Ағымдағы шоттағы шетел валютадағы ақша қаражаттарының есебі

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . 3

1 Қазақстан республикасындағы валюталық реттеудің негізгі орны . . . 5

1. 1 Қазақстан Республикасында валюталық реттеудің негізгі қағидалары . . . 5

1. 2 Валюталық операциялар және олардың түрлері . . . 10

2 Валюталық операциялардың есебі . . . 15

2. 1 Кәсіпорындардың банктегі валюта шотын ашу, жүргізу және жабу тәртібі. 15

2. 2 Валюталық операцияларды құжаттық рәсімдеу . . . 19

2. 3 Валюталық операциялардың синтетикалық және аналитикалық есебі . . . 25

3 Валюталық бағам есебі . . . 32

3. 1 Валюталық бағамның түсінігі мен пайда болу себептері . . . 32

3. 2 Бағам айырмашылықтарын есепке алу . . . 35

4 Ағымдағы шотындағы валюта қозғалысы бойынша операциялардың

есебін жетілдіру . . . 38

Қорытынды . . . 45

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 45

Қосымшалар . . . 49

КІРІСПЕ

Әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру міндетін алға қойған Елбасы Жолдауында атап көрсетілгеніндей, еліміздің қаржы жүйесін, соның ішінде қаржы есептілігін халықаралық стандарттарға сәйкестендіру ашық нарық экономикасын қалыптастырудың сенімді тетіктерінің бірі болып табылады. Есеп жүргізудің дамыған елдер қолданатын соңғы тәсілдерін меңгеру Бүкіләлемдік сауда ұйымына қосылған жағдайда да өте маңызды қажеттілікке айналады.

Курстық жұмысымның тақырыбы «Ағымдағы шоттағы шетел валютадағы ақша қаражаттарының есебі» бойынша қарастырлады. Шетелдік валюта - ол ұйымның қолданыстағы валютасынан өзгеше валюта болып табылады. Яғни қазіргі кезде өз қызметін есеп беруші ұйым елінен немесе валютасынан өзгеше елде, нақтырақ айтқанда, валютада орналасқан немесе жүзеге асатын есеп беруші ұйымның бірлескен ұйымы, яғни филиалы болып табылатын ұйымдарда осындай шетелдік валюталардың сан алуан қызмет түрлері жүзеге асырылып отырады.

Әрбір кәсіпорындағы шетел валютасындағы операциялар - шетел валютасында көрсетіледі және шетел валютасында есептесу болжанған операция, оның ішінде бағалары шетел валютасымен белгіленген тауарларды сатып алған кезде талданып отыратын жағдайлар кәсіпорында жүргізіліп отырады.

Шетел валютадағы ақша қаражаттарының қозғалысы, ағындары 21 «Валюталық бағам өзгерісінің әсері» (IAS) Халықаралық қаржы есептілігінің стандартына сәйкес беріледі. Бұл валютаның айырбас бағамын нақты бағамға бірдей жақындатып пайдалануға мүмкіндік береді.

Мысалы, кезең ішіндегі орташа алынған айырбас бағамы шетел валютасымен жүргізілетін операцияларды жазу немесе шетелдік еншілес ұйымның ақша қаражаттарының түсімдері мен төлемдерін қайта есептеу үшін пайдаланылуы мүмкін. Алайда 21 (IAS) ХҚЕС шетелдік еншілес ұйымдардың ақша қаражаттарының түсімдері мен төлемдерін қайта есептеу кезінде есепті күнгі жағдай бойынша айырбас бағамын пайдалануға рұқсат етпейді.

Ұйымның қолданыстағы шетел валютадағы ақша қаражатының қозғалысы пайда болған күннен бастап, қолданыстағы және шетелдік валюталар арасындағы айырбастау бағамының шетелдік валютадағы сомасына қолдану жолымен көрсетілуі тиіс.

Валюталардың айырбас бағамдары өзгерулерінің нәтижесінде туындаған іске асырылмаған пайда мен шығын ақша қаражаттарының қозғалысы болып табылмайды. Ол инвестициялық және қаржы қызметінен түсетін ақша қаражаттары қозғалысынан бөлек беріледі және оған, егер олар бар болса, есептілікте кезеңнің аяғында валюталардың айырбас бағамдары бойынша ақша қаражаттарының түсімдері мен төлемдері туралы деректер берілген жағдайда туындайтын айырмалар жатады.

Қазақстандағы валюталық құндылықтардың қозғалысын ұйымдастырудың нысаны бола отырып, соңғы жылдары жедел қарқынмен дамыды: жаңа уəкілетті банктер, валюта биржасы, айырбастау пункттерінің ауқымды желісі пайда болды, кəсіпорындардың тауарлар, жұмыстар жəне қызметтер экспортынан валюталық түсімдердің көлемі өсуде, жылдан жылға өнеркəсіп өнімдерін өндіруші кəсіпорындардың сыртқы сауда айналымының көлемі өсуде.

Өткенге көз жіберіп, Қазақстанның дербес сыртқы экономикалық қызметі неден басталғанын еске түсіре отырып, бірқатар аса батыл заң актілерін атап өтуге болады.

Валюта нарығындағы жұмыс тəртібін Ұлттық банкі белгіледі. Сыртқы экономикалық қызметті ырықтандыру жəне дамыту, сондай-ақ елдің сыртқысауда айналымының өсуі елдегі валюталық реттеудің құқықтық тетігінің болуын талап етті.

Қазақстан Республикасы Президентінің “Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi Даму стратегиясын iске асыру жөнiндегi одан арғы шаралар туралы” 2002 жылғы 28 наурыздағы №827 Жарлығын жүзеге асыру мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 29 қаңтардағы № 103 қаулысымен ҚР Ұлттық Банкі əзірлеген Қазақстан Республикасында валюталық режимдi ырықтандырудың 2003-2004 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан əрі Валюталық режимдi ырықтандырудың 2003-2004 жылдарға арналған бағдарламасы) бекітілді.

Қазіргі кезде кәсіпорынның валюталық шоттағы қаржыларының есебін дұрыс жүргізуді жеілдіру бiреудiң орынсыз тiлегiнен емес, өмiрлiк аса қажеттiлiк салдарынан туындады. Кәсіпорынның валюталық шоттағы қаржыларының есебін дұрыс жүргiзбей, мүлiктiк жағдайы мен оған әсер ететiн себептердi бiлмей, табыс пен шығынды өзара салыстырмай, бiрiншiсiнiң екiншiсiнен артық болуына қол жеткiзбей шаруашылықты ойдағыдай жүргiзу мүмкiн емес.

Сондықтан менiң курстық жұмысымның мақсаты - кәсiпорынның валюталық шоттағы қаржыларының есебін жүргізуді зерттеп теориялық және әдiстемелiк негiздерi туралы мағлұмат алып, оларға талдау жүргізудегі дағдыларды қалыптастыру болып табылады.

1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ВАЛЮТАЛЫҚ

РЕТТЕУДІҢ НЕГІЗГІ ОРНЫ

1. 1 Қазақстан Республикасында валюталық реттеудің негізгі қағидалары

Валюта дегеніміз мемлекетпен қабылданған заңдық төлем құралы болып табылатын және айналымда жүретін банкноттар, қазына билеттері және монеталар түріндегі ақша белгілері болып табылады.

Қазақстан Республикасының валютасына:

айналымдағы, сондай-ақ, айналымнан алынған немесе алынғалы жатқан, бірақ ауыстырылатын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің банкілік билеттері түріндегі теңгелер;
Қазақстан Республикасындағы банктер мен несиелік мекемелердің шоттарындағы теңгелік қаражаттар;
Қазақстан Республикасының валютасындағы бағалы қағаздар - төлемдік құжаттар, қорларға қатысты құндылықтар және басқа да борыштық міндеттемелер жатады.

Шетел валютасы - бұл шет мемлекеттердің валютасы. Оған жататындар:

шет мемлекеттің төлемдік құралы болып табылатын және айналымда жүретін банкноттар, қазына билеттері және монеталар түріндегі ақша белгілері, сондай-ақ, айналымнан алынған немесе алынғалы жатқан, бірақ, ауыстырылатын ақша белгілері;
шет мемлекеттің ақша бірлігінде, халықаралық ақша және есептесу бірлігінде шоттарға салынған қаражаттары.

Валюталық құндылықтарға:

шетел валютасы;
шетел валютасындағы бағалы қағаздар - шетел валютасындағы төлемдік құжаттар (чек, вексель, аккредетив), қорларға қатысты құндылықтар (акция, облигация), және тағы да басқа борыштық міндеттемелер;
бағалы металдар - кез келген түр мен күйдегі алтын, күміс, платина және платиналық тон металдары;
табиғи бағалы тастар - шикізат түріндегі немесе өңделген алмаз, рубин, изумруд, сапфир және александрит, сондай-ақ маржан жатады [1, 150 б. ] .

Нарықтық экономика жолына түсіп, тәуелсіздік алған жылдарда елімізде кәсіпорындардың сыртқы экономикалық қызметінің негізі қаланды. Сыртқы экономикалық қызметтің негізгі стратегиялық бағыты ұлттық валютаның тұрақты жұмыс істеуі және валюта нарығын тұрақты дамыту болып табылады. Осы мақсатта кесіпорындардың валюталық дербестігін кеңейту маңызды болды.

1996 жылы 24 желтоқсанда Қазақстанда "Валюталық реттеу" туралы жаңа заң кабылданды. Жалпы алғанда валюталық реттеу бірнеше әкімшілік шараларды қажет етеді, яғни бұл валюталық түсімнің көтерілуі және елден валюталық ағылудың қысқаруы деген сөз.

Басқаша айтқанда, валюталық реттеу еліміздің төлем балансын бір қалыпта ұстау, валюта бағамының тұрақтылығын қамтамасыз ету, сондай-ақ мемлекетке валюталық ресурстарды жинау жұмыстарына ықпалын тигізеді. Сондықтан да валюталық реттеудің жаңа заңы бойынша, нормативті құқық актілерін бекіту, хабар жинау, валюта заңдылықтарын қадағалау және қолдану жұмыстары жүргізіледі.

Қазақстан заңы бойынша, валюталық реттеудің объектісі болып валюталық байлықтар және олардың операциялары есептеледі. Жаңа заң бойынша валюталық байлыққа жататындар:

шетел валютасы;
бағалы қағаздар мен төлем құралдары және құны шетел валютасымен бекітілген номиналдар;
алтын құймасы [10, 112-193 б. ] .

Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, нарық экономикасы жағдайында мемлекет тарапынан валюталық реттеу жүргізіледі. Қазақстан Республикасы егеменді ел ретінде өзінің маңызды тарихи даму кезеңінде валюталық саясат жүргізуге тиісті. Қазақстанның алдында валюта байланыстарның қызметін құрумен бірге халық шаруашылығын кайта құру, оны нарық жолына бұру мәселелерін қатар алып жұру жұмыстары тұр. Жақын уақыттарға дейін ҚР-да "Валюта реттеу" заңы 1993 жылы 14 сәуірде қабылданған заң бойынша жүрді. Бұл Қазақстан егемендік алған соң қабылданған 1-заң еді. Бірақ та ол кезде Қазақстан сом зонасында еді, сондай-ақ, жеке валюта саясатын жүргізуге практикалық тәжірибесі аздау болды. Бұл кезеңде еліміз өзінің ұлттық валютасын дайындау үстінде және алтын валюта резервін құру жұмыстарының қажеттілігін түсінді. Бірақ ескі заңның қағидалары либерализациялау деңгейіне жауап беру мүмкіндігінің артта қалғанын байқатты, ол кей жерлерде қарама-қайшы сипатта болды. Ал қазіргі кезде жұмыс істеп жатқан ҚР-ның заңының 8-бабын түзетулер енгізілді.

Валюталық реттеу - нормативтік құқықытық актілерді жасау және бекіту, ақпараттар жинау, валюталық заңдылықтардың орындалуына бақылау жасау, заңмен көзделген санкцияларды қолдану шараларын білдіреді. Сонымен қатар, валюталық реттеу валюталық операцияларын жасау тәртібін белгілеуге бағытталған мемлекеттік органдардың қызмет.

Экономикалық белгі бойынша валюталық реттеу - ұлттық экономикасының мүдделерінде валюталық қатынастарын реттеу бойынша шараларды мемлекет іске асыру проецесінде пайда болатын экономикалық қатынастар жиынтығы. Валюталық реттеу валюта айналысын басқару, валюталық операцияларды бақылау, ұлттық валютаның бағамына жасалатын ықпал, шетел валютасын пайдалануын шектеу, валюталық бақылауын өткізу тәртібі жатады.

Валюталық заңға сәйкес, валюталық реттеу шараларына мыналар жатады:

лицензиялау;
тіркеу;
хабарлау.

Валюталық реттеу келесі қағидаларға сәйкес ұйымдастырылуы мүмкін:

аймақтық (өлкелік) - валюталық реттеудің осы елге таралуы;
экономикалық белгілеу - негізгі айырмашылық резиденттер мен резидент еместер арасында жасалу керек. Мұнда мекенжай өлшемі азаматтық өлшемнен артығырақ;
валюталық операцияларын өткізгенде банктердің монополиясы - валюталық операцияларды өткізудің заңдығын бақылау мақсатында сыртқы экономикалық байланыстар бойынша есеп операциялары тек қана өкілетті банктер арқылы өтуге тиісті, мәміле жасалған жақтар қызмет көрсетуші банкті таңдау керек;
валюталық операцияның негізділігі, дәлелдігі - алыпсатарлық болмау үшін валюталық операциялар нақты коммерциялық немесе қаржы мәмілелер негізінде өткізілуі керек;
резиденттердің шетелде авуарлары, яғни төлем құралдары (ақша, чек, вексель, аккредитив) болу құқығын шектеу - бұл шара капиталдың кемуіне қарсы күреске бағытталған, оның бірнеше түрі болуы мүмкін: шотты ашуына ғана емес, сонымен бірге, валютада төлем құралдарының барына да тиым салынады; барлық несиелер мен барлық табыстарды отанға қайтару және валютаның барлық түрлерін ұлттық валютаға толық айырбастау; шетелге тікелей капитал жұмсауды бақылау; шетелдік бағалы қағаздарға орналастыруын шектеу немесе оларға тиым салу; шетел авуарларды (төлем құралдарын) құруға мүмкіндік беретін жасандылықтардан қашу мақсаттарында импортталатын және экспортталатын тауарлар бағаларын бақылау;
жедел операцияларға бақылау жасау - валюта нарыққа қысым болмау үшін резиденттерге валютаны жедел алуын шектеу немесе тиым салу қажет;
банкттердің валюталық айқындамасын бақылау;
алыпсатарлық шеңберіндегі барлық операцияларға (олардың түрлеріне қарамастан) тиым салынуы керек;
валюталық операцияларды санаттарға бөлу: еркін жасалатын операциялар, рұқсат талап ететін операциялар, тіркеуді талап ететін операциялар, жазбаша хабарландыруды талап ететін операциялар. Валюталық реттеу елдің валюталық қорларының шығынын азайтып, валюталық реттеу органдарына нәтижелі ақша-несие саясатын өткізу мүмкіндігін қамтамасыхз ету үшін ұйымдастырылуы қажет.

Қазақстан Республикасындағы валюталық реттеу мақсаты - тұрақты экономикалық өсу мен экономикалық қауәпсәздәктә қамтамасыз ету бойынша мемлекеттік саясатқа көмек көрсету. Мұнда валюталық реттеудің негізгі мақсаттары:

Қазақстан Республикасында валюталық құндылықтардың айналыс тәртібін орнату;
Қазақстан Республикасының дүниежүзілік экономикаға ары қарай ықпалдасуына жағдай жасау;
Валюталық операциялар мен капитал ағымдары бойынша ақпараттық базаны қамтамасыз ету.

Қазақстан Республикасында валюталық реттеудің негізгі органы - Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі. Ол ҚР шетел валютасының және шетел валютадағы бағалы қағаздардың айналым аясы мен тәртібін анықтап, валюталық операциялардың барлық түрлерін өткізеді, ҚР резиденттер және резидент еместермен ұлттық валютамен және ұлттық валютадағы бағалы қағаздармен операцияларды жүргізу ережелерін белгілейді. ҚР Ұлттық Банкі заңнамаға сәйкес валюталық құндылықтарды пайдаланумен байланысты операцияларды жасауға лицензиялардың берілуін, олардың әрекетін тоқтатынқырауын немесе лицензияны қайтарып алуын іске асырады. Қазақстан Республикасында шетел валютасының сатып алуы, сатуы және айырбастауы резиденттермен және резидент еместермен өкілетті банктер мен банктік операциялардың кейбір түрлерін жасайтын өкілетті ұйымдар және айырбастау пунктер арқылы ҚР Ұлттық Банкі белгілеген тәртіпте әске асырылады. Банктік операциялардың кейбір түрлерін жасауға құқығы бар, валюталық операцияларын жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасында құрылған банктер өкілетті болып саналады. Өкілетті ұйымдар - Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған заңды тұлғалар, олардың ерекше қызметі - шетел валютасы мен айырбастау операцияларын ұйымдастыру болып келеді. Валюталық реттеудің негізгі әдістерінің бірі - валюталық операцияларын өткізу тәртібін орнату.

Валюталық реттеу мәселелерін шешу үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілейді:

валюталық құндылықтарды заңға сәйкес пайдалануымен байланысты резиденттер қызметін іске асыруға қойылатын талаптарды;
резиденттер мен резидент еместермен валюталық операцияларын, соның ішінде валюталық реттеу режимдерін іске асыру тәртібін: лицензиялаудың, тіркеудің, ескертудің (жазбаша забарлаудың) ;
Қазақстан Республикасының аумағында қызметін іске асыратын резидент еместердің валюталық операцияларының мониторингі жүзеге асыру тәртібін (валюталық мониторинг) ;
барлық резиденттер мен резидент еместер орындау үшін міндетті есеп пен есеп беру формалары өкілетті мемлекеттік органдармен, олардың құзырына сәйкес келісу бқйынша.

Директивалық валюталық реттеу органдарына валюта айналымы саласында құқықтық актілер шығаруға өкілеттігі бар мемлекеттік органдар жатады. Олар, бәрінен бұрын, Парламент, Президент, Үкімет, Қаржы Министрлігі, Ұлттық Банк. Жанама реттеу органдары: банктер және валюталық биржалар.

Парламент заң шығару міндетін іске асыратын жоғарғы өкілетті орган болып табылады. Ол валюталық қатынастарды реттеуге қатысты заңдар шығаруға құқылы. Палаталардың бірлескен мәжілісінде Парламент Республиканың Ұлттық Банкінің Төрағасын тағайындауға келісім береді.

Республика Президенті ұлттық валютаның қызмет ету тәртібін, мерзімін және шарттарын анықтайды, республиканың мемлекеттік қаржылық бағдарламаларын бекітеді.

Қазақстан Республикасы Президентінің Ұлттық Банкке қатысты өкілеттігі:

Парламент келісімімен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің Төрағасын қызметке тағайындайды, оны қызметінен босатады;
Ұлттық Банкінің Төрағасының ұсынысы бойынша Ұлттық Банкінің Төрағасының орынбасарларын қызметке тағайындайды және босатады;
кварталына кемінде бір мәрте Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің жұмысы туралы Ұлттық Банк Төрағасының есебін тыңдайды.

Үкімет Қазақстан Республикасының атқарушы билігін жүзеге асырады, атқарушы органдардың жүйесін басқарады және олардың қызметіне басшылық жүргізеді.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің өкілеттігі:

мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық саясаттың негізгі бағыттарын анықтайды, оны іске асырудың стратегиялық және тактикалық шараларын белгілейді;
республиканың қаржылық жүйесін нығайту жөніндегі шараларды анықтайды және оларды іске асырады; мемлекеттік валюталық, қаржылық және материалдық ресурстарды қалыптастыру және пайдалану барысында заңдылықты сақтауға мемлекеттік бақылауды қамтамасыз етеді;
сыртқы экономикалық саясатты іске асыру жөніндегі шараларды анықтайды; сыртқы сауданы дамыту жөнінде шаралар қабылдайды; халықаралық қаржылық ұйымдармен қызметтестікті жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігі Қазақстан Республикасының біртұтас мемлекеттік қаржы саясатын жасау және іске асыруды бағыттап және бақылап отыратын атқарушы орган болып табылады[3, 17-23 б. ] .

Министрліктің валюталық реттеу саласындағы біртұтас мемлекеттік қаржылық саясатты іске асыру жөніндегі негізгі міндеттері:

мемлекеттік қаржыларды басқару;
мемлекеттің қаржылық және бюджеттік саясатын жүргізу;
шетел капиталын басым бағыттарда қолдану саласындағы мемлекеттік саясатты жүргізу;
мемлекеттік сыртқы заемдарды және гранттарды, мемлекет кепілдік берген мемлекеттік емес сыртқы заемдарды пайдаланудың тиімділігінің мониторингін жүргізу және оны бақылау.

Осы міндеттерге сәйкес Қаржы Министрлігі төмендегідей қызметтер атқарады:

ұлттық валютаны тұрақтандыру мақсатында ақша айналымын нығайту жөніндегі шараларды анықтауға қатысу;
мемлекеттің қаржылық ресурстарын басқаруға қатысу;
қаржы рыноктарының инфраструктурасын қалыптастыру және олардың қызметін реттеу жөнінде ұсыныстар даярлайды;
мемлекеттік қарыздық міндеттемелерді шығаруды, орналастыруды және өтеудііске асырады, жергілікті заемдарды шығару шарттарын тіркейді, мемлекеттің ішкі қарыздарының есебін жүргізеді, мемлекеттік бағалы қағаздарды тіркеуді жүзеге асырады;
құнды металдармен сауда-саттық операцияларын, сондай-ақ, Үкіметтің резервтегі құнды металдары мен бағалы тастарының есебін жүргізеді.

Министрлік Ұлттық Банкпен бірлесіп мемлекеттің сыртқы қарыздарының шегін анықтайды, сондай-ақ, шетел валютасында несие алғаны үшін есептесу тәртібін жасайды.

Валюталық реттеудің негізгі органы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі болып табылады. Ұлттық Банк, сонымен қатар, әрі директивалық орган ретінде, әрі жанама реттеу органы ретінде де бола алады және тиісінше, валюталық мәселелер бойынша нормативтік актілер шығарады және өзіндік валюталық операцияларын іске асырады [4, 17-23 б. ] .

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының заңдары негізінде және оларды орындау мақсатында өзінің өкілеттігіне жататын сұрақтар бойынша Үлттық Банк Берген лицензия негізінде банкілік операциялардың жеке түрлерін іске асыратын ұйымдар мен барлық банктерге міндетті құқықтық актілер шығарады.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің негізгі міндеті баға тұрақтылығын қамтамасыз ету болып табылады.

Валюталық реттеу саласында Ұлттық Банк шетел валютасы және шетел валютасындағы құнды қағаздардың Қазақстан Республикасындағы айналым тәртібі мен аясын анықтайды, валюталық операцияларды жүргізу тәртібін бекітеді.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің аса маңызды міндеттерінің бірі - Қазақстан Республикасының ұлттық валютасының шет ел валюталарымен салыстырғандағы курсын реттеп отыру.

1. 2 Валюталық операциялар және олардың түрлері

Валюталық операциялар түсінігінің мазмұны мен мәнін ашу мақсатында тақырыптың негізгі терминдеріне анықтама берген жөн. Валюталық операцияларға төмендегілер жатады:

Меншік құқығы мен басқа да құқықтарының валюталық құндылықтарға ауысу операциялары, сонымен қатар төлем құжаттары мен төлем құралы ретінде шетел валютасын қолдануға байланысты операциялар.
Қазақстан Республикасының валюталық құндылықтарды енгізу және шығару операциялары.
Халықаралық ақша аударымдарын жүзеге асыру [4, 30-55 б. ] .

Бірақ бұл операциялармен ғана валюталық операциялартізімі шектелмейді. Валюталық бақылау жөніндегізаңға сәйкес валюталық операциялар түсінігі валюталық құндылықтармен және ҚР-ның валютасында орындалатын операцияларды қамтиды.

Шетелдік кәсіпорын дегеніміз - өзі тұрақты қызмет ететін елдің аумағындағы кәсіпорынның қызметімен тікелей байланыста болып, өзге елдің аумағында қызметін жүзеге асыратын кәсіпорын.

Есеп берудің валютасы деп - қаржы есептілігі көрсеткіштері есепке алынатын валютасын айтамыз.

Шетелдік валюта - қаржы есептілігі көрсеткіштерін есепке алатын валютадан өзге кез келген валюта болып табылады.

Айырбастау бағамы - бір валютаны басқа ваютаға айырбастаудың нарықтық өлшемі болып табылады.

Шетел валютасында жүзеге асырылатын операциялар заңға сәйкес жүзеге асырылады. Банктер әртүрлі мемлекеттердің шаруашылық субьектілері арасында ақшалай есеп-айырысуды қамтамасыз етумен, валюта айырбастаумен, халықаралық валюталық несие берумен, шетел валютасындағы бағалы қағаздарды сату және сатып алу операцияларын жүзеге асыра алады.

Сонымен, қазіргі кезде еліміздегі кәсіпорындардың шетелдік валютадағы операцияларын есепке алу БЕХС (IAS) 21 «Валюталардың айырбас бағамдарының өзгеруінің ықпалы» стандартына сәйкес жүргізіледі. Бұл стандарт тек қана валюталық баптарды хеджирлеудің есепке алынуын және де валюталық бағамдардың шетелдік кәсіпорынға таза инвестицияны хеджирлеу кезінде пайда болатын айырмашылығын жіктеу үшін қажет.

Кәсіпорын қызметі шетелдік қызмет түрлерімен немесе шетелдік валютамен байланысты болған жағдайда бірқатар терминдер пайдаланылады, атап атйтқанда:

Шетелдік кәсіпорынға салынатын таза инвестициялар - шетелдік кәсіпорынның таза активтеріндегі есеп беруші кәсіпорынның үлесі.

Монетарлық баптар - ақша қаражаты, сондай-ақ белгіленген немесе анықталатын сомаларда алынатын немесе төленетін активтер мен міндеттемелер.
Нақты құн - тәуелсіз тараптар арасында операциялар жасау кезінде активті айырбастауға немесе міндеттемені орындауға болатын сома.

Шетелдік валютамен жүргізілеін операциялар деп - шетелдік валютада көрсетілетін немесе реттеуге жататын операцияларды айтамыз, оларға мыналар жатады:

1. Капитал қозғалысына байланысты шетел валютасын сатып алу немесе сату.

2. Шетел валютасында несиелерді алу немесе беру.

3. Ішкі валюталық рынокта шетел валютасын сатып алу немесе сату.

4. Қолма-қол шетел валютасын шетке шығару немесе тарту.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.