Қазақстан Республикасында ипотекалық несиені жетілдіру


МАЗМҰНЫ
Кіріспе . . . 3
1-бөлім. Ипотекалық несиенің жалпы сипаттамасы
- Иптотекалық несиенің пайда болуы мен даму тарихы . . . 5
- Ипотекалық несиенің атқаратын қызметтері . . . 13
2-бөлім. Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиенің қазіргі жағдайы
- Еліміздегі ипотекалық несиенің көрсеткіштеріне
талдау жасау . . . 26
- Қазақстан Республикасындағы банктердің ипотекалық несие беру қызметтерінің құрылымын талдау . . . 36
3-бөлім. Қазақстан Республикасында ипотекалық несиені жетілдіру
3. 1. Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиені дамыту жолдары . . . 49
3. 2 Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиенің болашағы . . . 63
Қорытынды . . . 72
Пайдаланылған әдебиеттер . . . 74
Кіріспе
Қоғамның әлеуметтік тұрақтылығының негізгі алғы шарттарының бірі халықты тұрғын үймен қажеттілігін қанағаттандыру болып табылады. Жеке үйі немесе пәтері бар адам психологиялық тұрғыдан тұрақты болып саналады. Ол жанұя құруға, бала тәрбиелеуге, тұрмыс тіршілігін жақсартуға мүмкіндігі бар, өз кезегінде халықтың еңбекке қабілеттілігін көтереді. Осыған орай, халықты тұрғын үймен қамтамасыз етуде ипотекалық несиелеу маңызды рөл атқарады.
Ипотекалық несиелеу-тұрғын үй саласына бюджеттен тыс инвестициялық тартудың өнімдік тәжірибесінде ең бір сыннан өткен және сенімді әдістердің бірі болып саналады. Нақ осы ипотека - халықтың тұрғын үй жағдайын жақсартуға, банктердің тиімді және пайдамен жұмыс істеуге, құрылыс кешенінің өндірісті жұмыспен бірқалыпты қамтамасыз етіп тұруына байланысты мүдделерін бір арнаға тоғыстыруға мүмкіндік береді. Ипотека сондай-ақ жалпы экономикалық өсуге мүдделі мемлекет үшін де тиімді. Себебі халыққа ипотекалық несие берудің кең таралуы экономикалық дамуға жәрдемдесетін болады.
Нарықтық экономикаға көшкеннен кейін Қазақстанда да ипотекалық негіздері қаланып, біздің елімізге қолайлы деген малайзиялық модель қалыптаса бастады. Қазақстанда ипотеканың дамуы Республика Президентінің 1995 жылғы 23 желтоқсандағы «Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы» заң күші бар жарлығынан бастау алады. Үкіметтің осы бағыттағы жұмысының бірінші кезеңі 2000 жылғы 21 тамыздағы қаулысымен Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын ұзақ мерзімді жүйесін дамыту тұжырымдамасын бекіту болды. Ұсынылған тұжырымдаманың негізі жаңадан салынған тұрғын үйді, сондай-ақ қайталама нарықтағы тұрғын үйді қоса алғанда еркін нарықта дайын тұрғын үй сатып алу үшін азаматтарға ұзақ мерзімді ипотекалық несие берудің нарықтық жүйесін құруға келіп салды.
Ипотека дамыған нарықты экономика елдерінде, ең алдымен АҚШ пен Еуропада кеңінен тараған. Бұл ипотекалық несиенің басқа несие түрлерімен салыстырғанда елеулі артықшылығы бар екендігімен байланысты. Атап айтқанда, ипотекалық несие екі жақтың да тәуекел деңгейін азайтады. Тұтынушы несиені едәуір ұзақ мерзімін, яғни тұрғын үйді өзінің иелігінде сақтап қалады. Ал несие беруші болса, берілген несиенің орнын толтырудың қай жағынан да ұтылыссыз нұсқасына ие болады.
