Паскаль программалау тілінің негізі операторлары

Жоспары
Циклдiк (қайталау) оператор
Параметрлi FOR операторы
Цикл.әзiр операторы
Цикл.дейiн операторы
Сурет салу кезеңi
Координаттар жазықтығы
Түстердiң тұрақтылары
Бояу әдiстерiне сипаттама
Геометриялық фигураларды салу процедуралары

Кейбiр программалардың белгiлi бiр операторлары бiрнеше рет қайталанып отыруы мүмкiн. Мұндай болып келген операторлар тiзбегiн цикл операторлары деп атайды. Циклдiк оператордың үш түрi бар: параметрлi цикл-FOR, шартын алдын-ала тексеретiн цикл- WHILE және шартты соңынан тексеретiн цикл-REPEAT.
Егер циклдiң қайталанатын саны бастапқы орындалар кезде белгiлi болса, онда немесе операторын пайдаланамыз.

Параметрлi FOR операторы
FOR операторы цикл параметрi өзiнiң алғашқы мәнiнен соңғы мәнiне дейiн бiрлiк қадаммен өзгеру барысында циклге кiретiн бiр немесе бiрнеше операторды қайталау iсiн атқарады.
Бұл оператордың екi жалпы түрi бар:
1) for i:=n1 to n2 do <оператор>;
2) for i:=n2 downto n1 do <оператор>
мұндағы for-оператордың аты, “үшiн” болып аударылады; to-түйiндi сөз (дейiн); do-түйiндi сөз (орындау); i-цикл параметрi санауға, реттеуге болатын типтегi айнымалы; n1, n2 -цикл параметрiнiң алғашқы және соңғы мәндерi; <оператор> -бiрнеше рет қайталанатын оператор. Мысалдар:
1-мысал: 1 ден 100-ге дейiнгi натурал сандардың қосындысын табу керек, яғни мынадай қосындыны анықтау қажет:
Program Қосынды;
Var i, s: integer;
Begin s:=0;
for i:=1 to 100 do {цикл басы}
s:=s+i; {қайталану операторы}
Writeln(‘қосынды=’,s); {қосындыны жауапқа шығару}
End.
Цикл-әзiр операторы

Шартын алдын-ала тексеретiн қайталану саны белгiсiз операторы WHILЕ (әзiр) шарт ақиқат болғанда ғана орындалады. Егер шарт жалған болса, бұл цикл бiр рет те орындалмауы мүмкiн. Бұл оператордың жазылу түрi:
WHILЕ шарт DO оператор { бiр оператор қайталанады}
WHILE < шарт > DO
{бiрнеше оператор қайталанады}
ВЕGIN
< 1- оператор ;>
<2-оператор ; >