарға пайдалану үшін келісілген
мерзімде беруге міндеттенеді.
3 Келісім шарт жасасу келісімшарт жасасу шарты бойынша ауыл
шарты шаруашылық өнімін өндіруші өзі өсірген
(өндірген) ауыл шаруашылық өнімін-ұқсату
немесе сату үшін осындай өнімді сатып
алуды жүзеге асыратын дайындаушы-тұлғаға
беруге міндеттенеді , ал дайындаушы оны
қабылдауға және ол үшін төлеуге
міндеттенеді.
4 Энергиямен көрсетілген ерекшеліктерді иемденетін (электр
жабдықтау шарты және жылу энергиялары) заттарды өткізуді (
сатып алу-сатуды) реттейтін шарт.
5 Айырбас шарты айырбас шарты бойынша тараптардың әрқайсысы
шаруашылық жүргізуді, оралымды басқаруды басқа
тараптың меншігіне бір тауарды екіншісіне
айырбасқа беруге міндеттенеді (бұл ҚР АК
501 бабының тұжырымдамасы).
6 Рента шарты Рента (нем-rente)- тұлғаның құнды қағазды немесе
қозғалмайтын мүлікті және т.б. тұлғаның
басқаруына беру арқылы мезгілімен алып
тұратын кірісі.
7 Тұрақты рента шарты тұрақты рента тараптары болып рента алушы және
рента төлеуші табылады. Тұрақты рентаны
төлеушілері болып азаматтар (жеке тұлғалар)
және осыған оларға тиым салынбаса
(заңнама бойынша немаесе құрылтайшы
құжаттармен) коммерциялық, коммерциялық емес
заңды тұлғалар келуі мүмкін.
8 Ғұмырлық рента шартығұмырлық рента шартының пәні болып әрбір
қозғалатын және қозғалмайтын мүліктер
жатады. Рента төлеуші рента төлемдерін уақтылы
мерзімде төлеуге міндетті. Шарта көрсетілгендей
тұрақты рента шартынан ерекше айырмашылығы
рента алушылар өмір бойына төлейді.
9 Өмір бойы асырауда өмір бойы асырауда ұстау шарты бойынша рента
ұстау шарты алушы-азамат өзіне тиесілі қозғалмайтын
мүлікті сол азаматты және ол көрсеткен үшінші
бір адамды өмір бойы асырауда ұстауды жүзеге
асыруға міндеттенген рента төлеушінің
меншігіне береді.
10 Сыйға тарту шарты сыйға тарту шарты бойынша бір тарап (сыйға
тартушы) басқа тараптың (сыйды алушының)
меншігіне затты немесе өзіне немесе үшінші
адамға мүліктік құқықты (талапты) тегін
береді немесе беруге міндеттенеді, не
оны өзінің немесе үшінші тұлғаның алдындағы
мүліктік міндеттен босатады немесе босатуға
міндеттенеді.
11 Прокат шарты прокат (ағыл-hire) тұрақты кәсіпкерлік қызмет
ретінде қозғалатын мүлікті жалға беруші.
12 Ақылы шарт тарап өз міндеттемелерін екінші тараптың
алдында орындағаны үшін ақы алуы немесе
басқа мүліктік қанағаттылықты талап етуі.
Көбінесе азаматтық құқығында ақылы шарттар
кездеседі.
13 Ақысыз шарт - бір тараптан екінші тарап берілген мүлік,
жасалған жұмыс немесе атқарылған қызметі үшін
ешқандай мүліктік қанағаттылықты қажет
етпейтін шарт.
14 Мүлік жалдау мүлік жалдау шарты бойынша жалға беруші жалға
(аренда) шарты алушыға мүлікті ақыға уақытша иеленуге және
пайдалануға беруге міндеттенеді.
15 Лизинг шарты - лизинг шарты бойынша лизинг беруші лизинг
алушы көрсеткен мүлікті сатушы меншігіне сатып
алуға және лизинг алушыға осы мүлікті ақы
төлеп уақытша иеленуге және кәсіпкерлік
мақсатта пайдалануға беруге міндеттенеді.