Ипотекалық несиелеудің басты мақсаты-халықтың өзінің және несие қаржысы есебінен еркін нарықта дайын тұрғын үй сатып алуына жәрдемдесу болып табылады. Тұрғын үй ипотекалық несиесі-бұлбанктің клиентке тұрғын үй сатыпалуға арнап беретін ақшалай қаражаты. Тұтынушы өз кезегінде мұндай несиені пайдаланғаны үшін банкке сыйақы төлеуі, сондай-ақ ай сайын белгіленген көлемде қарыз қаржысын қайтарып отыруы тиіс. Несие есебінен сатыпалынған тұрғын үй қарыз алушының атына хатталады және тұтынушы ипотекалық несиені толық өтегенге дейін банкке кепілдікке қойылады.
Ипотекалық несиенің ең басты артықшылығы - сіз өзіңіздің меншікті тұрғын үйіңізге бүгіннің өзінде-ақ ие боласыз да, ал ақшасын бірнеше жылға созып, бірте-бірте төлеп қатынасу. Ипотекалық несиені алу үшін сатып алынатын тұрғын үйден басқа қандай да бір қосымша кепілзат талап етілмейтіні де маңызды. Ипотекалық несие бойынша тұрғын үй сатыпалу ұзақ жылдар бойы көп ақша шығарып, пәтер жалдап тұрғаннан, және де соншама қаржыңды шығындағаннан кейін де үй-жайсыз қала бергеннен әлдеқайда пайдалы екендігі ешқандай талас туғызбаса керек. Ипотека-несиеге үй сатыпалу деген сөз. Бұл арада да ақшаның тауар екендігін, оның да өзінің құны болатындығын ескеру керек.
1-бөлім. Ипотекалық несиенің жалпы сипаттамасы
- Ипотекалық несиенің пайда болуы мен даму тарихы
Нарықтық экономикада несие банк жүйесі маңызды роль атқарады. Ол арқылы кәсіпорындардың, ұйымдардың, халықтың есепайырсуымен төлемдер жүргізіледі. Ол уақытша бос ақшалай қаржаттарды халықтың жинақтарын, табыстарын, жұмысшыларды және белсенді түрде жұмыс жасайтын капиталға айналдырады. Сондай-ақ көптеген түрлі несиелік сақтандыру делделдық инвестициялық сенім кеңес беру сияқты операцияларды орындайды. Несиелік жұмысшылардың жалпы көлемі кәсіпорындар мен ұйымдардың негізгі және айналым капиталын қалыптастыруға банктегі қарыздардың үлесі. Несие жүйесі өз қызметтерін орныдау барысында несиелік қатынастар туындайды. Уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтап оны қайтару және қайта бөлуге байланысты несиелік қатынастарды анықтайды.
Несиенің пайда болуын өнімдерді өндіру сферасына емес, олардың айырбас сферасынан іздену қажет. Несие - бұл кәсіпорындар, ұйымдар және бірлестіктер, сондай-ақ халық арасындағы несие қорын құру және оларды қайтару пайыз төлеу шарттарында белгілі бір мерзімге уақытша пайдалануға беру негізінде қалыптасатын өндірістік қатынастар жиынтығын білдіреді. Несиелік қатынастар мазмұны тек қана ақшалай капиталды жинақтап, оны заңды және жеке тұлғаларға уақытша пайдалануға берумен ғана тұрмайды. Несиелеу процесімен ұлғайтылмалы ұдайы өндірістің айналымы үшін төлем құралдарының қосымша массасы құралады. Төлем айналымы аса ауқымды ағымы төлем төлеушілермен мекемелермен алушалар арасында экономикалық қатынастарды қалыптастырумен қатар несиелік қатынастар несие жүйесі арқылы өтеді. Несие жүйесін құрудың маңызды принцпі несиелік мекемелер торабының барысынша дамуы мен оларды барлық ақша операцияларының шоғырлануы.
Біздің еліміз бен шет елдердегі несие жүйесінің елеулі дәрижесі-экономиканың қалыпты дамуын қамтамасыз ету мақсатында ақша-несие және валюталық тұрақтылықты сақтау міндеттеріне қатысты болып келеді. Бүгінгі таңда несие жүйесі соңғы жылдары біршеме өзгеріске ұшырады. Банк жүйесінің барлық компоненттері жалпы әлемдік экономикадағы құрылымдық қайта құруда жүріп жатқан өзгерістерге байланысты жаңғыртуда. Банктердің жеке типтерінің арасында банктер мен банктік емес мекемелер арасындағы өзгешеліктердің жедел жойылуы соңғы жылдардағы несие жүйесінің құрылымдық қайта құрылу тенденциясының маңыздысының бірі.
Iрі әмбебапбанк өз клиенттері үшін депозиттік шоттарды жүргізу, қолма-қолсыз есепайырсу, жинақтарды қабылдау, әр түрлі несиелер беру, бағалы қағаздарды сатыпалу мүлікті сенім хат бойынша басқару және басқа да көптеген банктік және банк төңірегінде қызметтер көрсету бойынша операциялардың көптеген түрлерін жүзеге асырады. Несиелік мекемелер қызметінің осындай көп мақсатты сипаты кәзіргі қаржылық капитал талаптарында толық сай келеді. Несиелік мекемелердің әмбебап тануы екі бағыт бойынша көрінеді. Біріншісі - дәстүрлі емес банктік операциялардың кеңейуі арқылы. Коммерциялық банктер сақтандыру бизнесіне, ақпараттық кеңес беру бизнеске кіруге тарасады.
Несиенің формалары олардың құрылымы мен белгілі бір дәрижеде несиелік қатынастардың мәнімен тығыз байланысты келеді. Несиенің формалары - бұл несиелік қатынастар құрылымының олардың негізгі қызметтернің, яғни, әр алуан сыртқы және ішкі өзгерістер барысында толық сақталатын көріністі білдіреді. Несие берушілер мен қарыз алушылар арасындағы байланыстар қалай өзгергенімен де несиенің формалары сол күйінде сақталады. Отандық және шетелдік әдебиеттерінде несиенің бірнеше формаларын кездестіруге болады. Соның ішінде коммерциялық несие, банктік несие, тұтыну несиесі, мемлекеттік несие, халықаралық несие, ипотекалық несие.
Ипотекалық несие дегеніміз - жылжымалы мүліктерді, жерді, тұрғын үй және өндірістік ғимараттарды кепілдікке ала отырып берілетін несие.
Еліміз нарықтық қатынастарға көшкен сәттен бастап шындап көңіл бөлінген мәселенің бірі банк жүйесінің жұмысы болды. Алғашқы кезенде банктер негізінен кәсіпорындар мен ұйымдарға қызмет көрсетіп, соларға қысқа мерзімді несиелер беріп келді. Бірте-бірте әр банктің тұрақты клиенттері іріктеліп, сондай-ақ жеке тұлғалардың онша жақсы емес несеилік тарихы бар банктер үшін оңайға соққан жоқ. Сол себепті банктер соңғы жылдары жеке тұлғаларға көбірек көңіл аударатын болды. Ұлттық банк тарапынан екінші дәрижедегі банктерге талаптың күшейтілуі нәтижесінде банктердің саны азайғанымен, олардың таза активтері жылдам қарқынмен өсуде. Сөйтіп, жеке тұлғаларға дәстүрлі банк қызметтерінен бөлекше несие беруге кеңінен жол ашылды. Бұл - ипотекалық несие болып табылады. Ал, ипотека дегеніміз - бұл қозғалмайтын мүліктерді кепілге ала отырып, ұзақ мерзімге берілетін несиені білдіреді. Ипотекалық несие көбіне ипотекалық банктер арқылы беріледі. Біздің отандық банктердің тәжірибесінде ипотекалық несие беру барысы енді ғана дами бастады. Қозғалмайтын мүліктер нарығының өте қымбат тұрған үй нарығынан басқа болмауы, сонымен қатар - жердің өтімсіз дегенінен банктерді олардың кепіліне алуды бас тартып отыруы, сондай-ақ арнайы ипотекалық банктер мен жалпы ипотекалық жүйенің қызмет етуінің несиелеуі. Ипотека термині ежелегі грецияның б. э. д. 4 ғасырдағы құжаттарда кездесетін көрінеді. Ипотека Герменияда -14 ғасырда, Францияда - 16 ғасырдың соңында пайда болған екен.
Ипотекалық банктер Батыс Еуропада 17 ғасырдың аяғында пайда болған маманданған қаржылық институттарды сипаттайды. Олар герменияда ерекше дамыды. Бұл әсіресі ірі шарттарда қаржылық қолдануда жүзегег асырылатын, мемлекеттік ипотекалық банк еді. Бұл банктердің ақша қаражаттарын таратудың бір әдісі - ипотекалық облигацияларды шығару болып табылады. 19 және 20 ғасырларда ипотекалық банктер тек ірі шаруашылық мекемелеін ғана емес, сонымен бірге шағын және ауыл шаруашылықтарына да қызмет көрсетті. Ал. 19 ғасырдың II-ші жартсынан бастап Германияда осы қызметтер негізінен жергілікті орган билігіне қарасты, мемлекеттік банктер мен көрсетілді. Алғашқы ипотекалық банк 1862 ж. Франфуртта құрылған.
Батыс Еуропадағы ипотекалық банктердің жоғары дамуы 20 ғасырдың бірінші жартсында Германияда байқалды. Олар коммерциялық банктерден кейінгі ең жоғары дамығандардың бірі болып табылады. Бұл банктер өнеркәсіптік компанияларға жылжымайтын мүліктерні кепілге ала отырып, сонымен қатар ауыл шаруашылық өндірісінің қажеттіліктеріне ипотекалық несиелерді берді.
ХХ ғасырдың аяғында Германияда 24 акционерлік банк және 14 мемлекеттік ипотекалық банк болды. Олардың ішіндегі ең ірі болып 4 акционерлік ипотекалық банк табылды. ”Неміс орталық жер банкі”, ”Франкфрут ипотекалық банкі”, ”Рейн ипотекалық банкі”, ”Неміс ипотекалық банкі”. Бұл банктердің акционерлік капиталдардың ең үлкен бөлігі Германияның ең ірі деген коммерциялық банктердің иелігінде болды. ХХ ғасырдың 90-шы жылдары ипотекалық банктердің саны шамамен 30 банті құрады.
Францияда да ипотекалық банктер жұмыс істеуде, алайда олардың қызмет сипаттамасы ерекше. Ипотекалық несие сферасының алдыңғы қатарлы банк ретінде ”креди фоньсе де Франа” 1852 ж. құрылған мемлекеттің қатысуындағы Францияның ипотекалық банкі болып табылады. Бұл банк өзінің үш негізгі бағыттары бойынша операцияларын жүргізуде.
Біріншіден, орта мерзімді және ұзақ мерзімдегі ссудаларды береді, яғни 15 жылға дейінгі мерзімде. Бұндай операцияларды жүргізу ипотекалық операцияларды шығару арқылы орындалады. Францияның жергілікті билік органдарына коммуналдық займдарды шығару есебінен 20 жылға дейінгі мерзімде несиелерін ұсынады.
Екіншіден, құрылыс компанияларына және жер иелерінің тұрғын үй мен шаруашылық құрылысына ссуда береді., бірақ ережеге сай мемлекеттік бюджет есебінен жүзеге асырады. Сонымен қатар, бұл банк арқылы тұрған үй құрылысын жүзеге асырушы жеке капиталға арнайы несиелер де беріледі.
Үшіншіден, коммерциялық банктермен жүзеге асыратын құрылыс салуға берілетін орта мерзімді несиелері бойынша вексельдердің есебі жүргізіледі.
Ипотекалық банк ролін Францияда саны 30 дан астам болып келген ипотекалық несие беру мекемелері атқарды. Олар жер және тұрған үй сатыпалуға несиелерін ұсынады. Соның ішіндегі маңыздысы болып ”креди фоньсе нурле ботимон” және ”ля компания ипотекэр де ля Эпен” болып табылады, яғни бұлар жеке құрылыстарды несиелендіруге маманданған.
АҚШ-та ипотекалық несеи негізінен ссуда жинақ ассоциация түріндегі маманданған банктік емес несие-қаржылық институттарда, сонымен бірге сақтандыру компанияларында қалыптасқан, бірақ мемлекеттік ипотекалық банктер топтары да бар. Бұл тұрғын үй құрылыстарын несиелендірудегі Федералды ипотекалық корпорация, Фермерлік шаруашылықты несиелендіру бойынша банктер, Федералды жер банктері, үй құрылысын несиелендірудегі банктер. Бұл мекемелер өзінің бағалы қағаздарын сатады. Ал түскен ақша қаражаттарының есебінен мемлекттік ипотекалық банктер өзінің ипотекалық несиелерін ұсынады. Олардың бағалы қағаздарының шығару көлемі 1980 жылдан 1999 жыл арасында ұлғайып, 38 млрд. доллардан 300 млрд. долларға жетті. Федералды ипотекалық мекемелердің оның ішінде банктердің негізінен мақсаты ауыл шаруашылығын, тұрғын үй құрылысын несиелендіру болып табылады. Жоғарыда айтып өткен институттармен шығаратын бағалы қағаздарды коммерциялық банктер мен жинақ банктер, сақтандыру компаниялары мен басқа да несие-қаржы институттарды белгілі бір пайда көзін табуға және оны алдағы уақытта қала халқының, фермерлер мен шағын кәсіпкерлердің құрылыстарын ипотекалық несиелендіру үшін қолдануға мүмкіндік береді.
Туркияда ипотекалық несиелендірумен бірнеше мемлекеттік банктер айгалысады. ”Ипотекалық несиенің Туркия банкі” негізінен қаладағы тұрғын үй құрылысын несиелендіруді жүзеге асырады. ”Сумер банк” мемлекеттік кәсіпорындардың құрылысын қаржыландыра отырып, өңдеу өнеркәсіптеріндегі мемлекеттік кәсіпорындардың өнімдерін өткізу мен экспорттауды несиелендірумен де айналысады. Бұл банктер өңдеу және энергетикалық салалардағы құрылысты несиелендірсе, ал ”Теңіз банкі” несие құрылыстарын және порт шаруашылықтарын несиелендіреді. Аталған банктер мемлекеттік секторды нығайтуға белгілі бір мақсатқа сай үкімет саясатын жүзеге асырушылар болып табылады.
Финляндияда жеті жеке ипотекалық банктер қызмет атқаруда: ”Финиш Эстате Бэнк ЛТД”, ”Индастриал Бэнк оф Финлэнд ЛТД”, ”ОКО инвестмент бэнк ЛТД”, ”МОртгэдж Бэнк оф Финлянд ЛТД” және ”Капсалис Бэнк ЛТД”, ”Аландс Гиротекс Бэнк ЛТД”. Бұл банктер өздерінің ипотекалық несиелендірумен корпоративтік секторды (67 %-ға дейін), мемлекетті 23 %, жеке тұлғаларды 3 %, шағын кәсіпорындарды 1% және басқаларды да 6 % қамтамассыз етуге бағытталған. Бұл банктерде бүкіл өнеркәсіп, құрылыс және ауыл шаруашылақ салалары бойынша ипотекалық несиелер шоғырланған.
Испанияда ипотекалық несиелендірумен айналысатын бірнеше ипотекалық банктер бар. Нақты айтатын болсақ тұрғын үй құрылысына несие беретін ”Ипотекалық банк” және негізінен өнеркәсіптік компанияларды ипотекалық несиелендірумен айналысатын ”құрылыс несие банкі”. Сонымен қатар Испанияда қала халқын, фермерлерді және тағы да басқа шағын компаларды ипотекалық несиелендірумен қамтамссыз етуші, ”жергілікті несие банкі” және ”ауыл шаруашылық несие банкі” бар. Италияда ипотекалық несеи жүйесін жартылай мемлекеттік және мемлекеттік емес банктер атқарады. Ипотекалық несие нарығындағы негізгі орындарды ”Миди банк”, ”Эфибанк” банктері алады. ”Медио кредите” банкі басқа банктерді несеилендіру жолымен шағын және орта өнеркәсіптік компанияларға несиелендіруді жүргізеді, бірақ жеке клиентуралық операциялармен айналыспайды.
Ипотекалық банктер Латын Америка және Азия елдерінің қатарында біршамам маңызға ие. Қаржылық нарық құрылымында бұл елдер Батыс Еуропаның алдыңғы қатарлы елдеріне жақын қалған. Мысалы, Латын Америкада ипотекалық банктер негізенен Аргентина, Бразилия, Мексика, Чили сияқты, Азияда - негізінен Пакистан, Туркия, Оңтүстік Корея, Тайланд және басқа да елдерде пайда бола бастады. Бұл аймақтардағы және елдердегі ипотекалық банктердің негізгі функциясы жер меншігін, тұрғын үй және өнеркәсіп құрылысын ипотека арқылы несиелендіру болып табылады. Жылжымайтын мүлікті кепілге ала отырып, ұзақ мерзімге несие беруші алғашқы банктер 18 ғасырдың 50-ші жылдарында пайда болды. Жылжымайтын мүліктің құны шаруа жандармен қоса арнайы комиссиялармен бағаланып, банк оларға 15, 20 немесе 33 жылға өз ссудаларын береді, көбінесе несие мүліктің 60-70 % құрайды. Бұндай алғашқы банк ”ақ сүйектер банкі” Петербург және Мәскеу қалаларындағы бөлімшелерімен 1754 ж. құрылды. 1861 жылғы реформадан кейін жаңадан көптеген ақсүйектер банкі пайда болды және олар жер учаскілерінің құнына қарай помещиктердің жеке меншігіндегі атаулы мекен-жайын кепілге ала отырып, ұзақ мерзімді несиелер бере бастады.
ХХ ғасырдың басында Ресейде ипотекалық банктер торабы кеңінен таралды. Жылжымайтын мүлікке толтырылған құжатпен екінші үдемелі нарық қалыптасты. Кейіннен ресей ипотекалық банктердің тәжірибесіндегі жаңашылдықтар басқа елдерде де қолданыс тапты. Қазіргі кездегі Ресейдегі ипотекалық банктердің көбісі әмбебап коммерциялық банктер болып табылады. Ресей нарығындағы ипотеканы дайындаулың келесі бір қадамы 1993 жылы ипотекалық банктердің Ассоциациясының мақсаты ипотека туралы заңды қолдау, ипотекалық несиелендірумен айналысатын банктерге көмек көрсету.
1992 жылдың көктемінде күшке енген ”кепіл туралы заң” ол несиелерді сәл нақтырақ ете түсті. 1996 жылдың 26 ақпанында ”ипотекалық несиелерді дамыту бойынша қосымша мөлшерлемелер туралы ” Ресей федерациясының Президентінің жарлығы шықты. 1998 жылдың 9 шілдесінде ”Ипотека туралы” Федералды заң келісілді. 1994 жылы біршама қатар банктер халықтың тұрғын үймен қамтамасыз етілуін несиелендіруге кірісті. Тек Мәскеу қаласының өзінде тұрғын үй сатыпалуды несиелендіру бойынша қызметтерін ұсынушы бірнеше ондаған банктер бар. Мәскеудің мүлік қоры ипотекалық бизнес орталығынмен біріге отырып кәсіпорындардың жеке меншігіне өткен жылжымайтын мүліктерді сатыпалуды ипотекалық несиелендірудің бірқатар сызба жүйелерін жасап шығауруды және оларды жүзеге асырды.
Мәскеуде Мәскеу Үкіметінің шешімімен ипотекалық несиелендіру сызбаларын өткізу мақсатында жылжымайтын мүліктің кепіл қоры құрылды. Мәскеудің мүлік қоры аталған қорының бір бөлігіне ие бола отырып басқа да ипотекалық несиелендіру жүйелерінде, яғни жалға алынған мүліктерді кәсіпорындардың сатыпалуында, сондай-ақ осы мүлікке қатысты іс-шаралардың қайталануын ипотекалық несиелендіру жүйелерінде де кепіл беруші қызметін атқарады. Қазіргі кезде Ресейде ипотекалық несиелендіру бойынша фереративтік агенттік жұмыс істейді. Бұл агенттік Ресейдегі мүлікке толтырылатын екінші рыногын ұйымдастырумен айналысады. Сондай-ақ банктерден белгілі бір стандартқа сай ипотекалық несиелендіруді сатыпалуымен айналысады және осы несиелендірумен қамтамассызданған тиісті Үкімет кепілдемелеріне ие болған бағалы қағаздар шығарады.
Қазақстандағы ипотекалық несиелендірудің теориялық мүмкіндіктерін ”меншік туралы заңын” қабылдаған соң бірден қозғала бастады. Бірақ нақты ипотекалық несиелендірудің бірінші тәжірибесі болып мемлекеттік банк ”тұрғын үй құрылыс банкі” болды. ”Тұрғын үй құрылыс банкі” жабық акционерлік қоғамы 1994-1995 жылдары ”жаңа тұрғын үй саясаты туралы” президенттің жарлығына сәйкес мемлекеттің несиелік ресурстарының берілуін ұйымдастырады. Тұрғын үй бағдарламасына қатысқан 2624 азаматтарға берілген несие 5 % мөлшерлемесі бойынша 30 жыл мерзімге үкіметпен бөлінген, қаражаттар есебінен беріледі. Сонымен қатар тұрғын үй құрылыс мемлекеттік банкке несиелерді АҚШ доллары курсы бойынша бағалау және беріліп жатқан несиелер мен олардың пайыздық төлемдерін долларлық эквивлентте жүргізу құқығы беріледі. 1997 жылы жекешелендіру нәтижесінде ”Тұрғын үй құрылыс банк” жабық акционерлік қоғамы, ”Банк центр кредит”жабық акционерлік қоғамының құрамына енді және оған құқықтарымен міндеттері беріледі.
Келесі преспективалық жоспар болып негізгі акционерлері ”Schwabіsch bank” и ”Reіffeіsen bank” болатын Қазақтсандық құрылысы болып табылады. Мұндағы бірінші банк - Герман, екіншісі- Австралия банкі. Еуропалық қаржылық институттар тұрғын үй банктерінің акцияларының бақылау пакетін иеленеді деген болжамдар бар, қалған банк Отандық банкке несие банктер тобына қалады. Осыған байланысты шетел инвесторларын тарту - бұл экономикалық тәуекелділікті төмендету екенін байқау қажет. Халықарарлық тәжірибеде бас банктер еншілес құрылымдарының қызметтеіне толық жағдайдың өзінде барлық міндеттемелерін өтеп, оларды жабуға мүмкіндігі бар екендігі қабылданған. Одан кейінгі кепілдік - ”Тұрғын үй құрылыс банкі” жабық акционерлік қоғамының халық салымдарына кепіл беру жүйесіне қатысуы әлі де өз жұмыстарын бастамаған банктердің депозиттерді сақтандыру қорының толық мүшесі болатыны алдын-ала белгілі.
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz