Музыкалық білім саласындағы музыкалық ойлау ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Елбасы Н. Назарбаевтың «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: Жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Қазақстан халқына жасаған жолдауында білім саласы жан-жақты қамтылғаны қатты қуантты. Өйткені бес басымдықтан тұратын биылғы басты бағдарламалық құжаттың ең негізгі ерекшелігі - интеллектуалды ұлт қалыптастыру. Бүкіл дүниежүзілік білім беру кеңістігіне кіру барысында қазіргі кезде Қазақстанда білімнің жаңа жүйесі құрылуда. Еліміздің болашақта көркейіп өркениетті елдер қатарына қосылуы бүгінгі ұрпақ бейнесінен көрінеді.

Мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқыту ұрдісін ұйымдастыру жаңа педагогикалық әдістерін іздестіруді міндеттейді. Бұл үрдіс педагогика теориясы мен оқу-тәрбие ісіне нақты өзгерістер енгізуімен қатар елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы білім беру қызметіне жаңаша қарауды, қол жеткен табыстарды сын көзбен бағалай отырып саралауды, жастардың шығармашылық іскерлігін дамытуды, музыка пән мұғалімінің іс-әрекетін жаңаша тұрғыда ұйымдастыруды талап етеді. Оқу барысында музыка пән мұғалімі оқылатын пән мен оқушы арасындаы дәнекер түйін сияқты. Ол өз оқушысымен дк, оқытатын пәнімен де тығыз байластныста.

Қазіргі қоғамдағы саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени салалалардың өзгеруі орта білім беру жүйесіне де маңызды ықпал етуде. Мәдениетпен байланысты білім берудің жаңа функциясы шығармашылық тұлғаның дамуына негізделген.

Көп функциялы музыка ұйымдары алдындағы міндет - неғұрлым қабілетті балалар арасында жүргізілетін жұмыстарды жандандыру, олардың дарыны мен талантын айқындау және дамыту. Бұл тек психологиялық-педагогикалық проблема ғана емес, сонымен бірге әлеуметтік те проблема. Аталмыш мәселеге назар аударылуы мемлекетіміздің өз интеллектуальдық және творчестволық әлеуетін нығайтуға тырысатынын білдіреді. Бір де бір ел өз таланттарын ысырап етуге жол бере алмайды. Ал интеллектуальдық-творчестволық әлеуеттің дер кезінде анықталмай қалуы адам ресурстарын ысырап етудің нақ өзі болып табылады.

Осымен қатар, мектептегі өзекті міндеттердің бірі - оқушының музыкалық ойлауын мен мәдениетін дамуын қалыптастыру болып табылады, ол эстетикалық, танымдық және тәрбиелік рөлін ғана атқармай, келешектегі тіршілік ету барысында тұлғаның өзін-өзі жетілдірудегі мәдени базасы, кепілі бола алатыны анық.

Осыған орай, оқушылардың музыкалық және эстетикалық тәрбиелеу жүйесі кез-келген жүйе сияқты, белгілі бір әлеуметтік қажеттіліктерге жауап беретінін, нақты тарихи жағдайда өз мақсатына ие екенін атап өтуге болады.

Мектеп оқушыларының музыкалық мәдениетін тәрбиелеудегі мұғалімдердің көп жылдық тәжірибесіне сүйене отырып және оны даму болашағын ескере отырып, бүгінгі күні мұғалім-тәжірибешілерді мектептегі музыкалық білім берудің тұжырымдамасы мен маңызы, оның психологиялық аспектілері, сондай-ақ міндеттері мен қағидаттары оқушылардың музыкалық мәдениетін қалыптастыру мәселелері қызықтырады. Ғылыми әдебиеттерді талдау музыкалық мәдениетті қалыптастыру мәселесі философтардың, мәдениеттанушылардың, әлеуметтанушылардың, психологтардың және тәрбиешілердің көз алдында. Қоғамның және белгілі бір адамның өмірінде өнердің, музыкалық мәдениетінің рөлін арттыру - айқын және жалпы қабылданған факт.

Музыкалық және эстетикалық мәдениет - жалпы халықтың құнды тарихи, философиялық, адамгершілік және көркем тәжірибелерін шоғырландыратын көптеген білім салаларының жетістіктерін орталықтандырылған әмбебап мәдениеттің ажырамас бөлігі болып табылады.

Бұл мәселені зерттеудегі психологтардың назары, ең алдымен, осы процестің ішкі механизмдерін зерттеуге бағытталған. Ғалымдардың зерттеу пәні ретінде әлеуметтік-мәдени жағдайының өзгеру контекстегі музыкалық-эстетикалық мәдениет жиі қолданылады.

Жүйелік көзқарас тұрғысынан көркем мәдениетпен өзара әрекеттестіріп музыкалық-эстетикалық мәдениетті дамыту процесін өз шығармаларында М. С. Коган, К. И. Тиященко, Ю. А. Лукин және т. б. қарастырады. Кейбір зерттеушілер музыкалық мәдениетті рухани мәдениеттің «кіші жүйесі» ретінде ұсынады. Басқалары - материалдық және рухани қабат арасындағы әрекеттесу құрылымында орналасқан қабат ретінде ұсынады.

Оқушылардың музыкалық-эстетикалық мәдениетін дамыту зерттеуіне пәнаралық көзқарас осы құбылыстарды оның барлық байланыстары мен өзара әрекеттесуін зерттеуді ұсынады. Оқушылардың музыкалық-эстетикалық мәдениетіне арналған Р. А. Тельчарованың, B. C. Цукерманның және басқалардың еңбектері тікелей арналған.

Музыкалық сабақтары мен әлемдік көркемөнер мәдениеті аясында музыкалық мәдениеттің кейбір аспектілері А. Б. Абдулинның, Ю. Б. Әлиевтың, О. А. Апраксинаның, Л. В. Горюнованың, Д. Б. Кабалевскийдің. Н. А. Терентьеваның, Л. М. Предтеченскаяның және басқалардың еңбектерінде баяндалған.

Осы жұмыстардың үлкен теориялық және практикалық маңыздылығына қарамастан, педагогикадағы музыкалық сабақтарда оқушылардың музыкалық-эстетикалық мәдениетін мақсатты дамыту проблемалары толығымен зерттелмеген. Жоғарыда айтылғандарды негізге ала отырып, жүргізілген зерттеулердің өзектілігі музыкалық-эстетикалық мәдениетті белгілі бір деңгейде игерген дамыған тұлғаға қазіргі заманғы қоғамның әлеуметтік тапсырысы, мектепте оқу кезеңінде мақсатқа жетуді қамтамасыз ететін технологияларды енгізу және әзірлеу қажеттілігі сияқты бірқатар факторлармен анықталады.

Осылайша, мыналар арасында қарама-қайшылықтар бар:

• тұлғаның музыкалықэстетикалық мәдениеттің дамуының жоғары деңгейіне қоғамның объективті мұқтаждықтары және осы мәселеге жалпы білім беру мектептерінің жеткіліксіз назар аударуы;

• оқушылардың музыкалық-эстетикалық мәдениетінің мәнін және ерекшелігін анықтау қажеттілігі және теориялық және практикалық тұрғыдан нашар дамуы, «оқушылардың музыкалық-эстетикалық мәдениет» тұжырымдамасын жеткіліксіз білуі;

• Оқушылардың музыкалық-эстетикалық мәдениетінің дамуының маңыздылығы және тиісті педагогикалық технологиялардың болмауы.

Осылайша, бізді қызықтыратын салада көптеген зерттеулердің көп болуына қарамастан, Оқушылар үшін музыкалық мәдениетті қалыптастырудың қазіргі кезеңінде көптеген шешілмеген мәселелер туындайды. Бұл проблемалар музыкалық және эстетикалық тәрбиелеу теориясын дамыту, құру теориясына, сондай-ақ сабақтарды ұйымдастыру мен өткізудің педагогикалық шарттарына да қатысты.

Музыкалық мұғалімдердің соңғы онжылдықта жинақтаған жағымды тәжірибесі көбінесе жаңа ортаға ауыстырылмайды және музыкалық және эстетикалық тәрбиелеу бағдарламаларына жаңа өзгерістер мен түзетулерді талап етеді.

Сонымен қатар, біздің байқауларымызға сәйкес, қазіргі заманғы әдебиет бірқатар құнды қорытындылар мен аналитикалық байқаулардан тұрады.

Зерттеу тақырыбы - музыкалық мектеп жағдайында бастауыш сынып оқушыларының музыкалық ойлауды дамыту.

Зерттеудің мақсаты: оқушылардың музыкалық-эстетикалық мәдениетті тірбиелеу арқылы музыкалық ойлауын анықтап, дамыту жолдарын іздестіру.

Зерттеу объектісі: мектептегі музыка сабағы.

Зерттеу пәні: мектепте музыка сабағында оқушылардың музыкалық ойлауды дамыту жолдары.

Зерттеудің міндеттері :

1. «Оқушылардың музыкалық ойлауы» түсінігіне анықтама беру және мәнін анықтау, сондай-ақ осы теориямен байланысты ұғымдарды қарастыру;

2. Оқушылардың музыкалық ойлауын қалыптастыру үдерісіне әсер ететін заманауи әлеуметтік-мәдени жағдайдың ерекшеліктерін зерттеу.

3. Музыка сабақтарында музыкалық-эстетикалық мәдениетті тәрбиелеу арқылы оқушылардың музыкалық ойлауын дамыту жолдарын теориялық тұрғыда негіздеу.

4. Оқушылардың музыкалық-эстетикалық мәдениетінің даму динамикасын анықтау.

Зерттеудің теориялық және әдістемелік негіздері:

- мәдениет туралы философиялық идеялар, жеке және қызметтік аспектілері бар (Г. В. Егель, М. С. Коган, Э. С. Маркарян және т. б. ) ;

- музыкалық-эстетикалық мәдениет ерекшеліктері туралы тұжырымдамалық идеялар (Б. В. Асафьев, В. В. Медушевский, Е. В. Назайкинский, Г. С. Тарасов, Б. А. Теплов) ;

- музыкалық педагогика саласындағы еңбектер (Э. Б. Абдулин, Л. Г. Арчажникова және т. б. ) .

Жұмыста келесі ғылыми әдістер пайдаланылды: ғылыми әдебиеттерді талдау, педагогикалық бақылау, тәжірибелік -эксперименталды жұмыс.

Зерттеудің өзектілігі: оқушылардың музыкалық ойлауын анықтап, оны дамытудың тиімді жолдарын іздестіру.

Зерттеу нысаны: жалпы білім беретін мектептегі оқу үдерісі болып табылады.

Зерттеудің аталған нысаны, пәні мен мақсаты зерттеудің негізгі гипотезасын анықтауға мүмкіндік берді. Оқушылардың музыкалық ойлауын дамыту келесі жағдайларда тиімді болады:

1) бұл орта жалпы білім беретін мектептегі білім беру үрдісінің басым бағыттарының бірі;

2) жеке және қызметтік аспектісі бар біртұтас білім беру ретінде оқушылардың музыкалық-эстетикалық мәдениеттің ерекше сипаты негізделеді;

3) оқушылардың музыкалық-эстетикалық мәдениеттің даму деңгейін диагностикалау әдісі әзірленді.

Зерттеудің эксперименттік базасы: №24 мектеп-гимназия болды.

Зерттеудің практикалық маңызы: музыка пәнінің мұғаліміне оқушылардың музыкалық-эстетикалық мәдениетін қалыптастыруда әдістемелік нұсқаулар жасалды.

Дипломдық жұмыс қойылған мақсаттардың логикасына сәйкес құрылдыжәне оған кіреді: кіріспе; екі тарау; қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімі.

1 ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАҒЫ МУЗЫКАЛЫҚ ОЙЛАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Музыкалық ойлаудың психология ғылымдағы ролі

Музыкалық ойлау - бұладамды музыка өнерінің биік шыңдарына жеткізе алатын, ондағы рухани құндылықтардың мағынасын түсінуге көмектесетін нақты психикалық қызмет болып табылады. Осыған байланысты бірқатар тәуелсіз мәселелер бар:

1. Музыкалық ойлау - адамның музыкалық шығармашылығын түсіну процесі ретінде.

2. Музыкалық ойлау - адамның музыка өнерімен байланысу кезіндегі ойлау тәсілі ретінде.

3. Музыкалық ойлау - адамның музыка арқылы әлеммен, адамзатпен қарым-қатынас жолдарының бірі ретінде.

Музыкалық ойлау - адамның дыбыс суреттері арқылы бүкіл әлеммен деген қарым-қатынасын моделдеу үрдісі. Ол дыбыстың эстетикалық жағынан түсті шындықпен өзара әрекеттесудің нәтижесінде пайда болады. Өмірдегі барлық нәрсені эстетикалық жағынан қарастыруға болады. Бірақ музыкалық ойлауды қалыптастыру үшін эстетикалық құрылысы бардыбыстық қатынас басты рөл атқарады. Бұл - музыкалық өнер.

Өнер - бұл күрделі жүйе. Сонымен қатар, жеке тұлға оған белгілі бір музыкалық шығармалар арқылы және практикалық музыкалық іс-әрекеттердің нақты, әлеуметтік тәсілдері арқылы үйренеді. Сондықтан, музыкалық қызмет тәжірибесі де маңызды.

Екі фактор - музыкалық шығарма және практикалық музыкалық қызмет - олар адамның музыкалық ойлауының негізгі ерекшеліктерін анықтайды. Музыкалық шығарма көп деңгейлі ақпарат құрылымының рөлін атқарады және практикалық музыка бұл ақпаратты өңдеудің нақты механизмі ретінде рөл атқарады Жұмыстың ақпараттық мазмұны - бұл адамның өткен тәжірибесі негізінде музыкалық ойлауды өңдейтін жаңа деректер болып табылады.

Музыкалық жұмыстың мазмұны дыбыстық формалармен таза акустикалық ойынға емес, әрдайым адамның сезім мен ой-өрістерінің жалпылама көрінісі болғандықтан, музыкалық ойлау тек музыкалық тәжірибеге ғана емес, жеке адамның психологиялық тәжірибесіне негізделген. Қоршаған ортаның суреттері ең жақын әлеуметтік орта мінез-құлық нормалары, әлеуметтік қызметтің жолдары, жеке тәжірибенің компоненттері - музыкалық тәжірибемен бірге музыкалық ойлау барысында органикалық түрде қатысады.

Жаңа деректерді қолда бар тәжірибемен салыстыру нәтижесінде психология мен философияда жаңа білім деп аталатын жаңа формация пайда болды. Әдетте бұл абстракцияның кейбір дәрежесіне ие.

Музыкалық ойлаудың нәтижесі ақиқат шындықтың заңдылықтарын бейнелейтін дерексіз сипат болуы де мүмкін. Бірақ бұл маңызды емес. Егер музыкалық жұмыстың «рухани ақпаратын» жеке психологиялық тәжірибемен салыстыруын есте ұстасақ, онда абстрактілі білімнің мүмкіндіктері қиын мәселе болып табылады. Махаббат сезімі сүйіспеншілікке толы болған сайын өседі. Шындық идея, өмірлік сезім әрдайым нақты, психологиялық тұрғыдан тұрақты болып келеді.

Зерттеушілер ойлаудың басқа салаларында, мысалы, математикада, шахматта, білім тек «өмір» алу процесі эмоционалды түрде сезілетін кезде адамның жеке меншігіне айналады деп пайымдайды.

Зерттеушілер ойлаудың басқа салаларында, мысалы, математикада, шахматта, білім тек «өмірлік » алу процесі эмоционалды түрде сезілетін кезде адамның жеке меншігіне айналады деп пайымдайды. Бірақ процесс туралы айтып отысақ та, нәтиже әлі де дерексіз, адамның рухани әлеміне ерекше қатысы жоқ. Музыкалық ойлаудың нәтижесінде адам өзі туралы, оның жаны туралы білім алады. Бұл музыкалық ойлаудың ерекше психологиясы.

Музыкалық ойлау адамның өз жанынан тану процесі ретінде адамға тән факторынан - музыкалық шығармадан басталады. Ішкі психологиялық тәжірибенің сыртқы себебі - адамның ішкі әлемі мен адамзаттың рухани тәжірибесі арасындағы қарым-қатынас арнасы болып келеді. Шығарманы тыңдау кезінде адам бар сезімімен беріліп, барлық психологиялық оқиғалар дәл осы жерде, адамның ішкі әлемінде пайда болады. Шығарманың сонында адам ішінде болған оқиғаны тыңдаған дыбыспен байланыстырады.

Дәл осы уақытта музыканы ойлау психологиялық процессі ретінде қарастырамыз. Ең шынайы, ең сиқырлы адам ішіне енгізіледі, адамзатқа тиесілі рухани тәжірибе жиналады. Бұл өнер арқылы қарым-қатынастың ең бағалы түрі. Музыкалық коммуникацияның тағы бір маңызды ерекшелігі - адресаттың «белгісіздігі». Бұл қарым-қатынаста адам автордан адамзатқа, өзіне немесе жақындағы адамға көше береді. Музыкалық ойлаудың коммуникативті аспектісі практикалық музыкалық белсенділікпен тығыз байланысты.

Композиторға, орындаушыға және тыңдаушыға бөліну маңызды фактор болып табылады және көптеген зерттеушілер музыкалық ойлауды композициялық, орындаушылық және тыңдаушылыққа бөледі. Композициялық ойлау - бұл ең шығармашылық, өнімділік, және тыңдаушылардың ойлауы репродуктивтік ойлаудың пассивті түрі болып табылады.

Дегенмен, танымал ойшыл А. В. Брушлинский: «Білімнің ұрпақты болу мен өнімділікке бөлінуі әркімнің біріншіден екіншісіне өтуге мүмкіндік бермейтіндіктен, заңсыз және заңсыз болып бөлінеді, өйткені олардың арасында ештеңе жоқ» деп жазылған. Осылайша ол: «Ойлау әрқашан шығармашылық түрде болады» деген ойды ұсынады.

Композитордың музыкалық ойлау қабілетінің ең шығармашылық сипаты, шығармашылығын азайту - тыңдаушының ой-пікіріне неғұрлым аз нәтиже беріп, тек бірінші жағдайда нақты материал өнімі - музыкалық шығарма, екіншісінде - «қайтадан құрылады», ал үшіншіден, көрсетілгендей қабылданады және сыртқы көрінбейтін өнім шығарылады.

Барлық жағдайларда, бастапқы жағдайлар мен ойлау үдерісінің түпкі мақсаты әртүрлі болады, бірақ оның шығармашылық сипаты тұрақты қалады. Сонымен қатар, өнер туындылары «музыкалық қабылдау туралы заңдар музыкалық өндірістің заңдарына сәйкес келсе ғана қабылдануы мүмкін. Басқаша айтқанда, музыканың кейбір маңызды бөліктерінде музыкалық шығармашылық және музыкалық қабылдау заңдары сәйкес келсе жағдайда ғана бола алады . . . »

Музыкалық шығарманы түсіну - оның шындық мағынасын, дыбысталудың мағынасын мұқият іздестіруін білдіреді. Егер осы сөздерді Л. С. Выготскийдің адам өнерінің мағынасын өз естеліктерінен, қауымдастықтарынан және т. б. жасайтыны туралы ойымен толықтырсақ, яғни тыңдаушының жұмысы шығармашылық болмауы мүмкін емес екендігін түсінеміз.

Жоғарыда айтылған дәлелдер музыкалық ойлаудың мәні туралы маңызды қорытынды жасауға мүмкіндік береді: музыкалық ойлау түбегейлі шығармашылық сипатқа ие, ол тіпті сырттағыдай пассивті болып көрінетін пішіндерде нәтижелі болып келеді. Музыкалық ойлау өнімділігінің негізгі критерийі - акустикалық материалдық нысандарда көрсетілген мазмұнды көркемдік мағынаны тану.

Көркемдік мағынасы тек музыкалық шығармалардың акустикалық формасымен біріктірілмеген, сонымен бірге оның әрбір бөлшегінде көрініс табады. Пішін мен мазмұнды бөлінуі - теориялық абстракция. Нағыз шығарма жазу барысында көркемдік мағына тек форма арқылы көрінеді. Тек нысанға деген мұқияттылықтың арқасында осы шығарманың мағынасын, мазмұнын түсіну мүмкін. Әйтпесе, музыкалық ойлау нақты музыкалық шығарумен байланысты емес негізсіз қиялға айналады.

Ойлау психологиясы жалпы психологияның жеткілікті дамыған саласы болып табылады, көптеген теориялық және тәжірибелік материал жинақталған. Оның зерттеген заңдылықтары негізінде музыкалық ойлаудың ерекшеліктерін ашуға тырысамыз.

Ең алдымен, ойлау - уақытқа тиесілі ашылатын процесс болып табылатын. Музыкалық ойлаудың айқын ерекшелігі, ол өңдейтін материал процедуралық сипатта болады. Ойлау үрдісі және музыкалық жұмысты ашу процесі бір-біріне қиындатылып, күрделі динамиканы қалыптастырады.

Ойлау процесі белгілі бір кезеңдер мен сатылардан өтеді. Жалпы алғанда, психологиялық міндеттерді орындау, элементтерді зерттеу, гипотеза, табылған шешімді тексеру сияқты кезеңдерді ажырату әдетке айналды.

Бірінші кезең - ойлаудың басы - ойды қабылдау. А. В. Брушлинский бұл сәттің қатаң жағдайын көрсетеді: « . . . ойлау . . . әрдайым кейбір қажеттіліктермен, себептермен, когнитивтік немесе таза практикалық мүдделерден және т. б. байланысты болады». Осы қызығушылықтарды немесе мұқтаждарды қанағаттандыру түпкілікті мақсат, ой процесінің нәтижесі болып табылады. Егер музыкалық ойлау нәтижесі көркемдік мағынаны тану болса, онда музыкалық тапсырманы қабылдау актісі осы жұмыстың мәнін түсінуге деген ниет ретінде түсіндіріледі.

Келесі кезеңде адам осы тапсырманың элементтерін немесе жағдайдың көрінісін зерттейді. Жеке элементтердің қасиеттері және олардың арасындағы ең айқын байланыстар қарастырылады. Зерттеулердің негізгі бағыттары: негізгі элементтерден екіншісіне, сосын олардың қарым-қатынастарына немесе керісінше болады. Олар жоспарлы және хаотикалық болуы мүмкін және ең маңызды элементтер мен олардың қарым-қатынастарын толық қамту мүмкін.

Музыкалық ойлауда бұл кезең осы шығармаға қатысатын музыкалық тіл элементтерінің кешенінде зерттеу түрінде пайда болады. Бұл үшін жақсы дифференциалды тыңдау ғана емес, сонымен қатар айтарлықтай теориялық білім де қажет. Бұл тұрғыдан алғанда, музыканың бастауыш теориясын осы кезеңнің сәтті өтуінің кілті деп санауға болады.

Зерттеудің ең маңызды нәтижесі, әдетте, алынған ақпараттың жеткіліксіздігі туралы қорытынды болып табылады. Содан кейін адам бар білімі мен тәжірибесіне сенеді. Бірак, ол өзінің жадында сақталған барлық нәрсені емес, тек белгілі бір мәселені ғана шешуге көмектесетінін есіне түсіреді. Әрбір нақты ой процесінде пайдаланылатын білімнің салмағы өзгеше. Бұл тапсырмаға, адамның жеке басына және ол шешілетін сыртқы жағдайға байланысты. Бұл жағдайда, Л. С. Выготскийдің теориясына сәйкес, адам өнер туындысының мағынасын қауымдастықтан және оның тәжірибесінің ұқсастықтарынан құрастырады. Осылайша, музыкалық ойлаудың өткен тәжірибесі екі жолмен қолданылады: бір жағынан, музыка теориясынан білім жаңартылады, ал екінші жағынан бұрынғы тәжірибелі психологиялық жағдайлардың бейнелері пайда болады.

Музыкалық ойлаудың белгілі бір процесінен бұрын олар бөлек сақталады. Жаңа музыкалық ақпараттарды қабылдау кезінде өткен тәжірибенің екі түрлі жағын бір мезгілде іске асыру жеке элементтердің семантикалық мағыналарын көрсетуге әкеледі. Осылайша, музыкалық ойлауды дамытып, белгілі бір дыбыс комбинациясы осы адамның түсінуінде өте тұрақты құндылықтарға ие болады. Бұл жеке тұлғаның интонациялық-семантикалық сөздік қорын біртіндеп қалыптастыру болып келеді. Қолданыстағы құндылықтар дайын семантикалық бірлік ретінде пайдаланылады немесе маңызды нұсқалар мен жаңа мәндерді қалыптастыру үшін бастапқы нүкте болып табылады. Музыкалық шығарманың маңызды ерекшелігі - әр элементтің мағынасын толық түсіну, музыкалық мәтіннің бүкіл мағынасын түсінудің қажетті шарты емес. Барлық элементтер бір-бірімен тығыз қарым-қатынаста болғандықтан, біреудің түсініксіздігі интуитивті түрде басқа «көршілес» элементтерді түсіну арқылы толтырылады.

Келесі кезең - математикалық және ситуациялық ойлау зерттеушілер гипотезаның пайда болуын түсіндіре алмайды. Гипотеза нақтылыққа негізделген, кенеттен өртенген түсінік. Ұзақ уақыт бойы бұл шабыт актісі болып саналған. Алайда соңғы уақытта физиологиялық көрсеткіштер, импульстік, тыныс алу, сүйек-қозғалтқыш белсенділігі және т. б. сияқты зерттеулер, оның алдында бейсаналық деңгейде орын алатын ішкі жетілу кезеңі болып табылады.

Музыкалық ойлауда түсінуді бүкіл музыкалық шығарманың мағынасын түсіну деп санауға болады. Қуанышты көтерілу сезімі, шабыт, ерекше айқындық, музыканың мағынасын түсінуді сүйемелдейтін әрбір музыкалық жағынан дамыған адамға таныс. Кездейсоқ математикалық немесе ситуациялық түсініктермен салыстырғанда, музыка түсінігі - ұзағырақ. Музыкалық мәтіннің құрамы бүкіл жұмыс ұзындығы бойынша немесе бүкіл құрылымы бойынша ұзартылады. Сондықтан музыка әсіресе шабытты талап ететін және сол кезде оны әсіресе дамытатын әрекеттердің бірі болып саналады. «Кеңейтілген» түсінік барысында сана сезімдік тәжірибеге қосылып, адамның психикасындағы ең жоғары мәртебелердің тереңдігін белгілей алады.

Адам мен музыкалық жұмыс арасындағы қарым-қатынас барысында бірнеше маңызды сәттерді атап өтуге болады:

1) ойлау әдеті үнемі дамитын екі сөйлемді бір мезгілде айта немесе жаза алмайды, ал музыкада екі әрекетті орындау мүмкін еместігі жоқ. Сондықтан, музыканың көмегімен ойлаудың маңызды жан-жақтылық қасиеттерін дамытуға болады.

2) музыкалық жұмыстың тұтас көрінісі соңғы дыбыс шыққан кезде ғана көруге болады. Осы уақытқа дейін адам шығарманың жеке элементтерін естіп, дереу бастапқы, бірақ анық емес суретін көре алады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.