16 Кәсіпорынды жалдау кәсіпорынды жалдау шарты бойынша жалға беруші
шарты жалға алушыға кәсіпкерлік қызметті жүзеге
асыруы үшін кәсіпорынды ақы төлеп уақытша
иеленуге және кәсіпорынды толығымен
біртұтас мүлік кешені ретінде пайдалануға, оның
ішінде құқық иесінің фирмалық атауына және
(немесе) коммерциялық белгісіне, қорғалатын
коммерциялық ақпараттың құқығын, сондай-ақ
жалға берушінің басқа тұлғаларға беруге құқығы
жоқ құқықтар мен міндеттерін қоспағанда,
шартта көзделген басқа да айрықша құқықтық
объектілерді- тауар белгісін, қызмет көрсету
белгісін және т.б. беруге міндеттенеді.
17 Үйлер мен үйді немесе ғимараттарды жалдау шарты бойынша
ғимараттарды жалдаужалға беруші үйді немесе ғимараттарды жалға
шарты алушының уақытша иеленуіне және пайдалануына
беруге міндеттенеді.
18 Сақтандыру шарты сақтандыру шарты бойынша (сақтанушы) сақтандыру
сыйлық ақысын төлеуге міндеттенеді, ал екінші
тарап (сақтандырушы) сақтандыру жағдайы
басталған кезде сақтанушыға немесе шартта
белгіленген сома (сақтандыру сомасы) шегінде
өзінің пайдасына шарт жасалған өзге тұлғаға
(пайда алушыға) сақтандыру төлемін төлеуге
міндеттенеді.
19 Мердігерлік шарты мердігерлік шарты бойынша бір тарап (мердігер)
екінші тараптың (тапсырысшының) тапсырмасы
бойынша белгілі бір жұмысты атқаруға және
белгіленген мерзімде оның нәтижесін
тапсырысшыға өткізуге міндетті, ал тапсырысшы
жұмыс нәтижесін қабылдап алуға және оған ақы
төлеуге (жұмыстың бағасын төлеуге) міндетті.
20 Тұрмыстық мердігерліктұрмыстық мердігерлік шарты бойынша,
шарты кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырушы мердігер
тапсырысшының тапсырмасы бойынша, тапсырысшының
тұрмыстық немесе басқа да жеке
қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған
белгілі бір жұмысты орындауға міндеттенеді, ал
тапсырысшы жұмыстың нәтижесін қабылдап алуға
және оған ақы төлеуге міндеттенеді.
21 Құрылыс мердігерлігі құрылыс мердігерлігі шарты бойынша мердігер
шарты тапсырысшының тапсырмасы бойынша шартта
белгіленген мерзімде белгілі бір объектіні
салуға не өзге де құрылыс жұмысын
орындауға міндеттенеді, ал тапсырысшы
мердігерге жұмысты орындауы үшін қажетті
жағдайлар бағаны төлеуге міндеттеледі.
22 Жобалау және бойынша мердігер (жобалаушы, іздестіруші)
іздестіру тапсырысшының тапсырмасы бойынша
жұмыстарында жобалау-сметалық құжаттаманы әзірлеуге және
мердігерлік шарты (немесе) іздестіру жұмыстарын жүргізуге
міндеттелінеді, ал тапсырысшы оларды қабылдап
алуға және ақы төлеуге міндеттенеді.
23 Ғылыми-зерттеу, бойынша мердігер (атқарушы) тапсырысшының
тәжірибе–конструкторлтапсырмасынд а көзделген ғылыми зерттеулерді
ық және жүргізуге міндетті. Тапсырысшы мердігерге
технологиялық (атқарушыға) техникалық тапсырма беруге, жұмыс
жұмыстардың нәтижелерін қабылдауға және оларға ақы
мердігерлік шарты төлеуге тиісті.
24 Мердігер бойынша жаңа бұйымның үлгісін, оның
тәжірибе-конструкторлконстркуторл ық құжаттамасын, жаңа технология
ық және жасауға немесе үлгісін дайындауға
технологиялық міндеттелінеді.
жұмыстарға
мердігерлік шарты
25 Франчайзинг кешенді кәсіпкерлік лицензия. Кешенді
кәсіпкерлік лицензия шарты бойынша бір
тарап (кешенді лицензиар) екінші тарапқа
(кешенді лицензиатқа) сыйақыға айрықша
құқықтар кешенін соның ішінде лицензиардың
фирмалық атауын және қорғалатын коммерциялық
ақпаратты пайдалану құқығын, сондай-ақ
лицензиаттық кәсіпкерлік қызметінде пайдалану
үшін шартта көзделген айрықша құқықтың басқа
да объектілерін беруге міндеттенеді.
Лицензиялық кешен бұл азаматтық айналым қатысушыларын және олардың
26 құрамдас бөлігі тауарларын жұмыстары мен қызмет көрсетулерін
дарландыру құралдары.
27 Лицензия ( құқық) патент иесінің (лицензиардың) басқа заңды немесе
рұқсат жеке тұлғаға (лицензиатқа) белгілі бір уақыт
аралығында және белгілі сиақы үшін патентпен
қорғалған өнер табыстарды комерциялық тұрғыдан
пайдалануына беретін рұқсат.
28 Патент өнер тапқышқа авторлығын куәландыратын және өнер
табысын айрықша құқығымен берілетін куәлік
29 Патенттік лицензия иесінің (лицензиярдың) фирмаға өнер табыстарды
белгілі бір уақыт аралығында және белгілі бір
сыйақы үшін өнеркәсіптік әрі комерциялық
тұрғыдан пайдалануына беретін рұқсат.
30 Тапсырма келісім Бір тараптың (сенім жүктелген адам) екінші тарап
шарты (сенім білдіруші) есебінен, соның мүддесіне және
соның атынан белгілі бір заңдық әрекеттер
жасауға міндеттейтін кел
31 Тапсырыстар қоржыны осы күнге немесе белгіленген кезеңде фирманың
қарамағында болатын тапсырыстар жиынтығы.
32 Тапсырыстың орындалу тапсырыстарды рәсімдеу мен тиісті тауарларды
уақыты алуда және қызмет көрсету арасындағы уақыт
кезеңі.
33 Сенім білдіруші сенімбілдірілген өкілдерге аталған талаптарға сәйкес
қажетті нұсқаулар беруге міндетті.
34 Сенімгерлік келісім сенімгерлік басқаруға берілетін мүлік иесі мен
шарты басқарушы арасында жасалатын сенімгерлік басқару
келісім шарты.
35 Тапсырма шартының материалдық емес қызмет көрсетулер болып
пәні табылады.
36 Cақтандыру агенті берілген өкілеттіктеріне сәйкес сақтандыру
компаниясының атынан және оның нұсқауы бойынша
сақтандыру шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық
қызметті жүзеге асыратын жеке немесе заңды
тұлға.
37 Агенттік сыйақы Сақтандыру компаниясы мен агенттің арасында
жасалған агенттік келісімнің талаптарына сәйкес
агенттің сақтандыру компаниясының атынан және
оның мүдделеріндегі тиісті міндеттерін
(тапсырмаларын) орындағаны үшін оған төленетін
қызметақы.
38 Аддендум Сақтандыру және қайта сақтандыру шартына қосымша
келісім. Онда шарттардың бұрын қабылданған
талаптарына тараптардың өзара келісімі бойынша
енгізілген өзгерістер мен толықтырулар берілген.
38 Агенттік келісім жеке және заңды тұлғалардың (агенттің)
сақтандыру компаниясының мүддесіндегі немесе
оның атынан тапсырыс-шартының талаптарынан
туындайтын тиісті міндеттерді (тапсырмалары)
орындау жөніндегі жеке және заңды тұлғалармен
(агентпен) жасалатын шарт
40 Тара-тара қоймада сақтау және көлікпен тасымалдау
барысында өнімдердің (тауарлардың) бүлінбей
сақталуын қамтамасыз ететін бұйым.
5. Есептер
1. Мердігерлік шарты бойынша акционерлік қоғам Мамыровқа тұрғын үй салып
беруді міндетке алады. Аталған шартта үйді пайдалануға бергеннен кейін бір
жыл ішінде қандай да бір жасырын кемістіктері байқалатын болса, Қоғам
оларды бір ай ішінде жоюға міндетті деп көрсетілген. Осы міндетті орындауды
кідірткен жағдайда Қоғам Мамыровқа кідірткен әрбір күні үшін үй құнының
0,01 %-і мөлшерінде айып төленеді делінген.
Үй пайдалануға берілгеннен кейін төрт ай өткен соң Мамыров сумен
қамтамасыз ету жүйесінен кемістіктер табады, ол жайды дереу акцонерлік
қоғамға хабарлайды. Акционерлік қоғамның бір айдан артық уақытта кемшілікті
жоймағандығынан, Мамыров ҚР АК 635-бабына сәйкес Ұлан кооперативімен
қажетті жұмыстарды жүргізу жөнінде шарт жасасады.
Барлық жұмыстар аяқталған соң Мамыров акционерлік қоғамнан жасалған
жұмыстарға кеткен шығындарды өтеуді талап етеді. Мамыровпен жасасқан шартта
тұрғын үйде табылған кемшіліктерді жою жұмысына үшінші жақты тарту жөнінде
сөз қозғалмағанына, сондықтан да АК 635-бабының күші олардың арасындағы
қарым-қатынасқа жүрмейтініне сілтеп. Қоғам төлемнен бас тартады.
- Пайда болған дауда кімдікі жөн АК 635-бабының азаматтар жүйесінде
алар орны қандай ?
- Шарттың түрін анықтаңыз ?
- Мердігерлік шартт орындауда міндеттеменің орындалуын қамтамасыз
ететін тарап ?
2. Ерлі-зайыпты Ибрагимовтар некені бұзуды ұйғарып, өзара
жазбаша келісім жасады, ол келісім бойынша Ибрагимов пәтерді
бөлуге үміт артпайды. Алматыдан көшіп кетіп, Ақтөбеде өз анасымсн, бірге
тұрады, ал Ибрагимова, өз тарапынан, олардың қызы - бірінші курс студенті,
институтты бітіргенінше күйеуге шықпауға уәде береді. Неке бұзылған соң
Ибрагимов пәтерден көшіп кетеді. Біраз уақыт өткен соң Ибрагимова өзінің
бұрынғы күйеуінің Алматыда бір бөлмелі пәтерді сатып алу құжаттарын
дайындап жүргенін біледі. Ибрагимова сату-сатып алу келісімді дайындап
жатқан нотариусқа барып, Ибрагимовтың қаладан кету туралы жазбаша
міндеттемесіне қайшы келетін болғандықтан, сату-сатып алу шарттың жасалуы
мүмкін еместігін мәлімдейді. Сату-сатып алу келісімді жүзеге асыруда еш
кедергі жоқ екенін айтып,нотариус шартты куаландырады.Ибрагимова шарттың
жарамсыздығын мойымдау жөнінде талап-арызын сотқа ұсынады.
- Сот қандай шешім шығаруы тиіс?
- Азаматтардың жасаған келісім шарты негізді ма ?
- Сатып алу сату шартында тараптардың жеке мүліктік емес құқықтарын
шектей алады ма ?
3. Кәсіпорынды, мүлік кешені ретінде сату кезінде, сатып алушыға өтетін
мүліктің кұрамын анықтау жөнінде, сатушы мен сатып алушы арасындағы
келіспеушілітер туады. Сатушы оның билеуінде кәсіпорынның сатылмаған өзі
шығарған үкімі қалуын, сонымен қатар өткізіліп жатқан кәсіпорын құрамынан
мүліктік емес құқықтардың (фирмалық аталу құқығы, тауарлық белгі құқығы)
шығарылуын талап етеді.Сатып алушы өз алдына, тек активі бар қолдағы
мүлікті ғана қабылдауға тиіс деп санап, өткізілген кәсіпорынның қүрамынан
оның қарыздарын шығарып тастауды талап етеді.
- Сатып алушы мен сатушының құқықтары мен міндеттері қарастырылған ба
?
- Кешенді кәсіпкерлік лицензия шарты өз деңгейінде жасалған ба ?
- Шарт қалай рәсімделуі қажет ?
4.Манарбаев, құрамында көне алтын ділдалар мен алтын қасықтар, шанышқылар,
сонымен бірге марқұмның қолжазбалық туындылары бар мұраға ие болған алтын
дәлдәлары мен мұра қалдырушының қолжазбаларына ие болу құқығын түсіндіріп
беруін сұрап заң кеңесшісіне барады.
- Қандай түсініктеме берілуі тиіс.
- Мұраны иелену жолдары ?
- Мұраның ашылуы ?
- Заң бойынша мұрагерлік ?
5. XX ғасырдың басында дүние салған жазушының мұражай-үйін ұйымдастыру
комитеті жазушының өмірі мен шығармашылығына байланысты қолжазбалар мен
құжаттарды, жеке заттарды сыйға беруін немесе сатуын азаматтардан сұрайды.
Басқа заттармен комитет жазушының алыс туыстарынан жазушы ие болған стол
мен жазу құралын сатып алады.Біраз уақыт өткен соң әдебиеттанушы Исаев
сатылып алынған заттарды қарап, столдың жазушыға еш қатысы жоғын
мәлімдейді. Ал сатылып алынған жазу құралына келсек, ол шынымен жазушынікі
болған.
- Сатушыға қандай талаптар қоюға болады.
- Мәмілені жарамсыз деп тануға негіз барма ?
- Сатып алу сату шарты негізді жасалды ма ?
- Сатып алу сату шартын жасауда тұтынушының құқығы қорғалды ма ?
6. Қырманов сотқа өз анасының өлімінен кейін ашылған мұраны қабылдау
мерзімін ұзарту жөнінде талап арызын береді. Өз өтінішін ол мұраның
ашылғаны туралы тек қазір, өлімнен 1,5 жыл өткен соң білгенімен дәйектейді.
Істі қарастыру барысында Қырмановтың соңғы жылдар бойы анасымен ешқандай
қарым-қатынас жасамағанын, дәлірек айтқанда, анасының материалдық көмек
сұрағанына қарамастан, оған көмек көрсетпегендігі анықталады. Анасын күту
мен бағуға байланысты барлық жұмысты өз мойнына Қырмановтың анасы алады,
міне, соған мұрагерлік мүліктің бәрі өтеді.
- Қырмановтың талап арызы қанағаттануға жата ма?
- Мұраны қабылдап алу мерзімдердің қандай түріне жатады ?
- Мұраны иелену үшін азаматқа қандай талап қойылады ?
7. Ауыр халдегі ауру Момынов жинақ банкісіндегі өзінің ақша салымын бірнеше
жыл бойы іс-жүзіндегі некелік қарым-қатынаста болған Нұрланованың қарауына
беру туралы сенімхат береді. Сонда Момынов куәгерлердің көзінше Нұрланова
осы қаражат есебінен оны жерлеуге байланысты барлық шығындарын өтеп, ал
қалғанын өз еркімен жұмсасын деген тілегін білдіреді. Осы сенімхатта,
Нұрлановаға мұра бойынша автокөліктің және үй жабдықтарының өтуі туралы
өсиетте, Момыновтың емделіп жатқан ауруханасының бас дәрігерімен
куәландырылады. Момыновтың өлімінен кейін әкесімен бірқатар жылдар бойы
қатынаспайтын, бірақ заң бойынша Момыновтың жалғыз мұрагері болып табылатын
оның ересек ұлы Нұрлановадан Жинақ банкіде Момынова атында сақталған ақша
салымының барлық сомасын беруді талап ете отырып, оған талап арыз ұсынады.
- Осы талап арыз қаншалықты негізделген деуге болады?
- Мұрагер қандай жағыдайда мұраны иелене алады ?
- Өсиет мұра жазу қандай мәміленің түріне жатады ?
8.Омаров жер ресурстары мен қоныстандыру бөліміне үй салу үшін жер
учаскесін бөліп беруді сұрап барады. Омаровтың жергілікті тұрғын үйі
болғанын білмеген аудандық әкімшілік учаске болу жөнінде шешім қабылдайды,
содан соң Омаров учаскеге өзі сатып алған құрылыс материалдарын жеткізіп,
уақытша үй орнатып алады. Көп ұзамай, Омаровтың тұрғын үйі бар екені
белгілі болады да, соған байланысты Омаровқа үй салу үшін учаске беру
туралы шарт жасауға келісім бермейді, ал оған дейінгі учаске бөліп беру
шешімі жойылады. Одан басқа аудандық әкімшілік Омаровтың учаскені құрылыс
материалдарынан босатып, уақытша үйін бұзуын талап етеді. Омаров сотқа
әкімшілікті шарт жасауға күштеу жөнінде талап арыз береді. Талап
талаптарына негіздеме ретінде Омаров ересек қызына қалдыруға ниетті болған
басқа тұрғын үйі барын жасырмағанын айтады.Құрылыс материалдарын сатып
алуға, оларды тасымалдауға және уақытша үйді орнатуға ол
материалдық шығындар, егер учаске тартылып алынса, шығындар кез келген
жағдайда өтелуі тиіс.
- Сот қандай әрекет істсуі тиіс?
- Азаматқа келтірілген шығының орны толтырылады ма ?
- Жер учаскесін заңсыз пайдаланғандығы үшін айып төлейді ме ?
9. Білалов пен Қарсақбаев жаңа үйден екі бөлмелі пәтерлерге ордерлер алады.
Тұрғын үй пайдалану ұйымымен шарттар жасасу кезінде Білаловқа берілген
пәтердің 5-қабатта, бірақ оңтүстік жақта орналасқаны, ал Қарсақбаеввтың
пәтері солтүстік жақтың 2-қабатында екені анықталады, Тұрғын үй пайдалану
ұйымының бастығының көзінше Қарсақбаев күнгей жақта тұру үшін 2-қабаттағы
пәтерді қуана беретінін мәлімдейді, ал Білалов сол арада келісімін береді.
Тұрғын үй пайдалану ұйымының бастығы ондай келісімге қарсылығы жоқтығын
білдіреді.
- Жасалған келісім бойынша тұрғын үйді жалға беру туралы шарт жасау
орында ма?
- Келісім шартты нотариуспен куәландыру міндетті ме ?
- Ұсынбалы орьдер дегеніміз не ?
- Атаулы орьдер дегеніміз не ?
10. Елес фирмасы тапсырыс беруші-ауылшаруашылық өнімін өңдеу комбинаты -
тапсырыстың толык, сомасына банк кепілдігін беретін болса, құрылыс бойынша
жұмыстар жүргізуге келіседі. Комбинат банк кепілдігін алады, бірақ
құрылыстық мердігерлік шартына қол қоюдан бас тартады, ол банктен алған
қаржыны өзінің күнделікті қажеттіліктеріне жұмсауды ұйғарады.
Банктің кепілдікке қол қоюынан кейін Комбинат оған кепілдік сомасын
Комбинаттың есеп шотына аударуды сұрап хат жібереді. Банк ондай талапты
банкке тек мердігер – Елес фирмасы Комбинаттың орындалған жұмыстардың
ақысын төлемеген жағдайында ғана қоя алады деген оймен одан бас тартады.
Екінші хатында банк кепілдігі негізінде несие беру кепілдігі болып
табылатынын, Комбинат талабынан бас тартпайды. Ақшаның іс жүзінде қайда
(құрылыстың төлеміне не шикізат сатып алуға кететінін) банктің білуі қажет
емес деп санайды.
- Банк кепілдігіне және оның орындалу шарттары қандай?
- Кепіл болушылық негізді ме ?
11. Несие шарты бойынша қарыз алушы адам әрбір кешіккен күні үшін өз
уақытында өтелмеген ссуданың 20%-ін төлеуге міндеттенеді. Қарыздың 75%-ін
өтеп, қарыз алушы қалған соманы қайтаруды үш айға кешіктіреді, соған
байланысты несие беруші қарыздарға шартта қарастырылған айыпты төлеу
жөнінде талап қояды.Қарыз алушы талап арызда баяндалған жайттарға қарсы
болмай, соттан оны айып төлеуден босатуды сұрайды, өйткені айып мөлшері
қалған қарыз сомасынан 15 еседей асады, қарыздың негізгі бөлігі өз
уақытында өтелген, қазіргі уақытта ол жұмысынан айрылып, материалдық
тапшылық көруде.
- Сот қандай шсшім қабылдауга құқылы?
12. Шаштаразда киім ілетін жерден Сапаровтың бағалы аң терісінен тігілген
бас киімі ұрланып кетеді. Оның, орнына жасанды теріден тігілген ескі
баскиім қалдырылған. Сапаров киім ілетін орында қызмет көрсететін
комбинатқа бас киімінің және келтірілген моральдық зиянның орнын толтыру
жөнінде талап арызын ұсынады. Тұрмыстық кызмет көрсету комбинаты талапқа
қарсылық білдіре отырып, бас киім жоғалған күні киім ілуші әйел ауырып
қалғанын, ал оны алмастыратын ешкім болмағанын айтады. Сапаров мүндай
қымбат бас киімін киім ілетін жерге қоймауы тиіс еді. Болған окиғада ол өзі
кінәлі, сондықтан да талаптан бас тартуы қажст, ал зиянның орнын толтыру
ретінде киім ілетін жерде қалдырылған ескі бас киімді алуына болады.
- Іс қалай шешілуі тиіс?
- Сапаровтың қойған талабы негізді ме ?
13. Мирас сауда фирмасы осы жылдың ақпан айында жасалған сату-сатып алу
шарттың орындалуы үшін Фуатоваға тұрмыстық электр құрал береді. Құралдың
жарамдылығының кепілдік мерзімі 6 ай. Сол жылдың қараша айында Фуатова
шартты бұзу, шығындарды төлету және моральдық зиянның орнын толықтыру
жөнінде талап арызбен сотқа барады, ол сатылған құралдың сапасыз жұмысына
сілтеу жасайды. Фирма талапқа қарсы болады жәнс талаптан бас тартуды сұрау
негіздерінің ішінде сату-сатып алу шартының аяқталғанын, соған байланысты
арызданушының сату-сатып алу шартын бұзу жөніндсгі талабы негізсіз екенін
айтады.
- Сатып алу сату шартында тұтынушылардың құқықтары заңмен қорғалады ма
?
- Сатып алушы заттың жарамдылық мерзімін өткізіп алуына байланысты
сатып алушыға заттың шығыны төленеді ме ?
14.Маңғыстау кітап баспасы автор Нұрымановпен Маңғыстау тарихы
монографиясын жарыққа шығару туралы шарт жасасады. Қол жазба рецензия
берушілердің жақсы бағасына ие болады. Бірақ, сонымен қатар, ескертулері де
болады олармен автор толығымен келіседі де, қол жазбаға тиісті анықтамалар
мен толықтырулар енгізуге ниет білдіреді. Баспа, толықтыру жұмыстарына,
авторға төрт ай мерзім береді. Автор аяқ астынан қайтыс болады. Баспа
марқұмның мұрагерлеріне, тарихшы Ибрагимовқа, қол-жазбаны аяқтау үшін
тапсыруы сұрайды. Мұрагерлер өз келісімін береді.
- Толықтырылып жарық көрген монография авторы деп кімді санау қажет?
- Қандай авторлық құқықтар мұрагерлік бойынша беріледі?
15. Радиодан Ғылым жаңалықтарды рубрикасы Исмайловтың Балқаш көлінің
түбін зерттеу нәтижелері мақаласы эфирге шығарылады. Автор оған қаламақы
төлеуді, келесіде оның рұқсатынсыз мақаласын қайталамауды талап етеді.
Радиокомитет авторлық заң бойынша барлық жарық көрген мақалалар автордың
келісімінсіз және қаламақы төлеусіз эфирге шығарылуға болатынын айтады.
- Бұл дауда кімдікі дұрыс?
- Автордың келісімінсіз және қаламақы төлеусіз оның туындысын қолдану
қандай жағдайларда рұқсат етіледі?
16. Екі автор бас орамалдарына арнап суреттерді жасайды. Барлық туындылар
үшін, соның ішінде қызмет тапсырмасы ретінде жасалғандар үшін де авторлық
құқық авторлардың өздеріне беріледі дегенге сілтеп, авторлар кәсіпорын
әкімшілігінен олардың суреттерін пайдалану жөнінде шарт жасасуды талап
етеді. Еңбек шартында авторлар еңбегінің барлық шығармашылық туындыларын
пайдалану құқығы жұмыс берушіге берілетіні анық көрсетілгенін ескертіп,
кәсіпорын әкімшілігі авторлар талабын орындаудан бас тартады.
- Бұл дауда кімдікі дұрыс?
- Қызмет туындыларына авторлардың құқықтары қандай?
6.Құқықтық құжаттарының үлгілері
ҮЛГІ 1
(Тұрғын үй сатып-алу сату шарты
___________________________________ _қаласы
______________20____ж
Бір тарптан____________________________ ___________________негізінде әрекет
ететін, әрі қарай
Шаруашылық деп
аталатын___________________________ _________________________________өк ілі
(ауылшаруашылқ немесе басқа мекеменің атауы және тұрған жері)
________________________ және екінші тараптан ________________
________________________негізінде
(қызметті , тегі., аты- жөні)
( жарғы , қағида)
және екінші тараптан_______________негізінде әрекет ететін, әрі қарай
Сатып алушы деп аталатын
___________________________________ ___________________________________ ______
________________
( шаруашылық жұмысшының немесе тұрғын үй сатып алушы
азаматтың тегі, аты- жөні)
төмендегілер туралы осы шартқа қол қойды.
1.Шаруашылық сатады, ал Сатып алушы усадьба типті, алаңында құрылыстары
бар, әрі қарай Тұрғын үй деп аталатын, № _______жалпы ауданы _____
кв.м,оның ішінде тұрғын алаңы_____ кв.м болатын_____бөлмеден
тұратын______________________ орналасқан тұрғын үйді сатып алады.
(қала, кеңшар , село ,
ауыл, көше атаулары)
Сатылатын үйдің баланс (қалдық) құны
___________________________________ _______теңгені құрайды.
(соманы жазумен және санмен жазыңыз)
2. Сатып алушы тұрғын үйдің баланс құнының __________ пайызын төлейді, ол
_______________________
(төлем тәртібін
көрсетіңіз)
теңгені құрайды; көрстеілген соманың төлемі жүргізіледі.
3.Меншік құқығының Сатып алушыға өтуі мемлекеттік тіркелуіне дейін Сатып
алушы мен Шаруашылықтың осы шартты орындауы Тараптарқатынастарын үшінші
тұлғаның өзгертуіне негіз болмайды.
4.Осы шартқа сай Сатып алушы тұрғын үй орналасқан жер учаскесіне
төмендегідей құқыққа ие болады
___________________________________ ___________________________________ ______
________________
(жалдау құқығы немесе жер учаскесіне басқа құқық)
5.Ұсынылып отырған учаскенің көлемі _____________құрайды. Жер
учаскесінің құны________________________ құрайды.
6. Тараптар өткізу актісіне қол қойғаннан кейін Шаруашылықтың тұрғын үйді
беру міндеттері орындалды деп деп есептелінеді.
7.Сатып алу сату шарты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz