Жүзім - жүзім тұқымдасына жататын өсімдік

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

АННОТАЦИЯ

Диплом жұмысы 69 беттен, 14 кестеден, 14 суруттен, 60 әдебиеттен тұрады. Дипломдық жұмыста кіріспе, негізгі бөлімдер, қорытынды, қолданылған әдебиеттер келтірілген. Жұмыс негізінен алты бөлімнен тұрады: аналитикалық бөлім, ғылыми зерттеу бөлімі, тіршілік қауіпсіздігі және еңбекті қорғау, қоршаған ортаны қорғау, экономикалық, бизнес жоспар бөлімдері. Аналитикалық бөлімінде жұмыстың тақырыбына сай әдебиетке шолу және зерттеудің қойылу мақсаты баяндалады.

Жұмыстың өзектілігі: Қазақстанның ауыл шаруашылығы өндірісінің маңызды салаларына көкөніс және жеміс шаруашылығы жатады. Бұл өсімдік шаруашылығының ерекше мамандандырылған және қарқындатылған салалары. Жүзім өсіру біздің заманымызға дейінгі 5 мың жылдықта басталған. Өсімдік қорғау бойынша фитосанитарлық диагностика мен болжау қызметінің және басқа да мекемелердің мамандары зиянды организмдердің сан мөлшерін және таралуын есептеуде, олардың зияндылығын анықтауда, басты зиянкестердің сан мөлшерін, арамшөптер мен аурулардың дамуын есептеу мен бақылаудың осы заманғы әдістемелерін меңгерулері аса қажет.

Қазақстанда жеміс-жүзім кеңшарлары 20 ғ-дың 20 - 30-жылдары кеңінен қолға алына бастаған. Жүзімдіктер, негізінен, Оңтүстік Қазақстан, Алматы, Жамбыл облыстарында суармалы жерлерде орналасқан орташа өнімділігі 81, 1 ц/га) .

Қарастырылған ғылыми жұмыста жүзім зиянкестеріне, ауруларына және арамшөптерге қарсы тиімді әдістерін қолдана отырып, және де мол, сапалы өнәм алуға мүмкіндік тудыратын жолдарын анықтау.

Зерттеу нысаны: жүзім жеміс жемірінің жұлдызқұрты, раушан жапырақ ширатқышы, қотыр ауруы, мильдюм, ойдиум, арамшөптер;

Зерттеу әдістемесі: жөмысты зерттеу барысында жүзім зиянкестеріне, ауруларына және арамшөптерге қарсы химиялық, биологиялық және агротехникалық әдістер қолданылды;

Зерттеу нәтижелері: инсектицидтерді, акарицидтерді, фунгицидтерді, гербицидтерді, биопрепараттарды біріктіріп және даралап қолдану. Ауылшаруашылық дақылдарында пестицидтерді енгізу мөлшері, мерзімі және тәсілі. Ауылшаруашылық дақылдарының тұқымды себерде және отырғызылатын материалдарды өңдеуге препараттарды таңдау; оларды қолдану технологиясы. Мәдени өсімдіктерге себер алдында және вегетациялық кезеңдерінде пестицидтерді қолдану.

Дипломдық жұмыстың тіршілік қаіупсіздігі мен қоршаған ортаны қорғау бөлімдерінде зертханадағы жүргізілген жұмыстардың техника және экология қауіпсіздігі баяндалған. Экономикалық бөлімде жұмыстың экономикалық тиімділігі, қажетті қаражат мөлшері мен шығымдары есептелген. Бизнес жоспарлау бөлімінде кәсіпорынға сипаттама беріліп, оны жүзеге асыру тәуекелділігі баяндалған.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

: 1

Кіріспе: Аналитикалық бөлім

: 1. 1

Кіріспе: Жүзімді өсіру технологиясы

: 1. 2

Кіріспе: Танаптық дақылдар егістеріндегі арамшөптіліктің дәрежесін анықтау

: 1. 3

Кіріспе: Ауылшаруашылық даұылдарының зиянды ағзаларына қарсы қолданылатын химиялық препараттар

: 2

Кіріспе: Тәжірибелік бөлім

: 2. 1

Кіріспе: Аймақтың топырақ-климат жағдайларының ерекшеліктері

: 2. 2

Кіріспе: Жүзімнің зерттеуге қойылған сорттарына сипаттама

: 2. 2

Кіріспе: Ізденістің бағдарламасы және жүргізілу әдістемелері

: 3

Кіріспе: Зерттеу нәтижелері

: 3. 1

Кіріспе: Жүзімнің зиянкестерін есептеу

: 3. 2

Кіріспе: Жүзімнің аурулары

: 3. 3

Кіріспе: Жүзім шоғының жапырақ ширатқышының таралуы мен дамуы

: 4

Кіріспе: Тіршілік қауіпсіздігі

: 5

Кіріспе: Қоршаған ортаны қорғау

: 6

Кіріспе: Экономика

: 7

Кіріспе: Бизнес-жоспар

Кіріспе: Қорытынды

Кіріспе: Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі: Мыңдаған жылдар бұрын, жеміс және жидек өсімдіктерінің мәдени сұрыптары болмағанда, адамдар табиғатта өскен өсімдіктердің жемістері мен жидектерін пайдаланған. Бұл өсімдіктер жер шарының әр тұсында өседі. Табиғи жағдайдың өзгеруінің әсерімен олар жаңа қасиеттер мен белгілеріне ие бола отырып, жеміс және жидек өсімдіктерінің жаңа түрлеріне және формаларына айналды. Мұндай өсімдіктердің көптеген түрлері мен формалары қазіргі кездің өзінде Еуропада, Азияда және әлемнің басқа да елдерінде өсуде.

Табиғатта жабайы өсетін өсімдіктердің халық шаруашылығындағы мәні өте зор; олар тамақ өнеркәсібіне шикізат, ағаш өңдейтін, тоқыма, лак-бояу өнеркәсібіне материалдар береді, жеміс және жидек өсімдіктерінің жаңа, қысқа төзімді, жоғары өнімді сұрыптарды шығару үшін алғашқы формалары ретінде жиі қолданылуда; телітушілерді өсіруге қажетті жеміс өсімдіктерін алуға жарамды көз болып табылады. Мәдени жеміс және жидек өсімдіктерінің шығуында жетекші рөлді, мыңдаған жылдар бойы жалғасып келе жатқан, жасанды сұрыптау атқарды.

Қазақстанның ауыл шаруашылығы өндірісінің маңызды салаларына көкөніс және жеміс шаруашылығы жатады. Бұл өсімдік шаруашылығының ерекше мамандандырылған және қарқындатылған салалары. Жүзім өсіру біздің заманымызға дейінгі 5 мың жылдықта басталған. Көп өсірілетін аймағы негізінен - Кіші Азия. Жүзімнің шамамен он мыңдай түрі кездеседі. Піскен жүзімнің 100 грамында 154 грамм карбондық гидрат, 1 грамм протеин, 1 грамм май, 21 грамм фосфор, 0, 6 мг темір, аз-аздан болса да басқа да элементтер, түрлі дәрумендер, су кездеседі. 100 грамында 60 калория бар.

Көкөніс шаруашылығының қорғаулы жерлердегі жайларын (құрылыстарын) салу, жеміс, жидек және жүзімдіктерді отырғызу мол қаражатты қажет етеді. Көкөніс және жеміс-жидек, жүзім өсімдіктерін өсіру еңбекті мол шығындаумен байланысты. Көкөніс және жеміс шаруашылығының негізгі міндеті -халықтың азық-түлігі және өңдеу өнеркәсібінің шикізаты саналатын көкөністерді, жемістерді, жидектерді және жүзімді өндіру.

Қазақстанның 2006-2010 жылдарға арналған тұрақты даму тұжырымдамасында жеміс-көкөніс шаруашылығының одан әрі дамуы қарастырылған. Жылыжай кешендерін салу, бақ шаруашылығы мен жүзім шаруашылығының дамуы, жеміс-көкөніс шаруашылығында тамшылатып суаруды енгізу, сондай-ақ жоғары технологиялы және тиімді егіншілік жүйесіне көшу ұйғарылған.

Көкөністерді, жемістерді және жүзімдерді медициналық деңгейде пайдалануды қамтамасыз дандыратындай деңгейде өндіру міндеті ұсынылуда. Халықтың әл-ауқатының жақсаруының арқасында құнарлылығы жоғары етті, майлы, қантты, консервіленген өнімдерді пайдалану артуда, бірақ бұл өнімдерде дәрумендер мен биологиялық белсенді заттар ағзаның талабына сай мөлшерде кездеспейді, сондықтан дәрумендердің, минералды және хош иісті заттардың, көмірсуларының және органикалық заттардың көзі саналатын көкөністер мен жеміс өсімдіктерінің маңызы арта түседі.

Сонымен қатар ауылшаруашылық дақылдарында зиянды организмдердің таралуы мен дамуын болжау - жалпы мемлекеттік және аймақтық өсімдік қорғауды жоспарлаудың негізі.

Зиянкестердің, аурулардың және арамшөптердің фенологиясын зерттеу, сондай-ақ олардың зияндылығын болжау, олармен күресудің тиімді мерзімін белгілеу мен өсімдік қорғау препараттарын ұтымды пайдаланудың негізі болып табылады. Жоғарыда аталған мақсаттарды шешу үшін ауылшаруашылық өсімдіктерінің зиянкестерін, ауруларын және арамшөптерін айқындау және есептеу әдістерін жете меңгеруі керек. Фитосанитарлық мониторинг мәліметтері негізінде ауылшаруашылық дақылдарының егісіндегі зиянды организмдер популяциясының тығыздығы бойынша өсімдікті қорғау жүйесінің тиімді әдісін дұрыс таңдай білу қажет.

Фитосанитарлық диагностиканың міндетіне танаптарды, екпелерді және ауылшаруашылық егістерін, зиянкестердің, аурулардың және арамшөптердің, пайда болуына байланысты тексеру, зиянды объектілердің жағдайын, егіс пен екпелердің жағдайын бағалау, алынған мәлімет бойынша олардың өзара байланысын талдау жатады.

Өсімдік қорғау бойынша фитосанитарлық диагностика мен болжау қызметінің және басқа да мекемелердің мамандары зиянды организмдердің сан мөлшерін және таралуын есептеуде, олардың зияндылығын анықтауда, басты зиянкестердің сан мөлшерін, арамшөптер мен аурулардың дамуын есептеу мен бақылаудың осы заманғы әдістемелерін меңгерулері аса қажет.

Диплом жұмысының мақсаты: Жүзімнің шығу тегі, өсіру технологиясы, шаруашылықтағы маңызы, аймақтың табиғи климаты .

- жемістерін, бұтақтарын, жапырақтарын зақымдаушы зиянкестерін анықтау.

- жүзімнің өсіп жетілуіне кедергі келтіретін ауруларын анықтап, фунгецидтермен емдеп, қорғау шараларын жүргізу.

- жүзімнің қорегін тамыры, сбағы арқылы пайдаланатын арамшөптерге қарсы гербицидтерді бүрку.

- қолданылған пестицидтердің қоршаған ортаға, жүзімнің құрамында шекті мөлшерден аспауын қадағалау.

- шаруашылыққа жұмсалған шығынның экономикалық тиімділігін көрсету

- жұмыс орындарында еңбек қауіпсіздігін сақтап, кемшіліктердің алдын алу

1 АНАЛИТИКАЛЫҚ БӨЛІМ

1. 1 Жүзімді өсіру технологиясының ерекшеліктері

Жаңа жүзімдіктер отырғызған кезде бұталарын құрғақ және суық желдерден сақтап, топырақта ылғал жиналуына ықпал ететін сондай-ақ көктемгі суықтың зиянды әсерін төмендететін ағаштар отырғызу қарастырылады (сурет 1) .

1сурет - Жүзім түбінің құрылымы:

1-жер асты сидамы; 2-табаны; 3-шық тамырлары; 4-бүйір (ортаңғы) тамырлар; 5-бас (негізгі, табан) тамырлар; 6-сидам; 7-қолтық; 8- шырпудан кейінгі жеміс звеносы; 9-мүйізше; 10-орынбасатын өркен; 11-жүзім сабағы (жеміс өркені) ; 12 . . . 15-ағымдағы жылдың негізгі өркендері (12-жеміс салмайтын; 13-жеміс салатын; 14-балапан өркендер; 15-зырылдауық) ; 16-өгей бұтақшалар; 17- қолтықтан дамымаған өркен; 18-түптің басы; 19-жаңару өркендері.

Әдетте жүзімдіктің сыртын қоршап айналасына 3-5 қатар ағаш алқаптары отырғызылады. Квартал аралық алқаптарда екі және бір қатарлы жел сындырғыш линиялар тартылады. Отырғызу алдындағы топырақ өңдеудің жүзімнің жақсы өсіп, жоғары және тұрақты өнім алудағы мәні зор.

Оның мақсаты топырағы құнарлы әрі қуатты қабат жасауға тіреледі. Бұған терең аударыстыра жырту 60-70 см, соған қоса 1 гектарына 35-40 тонна көн, 5 центнер суперфосфат және 2 центнер калийлі тыңайтқыштар сіңіру арқылы жетуге болады. Бұл жұмысты жүргізудің қолайлы кезі жаз болып табылады. Облыс жағдайындағы қатарлар мен бұталар арасының ең жақсы орналасу қашықтығы мынандай болып келеді: күшті өскен сорттар үшін - 2, 5X2, әлсіз өскен сорттар үшін 2, 5х1, 6 және 2, 5х1, 5 метр.

Өте жақсы жетіліп кетуі үшін жүзімдікке тамыр жүйесі жақсы дамыған бір жылдық көшеттерді ғана отырғызу керек. Оңтүстік Қазақстан облысы жағдайында жүзімді күзде де, көктемде де отырғызуға болады. Көп аудандарда отырғызу март айының ортасынан басталып, сәуір айының ортасына дейін созылады. Күзгі отырғызудағы ұтымды кез қазан айынын. басы болып табылады. Соңғы жылдары жүзім отырғызуға сумен бұрғылау, сондайақ ВУМ-60-қа орнатылған жүзім отырғызу машиналары кеңінен қолданылып жүр. Сонан кейін арық бойынша баяу ағызып суаруды ұйымдастыру қажет.

Күзде отырғызғанда суарғаннан кейін дереу қардың суығына қалдырмай топырақпен мұқият көміп тастайды. Қатар аралықтарын таза парда ұстаған жөн. Көктем-жаз кезеңдерінде 5-6 рет 10-12 см тереңдікте қопсыту қажет. 3-4 жылдан кейін әрбір 1 га, жерге 30-40 т. көң, 2-3 ц, суперфосфат және 2-3 ц, калий тұзын енгізу жақсы нәтиже береді. Жас жүзімдік екі қарық бойынша, жеміс беретін жүзімдік бір қарық-жырамен суарылады.

Тасты топырақ вегетация дәуірінде 4-6 дан 10-12-ге дейін суарылады; сұр және қызыл қоңыр топырақты жерлерде ылғал жабу үшін 2-3 және 1-2; ыза суы жер бетіне жақын жатқан жерде не бары 1-2 суарылады. Бұталарды жабуды кеш пісетін сорттарды жинағаннан кейін және бұтақтарын күзгі кесуден өткізгеннен соң дереу бұталарды жабатын машинамен тез арада жүргізу керек.

Жүзімдікті жабудың жақсы мезгілдері 4-5° салқын түскенше, 10 қазанға дейінгі аралық қазіргі уақытта негізінен әр бағытта пайдаланылып, әр мезгілде пісетін, көбіне аудандастырылмаған аралас сортты жүзімдер егіліп жүр. Мұндай жүзімдіктерден сорттық агротехникалық шаралар қолдану арқылы жоғары өнім алу мүмкін смес. Мұндай бағасы төмен жүзімдіктерді жоғары сапалы өнімді сорттармен ауыстыра отырып, бірте-бірте қайта жасау керек.

Жүзім - жүзім тұқымдасына жататын өсімдік. Жүзімнің 70-ке жуық түрі бар. Қазақстанда дақылдық жүзім сорты өсіріледі.

Діңі - шырмауық тәрізді оралып өсетін өсімдік. Көп жылдық Жүзім сабақтары жуан, ал бір жылдықтары ұзын 3 - 5 м, жіңішке келеді. Жапырағы кезектесіп орналасқан, бүтін жиекті не тілімделген. Гүлі ұсақ, жасыл түсті. Гүлшоғыры сыпыртқы тәрізді. Айқас жәндіктермен не желмен немесе өздігінен тозаңданады. Жемісі - жидек. Жидегінің шырын құрамында: су 65 - 80%, фруктоза, глюкоза 15 - 35%, органикалық қышқылдар 4 - 11%, пектин 0, 3 - 1, 2%, минералдық заттар 0, 3 - 0, 6% және С, В1, В2, РР витаминдері, провитамин А каротині бар.

Дәнінен тағамдық және техникалық май алынады. Өңделген Жүзімнен шарап, коньяк, шампан, сығынды қалдықтарынан этил спирті, сірке суы, шарап қышқылдары, т. б. заттар алынады. Піскен жүзім жемісі адамның ас сіңіруін жақсартып, зат алмасуын тездетеді. Жүзім дақылының жылдық тіршілігі екі кезеңнен тұрады тынығу және вегетация. Тынығу кезеңінде жапырақтары түсіп, қоректік заттар сабағына, тамырларына жиналады.

Вегетация кезеңі жүзім бүршік жара бастағаннан жемісі толық пісіп, жапырақтары түскенге дейін созылады. Кейбір мәдени түрлерінде сүйекшелер болмайды. Сұрыпына қарай жемісінің пішіні домалақ, ұзынша-сопақтау болады. Жемісінің түсі жасыл, сары, қызғылт-сары, күлгін т. б. болады. Жемістері шоғырланып өседі. Бір шоқта 100 данаға дейін жүзім болады. Дұрыс күтім жасалса, жүзім 50 жылға дейін жеміс береді.

Жүзімді тұқымы, қалемшесі және ұластыру арқылы көбейтеді (сурет 2) .

2 сурет - Жүзімнің отырғызылған көшеттері және қаламшелері

Жүзім отырғызылғаннан кейін 2-3 жылда жеміс бере бастайды. Жүзімнің түбін ашу мерзімін дұрыс білгеннің маңызы зор. Егер жүзім түбі ерте ашылса, үсіп кетуі ықтимал, ал кеш ашылса, шіріп кетуі мүмкін. Дұрысы, жүзім түптерін ашуға сөл жүре бастаған кезде кірісіп, бүршік бөрте бастағанға дейін аяқтау қажет. Мол және тұрақты өнім алу үшін жүзімді уақтылы тыңайтып отыру қажет. Жүзімнің гүл шоғырлары өсіп келе жатқанда азотпен, жеміс өсе бастағанда фосфор және калий тыңайтқышымен қоректендіреді.

Жүзім сабағын аспаларға өнімнің салмағын көтере алатындай берік жіппен байлау қажет. Өсу кезеңі ішінде жүзім сабағы жуандайтын болғандықтан, байлаған жіп сабақты қиып кетпуі үшін, кеңірек етіп байлау керек. Синтетика жіпті және сымды пайдалануға болмайды. Көктемде қырқу-кесу жұмыстары жүргізілмесе, онда күзде міндетті түрде жасау қажет, өйткені бұтақтары жиі болып кеткен жағдайда, жеміс беру сапасы нашарлайды.

Қазақстанда өсірілетін жүзім сорттарының негізгілері: асханалық сорттар - інжу саба, мадлен анжевин, ақ халили, Алматы ерте пісетін сорты, ақ шасла, нимранг, агадан, Гамбург мускаты, Өзбекстан мускаты, қызғылт түсті тайфи, венгр мускаты, оның ішінде жидектері кептіріліп мейіз жасалатын сорттары - рислинг, ркацители, алеатико, қара пино, саперави, Құлжа жүзімі, т. б. Жүзімнің түрлері мен сорттары туралы ғылым - ампелография деп аталады.

Жүзім шаруашылығы - ауыл шаруашылығының жүзім өсірумен айналысатын саласы. Осыған байланысты Жүзім шарушылығының 4 өндірістік бағыты бар: асханалық Жүзім шаруашылығы - жергілікті тұтынуға, басқа жерлерге тасымалдауға және сақтауға арналған жүзім жемісін өсірумен айналысады;

кептірілген жүзім өндірісін шикізатпен қамтамасыз ететін - Жүзім шаруашылығы мейізді, киш-мишті сорттарды өсіреді;

шарап, шампан, коньяк өндіретін заттарды шикізатпен қамтамасыз ететін Жүзім шаруашылығы жүзімнің шараптық сорттарын өсіреді;

Жүзім шаруашылығының төртінші бағыты шырын, сусын, тосап, маринад, т. б. алкогольсіз өнімдер өндіретін консерві өнеркәсібін шикізатпен қамтамасыз етеді. Облыстың жеке шаруашылық серіктестіктері жүзім көшеттерін отырғызуымен айналысады. Аталған шаруашылық бір ғана Шымкент облысының өзінде 21 мың гектар жерге жүз мыңға жуық көшеттерін отырғызып баптауда (сурет 3) .

3 сурет - Көшет отырғызылған алқап

Онда негізінен арнайы Франциядан әкелінген Мерлот, Каберне Совиньон, Каберне франк және Брокколь сынды жүзім сорттары өсірілуде. Мамандардың айтуынша, бұлардың отандық сорттардан айырмашылығы - 150 жыл өмір сүреді және өнімді әлдеқайда көп береді. 1980 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша 10, 7 мың гектар жерде жүзім алқабы болған болса, 1990 жылы 6, 62 мың гектарға, 2000 жылы 5, 7 мың гектарға, 2004 жылы 3, 9 мың гектарға дейін кеміп кеткен. Ал, 1980 жылы облыс бойынша 125, 2 мың тонна жүзім өндірілсе, соңғы жылдары 153, 3 мың тонна жүзім өндірілуде.

Жүзімді сақтау. Сақтауға негізінен табиғи жағдайда өскен жүзімдерді таңдаған жөн. Жүзімнің ең жақсысы ұстағанда қатқылдауы, реңі ашықтары. Жасыл түстегі жүзім алынса, сәл сарғыштауын, қара жүзім алынса, қою түстісін таңдаған жөн. Жүзімді мүмкіндігінше сыртқы тозаңымен сақтай білген дұрыс. Сабағының құрғап қалғандығы - жүзімнің үзілгеніне біраз уақыт болғанын көрсетеді. Тез үзіле қоймауы жүзімнің сапасын білдіреді.

Бір тал жүзімнің шіри бастауы тұтастай бір шоқ жүзімнің шіруіне алып келеді. Жүзім міндетті түрде суық жерде сақталуы тиіс. Бөлменің жылылығы жүзімді тез солдырады. Жүзім тоңазытқышта бір-екі күн бойы бұзылмастан сақталып тұра береді.

1. 2 Танаптық дақылдар егістеріндегі арамшөптіліктің дәрежесін анықтау

Атақты физиолог И. П. Павлов, адам күнде жас көкөністермен қоректенсе өз өмірін ең кем дегенде1/3ұзарта алады дейтін. Көкөністердің, жемістердің және жидектердің негізгі рөлі -әртүрлі аурулардың (жүрек-тамыр, ішек-қарын, жұқпалы, қан ауруларының) алдын алу. Жемістер, көкөністер, жидектер мен жүзімдер техникалық өңдеуге кең қолданылады: ашыту, маринадтау, әр түрлі консервілер дайындау, кептіру, тоңазыту және шарап дайындау, яғни олармен халықты жыл бойы қамтамасыздандыруға мүмкіндік береді.

Бақ -ара шаруашылығының маңызды көзі. Жеміс шаруашылығының қоршаған ортаны қорғаудағы рөлі зор. Жеміс өсімдіктерінің жапырақтары шаң -тозаңдардың таралуына кедергі жасайды және ауадан көмір қышқыл газын сіңіреді, ауаны тазалайды. Бұдан басқа, жеміс өсімдіктерін бақ қорғайтын және жеміс қорғайтын екпе ретінде, қалалар маңайында жасыл аймақты құруға, елді мекендерді, оның төңірегін, көлік және темір жол бойын жасылдандыруға пайдаланады. Олар тұрмысты, демалыс орындарын әшекейлейді, айналадағы ауаның құрамын жақсартады және сонымен бірге қосымша өнім береді. Жеміс өсімдіктері адамға әсемдік әсер етеді. «Бақ ауасымен тыныс алған адам жас шағымен, тіршілік қызығымен, сұлулықпен, ұзақ өмірмен тыныстайды» (Л. П. Симиренко) . Ауыл шаруашылығының әлемдік даму үдерісі, жеміс-көкөніс шаруашылығының өнімдерін өндіру жылдан жылға артып келе жатқанын көрсетуде. Мысалы, соңғы 10-12 жылда көкөністердің өнімдерін өндіру 40%-ға артып, нәтижесінде жер шарының әрбір тұрғынын көкөніспен қамтамасыздандыру деңгейін, тұрғындардың саны 5, 2 млрд-тан 6, 2 млрд-қа жеткеніне қарамай 89 кг-нан 110 кг-ға дейін көтеруге мүмкіндік берді. (С. Б. Кененбаев, Б. М. Амиров, 2004) .

Көкөніс шаруашылығы мен жеміс шаруашылығын өрлеуінде ғылым маңызды рөлге ие. Орыс ғалымдары А. Т. Болотов, М. В. Рытов, Р. И. Шредер, Н. И. Кичунов, сондай-ақ тәжірибелі көкөнісшілер көкөніс шаруашылығының ғылыми негізін қалады және алғашқы оқулықтарын жазды (М. В. Рытов, Р. И. Шредер) . Н. И. Кичунов ресейдің революцияға дейінгі бақшашылық тәжірибесін жинақтап, қорытынды жасады. Көкөніс шаруашылығының ғылыми негіздерін әзірлеуге В. И. Эдельштейн-отандық ғылыми көкөніс шаруашылығының негізін салушы -үлкен үлес қосты.

В. И. Эдельштейннің және оның шәкірттерінің ғылыми зерттеулерінің нәтижесі ашық және қорғаулы жерлерде көкөніс өсімдіктерін өсірудің өнеркәсіптік технологиясын дайындаудың негізі болды.

Ғылыми жеміс шаруашылығы-белгілі ғалым-бағбандардың И. В. Мичуриннің, В. В. Пашкевичтің, Л. П. Симиренконың еңбектеріне негізделінген. Н. И. Вавиловтың ежелгі егіншілік елдеріне жасаған экспедициялары, селекциялық жұмыстар үшін құнды материал айналысуда.

Сібірдің көптеген сұрыптары ішінара «мәдениленгендер» дегендер немесе ірі жемісті «қытайлықтар» әртүрлі жолдармен Қазақстанның солтүстігіне жетіп отырған. 1932 жылы С. М. Рытов пен агроном А. С. Крюков Қарағанды облысының Долин ағаш тұқымбағында суландырылатын бір гектар жерге алғашқы тәжірибелік жеміс бағын салды. Бұл тұқымбақта сібірлік жидекті алмаға телінген ұсақ жемісті сібірлік сұрыптардың жүз шақты алма ағашы, уссурийлік жабайы алмұрттың бірнеше екпе көшеттері және оншақты канадалық және уссурийлік алхоры ағашы болды.

1935-1941 жылдары бағбандар И. К. Фортунатов және В. М. Савич Қарағанды ауыл шаруашылық тәжірибе стансасында 28 га жерге тәжірибе бағын салды. 1950 жылдары ағаштардың жасы 9-17 жеткенде тәжірибе бағындағы алманың әр гектарынан 137ц өнім жинаған, бүлдіргеннен -62, 5-80, 0, таңқурайдан -55 ц. Жеміс ағаштарымен өзінің зерттеу жұмыстарын Шортанды тәжірибе стансасында 1935 жылы бастап, сегіз жыл бойы агромелиорация бөлімінің меңгерушісі белгілі ботаник В. В. Штейн жүргізді.

Молдавияда Кипианидің зерттеулері бойынша, зиянкестің биологиялық және экологиялық ерекшеліктері оның таралған әртүрлі аймақтарында бірнеше зерттеушілердің көп жылдар бойына жүргізілген мәліметтер (962; Абдулагаттов, 1975; Набиев, 1979; Мамедов, 1982; Лазарь, 1988; Халилов, 1990; Козарь 2004; Власов, Константинова 2009 және басқалар) [16] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.