Тұрғын үйге меншік құқығын тоқтатудың негіздері
Ф.7.03-03
Қазақстан Республикасының тұрғын үй құқығы пәні бойынша
семинар сабағын орындауға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Шымкент, 2015 ж
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.О.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Азаматтық құқық және азаматтық іс жүргізу кафедрасы
МамаеваМ.Н.
Қазақстан Республикасының тұрғын үй құқығы пәні бойынша
студенттердің семинар сабағын орындауына арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
5В030100-Құқықтану мамандығында оқитын студенттер үшін
Оқу нысаны күндізгі
Шымкент, 2015
ӘӨЖ: 340.0 (075.5)
Құрастырған аға оқытушы Мамаева М.Н
Қазақстан Республикасының тұрғын үй құқығы пәні бойынша студенттердің
семинар сабағына арналған әдістемелік нұсқау.
Шымкент: М.Әуезов атындағы ОҚМУ,2015ж. 18 бет.
Семинар сабағына арналған әдістемелік нұсқау оқу жоспарының талаптарына
сәйкес жасалған және студенттердің семинар сабағын орындауына барлық
қажетті мәліметтерді қамтиды.
Семинар сабағына арналған әдістемелек нұсқау Құқықтану мамандығының
студенттеріне арналған.
Қысқаша анотация. Қазақстан Республикасының тұрғын үй құқығын оқып
үйрену тұрғын үй қатынастарының пайда болуы, оларды өзгерту және тоқтату
ерекшеліктері, оларға түрлік сипаттама беріледі, оның ішінде тұрғын жайға
меншік құқығы қатынастары, мемлекеттік және жеке тұрғын үй қорынан тұрғын
үйді жалдау шарттарынан туындайтын қатынастар оқытылады. Тұрғын үй құқығы -
Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй қатынастарына байланысты қоғамдық
қатынастарды реттейтін жаңа құқық салаларының бірі болып табылады.
Пікір жазғандар (рецензент):
Елікбай М.Ә.– з.ғ.к., М.О. Әуезов атындағы ОҚМУ-нің Азаматтық құқық
және азаматтық іс жүргізу кафедрасының меңгерушісі
Рахметова Г.Р. - з.ғ.к., М.Әуезов атындағы ОҚМУ Азаматтық құқық және
азаматтық іс жүргізу кафедрасының аға оқытушысы
Исмаилов А.А.-з.ғ.к., М.Әуезов атындағы ОҚМУ Конституциялық, кеден және
халықаралық құқық кафедрасы
Азаматтық құқық және азаматтық іс жүргізу кафедрасының мәжілісінде
қарастырылды және баспаға ұсынылды.
(№ ___ хаттама _________2015ж.).
Заңтану және халықаралық қатынастар факультетінің әдістемелік коммисиясы
(№ ___ хаттама ___ _____2015ж.).
Баспаға М.Әуезов атындағы ОҚМУ-ң Оқу -әдістемелік Кеңесі ұсынған.
№ хаттамасы " 2015 ж.
© М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті, 2015 ж.
Мазмұны
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.Семинар сабақтарын жүргізу
нысандары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..7
2.Негізгі бөлім
1-тақырып. Тұрғын үй құқығының
түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..9
2-тақырып. Тұрғын үй заңнамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..10
3-тақырып. Тұрғын үй
қорлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .12
4-тақырып. Тұрғын үй-жайға меншік
құқығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 14
5-тақырып. Тұрғын үйге меншік құқығын тоқтатудың негіздері мен
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... 15
6-тақырып. Жеке тұрғын үй қорындағы тұрғын жайды жалдау
шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... .17
7-тақырып. Кондоминиум
ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 19
8-тақырып. Кондоминиум обьектісі басқарудың негізгі
нысандары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 20
9-тақырып. Тұрғын үй және тұрғын үй-құрылыс
кооперативтері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .23
10-тақырып.Мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйлерді беру
шарттары ... ... ... ... ... ... .25
11-тақырып.Мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйлерді
жалдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... 27
12-тақырып.Мемлекеттік тұрғын үй қорындағы тұрғын үйлерді пайдалану құқығын
тоқтату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
13-тақырып. Қызметтік тұрғын үйлер және
жатақханалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
14-тақырып.Тұрғын үй-жайларға және коммуналдық қызметтерге ақы
төлеу ... ... ... ... ... ... .31
15-тақырып.ҚР Тұрғын үй заңнамасының бұзылғаны үшін
жауапкершілік ... ... ... ... ... .. ... ...33
Тест
сұрақты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .34
3.Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..38
Кіріспе
Тұрғын үй құқығы пәні құқықтану мамандығы бойынша дәріс алып жүрген
студенттердің теориялық білім деңгейлерін жоғарылатумен қатар, семинарлық
дәрісінде тәжірибелік тапсырмалармен ұштастыру үшін қарастырылып отыр
Еліміз егемендігін алып, өз алдына ел болып өз құқықтарын түзе бастағаннан
бері түрлі салалар бойынша туындап жататын, еліміздің бүгіні мен болашағын
қамтамасыз етіп отыратын маңызды мәселелер мен адамзаттың негізгі әрі
маңызды апартаменттерінің бірі болып табылатын тұрғын үйге қатысты
туындайтын мәселелерді реттеу аталған курстың мақсаты әрі міндеті. Кез
келген сала маманы осы пәнмен, осы мәселелермен етене таныс болуы тиіс.
Өйткені кез келген сала - заң, экономика, халықаралық қатынастар т.б.
салалар өз қызметтерінде осы саламен тығыз өзара байланысты.
Тұрғын үй құқығын оқытудың мақсаты – тұрғын үй құқығы студенттердің
ғылыми көзқарасын, осы сала бойынша білім деңгейін арттыруға, оларды
өмірге, еңбекке, қоғамдық қызметке дайындауға, ел ішіндегі мемлекеттің
негізгі құқықтық қатынастарының бірі болып табылатын тұрғын үйге қатысты
жағдайларды жақсы тұспалдауына көмектеседі. Сонымен бірге пәннің оқытылу
міндеті студенттерді жүйеленген қоғамдық құқықтық тәрбиеге, қоғамның
өнегелік және құқықтық ережелерін орындауға, сондай-ақ өмірге деген
белсенділігін арттыру болып табылады.
Бұл пәннің негізгі мақсаты Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй
қатынастарын құқықтық реттеуді оқыту. Тұрғын үй құқығы негізгі заң білімін
беретін міндетті пәндердің бірі болып табылады. Білікті заңгер тұрғын үй
қатынастары субъектілерінің құқықтарын толықтай қорғау үшін осы
қатынастарды құқықтық реттейтін білімге ие болуы қажет. Практикалық іс-
тәжірибесінде заңгер тұрғын үй қатынастары субъектілерінің заңды құқықтары
мен міндеттерін қорғауға қатысты тұрғын үй қатынастарының кез-келген
мәселелері туралы студенттерге керекті білім беру мақсатын көздейді.
Тұрғын үй құқығы курсын оқытудың негізгі міндеттері ретінде
студенттердің егемен Қазақстанның тұрғын үй құқығы жөнінде мәлімет алуы
болып табылады. Бұл пәннің сұрақтарын игеру Қазақстан Республикасындағы
тұрғын үй қатынастарын құқықтық реттеу туралы мол мағлұмат мүмкіндік,
сонымен қатар, тұрғын үй қатынастарын реттейтін негізгі нормативтік актілер
жөнінде мәлімет береді.
Курсты оқыту барысында Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй саласын
құқықтық қамтамасыз етудің әртүрлі қырлары қамтылады, оның ішінде
мемлекеттік тұрғын үй саясаты, тұрғын үй қорын мемлекеттік басқару, жеке
тұрғын үй құрылысы, мемлекеттік тұрғын үй беру тәртібі мен жағдаяттары және
т.б. Осы пәнді оқыту процесінде студенттердің алған білімі мамандандыруға
қарамастан заңтану мамандығы бойынша базалық заң білімін алу үшін қажет.
1.Семинар сабақтарын жүргізу нысандары
Студенттің семинарлық сабақққа қатысуы оқу жоспарының міндетті шарты
болып табылады.
Семинар сабақтарының басты мақсаты – шығармашылық ойлау қабілетін
дамыту, танымдық қиыншылықтарды жеңіге, ғылыми дүниетанымды қалыптастыру
және білімді жеке көзқарасқа айналдыру. Семинар сұрақтарын жан-жақты және
терең талдау, студенттерді өзіндік және логикалық ойлауға, пікірталас
жасауға, студенттерді әдебиетпен жұмыс жасау барысында байыппен еңбектенуге
үйретеді.
Студенттердің семинарға дайындалу негізінде кафедрасының семинар
сабақтарының жоспары. Әр тақырып бойынша қолданалатын әдебиеттердің тізімін
және семинарлық сабақтардың жоспарларымен уақытылы таныстырып өту қажет.
Семинар бұл талқыланытын мәсеселер бойынша барлық тыңдаушылар
өздерінің пікір ойларымен алмасыу қажет. Сондықтан студенттердің тақырып
бойынша конспектілері болуы қажет және де сол тақырып бойынша семинарлық
сабаққа дайындалып келуі қажет.
Семинарды таңдау нысаны әртүрлі факторларға байланысты болады:
пәннің сағат көлеміне, топтағы студенттердің санына, курстардың
тақырыптардың өзара арақатынастарына байланысты болады т.с.с. Басқа да
сабақтардың тақырыптары бойынша: практикалық сабақтар, ойындар, оқытуларға
көңіл бөлінеді.
Семинарлық сабаққа дайындық барысында, оқытушы семинарлық сабақтың
ең негізгі мақсаты - бұл студенттердің өзіндік жұмысының деңгейін
арттыруға бағытталуы қажет.
Семинарлық оқытуда өз-өзіне сенімділік күші дамиды, өз-өзінің
мақсатына жету мүмкіндіктері сеніммен артады.
Сонымен, семинарлық сабақтар студенттердің өзін-өзі дайындаудағы
қателіктерін уақытылы жою және ол қателіктердің қайталанбауын және
тақырыптарды жауапкершілікпен қарауын қамтамасыз етеді. Семинардағы сапалы
бақылаулар студенттердің өзіндік жұмысының сапасын жақсартады және келесі
сабақтар бойынша шығармашылық талқылауларға дайындайды.
Семинардың нысандары:
• сұрақ-жауап семинар;
• студенттреге күні бұрын берілген жоспар бойынша жан-жақты әңгіме
өткізу;
• студентердің ауызша баяндамалары, соңынан оны талқылау;
• жазбаша рефераттарды талқылау;
• теориялық конференция;
• семинар диспут;
• түпнұсқаға түсінік бере отырып оқу;
• тағы басқа
ЖОО-да негізінен алғанда жоғары курстарда арнайы семинарлар
өткізіледі. Бұл семинардың жоғары формасы, онда студенттер рефераттар мен
баяндамаларды орындау барысында қарапайым зерттеу жұмыстарын жүргізеді.
Оқытушының қорытынды сөзімен семинар аяқталады.
Теориялық семинар
Семинар өткізудің өзіндік сипаттамасы , мақсаты , тапсырмасы
бойынша үш түрге бөлінеді:
Теориялық семинар оку тәртібі боиынша оқытудың бірінші этапы кейінгі
кезеңінде қажетті.
Теориялық семинарда әртүрлі әдіс-тәсілді қолдануға болады және
барлық студенттер нақты түсініктер мен конструкцияларды қолдана алады
Бірнеше студенттерге бірге немесе жекеше бір тақырыпқа талқылауға
дайындауға тақырып беріледі. Жеке студенттерге нақты бір мақалаға
қүнделікті тудыратын қызықты қоғамдық проблемалар туралы тапсырма
беріледі.
Семинарлар, дәрістер секілді, сабақтың теориялық формасына жатады.
Студенттер семинар сабақтарында дәрістерден және өзінің дербес жұмысы
арқылы алған білімін тереңдетіп, нығайтады, өз сенімін тексереді және
айқындайды, терминологияны меңгереді, сол арқылы еркін оқуға үйренеді, өз
көзқарасын қорғайды
Семинар-диспут бұл ғылыми қоғамға қажет тақырыптарға жария пікір-
талас. Диспут барысында өзінің әріптесіңді немесе қарсыласыңның пікірін
тыңдау керек. Оның ұстанған позициясын, оның ұсынған аргументтерінің
жүйесін, түсініп тыңдау керек. Егерде оның ұсынған аргументі сенімсіздік
тудырса, қатысушылардың алдында өзіндік қөзқарасын түсіндіріп, дәлелдей
білу керек.
Диспутты өткізу үшін студенттердің теориялық дайындықтары болу керек.
Мұндай семинар өзін өзінің мақсатын студенттердің көпшілігі пікір талас
сұрақтарға өздерінің көзқарастары бар жағдайда іске асыра алады. Оны
дөңгелек үстел ретінде өткізуге болады, әр студент өзінің ұстанымын айтып,
мұғалім немесе тыңдаушылар қортындылап бір шешімге келді. Семинар-диспутты
іскерлік ойын элементтерімен арқылы өткізіге болады. Ол үшін талқыланып
жатқан мәселелерге екі-үш кеңінен таралған көзқарастар талқыланады,
тыңдаушылар жақтаушыларға немесе қарсыластарға болып бөлінеді. Бөлінген
топтар өздерінің нақты дәлелдерін, ұстанымдарын, дәлелдемелерін ұстанады.
Студенттер арасындан сарапшыларды таңдауға болады, ар ұйымдастыру және
қатысуы болып есептеледі. Ол семинар өткізілуінің барысын қадағалайды.
Семинар барысында оқытушы мәселелерді белгілейді, тапсырмаларды
қалыптастырады, әдебиеттерді береді. Сонымен, оқытушы семинарды бітіріп,
қортындылап, қызықты сәттерді және жақсы жауап берген тыңдаушыларға баға
береді.
Семинардың жақсы өтуі студенттің алдын –ала диспутқа, өзіндік жұмысқа
дайындығына байланысты. Қортынды семинар жеке тақырыптардың қортындылау
мақсатын ұстанады. Егерде курс барысында студент өзінің жақсы білімін
көрсетсе, оның бағасы ескерледі. Студентті соған алдын-ала дайындау керек.
Мұндай шара студеттің өзіндік жұмысқа деген қызығушылын арттырады.
Семинарлық сабақтардың тапсырмасы мен мақсаты: өзіндік ойлау, студеттердің
шығармашылық белсенділігін арттыруды, студенттің ғылыми –зерттеу
жұмыстарына қызығушылығын арттыру, анықтама әдебиеттерін дұрыс қолдануды
дамыту болып табылады.
Студенттерге ғылыми дисскуссияның негізгі тәртіптерін білген және
сақтаған жөн:
• Болмашы нәрсеге егескенше, нақты іске талас.
• Адамды емес, идеяны сана.
• Өзінің таласқан адамның көзқарасын құрметте.
• Өз көзқарасыңды баяндамастан бұрын, мүмкіндігінше, жауап қайтаратын
көзқарасыңды дәл белгіле.
• Кіммен пікір таластырсаң, оған үстемдік етуші болма.
• Өзіңнің білімің мен шешендігіңді көрсеткенше, шындықты анықтауға
тырыс.
• Өз кінәңды мойындай біл, жеңілген жағдайда әділ сөзге тоқту
1-тақырып. Тұрғын үй құқығының түсінігі.
Семинар жоспары
1. Тұрғын үй құқығының түсінігі.
2. Тұрғын үй құқығының мүліктік қатынастарды реттеудегі ролі, маңызы және
міндеттері.
3. Құқық салалары жүйесіндегі тұрғын үй құқығының алар орны.
4. Тұрғын үй қатынастарын құқықтық реттеудің әдісі.
Сабақтың өту түрі – семинар-дискуссия.
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер. Тақырып бойынша қысқаша
теоретикалық мәліметтер. Тұрғын үй құқығы бұл тұрғын үй қатынастарын
реттейтін құқықтың нормалар жинтығы. Құқықтық ғылымдарда пән ретінде
қандайда бір обьектіге қатысты қоғамдық қатынастар болып табылады. Тұрғын
үй құқықтын реттеу пәні ретінде заңнамада және зани әдибиеттерде тұрғын үй
қатынастар деп аталатын қоғамдық қатынастардың белгілі бір жиынтығы болып
табылады.Тұрғын үй құқығы пәнін оқытудың негізгі міндеттері ретінде
cтуденттердің Егемен Қазақстанның тұрғын үй құқығы жөнінде мәлімет алуы
болып табылады. Бұл пәннің сұрақтарын игеру Қазақстан Республикасындағы
тұрғын үй қатынастарын құқықтық реттеу туралы мол мағлұмат мүмкіндік,
сонымен қатар, тұрғын үй қатынастарын реттейтін негізгі нормативтік актілер
жөнінде мәлімет береді. Пәнді оқыту барысында Қазақстан Республикасындағы
тұрғын үй саласын құқықтық қамтамасыз етудің әртүрлі қырлары қамтылады,
оның ішінде мемлекеттік тұрғын үй саясаты, тұрғын үй қорын мемлекеттік
басқару, жеке тұрғын үй құрылысы, мемлекеттік тұрғын үй беру тәртібі мен
жағдаяттары және т.б.
Соңғы кездері тұрғын үй құқығы қатынастары күрделі өзгерістерге
ұшырады. Бұл өзгерістер экономиканың дамуымен және жеке меншіктің өзгеріске
ұшырауымен тығыз байланысты.
Тұрғын үй қатынастарының дамуын келесі кезеңдерге бөліп көрсетуге
болады:
Бірінші кезең 1917- 1982 жылдар аралығы, екінші кезең 1984-1992 жылдар
аралығы, үшінші кезең 1992-1997 жылдар аралығы.
1917 қазан төңкерілісінен кейінгі КСРО ның өмір сүрген кезеңінде
тұрғын үй заңы азаматтық заңның құрамында болды. Бірінші кезеңде халықты
тұрғын үймен қамтамасыз ету ауқатты адамдарға тиесілі тұрғын үйлерді қайта
бөлу есебінен қамтамасыз етілді. Кейіннен 20 ғасырдың отызыншы жылдарында
тұрғын үй құрылысы басталды. Алғашқы кезде барлығын тегін тұрғын үймен
қамтамасыз ету қарастырылды. Бірақ азаматтарға тұрғын үй бергеннен кейін
бірден оған ақы төлеу бойынша белгілі бір нормаланған ставкалар енгізілді,
өйткені эканомикалық тұрғыдан толығымен тегін тұрғын үй беру ойға қонымсыз
еді.
Әдістемелік нұсқау
Семинарлық сабақққа дайындық үшін тұрғын үй құқығы терминіне,
тұрғын үй, деген терминдерге ерекше көңіл бөлуіміз керек. Семинарлық
сабақтың барлық сұрақтарына жауапты анықтаулардан бастау қажет. Халықты
тұрғын үймен кезекті қамтамасыз етудің қол жеткізілген пайыздары жария
етілетін бесжылдықтар жоспары тұрақты түрде сәтсіздікке ұшырай бастады.
Келесі кезең 1984жылы 1-қаңтарда Қазақ ССР Тұрғын үй кодексі
қабылданды. Осы кезден бастап яғни 1984ж 1қаңтардан бастап Қазақстанның
тұрғын үй заңы азаматтық заңнамадан бөлініп жеке сала ретінде дами
бастады. Бұл азаматтық заңнамада тұрғын үй қатынастарын реттейтін нормалар
мүлдем жоқ дегенді білдірмейді. Мысалыға ҚР АК 30 тарауы тұрғын үйді
жалдау деп аталады. Бұл тарауда үш бап қарастырылған: тұрғын үйді жалдау
шарты, мемлекеттік тұрғын үй қорындағы тұрғын үйді жалдау шарты, жеке
тұрғын үй қорындағы тұрғын үйді жалдау шарты. Бірақ аталған нолрмалар
тұрғын үй қатынастарын реттеуде жалпы нормаларды ғана қамтиды.
1984 жылы қабылданған кодекстің орнына бірінші шілде 1992 жылғы жаңа
тұрғын үй кодексі, әлеуметтік эканомикалық жағдайлардың өзгергендігіне
қарамастан, ескі заңда болған нормаларпды сақтап қалды. Осылайша тұрғын
үймен қамтамасыз етудің ескі бөліп тарату жүйесі сақталып қалды. Қайта
қалыптасып кенле жатқан нарықтық экономикалық қатынастар жүйесінде бұл
мүмкін емес болды. Соның салдарынан 6 қыркүйек 1993жылы ҚР Президентінің
Жаңа тұрғын үй саясаты туралы Жарлығы қабылданды.
1997 жылы ҚР Үкіметі ипотеканың қажеттілігіне байланысты
Мемелекеттік тұрғын үй саясатының жаңа эканомикалық жағдайларда жүзеге
асыру туралы Қаулы қабылдады. Қазіргі уақытта тұрғын үй қорлары туралы ҚР
заңы қабылданған.
Тақырып бойынша семинар сабағына қойылатын бақылау сұрақтары:
1.Қазақстан Республикасының тұрғын үй заңнамасы қашан қабылданды?
2.Тұрғын үй құқығының анықтасын беріңіз?
3.Тұрғын үй құқығының қандай міндеттері бар?
4.Тұрғын үй құқығының әдістерін атаңыз?
Тақырып бойынша семинар сабағына берілетін тапсырмалар:
1.Тапсырма:
Тұрғын үй кұқығының құқық саласындағы алатын орны мен роліне байланысты
ғалымдардың пікірі үш бағытта өрбіді. Алғашқы пікір: "тұрғын үй құқығын
азаматтық құқықтың ерекше институты " дегенге сайыса, екінші пікір: "тұрғын
үй құқығын кешенді құқық саласы " дейді, ал үшінші бір пікір: "тұрғын үй
құқығы құқықтың жеке саласы болуы да ықтимал " деп есептейді.
Сұрақтар:
1.Осы үш пікірді ұстанатын ғалымдарды атаңыз және бұл
пікірлердің негізінде қандай ұстанымдар бар?
2.ҚР-ның тұрғын үй құқығының құқық саласында алатын орнына
қатысты сіздің пікіріңіз қандай және оны дәлелдеуге тырысыңыз.
2-тақырып. Тұрғын үй заңнамасы
Семинар жоспары
1. Тұрғын үй құқығының қайнар көзі, түсінігі, түрлік сипаттамасы.
2. Тұрғын үй заңнамасының түсінігі.
3. Тұрғын үй заңдары дамуының негізгі сатылары.
Сабақтың өту түрі - ауызша сұрау
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер. Тұрғын үйлерді пайдалану
бойынша шарттық қатынастар жалпы түрде реттелетін Қазақстан Республикасының
Конституциясы мен Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен қатар,
тұрғын үй құқықтық қатынастары арнайы реттейтін заңдар. Тұрғын үй
қатынастарын кешенді түрде реттейтін заңды акті болып Тұрғын үй
қатынастары туралы Қазақстан Республикасының 16 сәуір 1997 жылғы заңы.
Тұрғын үй қатынастарының бірқатар мәселелері заңдармен қатар заңға
сәйкес актілер деңгейінде де реттеледі. Мемлекеттік тұрғын үй қорынан
тұрғын үйлер беру қазіргі таңда Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2
қыркүйек 1989 жылғы Мемлекеттік тұрңын үй қорынан тұрғын үйлерді беру,
жалға алу және пайдалану тәртібі туралы№ 1 292 қаулысымен реттеледі.
Қызметтік тұрғын үйлермен қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының Тұрғын
үй қатынастары туралы Заңынан басқа Қазақстан Республикасы министрлер
кабинетінің 3 маусым 1993 жылғы Қызметтік тұрғын үй-жайлар берілетін
жұмысшылар кетегорияларының тізімін бекіту туралы № 455 қаулысымен
реттелген.
Тұрғын үй қорын пайдалану мәселелері ҚР Үкіметінің 27 мамыр 1990
жылғы Пәтер иелерінің тұтынушы кооперативтерін және тұрғын үйлердегі
тұрғын емес үй-жайларды дамыту бойынша шаралар туралы қаулысында,
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 17 сәуір 1997 жылғы Пәтерлердің меншік
иелерінің тұтынушы кооперативтерінің қызметін қолдау жөніндегі шаралар
туралы қаулысында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 17 сәуір 1996 жылғы
қаулысымен бекітілген Аз қамтамасыз етілген азаматтарға тұрғын үйді күтіп
ұстауға және тұрғын үй коммуналдық қызметтерге ақы төлеуге тұрғын үй жәрдем
ақыларын беру туралы уақытұа ережеде көрініс тапқан. Тұрғын үй қорын
пайдалану (басқару) Тұрғын үй қатынастары туралы ҚР-ң Заңының 4 бабынан
басқа Қазақстан Республикасы Үкіметінің 18 қазан 1999 жылғы Тұрғын
ғимараттарда үй-жайларды қайта құруға (қайта жоспарлауға қайта жабдықтауға)
рұқсат ету процедураларын өтудің ортақ республикалық ережелері туралы №
1 562 қаулысымен, Алматы қаласы әкімінің 24 қараша 1998 жылғы Алматы
қаласының аумағында пәтерлерді, тұрғын үйлердің үй астыларын және жапсарлас
үй-жайларды кәсіпкерлік қызмет объектілеріне қайта құру (қайта жоспарлау)
тәртібі туралы № 1 167 шешімімен реттелген. Мемлекетіміздің астанасын
Астанаға көшірумен байланысты азаматтардың жекелеген категорияларын тұрғын
үймен қамтамасыз етудің мәселелерін реттейтін бірқатар нормативтік актілер
қабылданған болатын.
Әдістемелік нұсқаулар
Семинарлық сабақтың барлық сұрақтарына жауапты анықтаулардан бастау
қажет. Семинарлық сабақққа дайындық үшін тұрғын үй қатынастары, тұрғын
үй заңнамасы терминіне, деген терминдерге ерекше көңіл бөлуіміз керек.
Авторлық құқықпен реттелетін мәселелер. Жергілікті атқарушы
органдардың шешімдері – облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті
атқарушы органдарының, сондай-ақ аудандық маңызы бар қалалар, кенттер,
ауылдар (селолар), ауылдық (селолық) округтер әкімдерінің тұрғын үйге құқық
беру туралы құқықтық актілеріне тоқталып өту керек. Мысал келтіріңдер.
Тұрғын үйлерді пайдалану бойынша шарттық қатынастар жалпы түрде
реттелетін Қазақстан Республикасының Конституциясы мен Қазақстан
Республикасының Азаматтық кодексімен қатар, тұрғын үй құқықтық қатынастары
арнайы заңдармен де реттеледі. Тұрғын үй қатынастарын кешенді түрде
реттейтін заңды акті болып Тұрғын үй қатынастары туралы Қазақстан
Республикасының 16 сәуір 1997 жылғы заңы табылады. Тұрғын үй қатынастарының
қазіргі жай-күйіне қол жеткізуде аса зор маңызға Қазақстан Республикасы
Президентінің 5 сәуір 1994 жылғы Азаматтардың тұрғын үйге деген құқығын
қамтамасыз ету туралы № 1 640 Жарлығы ие болды, бұл жарлық қазіргі уақытта
да әрекет етуде.
Тақырып бойынша семинар сабағына қойылатын бақылау сұрақтары:
1. ҚР заңы бойынша тұрғын үй дегеніміз?
2. Тұрғын үйлердегі тұруға арналмаған тұрғын жайлар ҚР тұрғын үй қорына
кіре ме?
3. ҚР қазіргі таңда тұрғын үй қатынастары қандай нормативтік құқықтық
актілермен реттеледі?
4. Қазақстан Республикасының тұрғын үй қорына жатады?
5. ҚР заңы бойынша тұрғын үй дегеніміз?
Тақырып бойынша семинар сабағына берілетін тапсырмалар:
1.Тапсырма:
"Тұрғын үй қатынастары туралы" 16.04.1997 жылғы ҚР-ның заңы бойынша
репатриант түсінігі мен "Көші-қон туралы" ҚР-ның 13.12.1997 жылғы заңындағы
оралман түсінігі арасында осы термин-дерге әртүрлі анықтама берілген.
Сұрақтар:
ҚР-ның түргын үй құқығының қайнар көздері болып не табылады?
"Репатриант " және "оралман " терминдері синоним ұғымдар ма?
Егер бір деңгей және дәрежедегі екі норлмативтік құқықтық акті арасында
қайшылық туындаса, тікелей қолдану үшін қайсысына басымдылық беріледі және
бұл сұрақ қандай заң актісімен реттеледі?
3-тақырып. Тұрғын үй қорлары.
Семинар жоспары
1.Тұрғын үй-жайдың түсінігі.
2.Тұрғын үй-жайлардың түрлері және олардың мақсаты.
Сабақтың өту түрі - ауызша сұрау
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер.Тұрғын үйлерді пайдалану.
Тұрғын үй қорларының түсінігі және жіктелуі. Тұрғын үй қатынастарының
объектісі болып тұрғын жай табылады.Тұрғын үй қатынастары туралы ҚР заңына
сәйкес тұрғын жай дегеніміз тұрақты тұруға арналған және соған
пайдаланылатын, белгіленген техникалық, санитарлық және басқа да міндетті
талаптарға сай келетін жеке тұрғын үй бірлігі (дара тұрғын үй, пәтер,
жатақханадағы бөлме). Тұрғын үй құқығының объектісі ол тұрғылықты тұруға
арналған яғни адамдардың дем алуы, жұмыс істеуі немесе оқуы үшін қажеттілік
болып саналады және ол өз кезегінде бірқатар талаптарға жауап беруі тиіс:
жабдықталған, санитарлық техникалық талаптарға сай болуы тиіс.
Тұрғын үй құқығының обътісінің бір түрі ретінде жек тұрғын үй жай
саналады. Тұрғын үй қатынастары туралы ҚР заңына сәйкес тұрғын үй жай
(пәтер) дегеніміз тұрақты тұруға арналған және соған пайдаланылатын, тұрғын
жайдың тұрғын алаңын да, тұрғын емес алаңын да қамтитын жеке үй жай.
Эканомиканың нарықтық қатынастарға өту процессі барысында тұрғын үй
қатынастарының жаңа объетісі пәтер пайда болды.Оған тауар ақша қатынастары
қолданыла бастады: бағас, сатып алу сату, мұрагерлік. Пәтер құрылыс
барысында да(болашақ жеке меншік иесімен құрылыс компаниясының арасындағы
келісіс шарт бойынша) және тұрғын үйлерді бөлу немесе қайта бөлу
барысында(құрылысы біткен жаңа үйлерді сату) тауар ретінде саналуы мүмкін.
ҚР Азаматтық кодекс тұрғын үйге құқықты жүзеге асырумен байланысты ең
маңызды нормалардан тұрады және оған сәйкес меншік иесі өзіне иесілі тұрғын
үйді өз мақсатына сай иеленеді(заң жүзінде және іс жүзінде иеленеді),
пайдаланады(өзіне тиесілі пәтерді мақсатына сай пайдаланады және пайда
табады) және билік(заң жүзінде және іс жүзінде пәтердің тағдырын шешеді, ол
сату, сыйға тарту, мұрагерлікпен қалдыру, жалға беру, кепілге қою, айырбас
жолымен жүзеге асырылады) етеді.
Жоғарыда айтып өткеніміздей тұрғын үй құқығының объектісіне дара тұрғын
үй(тұрғын ғимарат) жатады. Тұрғын үй қатынастары туралы ҚР заңының 2
бабына сәйкес, тұрғын үй(тұрғын ғимарат) дегеніміз негізінен тұрғын үй
жайлардан, сондай ақ тұрғын емес үй жайлардан және ортақ мүлік болып
табылатын өзге де бөліктерден тұратын құрылыс.
Әдістемелік нұсқаулар
Семинарлық сабақққа дайындық үшін Қазақстан Республикасының тұрғын үй қоры:
1) жеке тұрғын үй қоры – азаматтар мен заңды тұлғаларға меншік құқығымен
тиемілі, мемлекеттік емес меншік нысанына негізделген тұрғын үйлер;
2) мемлекеттік тұрғын үй қоры – меншік құқығымен мемлекетке қарасты және
жергілікті атқарушы органдардың қарамағындағы (мемлекеттік тұрғын үй қоры)
не мемлекеттік кәсіпорын қарамағындағы (мемлекеттік кәсіпорынның тұрғын үй
қоры) тұрғын үйлерге ерекше көңіл бөлулері қажет, маңызын ашып көрсету
керек.
Қазақстан Республикасы тұрғын үй құқығының қатынастарының субъектілеріне
меншік құқықтарының қайнар көздерін атаңдар. Әрқайсысына сипаттама беріп,
мысал келтіріңдер.
Басылған мағлұматтармен жұмыс жасағанда, кішкене топтардағы
жұмыстарда тиімді әдіс болып табылады. Теориялық мағлұматтарды ұғынуда,
теориялық білімді жіктеу және орнықтыру үшін бұл қажетті ақпараттарды
іздестіруде қолданылуы мүмкін.
Топтар 4-6 адамнан кішкене топтарға бөлінеді. Топтар бірыңғай немесе
әртүрлі тапсырмалар, газеттер, журналдар, бюллетендер, фотолар алады.
Қажетті материалдар: А-1 үлкен ақ қағаздың парағы, қайшы, желім,
степлер, маркерлер.
Тапсырма мынадай болуы мүмкін:
А) Газеттерде азаматтардың тұрғын үйге құқығы туралы ақпараттарды табыңдар
Б) тұрғын үй құқықтың нысандарын демонстрация жасаңдар
Жүзеге асырудың 4 нысаны бар:
Сақтау;
Орындау;
Пайдалану;
Қолдану.
Әр топ (4-ден) тапсырма алады, газеттен қажетті материалдарды
тауып, мақалаларды, суреттерді, қырқып, мәтін-түсініктемелеріне
сәйкестендіріліп, плакаттарға жапсырады.
Әр топ спикерді (немесе бірнеше спикерлерді) таңдап, жұмыстарын
баяндайды. Басқа топтар сұрақтар қойып және жұмыстарын бағалайды. Жұмыс
аяқталған соң, әр топ барлық газет, журналдарды жинап алу қажет, әйтпесе
оқушылар қызықты мақалаларды оқып, спикерлердің не баяндағанын тыңдамауы
мүмкін. Бұндай жағдайда олар топталып, спикерлердің сөз сөйлеуін ықыласпен
тыңдайды.
Студенттердің ұқыпты, таза, желімдерді айғыздаудан, қоқырсытпауды
сұрану қажет. (Әр топ жекеше тапсырма немесе барлығы әр түрлі тапсырма
алуларына болады).
Тақырып бойынша семинар сабағына қойылатын бақылау сұрақтары:
1.Жеке тұрғын үй қоры дегеніміз?
2.Мемлекеттік тұрғын үй қоры дегеніміз?
3.Дара тұрғын үй қорына қандай тұрғын үй жатады?
4.Тұрғын үй жайдың мақсаты?
5.Тұрғын емес үй жайларды түсіндіріңіз?
Тақырып бойынша семинар сабағына берілетін тапсырмалар:
1.Тапсырма:
"Өркен" пәтер иелері кооперативінің (ПИК) төрағасы Селиванов пен осы
кооператив құрамына кіретін № 58-ші пәтер иесі Шукуров арасында дау
туындады. Селиванов пікірінше № 58-ші пәтер де кооператив құрамына
кіргендіктен, сол пәтерге қатысты коммуналдық қызметтер мен тұрғын үй
шығындарын ПИК білдіруге құқылы. Ал, Шукуров болса, бұл пікірмен келіспей,
өзіне тиесілі пәтерге қатысты барлық сұрақтарды өзінің ғана шеше алатынын
алға тартты.
Сұрақтар:
1. ҚР-ның заңнамасы бойынша тұрғын үй қорын кім және қалай басқара алады?
Тараптардың қойып отырган талаптары дұрыс па?
Қандай шешім ұсынар едіңіз?
4-тақырып. Тұрғын үй-жайға меншік құқығы.
Семинар жоспары
1. Тұрғын үй-жайға меншік құқығы.
2. Тұрғын үй-жайға меншік құқығының түсінігі мен мазмұны.
Сабақтың өту түрі - кіші топтардағы жұмыс
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер. Тұрғын үй-жайға меншік
институтының дамуы: тарихи-құқықтық қырлары. Тұрғын үй-жайға меншік
құқығының пайда болу негіздері. Тұрғын үйдi сатып алу құқығы:
Азамат немесе заңды тұлға, егер Қазақстан Республикасының заңнамалық
актiлерiнде өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасы аумағының қай жерiнде
тұратынына қарамастан, жеке меншiгiне заңды түрде тұрғын үй сатып ала
алады. Бiр азаматтың немесе заңды тұлғаның меншiгiндегi тұрғын үйлердiң
саны мен көлемiне шек қойылмайды. Тұрғын үйге меншiк құқығын алуға немесе
жүзеге асыруға байланысты қатынастар да Қазақстан Республикасының
азаматтық заңнамасымен реттеледi.
Тұрғын үйге меншiк құқығы пайда болуының негiздерi:
Тұрғын үйге немесе оның бiр бөлiгiне меншiк құқығы мынадай негiздер
бойынша:
1) үй (үйдiң бiр бөлiгiн) салу;
2) сатып алу-сату, айырбастау, сыйға тарту, өмiр бойы күтiп ұстау шартымен,
алып қою мәмiлелерi мен Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы
келмейтiн басқа да азаматтық-құқықтық мәмiлелер жасасу;
3) тұрғын үйдi мұраға немесе құқықтың әмбебап түрде ауысуы ретiмен алу;
4) жалға алушының мемлекеттiк тұрғын үй қорының үйiнде өзi тұратын тұрғын
үйдi немесе тұрғын үй-жайды жекешелендiру (сатып алу немесе тегiн алу)
жолымен меншiгiне алуы;
5) тұрғын үй (тұрғын үй-құрылыс) кооперативi мүшесiнiң тұрғын үй-жай үшiн
пай жарнасының бүкiл сомасын төлеуi;
6) шарттық мiндеттеме, соның iшiнде азаматтың үй салуға өз қаражатымен
немесе еңбегiмен қатысуы туралы шарт негiзiнде тұрғын үй-жайды меншiкке
беру;
7) заңды тұлғалардың мемлекеттiк емес меншiк нысанына негiзделген тұрғын
үйдi сату не тегiн беру жолымен өз қызметкерiнiң немесе өзге азаматтың
меншiгiне беруi;
8) мемлекеттiң немесе заңды тұлғаның мемлекеттiк меншiк нысанына
негiзделген тұрғын үйдi Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген
шарттармен өзқызметкерiнiң не өзге адамның меншiгiне беруi;
9) жеке меншiкте болған тұрғын үйдiң бұзылуы немесе күштеп алынуы
салдарынан тұрғын үйден айырылудың өтемi ретiнде тұрғын үй беру;
10) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде тыйым салынбаған басқа да
негiздер бойынша пайда болады.
Әдістемелік нұсқаулар
Семинарлық сабақққа дайындалу тұрғын үйдегі тұрғын үй-жайлар тұрғын
емес үй-жайларды қайта жабдықтау мен қайта жоспарлауды үй-жай иесінің
келісімімен және жобаның құрылыс нормалары мен ережелеріне сәйкес келуіне
жауап беретін заңды немесе жеке тұлға орындаған жоба болған жағдайда жүзеге
асырылуы.
Тұрғын үй иесiнiң негiзгi құқықтары мен мiндеттерi
1. Тұрғын үйдiң, сондай-ақ салынып бiтпеген тұрғын үйдiң иесi оны, сату
шартын белгiлей отырып, өз қалауы бойынша еркiн сатуға, сыйға тартуға,
айырбастауға, басқа адамдарға мұраға қалдыруға, кепiлге беруге, осы бапта
көзделген ерекшелiктердi ескере отырып, Қазақстан Республикасының
заңнамалық актiлерiнде тыйым салынбаған өзге де жолмен оған билiк етуге
құқылы.
2. Ипотекалық тұрғын үй қарызы қаражатының есебiнен толық нeмece iшiнара
сатып алынған тұрғын үйдi сатып алу-сату шарты мемлекеттiк тiркелген кезден
бастап меншiк иесiнiң ипотекалық тұрғын үй қарызы толық өтелгенге дейiн
кредитордың келiсiмiнсiз осы тұрғын үйге билiк етуге құқығы жоқ.
3. Меншiк иесiнiң тұрғын үйдi немесе оның бiр бөлiгiн тұрғын емес мақсатта
пайдалануы оған мемлекеттiк органдардың рұқсатын қажет етпейдi.
Бұл құқықты меншiк иесi құрылыс, санитариялық, өртке қарсы және басқа
да мiндеттi нормалар мен ережелердi сақтаған жағдайда ғана iске асырады.
Егер құзыреттi органдар мiндеттi нормалар мен ережелердi бұзу
фактiлерiн не тұрғын үйдi пайдалану басқа азаматтардың құқықтары мен
мүдделерiн айтарлықтай бұзатын фактiлердi анықтаса, үй-жай иесi Қазақстан
Республикасының заңдарында көзделген жауаптылыққа тартылып, сонымен бiрге
оған мұндай тәртiп бұзушылықтарды және олардың зардаптарын жою мiндетi
жүктелуi мүмкiн.
Тақырып бойынша семинар сабағына қойылатын бақылау сұрақтары:
1.Тұрғын үйге меншік құқығы қай кезден бастап пайда болады?
2.Меншік иесінің тұрғын жайды тұру мақсатына сай емес қолданса?
3.Жеке тұрғын үй қорынан тұрғын жайды жалдау шарты қандай нысанда жасалады?
Тақырып бойынша семинар сабағына берілетін тапсырмалар:
1.Тапсырма:
Заңды некеге тұруларына байланысты Габбасов әйелі Баратовадан Алматы
каласындағы оған тиесілі пәтеріне тіркеуін өтінді. Алайда, әйелі мұны
орындаудан бас тартты. Осыған байланысты Габбасов өзін отбасы мүшесі деп
есептеп, Баратова тұрып жатқан пәтерде тіркелуден өтуін және ондағы бөлмеге
құқығын тану туралы талап-арызымен сотқа барды. Қойылған талапқа қарсылық
ретінде Баратова өздерінің бірлескен шаруашылық жүргізбегендеріне сілтеме
жасап, Габбасовтың отбасы мүшесі болып табылмайтынын айтты.
Сұрақтар:
1. Тұрғын үй заңнамасы бойынша тұрғын үй меншік иесінің отбасы мүшесі болып
кім табылады және оларға қандай талаптар қойылады?
2. Габбасотъң Баратованың отбасы мүшесі ретінде танылуына құқығы бар ма?
Істі заңнамаға сүйене отырып шешіңіз!
5-тақырып. Тұрғын үйге меншік құқығын тоқтатудың негіздері мен тәртібі.
Семинар жоспары
1. Тұрғын үйге меншік құқығын тоқтатудың негіздері мен тәртібі.
2. Тұрғын үйге меншік құқығын тоқтатудың негіздері.
3. Тұрғын үй-жай меншік иесінің құқықтары мен міндеттері.
4. Тұрғын үй меншік иесінің жер учаскесіне құқығы
Сабақтың өту түрі – семинар-дискуссия
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер. Қазақстан Республикасының
Тұрғын үй қатынастары туралы Заңының 14-тарауымен мемлекеттік тұрғын ұй
қорындағы тұрғын үйлерді пайдалану құқығын тоқтату және олардан шығару
тәртібі көзделген№ Тұрғын үйді жалдау қатынастарын тоқтату негіздерін
бөлудің басты белгісі – қайсыбір негіздер бойынша тұрғын үйден шығару
кезінде бұрынғының орнына жаңа тұрғын үй беріле ме немесе берілмейді ме.
Тұрғын үй бұрынғының орнына берілмейтін жағдайларда шығару негіздері
ретінде жалға алушының (оның отбасы мүшелерінің) құқыққа қайшы тәртібін,
мемлекеттік тұрғын үй қоырндағы сол немесе өзге бір тұрғын үйдің құқықтық
режімін ескереді.
Жалға алушы кәмелетке толған отбасы мүшелерінің келісімімен кез
келген уақытта жалдау шартын бұзуға құқылы. Егер жалдаушы мен оның отбасы
мүшелері тұрақты тұру үшін басқа жаққа көшіп кетсе де тұрғын үйді жалдау
шарты тоқтатылады. Бұл жағдайда ол кеткен күннен бастап бұзылды деп
есептеледі.
Мемлекетті тұрғын үй қорынан тұрғын үйді жалдау шарты жалға берушінің
талап етуімен тек Қазақстан Республикасының Тұрғын үй қатынастары туралы
Заңында көзделген негіздер бойынша ғана бұзылуы мүмкін. Тұрғын үйден
шығаруға жалдаушымен жалға ала шартын бұзу салдарынан, сондай-ақ бірқатар
басқа негіздер бойынша жол беріледі. Ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған
кәмелекетке толмаған балаларды шығаруға шек қойылады, оларды мемлекеттік
тұрғын үй қорынан басқа жарамды тұрғын үй берместен шығаруға жол
берілмейді.
Әдістемелік нұсқаулар.
Осы тақырыпты талқылау барысында, ең алдымен тұрғын үйге меншік
құқығының түсінігі мен үйді пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылауды
жүзеге асыратын органдардың қызметі мен міндеттерін атап өту керек. Жалпы
мемлекеттік тұрғын үй қорының тұрғын үйлерінен шығару әрқашан басқа тұрғын
үйді, кей жағдайларда жақсы жабдықталған, ал кей жағдайларда тұруға
жарамды, берумен жүзеге асады.
Мемлекеттік тұрғын үй қорындағы тұрғын үйді жалдау шарты бұзылады, ал жалға
алушы басқа жақсы жабдықталған тұрғын үй беріле отырып шығарылады егер:
- пәтер-үй орналасқан тұрғын үй (тұрғын ғимарат) мемлекеттік қажеттіліктер
үшін учаскесі тартып алынуға (сатып алынуға) байланысты бұзылуға жататын
болса;
- тұрғын үй онда әрі тұруға жарамсыздығына байланысты тұрғын емес ғимаратқа
қайта жабдықталуға жататын болса;
- тұрғын үйді опырылып құлау (қирау) қаупі төніп тұрса;
- тұрғын үйді жалдау шарты, тұлғалардың құқыққа қайшы әрекеттері салдарынан
тұрғын үй алуынан басқа негіздер бойынша, жарамсыз деп танылса;
- тұрғын үйді күрделі жөңдеуден өткізу нәтижесінде тұру жағдайлары
түпкілікті өзгерсе.
Жалға алушы мен оның отбасы мүшелері тұрып жатқан мемлекеттік тұрғын
үй қорындағы тұрғын үй күрделі жөндеудің нәтижесінде оған сақталмайтын
болса, онда оған жаңа тұрғын үй берілуге тиіс. Жалға алушының немесе жалға
берушінің талабы бойынша жаңа тұрғын үй күрделі жөндеудің нәтижесінде
тұрғын үй жай анағұрлым ұлғайып, соның салдарынан жалға алушы да артық алаң
пайда болатын жағдайда да беріледі. Күрделі жөндеудің нәтижесінде тұрғын үй
кішірейген кезде, жалға алушыға оның талабы бойынша мемлекеттік тұрғын үй
қорынан заңнамамен талаптарға сай келетін басқа тұрғын үй беріледі.
Тұрмысқа жайлы емес тұрғын үй емес, ал тұруға жарамды тұрғын үй
берілетін, жағдайлардан басқа тұрмысқа жайлы емес тұрғын үй асыраушышысынан
айрылған отбасыларды қызметтік тұрғын үйлерден шығару кезінде де берілуі
мүмкін.
Шығарылуына байланысты азаматтарға берілетін тұрғын үй, жалпы
ережесе сәйкес, оны беру нормаларына сүйене отырып берілуге және сонымен
қатар, тұрмысқа жайлы болуға тиіс. Ол шығарылған азаматтар тұрған үйден
кіші болмайға тиіс. Егер жалға алукшы бір бөлмеден артық тұратын бөлек
тұрғын үй берілуге тиіс. Егер жалға алушыда нормаларға сүйене отырып
беріледі. Азаматтың қосымша тұрғын аланға деген құқығы ескеріледі.
Бұзылуға жататын тұрғын үйде он бес жылдан кем емес мерзімде тұрған
азаматтарға олардың еркі бойынша басқа тұруға жайлы пәтер-үй бұзылған
құрылыстардың орнында салынған немесе олардың жанындағы тұрғын үйлерде
беріледі. Мұндай пәтер-үй берілгенге дейін азаматтар тұруға жарамды уақытша
тұрғын үймен қамтамасыз етіледі.
Тақырып бойынша семинар сабағына қойылатын бақылау сұрақтары:
1.Тұрақты тұатын адаммен тұрғын жайды жалдау шарты, егер мерзімі
көрсетілмесе жалға берушімен қай кезде тоқтатылады?
2.Реквизиция – дегеніміз?
3.Тұрғын үй-жай меншік иесінің құқықтары мен міндеттері?
4.Тұрғын үй меншік иесінің жер учаскесіне құқығы?
Тақырып бойынша семинар сабағына берілетін тапсырмалар:
1.Тапсырма:
Алматы қаласының әкімшілігі бір топ азаматты жауапкерлер ретінде
көрсеткен талап-арызымен Медеу аудандық сотына жүгінді. Әкімшілік өзінің
ақшалай төлемақы ұсыну жолымен меншік құқығын мәжбүрлі түрде тоқтатып,
меншік иелерін көшіру туралы талабын әл-Фараби көшесі бойындағы жер
учаскелерінің мемлекет қажеттілігіне байланысты алынатындығымен негіздеді.
Талапкердің пікірінше жер учаскесінің 1 шаршы метрі 100 000 теңге түрады.
Медеу аудандық сотының шешімімен талапкердің талабы қанағаттандырылды:
барлық жауапкерлер әкімшілік белгілеген 1 шаршы метріне 100 000 теңге
мөлшерінде ақшалай төлемақылар тағайындалып, үйлерінен шығарылды.
Аудандық соттың бұл шешімімен келіспеген Медеу ауданының прокуроры және
жауапкерлер шығарылған шешімді заңсыз, негізделмеген деп есептеп, шағымдану
сатысындағы Алматы қалалық сотына шағым арыз берді.
Сұрақтар:
1. Жеке меншіктегі тұрын үйге меншік құқығын күшпен (ықтиярсыз) тоқтату
негіздері және олардың құқықтық салдары қандай?
2.Мемлекеттік қажеттер үшін тұрғын үйлер орналасқан жер учаскелерін алып
қою негізі бойынша, тұрғын үй меншік иелірінің төлемақы алудан өзге қандай
құқықтары бар?
3.Істі негізі бойынша қараған Алматы қаласының соты қандай шешім қабылдауы
қажет?
6-тақырып. Жеке тұрғын үй қорындағы тұрғын жайды жалдау шарттары.
Семинар жоспары
1.Тұрғын үйді жалдау шартының түсінігі.
2.Жеке тұрғын үй қорындағы үй-жайды жалдауды құқықтық қамтамасыз ету.
3. Жеке тұрғын үй қорындағы үй-жайды жалдау шартының жағдаяттары мен
алғышарттары.
Сабақтың өту түрі – пікірталас
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер. Меншік иесі (меншіктің
жеке нысанына негізделген жеке немесе заңды тұлға) өзі тұратын тұрғын үйді,
не негізгі мақсаты жалға алушыларға тұрақты немесе уақытша тұру үшін берілу
болып табылатын тұрғын үйді жалға беруге құқылы.
Жеке тұрғын үй қорындағы тұрғын үйді жалдау шарттары (талаптары)
жалға беруші мен жалға алушы арасындағы шартпен де заңдармен де реттеледі.
Меншік иесі тұрмайтын және меншік иесі тұрақты тұратын тұрғын үйді жалдау
шартының шарттары арасындағы ерекшелік жасалған.
Меншік иесі тұрмайтын тұрғын үйді ол жазбаша түрде жасалған шарт
бойынша басқа адамға жалға бере алады. Шарт тараптары болып жалға беруші –
тұрғын үйдің меншік иесі болып табылатын немесе заңнамамен не шартпен оны
жалға беруге уәкілеттенген жеке немесе заңды тұлға және жалға алушы – жеке
тұлға табылады. Тұрғын үй құқықтық қатынастарының қатысушылары ретінде,
шарт тараптарынан басқа бірқатар жағдайларда басқа да субъектілер – жалға
алушы отбасының мүшелері, уақытша тұрғындар және қосымша жалға алушылар –
бола алады.
Тұрғын үй-жайға немесе жалға берілген тұрғын үй-жай орналасқан
тұрғын үйге меншік құқығы басқа тұлғаға ауысқан жағдайда жалдау шарты жаңа
меншік иесі күшін сақтап қалады. Шартты мұндай жағдайда тоқтату жалға алушы
және тұрғын үй-жайжы жалға берген меншік иесі арасындағы шаптпен көзделуі
мүмкін.
Шарт пәні болып құрылыс, санитарлық, өртке қарсы және басқа да
міндетті талаптарға сәйкес келетін жеке тұрғын үй-жай не тұруға жарамды
жеке бөлме (бөлмелер) табылады.
Әдістемелік нұсқаулар
Осы тақырыпты талқылау барысында, ең алдымен Тұрғын үйді жалдау
шартының түсінігі. Шарт тараптары, міндеттері.
Топтар 2 топшаларға бөлінеді, олардың біреуі жер мониторингін
жүргізудің мақсаты, мазмұны және тәртібіне сиапттама берсе, ал екінші топша
РФ жер мониторингіне сипаттама береді, яғни салыстырмалы түрде балама
жасалынады, жақсы және теріс жақтары зерттеледі.
Пікірсайысқа қатысушының мақсаты – мәселені шешуде оның әдістемесі
дұрыс еке ндігіне басқаларды сендіру.
Студенттерді оқып үйретуде өздерінің ұстанымдарын қисыны бар
тұжырымдауда пікірсайыстарды жүргізу айықын, тиімді болып табылады. Олар
қоғамдық пікірталастарға өздерінің қабілеттілігін ықпал етуге немесе өтіп
жатқан саясатты өзгертуге сенушілік сезімдерін дамытады.
Рөлдерді бөлу. Оқытушы студенттерді пікірсайысқа қатысуға іріктейді.
Екі топқа бөледі, яғни шешімді жақтайтындар және қарсы сөз сөйлейтіндерге.
Қатысушыларға, яғни олардың пікірсайыстың ережесін толық білетіндігіне,
олардың жүргізілуін болыңыз. Пікірсайыстың төрағасын, оның көмекшісінің,
уақыт тәртібін сақтауын қадағалаңыз.
Студенттерге дайындық үшін сындарлы аргументтер жеткілікті уақыт,
яғни айтылмыш тапсырмаға дейін 2-3 апта бұрын тапсырма беріледі.
(аргументтер, дәйек, үштен беске дейінгі ережелерге негізделген, істің мәні
баяндалған және іс жүзінде мағлұматтар нығайтылған).
Студенттер мәселенің ауқымын түсіну қажет және осы пікірсайыстағы
өздерінің ұстанымдарын қолдауда көңілге қонымды, айқын дәйектер дайындау
қажет. Оқытушы стиуденттерге пікірсайыстарға қатысудың пайдасын түсіндіру
қажет.
Тақырып бойынша семинар сабағына қойылатын бақылау сұрақтары:
1. Тұрғын үйді жалдау шартының мазмұны?
2.Жеке тұрғын үй қорындағы үй-жайды жалдауды құқықтық қамтамасыз ету
дегеніміз?
3. Жеке тұрғын үй қорындағы үй-жайды жалдау шартының жағдаяттары мен
алғышарттары қандай?
Тақырып бойынша семинар сабағына берілетін тапсырмалар:
1.Тапсырма:
Романов әскер қатарына алынып, қызмет ету мерзімі аякталғаннан кейін,
тиісті шарт негізінде тағы да 3 жыл қызмет етеді. Кейін денсаулығына
байланысты қызметінен босады. Осы мерзім аралығында анасы қайтыс болып,
Романовтың анасымен бірге тұрған пәтерінде оның әпкесі жолдасымен бірге
тұрып жатқан болатын. Романов қайта оралғанда, олар оны пәтерге кіргізбей
қойды. Бір жылға жуық уақыт Романов пәтерлерді жалға алып тұрып жүрді және
осы уақыт аралығында әпкесімен пәтерді бөлу шартын жасауға не өзін пәтерге
жіберу жөнінде келісімге келуге тырысып бақты. Алайда, бұл бастамасы сәтсіз
аяқгалғаннан кейін пәтерге құқығын тану туралы талап-арызымен сотқа барды.
Ал, әпкесі қарсы талап қойып, оны әскери борышын өтегеннен кейін 6 ай
ішінде оралмауына байланысты Романов пәтерге деген кұқығынан айырылды деп
негіздеді.
Сұрақтар:
1.Жеке меншікке негізделген пәтерде меншік иесінің тұруы міндетті ме?
2.ҚР-ның заңнамасы бойынша меншік иесінің тұрғын үйіне басқа тұлғалардың
меншік құқығын тану негіздері қандай?
3.Осы іс бойынша сот қандай шешім қабылдауы қажет?
4.Егер Романов тұрған пәтер мемлекеттік меншікте болса, сот шешімі қандай
болар еді?
7-тақырып. Кондоминиум ұғымы.
Семинар жоспары
1. Кондоминиум қозғалмайтын мүлікке меншіктің ерекше нысаны. Кондоминиум
ұғымы.
2. Үй-жай иелерінің кондоминиумдағы құқықтары мен міндеттері.
3. Тұрғын емес үй-жайлар иелерінің құқықтары мен міндеттері.
4. Кондоминиум объектісін тіркеу тәртібі.
Сабақтың өту түрі –ауызша сұрау
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер. Тұрғын үй жайдың әрбір
меншік иесі өзіне жеке дара меншік құқығы бойынша тиесілі үй-жайды өз
қалауы бойынша иеленуге, пайдалануға және оған билік етуге құқылы.
Кондоминиум құрамына кіретін қалған дүние мүлік,соның ішінде ортақ
жер учаскесі де кондоминиумға қатысушылардың ортақ үлестік меншігінде
(ортақ мүлік) болады. Бірақ қатысушылардың үлестері кеңістік бойынша
бөлінбеген және сондықтан ортақ меншік қатыстылық бөлікте немесе үлес
ретінде бейнеленеді. Меншік иесінің үлесі оның меншігіндегі пайдалы тұрғын
үй алаңын жалпы тұрғын үйдегі пайдалы тұрғын үй алаңына қатынасына
байланысты белгіленеді. Ондай үлес заттай бөлініп берілуге жатпайды. Оны
әдетте идеалды үлес деп атайды және оның негізгі қызметі- жалпы ортақ
мүлікті ұстап тұруға кететін шығындарды әрбір меншік иесінің ақшалай қатысу
өлшемін анықтау. Кондоминиумның әрбір қатысушысы өздерінің үлесінің
көлеміне тәуелсіз ортақ мүлікпен құқықты пайдалануға мүмкіндіктері бар.
Кондоминиумның тұрғын жайларының меншік иесі болып табылғандықтан оның
барлық қатысушысынан ортақ мүліктен пайдалануға құқық берілген. Бұл құқық
ешқандай да бір бекітуді, шешімді немесе арнайы тіркеуге алуды талап
етпейді. Бірақ шешім құқықты пайдаланудың тәртібіне ықпал етуі мүмкін.
Кондоминиум қатысушысының дербес меншігі және осы қатысушының үлесі жалпы
мүліктей бөлінбестей тығыз байланыста болады.
Әдістемелік нұсқаулар
Осы тақырыпты талқылау барысында, үй-жай иелерінің кондоминиумдағы
құқықтары мен міндеттері және тұрғын емес үй-жайлар иелерінің құқықтары мен
міндеттеріне, кондоминиум объектісін тіркеу тәртібіне тоқталып өту керек.
Кондоминиум - бұл үй –жай жеке,заңды тұлғалардың,мемлекеттің бөлек
(жеке дара) меншігінде болатын, олар ортақ мүлік оларға ортақ үлесті меншік
құқығымен тиесілі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақстан Республикасының тұрғын үй құқығы пәні бойынша
семинар сабағын орындауға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Шымкент, 2015 ж
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.О.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Азаматтық құқық және азаматтық іс жүргізу кафедрасы
МамаеваМ.Н.
Қазақстан Республикасының тұрғын үй құқығы пәні бойынша
студенттердің семинар сабағын орындауына арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
5В030100-Құқықтану мамандығында оқитын студенттер үшін
Оқу нысаны күндізгі
Шымкент, 2015
ӘӨЖ: 340.0 (075.5)
Құрастырған аға оқытушы Мамаева М.Н
Қазақстан Республикасының тұрғын үй құқығы пәні бойынша студенттердің
семинар сабағына арналған әдістемелік нұсқау.
Шымкент: М.Әуезов атындағы ОҚМУ,2015ж. 18 бет.
Семинар сабағына арналған әдістемелік нұсқау оқу жоспарының талаптарына
сәйкес жасалған және студенттердің семинар сабағын орындауына барлық
қажетті мәліметтерді қамтиды.
Семинар сабағына арналған әдістемелек нұсқау Құқықтану мамандығының
студенттеріне арналған.
Қысқаша анотация. Қазақстан Республикасының тұрғын үй құқығын оқып
үйрену тұрғын үй қатынастарының пайда болуы, оларды өзгерту және тоқтату
ерекшеліктері, оларға түрлік сипаттама беріледі, оның ішінде тұрғын жайға
меншік құқығы қатынастары, мемлекеттік және жеке тұрғын үй қорынан тұрғын
үйді жалдау шарттарынан туындайтын қатынастар оқытылады. Тұрғын үй құқығы -
Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй қатынастарына байланысты қоғамдық
қатынастарды реттейтін жаңа құқық салаларының бірі болып табылады.
Пікір жазғандар (рецензент):
Елікбай М.Ә.– з.ғ.к., М.О. Әуезов атындағы ОҚМУ-нің Азаматтық құқық
және азаматтық іс жүргізу кафедрасының меңгерушісі
Рахметова Г.Р. - з.ғ.к., М.Әуезов атындағы ОҚМУ Азаматтық құқық және
азаматтық іс жүргізу кафедрасының аға оқытушысы
Исмаилов А.А.-з.ғ.к., М.Әуезов атындағы ОҚМУ Конституциялық, кеден және
халықаралық құқық кафедрасы
Азаматтық құқық және азаматтық іс жүргізу кафедрасының мәжілісінде
қарастырылды және баспаға ұсынылды.
(№ ___ хаттама _________2015ж.).
Заңтану және халықаралық қатынастар факультетінің әдістемелік коммисиясы
(№ ___ хаттама ___ _____2015ж.).
Баспаға М.Әуезов атындағы ОҚМУ-ң Оқу -әдістемелік Кеңесі ұсынған.
№ хаттамасы " 2015 ж.
© М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті, 2015 ж.
Мазмұны
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.Семинар сабақтарын жүргізу
нысандары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..7
2.Негізгі бөлім
1-тақырып. Тұрғын үй құқығының
түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..9
2-тақырып. Тұрғын үй заңнамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..10
3-тақырып. Тұрғын үй
қорлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .12
4-тақырып. Тұрғын үй-жайға меншік
құқығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 14
5-тақырып. Тұрғын үйге меншік құқығын тоқтатудың негіздері мен
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... 15
6-тақырып. Жеке тұрғын үй қорындағы тұрғын жайды жалдау
шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... .17
7-тақырып. Кондоминиум
ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 19
8-тақырып. Кондоминиум обьектісі басқарудың негізгі
нысандары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 20
9-тақырып. Тұрғын үй және тұрғын үй-құрылыс
кооперативтері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .23
10-тақырып.Мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйлерді беру
шарттары ... ... ... ... ... ... .25
11-тақырып.Мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйлерді
жалдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... 27
12-тақырып.Мемлекеттік тұрғын үй қорындағы тұрғын үйлерді пайдалану құқығын
тоқтату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
13-тақырып. Қызметтік тұрғын үйлер және
жатақханалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
14-тақырып.Тұрғын үй-жайларға және коммуналдық қызметтерге ақы
төлеу ... ... ... ... ... ... .31
15-тақырып.ҚР Тұрғын үй заңнамасының бұзылғаны үшін
жауапкершілік ... ... ... ... ... .. ... ...33
Тест
сұрақты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .34
3.Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..38
Кіріспе
Тұрғын үй құқығы пәні құқықтану мамандығы бойынша дәріс алып жүрген
студенттердің теориялық білім деңгейлерін жоғарылатумен қатар, семинарлық
дәрісінде тәжірибелік тапсырмалармен ұштастыру үшін қарастырылып отыр
Еліміз егемендігін алып, өз алдына ел болып өз құқықтарын түзе бастағаннан
бері түрлі салалар бойынша туындап жататын, еліміздің бүгіні мен болашағын
қамтамасыз етіп отыратын маңызды мәселелер мен адамзаттың негізгі әрі
маңызды апартаменттерінің бірі болып табылатын тұрғын үйге қатысты
туындайтын мәселелерді реттеу аталған курстың мақсаты әрі міндеті. Кез
келген сала маманы осы пәнмен, осы мәселелермен етене таныс болуы тиіс.
Өйткені кез келген сала - заң, экономика, халықаралық қатынастар т.б.
салалар өз қызметтерінде осы саламен тығыз өзара байланысты.
Тұрғын үй құқығын оқытудың мақсаты – тұрғын үй құқығы студенттердің
ғылыми көзқарасын, осы сала бойынша білім деңгейін арттыруға, оларды
өмірге, еңбекке, қоғамдық қызметке дайындауға, ел ішіндегі мемлекеттің
негізгі құқықтық қатынастарының бірі болып табылатын тұрғын үйге қатысты
жағдайларды жақсы тұспалдауына көмектеседі. Сонымен бірге пәннің оқытылу
міндеті студенттерді жүйеленген қоғамдық құқықтық тәрбиеге, қоғамның
өнегелік және құқықтық ережелерін орындауға, сондай-ақ өмірге деген
белсенділігін арттыру болып табылады.
Бұл пәннің негізгі мақсаты Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй
қатынастарын құқықтық реттеуді оқыту. Тұрғын үй құқығы негізгі заң білімін
беретін міндетті пәндердің бірі болып табылады. Білікті заңгер тұрғын үй
қатынастары субъектілерінің құқықтарын толықтай қорғау үшін осы
қатынастарды құқықтық реттейтін білімге ие болуы қажет. Практикалық іс-
тәжірибесінде заңгер тұрғын үй қатынастары субъектілерінің заңды құқықтары
мен міндеттерін қорғауға қатысты тұрғын үй қатынастарының кез-келген
мәселелері туралы студенттерге керекті білім беру мақсатын көздейді.
Тұрғын үй құқығы курсын оқытудың негізгі міндеттері ретінде
студенттердің егемен Қазақстанның тұрғын үй құқығы жөнінде мәлімет алуы
болып табылады. Бұл пәннің сұрақтарын игеру Қазақстан Республикасындағы
тұрғын үй қатынастарын құқықтық реттеу туралы мол мағлұмат мүмкіндік,
сонымен қатар, тұрғын үй қатынастарын реттейтін негізгі нормативтік актілер
жөнінде мәлімет береді.
Курсты оқыту барысында Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй саласын
құқықтық қамтамасыз етудің әртүрлі қырлары қамтылады, оның ішінде
мемлекеттік тұрғын үй саясаты, тұрғын үй қорын мемлекеттік басқару, жеке
тұрғын үй құрылысы, мемлекеттік тұрғын үй беру тәртібі мен жағдаяттары және
т.б. Осы пәнді оқыту процесінде студенттердің алған білімі мамандандыруға
қарамастан заңтану мамандығы бойынша базалық заң білімін алу үшін қажет.
1.Семинар сабақтарын жүргізу нысандары
Студенттің семинарлық сабақққа қатысуы оқу жоспарының міндетті шарты
болып табылады.
Семинар сабақтарының басты мақсаты – шығармашылық ойлау қабілетін
дамыту, танымдық қиыншылықтарды жеңіге, ғылыми дүниетанымды қалыптастыру
және білімді жеке көзқарасқа айналдыру. Семинар сұрақтарын жан-жақты және
терең талдау, студенттерді өзіндік және логикалық ойлауға, пікірталас
жасауға, студенттерді әдебиетпен жұмыс жасау барысында байыппен еңбектенуге
үйретеді.
Студенттердің семинарға дайындалу негізінде кафедрасының семинар
сабақтарының жоспары. Әр тақырып бойынша қолданалатын әдебиеттердің тізімін
және семинарлық сабақтардың жоспарларымен уақытылы таныстырып өту қажет.
Семинар бұл талқыланытын мәсеселер бойынша барлық тыңдаушылар
өздерінің пікір ойларымен алмасыу қажет. Сондықтан студенттердің тақырып
бойынша конспектілері болуы қажет және де сол тақырып бойынша семинарлық
сабаққа дайындалып келуі қажет.
Семинарды таңдау нысаны әртүрлі факторларға байланысты болады:
пәннің сағат көлеміне, топтағы студенттердің санына, курстардың
тақырыптардың өзара арақатынастарына байланысты болады т.с.с. Басқа да
сабақтардың тақырыптары бойынша: практикалық сабақтар, ойындар, оқытуларға
көңіл бөлінеді.
Семинарлық сабаққа дайындық барысында, оқытушы семинарлық сабақтың
ең негізгі мақсаты - бұл студенттердің өзіндік жұмысының деңгейін
арттыруға бағытталуы қажет.
Семинарлық оқытуда өз-өзіне сенімділік күші дамиды, өз-өзінің
мақсатына жету мүмкіндіктері сеніммен артады.
Сонымен, семинарлық сабақтар студенттердің өзін-өзі дайындаудағы
қателіктерін уақытылы жою және ол қателіктердің қайталанбауын және
тақырыптарды жауапкершілікпен қарауын қамтамасыз етеді. Семинардағы сапалы
бақылаулар студенттердің өзіндік жұмысының сапасын жақсартады және келесі
сабақтар бойынша шығармашылық талқылауларға дайындайды.
Семинардың нысандары:
• сұрақ-жауап семинар;
• студенттреге күні бұрын берілген жоспар бойынша жан-жақты әңгіме
өткізу;
• студентердің ауызша баяндамалары, соңынан оны талқылау;
• жазбаша рефераттарды талқылау;
• теориялық конференция;
• семинар диспут;
• түпнұсқаға түсінік бере отырып оқу;
• тағы басқа
ЖОО-да негізінен алғанда жоғары курстарда арнайы семинарлар
өткізіледі. Бұл семинардың жоғары формасы, онда студенттер рефераттар мен
баяндамаларды орындау барысында қарапайым зерттеу жұмыстарын жүргізеді.
Оқытушының қорытынды сөзімен семинар аяқталады.
Теориялық семинар
Семинар өткізудің өзіндік сипаттамасы , мақсаты , тапсырмасы
бойынша үш түрге бөлінеді:
Теориялық семинар оку тәртібі боиынша оқытудың бірінші этапы кейінгі
кезеңінде қажетті.
Теориялық семинарда әртүрлі әдіс-тәсілді қолдануға болады және
барлық студенттер нақты түсініктер мен конструкцияларды қолдана алады
Бірнеше студенттерге бірге немесе жекеше бір тақырыпқа талқылауға
дайындауға тақырып беріледі. Жеке студенттерге нақты бір мақалаға
қүнделікті тудыратын қызықты қоғамдық проблемалар туралы тапсырма
беріледі.
Семинарлар, дәрістер секілді, сабақтың теориялық формасына жатады.
Студенттер семинар сабақтарында дәрістерден және өзінің дербес жұмысы
арқылы алған білімін тереңдетіп, нығайтады, өз сенімін тексереді және
айқындайды, терминологияны меңгереді, сол арқылы еркін оқуға үйренеді, өз
көзқарасын қорғайды
Семинар-диспут бұл ғылыми қоғамға қажет тақырыптарға жария пікір-
талас. Диспут барысында өзінің әріптесіңді немесе қарсыласыңның пікірін
тыңдау керек. Оның ұстанған позициясын, оның ұсынған аргументтерінің
жүйесін, түсініп тыңдау керек. Егерде оның ұсынған аргументі сенімсіздік
тудырса, қатысушылардың алдында өзіндік қөзқарасын түсіндіріп, дәлелдей
білу керек.
Диспутты өткізу үшін студенттердің теориялық дайындықтары болу керек.
Мұндай семинар өзін өзінің мақсатын студенттердің көпшілігі пікір талас
сұрақтарға өздерінің көзқарастары бар жағдайда іске асыра алады. Оны
дөңгелек үстел ретінде өткізуге болады, әр студент өзінің ұстанымын айтып,
мұғалім немесе тыңдаушылар қортындылап бір шешімге келді. Семинар-диспутты
іскерлік ойын элементтерімен арқылы өткізіге болады. Ол үшін талқыланып
жатқан мәселелерге екі-үш кеңінен таралған көзқарастар талқыланады,
тыңдаушылар жақтаушыларға немесе қарсыластарға болып бөлінеді. Бөлінген
топтар өздерінің нақты дәлелдерін, ұстанымдарын, дәлелдемелерін ұстанады.
Студенттер арасындан сарапшыларды таңдауға болады, ар ұйымдастыру және
қатысуы болып есептеледі. Ол семинар өткізілуінің барысын қадағалайды.
Семинар барысында оқытушы мәселелерді белгілейді, тапсырмаларды
қалыптастырады, әдебиеттерді береді. Сонымен, оқытушы семинарды бітіріп,
қортындылап, қызықты сәттерді және жақсы жауап берген тыңдаушыларға баға
береді.
Семинардың жақсы өтуі студенттің алдын –ала диспутқа, өзіндік жұмысқа
дайындығына байланысты. Қортынды семинар жеке тақырыптардың қортындылау
мақсатын ұстанады. Егерде курс барысында студент өзінің жақсы білімін
көрсетсе, оның бағасы ескерледі. Студентті соған алдын-ала дайындау керек.
Мұндай шара студеттің өзіндік жұмысқа деген қызығушылын арттырады.
Семинарлық сабақтардың тапсырмасы мен мақсаты: өзіндік ойлау, студеттердің
шығармашылық белсенділігін арттыруды, студенттің ғылыми –зерттеу
жұмыстарына қызығушылығын арттыру, анықтама әдебиеттерін дұрыс қолдануды
дамыту болып табылады.
Студенттерге ғылыми дисскуссияның негізгі тәртіптерін білген және
сақтаған жөн:
• Болмашы нәрсеге егескенше, нақты іске талас.
• Адамды емес, идеяны сана.
• Өзінің таласқан адамның көзқарасын құрметте.
• Өз көзқарасыңды баяндамастан бұрын, мүмкіндігінше, жауап қайтаратын
көзқарасыңды дәл белгіле.
• Кіммен пікір таластырсаң, оған үстемдік етуші болма.
• Өзіңнің білімің мен шешендігіңді көрсеткенше, шындықты анықтауға
тырыс.
• Өз кінәңды мойындай біл, жеңілген жағдайда әділ сөзге тоқту
1-тақырып. Тұрғын үй құқығының түсінігі.
Семинар жоспары
1. Тұрғын үй құқығының түсінігі.
2. Тұрғын үй құқығының мүліктік қатынастарды реттеудегі ролі, маңызы және
міндеттері.
3. Құқық салалары жүйесіндегі тұрғын үй құқығының алар орны.
4. Тұрғын үй қатынастарын құқықтық реттеудің әдісі.
Сабақтың өту түрі – семинар-дискуссия.
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер. Тақырып бойынша қысқаша
теоретикалық мәліметтер. Тұрғын үй құқығы бұл тұрғын үй қатынастарын
реттейтін құқықтың нормалар жинтығы. Құқықтық ғылымдарда пән ретінде
қандайда бір обьектіге қатысты қоғамдық қатынастар болып табылады. Тұрғын
үй құқықтын реттеу пәні ретінде заңнамада және зани әдибиеттерде тұрғын үй
қатынастар деп аталатын қоғамдық қатынастардың белгілі бір жиынтығы болып
табылады.Тұрғын үй құқығы пәнін оқытудың негізгі міндеттері ретінде
cтуденттердің Егемен Қазақстанның тұрғын үй құқығы жөнінде мәлімет алуы
болып табылады. Бұл пәннің сұрақтарын игеру Қазақстан Республикасындағы
тұрғын үй қатынастарын құқықтық реттеу туралы мол мағлұмат мүмкіндік,
сонымен қатар, тұрғын үй қатынастарын реттейтін негізгі нормативтік актілер
жөнінде мәлімет береді. Пәнді оқыту барысында Қазақстан Республикасындағы
тұрғын үй саласын құқықтық қамтамасыз етудің әртүрлі қырлары қамтылады,
оның ішінде мемлекеттік тұрғын үй саясаты, тұрғын үй қорын мемлекеттік
басқару, жеке тұрғын үй құрылысы, мемлекеттік тұрғын үй беру тәртібі мен
жағдаяттары және т.б.
Соңғы кездері тұрғын үй құқығы қатынастары күрделі өзгерістерге
ұшырады. Бұл өзгерістер экономиканың дамуымен және жеке меншіктің өзгеріске
ұшырауымен тығыз байланысты.
Тұрғын үй қатынастарының дамуын келесі кезеңдерге бөліп көрсетуге
болады:
Бірінші кезең 1917- 1982 жылдар аралығы, екінші кезең 1984-1992 жылдар
аралығы, үшінші кезең 1992-1997 жылдар аралығы.
1917 қазан төңкерілісінен кейінгі КСРО ның өмір сүрген кезеңінде
тұрғын үй заңы азаматтық заңның құрамында болды. Бірінші кезеңде халықты
тұрғын үймен қамтамасыз ету ауқатты адамдарға тиесілі тұрғын үйлерді қайта
бөлу есебінен қамтамасыз етілді. Кейіннен 20 ғасырдың отызыншы жылдарында
тұрғын үй құрылысы басталды. Алғашқы кезде барлығын тегін тұрғын үймен
қамтамасыз ету қарастырылды. Бірақ азаматтарға тұрғын үй бергеннен кейін
бірден оған ақы төлеу бойынша белгілі бір нормаланған ставкалар енгізілді,
өйткені эканомикалық тұрғыдан толығымен тегін тұрғын үй беру ойға қонымсыз
еді.
Әдістемелік нұсқау
Семинарлық сабақққа дайындық үшін тұрғын үй құқығы терминіне,
тұрғын үй, деген терминдерге ерекше көңіл бөлуіміз керек. Семинарлық
сабақтың барлық сұрақтарына жауапты анықтаулардан бастау қажет. Халықты
тұрғын үймен кезекті қамтамасыз етудің қол жеткізілген пайыздары жария
етілетін бесжылдықтар жоспары тұрақты түрде сәтсіздікке ұшырай бастады.
Келесі кезең 1984жылы 1-қаңтарда Қазақ ССР Тұрғын үй кодексі
қабылданды. Осы кезден бастап яғни 1984ж 1қаңтардан бастап Қазақстанның
тұрғын үй заңы азаматтық заңнамадан бөлініп жеке сала ретінде дами
бастады. Бұл азаматтық заңнамада тұрғын үй қатынастарын реттейтін нормалар
мүлдем жоқ дегенді білдірмейді. Мысалыға ҚР АК 30 тарауы тұрғын үйді
жалдау деп аталады. Бұл тарауда үш бап қарастырылған: тұрғын үйді жалдау
шарты, мемлекеттік тұрғын үй қорындағы тұрғын үйді жалдау шарты, жеке
тұрғын үй қорындағы тұрғын үйді жалдау шарты. Бірақ аталған нолрмалар
тұрғын үй қатынастарын реттеуде жалпы нормаларды ғана қамтиды.
1984 жылы қабылданған кодекстің орнына бірінші шілде 1992 жылғы жаңа
тұрғын үй кодексі, әлеуметтік эканомикалық жағдайлардың өзгергендігіне
қарамастан, ескі заңда болған нормаларпды сақтап қалды. Осылайша тұрғын
үймен қамтамасыз етудің ескі бөліп тарату жүйесі сақталып қалды. Қайта
қалыптасып кенле жатқан нарықтық экономикалық қатынастар жүйесінде бұл
мүмкін емес болды. Соның салдарынан 6 қыркүйек 1993жылы ҚР Президентінің
Жаңа тұрғын үй саясаты туралы Жарлығы қабылданды.
1997 жылы ҚР Үкіметі ипотеканың қажеттілігіне байланысты
Мемелекеттік тұрғын үй саясатының жаңа эканомикалық жағдайларда жүзеге
асыру туралы Қаулы қабылдады. Қазіргі уақытта тұрғын үй қорлары туралы ҚР
заңы қабылданған.
Тақырып бойынша семинар сабағына қойылатын бақылау сұрақтары:
1.Қазақстан Республикасының тұрғын үй заңнамасы қашан қабылданды?
2.Тұрғын үй құқығының анықтасын беріңіз?
3.Тұрғын үй құқығының қандай міндеттері бар?
4.Тұрғын үй құқығының әдістерін атаңыз?
Тақырып бойынша семинар сабағына берілетін тапсырмалар:
1.Тапсырма:
Тұрғын үй кұқығының құқық саласындағы алатын орны мен роліне байланысты
ғалымдардың пікірі үш бағытта өрбіді. Алғашқы пікір: "тұрғын үй құқығын
азаматтық құқықтың ерекше институты " дегенге сайыса, екінші пікір: "тұрғын
үй құқығын кешенді құқық саласы " дейді, ал үшінші бір пікір: "тұрғын үй
құқығы құқықтың жеке саласы болуы да ықтимал " деп есептейді.
Сұрақтар:
1.Осы үш пікірді ұстанатын ғалымдарды атаңыз және бұл
пікірлердің негізінде қандай ұстанымдар бар?
2.ҚР-ның тұрғын үй құқығының құқық саласында алатын орнына
қатысты сіздің пікіріңіз қандай және оны дәлелдеуге тырысыңыз.
2-тақырып. Тұрғын үй заңнамасы
Семинар жоспары
1. Тұрғын үй құқығының қайнар көзі, түсінігі, түрлік сипаттамасы.
2. Тұрғын үй заңнамасының түсінігі.
3. Тұрғын үй заңдары дамуының негізгі сатылары.
Сабақтың өту түрі - ауызша сұрау
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер. Тұрғын үйлерді пайдалану
бойынша шарттық қатынастар жалпы түрде реттелетін Қазақстан Республикасының
Конституциясы мен Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен қатар,
тұрғын үй құқықтық қатынастары арнайы реттейтін заңдар. Тұрғын үй
қатынастарын кешенді түрде реттейтін заңды акті болып Тұрғын үй
қатынастары туралы Қазақстан Республикасының 16 сәуір 1997 жылғы заңы.
Тұрғын үй қатынастарының бірқатар мәселелері заңдармен қатар заңға
сәйкес актілер деңгейінде де реттеледі. Мемлекеттік тұрғын үй қорынан
тұрғын үйлер беру қазіргі таңда Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2
қыркүйек 1989 жылғы Мемлекеттік тұрңын үй қорынан тұрғын үйлерді беру,
жалға алу және пайдалану тәртібі туралы№ 1 292 қаулысымен реттеледі.
Қызметтік тұрғын үйлермен қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының Тұрғын
үй қатынастары туралы Заңынан басқа Қазақстан Республикасы министрлер
кабинетінің 3 маусым 1993 жылғы Қызметтік тұрғын үй-жайлар берілетін
жұмысшылар кетегорияларының тізімін бекіту туралы № 455 қаулысымен
реттелген.
Тұрғын үй қорын пайдалану мәселелері ҚР Үкіметінің 27 мамыр 1990
жылғы Пәтер иелерінің тұтынушы кооперативтерін және тұрғын үйлердегі
тұрғын емес үй-жайларды дамыту бойынша шаралар туралы қаулысында,
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 17 сәуір 1997 жылғы Пәтерлердің меншік
иелерінің тұтынушы кооперативтерінің қызметін қолдау жөніндегі шаралар
туралы қаулысында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 17 сәуір 1996 жылғы
қаулысымен бекітілген Аз қамтамасыз етілген азаматтарға тұрғын үйді күтіп
ұстауға және тұрғын үй коммуналдық қызметтерге ақы төлеуге тұрғын үй жәрдем
ақыларын беру туралы уақытұа ережеде көрініс тапқан. Тұрғын үй қорын
пайдалану (басқару) Тұрғын үй қатынастары туралы ҚР-ң Заңының 4 бабынан
басқа Қазақстан Республикасы Үкіметінің 18 қазан 1999 жылғы Тұрғын
ғимараттарда үй-жайларды қайта құруға (қайта жоспарлауға қайта жабдықтауға)
рұқсат ету процедураларын өтудің ортақ республикалық ережелері туралы №
1 562 қаулысымен, Алматы қаласы әкімінің 24 қараша 1998 жылғы Алматы
қаласының аумағында пәтерлерді, тұрғын үйлердің үй астыларын және жапсарлас
үй-жайларды кәсіпкерлік қызмет объектілеріне қайта құру (қайта жоспарлау)
тәртібі туралы № 1 167 шешімімен реттелген. Мемлекетіміздің астанасын
Астанаға көшірумен байланысты азаматтардың жекелеген категорияларын тұрғын
үймен қамтамасыз етудің мәселелерін реттейтін бірқатар нормативтік актілер
қабылданған болатын.
Әдістемелік нұсқаулар
Семинарлық сабақтың барлық сұрақтарына жауапты анықтаулардан бастау
қажет. Семинарлық сабақққа дайындық үшін тұрғын үй қатынастары, тұрғын
үй заңнамасы терминіне, деген терминдерге ерекше көңіл бөлуіміз керек.
Авторлық құқықпен реттелетін мәселелер. Жергілікті атқарушы
органдардың шешімдері – облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті
атқарушы органдарының, сондай-ақ аудандық маңызы бар қалалар, кенттер,
ауылдар (селолар), ауылдық (селолық) округтер әкімдерінің тұрғын үйге құқық
беру туралы құқықтық актілеріне тоқталып өту керек. Мысал келтіріңдер.
Тұрғын үйлерді пайдалану бойынша шарттық қатынастар жалпы түрде
реттелетін Қазақстан Республикасының Конституциясы мен Қазақстан
Республикасының Азаматтық кодексімен қатар, тұрғын үй құқықтық қатынастары
арнайы заңдармен де реттеледі. Тұрғын үй қатынастарын кешенді түрде
реттейтін заңды акті болып Тұрғын үй қатынастары туралы Қазақстан
Республикасының 16 сәуір 1997 жылғы заңы табылады. Тұрғын үй қатынастарының
қазіргі жай-күйіне қол жеткізуде аса зор маңызға Қазақстан Республикасы
Президентінің 5 сәуір 1994 жылғы Азаматтардың тұрғын үйге деген құқығын
қамтамасыз ету туралы № 1 640 Жарлығы ие болды, бұл жарлық қазіргі уақытта
да әрекет етуде.
Тақырып бойынша семинар сабағына қойылатын бақылау сұрақтары:
1. ҚР заңы бойынша тұрғын үй дегеніміз?
2. Тұрғын үйлердегі тұруға арналмаған тұрғын жайлар ҚР тұрғын үй қорына
кіре ме?
3. ҚР қазіргі таңда тұрғын үй қатынастары қандай нормативтік құқықтық
актілермен реттеледі?
4. Қазақстан Республикасының тұрғын үй қорына жатады?
5. ҚР заңы бойынша тұрғын үй дегеніміз?
Тақырып бойынша семинар сабағына берілетін тапсырмалар:
1.Тапсырма:
"Тұрғын үй қатынастары туралы" 16.04.1997 жылғы ҚР-ның заңы бойынша
репатриант түсінігі мен "Көші-қон туралы" ҚР-ның 13.12.1997 жылғы заңындағы
оралман түсінігі арасында осы термин-дерге әртүрлі анықтама берілген.
Сұрақтар:
ҚР-ның түргын үй құқығының қайнар көздері болып не табылады?
"Репатриант " және "оралман " терминдері синоним ұғымдар ма?
Егер бір деңгей және дәрежедегі екі норлмативтік құқықтық акті арасында
қайшылық туындаса, тікелей қолдану үшін қайсысына басымдылық беріледі және
бұл сұрақ қандай заң актісімен реттеледі?
3-тақырып. Тұрғын үй қорлары.
Семинар жоспары
1.Тұрғын үй-жайдың түсінігі.
2.Тұрғын үй-жайлардың түрлері және олардың мақсаты.
Сабақтың өту түрі - ауызша сұрау
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер.Тұрғын үйлерді пайдалану.
Тұрғын үй қорларының түсінігі және жіктелуі. Тұрғын үй қатынастарының
объектісі болып тұрғын жай табылады.Тұрғын үй қатынастары туралы ҚР заңына
сәйкес тұрғын жай дегеніміз тұрақты тұруға арналған және соған
пайдаланылатын, белгіленген техникалық, санитарлық және басқа да міндетті
талаптарға сай келетін жеке тұрғын үй бірлігі (дара тұрғын үй, пәтер,
жатақханадағы бөлме). Тұрғын үй құқығының объектісі ол тұрғылықты тұруға
арналған яғни адамдардың дем алуы, жұмыс істеуі немесе оқуы үшін қажеттілік
болып саналады және ол өз кезегінде бірқатар талаптарға жауап беруі тиіс:
жабдықталған, санитарлық техникалық талаптарға сай болуы тиіс.
Тұрғын үй құқығының обътісінің бір түрі ретінде жек тұрғын үй жай
саналады. Тұрғын үй қатынастары туралы ҚР заңына сәйкес тұрғын үй жай
(пәтер) дегеніміз тұрақты тұруға арналған және соған пайдаланылатын, тұрғын
жайдың тұрғын алаңын да, тұрғын емес алаңын да қамтитын жеке үй жай.
Эканомиканың нарықтық қатынастарға өту процессі барысында тұрғын үй
қатынастарының жаңа объетісі пәтер пайда болды.Оған тауар ақша қатынастары
қолданыла бастады: бағас, сатып алу сату, мұрагерлік. Пәтер құрылыс
барысында да(болашақ жеке меншік иесімен құрылыс компаниясының арасындағы
келісіс шарт бойынша) және тұрғын үйлерді бөлу немесе қайта бөлу
барысында(құрылысы біткен жаңа үйлерді сату) тауар ретінде саналуы мүмкін.
ҚР Азаматтық кодекс тұрғын үйге құқықты жүзеге асырумен байланысты ең
маңызды нормалардан тұрады және оған сәйкес меншік иесі өзіне иесілі тұрғын
үйді өз мақсатына сай иеленеді(заң жүзінде және іс жүзінде иеленеді),
пайдаланады(өзіне тиесілі пәтерді мақсатына сай пайдаланады және пайда
табады) және билік(заң жүзінде және іс жүзінде пәтердің тағдырын шешеді, ол
сату, сыйға тарту, мұрагерлікпен қалдыру, жалға беру, кепілге қою, айырбас
жолымен жүзеге асырылады) етеді.
Жоғарыда айтып өткеніміздей тұрғын үй құқығының объектісіне дара тұрғын
үй(тұрғын ғимарат) жатады. Тұрғын үй қатынастары туралы ҚР заңының 2
бабына сәйкес, тұрғын үй(тұрғын ғимарат) дегеніміз негізінен тұрғын үй
жайлардан, сондай ақ тұрғын емес үй жайлардан және ортақ мүлік болып
табылатын өзге де бөліктерден тұратын құрылыс.
Әдістемелік нұсқаулар
Семинарлық сабақққа дайындық үшін Қазақстан Республикасының тұрғын үй қоры:
1) жеке тұрғын үй қоры – азаматтар мен заңды тұлғаларға меншік құқығымен
тиемілі, мемлекеттік емес меншік нысанына негізделген тұрғын үйлер;
2) мемлекеттік тұрғын үй қоры – меншік құқығымен мемлекетке қарасты және
жергілікті атқарушы органдардың қарамағындағы (мемлекеттік тұрғын үй қоры)
не мемлекеттік кәсіпорын қарамағындағы (мемлекеттік кәсіпорынның тұрғын үй
қоры) тұрғын үйлерге ерекше көңіл бөлулері қажет, маңызын ашып көрсету
керек.
Қазақстан Республикасы тұрғын үй құқығының қатынастарының субъектілеріне
меншік құқықтарының қайнар көздерін атаңдар. Әрқайсысына сипаттама беріп,
мысал келтіріңдер.
Басылған мағлұматтармен жұмыс жасағанда, кішкене топтардағы
жұмыстарда тиімді әдіс болып табылады. Теориялық мағлұматтарды ұғынуда,
теориялық білімді жіктеу және орнықтыру үшін бұл қажетті ақпараттарды
іздестіруде қолданылуы мүмкін.
Топтар 4-6 адамнан кішкене топтарға бөлінеді. Топтар бірыңғай немесе
әртүрлі тапсырмалар, газеттер, журналдар, бюллетендер, фотолар алады.
Қажетті материалдар: А-1 үлкен ақ қағаздың парағы, қайшы, желім,
степлер, маркерлер.
Тапсырма мынадай болуы мүмкін:
А) Газеттерде азаматтардың тұрғын үйге құқығы туралы ақпараттарды табыңдар
Б) тұрғын үй құқықтың нысандарын демонстрация жасаңдар
Жүзеге асырудың 4 нысаны бар:
Сақтау;
Орындау;
Пайдалану;
Қолдану.
Әр топ (4-ден) тапсырма алады, газеттен қажетті материалдарды
тауып, мақалаларды, суреттерді, қырқып, мәтін-түсініктемелеріне
сәйкестендіріліп, плакаттарға жапсырады.
Әр топ спикерді (немесе бірнеше спикерлерді) таңдап, жұмыстарын
баяндайды. Басқа топтар сұрақтар қойып және жұмыстарын бағалайды. Жұмыс
аяқталған соң, әр топ барлық газет, журналдарды жинап алу қажет, әйтпесе
оқушылар қызықты мақалаларды оқып, спикерлердің не баяндағанын тыңдамауы
мүмкін. Бұндай жағдайда олар топталып, спикерлердің сөз сөйлеуін ықыласпен
тыңдайды.
Студенттердің ұқыпты, таза, желімдерді айғыздаудан, қоқырсытпауды
сұрану қажет. (Әр топ жекеше тапсырма немесе барлығы әр түрлі тапсырма
алуларына болады).
Тақырып бойынша семинар сабағына қойылатын бақылау сұрақтары:
1.Жеке тұрғын үй қоры дегеніміз?
2.Мемлекеттік тұрғын үй қоры дегеніміз?
3.Дара тұрғын үй қорына қандай тұрғын үй жатады?
4.Тұрғын үй жайдың мақсаты?
5.Тұрғын емес үй жайларды түсіндіріңіз?
Тақырып бойынша семинар сабағына берілетін тапсырмалар:
1.Тапсырма:
"Өркен" пәтер иелері кооперативінің (ПИК) төрағасы Селиванов пен осы
кооператив құрамына кіретін № 58-ші пәтер иесі Шукуров арасында дау
туындады. Селиванов пікірінше № 58-ші пәтер де кооператив құрамына
кіргендіктен, сол пәтерге қатысты коммуналдық қызметтер мен тұрғын үй
шығындарын ПИК білдіруге құқылы. Ал, Шукуров болса, бұл пікірмен келіспей,
өзіне тиесілі пәтерге қатысты барлық сұрақтарды өзінің ғана шеше алатынын
алға тартты.
Сұрақтар:
1. ҚР-ның заңнамасы бойынша тұрғын үй қорын кім және қалай басқара алады?
Тараптардың қойып отырган талаптары дұрыс па?
Қандай шешім ұсынар едіңіз?
4-тақырып. Тұрғын үй-жайға меншік құқығы.
Семинар жоспары
1. Тұрғын үй-жайға меншік құқығы.
2. Тұрғын үй-жайға меншік құқығының түсінігі мен мазмұны.
Сабақтың өту түрі - кіші топтардағы жұмыс
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер. Тұрғын үй-жайға меншік
институтының дамуы: тарихи-құқықтық қырлары. Тұрғын үй-жайға меншік
құқығының пайда болу негіздері. Тұрғын үйдi сатып алу құқығы:
Азамат немесе заңды тұлға, егер Қазақстан Республикасының заңнамалық
актiлерiнде өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасы аумағының қай жерiнде
тұратынына қарамастан, жеке меншiгiне заңды түрде тұрғын үй сатып ала
алады. Бiр азаматтың немесе заңды тұлғаның меншiгiндегi тұрғын үйлердiң
саны мен көлемiне шек қойылмайды. Тұрғын үйге меншiк құқығын алуға немесе
жүзеге асыруға байланысты қатынастар да Қазақстан Республикасының
азаматтық заңнамасымен реттеледi.
Тұрғын үйге меншiк құқығы пайда болуының негiздерi:
Тұрғын үйге немесе оның бiр бөлiгiне меншiк құқығы мынадай негiздер
бойынша:
1) үй (үйдiң бiр бөлiгiн) салу;
2) сатып алу-сату, айырбастау, сыйға тарту, өмiр бойы күтiп ұстау шартымен,
алып қою мәмiлелерi мен Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы
келмейтiн басқа да азаматтық-құқықтық мәмiлелер жасасу;
3) тұрғын үйдi мұраға немесе құқықтың әмбебап түрде ауысуы ретiмен алу;
4) жалға алушының мемлекеттiк тұрғын үй қорының үйiнде өзi тұратын тұрғын
үйдi немесе тұрғын үй-жайды жекешелендiру (сатып алу немесе тегiн алу)
жолымен меншiгiне алуы;
5) тұрғын үй (тұрғын үй-құрылыс) кооперативi мүшесiнiң тұрғын үй-жай үшiн
пай жарнасының бүкiл сомасын төлеуi;
6) шарттық мiндеттеме, соның iшiнде азаматтың үй салуға өз қаражатымен
немесе еңбегiмен қатысуы туралы шарт негiзiнде тұрғын үй-жайды меншiкке
беру;
7) заңды тұлғалардың мемлекеттiк емес меншiк нысанына негiзделген тұрғын
үйдi сату не тегiн беру жолымен өз қызметкерiнiң немесе өзге азаматтың
меншiгiне беруi;
8) мемлекеттiң немесе заңды тұлғаның мемлекеттiк меншiк нысанына
негiзделген тұрғын үйдi Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген
шарттармен өзқызметкерiнiң не өзге адамның меншiгiне беруi;
9) жеке меншiкте болған тұрғын үйдiң бұзылуы немесе күштеп алынуы
салдарынан тұрғын үйден айырылудың өтемi ретiнде тұрғын үй беру;
10) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде тыйым салынбаған басқа да
негiздер бойынша пайда болады.
Әдістемелік нұсқаулар
Семинарлық сабақққа дайындалу тұрғын үйдегі тұрғын үй-жайлар тұрғын
емес үй-жайларды қайта жабдықтау мен қайта жоспарлауды үй-жай иесінің
келісімімен және жобаның құрылыс нормалары мен ережелеріне сәйкес келуіне
жауап беретін заңды немесе жеке тұлға орындаған жоба болған жағдайда жүзеге
асырылуы.
Тұрғын үй иесiнiң негiзгi құқықтары мен мiндеттерi
1. Тұрғын үйдiң, сондай-ақ салынып бiтпеген тұрғын үйдiң иесi оны, сату
шартын белгiлей отырып, өз қалауы бойынша еркiн сатуға, сыйға тартуға,
айырбастауға, басқа адамдарға мұраға қалдыруға, кепiлге беруге, осы бапта
көзделген ерекшелiктердi ескере отырып, Қазақстан Республикасының
заңнамалық актiлерiнде тыйым салынбаған өзге де жолмен оған билiк етуге
құқылы.
2. Ипотекалық тұрғын үй қарызы қаражатының есебiнен толық нeмece iшiнара
сатып алынған тұрғын үйдi сатып алу-сату шарты мемлекеттiк тiркелген кезден
бастап меншiк иесiнiң ипотекалық тұрғын үй қарызы толық өтелгенге дейiн
кредитордың келiсiмiнсiз осы тұрғын үйге билiк етуге құқығы жоқ.
3. Меншiк иесiнiң тұрғын үйдi немесе оның бiр бөлiгiн тұрғын емес мақсатта
пайдалануы оған мемлекеттiк органдардың рұқсатын қажет етпейдi.
Бұл құқықты меншiк иесi құрылыс, санитариялық, өртке қарсы және басқа
да мiндеттi нормалар мен ережелердi сақтаған жағдайда ғана iске асырады.
Егер құзыреттi органдар мiндеттi нормалар мен ережелердi бұзу
фактiлерiн не тұрғын үйдi пайдалану басқа азаматтардың құқықтары мен
мүдделерiн айтарлықтай бұзатын фактiлердi анықтаса, үй-жай иесi Қазақстан
Республикасының заңдарында көзделген жауаптылыққа тартылып, сонымен бiрге
оған мұндай тәртiп бұзушылықтарды және олардың зардаптарын жою мiндетi
жүктелуi мүмкiн.
Тақырып бойынша семинар сабағына қойылатын бақылау сұрақтары:
1.Тұрғын үйге меншік құқығы қай кезден бастап пайда болады?
2.Меншік иесінің тұрғын жайды тұру мақсатына сай емес қолданса?
3.Жеке тұрғын үй қорынан тұрғын жайды жалдау шарты қандай нысанда жасалады?
Тақырып бойынша семинар сабағына берілетін тапсырмалар:
1.Тапсырма:
Заңды некеге тұруларына байланысты Габбасов әйелі Баратовадан Алматы
каласындағы оған тиесілі пәтеріне тіркеуін өтінді. Алайда, әйелі мұны
орындаудан бас тартты. Осыған байланысты Габбасов өзін отбасы мүшесі деп
есептеп, Баратова тұрып жатқан пәтерде тіркелуден өтуін және ондағы бөлмеге
құқығын тану туралы талап-арызымен сотқа барды. Қойылған талапқа қарсылық
ретінде Баратова өздерінің бірлескен шаруашылық жүргізбегендеріне сілтеме
жасап, Габбасовтың отбасы мүшесі болып табылмайтынын айтты.
Сұрақтар:
1. Тұрғын үй заңнамасы бойынша тұрғын үй меншік иесінің отбасы мүшесі болып
кім табылады және оларға қандай талаптар қойылады?
2. Габбасотъң Баратованың отбасы мүшесі ретінде танылуына құқығы бар ма?
Істі заңнамаға сүйене отырып шешіңіз!
5-тақырып. Тұрғын үйге меншік құқығын тоқтатудың негіздері мен тәртібі.
Семинар жоспары
1. Тұрғын үйге меншік құқығын тоқтатудың негіздері мен тәртібі.
2. Тұрғын үйге меншік құқығын тоқтатудың негіздері.
3. Тұрғын үй-жай меншік иесінің құқықтары мен міндеттері.
4. Тұрғын үй меншік иесінің жер учаскесіне құқығы
Сабақтың өту түрі – семинар-дискуссия
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер. Қазақстан Республикасының
Тұрғын үй қатынастары туралы Заңының 14-тарауымен мемлекеттік тұрғын ұй
қорындағы тұрғын үйлерді пайдалану құқығын тоқтату және олардан шығару
тәртібі көзделген№ Тұрғын үйді жалдау қатынастарын тоқтату негіздерін
бөлудің басты белгісі – қайсыбір негіздер бойынша тұрғын үйден шығару
кезінде бұрынғының орнына жаңа тұрғын үй беріле ме немесе берілмейді ме.
Тұрғын үй бұрынғының орнына берілмейтін жағдайларда шығару негіздері
ретінде жалға алушының (оның отбасы мүшелерінің) құқыққа қайшы тәртібін,
мемлекеттік тұрғын үй қоырндағы сол немесе өзге бір тұрғын үйдің құқықтық
режімін ескереді.
Жалға алушы кәмелетке толған отбасы мүшелерінің келісімімен кез
келген уақытта жалдау шартын бұзуға құқылы. Егер жалдаушы мен оның отбасы
мүшелері тұрақты тұру үшін басқа жаққа көшіп кетсе де тұрғын үйді жалдау
шарты тоқтатылады. Бұл жағдайда ол кеткен күннен бастап бұзылды деп
есептеледі.
Мемлекетті тұрғын үй қорынан тұрғын үйді жалдау шарты жалға берушінің
талап етуімен тек Қазақстан Республикасының Тұрғын үй қатынастары туралы
Заңында көзделген негіздер бойынша ғана бұзылуы мүмкін. Тұрғын үйден
шығаруға жалдаушымен жалға ала шартын бұзу салдарынан, сондай-ақ бірқатар
басқа негіздер бойынша жол беріледі. Ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған
кәмелекетке толмаған балаларды шығаруға шек қойылады, оларды мемлекеттік
тұрғын үй қорынан басқа жарамды тұрғын үй берместен шығаруға жол
берілмейді.
Әдістемелік нұсқаулар.
Осы тақырыпты талқылау барысында, ең алдымен тұрғын үйге меншік
құқығының түсінігі мен үйді пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылауды
жүзеге асыратын органдардың қызметі мен міндеттерін атап өту керек. Жалпы
мемлекеттік тұрғын үй қорының тұрғын үйлерінен шығару әрқашан басқа тұрғын
үйді, кей жағдайларда жақсы жабдықталған, ал кей жағдайларда тұруға
жарамды, берумен жүзеге асады.
Мемлекеттік тұрғын үй қорындағы тұрғын үйді жалдау шарты бұзылады, ал жалға
алушы басқа жақсы жабдықталған тұрғын үй беріле отырып шығарылады егер:
- пәтер-үй орналасқан тұрғын үй (тұрғын ғимарат) мемлекеттік қажеттіліктер
үшін учаскесі тартып алынуға (сатып алынуға) байланысты бұзылуға жататын
болса;
- тұрғын үй онда әрі тұруға жарамсыздығына байланысты тұрғын емес ғимаратқа
қайта жабдықталуға жататын болса;
- тұрғын үйді опырылып құлау (қирау) қаупі төніп тұрса;
- тұрғын үйді жалдау шарты, тұлғалардың құқыққа қайшы әрекеттері салдарынан
тұрғын үй алуынан басқа негіздер бойынша, жарамсыз деп танылса;
- тұрғын үйді күрделі жөңдеуден өткізу нәтижесінде тұру жағдайлары
түпкілікті өзгерсе.
Жалға алушы мен оның отбасы мүшелері тұрып жатқан мемлекеттік тұрғын
үй қорындағы тұрғын үй күрделі жөндеудің нәтижесінде оған сақталмайтын
болса, онда оған жаңа тұрғын үй берілуге тиіс. Жалға алушының немесе жалға
берушінің талабы бойынша жаңа тұрғын үй күрделі жөндеудің нәтижесінде
тұрғын үй жай анағұрлым ұлғайып, соның салдарынан жалға алушы да артық алаң
пайда болатын жағдайда да беріледі. Күрделі жөндеудің нәтижесінде тұрғын үй
кішірейген кезде, жалға алушыға оның талабы бойынша мемлекеттік тұрғын үй
қорынан заңнамамен талаптарға сай келетін басқа тұрғын үй беріледі.
Тұрмысқа жайлы емес тұрғын үй емес, ал тұруға жарамды тұрғын үй
берілетін, жағдайлардан басқа тұрмысқа жайлы емес тұрғын үй асыраушышысынан
айрылған отбасыларды қызметтік тұрғын үйлерден шығару кезінде де берілуі
мүмкін.
Шығарылуына байланысты азаматтарға берілетін тұрғын үй, жалпы
ережесе сәйкес, оны беру нормаларына сүйене отырып берілуге және сонымен
қатар, тұрмысқа жайлы болуға тиіс. Ол шығарылған азаматтар тұрған үйден
кіші болмайға тиіс. Егер жалға алукшы бір бөлмеден артық тұратын бөлек
тұрғын үй берілуге тиіс. Егер жалға алушыда нормаларға сүйене отырып
беріледі. Азаматтың қосымша тұрғын аланға деген құқығы ескеріледі.
Бұзылуға жататын тұрғын үйде он бес жылдан кем емес мерзімде тұрған
азаматтарға олардың еркі бойынша басқа тұруға жайлы пәтер-үй бұзылған
құрылыстардың орнында салынған немесе олардың жанындағы тұрғын үйлерде
беріледі. Мұндай пәтер-үй берілгенге дейін азаматтар тұруға жарамды уақытша
тұрғын үймен қамтамасыз етіледі.
Тақырып бойынша семинар сабағына қойылатын бақылау сұрақтары:
1.Тұрақты тұатын адаммен тұрғын жайды жалдау шарты, егер мерзімі
көрсетілмесе жалға берушімен қай кезде тоқтатылады?
2.Реквизиция – дегеніміз?
3.Тұрғын үй-жай меншік иесінің құқықтары мен міндеттері?
4.Тұрғын үй меншік иесінің жер учаскесіне құқығы?
Тақырып бойынша семинар сабағына берілетін тапсырмалар:
1.Тапсырма:
Алматы қаласының әкімшілігі бір топ азаматты жауапкерлер ретінде
көрсеткен талап-арызымен Медеу аудандық сотына жүгінді. Әкімшілік өзінің
ақшалай төлемақы ұсыну жолымен меншік құқығын мәжбүрлі түрде тоқтатып,
меншік иелерін көшіру туралы талабын әл-Фараби көшесі бойындағы жер
учаскелерінің мемлекет қажеттілігіне байланысты алынатындығымен негіздеді.
Талапкердің пікірінше жер учаскесінің 1 шаршы метрі 100 000 теңге түрады.
Медеу аудандық сотының шешімімен талапкердің талабы қанағаттандырылды:
барлық жауапкерлер әкімшілік белгілеген 1 шаршы метріне 100 000 теңге
мөлшерінде ақшалай төлемақылар тағайындалып, үйлерінен шығарылды.
Аудандық соттың бұл шешімімен келіспеген Медеу ауданының прокуроры және
жауапкерлер шығарылған шешімді заңсыз, негізделмеген деп есептеп, шағымдану
сатысындағы Алматы қалалық сотына шағым арыз берді.
Сұрақтар:
1. Жеке меншіктегі тұрын үйге меншік құқығын күшпен (ықтиярсыз) тоқтату
негіздері және олардың құқықтық салдары қандай?
2.Мемлекеттік қажеттер үшін тұрғын үйлер орналасқан жер учаскелерін алып
қою негізі бойынша, тұрғын үй меншік иелірінің төлемақы алудан өзге қандай
құқықтары бар?
3.Істі негізі бойынша қараған Алматы қаласының соты қандай шешім қабылдауы
қажет?
6-тақырып. Жеке тұрғын үй қорындағы тұрғын жайды жалдау шарттары.
Семинар жоспары
1.Тұрғын үйді жалдау шартының түсінігі.
2.Жеке тұрғын үй қорындағы үй-жайды жалдауды құқықтық қамтамасыз ету.
3. Жеке тұрғын үй қорындағы үй-жайды жалдау шартының жағдаяттары мен
алғышарттары.
Сабақтың өту түрі – пікірталас
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер. Меншік иесі (меншіктің
жеке нысанына негізделген жеке немесе заңды тұлға) өзі тұратын тұрғын үйді,
не негізгі мақсаты жалға алушыларға тұрақты немесе уақытша тұру үшін берілу
болып табылатын тұрғын үйді жалға беруге құқылы.
Жеке тұрғын үй қорындағы тұрғын үйді жалдау шарттары (талаптары)
жалға беруші мен жалға алушы арасындағы шартпен де заңдармен де реттеледі.
Меншік иесі тұрмайтын және меншік иесі тұрақты тұратын тұрғын үйді жалдау
шартының шарттары арасындағы ерекшелік жасалған.
Меншік иесі тұрмайтын тұрғын үйді ол жазбаша түрде жасалған шарт
бойынша басқа адамға жалға бере алады. Шарт тараптары болып жалға беруші –
тұрғын үйдің меншік иесі болып табылатын немесе заңнамамен не шартпен оны
жалға беруге уәкілеттенген жеке немесе заңды тұлға және жалға алушы – жеке
тұлға табылады. Тұрғын үй құқықтық қатынастарының қатысушылары ретінде,
шарт тараптарынан басқа бірқатар жағдайларда басқа да субъектілер – жалға
алушы отбасының мүшелері, уақытша тұрғындар және қосымша жалға алушылар –
бола алады.
Тұрғын үй-жайға немесе жалға берілген тұрғын үй-жай орналасқан
тұрғын үйге меншік құқығы басқа тұлғаға ауысқан жағдайда жалдау шарты жаңа
меншік иесі күшін сақтап қалады. Шартты мұндай жағдайда тоқтату жалға алушы
және тұрғын үй-жайжы жалға берген меншік иесі арасындағы шаптпен көзделуі
мүмкін.
Шарт пәні болып құрылыс, санитарлық, өртке қарсы және басқа да
міндетті талаптарға сәйкес келетін жеке тұрғын үй-жай не тұруға жарамды
жеке бөлме (бөлмелер) табылады.
Әдістемелік нұсқаулар
Осы тақырыпты талқылау барысында, ең алдымен Тұрғын үйді жалдау
шартының түсінігі. Шарт тараптары, міндеттері.
Топтар 2 топшаларға бөлінеді, олардың біреуі жер мониторингін
жүргізудің мақсаты, мазмұны және тәртібіне сиапттама берсе, ал екінші топша
РФ жер мониторингіне сипаттама береді, яғни салыстырмалы түрде балама
жасалынады, жақсы және теріс жақтары зерттеледі.
Пікірсайысқа қатысушының мақсаты – мәселені шешуде оның әдістемесі
дұрыс еке ндігіне басқаларды сендіру.
Студенттерді оқып үйретуде өздерінің ұстанымдарын қисыны бар
тұжырымдауда пікірсайыстарды жүргізу айықын, тиімді болып табылады. Олар
қоғамдық пікірталастарға өздерінің қабілеттілігін ықпал етуге немесе өтіп
жатқан саясатты өзгертуге сенушілік сезімдерін дамытады.
Рөлдерді бөлу. Оқытушы студенттерді пікірсайысқа қатысуға іріктейді.
Екі топқа бөледі, яғни шешімді жақтайтындар және қарсы сөз сөйлейтіндерге.
Қатысушыларға, яғни олардың пікірсайыстың ережесін толық білетіндігіне,
олардың жүргізілуін болыңыз. Пікірсайыстың төрағасын, оның көмекшісінің,
уақыт тәртібін сақтауын қадағалаңыз.
Студенттерге дайындық үшін сындарлы аргументтер жеткілікті уақыт,
яғни айтылмыш тапсырмаға дейін 2-3 апта бұрын тапсырма беріледі.
(аргументтер, дәйек, үштен беске дейінгі ережелерге негізделген, істің мәні
баяндалған және іс жүзінде мағлұматтар нығайтылған).
Студенттер мәселенің ауқымын түсіну қажет және осы пікірсайыстағы
өздерінің ұстанымдарын қолдауда көңілге қонымды, айқын дәйектер дайындау
қажет. Оқытушы стиуденттерге пікірсайыстарға қатысудың пайдасын түсіндіру
қажет.
Тақырып бойынша семинар сабағына қойылатын бақылау сұрақтары:
1. Тұрғын үйді жалдау шартының мазмұны?
2.Жеке тұрғын үй қорындағы үй-жайды жалдауды құқықтық қамтамасыз ету
дегеніміз?
3. Жеке тұрғын үй қорындағы үй-жайды жалдау шартының жағдаяттары мен
алғышарттары қандай?
Тақырып бойынша семинар сабағына берілетін тапсырмалар:
1.Тапсырма:
Романов әскер қатарына алынып, қызмет ету мерзімі аякталғаннан кейін,
тиісті шарт негізінде тағы да 3 жыл қызмет етеді. Кейін денсаулығына
байланысты қызметінен босады. Осы мерзім аралығында анасы қайтыс болып,
Романовтың анасымен бірге тұрған пәтерінде оның әпкесі жолдасымен бірге
тұрып жатқан болатын. Романов қайта оралғанда, олар оны пәтерге кіргізбей
қойды. Бір жылға жуық уақыт Романов пәтерлерді жалға алып тұрып жүрді және
осы уақыт аралығында әпкесімен пәтерді бөлу шартын жасауға не өзін пәтерге
жіберу жөнінде келісімге келуге тырысып бақты. Алайда, бұл бастамасы сәтсіз
аяқгалғаннан кейін пәтерге құқығын тану туралы талап-арызымен сотқа барды.
Ал, әпкесі қарсы талап қойып, оны әскери борышын өтегеннен кейін 6 ай
ішінде оралмауына байланысты Романов пәтерге деген кұқығынан айырылды деп
негіздеді.
Сұрақтар:
1.Жеке меншікке негізделген пәтерде меншік иесінің тұруы міндетті ме?
2.ҚР-ның заңнамасы бойынша меншік иесінің тұрғын үйіне басқа тұлғалардың
меншік құқығын тану негіздері қандай?
3.Осы іс бойынша сот қандай шешім қабылдауы қажет?
4.Егер Романов тұрған пәтер мемлекеттік меншікте болса, сот шешімі қандай
болар еді?
7-тақырып. Кондоминиум ұғымы.
Семинар жоспары
1. Кондоминиум қозғалмайтын мүлікке меншіктің ерекше нысаны. Кондоминиум
ұғымы.
2. Үй-жай иелерінің кондоминиумдағы құқықтары мен міндеттері.
3. Тұрғын емес үй-жайлар иелерінің құқықтары мен міндеттері.
4. Кондоминиум объектісін тіркеу тәртібі.
Сабақтың өту түрі –ауызша сұрау
Тақырып бойынша қысқаша теоретикалық мәліметтер. Тұрғын үй жайдың әрбір
меншік иесі өзіне жеке дара меншік құқығы бойынша тиесілі үй-жайды өз
қалауы бойынша иеленуге, пайдалануға және оған билік етуге құқылы.
Кондоминиум құрамына кіретін қалған дүние мүлік,соның ішінде ортақ
жер учаскесі де кондоминиумға қатысушылардың ортақ үлестік меншігінде
(ортақ мүлік) болады. Бірақ қатысушылардың үлестері кеңістік бойынша
бөлінбеген және сондықтан ортақ меншік қатыстылық бөлікте немесе үлес
ретінде бейнеленеді. Меншік иесінің үлесі оның меншігіндегі пайдалы тұрғын
үй алаңын жалпы тұрғын үйдегі пайдалы тұрғын үй алаңына қатынасына
байланысты белгіленеді. Ондай үлес заттай бөлініп берілуге жатпайды. Оны
әдетте идеалды үлес деп атайды және оның негізгі қызметі- жалпы ортақ
мүлікті ұстап тұруға кететін шығындарды әрбір меншік иесінің ақшалай қатысу
өлшемін анықтау. Кондоминиумның әрбір қатысушысы өздерінің үлесінің
көлеміне тәуелсіз ортақ мүлікпен құқықты пайдалануға мүмкіндіктері бар.
Кондоминиумның тұрғын жайларының меншік иесі болып табылғандықтан оның
барлық қатысушысынан ортақ мүліктен пайдалануға құқық берілген. Бұл құқық
ешқандай да бір бекітуді, шешімді немесе арнайы тіркеуге алуды талап
етпейді. Бірақ шешім құқықты пайдаланудың тәртібіне ықпал етуі мүмкін.
Кондоминиум қатысушысының дербес меншігі және осы қатысушының үлесі жалпы
мүліктей бөлінбестей тығыз байланыста болады.
Әдістемелік нұсқаулар
Осы тақырыпты талқылау барысында, үй-жай иелерінің кондоминиумдағы
құқықтары мен міндеттері және тұрғын емес үй-жайлар иелерінің құқықтары мен
міндеттеріне, кондоминиум объектісін тіркеу тәртібіне тоқталып өту керек.
Кондоминиум - бұл үй –жай жеке,заңды тұлғалардың,мемлекеттің бөлек
(жеке дара) меншігінде болатын, олар ортақ мүлік оларға ортақ үлесті меншік
құқығымен тиесілі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz