Қорлар бойынша синтетикалық шоттар
2 Вершина PV ЖШС қорының тіркеу есебі
2.1 Вершина PV ЖШС қаржылық экономикалық мінездемесі және оның қорды
есептеу облысындағы есептеу саясаты
Вершина PV Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (ары қарай Вершина
PV ЖШС) Қазақстан Республикасының заңына сәйкес , оның бастапқы
мемлекеттік тіркеуінен бастап ,2011 жылдың 26 қаңтары, заңды тұлға болып
табылады.
Вершина PV Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі 2011 жылдың 31
қазанында заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеуін растайтын №16891-1945-ТОО
құжатын 1998 жылдың 22 ақпанына қарасты Жауапкершілігі шектеулі
серіктестіктер жайлы заңы негізінде алды.
Вершина PV ЖШС қосылған бағаға салық төлеуші ретінде 2016 жылдың 1
тамызында Павлодар қаласының мемлекеттік кірістер басқармасына тіркелді,
№0056623 куәлік, №45001 серия.
Вершина PV ЖШС орналасқан орны: Қазақстан Республикасы, Павлодар
облысы, Павлодар қ., Ломов к. 1762, индексі 140013 . жарғылық капитал
151200 теңгені құрайды. Серіктестікті тіркеу кезіне сәйкес уақытта
жарғылық капитал толығымен серіктестіктің бір ғана негізін қалаушысы
тарапынан енгізілген.
Вершина PV ЖШС бейімділігінің қорытындысында келген бір жылдық таза
табысы серіктестіңтің жалғыз мүшесінің кезекті шешіміне байланысты
таратылады.
ЖШС заңды тұлға болғандықтан, өз әрекеттерін келесі құжаттардың және
нормативті актілер негізінде іске асырады:
Вершина PV ЖШС жарғысы;
Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі 1.07.99 ж қарасты №409-1
( 2018 жылға арналған қосымшалар мен өзгертулерді ойға ала отыра) ;
22.04.1998 қарасты №220-1 жауапкершілігі шектеуліі және қосымша
жауапкершілігі бар серіктестіктер жайлы Қазақстан Республикаасының заңы (
2018 жылға арналған қосымшалар мен өзгертулерді ойға ала отыра);
Қазақстан республикасының ауданында іске асушы ұйымдардың қаржылық
шаруашылық әрекеттері жайлы басқа да заңдар, нормативті актілер, соларға
байланысты әдістемелік нұсқаулар.
Вершина PV ЖШС бас компаниясы жок, тәуелсіз ұйым. Серіктестік ҚР
шекарасы аумағында және шетелде өз филиалдарын және өкілдерін
қалыптастыруға,басқа заңды тұлғалармен бірлестіктерге кіруге, басқа да
заңды тұлғаларға мүшелік етуге құқылы.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің әрекет ету мерзімі шектеусіз.
Вершина PV ЖШС ерекшеленген мүлікпен,жеке баланс, мөр, бланкілер және
басқа да реквизитпен қамдалған.
Вершина PV ЖШС өз әрекеттерін 2012 жылдың 1 мамырына қарасты жарғыға
сәйкес іске асыруда. Серіктестіктің жарғыға сәйкес айналысатын
бейімдерінің негізгі түрлері 2.1 суретте көрсетілген.
2.1 сурет- Вершина PV ЖШС негізгі әрекеттерінің түрлері
Вершина PV ЖШС негізгі әрекеттерімен қатар негізгі емес әрекеттерінен
де пайда көре алады, олар:
ұзақ мерзімді активтерді жүзеге асыру;
қаржылық инвестицияларды жүзеге асыру;
пайыздан түсетін пайда;
дивиденттерден келетін пайда;
басқа операциялардан түсетін пайда.
Серіктестік металл және зертханалық,,қаңқалы кез келген мақсаттағы
мемлкеттік және коммерциялық мекемелерге, кәсіпорындарға, жеке
компаниялардың кеңселеріне арналған жиһаз жасаумен мамандандырылған.
Одан бөлек, серіктестіктің әрекеттерінің бір бағыты: тау-
металлургиялық, мұнай -газ, құрылыс, энергетикалық және темір жол
бағыттарында сұранысқа ие әртүрлі конфигурациялы тұрғын блок - модульдерін,
кұрылымдарын, жиынтығымен мақсатын дайындап шығару болып табылады.
Вершина PV ЖШС мақсатына жету үшін өз атынан келісімшарттарға
отырып, мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтарды иемденуге,
жауапкершілікті өзіне жүктеуге, сотта талапкер және жауап беруші болуға
құқылы.
Серіктестіктің әрекеті қайта құры немесе не сот, не жалғыз негізін
қалаушының шешіміне байланысты тоқтатылады.
Вершина PV ЖШС құрылымы келесі салалармен анықталады:
- әкімшілік: басшы және оның орынбасарынан тұратын, барлық құрылымдық
бөлімшелермен салаларды ортақ басқарады.
-коммерциялық бөлімше:коммерциялық директор және төрт менеджерден
құралған, кәсіпті дамыту сұрақтарымен айналысады.
-техникалық бөлімше: директордың техникалық сұрақтар бойынша
орынбасары және екі инженерден құрылған, техникалық сұрақтардың сапалы
және уақытылы шешілуімен айналысады.
-дизайнерлік бөлімше: бөлімше басшысы,инженер технолог және
дизайнерден құрылған, жобаларды дайындаумен және сметалық құжаттармен
айналысады;
-есеп бөлімі: бас есепші және екі көмекшіден тұрады,мекеменің
қаржылық шаруашылық әрекеттерінің есебін жүргізеді;
- өндіруші бөлімше: тоғыз жинақтаушы, жеті ағаш ұстасы және бір
станокшыдан құралған.
Вершина PV ЖШС ұйымдық құрылымы А қосымшасында көрсетілген.
Мекемені басқарумен толықтай директор айналысады. Оның қарамағында
стратегиялық мінез-құлқы бар сұрақтар бар.
Вершина PV ЖШС 34 жұмыскер қызмет атқаруда. Барлықтары келісім шарт
бойынша жұмыс жасайды, қызметкерлер ағымы жоқ.
Әр жұмыскердің еңбек пайдасы максималды көлеммен шектелмеген және
бекітілген заңдарға сәйкес салықпен міндеттелген. Есеп бөлімі
серіктестіктің тәуелсіз құрылымдық бөлімшесі болып табылады, сонымен қатар
бас есепшімен басқарылады.
Серіктестік өз әрекеттерінің қорытындысының бухгалтерлік есебін іске
асырады, статистикалық және қаржылық есептерін Қазақстан Республикасының
белсенді ережелеріне сәйкес жүргізеді, сонымен қатар есеп жүргізу
қағидасын бұзбауға және жалған ақпарат бермеуге жауапкершілік арқалайды.
Серіктестік бас есепші құзырына өз бетімен қаржылық есепті
қалыптастыруға рұқсат береді, оның ішінде классификация, мойындау, бағалау
және қаржылық есеп элементтерімен оның құраушы бөліктерін санауға, онымен
байланысты ақпаратты мәлім етуге.
Бұдан бөлек, серіктестікте қаржылық шаруашылық бақылауды әске
асыратын қараушы таңдалуы және шет жақтан аудитор қарастырылуы мүмкін.
Берілген мекеменің қаржылық есебі негізінде есептік межеге қаржылық
шаруашылық экспресс сараптама жасалды.
ЖШС экономикалық әрекетінің негізгі көрсеткіштерінің сараптамасы 2.1
кестеде көрсетілген.
2.1-кесте – 2016-2017 жылдардағы Вершина PV ЖШС әрекетінің экономикалық
көрсеткіштерінің негізгі сараптамалары.
көрсеткіштер Өлшем 2016жыл 2017жыл Ауытқу Өсу
бірлігі (+;−) қарқыны(%)
Өнімді іске асырудан Мың.теңге 290233 1170009 879776 403,13
және көрсетілген
қызметтен келген пайда
Іске асырылған Мың.теңге 249157 1107749 858592 444,6
тауардың және
көрсетілген қызметтің
өз бағасы
Жалпы пайда Мың.теңге 41075 62260 21185 151,58
Басқа пайданетто Мың.теңге 1552 7821 6269 503,93
Өнімді шығару Мың.теңге 16119 25356 9237 157,31
шығындары
Әкімшілік шығындар Мың.теңге 7064 30976 23912 438,51
Басқа шығындар Мың.теңге 1710 7189 5479 420,41
Операциялық әрекеттен Мың.теңге 17734 6560 (11174) (36,99)
келген пайда (жоғалту)
Қаржыландырудан келген Мың.теңге - 4711 4711 100
пайда
Қаржыландыру шығындары Мың.теңге - - - -
Ұжымдық кіріс салығы Мың.теңге 30 4285 4255 14283,33
Меже ішіндегі пайда Мың.теңге 8498 20508 12010 241,32
(жоғалту)
Негізгі ресурстардың Мың.теңге 50 17032 16982 34064
жылдық орта бағасы
Еңбек ақысын төлеу Мың.теңге 856 5491 4635 641,47
шығындары
Тізімдік жұмыскерлер Адам 10 13 3 130
орта саны
Қор қайтарымы Мың.теңге 805,3 1,83 (803,47)0,23
Қор жасақтығы Мың.теңге 4107,5 4789,2 681,7 116,6
Еңбек өнімділігі Мың.теңге 24915 85211 60296 342
Айлық орта еңбек ақы Мың.теңге 68 73 5 107,35
табыстылық пайыз 2,93 1,75 (1,18) (59,73)
Экономикалық әрекеттердің негізгі көрсеткіштері бойынша Вершина PV ЖШС
қаржылық есебі сарапталды. Көрсетілген есептемелерге сүйене отыра,
сараптамадан өткен мекемен іске асыру қорытындысына қарай 2017 жылы 1170009
тенге пайда көрді деген тұжырым жасауға болады, өткен межемен салыстырғанда
879776 мың теңге өсім барын көре аламыз.
Одан басқа, іске асырылған өнімдердің өзіндік құны 344,6% өсіп, сомасы
858592 тенге құрады.
Іске асырылған өнімдердің өзіндік құны өсуі себебі өндірілетін
тауарлардыі санының өсуі және сатып алынатын шикізатпен материалдардың
бағасы өсуі.
Қорытындысында жалпы пайла жыл аяғында 62260 мың тенге құрады. Жалпы
пайда тапсырыстардың өсуініе байланысты 21185мың тенгеге немесе 51,58%
өткен межеге қарағанда өсті. Басқа табыстардан келген кіріс те өсу
үрдісінде, соммасы 6269мың теңге.
Іске асырылған өнімдердің өсімі байқалғандықтан, іске асыру шығындары
да 57,31% көтерілді.
Әкімшілік шығындардың да 438,1 мың теңге көлемінде өскенін көріп
отырмыз. Мекеменің негізгі әректтерінің бірі операциялық болғанымен, ол
төмендеу үрдісіне бет алыпты.
Серіктестікте дайын өнімді өндірумен байланысты барлық шығындарды
жабуға өз қаражаты жеткіліксіз, сондықтан, басқа тұлғалардан қарыз алуға
мұқтаж.
Қарыз пайыздық мөлшерсіз және есеп жылының соңында қайтарылады.
Қаржыландыру бойынша 2017 жылы пайда 4711иың теңгені құрады, өсу қарқыны
100% құрайды, себебі бұған дейін қаржылық әрекеттен пайда көзі
байқалмаған. 2016жылдың соңында қалдықтық баға 50620,94 тенге болса, 2017
жылдың соңында 34014697,91 тенгені құрады.
Негізгі ресурстардың соммасы 35270813,05тенге құрайтын өсімінін көрдік,
соның ішінде 1306736,08тенге аммортизациялану құрайды. Бұл өсім негізгі
қаржылық көрсеткіштердің өзгеруіне алып келді.
Вершина PV ЖШС негізгі қаржылық көрсеткіштерін сараптай келе , келесі
қорытындылар жасауға болады: қор қайтарымы негізігі ресурстарды қолданудың
пайдалылығын көрсететін негізгі қаржылық коэффициент болып табылады; 2016
жылы 805,3 мың теңге сатылым қаржысы негізгі ресурстар бірлігіне келді.
Негізгі ресурстарды қолданудың жоғары пайдалылығы байқалады. 2017 жылы
бұл көрсеткіш 1,83 мың тенгені құрады. Төмендеу негізгі ресурстардың
өсуімен байланысты, аталмыш жағдайда осы уақытқа дейін әлі пайда алып
келмеген металл цехіне арналған жаңа жабдықтарды сатып алумен байланысты.
Мекеме активтеріндегі негізгі ресуртсар үлесі 33964 мың теңгеге өсті.
Қор қайтарылымы көрсеткіштерін жоғарылату үшін, бар жабдықтарды қолдану
арқылы немесе ескі жабдықтарды есептен шығару арқылы, сатылым қаражатын
ұлғайту ұсынылады.
Қор жасақталуы жұмыскерлердің негізгі өндіру құралдарымен қамдануының
дәрежесін мінездемелейтін көрсеткіш. Бұл жағдайда: машина құралдары,
крандар, жүктеуші, көлік, өндіруші ғимараттар. 2016 жылғы мекеме
көрсеткіші 2017 жылғымен салыстырғанда 681,7 мың теңгеге өсті. Өсу негізгі
ресурстардың көлемі өсуімен байланысты .
Еңбек өнімділігі: серіктестіктің өндіру үрдісі барысындағы
жұмысшыларының саны мен құндық мәнін сипаттайтын көрсеткіш. 60296 мың
теңге өсім байқалады. Өсім іске асырылған өнім соммасының өсуімен және
жұмыскерлер санының ұлғаюымен байланысты.
Айлық орта жалақы бес мың теңге көлеміндегі соммаға өсті. Өсу қарқыны
7,5% құрайды. Бұл көрсеткіштің өсуі жұмыскерлердің қызметтері
пайдалылығын өсіру мақсатындағы ынталандыру сыйақыларының болуын
тұспалдайды.
Пайдалылық мекеме ресурстарының тиімділігінің қосылыс дәрежесін
көрсетеді. Жасалған есепке қарасақ, мекеменің операциялық әрекеттері
есептік меже уақытында 1,75% құрап, өткен межеден 1,18% төмен орналасты.
Бұл мекеменің өзгелердің көмегінсіз төлем қабілетінсіз екенін, мекеменің
негізгі әрекеті тиімсіздігін дәлелдейді. Төлем қабілетінің болмауы
дебиторлық қарыз уақытылы жабымағандықтан , себебі келісім бойынша төлем
мерзімі меже соңына жетпеген. Мекеме пайыздық мөлшерлемесіз несие
түріндегі қарыз алуға міндетті, себебі ол өзінің барлық міндеттеріне сәйкес
тауар жеткізушілермен мемлеке алдында жауап беруі тиіс.
Сарапталған мерзімге сәйкес Вершина PV ЖШС негізгі пайдасы қаржылық
әрекеттерден келген. Аталмыш түрдің өсу қарқыны 51,58% сатылым қаржысын
құрады. Бұл мекеменің негізгі қарызды жеке тұлғалардан түскен
инвестициялық құйылымдар арқылы жабуға мүмкіндігі барын дәлелдейді.
Жалпы сараптаманың экономикалық әрекеттерінің көрсеткіштері бойнынша
компания бір жыл ішінде өзінің төлеу бейімділігін жақсартқанын, барлық
міндеттері бойынша уақытылы және толық көлемде жауап беретінін көрдік.
Вершина PV ЖШС басшылығы қаржылық есеп айырысу құжаттарына қол қоюға
құзырлы тұлғаларды және қол қою құқығы иерархиясын белгілейді. Өз
кезегінде бас есепші жасақтауға міндетті:
Кіріс және шығындардың тиесілі есептің межеге жатқызылуы; аталмыш
межеде орын алған барлық құбылыстармен операциларды көрсету; аналитикалық
есептің берілген айналымдарымен әр айдың басындағы синтетикалық есептің
қалдықтары; есептік саясаттың өзгеріссіз болуы және актив бағалауымен
есептік межедегі міндеттердің бір қалыпты болуы.
Вершина PV ЖШС қазіргі есептік саясаты ҚР бухгалтерлік есеп және
қаржылық есеп заңына сәйкес 2011 жылы бас есепшімен құрастырылып
директормен бекітілген болатын. Есептік саясат жауапкершілігі шектеулі
серіктестіктегіндегі “TROYA” компаниясының МСФО МСБ және бухгалтерлік
есепті жүргізу ережелеріне сәйкес оны жүргізу және құру ретін
таныстырады.
Вершина PV ЖШС бекітілген есептік саясат жылдан жылға қолдануда.
Есептік саясат үш жағдайда ғана өзгертілуі мүмкін:
МСФО белсенді нормаларының өзгеруіне байланысты;
заңнаманың өзгеруіне, оның ішінде бухгалтерлік есеп жайлы заңнаманың
өзгерісі;
ЖШС әрекетінің қайта құрумен, иемденушінің өзгеруімен, әрекет түрінің
өзгеруімен байланысты көрнекті басқа түрге енуі; экономикалық мазмұнына
қарай бұған дейінгі әрекетінен немесе операциялардан өзгешеленетін ЖШС
әрекетінде орын алған жағдайдар;
бұрын болмаған операцияларға байланысты жаңа шешімдерді есептік
саясатқа байланысты қабылдау;
қажет болған жағдайда есептеу саясатына толықтыру енгізу және олар
қосымша ретінде тіркеліп, төте нөмірлеумен ерекшелінеде.
Аталмыш есептік саясат төрт бөлімнен, отыз алды бөлімшеден тұрады,
тігілген және алпыс бір бетте нөмірленген. Есептік саясаттың бөлімдері 2.2
суретте көрсетілген
2.2-сурет – Вершина PV есептік саясатының бөлімдері
Біз қарастырып отырған есептік саясаттың 3 бөлімінің 3.2 бөлімшесі −
қор есебі.
Есептік саясатқа сәйкес қор активтер, олар сатылымға арналған; сатылым
алды бағалаудан өткен; бір өндірістік циклде қолданылатын немесе қызмет
көрсетуге арналған;
Бухгалтерлік немесе салықтық есеп үшін ЖШС келесі қор топтамаларын МСФО
2 Қор сәйкес;
1310 шикізат және материалдар;
1320 дайын өнім;
1330 тауарлар;
1350 басқа қорлар.
Қорлар бухгалтерлік есепте тауар жеткізушіден ЖШС иемдену құқығы өткен
сәтте тіркеледі. Егер, қордың жыл аяғыда жолда болған жағдайында, бірақ,
заңды құқығы ЖШС өткен жағдайда, қор мекеме балансында есептелінеді.
ЖШС күшімен жасалған және иемдендірілген қорлар өту кезінде өзіндік
құнымен есептелінеді. Қорлар кірісін тіркеу бастапқы құжаттардың
негізінде іске асады.
Әртүрлі түзетулер, жеңілдіктер, сонымен қатар артық төлемдер сатып
алуға шығындануды анықтаған жағдайда есептен шығарылады. Сатып алуға
байланысты қосымша шығындарға қажетті құжаттар түскен жағдайда, баға
түсілім кезіне және барлық қорларды есептен шығару мерзіміне сәйкес
өзгертіледі.
Материалды құндылықтар орта өлшемді баға әдісі бойынша , қор тобына
тәуелсіз есептен шығарылады.
Ерекше сипатқа ие аспаптар, құралдар пайдалы қызметі мерзіміне
қарамастан 1310 шоты құрамы қорында есептелінеді.
Қордың бухгалтерлік есебі 1 С:Кәсіпорын 8.3 автоматтандырылған
бухгалтерлік бағдарламаның көмегімен номенклатура және қойма
қосымшасында жүргізіледі.
Келген қор толықтырулары келесі құжаттарға негізделе келе тіркеледі:
Есептеуіш (есеп фактурасы, тауарды жіберу жайлы біржақты анықтама,
тауар көлік анықтамасы, шекаралық декларация)
Сүйемелдеуші (спецификасы, сапа сертификаттары, жергілікті есептеу
мазмұны және басқа). Қабылдау кезінде қорлар санына, өлшем бірлігіне
түбегейлі тексерулерге тап болады, соған байланысты есептесу бағасы
бекітіледі.
Қорларға қол жеткізу үшін тауар жеткізушілерге материалды жауапты
тұлғаларға сенімхат беріледі. Қоймаға түскен материалды құндылықтар
материалды жауапты тұлғаның есебіне сүйене отыра өткізіледі.
Кіріс құжаттары негізінде берілген сенімхаттар есеп журналында тауар
келуі жаулы белгі қойылады. Егер тауар қабылданбаған болса, қолданылмаға
сенімхат ЖШС есеп бөліміне өткізіледі, ал сенімхаттар есеп журналында
қайтарылған сенімхат жайлы белгі қойылады. Қолданылмаған сенімхаттар бес
жыл көлемінде сақталады. Вершина PV ЖШС қордың кетуінің үш түрі бар:
өндіріске тауарды жіберу; шет жақта қорды іске асыру; басқа кетулер:
моральді ескіру, сақтау мерзімінің өтуі, жетіспеушілік, бұзылу, қызметтік
қолданыс үшін.
Тауарды шығарудағы, жұмысты іске асырудағы және қызмет көрсетудегі
шығындар қордың өзіндік құнына тура жолмен бағынады. Ал, одан басқа
барлық шығындар, өзіндік құнға тура емес әсер етеді және меже шығындарына
жатады.
Қорларды есептен шығару сұраныс анықтамасы негізінде , М-11 бекітілген
формасына сәйкес, Серіктестіктің бекіткен нормаларына сәйкес шикізат
шығындары және материалдарына сүйене отыра іске асады. Жанар жағар
материалдардың есептен шығуы, көліктің қосалқы бөлшектері есептік
тұлғалардың есебі, есептен шығару актілері және жолдық парақшалар (жүрілген
жол) негізінде жүзеге асады.
Жолдық парақшалар дұрыс жолмен толтырылуы керек;
спидометрдегі жүрілген жол көрсеткіші;
жанар жағар материалдың қабылданған саны; меже соңындағы шығындар.
дұрыс Емес толтыру жағдайында жанар жағар материалдарын жіберу тоқтатылады.
Есептен шығару нормасы жауапкершілігі шектеулі компания “TROYA” директоры
жарлығымен маркасына, моделіне, көліктің қозғаушы көлеміне байланысты
бекітілген.
Мекеменің кызметкерлері өндіріс үрдісіне қатысты болғандықтан оларға
тегін сертификатталған арнайы киім, аяқ киім және басқа да жеке қорғаныс
құралдары беріледі. Есепте шығару бір мәрте ғана он екі айда аспайтын
қолданыс мерзіміне жасалады.
Әр есептік уақыт кезінде қорда бар шығын қайтарылымы анықталады.
Қордың өзіндік құнының төмендеуі келесі жағдайларда мүмкін:
қордың бұзылуы (бұзулы, сыну, шағылу);
нарықтық бағаның түсуі (толығымен ескіру немесе бөлшектік);
өндіруді аяқтаудағы шығындардың өсуі немесе сатылымды іске асыру
кезіндегі.
Өзіндік құнның және таза құнның жауапкершілігі шектелуі компания
“TROYA” қойылымы сатылы болып табылады.
Жоғарыда айтылған деректерді қадағалау серіктестіктің бас есепшісіне
тапсырылады, сонымен қатар барлық жұмыскерлер қызметтік міндеттеріне
байланысты жүзеге асыруға тиісті.
2.2 Қорлардың синтетикалық және аналитикалық есебі
Қорлардың қозғалысы мен орын ауыстыруы бойынша барлық шаруашылық
операциялар бухгалтерлік есептің есеп шоттарында көрсетіледі. Бухгалтерлік
есептегі қорлар туралы жалпылама көрсеткіштердің көрінісі синтетикалық
шоттар болып табылады.
Қосымша ақпарат пен синтетикалық шоттарды шешу үшін ашылған шоттар
аналитикалық шот деп аталады.
Синтетикалық шоттар ақшалай түрде көрсетіледі, ал өз кезегінде
аналитикалық шоттар ақшалай түрде де және заттай түрде де көрсетілуі мүмкін
(2.3-сурет).
2.3-сурет – Бухгалтерлік есеп шоттары
Осы дипломдық жұмыста 1300 Қорлар бухгалтерлік есепке алудың
синтетикалық шоты зерттелді.
Вершина PV ЖШС-да өзінің өндірістік ерекшеліктеріне байланысты
Есептердің типтік жоспарына сәйкес 1 қаңтар 2008 жылдан бастап 1300
Қорлар шотына қоса (2.4-сурет) қолданылуы мен арналу тәсілдеріне қарай
мына синтетикалық шоттарды қоса ашады:
- 1310 Шикізат пен материалдар, шикізат пен материалдар өндірісте әрі
қарай пайдаланылуына қарай есепке алынады;
- 1320 Дайын өнім, дайын өнім есепке алынады;
- 1330 Тауарлар, тауарлар одан ары қолдануға немесе қайта сатуға
есепке алынады;
- 1340 Аяқталмаған өндіріс, аяқталмаған өндіріс бойынша материалдық
шығындар есепке алынады;
- 1341 Негізгі өндіріс, негізгі өндіріс процесінде қолданылатын
қорларды есепке алатын қосалқы шот;
- 1350 Басқа қорлар, осы аталған топтарға қатысы жоқ өзге де
материалдық активтер есепке алынатын шоттар;
- 1351 Жанар-жағармай материалдарын есепке алатын Отын қосалқы шоты;
- 1352 Арнайы киім, арнайы киім-кешек, жабдықтар түріндегі (арнайы
киім, арнайы аяқ киім, каска, қауіпсіздік белдігі, қолғап, көзілдірік)
артық қорлар есепке алынатын қосалқы шот.
2.4-сурет – Қорлар бойынша синтетикалық шоттар
2.2-сурет – 1310 Шикізат және материалдар шоты бойынша жеткізушілерден
артық қорды сатып алу бойынша шоттардың корреспонденциясы
№ Операциялар Айналым Сомасы Шоттардың
пп мерзімі корреспонденциясы
Дебет Кредит
1 Стеклоцентр ЖШС-дан 01.03.20184 950 1251 1010
қолма-қол ақшаға МЖТ 3310 1251
сатып алу.
Қорларды кіріске алу:
- ҚҚС-сыз шикізат 4 419,64 1310 3310
сомасы; 530,36 1420 3310
- ҚҚС сомасы.
2 Ерохин И.А. ЖК қолма-қол01.03.20184000 1251 1010
ақшаға МЖТ жапырақшалы 3310 1251
шеңбер сатып алу. Қорды
кіріске енгізу:
- шикізат сомасы 1310 3310
ҚҚС салынбайды.
2 Стекло-Трейд ЖШС-дан 03.03.201847 840 1610 1030
қолма-қол ақшасыз 3310 1610
есептесіп айна, шыны
сатып алу.
Қорды кіріске енгізу: 1310 3310
- ҚҚС-сыз шикізат 1420 3310
сомасы;
- ҚҚС сомасы.
3 forSignCenter ЖШС-дан05.03.20188 000 1251 1010
МОЛ қолма-қол ақшаға 3310 1251
гүлді жабын сатып алу.
Қорды кіріске енгізу:
- ҚҚС-сыз шикізат 1310 3310
сомасы; 1420 3310
- ҚҚС сомасы.
4 OPTIMUM- Павлодар 13.03.201854 588 1610 1030
ЖШС-дан қолма-қол 3310 1610
ақшасыз есептесіп
профиль, рамалы бұрыш,
рамалы ендірме, ілмек
сатып алу. 48 739,29 1310 3310
Қорды кіріске енгізу: 5 848,71 1420 3310
- ҚҚС-сыз шикізат
сомасы;
- ҚҚС сомасы.
5 Русский Ламинат 14.03.201831 200 1610 1030
ЖШС-дан қолма-қол 3310 1610
ақшасыз есептесіп
профиль, бұрыш сатып
алу. 27 857,14 1310 3310
Қорды кіріске енгізу: 3 342,86 1420 3310
- ҚҚС-сыз шикізат
сомасы;
- ҚҚС сомасы.
6 PROFIKZ ЖШС-дан 15.03.201826 495 1610 1030
қолма-қол ақшасыз 3310 1610
есептесіп ПВХ ернеуін,
бітеуіш, ілмек сатып
алу. 23 656,24 1310 3310
Қорды кіріске енгізу: 2 838,76 1420 3310
- ҚҚС-сыз шикізат
сомасы;
- ҚҚС сомасы.
1310 синтетикалық шоты белсенді болып табылады, 1310 Шикізат пен
материалдар шоты бойынша теңгерім сальдо серіктестіктердің иелігіндегі
қойма ғимараттарындағы кезеңнің басындағы және аяғындағы қалдықты
көрсетеді.
Осы шот бойынша өзгерістер (өсу, азаюы) мына түрде көрсетіледі:
- 1310 шотының дебеті бойынша өсу байқалады;
- несие бойынша азаю, материалдардың шығыны байқалады.
Шикізат пен материалдарды кіріске енгізу бойынша 2018 жылғы 1-15
наурыз аралығындағы бухгалтерлік есепке алу жазбалары 2.2 кестеде
көрсетілген.
2.2-кестеден көретініміз – шикізат пен материалдарды сатып алу қолма-
қол ақшамен де, қолма-қол ақшасыз түрде де жүзеге асырылады (5-сурет).
2.5-сурет – Шикізат пен материалды сатып алуда жеткізушілермен
есептесу сызбасы
Материалдық жауапты тұлғамен материалдық жауапкершілік туралы шарт
жасалады және ақша қаражатын берген кезде ұйым басшысының бұйрығы
шығарылады (В қосымшасы).
Қолма-қол ақшасыз төлем Заңды тұлғалар үшін интернет-банкинг
бағдарламасы арқылы жүзеге асырылады.
Электрондық кілт бас бухгалтердің жауапкершілігі бойынша жауапты
бухгалтерге беріледі.
Бағдарламада жеткізушілермен есеп айырысу бойынша және дайын өнімді
сатудан түскен ақшалай түсімдер бойынша барлық төлемдерді өңделеді.
Дайын өнім 1320 Дайын өнім шотында есептеледі. Есептік жазба да
белсенді болады, өсу дебет бойынша, есептен шығару несие бойынша көрінеді.
Вершина PV ЖШС-да бұл шот мынадай шоттармен өзара байланысты болады:
- 8110 Негізгі өндіріс;
- 7010 Сатылған өнімнің өзіндік құны;
- 6010 Өнімді сату мен қызмет көрсетуден түскен табыс;
- 3130 Қосылған құнға салық салу;
- 1310 Шикізат пен материалдар;
- 1210 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді
дебиторлық қарыздары.
Тапсырыс берушіге дайын өнімдерді сату мысалында қарастырайық. 2018
жылғы 20 ақпанда ИНЭК Қазақстан ЖШС-мен кеңсе жиһаздарын жеткізу,
құрастыру және жинау туралы шарт жасалды, жеткізу мерзімі № 1618
келісімшарт бойынша 15 күнтізбелік күнді құрайды.
Келісім 22 ақпаннан бастап қолданысқа енгізілді, қоймадан материалдар
сұралып, сұраныс бойынша жиһаз шығаратын өндіріске (2.3-кесте) – талап
етілген жүкқұжат бойынша (Г қосымшасы) жіберіледі.
2.3-кесте – Қоймадан шикізат сұранысы бойынша шоттардың корреспонденциясы
№ ппШикізат пен материалдыңСаны Өлшем Шот корреспонденциясы
номенклатурасы бірлігі
Дебет Кредит
1 1079- Шеге 2*20 5,16 кг 8110 1310
2 1165- Бұрыш 48 дана
3 1056- Ілмек 45 дана
4 1816- Тұтқаға арналған 20 дана
жақтаулы бекіткіш
5 5809- 32 парақ
ЛДСП-16-11-ГП-Ясень
Шимо күңгірт
6 1903- 9 парақ
ЛДСП-22-12-ГП-Ясень
Шимо ашық
1722
7 1057- ДВП 3*2500*2700 2 парақ
8 1159- шыны 5,95 м2
9 0324- қабықша 10 м2
ПВХ м2
10 0593- секцияаралық 15 дана
тұтастырғыш 8мм
11 1181- столешница 1 дана
12 1186- жиегі 1 м
13 1684- д.100мм бекіткіш 8 дана
14 1196- аяқты бекіткіш 20 дана
15 0013- бітеуіш 20 дана
16 1697- конфирмат 7*70 16 дана
17 0031- сөре ұстаушы 632 дана
18 0040- сыртқы ілмек 66 дана
19 0104- жиһаздың аяғы 32 дана
20 2058 сенатор жылжымалы 1 жинақ
есіктерінің жиыны
ИНЭК Қазақстан ЖШС-да тапсырыс берілетін материалдардың жалпы сомасы
ақшалай түрде 441 955 теңге 60 тиынды құрады, ал материалдар барлығы 3
933,31 (дана, жиынтық, парақ, килограм, шаршы метр) көлемінде шығарылған.
Дайын өнімнің өндірісі аяқталғаннан кейін Қазақстан Республикасы Қаржы
министрлігінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығының № 25
Қосымшасымен 3-1 нысанда қордың кіріс ордері (Д Қосымшасы) жасалады және
дайын өнімді сақтау қоймаларына беру үшін (E Қосымшасы) жүкқұжат бойынша
дайын өнімді тапсырыс берушіге жіберілген сәтіне дейін қоймаға (2.4-кесте)
кіріске жазылады.
2.4-кесте – Дайын өнімді өндірістен кіріске жазу бойынша шоттардың
корреспонденциясы.
№ Атауы Өлшем Саны Бірлік Сомма, KZTШоттардың
пп бірлігі бағасы, корреспонденциясы
KZT
Дебет Кредит
1 плитка дана 5000 104 500 1014100 1320 8110
БАРЛЫҒЫ 1 014 100
Жоғарыдағы 2.4-кестеде көрсетілгендей, өндірілген өнімнің өзіндік құны
1 014 100 теңге 00 тиынды құрайды. Осылайша, 8110 Негізгі өндіріс
есебінен 1320 Дайын өнімдер шотына сатуға дайын өнімдерін кіріске жазады.
Осы тапсырыс бойынша дайын өнімді сату және жөнелту 2018 жылғы 6
наурызда жүзеге асырылады.
Тараптардың әрқайсысы үшін келесі құжаттар екі данада беріледі:
- тараптарға қорды жіберуге жүкқұжат, № 7. 06.03.2018ж.;
- қағаз нұсқасындағы шот-фактура, № 7. 06.03.2018ж.;
- қорларды қабылдау-тапсыру актісі, № 7. 06.03.2018ж.;
- материалдық құндылықтарды тапсыруға Ю.А. Овчинниковтің атына
жазылған (Ж Қосымшасы) сенімхат, № 14. 06.03.2018ж.
ИНЭК Қазақстан жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің тапсырысына
дайын өнімді сатудың көрінісі бухгалтерлік есепте 2.5-кестеде келтірілген.
2.5-кесте – Дайын өнімнің өзіндік құнын есептен шығару
№ Шот Субконто Дебет Шот Субконто Несие Сомасы
пп Дебет Несие
1 7010 Сатылған өнімнің 1320 Кеңсе тумбасы 209 000
өзіндік құны
2 7010 Сатылған өнімнің 1320 Бұрыштық үстел 70 000
өзіндік құны
3 7010 Сатылған өнімнің 1320 Бұрыштық үстел 102 600
өзіндік құны
4 7010 Сатылған өнімнің 1320 Ас үй жиһазы 120 000
өзіндік құны
5 7010 Сатылған өнімнің 1320 Кеңсе тумбасы 104 500
өзіндік құны
6 7010 Сатылған өнімнің 1320 Қойғыш 8 750
өзіндік құны
7 7010 Сатылған өнімнің 1320 Шкаф купе 130 000
өзіндік құны
8 7010 Сатылған өнімнің 1320 Тура үстел 34 750
өзіндік құны
9 7010 Сатылған өнімнің 1320 Қабырға 186 500
өзіндік құны
10 7010 Сатылған өнімнің 1320 Қойғышы бар 48 000
өзіндік құны бұрыштық үстел
11 1210 ИНЭК Қазақстан ЖШС 6010 Өнімді сату мен 1 810 892,86
1618 келісімшарт қызмет көрсетуден
түсетін кіріс
12 1210 ИНЭК Казақстан ЖШС 3130 Қосылған құн 217 307,14
1618 келісімшарт салығы
Бұдан қорыта айтсақ, көретініміз – дайын өнімдерді сатудан түсетін
табыс ҚҚС есептемегенде, 1 810 892,86 теңгені құрады, ал өз кезегінде
түсімнің түсуі былайша болып келеді: дайын өнімді сатудан түскен кірістен
сатылған өнімнің өзіндік құнын аламыз (2 028 200 - 1 014 100) жалпы
қорытынды сома 1 014 100 теңге.
Вершина PV жауапкершілігі шектеулі серіктестігі өздері шығаратын дайын
өнімдерін сатумен қатар жеткізушілер мен мердігерлерден сатып алынған
тауарларды қайта сатумен де айналысады. Бұл шараны ZETAPLAST ЖШС-дан 22
110 теңге 00 тиын сомасына 2 дана кресло сатып алу және 1000 теңгеге
мөлшерінде жеткізу бойынша көліктік тасымалдау қызметтері мысалында
қарастырамыз. Тауарларды 27.02.2018 жылғы № 17673 жүкқұжаты бойынша
кіріске жазамыз және 2018 жылғы 27 ақпандағы № 1729 шот фактурасы бойынша
ҚҚС аламыз (2.6-кесте).
2.6-кесте – Тауарларды кіріске жазу бойынша шоттардың корреспонденциясы
№ Шот Субконто Дебет Шот Субконто несие Сомасы
пп Дебет несие
1 3310 ZETAPLAST ЖШС 1610 ZETAPLAST ТОО 33 110
Келісімшартсыз Келісімшартсыз
2 1330 Кресло 3310 ZETAPLAST ТОО 28 669,64
Келісімшартсыз
3 7210 Көлік шығындары 3310 ZETAPLAST ТОО 892,86
Келісімшартсыз
4 1421 ҚҚС төленген 3310 ZETAPLAST ТОО 3 440,36
Келісімшартсыз
5 1421 ҚҚС төленген 3310 ZETAPLAST ТОО 107,14
Келісімшартсыз
Келтірілген тауарларды (креслоларды) кіріске жазу бойынша шоттарының
сәйкестігінен біз төлемнің алдын-ала төленгенін (артық төлем болған)
көреміз. Сатып алудың жалпы сомасы 33 110 теңге 00 тиын, оның ішінде ҚҚС –
3547 теңге 50 тиын. Тауарлар Сатып алу – ТМЗ-ның түсуі және қызмет
көрсету бөлімінде 27.02.2018 ж. 247 нөмірмен кіріске жазылған.
Жоғарыда келтірілген мысалдардан бөлек, TROYA Компаниясы
Жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қызмет түрлерінің бірі тұрғын үй
блогы-модульдерін салу және пайдалануға беру болып табылады. 2017 жылдың
соңында серіктестік 2017 жылғы 23 тамыздағы № TC-2017-344 келісімшарты
бойынша барлық міндеттемелерге жауап бере алмады, сондықтан мобильді
ғимаратты монтаждау бойынша жоба келесі 2018 жылға ауысатын болды. Өз
кезегінде есепші аяқталмаған негізгі өндірістің шығындарын есепке алу үшін
1340 Аяқталмаған өндіріс белсенді шотын қолданады, дебет бойынша 2017
жылдың соңында аяқталмаған негізгі өнімнің өзіндік құны көрсетіледі, 2018
жылдың басында аяқталмаған негізгі өнімнің құны қайтадан 8010 Негізгі
өндіріс шотына есептеледі (2.7-кесте).
2.7-кесте – 2016 жылдың соңындағы Аяқталмаған өндіріс есебі бойынша
шоттардың корреспонденциясы.
№ Операция мазмұны Сомасы Шот корреспонденциясы
пп
Дебет Кредит
1 2017 жылғы 31 желтоқсанда 1 325 6191341 8010
Қазпочта АҚ үшін аяқталмаған
өндірісте мобильдік корпусты
өндірумен байланысты шығынның құны
есептен шығарылды
2 2018 жылдың 3 қаңтарында 1 325 6198010 1341
аяқталмаған өндірістің құны
өндірістік есепке алу шотына
есептен шығарылды
ЖШС-да аяқталмаған өндіріс 1341 суб-шотында 1340 синтетикалық шотына
есепке алынады. Шот белсенді болып табылады, есептік кезеңнің соңында ол
негізгі өндірістің шоттарына жабылады және басында және аяғында сальдо
болмайды. Осыған ұқсас түрде ЖШС әр номенклатураның ыңғайлылығы мен
реттілігі үшін әрбір синтетикалық шот бойынша материалдық құндылықтарды
есепке алу бойынша қажетті қосалқы шоттарды ашуы мүмкін.
Синтетикалық шотқа қосалқы 1350 Басқа қорлар шоттарын 2.8 кестеде
қарастырамыз.
2.8-кесте – 1350 Басқа қорлар шоты бойынша қосымша шоттар
№ Қосалқы шоттар Міндеті
1 1351 Отын мұнай өнімдерін, қатты және басқа да
отындарды есепке алады
2 1352 Арнайы киім денсаулығы мен жұмысының қауіпсіздігін
қамтамасыз ету мақсатында негізгі
өндірістің қызметкерлеріне арналған
арнайы киімдерді есептейді
Вершина PV Жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің жанар-жағар май
материалдары басқа қорлардың шоттарында тіркеледі, олар бөлек есепке
алынады. Әрбір есептік ай үшін серіктестіктің меншігінде тұрған көлік
құралдарына арналған отын шығындарына смета толтырылады. Серіктестік
Гелиос ЖШС-нің АИ-80 маркалы бензиніне өздері талондар сатып алады (2.9-
кесте). Әр дүйсенбіде жоспар бойынша, жүргізушілерге талондар беріледі, ол
автокөліктің қозғалтқышының көлеміне қарай жасалған сметаға сәйкес
жүргізіледі.
2.9-кесте – Жанар-жағар май материалдарын сатып алу
№ Шот Субконто Дебет Шот Субконто Несие Сомасы
пп Дебет Несие
1 3310 Гелиос ЖШС 1030 Гелиос ЖШС 133 500
09.02.2017 ж. 09.02.2017 ж.
№114 келісімшарт № 114 келісімшарт
2 1351 АИ-80 бензині 3310 Гелиос ЖШС 119 196,43
09.02.2017 ж.
№ 114 келісімшарт
5 1421 ҚҚС төленген 3310 Гелиос ЖШС 14 303,57
09.02.2017ж.
№ 114 келісімшарт
Сатып алынған талондарды қайтаруға және айырбастауға болмайды. Әр
айдың соңғы жұмасы күні автомобильдер спидометрінің көрсеткіштері алынады
және мұнай өнімдерін ұрлауды болдырмау үшін берілген талондардың деректері
бойынша салыстырылып тексеріледі. Арнайы киімдердің өзіндік ерекшеліктері
болғандықтан, есептік жазба 1352 Арнайы киім шотымен жүргізіледі.
Зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істейтін немесе ластанған жерлерде
жұмыс істейтін жұмысшыларға тегін сертификатталған арнайы киім, арнайы аяқ
киім және басқа да жеке қорғаныс құралдары беріледі.
Арнайы киім құнының бір жолғы есептен шығарылуы жүргізіледі, оның
қолданылу мерзімі берілу нормативтеріне сәйкес, 12 айдан аспайды, ЖШС
қызметкерлеріне тапсыру кезінде өндіріс құнының тиісті шоттарының дебетіне
шығарылады.
Арнайы киімді сақтау мен дұрыс пайдаланылуын қамтамасыз ету мақсатында
жалдамалы қызметкерлерге жеке пайдалануға берілетін арнайы киім мен аяқ
киімді тіркеуге алады, операциялық есепке алу арнайы киім мен арнайы аяқ
киімді тіркеуге арналған жеке картада жүргізіледі. Карточкада берілген
заттардың атаулары, саны, қызмет жасау мерзімі және берілген күні
көрсетілсе, алғаны туралы факті қызметкердің қолымен расталады. Карточка әр
қызметкер үшін бір данада ашылады және қоймада сақталады. Бұл карталардың
деректері құнды заттарды сақтаудың құралы құралы ретінде қызмет етеді.
Егер шығынға кеткен қорларды кіріске алусыз есептен шығару қажет
болса, 1С: Кәсіпорын бағдарламасында сақтаусыз аралық қойма қолданылады.
Артық қорлардың келуі, тұтынылуы туралы егжей-тегжейлі ақпаратты
синтетикалық шот бойынша айналым-сальдолық ведомостін қаыптастыру жолымен
алуға болады.
Айналымдық-сальдолық ведомость бұл – мыналарды көрсететін есеп құжаты:
- кезеңнің басындағы қалдық;
- кезеңдегі айналым;
- кезеңнің соңындағы қалдық.
Айналымдық-сальдолық ведомость құрылу кезеңіне қарай мынадай болады:
- бір айлық;
- кварталдық;
- жылдық;
- жиынтық.
Кәсіпорынның қаражатына әсер еткен, факті бойынша жасалған барлық
операциялар 1:С Бухгалтерия бағдарламалық қамтамасыз етуде айналымдық-
сальдолық ведомостінде көрсетілуі керек.
Айналымдық-сальдолық ведомость 1:С Бухгалтерия бағдарламасында
автоматтандырылған түрде бекітілген нысан бойынша қалыптастырылады.
Ағымдағы кезеңнің соңындағы сальдоны есептеу тәртібі 2.6-суретте
көрсетілген.
2.6-сурет – Кезеңнің соңында сальдоны есептеу формуласы
Вершина PV Жауапкершілігі шектеулі серіктестігіндегі 1300 Қорлар:
бөлімінің жылдық айналымдық-сальдолық ведомості мына синтетикалық шоттар
бойынша зерттелді (2.7-сурет):
- 1310 Шикізат пен материалдар;
- 1320 Дайын өнім;
- 1330 Тауарлар;
- 1340 Аяқталмаған өндіріс.
2.7 – 1300 шоты бойынша айналымдық-сальдолық ведомость
Вершина PV ЖШС-ның айналымдық-сальдолық ведомостін зерттей отырып,
мынадай қорытындылар жасауға болады:
- 1300 шоты бойынша үлестік салмаққа ие 1310 Шикізат пен материалдар
синтетикалық шоты, себебі кәсіпорынның негізгі қызметі өндіріс болып
табылады;
- дайын өнімнің басында және соңында сальдосы болмайды, айналымдық
кезеңде есептен шығарылады;
- аяқталмаған өндірістің 1341 Негізгі өндіріс деген қосалқы шоты
болады, ол өткен кезеңнен (2016 ж.) ауыстырмалы болады және есептік 2017
жылдың аяғындағы жағдай бойынша сальдо болмайды.
Шикізат пен материалдар есептік жылдың соңында 14 465 438 теңге 57
тиынға азайды, бұл азаю материалды өндіріске жіберуге байланысты. Бұл
операция бойынша шоттардың мынадай корреспонденциясы құралады:
- 8010 Негізгі өндіріс шотының дебеті бойынша;
- 1310 шотының несиесі бойынша шикізат пен материалдар 14 465 438
теңге 57 тиын сомасына.
Дайын өнімнің басында және аяғында сальдо болмайды, бір өндірістік
циклге қатысады, есептік кезең барысында бұл өнім 176 177 060 теңге 65 тиын
сомасында өндірілді және сатылды. Бұл операцияны есепте мынадай түрде
беруге болады:
- 1210 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді
дебиторлық қарыздары шотының дебеті бойынша;
- 1320 Дайын өнім шотының несиесі бойынша 176 177 060 тенге 65 тиын
сомасына.
1330 Тауарлар шоты бойынша 28 903 260 теңге 54 тиын мөлшерінде азаю
байқалады, бұл тауарларды қайта сату нәтижесінде пайда болған азаю. Бұл
операция есепте мына түрде болады:
- 1210 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді
дебиторлық қарыздары шотының дебеті бойынша;
- 1330 Тауарлар шотының несиесі бойынша 28 903 260 тенге 54 тиын
сомасына.
Есептік жылдың соңында 1341 Негізгі өндіріс шоты бойынша 53 745 550
теңге 82 тиынға сатылды. Бұл операция бойынша корреспонденция мынадай:
- 8010 Негізгі өндіріс шотының дебеті бойынша;
- 1341 Негізгі өндіріс қосалқы шотының несиесі бойынша 53 745 550
тенге 82 тиынға.
Қазақстан Республикасының аумағындағы барлық коммерциялық кәсіпорындар
өздерінің қызметтік ерекшеліктеріне қарамастан, 2007 жылдың 23 мамырындағы
стандартты шоттың типтік жоспарына сәйкес бірдей синтетикалық шоттар
жүргізеді. Деректер баланста көрсетіледі, оның негізі болып табылады.
Кәсіпорынның барлық қызметіне жалпы бақылау жасау үшін жалпылама
ақпарат жеткіліксіз. Осы себепті компания қорларды бухгалтерлік есепке алу
үшін жеке аналитикалық шот жасайды және есеп жүргізеді.
Вершина PV Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жоғарыда аталған
синтетикалық шоттардың әрқайсысы бойынша аналитикалық есеп жүргізбейді.
Вершина PV ЖШС-дағы қорлардың аналитикалық есебі үш синтетикалық есеп
бойынша жүргізіледі (2.8-сурет):
- 1310 Шикізат пен материалдар;
- 1320 Дайын өнім;
- 1330 Тауарлар.
2.8-сурет – Қорларды есепке алудың аналитикалық шоттары
1310 Шикізат пен материалдар шоты бойынша айналымдық-сальдолық
ведомость есепті кезеңде қанша материал сатып алынғанын және әрбір
өндірістік циклге қанша материалдық қаражат жұмсалғанын көрсетеді.
Түсімдер мен істен шығулар туралы мәлімет, жалпы 1310 Шикізат пен
материалдар шоттың жағдайы 2.10-кестеде келтірілген. Талданатын кезең 2017
жылдың 1 қаңтарынан 2017 жылдың 31 желтоқсанына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
2.1 Вершина PV ЖШС қаржылық экономикалық мінездемесі және оның қорды
есептеу облысындағы есептеу саясаты
Вершина PV Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (ары қарай Вершина
PV ЖШС) Қазақстан Республикасының заңына сәйкес , оның бастапқы
мемлекеттік тіркеуінен бастап ,2011 жылдың 26 қаңтары, заңды тұлға болып
табылады.
Вершина PV Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі 2011 жылдың 31
қазанында заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеуін растайтын №16891-1945-ТОО
құжатын 1998 жылдың 22 ақпанына қарасты Жауапкершілігі шектеулі
серіктестіктер жайлы заңы негізінде алды.
Вершина PV ЖШС қосылған бағаға салық төлеуші ретінде 2016 жылдың 1
тамызында Павлодар қаласының мемлекеттік кірістер басқармасына тіркелді,
№0056623 куәлік, №45001 серия.
Вершина PV ЖШС орналасқан орны: Қазақстан Республикасы, Павлодар
облысы, Павлодар қ., Ломов к. 1762, индексі 140013 . жарғылық капитал
151200 теңгені құрайды. Серіктестікті тіркеу кезіне сәйкес уақытта
жарғылық капитал толығымен серіктестіктің бір ғана негізін қалаушысы
тарапынан енгізілген.
Вершина PV ЖШС бейімділігінің қорытындысында келген бір жылдық таза
табысы серіктестіңтің жалғыз мүшесінің кезекті шешіміне байланысты
таратылады.
ЖШС заңды тұлға болғандықтан, өз әрекеттерін келесі құжаттардың және
нормативті актілер негізінде іске асырады:
Вершина PV ЖШС жарғысы;
Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі 1.07.99 ж қарасты №409-1
( 2018 жылға арналған қосымшалар мен өзгертулерді ойға ала отыра) ;
22.04.1998 қарасты №220-1 жауапкершілігі шектеуліі және қосымша
жауапкершілігі бар серіктестіктер жайлы Қазақстан Республикаасының заңы (
2018 жылға арналған қосымшалар мен өзгертулерді ойға ала отыра);
Қазақстан республикасының ауданында іске асушы ұйымдардың қаржылық
шаруашылық әрекеттері жайлы басқа да заңдар, нормативті актілер, соларға
байланысты әдістемелік нұсқаулар.
Вершина PV ЖШС бас компаниясы жок, тәуелсіз ұйым. Серіктестік ҚР
шекарасы аумағында және шетелде өз филиалдарын және өкілдерін
қалыптастыруға,басқа заңды тұлғалармен бірлестіктерге кіруге, басқа да
заңды тұлғаларға мүшелік етуге құқылы.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің әрекет ету мерзімі шектеусіз.
Вершина PV ЖШС ерекшеленген мүлікпен,жеке баланс, мөр, бланкілер және
басқа да реквизитпен қамдалған.
Вершина PV ЖШС өз әрекеттерін 2012 жылдың 1 мамырына қарасты жарғыға
сәйкес іске асыруда. Серіктестіктің жарғыға сәйкес айналысатын
бейімдерінің негізгі түрлері 2.1 суретте көрсетілген.
2.1 сурет- Вершина PV ЖШС негізгі әрекеттерінің түрлері
Вершина PV ЖШС негізгі әрекеттерімен қатар негізгі емес әрекеттерінен
де пайда көре алады, олар:
ұзақ мерзімді активтерді жүзеге асыру;
қаржылық инвестицияларды жүзеге асыру;
пайыздан түсетін пайда;
дивиденттерден келетін пайда;
басқа операциялардан түсетін пайда.
Серіктестік металл және зертханалық,,қаңқалы кез келген мақсаттағы
мемлкеттік және коммерциялық мекемелерге, кәсіпорындарға, жеке
компаниялардың кеңселеріне арналған жиһаз жасаумен мамандандырылған.
Одан бөлек, серіктестіктің әрекеттерінің бір бағыты: тау-
металлургиялық, мұнай -газ, құрылыс, энергетикалық және темір жол
бағыттарында сұранысқа ие әртүрлі конфигурациялы тұрғын блок - модульдерін,
кұрылымдарын, жиынтығымен мақсатын дайындап шығару болып табылады.
Вершина PV ЖШС мақсатына жету үшін өз атынан келісімшарттарға
отырып, мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтарды иемденуге,
жауапкершілікті өзіне жүктеуге, сотта талапкер және жауап беруші болуға
құқылы.
Серіктестіктің әрекеті қайта құры немесе не сот, не жалғыз негізін
қалаушының шешіміне байланысты тоқтатылады.
Вершина PV ЖШС құрылымы келесі салалармен анықталады:
- әкімшілік: басшы және оның орынбасарынан тұратын, барлық құрылымдық
бөлімшелермен салаларды ортақ басқарады.
-коммерциялық бөлімше:коммерциялық директор және төрт менеджерден
құралған, кәсіпті дамыту сұрақтарымен айналысады.
-техникалық бөлімше: директордың техникалық сұрақтар бойынша
орынбасары және екі инженерден құрылған, техникалық сұрақтардың сапалы
және уақытылы шешілуімен айналысады.
-дизайнерлік бөлімше: бөлімше басшысы,инженер технолог және
дизайнерден құрылған, жобаларды дайындаумен және сметалық құжаттармен
айналысады;
-есеп бөлімі: бас есепші және екі көмекшіден тұрады,мекеменің
қаржылық шаруашылық әрекеттерінің есебін жүргізеді;
- өндіруші бөлімше: тоғыз жинақтаушы, жеті ағаш ұстасы және бір
станокшыдан құралған.
Вершина PV ЖШС ұйымдық құрылымы А қосымшасында көрсетілген.
Мекемені басқарумен толықтай директор айналысады. Оның қарамағында
стратегиялық мінез-құлқы бар сұрақтар бар.
Вершина PV ЖШС 34 жұмыскер қызмет атқаруда. Барлықтары келісім шарт
бойынша жұмыс жасайды, қызметкерлер ағымы жоқ.
Әр жұмыскердің еңбек пайдасы максималды көлеммен шектелмеген және
бекітілген заңдарға сәйкес салықпен міндеттелген. Есеп бөлімі
серіктестіктің тәуелсіз құрылымдық бөлімшесі болып табылады, сонымен қатар
бас есепшімен басқарылады.
Серіктестік өз әрекеттерінің қорытындысының бухгалтерлік есебін іске
асырады, статистикалық және қаржылық есептерін Қазақстан Республикасының
белсенді ережелеріне сәйкес жүргізеді, сонымен қатар есеп жүргізу
қағидасын бұзбауға және жалған ақпарат бермеуге жауапкершілік арқалайды.
Серіктестік бас есепші құзырына өз бетімен қаржылық есепті
қалыптастыруға рұқсат береді, оның ішінде классификация, мойындау, бағалау
және қаржылық есеп элементтерімен оның құраушы бөліктерін санауға, онымен
байланысты ақпаратты мәлім етуге.
Бұдан бөлек, серіктестікте қаржылық шаруашылық бақылауды әске
асыратын қараушы таңдалуы және шет жақтан аудитор қарастырылуы мүмкін.
Берілген мекеменің қаржылық есебі негізінде есептік межеге қаржылық
шаруашылық экспресс сараптама жасалды.
ЖШС экономикалық әрекетінің негізгі көрсеткіштерінің сараптамасы 2.1
кестеде көрсетілген.
2.1-кесте – 2016-2017 жылдардағы Вершина PV ЖШС әрекетінің экономикалық
көрсеткіштерінің негізгі сараптамалары.
көрсеткіштер Өлшем 2016жыл 2017жыл Ауытқу Өсу
бірлігі (+;−) қарқыны(%)
Өнімді іске асырудан Мың.теңге 290233 1170009 879776 403,13
және көрсетілген
қызметтен келген пайда
Іске асырылған Мың.теңге 249157 1107749 858592 444,6
тауардың және
көрсетілген қызметтің
өз бағасы
Жалпы пайда Мың.теңге 41075 62260 21185 151,58
Басқа пайданетто Мың.теңге 1552 7821 6269 503,93
Өнімді шығару Мың.теңге 16119 25356 9237 157,31
шығындары
Әкімшілік шығындар Мың.теңге 7064 30976 23912 438,51
Басқа шығындар Мың.теңге 1710 7189 5479 420,41
Операциялық әрекеттен Мың.теңге 17734 6560 (11174) (36,99)
келген пайда (жоғалту)
Қаржыландырудан келген Мың.теңге - 4711 4711 100
пайда
Қаржыландыру шығындары Мың.теңге - - - -
Ұжымдық кіріс салығы Мың.теңге 30 4285 4255 14283,33
Меже ішіндегі пайда Мың.теңге 8498 20508 12010 241,32
(жоғалту)
Негізгі ресурстардың Мың.теңге 50 17032 16982 34064
жылдық орта бағасы
Еңбек ақысын төлеу Мың.теңге 856 5491 4635 641,47
шығындары
Тізімдік жұмыскерлер Адам 10 13 3 130
орта саны
Қор қайтарымы Мың.теңге 805,3 1,83 (803,47)0,23
Қор жасақтығы Мың.теңге 4107,5 4789,2 681,7 116,6
Еңбек өнімділігі Мың.теңге 24915 85211 60296 342
Айлық орта еңбек ақы Мың.теңге 68 73 5 107,35
табыстылық пайыз 2,93 1,75 (1,18) (59,73)
Экономикалық әрекеттердің негізгі көрсеткіштері бойынша Вершина PV ЖШС
қаржылық есебі сарапталды. Көрсетілген есептемелерге сүйене отыра,
сараптамадан өткен мекемен іске асыру қорытындысына қарай 2017 жылы 1170009
тенге пайда көрді деген тұжырым жасауға болады, өткен межемен салыстырғанда
879776 мың теңге өсім барын көре аламыз.
Одан басқа, іске асырылған өнімдердің өзіндік құны 344,6% өсіп, сомасы
858592 тенге құрады.
Іске асырылған өнімдердің өзіндік құны өсуі себебі өндірілетін
тауарлардыі санының өсуі және сатып алынатын шикізатпен материалдардың
бағасы өсуі.
Қорытындысында жалпы пайла жыл аяғында 62260 мың тенге құрады. Жалпы
пайда тапсырыстардың өсуініе байланысты 21185мың тенгеге немесе 51,58%
өткен межеге қарағанда өсті. Басқа табыстардан келген кіріс те өсу
үрдісінде, соммасы 6269мың теңге.
Іске асырылған өнімдердің өсімі байқалғандықтан, іске асыру шығындары
да 57,31% көтерілді.
Әкімшілік шығындардың да 438,1 мың теңге көлемінде өскенін көріп
отырмыз. Мекеменің негізгі әректтерінің бірі операциялық болғанымен, ол
төмендеу үрдісіне бет алыпты.
Серіктестікте дайын өнімді өндірумен байланысты барлық шығындарды
жабуға өз қаражаты жеткіліксіз, сондықтан, басқа тұлғалардан қарыз алуға
мұқтаж.
Қарыз пайыздық мөлшерсіз және есеп жылының соңында қайтарылады.
Қаржыландыру бойынша 2017 жылы пайда 4711иың теңгені құрады, өсу қарқыны
100% құрайды, себебі бұған дейін қаржылық әрекеттен пайда көзі
байқалмаған. 2016жылдың соңында қалдықтық баға 50620,94 тенге болса, 2017
жылдың соңында 34014697,91 тенгені құрады.
Негізгі ресурстардың соммасы 35270813,05тенге құрайтын өсімінін көрдік,
соның ішінде 1306736,08тенге аммортизациялану құрайды. Бұл өсім негізгі
қаржылық көрсеткіштердің өзгеруіне алып келді.
Вершина PV ЖШС негізгі қаржылық көрсеткіштерін сараптай келе , келесі
қорытындылар жасауға болады: қор қайтарымы негізігі ресурстарды қолданудың
пайдалылығын көрсететін негізгі қаржылық коэффициент болып табылады; 2016
жылы 805,3 мың теңге сатылым қаржысы негізгі ресурстар бірлігіне келді.
Негізгі ресурстарды қолданудың жоғары пайдалылығы байқалады. 2017 жылы
бұл көрсеткіш 1,83 мың тенгені құрады. Төмендеу негізгі ресурстардың
өсуімен байланысты, аталмыш жағдайда осы уақытқа дейін әлі пайда алып
келмеген металл цехіне арналған жаңа жабдықтарды сатып алумен байланысты.
Мекеме активтеріндегі негізгі ресуртсар үлесі 33964 мың теңгеге өсті.
Қор қайтарылымы көрсеткіштерін жоғарылату үшін, бар жабдықтарды қолдану
арқылы немесе ескі жабдықтарды есептен шығару арқылы, сатылым қаражатын
ұлғайту ұсынылады.
Қор жасақталуы жұмыскерлердің негізгі өндіру құралдарымен қамдануының
дәрежесін мінездемелейтін көрсеткіш. Бұл жағдайда: машина құралдары,
крандар, жүктеуші, көлік, өндіруші ғимараттар. 2016 жылғы мекеме
көрсеткіші 2017 жылғымен салыстырғанда 681,7 мың теңгеге өсті. Өсу негізгі
ресурстардың көлемі өсуімен байланысты .
Еңбек өнімділігі: серіктестіктің өндіру үрдісі барысындағы
жұмысшыларының саны мен құндық мәнін сипаттайтын көрсеткіш. 60296 мың
теңге өсім байқалады. Өсім іске асырылған өнім соммасының өсуімен және
жұмыскерлер санының ұлғаюымен байланысты.
Айлық орта жалақы бес мың теңге көлеміндегі соммаға өсті. Өсу қарқыны
7,5% құрайды. Бұл көрсеткіштің өсуі жұмыскерлердің қызметтері
пайдалылығын өсіру мақсатындағы ынталандыру сыйақыларының болуын
тұспалдайды.
Пайдалылық мекеме ресурстарының тиімділігінің қосылыс дәрежесін
көрсетеді. Жасалған есепке қарасақ, мекеменің операциялық әрекеттері
есептік меже уақытында 1,75% құрап, өткен межеден 1,18% төмен орналасты.
Бұл мекеменің өзгелердің көмегінсіз төлем қабілетінсіз екенін, мекеменің
негізгі әрекеті тиімсіздігін дәлелдейді. Төлем қабілетінің болмауы
дебиторлық қарыз уақытылы жабымағандықтан , себебі келісім бойынша төлем
мерзімі меже соңына жетпеген. Мекеме пайыздық мөлшерлемесіз несие
түріндегі қарыз алуға міндетті, себебі ол өзінің барлық міндеттеріне сәйкес
тауар жеткізушілермен мемлеке алдында жауап беруі тиіс.
Сарапталған мерзімге сәйкес Вершина PV ЖШС негізгі пайдасы қаржылық
әрекеттерден келген. Аталмыш түрдің өсу қарқыны 51,58% сатылым қаржысын
құрады. Бұл мекеменің негізгі қарызды жеке тұлғалардан түскен
инвестициялық құйылымдар арқылы жабуға мүмкіндігі барын дәлелдейді.
Жалпы сараптаманың экономикалық әрекеттерінің көрсеткіштері бойнынша
компания бір жыл ішінде өзінің төлеу бейімділігін жақсартқанын, барлық
міндеттері бойынша уақытылы және толық көлемде жауап беретінін көрдік.
Вершина PV ЖШС басшылығы қаржылық есеп айырысу құжаттарына қол қоюға
құзырлы тұлғаларды және қол қою құқығы иерархиясын белгілейді. Өз
кезегінде бас есепші жасақтауға міндетті:
Кіріс және шығындардың тиесілі есептің межеге жатқызылуы; аталмыш
межеде орын алған барлық құбылыстармен операциларды көрсету; аналитикалық
есептің берілген айналымдарымен әр айдың басындағы синтетикалық есептің
қалдықтары; есептік саясаттың өзгеріссіз болуы және актив бағалауымен
есептік межедегі міндеттердің бір қалыпты болуы.
Вершина PV ЖШС қазіргі есептік саясаты ҚР бухгалтерлік есеп және
қаржылық есеп заңына сәйкес 2011 жылы бас есепшімен құрастырылып
директормен бекітілген болатын. Есептік саясат жауапкершілігі шектеулі
серіктестіктегіндегі “TROYA” компаниясының МСФО МСБ және бухгалтерлік
есепті жүргізу ережелеріне сәйкес оны жүргізу және құру ретін
таныстырады.
Вершина PV ЖШС бекітілген есептік саясат жылдан жылға қолдануда.
Есептік саясат үш жағдайда ғана өзгертілуі мүмкін:
МСФО белсенді нормаларының өзгеруіне байланысты;
заңнаманың өзгеруіне, оның ішінде бухгалтерлік есеп жайлы заңнаманың
өзгерісі;
ЖШС әрекетінің қайта құрумен, иемденушінің өзгеруімен, әрекет түрінің
өзгеруімен байланысты көрнекті басқа түрге енуі; экономикалық мазмұнына
қарай бұған дейінгі әрекетінен немесе операциялардан өзгешеленетін ЖШС
әрекетінде орын алған жағдайдар;
бұрын болмаған операцияларға байланысты жаңа шешімдерді есептік
саясатқа байланысты қабылдау;
қажет болған жағдайда есептеу саясатына толықтыру енгізу және олар
қосымша ретінде тіркеліп, төте нөмірлеумен ерекшелінеде.
Аталмыш есептік саясат төрт бөлімнен, отыз алды бөлімшеден тұрады,
тігілген және алпыс бір бетте нөмірленген. Есептік саясаттың бөлімдері 2.2
суретте көрсетілген
2.2-сурет – Вершина PV есептік саясатының бөлімдері
Біз қарастырып отырған есептік саясаттың 3 бөлімінің 3.2 бөлімшесі −
қор есебі.
Есептік саясатқа сәйкес қор активтер, олар сатылымға арналған; сатылым
алды бағалаудан өткен; бір өндірістік циклде қолданылатын немесе қызмет
көрсетуге арналған;
Бухгалтерлік немесе салықтық есеп үшін ЖШС келесі қор топтамаларын МСФО
2 Қор сәйкес;
1310 шикізат және материалдар;
1320 дайын өнім;
1330 тауарлар;
1350 басқа қорлар.
Қорлар бухгалтерлік есепте тауар жеткізушіден ЖШС иемдену құқығы өткен
сәтте тіркеледі. Егер, қордың жыл аяғыда жолда болған жағдайында, бірақ,
заңды құқығы ЖШС өткен жағдайда, қор мекеме балансында есептелінеді.
ЖШС күшімен жасалған және иемдендірілген қорлар өту кезінде өзіндік
құнымен есептелінеді. Қорлар кірісін тіркеу бастапқы құжаттардың
негізінде іске асады.
Әртүрлі түзетулер, жеңілдіктер, сонымен қатар артық төлемдер сатып
алуға шығындануды анықтаған жағдайда есептен шығарылады. Сатып алуға
байланысты қосымша шығындарға қажетті құжаттар түскен жағдайда, баға
түсілім кезіне және барлық қорларды есептен шығару мерзіміне сәйкес
өзгертіледі.
Материалды құндылықтар орта өлшемді баға әдісі бойынша , қор тобына
тәуелсіз есептен шығарылады.
Ерекше сипатқа ие аспаптар, құралдар пайдалы қызметі мерзіміне
қарамастан 1310 шоты құрамы қорында есептелінеді.
Қордың бухгалтерлік есебі 1 С:Кәсіпорын 8.3 автоматтандырылған
бухгалтерлік бағдарламаның көмегімен номенклатура және қойма
қосымшасында жүргізіледі.
Келген қор толықтырулары келесі құжаттарға негізделе келе тіркеледі:
Есептеуіш (есеп фактурасы, тауарды жіберу жайлы біржақты анықтама,
тауар көлік анықтамасы, шекаралық декларация)
Сүйемелдеуші (спецификасы, сапа сертификаттары, жергілікті есептеу
мазмұны және басқа). Қабылдау кезінде қорлар санына, өлшем бірлігіне
түбегейлі тексерулерге тап болады, соған байланысты есептесу бағасы
бекітіледі.
Қорларға қол жеткізу үшін тауар жеткізушілерге материалды жауапты
тұлғаларға сенімхат беріледі. Қоймаға түскен материалды құндылықтар
материалды жауапты тұлғаның есебіне сүйене отыра өткізіледі.
Кіріс құжаттары негізінде берілген сенімхаттар есеп журналында тауар
келуі жаулы белгі қойылады. Егер тауар қабылданбаған болса, қолданылмаға
сенімхат ЖШС есеп бөліміне өткізіледі, ал сенімхаттар есеп журналында
қайтарылған сенімхат жайлы белгі қойылады. Қолданылмаған сенімхаттар бес
жыл көлемінде сақталады. Вершина PV ЖШС қордың кетуінің үш түрі бар:
өндіріске тауарды жіберу; шет жақта қорды іске асыру; басқа кетулер:
моральді ескіру, сақтау мерзімінің өтуі, жетіспеушілік, бұзылу, қызметтік
қолданыс үшін.
Тауарды шығарудағы, жұмысты іске асырудағы және қызмет көрсетудегі
шығындар қордың өзіндік құнына тура жолмен бағынады. Ал, одан басқа
барлық шығындар, өзіндік құнға тура емес әсер етеді және меже шығындарына
жатады.
Қорларды есептен шығару сұраныс анықтамасы негізінде , М-11 бекітілген
формасына сәйкес, Серіктестіктің бекіткен нормаларына сәйкес шикізат
шығындары және материалдарына сүйене отыра іске асады. Жанар жағар
материалдардың есептен шығуы, көліктің қосалқы бөлшектері есептік
тұлғалардың есебі, есептен шығару актілері және жолдық парақшалар (жүрілген
жол) негізінде жүзеге асады.
Жолдық парақшалар дұрыс жолмен толтырылуы керек;
спидометрдегі жүрілген жол көрсеткіші;
жанар жағар материалдың қабылданған саны; меже соңындағы шығындар.
дұрыс Емес толтыру жағдайында жанар жағар материалдарын жіберу тоқтатылады.
Есептен шығару нормасы жауапкершілігі шектеулі компания “TROYA” директоры
жарлығымен маркасына, моделіне, көліктің қозғаушы көлеміне байланысты
бекітілген.
Мекеменің кызметкерлері өндіріс үрдісіне қатысты болғандықтан оларға
тегін сертификатталған арнайы киім, аяқ киім және басқа да жеке қорғаныс
құралдары беріледі. Есепте шығару бір мәрте ғана он екі айда аспайтын
қолданыс мерзіміне жасалады.
Әр есептік уақыт кезінде қорда бар шығын қайтарылымы анықталады.
Қордың өзіндік құнының төмендеуі келесі жағдайларда мүмкін:
қордың бұзылуы (бұзулы, сыну, шағылу);
нарықтық бағаның түсуі (толығымен ескіру немесе бөлшектік);
өндіруді аяқтаудағы шығындардың өсуі немесе сатылымды іске асыру
кезіндегі.
Өзіндік құнның және таза құнның жауапкершілігі шектелуі компания
“TROYA” қойылымы сатылы болып табылады.
Жоғарыда айтылған деректерді қадағалау серіктестіктің бас есепшісіне
тапсырылады, сонымен қатар барлық жұмыскерлер қызметтік міндеттеріне
байланысты жүзеге асыруға тиісті.
2.2 Қорлардың синтетикалық және аналитикалық есебі
Қорлардың қозғалысы мен орын ауыстыруы бойынша барлық шаруашылық
операциялар бухгалтерлік есептің есеп шоттарында көрсетіледі. Бухгалтерлік
есептегі қорлар туралы жалпылама көрсеткіштердің көрінісі синтетикалық
шоттар болып табылады.
Қосымша ақпарат пен синтетикалық шоттарды шешу үшін ашылған шоттар
аналитикалық шот деп аталады.
Синтетикалық шоттар ақшалай түрде көрсетіледі, ал өз кезегінде
аналитикалық шоттар ақшалай түрде де және заттай түрде де көрсетілуі мүмкін
(2.3-сурет).
2.3-сурет – Бухгалтерлік есеп шоттары
Осы дипломдық жұмыста 1300 Қорлар бухгалтерлік есепке алудың
синтетикалық шоты зерттелді.
Вершина PV ЖШС-да өзінің өндірістік ерекшеліктеріне байланысты
Есептердің типтік жоспарына сәйкес 1 қаңтар 2008 жылдан бастап 1300
Қорлар шотына қоса (2.4-сурет) қолданылуы мен арналу тәсілдеріне қарай
мына синтетикалық шоттарды қоса ашады:
- 1310 Шикізат пен материалдар, шикізат пен материалдар өндірісте әрі
қарай пайдаланылуына қарай есепке алынады;
- 1320 Дайын өнім, дайын өнім есепке алынады;
- 1330 Тауарлар, тауарлар одан ары қолдануға немесе қайта сатуға
есепке алынады;
- 1340 Аяқталмаған өндіріс, аяқталмаған өндіріс бойынша материалдық
шығындар есепке алынады;
- 1341 Негізгі өндіріс, негізгі өндіріс процесінде қолданылатын
қорларды есепке алатын қосалқы шот;
- 1350 Басқа қорлар, осы аталған топтарға қатысы жоқ өзге де
материалдық активтер есепке алынатын шоттар;
- 1351 Жанар-жағармай материалдарын есепке алатын Отын қосалқы шоты;
- 1352 Арнайы киім, арнайы киім-кешек, жабдықтар түріндегі (арнайы
киім, арнайы аяқ киім, каска, қауіпсіздік белдігі, қолғап, көзілдірік)
артық қорлар есепке алынатын қосалқы шот.
2.4-сурет – Қорлар бойынша синтетикалық шоттар
2.2-сурет – 1310 Шикізат және материалдар шоты бойынша жеткізушілерден
артық қорды сатып алу бойынша шоттардың корреспонденциясы
№ Операциялар Айналым Сомасы Шоттардың
пп мерзімі корреспонденциясы
Дебет Кредит
1 Стеклоцентр ЖШС-дан 01.03.20184 950 1251 1010
қолма-қол ақшаға МЖТ 3310 1251
сатып алу.
Қорларды кіріске алу:
- ҚҚС-сыз шикізат 4 419,64 1310 3310
сомасы; 530,36 1420 3310
- ҚҚС сомасы.
2 Ерохин И.А. ЖК қолма-қол01.03.20184000 1251 1010
ақшаға МЖТ жапырақшалы 3310 1251
шеңбер сатып алу. Қорды
кіріске енгізу:
- шикізат сомасы 1310 3310
ҚҚС салынбайды.
2 Стекло-Трейд ЖШС-дан 03.03.201847 840 1610 1030
қолма-қол ақшасыз 3310 1610
есептесіп айна, шыны
сатып алу.
Қорды кіріске енгізу: 1310 3310
- ҚҚС-сыз шикізат 1420 3310
сомасы;
- ҚҚС сомасы.
3 forSignCenter ЖШС-дан05.03.20188 000 1251 1010
МОЛ қолма-қол ақшаға 3310 1251
гүлді жабын сатып алу.
Қорды кіріске енгізу:
- ҚҚС-сыз шикізат 1310 3310
сомасы; 1420 3310
- ҚҚС сомасы.
4 OPTIMUM- Павлодар 13.03.201854 588 1610 1030
ЖШС-дан қолма-қол 3310 1610
ақшасыз есептесіп
профиль, рамалы бұрыш,
рамалы ендірме, ілмек
сатып алу. 48 739,29 1310 3310
Қорды кіріске енгізу: 5 848,71 1420 3310
- ҚҚС-сыз шикізат
сомасы;
- ҚҚС сомасы.
5 Русский Ламинат 14.03.201831 200 1610 1030
ЖШС-дан қолма-қол 3310 1610
ақшасыз есептесіп
профиль, бұрыш сатып
алу. 27 857,14 1310 3310
Қорды кіріске енгізу: 3 342,86 1420 3310
- ҚҚС-сыз шикізат
сомасы;
- ҚҚС сомасы.
6 PROFIKZ ЖШС-дан 15.03.201826 495 1610 1030
қолма-қол ақшасыз 3310 1610
есептесіп ПВХ ернеуін,
бітеуіш, ілмек сатып
алу. 23 656,24 1310 3310
Қорды кіріске енгізу: 2 838,76 1420 3310
- ҚҚС-сыз шикізат
сомасы;
- ҚҚС сомасы.
1310 синтетикалық шоты белсенді болып табылады, 1310 Шикізат пен
материалдар шоты бойынша теңгерім сальдо серіктестіктердің иелігіндегі
қойма ғимараттарындағы кезеңнің басындағы және аяғындағы қалдықты
көрсетеді.
Осы шот бойынша өзгерістер (өсу, азаюы) мына түрде көрсетіледі:
- 1310 шотының дебеті бойынша өсу байқалады;
- несие бойынша азаю, материалдардың шығыны байқалады.
Шикізат пен материалдарды кіріске енгізу бойынша 2018 жылғы 1-15
наурыз аралығындағы бухгалтерлік есепке алу жазбалары 2.2 кестеде
көрсетілген.
2.2-кестеден көретініміз – шикізат пен материалдарды сатып алу қолма-
қол ақшамен де, қолма-қол ақшасыз түрде де жүзеге асырылады (5-сурет).
2.5-сурет – Шикізат пен материалды сатып алуда жеткізушілермен
есептесу сызбасы
Материалдық жауапты тұлғамен материалдық жауапкершілік туралы шарт
жасалады және ақша қаражатын берген кезде ұйым басшысының бұйрығы
шығарылады (В қосымшасы).
Қолма-қол ақшасыз төлем Заңды тұлғалар үшін интернет-банкинг
бағдарламасы арқылы жүзеге асырылады.
Электрондық кілт бас бухгалтердің жауапкершілігі бойынша жауапты
бухгалтерге беріледі.
Бағдарламада жеткізушілермен есеп айырысу бойынша және дайын өнімді
сатудан түскен ақшалай түсімдер бойынша барлық төлемдерді өңделеді.
Дайын өнім 1320 Дайын өнім шотында есептеледі. Есептік жазба да
белсенді болады, өсу дебет бойынша, есептен шығару несие бойынша көрінеді.
Вершина PV ЖШС-да бұл шот мынадай шоттармен өзара байланысты болады:
- 8110 Негізгі өндіріс;
- 7010 Сатылған өнімнің өзіндік құны;
- 6010 Өнімді сату мен қызмет көрсетуден түскен табыс;
- 3130 Қосылған құнға салық салу;
- 1310 Шикізат пен материалдар;
- 1210 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді
дебиторлық қарыздары.
Тапсырыс берушіге дайын өнімдерді сату мысалында қарастырайық. 2018
жылғы 20 ақпанда ИНЭК Қазақстан ЖШС-мен кеңсе жиһаздарын жеткізу,
құрастыру және жинау туралы шарт жасалды, жеткізу мерзімі № 1618
келісімшарт бойынша 15 күнтізбелік күнді құрайды.
Келісім 22 ақпаннан бастап қолданысқа енгізілді, қоймадан материалдар
сұралып, сұраныс бойынша жиһаз шығаратын өндіріске (2.3-кесте) – талап
етілген жүкқұжат бойынша (Г қосымшасы) жіберіледі.
2.3-кесте – Қоймадан шикізат сұранысы бойынша шоттардың корреспонденциясы
№ ппШикізат пен материалдыңСаны Өлшем Шот корреспонденциясы
номенклатурасы бірлігі
Дебет Кредит
1 1079- Шеге 2*20 5,16 кг 8110 1310
2 1165- Бұрыш 48 дана
3 1056- Ілмек 45 дана
4 1816- Тұтқаға арналған 20 дана
жақтаулы бекіткіш
5 5809- 32 парақ
ЛДСП-16-11-ГП-Ясень
Шимо күңгірт
6 1903- 9 парақ
ЛДСП-22-12-ГП-Ясень
Шимо ашық
1722
7 1057- ДВП 3*2500*2700 2 парақ
8 1159- шыны 5,95 м2
9 0324- қабықша 10 м2
ПВХ м2
10 0593- секцияаралық 15 дана
тұтастырғыш 8мм
11 1181- столешница 1 дана
12 1186- жиегі 1 м
13 1684- д.100мм бекіткіш 8 дана
14 1196- аяқты бекіткіш 20 дана
15 0013- бітеуіш 20 дана
16 1697- конфирмат 7*70 16 дана
17 0031- сөре ұстаушы 632 дана
18 0040- сыртқы ілмек 66 дана
19 0104- жиһаздың аяғы 32 дана
20 2058 сенатор жылжымалы 1 жинақ
есіктерінің жиыны
ИНЭК Қазақстан ЖШС-да тапсырыс берілетін материалдардың жалпы сомасы
ақшалай түрде 441 955 теңге 60 тиынды құрады, ал материалдар барлығы 3
933,31 (дана, жиынтық, парақ, килограм, шаршы метр) көлемінде шығарылған.
Дайын өнімнің өндірісі аяқталғаннан кейін Қазақстан Республикасы Қаржы
министрлігінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығының № 25
Қосымшасымен 3-1 нысанда қордың кіріс ордері (Д Қосымшасы) жасалады және
дайын өнімді сақтау қоймаларына беру үшін (E Қосымшасы) жүкқұжат бойынша
дайын өнімді тапсырыс берушіге жіберілген сәтіне дейін қоймаға (2.4-кесте)
кіріске жазылады.
2.4-кесте – Дайын өнімді өндірістен кіріске жазу бойынша шоттардың
корреспонденциясы.
№ Атауы Өлшем Саны Бірлік Сомма, KZTШоттардың
пп бірлігі бағасы, корреспонденциясы
KZT
Дебет Кредит
1 плитка дана 5000 104 500 1014100 1320 8110
БАРЛЫҒЫ 1 014 100
Жоғарыдағы 2.4-кестеде көрсетілгендей, өндірілген өнімнің өзіндік құны
1 014 100 теңге 00 тиынды құрайды. Осылайша, 8110 Негізгі өндіріс
есебінен 1320 Дайын өнімдер шотына сатуға дайын өнімдерін кіріске жазады.
Осы тапсырыс бойынша дайын өнімді сату және жөнелту 2018 жылғы 6
наурызда жүзеге асырылады.
Тараптардың әрқайсысы үшін келесі құжаттар екі данада беріледі:
- тараптарға қорды жіберуге жүкқұжат, № 7. 06.03.2018ж.;
- қағаз нұсқасындағы шот-фактура, № 7. 06.03.2018ж.;
- қорларды қабылдау-тапсыру актісі, № 7. 06.03.2018ж.;
- материалдық құндылықтарды тапсыруға Ю.А. Овчинниковтің атына
жазылған (Ж Қосымшасы) сенімхат, № 14. 06.03.2018ж.
ИНЭК Қазақстан жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің тапсырысына
дайын өнімді сатудың көрінісі бухгалтерлік есепте 2.5-кестеде келтірілген.
2.5-кесте – Дайын өнімнің өзіндік құнын есептен шығару
№ Шот Субконто Дебет Шот Субконто Несие Сомасы
пп Дебет Несие
1 7010 Сатылған өнімнің 1320 Кеңсе тумбасы 209 000
өзіндік құны
2 7010 Сатылған өнімнің 1320 Бұрыштық үстел 70 000
өзіндік құны
3 7010 Сатылған өнімнің 1320 Бұрыштық үстел 102 600
өзіндік құны
4 7010 Сатылған өнімнің 1320 Ас үй жиһазы 120 000
өзіндік құны
5 7010 Сатылған өнімнің 1320 Кеңсе тумбасы 104 500
өзіндік құны
6 7010 Сатылған өнімнің 1320 Қойғыш 8 750
өзіндік құны
7 7010 Сатылған өнімнің 1320 Шкаф купе 130 000
өзіндік құны
8 7010 Сатылған өнімнің 1320 Тура үстел 34 750
өзіндік құны
9 7010 Сатылған өнімнің 1320 Қабырға 186 500
өзіндік құны
10 7010 Сатылған өнімнің 1320 Қойғышы бар 48 000
өзіндік құны бұрыштық үстел
11 1210 ИНЭК Қазақстан ЖШС 6010 Өнімді сату мен 1 810 892,86
1618 келісімшарт қызмет көрсетуден
түсетін кіріс
12 1210 ИНЭК Казақстан ЖШС 3130 Қосылған құн 217 307,14
1618 келісімшарт салығы
Бұдан қорыта айтсақ, көретініміз – дайын өнімдерді сатудан түсетін
табыс ҚҚС есептемегенде, 1 810 892,86 теңгені құрады, ал өз кезегінде
түсімнің түсуі былайша болып келеді: дайын өнімді сатудан түскен кірістен
сатылған өнімнің өзіндік құнын аламыз (2 028 200 - 1 014 100) жалпы
қорытынды сома 1 014 100 теңге.
Вершина PV жауапкершілігі шектеулі серіктестігі өздері шығаратын дайын
өнімдерін сатумен қатар жеткізушілер мен мердігерлерден сатып алынған
тауарларды қайта сатумен де айналысады. Бұл шараны ZETAPLAST ЖШС-дан 22
110 теңге 00 тиын сомасына 2 дана кресло сатып алу және 1000 теңгеге
мөлшерінде жеткізу бойынша көліктік тасымалдау қызметтері мысалында
қарастырамыз. Тауарларды 27.02.2018 жылғы № 17673 жүкқұжаты бойынша
кіріске жазамыз және 2018 жылғы 27 ақпандағы № 1729 шот фактурасы бойынша
ҚҚС аламыз (2.6-кесте).
2.6-кесте – Тауарларды кіріске жазу бойынша шоттардың корреспонденциясы
№ Шот Субконто Дебет Шот Субконто несие Сомасы
пп Дебет несие
1 3310 ZETAPLAST ЖШС 1610 ZETAPLAST ТОО 33 110
Келісімшартсыз Келісімшартсыз
2 1330 Кресло 3310 ZETAPLAST ТОО 28 669,64
Келісімшартсыз
3 7210 Көлік шығындары 3310 ZETAPLAST ТОО 892,86
Келісімшартсыз
4 1421 ҚҚС төленген 3310 ZETAPLAST ТОО 3 440,36
Келісімшартсыз
5 1421 ҚҚС төленген 3310 ZETAPLAST ТОО 107,14
Келісімшартсыз
Келтірілген тауарларды (креслоларды) кіріске жазу бойынша шоттарының
сәйкестігінен біз төлемнің алдын-ала төленгенін (артық төлем болған)
көреміз. Сатып алудың жалпы сомасы 33 110 теңге 00 тиын, оның ішінде ҚҚС –
3547 теңге 50 тиын. Тауарлар Сатып алу – ТМЗ-ның түсуі және қызмет
көрсету бөлімінде 27.02.2018 ж. 247 нөмірмен кіріске жазылған.
Жоғарыда келтірілген мысалдардан бөлек, TROYA Компаниясы
Жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қызмет түрлерінің бірі тұрғын үй
блогы-модульдерін салу және пайдалануға беру болып табылады. 2017 жылдың
соңында серіктестік 2017 жылғы 23 тамыздағы № TC-2017-344 келісімшарты
бойынша барлық міндеттемелерге жауап бере алмады, сондықтан мобильді
ғимаратты монтаждау бойынша жоба келесі 2018 жылға ауысатын болды. Өз
кезегінде есепші аяқталмаған негізгі өндірістің шығындарын есепке алу үшін
1340 Аяқталмаған өндіріс белсенді шотын қолданады, дебет бойынша 2017
жылдың соңында аяқталмаған негізгі өнімнің өзіндік құны көрсетіледі, 2018
жылдың басында аяқталмаған негізгі өнімнің құны қайтадан 8010 Негізгі
өндіріс шотына есептеледі (2.7-кесте).
2.7-кесте – 2016 жылдың соңындағы Аяқталмаған өндіріс есебі бойынша
шоттардың корреспонденциясы.
№ Операция мазмұны Сомасы Шот корреспонденциясы
пп
Дебет Кредит
1 2017 жылғы 31 желтоқсанда 1 325 6191341 8010
Қазпочта АҚ үшін аяқталмаған
өндірісте мобильдік корпусты
өндірумен байланысты шығынның құны
есептен шығарылды
2 2018 жылдың 3 қаңтарында 1 325 6198010 1341
аяқталмаған өндірістің құны
өндірістік есепке алу шотына
есептен шығарылды
ЖШС-да аяқталмаған өндіріс 1341 суб-шотында 1340 синтетикалық шотына
есепке алынады. Шот белсенді болып табылады, есептік кезеңнің соңында ол
негізгі өндірістің шоттарына жабылады және басында және аяғында сальдо
болмайды. Осыған ұқсас түрде ЖШС әр номенклатураның ыңғайлылығы мен
реттілігі үшін әрбір синтетикалық шот бойынша материалдық құндылықтарды
есепке алу бойынша қажетті қосалқы шоттарды ашуы мүмкін.
Синтетикалық шотқа қосалқы 1350 Басқа қорлар шоттарын 2.8 кестеде
қарастырамыз.
2.8-кесте – 1350 Басқа қорлар шоты бойынша қосымша шоттар
№ Қосалқы шоттар Міндеті
1 1351 Отын мұнай өнімдерін, қатты және басқа да
отындарды есепке алады
2 1352 Арнайы киім денсаулығы мен жұмысының қауіпсіздігін
қамтамасыз ету мақсатында негізгі
өндірістің қызметкерлеріне арналған
арнайы киімдерді есептейді
Вершина PV Жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің жанар-жағар май
материалдары басқа қорлардың шоттарында тіркеледі, олар бөлек есепке
алынады. Әрбір есептік ай үшін серіктестіктің меншігінде тұрған көлік
құралдарына арналған отын шығындарына смета толтырылады. Серіктестік
Гелиос ЖШС-нің АИ-80 маркалы бензиніне өздері талондар сатып алады (2.9-
кесте). Әр дүйсенбіде жоспар бойынша, жүргізушілерге талондар беріледі, ол
автокөліктің қозғалтқышының көлеміне қарай жасалған сметаға сәйкес
жүргізіледі.
2.9-кесте – Жанар-жағар май материалдарын сатып алу
№ Шот Субконто Дебет Шот Субконто Несие Сомасы
пп Дебет Несие
1 3310 Гелиос ЖШС 1030 Гелиос ЖШС 133 500
09.02.2017 ж. 09.02.2017 ж.
№114 келісімшарт № 114 келісімшарт
2 1351 АИ-80 бензині 3310 Гелиос ЖШС 119 196,43
09.02.2017 ж.
№ 114 келісімшарт
5 1421 ҚҚС төленген 3310 Гелиос ЖШС 14 303,57
09.02.2017ж.
№ 114 келісімшарт
Сатып алынған талондарды қайтаруға және айырбастауға болмайды. Әр
айдың соңғы жұмасы күні автомобильдер спидометрінің көрсеткіштері алынады
және мұнай өнімдерін ұрлауды болдырмау үшін берілген талондардың деректері
бойынша салыстырылып тексеріледі. Арнайы киімдердің өзіндік ерекшеліктері
болғандықтан, есептік жазба 1352 Арнайы киім шотымен жүргізіледі.
Зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істейтін немесе ластанған жерлерде
жұмыс істейтін жұмысшыларға тегін сертификатталған арнайы киім, арнайы аяқ
киім және басқа да жеке қорғаныс құралдары беріледі.
Арнайы киім құнының бір жолғы есептен шығарылуы жүргізіледі, оның
қолданылу мерзімі берілу нормативтеріне сәйкес, 12 айдан аспайды, ЖШС
қызметкерлеріне тапсыру кезінде өндіріс құнының тиісті шоттарының дебетіне
шығарылады.
Арнайы киімді сақтау мен дұрыс пайдаланылуын қамтамасыз ету мақсатында
жалдамалы қызметкерлерге жеке пайдалануға берілетін арнайы киім мен аяқ
киімді тіркеуге алады, операциялық есепке алу арнайы киім мен арнайы аяқ
киімді тіркеуге арналған жеке картада жүргізіледі. Карточкада берілген
заттардың атаулары, саны, қызмет жасау мерзімі және берілген күні
көрсетілсе, алғаны туралы факті қызметкердің қолымен расталады. Карточка әр
қызметкер үшін бір данада ашылады және қоймада сақталады. Бұл карталардың
деректері құнды заттарды сақтаудың құралы құралы ретінде қызмет етеді.
Егер шығынға кеткен қорларды кіріске алусыз есептен шығару қажет
болса, 1С: Кәсіпорын бағдарламасында сақтаусыз аралық қойма қолданылады.
Артық қорлардың келуі, тұтынылуы туралы егжей-тегжейлі ақпаратты
синтетикалық шот бойынша айналым-сальдолық ведомостін қаыптастыру жолымен
алуға болады.
Айналымдық-сальдолық ведомость бұл – мыналарды көрсететін есеп құжаты:
- кезеңнің басындағы қалдық;
- кезеңдегі айналым;
- кезеңнің соңындағы қалдық.
Айналымдық-сальдолық ведомость құрылу кезеңіне қарай мынадай болады:
- бір айлық;
- кварталдық;
- жылдық;
- жиынтық.
Кәсіпорынның қаражатына әсер еткен, факті бойынша жасалған барлық
операциялар 1:С Бухгалтерия бағдарламалық қамтамасыз етуде айналымдық-
сальдолық ведомостінде көрсетілуі керек.
Айналымдық-сальдолық ведомость 1:С Бухгалтерия бағдарламасында
автоматтандырылған түрде бекітілген нысан бойынша қалыптастырылады.
Ағымдағы кезеңнің соңындағы сальдоны есептеу тәртібі 2.6-суретте
көрсетілген.
2.6-сурет – Кезеңнің соңында сальдоны есептеу формуласы
Вершина PV Жауапкершілігі шектеулі серіктестігіндегі 1300 Қорлар:
бөлімінің жылдық айналымдық-сальдолық ведомості мына синтетикалық шоттар
бойынша зерттелді (2.7-сурет):
- 1310 Шикізат пен материалдар;
- 1320 Дайын өнім;
- 1330 Тауарлар;
- 1340 Аяқталмаған өндіріс.
2.7 – 1300 шоты бойынша айналымдық-сальдолық ведомость
Вершина PV ЖШС-ның айналымдық-сальдолық ведомостін зерттей отырып,
мынадай қорытындылар жасауға болады:
- 1300 шоты бойынша үлестік салмаққа ие 1310 Шикізат пен материалдар
синтетикалық шоты, себебі кәсіпорынның негізгі қызметі өндіріс болып
табылады;
- дайын өнімнің басында және соңында сальдосы болмайды, айналымдық
кезеңде есептен шығарылады;
- аяқталмаған өндірістің 1341 Негізгі өндіріс деген қосалқы шоты
болады, ол өткен кезеңнен (2016 ж.) ауыстырмалы болады және есептік 2017
жылдың аяғындағы жағдай бойынша сальдо болмайды.
Шикізат пен материалдар есептік жылдың соңында 14 465 438 теңге 57
тиынға азайды, бұл азаю материалды өндіріске жіберуге байланысты. Бұл
операция бойынша шоттардың мынадай корреспонденциясы құралады:
- 8010 Негізгі өндіріс шотының дебеті бойынша;
- 1310 шотының несиесі бойынша шикізат пен материалдар 14 465 438
теңге 57 тиын сомасына.
Дайын өнімнің басында және аяғында сальдо болмайды, бір өндірістік
циклге қатысады, есептік кезең барысында бұл өнім 176 177 060 теңге 65 тиын
сомасында өндірілді және сатылды. Бұл операцияны есепте мынадай түрде
беруге болады:
- 1210 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді
дебиторлық қарыздары шотының дебеті бойынша;
- 1320 Дайын өнім шотының несиесі бойынша 176 177 060 тенге 65 тиын
сомасына.
1330 Тауарлар шоты бойынша 28 903 260 теңге 54 тиын мөлшерінде азаю
байқалады, бұл тауарларды қайта сату нәтижесінде пайда болған азаю. Бұл
операция есепте мына түрде болады:
- 1210 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді
дебиторлық қарыздары шотының дебеті бойынша;
- 1330 Тауарлар шотының несиесі бойынша 28 903 260 тенге 54 тиын
сомасына.
Есептік жылдың соңында 1341 Негізгі өндіріс шоты бойынша 53 745 550
теңге 82 тиынға сатылды. Бұл операция бойынша корреспонденция мынадай:
- 8010 Негізгі өндіріс шотының дебеті бойынша;
- 1341 Негізгі өндіріс қосалқы шотының несиесі бойынша 53 745 550
тенге 82 тиынға.
Қазақстан Республикасының аумағындағы барлық коммерциялық кәсіпорындар
өздерінің қызметтік ерекшеліктеріне қарамастан, 2007 жылдың 23 мамырындағы
стандартты шоттың типтік жоспарына сәйкес бірдей синтетикалық шоттар
жүргізеді. Деректер баланста көрсетіледі, оның негізі болып табылады.
Кәсіпорынның барлық қызметіне жалпы бақылау жасау үшін жалпылама
ақпарат жеткіліксіз. Осы себепті компания қорларды бухгалтерлік есепке алу
үшін жеке аналитикалық шот жасайды және есеп жүргізеді.
Вершина PV Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жоғарыда аталған
синтетикалық шоттардың әрқайсысы бойынша аналитикалық есеп жүргізбейді.
Вершина PV ЖШС-дағы қорлардың аналитикалық есебі үш синтетикалық есеп
бойынша жүргізіледі (2.8-сурет):
- 1310 Шикізат пен материалдар;
- 1320 Дайын өнім;
- 1330 Тауарлар.
2.8-сурет – Қорларды есепке алудың аналитикалық шоттары
1310 Шикізат пен материалдар шоты бойынша айналымдық-сальдолық
ведомость есепті кезеңде қанша материал сатып алынғанын және әрбір
өндірістік циклге қанша материалдық қаражат жұмсалғанын көрсетеді.
Түсімдер мен істен шығулар туралы мәлімет, жалпы 1310 Шикізат пен
материалдар шоттың жағдайы 2.10-кестеде келтірілген. Талданатын кезең 2017
жылдың 1 қаңтарынан 2017 жылдың 31 желтоқсанына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz