Жылжымалы жөндеу шеберханасы
Аннотация
Дипломдық жобаның тақырыбы ОҚО Төлеби ауданы шаруа шаруашылықтарындағы техникасын жөндеуге арналған жылжымалы шеберханасын және құрылғыны жобалау.
Орындаған студент Жүнісов Б., жетекшісі Нурманов Б.Д., 2016 ж.
Дипломдық жобада шаруа шаруашылықтарындағы техникасын жөндеуге арналған жылжымалы шеберханасы жобаланған. Үйкелетін бөлшектерді майлауға арналған жетілдірілген айла бұйым солидолсықағыш ұсынылған.
Астық жинайтын комбайндарға техникалық қызмет көрсетудің толық жаңа технологиясы жасалған.
Жалпы жөндеу шеберханасы бойынша өндірістік бағдарламаның технологиялық есебі жасалған, оның негізінде және жөндеуге қойылатын талапқа сай өндіріс учаскесі ұсынылған, еңбек сыйымдылығы және өндіріс аудандары есептелген, қажетті жабдықтар таңдалған оларды орналастыру тұралы нақты нұсқаулар берілген.
Дипломдық жобада еңбекті және қоршаған ортаны қорғау сұрақтары қарастырылған.
Жобада ауыл шаруашылық техникасын дала жағдайында жөндеуге арналған қазіргі бар конструкцияларды және айла бұйымдарды үйренуге және талдауға бағытталған зерттеу жұмыстары жүргізілген.
Жобаның экономикалық көрсеткіштері есептелген және бизнес-жоспар жасалған.
Жоба 91 бет түсіндірме жазбадан тұрады. Түсіндірме жазбада 19 кесте және 38 сурет ұсынылған.
Дипломдық жобаның графикалық бөлімі А-1 форматта орындалған 5 парақтан тұрады:
1 Пневматикалық гайка бұрағыштың сұлбасы
2 Электромеханикалық солидолсықағыштың принципиалды схемасы
3 Жылжымалы жөндеу шеберханасы жабдықтарын орналастыру жоспары
4 Сұйықтықтарды машиналардың картерлік қуыстарынан төгуге арналған құрылғы
5 Шаруа шаруашылықтары техникасын жөндеуге арналған жылжымалы шеберхананың техникалық-экономикалық көрсеткіштері
Мазмұны
Нормативтік сілтемелер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
Анықтамалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
Белгілеулер мен қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1Аналитикалық бөлім
1.1 Қолданыстағы жылжымалы техникалық қызмет көрсету құралдарын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
1.2 ОҚО Төлеби ауданы туралы мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
1.3 Аудан бойынша тракторлардың саны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
2 Технологиялық бөлім. Шаруа шаруашылықтары техникасын жөндеуге арналған жылжымалы шеберханасының есебі
2.1 Машина-трактор паркінің құрамы және машиналардың жылдық жоспарлы жүктемесі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
2.2 Жылжымалы шеберхана жұмысының жылдық жоспары ... ... ... ... ... ... ... ...34
2.3 Жабдық санын есептеу және таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..35
2.4 Жөндеу шеберханасының ауданын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
2.5 Электр жетекті солидолсықағыштың есебі
2.5.1 Ұсынылатын жұмыстардың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
2.5.2 Қозғалтқышты таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..44
2.5.3 Бірінші саты шынжыр берілісінің есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...44
2.5.4 Екінші саты шынжыр берілісінің есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...49
2.5.5 Біліктер есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .51
2.6 Электрлендіру, жарықтандыру, жылу беру, желдету және суландыру параметрлерінің есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..55
3 Сұйықтықтарды машиналардың картерлік қуыстарынан, дала жағдайында техникалық қызмет көрсету кезінде, төгуге арналған құрылғы ... ... ... ... ... ... ...5 8
4Тіршілік қауіпсіздігі және еңбекті қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...62
5 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..73
6 Экономикалық тиімділіктің есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 77
7 Бизнес жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...83
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 89
Пайдаланылған әдебиет тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..90
Нормативтік сілтемелер
Осы дипломдық жобада келесі негізгі нормативтік құжаттар қолданылған:
МемСТ2.101-68 - конструкторлық құжаттардың бірыңғай жүйесінің негізгі ережелері;
МемСТ2.101-69 - конструкторлық құжаттар кешені мен түрлерін зерттеп дайындау сатысы;
МемСТ2.114-70 - сызбаға қойылатын талаптар;
МемСТ2.113-85 - тексті құжаттар;
МемСТ 2.201-80 - конструкторлық құжаттарды белгілеу мен сұрыпталуы;
МемСТ2.301-68...2.317-69 - сызбаларды орындаудың жалпы ережелері; МемСТ2.301-68...2.317-69;
МемСТ2.401-68...2.418-77 - әртүрлі типті тетіктердің сызбаларын жасау ережелері (тісті дөңгелектер, шлицалы қосылыстар, құбырлы өткізгіштер, онымен қатар электр құрастыру сызбалары және т.б.)
МемСТ 2.601-68...2.605-68 - пайдалану және жөндеу құжаттары;
МемСТ 2.501-68...2.503-74 - бұйым құжаттарын тіркеу, есепке алу және сақтау;
МемСТ2.701-80...2.787-71 - сұлбаларды орындау ережесі (электрлік және пневматикалық; сұлбалардағы шартты графикалық белгілеулер);
МемСТ.7.1-84 - ақпарат, кітапхана және баспа ісі жүйесінің стандарты;
МемСТ.8.417-2002 - өлшеулердің бірегейлігін қамтамасыз ететін мемлекеттік жүйе стандарты. Шамалар бірліктері.
Анықтамалар
Өнімнің сапасы - қызметіне сәйкес белгілі қажеттіліктерді қанағаттандыруға жарамдылығын сипаттайтын өнімнің қасиеттерінің жиынтығы.
Сенімділік - пайдаланудың, техникалық қызмет көрсетудің, жөндеудің, сақтаудың және тасымалдаудың берілген режимдерінде және шарттарында талап етілетін функцияларды орындау қабілетін сипаттайтын, объектің барлық параметрлердің мәндерін белгіленген аралықтарда уақыт ішінде сақтау қасиеті.
Объект - бұйым, техникалық жүйе және оның элементтері, машиналар, агрегаттар, жинақ бірліктер, бөлшектер, аппараттар, аспаптар және т.б.
Параметрлер - кинематикалық және динамикалық сипаттамалар, өнімділік, жылдамдық, жүк көтергіштік, экономикалық, дәлдік және т.б. көрсеткіштер.
Түзу (ақаусыз) жағдай - объект барлақ нормативті-техникалық және (немесе) конструкторлық құжаттардың талаптарына сай.
Ақаулы жағдай - объект нормативті-техникалық және (немесе) конструкторлық құжаттар талаптарының ең болмаса бірін қанағаттандырмаса.
Жұмысқа қабілетті жағдай - берілген функцияларды орындау қабілетін сипаттайтын, барлық параметрлердің мәндері нормативті-техникалық және (немесе) конструкторлық құжаттардың талаптарына сай келеді.
Жұмысқа қабілетсіз жағдай - берілген функцияларды орындау қабілетін сипаттайтын, ең болмаса бір параметрдің мәні нормативті-техникалық және (немесе) конструкторлық құжаттардың талаптарына сай келмейді.
Шекті жағдай - объекті қызметіне қарай пайдалану мүмкін емес немесе тиімсіз.
Зақымдалу - жұмысқа қабілетті жағдайдың сақталып, түзу (ақаусыз) жағдайдың бұзылуы.
Сақтаулылық - объектің (бұйымның) сақтау немесе тасымалдау кезінде және одан кейін, үздіксіз жұмысқа қабілетті және ақаусыз жағдайда болу қабілеті.
Эргономиялық - адам-бұйым (адам-машина) жүйесін сипаттайтын және адамның гигиеналық, анропометриялық, физиологиялық және психологиялық қасиеттерін ескеретін, өндірістік және тұрмыстық процестерде байқалатын объектің қасиеттері.
Экологиялық - объектің, қолдану кезінде пайда болатын, қоршаған ортаға зиянды әсер ету дәрежесін сипаттайтын қасиеті.
Тоқтау (отказ) - объектің жұмысқа қабілетті жағдайының бұзылуы.
Жөнделетін объект - жөндеуге мүмкіндігі бар объект және ол нормативті-техникалық және (немесе) конструкторлық құжаттарда қарастырылған.
Жөндеу - бұйымдардың жұмыс істеу қабілетін және түзулігін және бұйымдар мен олардың құрама бөліктерінің техникалық ресурсын жаңартуға арналған, операциялар кешені.
Жүктеме (наработка) - сағатпен, мотосағатпен, гектармен, жүріс километрімен және т.б. өлшенетінобъектің жұмыс уақыты немесе көлемі.
Техникалық ресурс (ресурс) - объекті пайдаланудың басынан немесе капиталды жөндеуден кейін қайта пайдаланудан бастап шекті жағдайға өткенге дейінгі оның қосынды жүктемесі.
Жаңартылатын объект - жұмысқа қабілетті жағдайын жаңарту нормативті-техникалық және (немесе) конструкторлық құжаттарда қарастырылған.
Жекешеліндірілмеген жөндеу - жаңартылатын құрама бөлшектердің белгілі бұйым экземплярына тиістілігі сақталмайтын жөндеудің әдісі.
Жекешеліндірілген жөндеу - жаңартылатын құрама бөлшектердің белгілі бұйым экземплярына тиістілігі сақталатын жөндеудің әдісі.
Агрегатты жөндеу - ақаулы агрегаттар жаңасымен немесе жаңартылғанымен ауыстырғандағы жекешеліндірілмеген жөндеу әдісі.
Тоқтаусыздық (безотказность) - бұл объектің кейбір уақыт ағымында немесе жүктемесінде жұмысқа қабілетті жағдайды тоқтаусыз сақтау қасиеті. Техникалық қызмет көрсету - машиналарды пайдалану , сақтау және тасымалдау кезінде олардың жұмыс қабылетін ұстап тұруға арналған жұмыстар кешені.
Жөндеу-қызмет көрсету мекеменің өндірістік процесі - нәтижесінде тозған объектілердің-бөлшектердің, агрегаттардың және машиналардың жұмыс қабілеттілігі жаңартылатын, ұйымдастыру-техникалық және технологиялық процестер қосындысымен сипатталады.
Технологиялық процесс - объектің жұмыс істеу қабілетін орнына келтіруге арналған өндірістік процестің бір бөлігі.
Технологиялық операция - бір жұмыс орнында орындалатын технолгиялық процестің аяқталған бөлігі .
Деградациялық тоқтау - жобалаудың , жасаудың және пайдаланудың барлық белгіленген ережелерін және (немесе) қалыптарын сақтау жағдайында табиғи ескіруге, тозуға, коррозияға және шаршауға байланысты тоқтау.
Ауыл шаруашылығы машиналарына алдын-алу техникалық қызмет көрсету және жөндеу жүйесі - диагностика, техникалық қызмет және жөндеу арқылы машиналардың сапасын ұстап тұру үшін және оны жаңарту мақсатында қолданатын, өзара байланысқан құралдардың, құжаттардың және орындаушылардың қосындысы болып табылады .
Сервис - бұл, тұтынушыларды талап ететін тауар.
Машина-технологиялық станса (МТС) - бұл шұғыл-шаруалық және құқықтық қатынастардағы тәуелсіз мамандандырылған мекеме, оның мақсаты - күрделі және қымбат техниканы қолдануды, қызметкерлердің жоғары біліктілігін және арнаулы білімі болуын талап ететін, механикаландырылған ауылшаруашылық жұмыстарын орындау.
Белгілеулер мен қысқартулар
Мәтіндегі және суреттердің астындағы жазуларындағы сөздерде, ережелерге сай, қысқартулар рұқсат берілмейді. Бірақ ережеден ауытқып, мәтіндегі төменде көрсетілген сөздерді және сөз тіркестерді қысқартып жазуға рұқсат беріледі:
т.б. - тағы басқа,
т.с.с. - тағы сол сияқты,
с.с. - сол сияқты,
кес. - кесте,
сур. - сурет,
коэф. - коэффициент,
пәк - пайдалы әсер коэффициенті,
мин. - минут,
сағ. - сағат,
тең. - теңге,
ОҚО - Оңтүстік Қазақстан облысы,
ТҚ - техникалық қызмет,
ТҚК - техникалық қызмет көрсету,
аш - ауыл шаруашылық,
МТС - машина технологиялық стансасы,
МТП - машина трактор паркі,
МТА - машина трактор агрегаты,
АШМ - ауыл шаруашылық машиналары,
КҚБЖ - конструкторлық құжаттардың бiрыңғай жуйесi,
ТҚБЖ - технологиялық қужаттардың бiрыңғай жүйесi,
МемСТ - мемлекеттік стандарт,
ИСО - халықаралық стандарт тәжірибесі.
Кіріспе
Экономикалық қатынастарды реформалау кезеңінде ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру көлемінің азаюы байқалады. Машина-трактор паркінің жағдайы нашарлайды және ол тозады, сондықтан бүгінгі күні АӨК де техникалық сервисті ұйымдастыру және жетілдіру ерекше актуальды. Қазақстанның әлемдік нарығына кіруі АӨК де техникалық сервисті ұйымдастыруға жаңа көз қарасты талап етеді. Ол үшін өз еліміздің, сондай ақ нарықтық экономикасы дамыған елдердің тәжірибесін ескеру қажет. Қазақстан ауыл шаруашылығы жеткіліксіз механикаландыру деңгейімен және үлкен еңбек шығындарымен сипатталады. Мысалы, 100кг дән өндіру үшін еңбек шығыны 1,2 адам-сағатты құрайды, ал қызылшаға - 0,9 адам-сағат. Картоп өндірудегі механикаландыру деңгейі - 54 %, көкөніс - 26 %, ірі қара мал өсіруде - 68 %.
Нарықтық қатынастардың жетілуі машиналарға техникалық қызмет көрсетуге және оларды жөндеуге кететін шығындарды едәуір үлкейтті, әсіресе майда тауар өндірушілер үшін.
Тозған бөлшектерді жаңарту - ауыл шаруашылығындағы машиналарды және жабдықтарды тиімді пайдаланудың маңызды резрвтерінің бірі. Бұл материалдық, жылу-энергетикалық және еңбек ресурстарын қайталап, кейбір кезде көп рет өзінің ресурсын өтеп қойған бөлшектерді және түйіндерді пайдалану арқылы, үнемдеу есебінен жүзеге асырылады.
Зерттеулер көрсеткендей ауыл шаруашылығында пайдаланатын күрделі жөндеуге түсетін машиналардың көбінде орта есеппен тек қана 20% бөлшектер жарамсыз болып табылады, 25...40% бөлшектер пайдалануға жарамды болып табылады, ал қалғандарын жаңартуға болады.
Бүгінгі күннің өзекті мәселесі - жөндеудің өзіндік құнын азайтуымен қатар машиналарды жөндеу сапасын жоғарлату. Машинаны күрделі жөндеудің өзіндік құны құрылымындағы шығындардың 60..70% қосалқы бөлшек сатып алуға кетеді, олар нарықтық қатынастар жағдайында да тапшы және бағасы өте үлкен. Машинаны жөндеудің өзіндік құнын төмендетудің негізгі жолы - қосалқы бөлшектерге кететін шығынды азайту. Оны жарым жартылай машиналарды шешуді және бөлшектерді дефектілеуді ықтият және сауатты жүргізу арқылы қамтамасыз етуге болады. Бірақ негізгі қоры - тозған бөлшектерді жаңарту және қайта қолдану, себебі жаңартылған бөлшектердің өзіндік құны жаңа бөлшектердің бағасының 20...60% құрайды.
Ұсынылатын дипломдық жобаның актуальдығы, ауыл шаруашылық техникасын жөндеу жұмыстарының үлкен бөлігі дала жағдайында (әсіресе жөндеу базасы жоқ шаруа шаруашылықтарында) өткізіледі.
Қашанда болмасын техникалық қамтудың ең басты мақсаты - шаруашылықтарда, әсіресе шаруа қожалықтарында, ауыл шаруашылық өнімдерін толық, сапалы және арзан өндіруді қамтамасыз ету. Бұл көбінесе машиналарды әрдайым жұмысқа қабілетті жағдайда ұстап тұруға байланысты.
Фермерлер өзінің машиналары мен жабдықтарының ақаусыздығын және жұмысқа қабілеттілігін түрлі тәсілдердің бірін қолданып іске асыруы мүмкін. Қазіргі кезде шаруа қожалықтарында техникалардың күрделі агрегаттарын жөндеуді машиналық-технологиялық станциялардың көмегімен (МТС) немесе басқада арнайы мамандандырылған жөндеу-қамту мекемелерінде орындайды. Егерде ондай мүмкіндіктері болмаған жағдайда кезекті техникалық қамтулардың операцияларын, шағын ақаулықтарды жоюды өзі, жанұя мүшелері немесе жалдамалы жұмыскер орындауы мүмкін. Бұл кезде машиналарды және құралдарды жөндеуді және техникалық қамтуды қосалқы құралдар мен саймандар жинағы көмегімен, сондай-ақ өзінің гараж - прафилакториі немесе жөндеу учаскесі жабдықтары көмегімен орындаған қолайлы, әрі тиімді. Шағын шаруашылықтардың техникасын жөндеу және оларға техникалық қызмет көрсетуді орындау үшін жылжымалы шеберхананы қолдануға болады.
Жобада ғылыми жаңалығы және тәжірибелік маңызы бар үйкелетін бөлшектерді майлауға арналған айла бұйым солидолсықағыштың жетілдіруі ұсынылған.
Дипломдық жобаның мақсаты - шаруа шаруашылықтары техникасын жөндеуге арналған жылжымалы шеберханасы қызметінің тәжірибесін зерттеу.
Дипломдық жобаның объектіне шаруа шаруашылықтары техникасын жөндеуге арналған жылжымалы шеберханасын жобалау жатады.
Дипломдық жобаны орындаудың теориялық және методологиялық негізіне Агротехсервистің жөндеу- қызмет көрсету мекемелерін жобалау пәнін игеру кезінде алынған жобалау методикасы, ал тәжірибелік базасына оқу барысында өндірістік және диплом-алды тәжірибелерде алынған мағлұматтар жатады.
1 Аналитикалық бөлім
1.1 Қолданыстағы жылжымалы техникалық қызмет көрсету құралдарын талдау
Ж0,ылжымалы құралдарға мыналар жатады: техникалық қызмет көрсету агрегаты; механикаландырылған жанар май құйғыш агрегат; жөндеу немесе жөндеу-диагностикалау шеберханасы; дигностикалық қондырғы; мұнай қоймаларының жабдықтарына техникалық қызмет көрсетуге және жөндеуге арналған шеберхана және резервуарларды тазалайтын қондырғы; байланыс жүйесін жөндеуге арналған шеберхана және т.б.
Жылжымалы және тұрақты құралдардың арасында техникалық қызмет көрсету жұмыстарын бөлуді ескерген жағдайда, олардың 100 физикалық тракторларға және соған лайықты комбайындар және ауыл шаруашылық машиналарға техникалық қызмет көрсетуге қажет, қажеттіліктерінің жуықталған орташа нормативтері бар:
* механикаландырылған жанар май құйғыш агрегат ... ... ... ... ... ... ... ... .2,31
* техникалық қызмет көрсету агрегаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2,10
* жылжымылы жөндеу шеберханасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2,44
* жылжымалы диагностикалық қондырғы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 0,53
* КСТО-1 комплекті ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2,07
* КСТО-2 омплекті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 0,96
* КСТО-3 комплекті ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...0,47
Жылжымылы жөндеу шеберханасы шаруашылықтағы тракторларды, автомобильдерді, комбайндарды дала жұмыс орындарында диагностикалау, оларға техникалық қызмет көрсету және қарапайым жөндеу жұмыстарын жүргізуге арналған. Шеберхананың өндірістік әрекеті машиналарға, агрегаттарға және түйіндерге күрделі жөндеу жүргізуге, сондай ақ бөлшектерді жаңартуға, автотрактор резинасын және аккумулятор батареяларын жөндеуге арналған кәсіпорындарының жұмысымен байланысқан. Шеберханада қоректендіру, майлау және гидравликалық жүйелерін, электржабдықтарды тексеру машиналардың құрама бөліктерін майлау және шиналарға жел беру қарастырылады.
Техникалық қызмет көрсетуге арналған жылжымалы механикаландырылған агрегаттары МЕМСТ 20793-81 бойынша қоршаған ортаның +5ºС ден +45ºС дейінгі температурасында тракторлардың, өздігінен жүретін шассилердің,ауыл шаруашылық машиналарының далалық жағдайда бірінші (ТҚ-1) және екінші (ТҚ-2) техникалық қызмет көрсету жұмыстарын орындауға арналған.
Агрегаттың жабдықтары, құралдары, саймандары және аспаптары мына жұмыстарды орындауға мүмкіндік береді:
- машиналарды бірнеше түрлі жанар-жағар май өнімдерімен және сумен қосымша толтыру;
- мойынтіректердің жейілетін тетіктерін трансмиссиялық және пластикалық майлармен майлау;
- пайдаланған майларды ауыстыру және майлау жүйесін жуу;
- радиаторларды, сүзгілерді, түтіктерді, жуылған бөлшектерді сығылған ауамен үрлеу, шиналарға жел беру, коррозияға қарсы заттарды жағу, суды және майларды жылыту және т.б.;
Техникалық қызмет көрсету кезінде машиналардың бөлшектерін және тетіктерін тазалау және сумен (ыстық) жуу.
Агрегат көмегімен бұзып-жинауды, слесарлық жұмыстарды, машиналардың тетіктерін реттеу және ұсақ техникалық ақаулықтарды жөндеу жұмыстарын орындауға болатын, қажетті слесарлық сайман және құрылғылар жиынтығымен жабдықталған. Агрегаттардың қысқаша техникалық сипаттамалары 1 кестеде келтірілген.
1 кесте - Техникалық қызмет көрсетуге арналған жылжымалы агрегаттардың техникалық сипаттамалары
Көрсеткіш
АТО-1500Г ГОСНИТИ
АТО-1768 (АТО-9993) ГОСНИТИ
АТО-9994 ГОСНИТИ
АТО-16365 ГОСНИТИ
АТО-9966 Б АТО-9966 Е ГОСНИТИ
А-701М
АТО-16385 ГОСНИТИ
1
2
3
4
5
6
7
8
Орнатылған шасси
Трактор тіркемесі
Т-16 өздігінен жүретін шасси
ГАЗ-52 автомо билі
ГАЗ-53 автомо билі
ГАЗ-66 (ГАЗ 53) автомобилі
ЗИЛ-130 автомо билі
КрАЗ автомобилі
Аусым уақытында қызмет көрсетілетін машиналар саны
-
3...4
3...5
4
3...5
5...8
5...8
Бактардың жалпы сиымдылығы, м³
1,13
0,48
1,4
1,8
1,3(1,4)
1,8
1,9
Салмағы (толтырылған бактарын ескергенде) кг
3700
2930
6350
6950
5515 (5240)
7550
8670
Мысалы, АТО-9994 ГОСНИТИ агрегаты мынадай жұмыстарды орындайды:
шаң және батпақтан тазарту; сыртын сумен жуу; прецезиондық және басқа бөлшектерді суйықтықпен жуу; радиаторларды, түтіктерді, кассеталарды, ауа тазартқыштардың сүзгілерін және жуылған бөлшектерді сығылған ауамен үрлеу; екі түрлі трансмиссиялық және пластикалық майлармен мойынтіректердің жейілетін тетіктерін майлау; машиналарды төрт түрлі майлармен толтыру және үш түрлі майлардың беруін жалпы есептеу, берілген мотор майларын сүзгілеу; пайдаланылған суйықтықтарды және заттарды жинау; басқару механизімінің жағдайын, ауыл шаруашылық машиналарының сақтағыш муфталарын баптау және жарамдығын анықтау; бұзу-жинау және слесарлық жұмыстар; электролиттің тығыздығы мен деңгейін және аккумуляторлық батареялардың зарядталу дәрежесін анықтау; дистиляциялық суды сақтау және аккумуляторлық батареяларға еселеу; тежегіштің суйықтығын сақтау және еселеп құю; форсункаларды алу, сынау, реттеу және қою; қозғалтқыш май сүзгілерін тексеру; қозғалтқыштың газ тарату механизіміндегі күйенте мен клапан итергіші арасындағы жылулық саңылауын реттеу; дизель қозғалтқыштарында жанар май насосы секцияларының отын берудің басталу мерзгілін анықтау және реттеу; ауа тазартқыштың ластану дәрежесін анықтау; қозғалтқыштың ауа кіргізу жолы сағылаусыздығының бұзылу орындарын табу; шиналардағы ауа қысымын тексеру және реттеу;
машина құрама бөлшектеріндегі бөгде шулардың пайда болу көздері мен аймақтарын анықтау; қозғалтқыштың майлау жүйесіндегі және гидравликалық жүйенің суйықтықтардың қысымын анықтау; белдіктердің және шынжыр табандардың тартылуын тексеру және реттеу; стартерлік аккумулятор батареялары клеммаларының және сымдардың ұштарын тазалау; рычагтар және басқару педальдарының бос жүрісін тексеру және реттеу; кернеудің және оқшаулау кедергісінің мөлшерін тексеру; жұмысшы манометрдің жағдайын тексеру; техникалық қызмет көрсетілетін машинаға жарық түсіру; машиналардан алынған бөлшектерді уақытша сақтау; жинақ бірліктерінің саңылауларын анықтау, құрама бөлшектердің жағдайын уақыт, жылулық, режим, айналым жиілігі және ұзындық өлшемдері бойынша бағалау; қызмет көрсетуші адамның қолын жууға жағдай жасау (суреттер 1...3).
Сурет 1. АТО-16365-ГОСНИТИ жылжымалы техникалық қызмет көрсету агрегаты
Сурет 2. АТО-9994-ГОСНИТИ жылжымалы техникалық қызмет көрсету агрегаты
Сурет 3. АТО-1500Г ГОСНИТИ жылжымалы техникалық қызмет көрсету агрегаты
А-701М жылжымалы шеберханасы ЗИЛ-130 автомобилінің шассиінде орнатылған. Тіркемеге АДВ-306 электрпісіру агрегаты орнатылған.
Шеберхананың негізгі жабдықтары: жүк көтеру құрылғысы - лебедкасы бар жебенің жүк көтергіштігі 1,2 т; П-320 модельді насос қондырғысы; АБ-4-Т230М бензоэлектрлік агрегат; 0-30 жылытқышы; май сыйымдылығы; КП-1609 дизель форсункаларын реттегіш аспап; кескіш, өлшеу және слесарлық құралдардың жинағы.
Жүк көтергіш құрылғыдан басқа жабдықтар кузов ішіне жайғастырылған, ол өз кезегінде өндірістік бөлменің қызметін атқарады. Кузов екі қабаттан, ортасында изоляциядан тұрады. Кузовтың артқы жағында ішіне кіруге арналған және бүйірінде электр бекетіне, май тарату жүйесіне және жуу қондырғысына жетуге арналған есіктер бар.
А-701М шеберханасының жабдықтары жетекті бензоэлектрлік агрегаттан алады, ал май автомобиль компрессорынан бактарға келетін сығылған ауа қысымымен беріледі. Бұл мақсатта, шеберхана жинағында өзі оралатын шлангасы және пистолеті бар, даңғыра орнатылғын. Бактарды толтыруды, сору және сықағыш магистральдары бар насос көмегімен, жүргізеді.
Бұрандалар гайкаларын бұрау пневматикалық гайка бұрағышпен жүргізіледі (сурет 4).
Белгілеулер: 1-ауыстырмалы бүйірлік бас; 2-шарик; 3-шпиндель; 4-корпус; 5-соққы механизімі; 6-шлицелық муфта; 7-ротор білігі; 8-корпус; 9-қозғалтқыш; 10-саусақ; 11-ауа таратқыш; 12-штуцер; 13-қосу құрылғысы; 14-винт; 15-қосу шүріппесі
Сурет 4 Пневматикалық гайка бұрағыштың сұлбасы
А-701М жылжымалы шеберхана жабдықтарының орналысуы сурет 5 көрсетілген.
Шеберхана жинағына кіретін жабдықтардың көмегімен техникалық қызмет көрсету және жөндеудің технологиялық операциялары жүргізіледі - жуу, ашу, жинау, пісіру, майлау және басқа жұмыстардың түрлері. бағдарламалы мамандандырылған жөндеу мекемелерінде қолданылады.
Белгілеулер: 1 -- жүк көтеру құрылғының жебесі; 2 -- лебедка; 3 -- верстак; 4 -- дизель майының багі; 5 -- солидолсықағыш; 6 -- кузов; 7 -- электрдрель; 8 -- слесарлық қысқыш; 9 -- жуу қондырғысы; 10 -- қол насосының орны; 11 -- жылытқыш қондырғы; 12 -- бензоэлектрлік агрегат; 13 -- дизель форсункаларын реттегіш аспап; 14 -- өзі оралатын шлангасы және пистолеті бар даңғыра; 15 -- - электр қайрау станогі; 16 -- верстак; 17 -- төс; 18 -- трансмиссиялық май багі; 19 -- гидравликалық жүйесінің багі
Сурет 5. A-70IM жылжымалы шеберхана және оның жабдықтарының орналасу схемасы
Май тарату жұмыстары да механикаландырылған, бұл машиналарға техникалық қызмет көрсету кезінде қол жұмыстарын азайтады.
Жинақ біріліктерін солидолмен майлау үшін электрмеханикалық солидолсықағыш қолданылады. Қыс мезгілінде шеберхананы пайдалану үшін кузовты жылытатын қондырғы және май бактарын автомобиль қозғалтқышынан шығатын қалдық газдармен қыздыру құрылғысы қарастырылған, газдың қозғалу бағыты арнаулы таратқышта орнатылған жапқышпен және ауыстыру рычагымен реттеледі.
Жаз кезінде жылыту қондырғысын желдеткіш ретінде қолданады.
А-701М жылжымалы шеберхана тіркемесінің конструкциясын газ және электр пісіру жұмыстарын жүргізуге мүмкіндік береді.
Жылжымалы шеберханалар жабдықтары екі немесе бір өсті тіркемелерге орналастырылуы мүмкін (сурет 6).
Белгілеулер: 1 -- жылытқыш; 3 және19 - слесарлық верстактар; 4 -- гидравликалық пресс; 5 -- электр жүйесін сыртынан қосу щиті; 6 -- тарату құрылғысы; 7 -- форсункаларды тексеру аспабы; 8 -- генератор; 9 -- насос жетегі; 10 -- орындық; 11 -- гидротаратқыш щит; 12 -- майға арналған контейнер; 13 -- бу-ағынды тазартқыш; 14 -- өзі оралатын шлангасы бар даңғыра; 15 -- кабелі бар даңғыра; 16 -- солидолсықағыш; 17 -- электрощит; 18 -- стол үстіндегі бұрғылау станогі; 20 -- стол үстіндегі қайрау станогі; 21 -- киім шкафы
Сурет 6. Жылжымалы шеберхана жабдықтарын орналастыру схемасы
Тіркеме кузовы екі бөліктен тұрады. Алдыңғы бөлігінде слесарлық-реттеу жұмыстар жабдықтары және жұмысшылар орны, ал артқы бөлігінде майлау-толтыру жабдықтары орналастырылады.
Қазіргі кезде агрегатты тәсілмен жөндеу үшін мамандандырылған жылжымалы шеберханалар қолданылады (сурет 7). Мамандандырылған құралдармен кейбір көтеру-түсіру операцияларын орындаса болады, ол үшін автомобиль крандарын шақырудың қажеті жоқ. Ал автомобиль крандарын шақырған жағдайда, олар жұмыстардың тек қана 6 -- 8 % ғана орындап, басқа кезде бос болады. Және ескеретін жағдай, техникалық қызмет көрсету жұмыстары барысында массасы 2 тоннадан аспайтын жинақ бөліктер көтерілуі және жылжытылуы мүмкін.
Белгілеулер: 1 -- гидрокран; 2 -- кузов; 3 -- селен түзеткіші; 4 -- қосалқы бөлшектер шкафы; 5 -- стеллаж; 6 -- компрессор; 7 -- құралдар жинағы; 8 -- верстак; 9 -- жиілікті түрлендіргіш; 10 -- жылыту қондырғысы; 11 -- шкаф; 2 -- пісіру трансформаторы; 13 -- слесарлық қысқыш; 14 -- верстак; 15 -- электрқайрау станогі; 16 -- гидропресс; 17 -- солидолсықағыш; 18 -- май ыдысы; 19 -- бу-ағынды тазартқыш
Сурет 7. Мамандандырылған жылжымалы шеберхана және ондағы жабдықтардың орналастыру схемасы
Жанар-жағар майларды және басқа мұнай өнімдерін еселеп құю үшін, машиналарды пайдалану орындарында жанаржағар май толтырғыштар қолданылады. Олар екі типті болуы мүмкін: өздігінен жүретін және тіркемелі.
Өздігінен жүретін жанар-жағар май толтырғыштар, машиналарға еселеп күнде құю қажет болғанда қолданылады. Бұл мақсатта автоцистерналар пайдалануы мүмкін. Автоцистернадағы бактардың орналасу схемасы сурет 8 көрсетілген.
Белгілеулер: 1 -- дизель жанылғысының цистернасы; 2 -- бензин багі; 3 -- консистентті майлау материалының багі; 4 -- автотрактор майының (автол) багі; 5 -- трансмиссиялық майдың (нигрол) багі; 6 -- дизель майының багі; 7 -- саймандар жәшігі; 8 -- құм жәшігі; 9 -- су багі
Сурет 8. Автоцистернадағы бактардың орналасу схемасы
Мойынтіректерге және басқа үйкелетін механизімдерге солидол жағу үшін, жоғарыда айтылған пневматикалық солидолсықағыштардан басқа, және электромеханикалық солидолсықағыштардан қолданылады. Сондай электромеханикалық солидолсықағыштың принципиалды схемасы сурет 9 көрсетілген. Кері клапан 17 25 -- 40 МПа қысымда іске қосылатын етіп реттеледі.
Белгілеулер: 1-рычаг; 2-кривошип; 3-редуктор; 4-электрқозғалтқыш; 5-шток; 6-плунжер; 7-жұмсартқыш; 8-бункер; 9-шнек; 10-сүзгі; 11-кран; 12-құбыр; 13-клапан; 14-таратқыш кран; 15-пистолет; 16-тарату жеңі; 17-кері клапан; 18-гильза;19-қыртылдақ дөңгелек
Сурет 9. Электромеханикалық солидолсықағыштың принципиалды схемасы
Істен шыққан майларды және жұмыс сұйықтықтарды жинап алу үлкен техникалық, экономикалық және экологиялық маңызы бар. Істен шыққан мұнай өнімдерін жинап алуды техникалық қызмет көрсету бекеттерінде, жөндеу шеберханаларда, жанар май құю және машиналарды майлау және т.б. объектерде жүргізеді.
Техниканың конструкциясына қарай, мұнай өнімдерін жинауға төгу операцияларын тездететін жабдықтар және құрылғылар қолдануы керек.
10 суретте жылжымалы май жинағыштың құрылысы көрсетілген.
3 құбырлардың шарнирлі қосылысы 2 шүмекті картердің майды төгу тесігінің астына дәл апарып қоюға мүмкіндік береді.
Істен шыққан май 3 құбырлармен 4 бакка барады. 1 көру люгы арқылы бактың маймен толу деңгейін бақылайды.
Белгілеулер: 1 - көру люгы; 2 - шүмек; 3 - шарнирлі құбырлар; 4 - бак
Сурет 10. Жылжымалы май жинағыш:
Мұнайдан шыққан, төгілген майлар және сұйықтықтар тығыз резервуарларда сақталады және арнаулы осыған бейімделген тасымалдау құралдарымен тапсыру базаларына жеткізіледі. Мұнай өнімдері қалдықтарын жинауға арналған тұрақты және жылжымалы бекеттер минималды шығынды және қоршаған ортаны ластамауды қамтамасыз ететін құралдармен жабдықталу керек. Істен шыққан майларды пайдалану орындарында және арнаулы бекеттерде тазалап, оларды қайтадан қолдану кеңінен таралуда.
Машиналарды тазарту, төсемі қатты арнаулы алаңдарда (сурет 11) немесе эстакадаларда жүргізілуі мүмкін. Жуудан кейін машиналарды сақтау үшін төсемі қатты алаң жасаған дұрыс. Онда қосымша тазалау, істен шыққан майды ауыстыру және т.б. операциялары орындалады. Алаң жанына істен шыққан майды жинау резервуары орнатылады.
Белгілеулер: 1-бензин, май ұстағыш ластықтарды тұндырғыш; 2-май жинағыш құдық; 3-су резервуары; 4-сору жеңі; 5-насос; 6-қысымды жең; ашық алаң
Сурет 11. Қайтымды сумен қамтамасыздырылған машиналардың сыртын тазалау алаңы
Машиналарды жуу алдында, су тиуге болмайтын бөлшектерді (электржабдықтар және т.б.) брезент немесе полимер материалдарымен жауып қою керек. Боялған бөлшектерді 0,3...0,5 МПа, ал боялмаған бөлшектерді 2 МПа қысымды су ағымымен жуған дұрыс.
ОМ-5359 мониторлық жылжымалы жуу машинасы сурет 12 көрсетілген. Машина тракторларды, ауыл шаруашылық машиналарын, сондай ақ жинақ бөліктерді және бөлшектерді техникалық қызмет және жөндеу кезінде тазартуға қолданылады. Су суйық жанылғы жануы арқасында қыздырылады. Қыздырылған су 2...10 МПа қысыммен, насос шланг және гидромонитор арқылы, тазартылатын бөлшектің бетіне беріледі.
Белгілеулер: 1 -- жанар май багі; 2 -- желдеткіш; 3 -- жанар май насосы; 4 -- жанар май сүзгісі; 5 -- су насосы; 6 -- кожух; 7 -- қалқыма камерасы; 8 -- шығару құбыры; 9 -- форсунка; 10 -- электрод; -- ыстық су багі; 12 -- пульсация демпфері; 13 -- жуу ертіндісінің багі; 14 -- автоматика блогі; 15 -- тұтқа; 16 -- электрқозғалтқыш; 17 -- шланг; 18 -- - гидромонитор; 19 -- сақтық клапан; 20 - -- насос; 21, 22 -- вентилдер; 23 -- рама
Сурет 12. ОМ-5359 мониторлық жылжымалы жуу машинасы:
Майларды және майлау материалдарын ауыстыруға АТО-9966, АТО-9993 және басқа агрегаттары қолданылады, олар істен шыққан материалдарды жинап қана қоймай, жаңа материалдарды корпутарға және картерлерге толтырады.
Машиналардың сақтау кезінде, техникалық қызмет көрсетуге арналған, Т-16М өздігінен жүретін шассиге орнатылған, АТО-99884 ГОСНИТИ агрегаты сурет 13 берілген. Агрегат жағылатын қорғаныс майын 5 м²мин жылдамдығымен береді; АКОР-1 қоспасын 60ºС дейін қыздырады; дизель майы негізінде жасалған консервациялық құрамдарды пневмонасос көмегімен жеткізеді; бояуларды, сұйық майларды және басқаларды коспрессор 0,7 МПа қысымда, 0,5 м³мин өнімділікпен шашады. Агрегатты екі адам істетеді.
Белгілеулер: 1 - мұнай өнімдерін төгу ваннасы; 2 -- электр жүйесін өшіргіш; 3 -- жанар май, жағар май және қысымды ауа беретін шлангыларды өздігінен орайтын даңғыралар; ; 4 -- басқару пульті; 5 -- консервациялық материалдар, бояулармайлағыштар, присадкалар ыдысы; 6 - қысқыш ; 7 - солидолсықағыш; 8 - бөлшектерді тазалауға арналған ванна.
Сурет 13. Машиналарға сақтау кезінде техникалық қызмет көрсетуге арналған АТО-9984-ГосНИТИ агрегаты:
Ауыл шаруашылық техникасын сақтауға дайындау үшін ОЗ-9995 ГОСНИТИ қондырғысы (сурет 14) қолданылады. Бұл қондырғыны әктеуге, дизинфекцияға, өсімдіктердің зиянкестеріне және ауруларына қарсы қолданылуы мүмкін.
Белгілеулер: 1 - рама; 2 -- консервациялық материал багі; 3 -- лакбояу материалдар багі; 4 -- басқару пульті
Сурет 14.Техниканы сақтауға дайындауға арналған ОЗ-9995-ГосНИТИ қондырғысы
Маусымдық жұмыстар аяқталғаннан кейін, машиналардағы шынжырлар шешіледі, ластықтан және шаңнан тазартылады, керосинмен ванналарда жуылады, сығылған ауамен үрленеді (сурет 15 көрсетілген). Тозығы үлкен және көп бөлшектері зақымдалған шынжырлар тасталады. Тозығы аз шанжырлардың зақымдалған бөлшектері ауыстырылады. Бүтін шындырлардың ұзаруын тексереді (бастапқы өлшемнен 4 % аспауы керек).
Ашық алаңдардағы және бастырма астындағы машиналарды сақтау дұрыстығын айына бір реттен кем емес және әр қатты желден, қардан және жаңбырдан кейін тексерген жөн, ал жабық бөлмелерде - екі айда бір рет.
Белгілеулер: 1-сүзгі; 2-сору құбыры; 3-ыдыс корпусы; тор аралық
Сурет 15. Төлкелі-аунақшалы шынжырларды жуу ваннасы
1.2 ОҚО Төлеби ауданы туралы мәлімет
Төлеби ауданы Оңтүстік Қазақстан облысының оңтүстігінде орналасқан әкімшілік аумақтық бөлік. Құрылған уақыты: 1932 жыл. Көлемі: 3,1 мың шаршы км. Аудан орталығы: Ленгер қаласы. Ауыл округтерінің саны: 14. Елді-мекендерінің саны: 60. Халқының саны: 118,4 мың адам.
Төле би ауданы - Оңтүстік Қазақстан облысының оңтүстік-шығысындағы әкімшілік бөлік. Жерінің аумағы 3,1 мың км² (облыстың 2,6%-ын қамтиды). 1932 жылы құрылған (1991 жылға дейін Ленгер ауданы). Тұрғыны 118,4 мың адам. Ұлттық құрамы: қазақтар-69,7%, өзбектер-13,8%, орыстар-6,4%, түріктер-3,0%, әзірбайжандар-2,1%, басқа ұлттар-5%. Аудан жеріндегі 60 елді мекен, 1 қалалық, 14 ауылдық округке біріктірілген. Аудан орталығы - Ленгер қаласы. (1945). Облыс орталығына дейінгі қашықтық: 29 км.
Негізінен сүтті-етті мал, биязы жүнді қой, астық, картоп, жібек кұртын өсіруге маманданған 8 ұжымшар, 4 кеншар болған. Жер бедері таулы, дөңесті жазық. Ең биік жері - Сайрам шыңы (4338 м). Шығысыңда Талас Алатауы, оңтүстік-батыста Өгем, Қаржантау (2500 м), Қазығұрт (1200 м) тау сілемдерінің бөктерінде орналасқан (сурет 16).
Cурет 16. Аудан табиғатынан көрініс
Батысындағы жазықта және тау аңғарларында егіншілікке жарамды суармалы жерлер, жайылымдар, жеміс ағаштары кездеседі. Кен байлықтарынан қоңыр көмір, құрылыс материалдары өндіріледі. Климаты континенттік, қысы жұмсақ, жазы ыстық, құрғақ. Қаңтардың орташа температурасы -3-9°С, шілде айында 24°-26°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері батысында 450 мм, шығысында 650 мм. Топырағы тауда қоңыр, сұр, жазықта саздақты. Дала өсімдіктерінен астық тұқымдас, ақселеу, жатаған, бидайық, беде, тағы басқа; тауда долана, арша, бадам, шырғанақ, итмұрын, тағы басқа өседі. Жануарлардан: қасқыр, аю, барыс, арқар, таутеке, сілеусін, тағы басқа; құстардан - бүркіт, ителгі, кекілік, ұлар мекендейді. Аудан жерімен Ақсу, Сайрамсу, Бадам (өзенде Бадам бөгені салынған) өзендері ағып өтеді. Аудан тұрғындарының орташа тығыздағы 1 км²-ге 34,6 адамнан келеді. Халқы көп ұлтты, негізгі бөлігі қазақтар 70% пайыздан, өзбектер, түріктер, әзербайжандар құрайды. Ірі елді мекендері: Ленгер қаласы, Первомаевка, Көксәйек, Сұлтанрабат, Қамшақ, Тоғыс, Ақжар, Зертас тағы басқа ауылдар.
Ауданның ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері бидай өсіруге (барлық егіс көлемінің 41,7%) маманданған. Мақсары (13,3%), арпа (3,1%), көкөніс (2,3%), картоп (1,9%) өсіріледі. Облыстағы жеміс-жидектің 18,0%-ын береді. Аудандағы ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің 30,0%-ын ет өндірісі, 17,5%-ын дәнді дақыл, 15,0%-ын сүт, 9,6%-ын көкөніс құрайды. Ауданда 36- өндірістік корпоратив, 98- жауапкершілігі шектелуі серіктестігі, 4631- шаруа қожалықтары бар.
Фудмастер-Шымкент компаниясы - сүт өнімдерін, Ақмаржан акционерлік қоғамы - ұн, жем, нан өнімдерін шығарады. Ұйық, тоқыма, тігін фабрикалары, машина жасау зауыты, Оңтүстік мұнай-газ ашық акционерлік қоғамы, Ленгер мұнай барлау скважиналарын сынау экспедициясы жұмыс істейді.
Аудан жерімен Ленгер-Шымкент темір жолы өтеді.
Бүгінгі күнге аудан аумағында пайдаланатын жалпы жер көлемі - 129309 гектар. Оның айдалмалысы - 73625 га, оның ішінде суғармалысы - 10392 гектар, бау - 1705, жайылым - 42786 гектар, орылатын табиғи шөп - 7790 гектар.
Барлық егілген астық көлемі 22524 гектар оның ішінде күздік астық 14000 гектар, жаздық астық 8524 гектар. Одан басқа майлы дақылдар барлығы 10624 гектар, оның ішінде мақсары- 10399, күнбағыс -225 га егілді. Жаңа жоңышқа барлығы - 7700 гектар, оның ішінде арпамен - 441 га, мақсарымен- 4121 га, таза егілгені - 3138 гектар. Барлық орылған астық көлемі - 11200 гектар немесе 49,7 пайыз, орташа өнімділігі әр гектардан 18,5 ц, барлық алынған өнім 20731 тонна.
Бүгінгі күнге ауданда - 79119 ірі қара, оның ішінде - 29778 сиыр, 246380 - қой мен ешкі оның ішінде - 15086 саулық, 22503 - жылқы оның ішінде- 8827- бие және 8864 - бас шошқа бар. Олардан алынған төлге келетін болсақ 22710 - бұзау, 93648- қозы мен лақ, 6206 - құлын, 6368 - бас торай алынды. 100 аналыққа шаққанда 79 - бас бұзау, 97 бас қозы мен лақ, 70 - бас құлын, 776- бас торай алынды. Өндірілген ет - 6508,6 тонна, 27436 тонна- сүт өндірілді.
Аудан бойынша асыл тұқымды мал шаруашылығымен айналысатын агроқұрылымдар Атамекен корпорациясы ЖШС, Бірлік ӨК, Бекшеге ШҚ, Ақсай ӨК, Келешек ЖШС-тері жұмыс істеуде. Мал басын асылдандыру бойынша 14 ауылдық округтерінде 9 қолдан ұрықтандыру пунктері жұмыс істеуде.
Аудан ауыл шаруашылығының түрлі салалары жұмыстарының көріністері 17...19 суреттерде көрсетілген.
Сурет 17. Егін жинау науқаны
Сурет 18. Тамшылатып суғару жүйесі енгізілген жылы жай
Сурет 19. Атамекен корпорациясы ЖШС-нің асыл тұқымды мал фермасы
Ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуы туралы ақпарат кесте 2 келтірілген.
Кесте 2 - Әлеуметтік-экономикалық дамуы туралы ақпарат
Рс
Көрсеткіш
2014 жылдың қаңтар-наурызы
2013 жылдың қаңтар-наурызы
2014жыл 2013 жылға % есебінен
1
2
3
4
5
1
Өнеркәсіп өнімінің көлемі (атқарылған жұмыс, қызмет) қолданыстағы бағада, млн теңге
3504,1
3108,2
х
2
Өнеркәсіп өнімінің нақты көлем индексі, %
104,1
113,2
х
3
Есеп берген шаруашылық субъектілерінің саны, қосалқы кәсіпорындарды қосқанда, бірлік
19
23
х
4
Ауылшаруашылығының жалпы өнімінің көлемі, қолданыстағы бағада, млн теңге
4967,5
4232,0
х
5
Нақты көлем индексі, %
99,5
105,5
х
Мал шаруашылығының өнімдері
6
Мал мен құс еті, тірі салмағында, тонна
6666,8
6660,6
100,1
7
Сүт, тонна
31442,1
31396,1
100,1
8
Жұмыртқа, мың дана
9847,2
9739,0
101,1
9
Мал мен құс саны, бас
10
Ірі мүйізді қара мал
86830
85105
102,0
11
Қой
289168
278537
103,8
12
Ешкі
13838
14345
96,5
13
Жылқы
23600
24330
97,0
14
Түйе
24
19
126,3
15
Шошқа
11193
9506
117,1
16
Құс
301296
297528
101,3
17
Негізгі қорға бағытталған инвестиция, млн. теңге
3881,4
3128,7
116,4
оның ішінде:
18
тұрғын үй құрылысына
106,1
53,7
185,1
19
Пайдалануға берілген тұрғын үй, шаршы метр
6896
5694
121,1
20
Мемлекеттік бюджетке түскен салықтар мен басқа төлемдер (контингент), млн. теңге
963,3
1532,0
62,9
21
Жергілікті бюджетке түскен түсімдер, млн. теңге
496,5
467,4
106,2
22
Жұмыспен қамту органдарына өтініш білдіргендер, адам
1574
860
183,0
23
Жұмыспен қамтылғандар, адам
1206
819
147,3
24
Жалдамалы жұмысшылардың орташа айлық еңбекақысы, теңге (қаңтар-ақпан)
69164
56750
121,9
25
Халық саны мың адам (1 наурызға)
131,1
128,7
101,9
1.3 Аудан бойынша тракторлардың саны
Машина трактор паркінің (МТП) құрамын нормативті әдіспен негіздеу.
МТП құрамын нормативті әдіспен негіздеудің мәнісі келесіде. Экономика-математикалық әдіс негізінде, жоғарыда баяндалғандай, ғылыми зерттеу институттарында тракторлар маркалары және 100 га аударылатын жер үшін есептеліп, әр типтік топ немесе модельдік шаруашылығының егістер құрамын және басқа факторларды ескеріп нормативтер анықталады.
Нақты бір шаруашылықтардың белгілі топқа немесе басқасына жататынын біле отырып, мамандар ұсынатын маркалар бойынша тракторлар мен жұмысшы машиналардың санын мына формулаға сәйкес орнатады
(1)
мұндағы шаруашылықтың аударылатын жер ауданы, га; га есептелген нормативті қажеттілік немесе нормативті коэффициент.
Әр түрлі аймақтар және типтік шаруашылықтар үшін сан мәндері нормативтік анықтамалар түрінде береді.
Мысалы, әр түрлі шаруашылықтар үшін 100 га аударылатын жерге есептегенде тракторлардың және басқа машиналардың нормативтік қажеттілігі тең болады: Т- 4 шынжыр табанды тракторлар - 0,143; жалпы қолданыстағы Т-150К доңғалақты тракторлар - 0,035; әмбебап - топырақ өңдегіш МТЗ-80 тракторлар - 0,217; сүрлем жинайтын КСС-2,6 комбайндары - 0,517; жартылай асапалы ПЛП-6-35 соқалары -0,159 және т.б.
келтірілген мәнін (1) формулаға қойып, әр шаруашылықтың ауыл шаруашылық машиналармен тракторлардағы қажеттілігін есептеуге болады. Мысалы: га аударылатын жері бар аудан үшін болса, (1) формулаға сәйкес Т- 4 шынжыр табанды трактордың қажетті саны тең болады
.
Бұл әдістің артықшылығы шаруашылық мамандары үшін қарапайымдылығында және қолайлығында. Бірақ, белгілі болғандай, барлық көрсеткіштері бойынша ұқсас шаруашылықтар болмайды, сондықтан нормативті әдістің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Дипломдық жобаның тақырыбы ОҚО Төлеби ауданы шаруа шаруашылықтарындағы техникасын жөндеуге арналған жылжымалы шеберханасын және құрылғыны жобалау.
Орындаған студент Жүнісов Б., жетекшісі Нурманов Б.Д., 2016 ж.
Дипломдық жобада шаруа шаруашылықтарындағы техникасын жөндеуге арналған жылжымалы шеберханасы жобаланған. Үйкелетін бөлшектерді майлауға арналған жетілдірілген айла бұйым солидолсықағыш ұсынылған.
Астық жинайтын комбайндарға техникалық қызмет көрсетудің толық жаңа технологиясы жасалған.
Жалпы жөндеу шеберханасы бойынша өндірістік бағдарламаның технологиялық есебі жасалған, оның негізінде және жөндеуге қойылатын талапқа сай өндіріс учаскесі ұсынылған, еңбек сыйымдылығы және өндіріс аудандары есептелген, қажетті жабдықтар таңдалған оларды орналастыру тұралы нақты нұсқаулар берілген.
Дипломдық жобада еңбекті және қоршаған ортаны қорғау сұрақтары қарастырылған.
Жобада ауыл шаруашылық техникасын дала жағдайында жөндеуге арналған қазіргі бар конструкцияларды және айла бұйымдарды үйренуге және талдауға бағытталған зерттеу жұмыстары жүргізілген.
Жобаның экономикалық көрсеткіштері есептелген және бизнес-жоспар жасалған.
Жоба 91 бет түсіндірме жазбадан тұрады. Түсіндірме жазбада 19 кесте және 38 сурет ұсынылған.
Дипломдық жобаның графикалық бөлімі А-1 форматта орындалған 5 парақтан тұрады:
1 Пневматикалық гайка бұрағыштың сұлбасы
2 Электромеханикалық солидолсықағыштың принципиалды схемасы
3 Жылжымалы жөндеу шеберханасы жабдықтарын орналастыру жоспары
4 Сұйықтықтарды машиналардың картерлік қуыстарынан төгуге арналған құрылғы
5 Шаруа шаруашылықтары техникасын жөндеуге арналған жылжымалы шеберхананың техникалық-экономикалық көрсеткіштері
Мазмұны
Нормативтік сілтемелер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
Анықтамалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
Белгілеулер мен қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1Аналитикалық бөлім
1.1 Қолданыстағы жылжымалы техникалық қызмет көрсету құралдарын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
1.2 ОҚО Төлеби ауданы туралы мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
1.3 Аудан бойынша тракторлардың саны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
2 Технологиялық бөлім. Шаруа шаруашылықтары техникасын жөндеуге арналған жылжымалы шеберханасының есебі
2.1 Машина-трактор паркінің құрамы және машиналардың жылдық жоспарлы жүктемесі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
2.2 Жылжымалы шеберхана жұмысының жылдық жоспары ... ... ... ... ... ... ... ...34
2.3 Жабдық санын есептеу және таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..35
2.4 Жөндеу шеберханасының ауданын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
2.5 Электр жетекті солидолсықағыштың есебі
2.5.1 Ұсынылатын жұмыстардың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
2.5.2 Қозғалтқышты таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..44
2.5.3 Бірінші саты шынжыр берілісінің есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...44
2.5.4 Екінші саты шынжыр берілісінің есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...49
2.5.5 Біліктер есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .51
2.6 Электрлендіру, жарықтандыру, жылу беру, желдету және суландыру параметрлерінің есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..55
3 Сұйықтықтарды машиналардың картерлік қуыстарынан, дала жағдайында техникалық қызмет көрсету кезінде, төгуге арналған құрылғы ... ... ... ... ... ... ...5 8
4Тіршілік қауіпсіздігі және еңбекті қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...62
5 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..73
6 Экономикалық тиімділіктің есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 77
7 Бизнес жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...83
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 89
Пайдаланылған әдебиет тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..90
Нормативтік сілтемелер
Осы дипломдық жобада келесі негізгі нормативтік құжаттар қолданылған:
МемСТ2.101-68 - конструкторлық құжаттардың бірыңғай жүйесінің негізгі ережелері;
МемСТ2.101-69 - конструкторлық құжаттар кешені мен түрлерін зерттеп дайындау сатысы;
МемСТ2.114-70 - сызбаға қойылатын талаптар;
МемСТ2.113-85 - тексті құжаттар;
МемСТ 2.201-80 - конструкторлық құжаттарды белгілеу мен сұрыпталуы;
МемСТ2.301-68...2.317-69 - сызбаларды орындаудың жалпы ережелері; МемСТ2.301-68...2.317-69;
МемСТ2.401-68...2.418-77 - әртүрлі типті тетіктердің сызбаларын жасау ережелері (тісті дөңгелектер, шлицалы қосылыстар, құбырлы өткізгіштер, онымен қатар электр құрастыру сызбалары және т.б.)
МемСТ 2.601-68...2.605-68 - пайдалану және жөндеу құжаттары;
МемСТ 2.501-68...2.503-74 - бұйым құжаттарын тіркеу, есепке алу және сақтау;
МемСТ2.701-80...2.787-71 - сұлбаларды орындау ережесі (электрлік және пневматикалық; сұлбалардағы шартты графикалық белгілеулер);
МемСТ.7.1-84 - ақпарат, кітапхана және баспа ісі жүйесінің стандарты;
МемСТ.8.417-2002 - өлшеулердің бірегейлігін қамтамасыз ететін мемлекеттік жүйе стандарты. Шамалар бірліктері.
Анықтамалар
Өнімнің сапасы - қызметіне сәйкес белгілі қажеттіліктерді қанағаттандыруға жарамдылығын сипаттайтын өнімнің қасиеттерінің жиынтығы.
Сенімділік - пайдаланудың, техникалық қызмет көрсетудің, жөндеудің, сақтаудың және тасымалдаудың берілген режимдерінде және шарттарында талап етілетін функцияларды орындау қабілетін сипаттайтын, объектің барлық параметрлердің мәндерін белгіленген аралықтарда уақыт ішінде сақтау қасиеті.
Объект - бұйым, техникалық жүйе және оның элементтері, машиналар, агрегаттар, жинақ бірліктер, бөлшектер, аппараттар, аспаптар және т.б.
Параметрлер - кинематикалық және динамикалық сипаттамалар, өнімділік, жылдамдық, жүк көтергіштік, экономикалық, дәлдік және т.б. көрсеткіштер.
Түзу (ақаусыз) жағдай - объект барлақ нормативті-техникалық және (немесе) конструкторлық құжаттардың талаптарына сай.
Ақаулы жағдай - объект нормативті-техникалық және (немесе) конструкторлық құжаттар талаптарының ең болмаса бірін қанағаттандырмаса.
Жұмысқа қабілетті жағдай - берілген функцияларды орындау қабілетін сипаттайтын, барлық параметрлердің мәндері нормативті-техникалық және (немесе) конструкторлық құжаттардың талаптарына сай келеді.
Жұмысқа қабілетсіз жағдай - берілген функцияларды орындау қабілетін сипаттайтын, ең болмаса бір параметрдің мәні нормативті-техникалық және (немесе) конструкторлық құжаттардың талаптарына сай келмейді.
Шекті жағдай - объекті қызметіне қарай пайдалану мүмкін емес немесе тиімсіз.
Зақымдалу - жұмысқа қабілетті жағдайдың сақталып, түзу (ақаусыз) жағдайдың бұзылуы.
Сақтаулылық - объектің (бұйымның) сақтау немесе тасымалдау кезінде және одан кейін, үздіксіз жұмысқа қабілетті және ақаусыз жағдайда болу қабілеті.
Эргономиялық - адам-бұйым (адам-машина) жүйесін сипаттайтын және адамның гигиеналық, анропометриялық, физиологиялық және психологиялық қасиеттерін ескеретін, өндірістік және тұрмыстық процестерде байқалатын объектің қасиеттері.
Экологиялық - объектің, қолдану кезінде пайда болатын, қоршаған ортаға зиянды әсер ету дәрежесін сипаттайтын қасиеті.
Тоқтау (отказ) - объектің жұмысқа қабілетті жағдайының бұзылуы.
Жөнделетін объект - жөндеуге мүмкіндігі бар объект және ол нормативті-техникалық және (немесе) конструкторлық құжаттарда қарастырылған.
Жөндеу - бұйымдардың жұмыс істеу қабілетін және түзулігін және бұйымдар мен олардың құрама бөліктерінің техникалық ресурсын жаңартуға арналған, операциялар кешені.
Жүктеме (наработка) - сағатпен, мотосағатпен, гектармен, жүріс километрімен және т.б. өлшенетінобъектің жұмыс уақыты немесе көлемі.
Техникалық ресурс (ресурс) - объекті пайдаланудың басынан немесе капиталды жөндеуден кейін қайта пайдаланудан бастап шекті жағдайға өткенге дейінгі оның қосынды жүктемесі.
Жаңартылатын объект - жұмысқа қабілетті жағдайын жаңарту нормативті-техникалық және (немесе) конструкторлық құжаттарда қарастырылған.
Жекешеліндірілмеген жөндеу - жаңартылатын құрама бөлшектердің белгілі бұйым экземплярына тиістілігі сақталмайтын жөндеудің әдісі.
Жекешеліндірілген жөндеу - жаңартылатын құрама бөлшектердің белгілі бұйым экземплярына тиістілігі сақталатын жөндеудің әдісі.
Агрегатты жөндеу - ақаулы агрегаттар жаңасымен немесе жаңартылғанымен ауыстырғандағы жекешеліндірілмеген жөндеу әдісі.
Тоқтаусыздық (безотказность) - бұл объектің кейбір уақыт ағымында немесе жүктемесінде жұмысқа қабілетті жағдайды тоқтаусыз сақтау қасиеті. Техникалық қызмет көрсету - машиналарды пайдалану , сақтау және тасымалдау кезінде олардың жұмыс қабылетін ұстап тұруға арналған жұмыстар кешені.
Жөндеу-қызмет көрсету мекеменің өндірістік процесі - нәтижесінде тозған объектілердің-бөлшектердің, агрегаттардың және машиналардың жұмыс қабілеттілігі жаңартылатын, ұйымдастыру-техникалық және технологиялық процестер қосындысымен сипатталады.
Технологиялық процесс - объектің жұмыс істеу қабілетін орнына келтіруге арналған өндірістік процестің бір бөлігі.
Технологиялық операция - бір жұмыс орнында орындалатын технолгиялық процестің аяқталған бөлігі .
Деградациялық тоқтау - жобалаудың , жасаудың және пайдаланудың барлық белгіленген ережелерін және (немесе) қалыптарын сақтау жағдайында табиғи ескіруге, тозуға, коррозияға және шаршауға байланысты тоқтау.
Ауыл шаруашылығы машиналарына алдын-алу техникалық қызмет көрсету және жөндеу жүйесі - диагностика, техникалық қызмет және жөндеу арқылы машиналардың сапасын ұстап тұру үшін және оны жаңарту мақсатында қолданатын, өзара байланысқан құралдардың, құжаттардың және орындаушылардың қосындысы болып табылады .
Сервис - бұл, тұтынушыларды талап ететін тауар.
Машина-технологиялық станса (МТС) - бұл шұғыл-шаруалық және құқықтық қатынастардағы тәуелсіз мамандандырылған мекеме, оның мақсаты - күрделі және қымбат техниканы қолдануды, қызметкерлердің жоғары біліктілігін және арнаулы білімі болуын талап ететін, механикаландырылған ауылшаруашылық жұмыстарын орындау.
Белгілеулер мен қысқартулар
Мәтіндегі және суреттердің астындағы жазуларындағы сөздерде, ережелерге сай, қысқартулар рұқсат берілмейді. Бірақ ережеден ауытқып, мәтіндегі төменде көрсетілген сөздерді және сөз тіркестерді қысқартып жазуға рұқсат беріледі:
т.б. - тағы басқа,
т.с.с. - тағы сол сияқты,
с.с. - сол сияқты,
кес. - кесте,
сур. - сурет,
коэф. - коэффициент,
пәк - пайдалы әсер коэффициенті,
мин. - минут,
сағ. - сағат,
тең. - теңге,
ОҚО - Оңтүстік Қазақстан облысы,
ТҚ - техникалық қызмет,
ТҚК - техникалық қызмет көрсету,
аш - ауыл шаруашылық,
МТС - машина технологиялық стансасы,
МТП - машина трактор паркі,
МТА - машина трактор агрегаты,
АШМ - ауыл шаруашылық машиналары,
КҚБЖ - конструкторлық құжаттардың бiрыңғай жуйесi,
ТҚБЖ - технологиялық қужаттардың бiрыңғай жүйесi,
МемСТ - мемлекеттік стандарт,
ИСО - халықаралық стандарт тәжірибесі.
Кіріспе
Экономикалық қатынастарды реформалау кезеңінде ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру көлемінің азаюы байқалады. Машина-трактор паркінің жағдайы нашарлайды және ол тозады, сондықтан бүгінгі күні АӨК де техникалық сервисті ұйымдастыру және жетілдіру ерекше актуальды. Қазақстанның әлемдік нарығына кіруі АӨК де техникалық сервисті ұйымдастыруға жаңа көз қарасты талап етеді. Ол үшін өз еліміздің, сондай ақ нарықтық экономикасы дамыған елдердің тәжірибесін ескеру қажет. Қазақстан ауыл шаруашылығы жеткіліксіз механикаландыру деңгейімен және үлкен еңбек шығындарымен сипатталады. Мысалы, 100кг дән өндіру үшін еңбек шығыны 1,2 адам-сағатты құрайды, ал қызылшаға - 0,9 адам-сағат. Картоп өндірудегі механикаландыру деңгейі - 54 %, көкөніс - 26 %, ірі қара мал өсіруде - 68 %.
Нарықтық қатынастардың жетілуі машиналарға техникалық қызмет көрсетуге және оларды жөндеуге кететін шығындарды едәуір үлкейтті, әсіресе майда тауар өндірушілер үшін.
Тозған бөлшектерді жаңарту - ауыл шаруашылығындағы машиналарды және жабдықтарды тиімді пайдаланудың маңызды резрвтерінің бірі. Бұл материалдық, жылу-энергетикалық және еңбек ресурстарын қайталап, кейбір кезде көп рет өзінің ресурсын өтеп қойған бөлшектерді және түйіндерді пайдалану арқылы, үнемдеу есебінен жүзеге асырылады.
Зерттеулер көрсеткендей ауыл шаруашылығында пайдаланатын күрделі жөндеуге түсетін машиналардың көбінде орта есеппен тек қана 20% бөлшектер жарамсыз болып табылады, 25...40% бөлшектер пайдалануға жарамды болып табылады, ал қалғандарын жаңартуға болады.
Бүгінгі күннің өзекті мәселесі - жөндеудің өзіндік құнын азайтуымен қатар машиналарды жөндеу сапасын жоғарлату. Машинаны күрделі жөндеудің өзіндік құны құрылымындағы шығындардың 60..70% қосалқы бөлшек сатып алуға кетеді, олар нарықтық қатынастар жағдайында да тапшы және бағасы өте үлкен. Машинаны жөндеудің өзіндік құнын төмендетудің негізгі жолы - қосалқы бөлшектерге кететін шығынды азайту. Оны жарым жартылай машиналарды шешуді және бөлшектерді дефектілеуді ықтият және сауатты жүргізу арқылы қамтамасыз етуге болады. Бірақ негізгі қоры - тозған бөлшектерді жаңарту және қайта қолдану, себебі жаңартылған бөлшектердің өзіндік құны жаңа бөлшектердің бағасының 20...60% құрайды.
Ұсынылатын дипломдық жобаның актуальдығы, ауыл шаруашылық техникасын жөндеу жұмыстарының үлкен бөлігі дала жағдайында (әсіресе жөндеу базасы жоқ шаруа шаруашылықтарында) өткізіледі.
Қашанда болмасын техникалық қамтудың ең басты мақсаты - шаруашылықтарда, әсіресе шаруа қожалықтарында, ауыл шаруашылық өнімдерін толық, сапалы және арзан өндіруді қамтамасыз ету. Бұл көбінесе машиналарды әрдайым жұмысқа қабілетті жағдайда ұстап тұруға байланысты.
Фермерлер өзінің машиналары мен жабдықтарының ақаусыздығын және жұмысқа қабілеттілігін түрлі тәсілдердің бірін қолданып іске асыруы мүмкін. Қазіргі кезде шаруа қожалықтарында техникалардың күрделі агрегаттарын жөндеуді машиналық-технологиялық станциялардың көмегімен (МТС) немесе басқада арнайы мамандандырылған жөндеу-қамту мекемелерінде орындайды. Егерде ондай мүмкіндіктері болмаған жағдайда кезекті техникалық қамтулардың операцияларын, шағын ақаулықтарды жоюды өзі, жанұя мүшелері немесе жалдамалы жұмыскер орындауы мүмкін. Бұл кезде машиналарды және құралдарды жөндеуді және техникалық қамтуды қосалқы құралдар мен саймандар жинағы көмегімен, сондай-ақ өзінің гараж - прафилакториі немесе жөндеу учаскесі жабдықтары көмегімен орындаған қолайлы, әрі тиімді. Шағын шаруашылықтардың техникасын жөндеу және оларға техникалық қызмет көрсетуді орындау үшін жылжымалы шеберхананы қолдануға болады.
Жобада ғылыми жаңалығы және тәжірибелік маңызы бар үйкелетін бөлшектерді майлауға арналған айла бұйым солидолсықағыштың жетілдіруі ұсынылған.
Дипломдық жобаның мақсаты - шаруа шаруашылықтары техникасын жөндеуге арналған жылжымалы шеберханасы қызметінің тәжірибесін зерттеу.
Дипломдық жобаның объектіне шаруа шаруашылықтары техникасын жөндеуге арналған жылжымалы шеберханасын жобалау жатады.
Дипломдық жобаны орындаудың теориялық және методологиялық негізіне Агротехсервистің жөндеу- қызмет көрсету мекемелерін жобалау пәнін игеру кезінде алынған жобалау методикасы, ал тәжірибелік базасына оқу барысында өндірістік және диплом-алды тәжірибелерде алынған мағлұматтар жатады.
1 Аналитикалық бөлім
1.1 Қолданыстағы жылжымалы техникалық қызмет көрсету құралдарын талдау
Ж0,ылжымалы құралдарға мыналар жатады: техникалық қызмет көрсету агрегаты; механикаландырылған жанар май құйғыш агрегат; жөндеу немесе жөндеу-диагностикалау шеберханасы; дигностикалық қондырғы; мұнай қоймаларының жабдықтарына техникалық қызмет көрсетуге және жөндеуге арналған шеберхана және резервуарларды тазалайтын қондырғы; байланыс жүйесін жөндеуге арналған шеберхана және т.б.
Жылжымалы және тұрақты құралдардың арасында техникалық қызмет көрсету жұмыстарын бөлуді ескерген жағдайда, олардың 100 физикалық тракторларға және соған лайықты комбайындар және ауыл шаруашылық машиналарға техникалық қызмет көрсетуге қажет, қажеттіліктерінің жуықталған орташа нормативтері бар:
* механикаландырылған жанар май құйғыш агрегат ... ... ... ... ... ... ... ... .2,31
* техникалық қызмет көрсету агрегаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2,10
* жылжымылы жөндеу шеберханасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2,44
* жылжымалы диагностикалық қондырғы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 0,53
* КСТО-1 комплекті ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2,07
* КСТО-2 омплекті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 0,96
* КСТО-3 комплекті ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...0,47
Жылжымылы жөндеу шеберханасы шаруашылықтағы тракторларды, автомобильдерді, комбайндарды дала жұмыс орындарында диагностикалау, оларға техникалық қызмет көрсету және қарапайым жөндеу жұмыстарын жүргізуге арналған. Шеберхананың өндірістік әрекеті машиналарға, агрегаттарға және түйіндерге күрделі жөндеу жүргізуге, сондай ақ бөлшектерді жаңартуға, автотрактор резинасын және аккумулятор батареяларын жөндеуге арналған кәсіпорындарының жұмысымен байланысқан. Шеберханада қоректендіру, майлау және гидравликалық жүйелерін, электржабдықтарды тексеру машиналардың құрама бөліктерін майлау және шиналарға жел беру қарастырылады.
Техникалық қызмет көрсетуге арналған жылжымалы механикаландырылған агрегаттары МЕМСТ 20793-81 бойынша қоршаған ортаның +5ºС ден +45ºС дейінгі температурасында тракторлардың, өздігінен жүретін шассилердің,ауыл шаруашылық машиналарының далалық жағдайда бірінші (ТҚ-1) және екінші (ТҚ-2) техникалық қызмет көрсету жұмыстарын орындауға арналған.
Агрегаттың жабдықтары, құралдары, саймандары және аспаптары мына жұмыстарды орындауға мүмкіндік береді:
- машиналарды бірнеше түрлі жанар-жағар май өнімдерімен және сумен қосымша толтыру;
- мойынтіректердің жейілетін тетіктерін трансмиссиялық және пластикалық майлармен майлау;
- пайдаланған майларды ауыстыру және майлау жүйесін жуу;
- радиаторларды, сүзгілерді, түтіктерді, жуылған бөлшектерді сығылған ауамен үрлеу, шиналарға жел беру, коррозияға қарсы заттарды жағу, суды және майларды жылыту және т.б.;
Техникалық қызмет көрсету кезінде машиналардың бөлшектерін және тетіктерін тазалау және сумен (ыстық) жуу.
Агрегат көмегімен бұзып-жинауды, слесарлық жұмыстарды, машиналардың тетіктерін реттеу және ұсақ техникалық ақаулықтарды жөндеу жұмыстарын орындауға болатын, қажетті слесарлық сайман және құрылғылар жиынтығымен жабдықталған. Агрегаттардың қысқаша техникалық сипаттамалары 1 кестеде келтірілген.
1 кесте - Техникалық қызмет көрсетуге арналған жылжымалы агрегаттардың техникалық сипаттамалары
Көрсеткіш
АТО-1500Г ГОСНИТИ
АТО-1768 (АТО-9993) ГОСНИТИ
АТО-9994 ГОСНИТИ
АТО-16365 ГОСНИТИ
АТО-9966 Б АТО-9966 Е ГОСНИТИ
А-701М
АТО-16385 ГОСНИТИ
1
2
3
4
5
6
7
8
Орнатылған шасси
Трактор тіркемесі
Т-16 өздігінен жүретін шасси
ГАЗ-52 автомо билі
ГАЗ-53 автомо билі
ГАЗ-66 (ГАЗ 53) автомобилі
ЗИЛ-130 автомо билі
КрАЗ автомобилі
Аусым уақытында қызмет көрсетілетін машиналар саны
-
3...4
3...5
4
3...5
5...8
5...8
Бактардың жалпы сиымдылығы, м³
1,13
0,48
1,4
1,8
1,3(1,4)
1,8
1,9
Салмағы (толтырылған бактарын ескергенде) кг
3700
2930
6350
6950
5515 (5240)
7550
8670
Мысалы, АТО-9994 ГОСНИТИ агрегаты мынадай жұмыстарды орындайды:
шаң және батпақтан тазарту; сыртын сумен жуу; прецезиондық және басқа бөлшектерді суйықтықпен жуу; радиаторларды, түтіктерді, кассеталарды, ауа тазартқыштардың сүзгілерін және жуылған бөлшектерді сығылған ауамен үрлеу; екі түрлі трансмиссиялық және пластикалық майлармен мойынтіректердің жейілетін тетіктерін майлау; машиналарды төрт түрлі майлармен толтыру және үш түрлі майлардың беруін жалпы есептеу, берілген мотор майларын сүзгілеу; пайдаланылған суйықтықтарды және заттарды жинау; басқару механизімінің жағдайын, ауыл шаруашылық машиналарының сақтағыш муфталарын баптау және жарамдығын анықтау; бұзу-жинау және слесарлық жұмыстар; электролиттің тығыздығы мен деңгейін және аккумуляторлық батареялардың зарядталу дәрежесін анықтау; дистиляциялық суды сақтау және аккумуляторлық батареяларға еселеу; тежегіштің суйықтығын сақтау және еселеп құю; форсункаларды алу, сынау, реттеу және қою; қозғалтқыш май сүзгілерін тексеру; қозғалтқыштың газ тарату механизіміндегі күйенте мен клапан итергіші арасындағы жылулық саңылауын реттеу; дизель қозғалтқыштарында жанар май насосы секцияларының отын берудің басталу мерзгілін анықтау және реттеу; ауа тазартқыштың ластану дәрежесін анықтау; қозғалтқыштың ауа кіргізу жолы сағылаусыздығының бұзылу орындарын табу; шиналардағы ауа қысымын тексеру және реттеу;
машина құрама бөлшектеріндегі бөгде шулардың пайда болу көздері мен аймақтарын анықтау; қозғалтқыштың майлау жүйесіндегі және гидравликалық жүйенің суйықтықтардың қысымын анықтау; белдіктердің және шынжыр табандардың тартылуын тексеру және реттеу; стартерлік аккумулятор батареялары клеммаларының және сымдардың ұштарын тазалау; рычагтар және басқару педальдарының бос жүрісін тексеру және реттеу; кернеудің және оқшаулау кедергісінің мөлшерін тексеру; жұмысшы манометрдің жағдайын тексеру; техникалық қызмет көрсетілетін машинаға жарық түсіру; машиналардан алынған бөлшектерді уақытша сақтау; жинақ бірліктерінің саңылауларын анықтау, құрама бөлшектердің жағдайын уақыт, жылулық, режим, айналым жиілігі және ұзындық өлшемдері бойынша бағалау; қызмет көрсетуші адамның қолын жууға жағдай жасау (суреттер 1...3).
Сурет 1. АТО-16365-ГОСНИТИ жылжымалы техникалық қызмет көрсету агрегаты
Сурет 2. АТО-9994-ГОСНИТИ жылжымалы техникалық қызмет көрсету агрегаты
Сурет 3. АТО-1500Г ГОСНИТИ жылжымалы техникалық қызмет көрсету агрегаты
А-701М жылжымалы шеберханасы ЗИЛ-130 автомобилінің шассиінде орнатылған. Тіркемеге АДВ-306 электрпісіру агрегаты орнатылған.
Шеберхананың негізгі жабдықтары: жүк көтеру құрылғысы - лебедкасы бар жебенің жүк көтергіштігі 1,2 т; П-320 модельді насос қондырғысы; АБ-4-Т230М бензоэлектрлік агрегат; 0-30 жылытқышы; май сыйымдылығы; КП-1609 дизель форсункаларын реттегіш аспап; кескіш, өлшеу және слесарлық құралдардың жинағы.
Жүк көтергіш құрылғыдан басқа жабдықтар кузов ішіне жайғастырылған, ол өз кезегінде өндірістік бөлменің қызметін атқарады. Кузов екі қабаттан, ортасында изоляциядан тұрады. Кузовтың артқы жағында ішіне кіруге арналған және бүйірінде электр бекетіне, май тарату жүйесіне және жуу қондырғысына жетуге арналған есіктер бар.
А-701М шеберханасының жабдықтары жетекті бензоэлектрлік агрегаттан алады, ал май автомобиль компрессорынан бактарға келетін сығылған ауа қысымымен беріледі. Бұл мақсатта, шеберхана жинағында өзі оралатын шлангасы және пистолеті бар, даңғыра орнатылғын. Бактарды толтыруды, сору және сықағыш магистральдары бар насос көмегімен, жүргізеді.
Бұрандалар гайкаларын бұрау пневматикалық гайка бұрағышпен жүргізіледі (сурет 4).
Белгілеулер: 1-ауыстырмалы бүйірлік бас; 2-шарик; 3-шпиндель; 4-корпус; 5-соққы механизімі; 6-шлицелық муфта; 7-ротор білігі; 8-корпус; 9-қозғалтқыш; 10-саусақ; 11-ауа таратқыш; 12-штуцер; 13-қосу құрылғысы; 14-винт; 15-қосу шүріппесі
Сурет 4 Пневматикалық гайка бұрағыштың сұлбасы
А-701М жылжымалы шеберхана жабдықтарының орналысуы сурет 5 көрсетілген.
Шеберхана жинағына кіретін жабдықтардың көмегімен техникалық қызмет көрсету және жөндеудің технологиялық операциялары жүргізіледі - жуу, ашу, жинау, пісіру, майлау және басқа жұмыстардың түрлері. бағдарламалы мамандандырылған жөндеу мекемелерінде қолданылады.
Белгілеулер: 1 -- жүк көтеру құрылғының жебесі; 2 -- лебедка; 3 -- верстак; 4 -- дизель майының багі; 5 -- солидолсықағыш; 6 -- кузов; 7 -- электрдрель; 8 -- слесарлық қысқыш; 9 -- жуу қондырғысы; 10 -- қол насосының орны; 11 -- жылытқыш қондырғы; 12 -- бензоэлектрлік агрегат; 13 -- дизель форсункаларын реттегіш аспап; 14 -- өзі оралатын шлангасы және пистолеті бар даңғыра; 15 -- - электр қайрау станогі; 16 -- верстак; 17 -- төс; 18 -- трансмиссиялық май багі; 19 -- гидравликалық жүйесінің багі
Сурет 5. A-70IM жылжымалы шеберхана және оның жабдықтарының орналасу схемасы
Май тарату жұмыстары да механикаландырылған, бұл машиналарға техникалық қызмет көрсету кезінде қол жұмыстарын азайтады.
Жинақ біріліктерін солидолмен майлау үшін электрмеханикалық солидолсықағыш қолданылады. Қыс мезгілінде шеберхананы пайдалану үшін кузовты жылытатын қондырғы және май бактарын автомобиль қозғалтқышынан шығатын қалдық газдармен қыздыру құрылғысы қарастырылған, газдың қозғалу бағыты арнаулы таратқышта орнатылған жапқышпен және ауыстыру рычагымен реттеледі.
Жаз кезінде жылыту қондырғысын желдеткіш ретінде қолданады.
А-701М жылжымалы шеберхана тіркемесінің конструкциясын газ және электр пісіру жұмыстарын жүргізуге мүмкіндік береді.
Жылжымалы шеберханалар жабдықтары екі немесе бір өсті тіркемелерге орналастырылуы мүмкін (сурет 6).
Белгілеулер: 1 -- жылытқыш; 3 және19 - слесарлық верстактар; 4 -- гидравликалық пресс; 5 -- электр жүйесін сыртынан қосу щиті; 6 -- тарату құрылғысы; 7 -- форсункаларды тексеру аспабы; 8 -- генератор; 9 -- насос жетегі; 10 -- орындық; 11 -- гидротаратқыш щит; 12 -- майға арналған контейнер; 13 -- бу-ағынды тазартқыш; 14 -- өзі оралатын шлангасы бар даңғыра; 15 -- кабелі бар даңғыра; 16 -- солидолсықағыш; 17 -- электрощит; 18 -- стол үстіндегі бұрғылау станогі; 20 -- стол үстіндегі қайрау станогі; 21 -- киім шкафы
Сурет 6. Жылжымалы шеберхана жабдықтарын орналастыру схемасы
Тіркеме кузовы екі бөліктен тұрады. Алдыңғы бөлігінде слесарлық-реттеу жұмыстар жабдықтары және жұмысшылар орны, ал артқы бөлігінде майлау-толтыру жабдықтары орналастырылады.
Қазіргі кезде агрегатты тәсілмен жөндеу үшін мамандандырылған жылжымалы шеберханалар қолданылады (сурет 7). Мамандандырылған құралдармен кейбір көтеру-түсіру операцияларын орындаса болады, ол үшін автомобиль крандарын шақырудың қажеті жоқ. Ал автомобиль крандарын шақырған жағдайда, олар жұмыстардың тек қана 6 -- 8 % ғана орындап, басқа кезде бос болады. Және ескеретін жағдай, техникалық қызмет көрсету жұмыстары барысында массасы 2 тоннадан аспайтын жинақ бөліктер көтерілуі және жылжытылуы мүмкін.
Белгілеулер: 1 -- гидрокран; 2 -- кузов; 3 -- селен түзеткіші; 4 -- қосалқы бөлшектер шкафы; 5 -- стеллаж; 6 -- компрессор; 7 -- құралдар жинағы; 8 -- верстак; 9 -- жиілікті түрлендіргіш; 10 -- жылыту қондырғысы; 11 -- шкаф; 2 -- пісіру трансформаторы; 13 -- слесарлық қысқыш; 14 -- верстак; 15 -- электрқайрау станогі; 16 -- гидропресс; 17 -- солидолсықағыш; 18 -- май ыдысы; 19 -- бу-ағынды тазартқыш
Сурет 7. Мамандандырылған жылжымалы шеберхана және ондағы жабдықтардың орналастыру схемасы
Жанар-жағар майларды және басқа мұнай өнімдерін еселеп құю үшін, машиналарды пайдалану орындарында жанаржағар май толтырғыштар қолданылады. Олар екі типті болуы мүмкін: өздігінен жүретін және тіркемелі.
Өздігінен жүретін жанар-жағар май толтырғыштар, машиналарға еселеп күнде құю қажет болғанда қолданылады. Бұл мақсатта автоцистерналар пайдалануы мүмкін. Автоцистернадағы бактардың орналасу схемасы сурет 8 көрсетілген.
Белгілеулер: 1 -- дизель жанылғысының цистернасы; 2 -- бензин багі; 3 -- консистентті майлау материалының багі; 4 -- автотрактор майының (автол) багі; 5 -- трансмиссиялық майдың (нигрол) багі; 6 -- дизель майының багі; 7 -- саймандар жәшігі; 8 -- құм жәшігі; 9 -- су багі
Сурет 8. Автоцистернадағы бактардың орналасу схемасы
Мойынтіректерге және басқа үйкелетін механизімдерге солидол жағу үшін, жоғарыда айтылған пневматикалық солидолсықағыштардан басқа, және электромеханикалық солидолсықағыштардан қолданылады. Сондай электромеханикалық солидолсықағыштың принципиалды схемасы сурет 9 көрсетілген. Кері клапан 17 25 -- 40 МПа қысымда іске қосылатын етіп реттеледі.
Белгілеулер: 1-рычаг; 2-кривошип; 3-редуктор; 4-электрқозғалтқыш; 5-шток; 6-плунжер; 7-жұмсартқыш; 8-бункер; 9-шнек; 10-сүзгі; 11-кран; 12-құбыр; 13-клапан; 14-таратқыш кран; 15-пистолет; 16-тарату жеңі; 17-кері клапан; 18-гильза;19-қыртылдақ дөңгелек
Сурет 9. Электромеханикалық солидолсықағыштың принципиалды схемасы
Істен шыққан майларды және жұмыс сұйықтықтарды жинап алу үлкен техникалық, экономикалық және экологиялық маңызы бар. Істен шыққан мұнай өнімдерін жинап алуды техникалық қызмет көрсету бекеттерінде, жөндеу шеберханаларда, жанар май құю және машиналарды майлау және т.б. объектерде жүргізеді.
Техниканың конструкциясына қарай, мұнай өнімдерін жинауға төгу операцияларын тездететін жабдықтар және құрылғылар қолдануы керек.
10 суретте жылжымалы май жинағыштың құрылысы көрсетілген.
3 құбырлардың шарнирлі қосылысы 2 шүмекті картердің майды төгу тесігінің астына дәл апарып қоюға мүмкіндік береді.
Істен шыққан май 3 құбырлармен 4 бакка барады. 1 көру люгы арқылы бактың маймен толу деңгейін бақылайды.
Белгілеулер: 1 - көру люгы; 2 - шүмек; 3 - шарнирлі құбырлар; 4 - бак
Сурет 10. Жылжымалы май жинағыш:
Мұнайдан шыққан, төгілген майлар және сұйықтықтар тығыз резервуарларда сақталады және арнаулы осыған бейімделген тасымалдау құралдарымен тапсыру базаларына жеткізіледі. Мұнай өнімдері қалдықтарын жинауға арналған тұрақты және жылжымалы бекеттер минималды шығынды және қоршаған ортаны ластамауды қамтамасыз ететін құралдармен жабдықталу керек. Істен шыққан майларды пайдалану орындарында және арнаулы бекеттерде тазалап, оларды қайтадан қолдану кеңінен таралуда.
Машиналарды тазарту, төсемі қатты арнаулы алаңдарда (сурет 11) немесе эстакадаларда жүргізілуі мүмкін. Жуудан кейін машиналарды сақтау үшін төсемі қатты алаң жасаған дұрыс. Онда қосымша тазалау, істен шыққан майды ауыстыру және т.б. операциялары орындалады. Алаң жанына істен шыққан майды жинау резервуары орнатылады.
Белгілеулер: 1-бензин, май ұстағыш ластықтарды тұндырғыш; 2-май жинағыш құдық; 3-су резервуары; 4-сору жеңі; 5-насос; 6-қысымды жең; ашық алаң
Сурет 11. Қайтымды сумен қамтамасыздырылған машиналардың сыртын тазалау алаңы
Машиналарды жуу алдында, су тиуге болмайтын бөлшектерді (электржабдықтар және т.б.) брезент немесе полимер материалдарымен жауып қою керек. Боялған бөлшектерді 0,3...0,5 МПа, ал боялмаған бөлшектерді 2 МПа қысымды су ағымымен жуған дұрыс.
ОМ-5359 мониторлық жылжымалы жуу машинасы сурет 12 көрсетілген. Машина тракторларды, ауыл шаруашылық машиналарын, сондай ақ жинақ бөліктерді және бөлшектерді техникалық қызмет және жөндеу кезінде тазартуға қолданылады. Су суйық жанылғы жануы арқасында қыздырылады. Қыздырылған су 2...10 МПа қысыммен, насос шланг және гидромонитор арқылы, тазартылатын бөлшектің бетіне беріледі.
Белгілеулер: 1 -- жанар май багі; 2 -- желдеткіш; 3 -- жанар май насосы; 4 -- жанар май сүзгісі; 5 -- су насосы; 6 -- кожух; 7 -- қалқыма камерасы; 8 -- шығару құбыры; 9 -- форсунка; 10 -- электрод; -- ыстық су багі; 12 -- пульсация демпфері; 13 -- жуу ертіндісінің багі; 14 -- автоматика блогі; 15 -- тұтқа; 16 -- электрқозғалтқыш; 17 -- шланг; 18 -- - гидромонитор; 19 -- сақтық клапан; 20 - -- насос; 21, 22 -- вентилдер; 23 -- рама
Сурет 12. ОМ-5359 мониторлық жылжымалы жуу машинасы:
Майларды және майлау материалдарын ауыстыруға АТО-9966, АТО-9993 және басқа агрегаттары қолданылады, олар істен шыққан материалдарды жинап қана қоймай, жаңа материалдарды корпутарға және картерлерге толтырады.
Машиналардың сақтау кезінде, техникалық қызмет көрсетуге арналған, Т-16М өздігінен жүретін шассиге орнатылған, АТО-99884 ГОСНИТИ агрегаты сурет 13 берілген. Агрегат жағылатын қорғаныс майын 5 м²мин жылдамдығымен береді; АКОР-1 қоспасын 60ºС дейін қыздырады; дизель майы негізінде жасалған консервациялық құрамдарды пневмонасос көмегімен жеткізеді; бояуларды, сұйық майларды және басқаларды коспрессор 0,7 МПа қысымда, 0,5 м³мин өнімділікпен шашады. Агрегатты екі адам істетеді.
Белгілеулер: 1 - мұнай өнімдерін төгу ваннасы; 2 -- электр жүйесін өшіргіш; 3 -- жанар май, жағар май және қысымды ауа беретін шлангыларды өздігінен орайтын даңғыралар; ; 4 -- басқару пульті; 5 -- консервациялық материалдар, бояулармайлағыштар, присадкалар ыдысы; 6 - қысқыш ; 7 - солидолсықағыш; 8 - бөлшектерді тазалауға арналған ванна.
Сурет 13. Машиналарға сақтау кезінде техникалық қызмет көрсетуге арналған АТО-9984-ГосНИТИ агрегаты:
Ауыл шаруашылық техникасын сақтауға дайындау үшін ОЗ-9995 ГОСНИТИ қондырғысы (сурет 14) қолданылады. Бұл қондырғыны әктеуге, дизинфекцияға, өсімдіктердің зиянкестеріне және ауруларына қарсы қолданылуы мүмкін.
Белгілеулер: 1 - рама; 2 -- консервациялық материал багі; 3 -- лакбояу материалдар багі; 4 -- басқару пульті
Сурет 14.Техниканы сақтауға дайындауға арналған ОЗ-9995-ГосНИТИ қондырғысы
Маусымдық жұмыстар аяқталғаннан кейін, машиналардағы шынжырлар шешіледі, ластықтан және шаңнан тазартылады, керосинмен ванналарда жуылады, сығылған ауамен үрленеді (сурет 15 көрсетілген). Тозығы үлкен және көп бөлшектері зақымдалған шынжырлар тасталады. Тозығы аз шанжырлардың зақымдалған бөлшектері ауыстырылады. Бүтін шындырлардың ұзаруын тексереді (бастапқы өлшемнен 4 % аспауы керек).
Ашық алаңдардағы және бастырма астындағы машиналарды сақтау дұрыстығын айына бір реттен кем емес және әр қатты желден, қардан және жаңбырдан кейін тексерген жөн, ал жабық бөлмелерде - екі айда бір рет.
Белгілеулер: 1-сүзгі; 2-сору құбыры; 3-ыдыс корпусы; тор аралық
Сурет 15. Төлкелі-аунақшалы шынжырларды жуу ваннасы
1.2 ОҚО Төлеби ауданы туралы мәлімет
Төлеби ауданы Оңтүстік Қазақстан облысының оңтүстігінде орналасқан әкімшілік аумақтық бөлік. Құрылған уақыты: 1932 жыл. Көлемі: 3,1 мың шаршы км. Аудан орталығы: Ленгер қаласы. Ауыл округтерінің саны: 14. Елді-мекендерінің саны: 60. Халқының саны: 118,4 мың адам.
Төле би ауданы - Оңтүстік Қазақстан облысының оңтүстік-шығысындағы әкімшілік бөлік. Жерінің аумағы 3,1 мың км² (облыстың 2,6%-ын қамтиды). 1932 жылы құрылған (1991 жылға дейін Ленгер ауданы). Тұрғыны 118,4 мың адам. Ұлттық құрамы: қазақтар-69,7%, өзбектер-13,8%, орыстар-6,4%, түріктер-3,0%, әзірбайжандар-2,1%, басқа ұлттар-5%. Аудан жеріндегі 60 елді мекен, 1 қалалық, 14 ауылдық округке біріктірілген. Аудан орталығы - Ленгер қаласы. (1945). Облыс орталығына дейінгі қашықтық: 29 км.
Негізінен сүтті-етті мал, биязы жүнді қой, астық, картоп, жібек кұртын өсіруге маманданған 8 ұжымшар, 4 кеншар болған. Жер бедері таулы, дөңесті жазық. Ең биік жері - Сайрам шыңы (4338 м). Шығысыңда Талас Алатауы, оңтүстік-батыста Өгем, Қаржантау (2500 м), Қазығұрт (1200 м) тау сілемдерінің бөктерінде орналасқан (сурет 16).
Cурет 16. Аудан табиғатынан көрініс
Батысындағы жазықта және тау аңғарларында егіншілікке жарамды суармалы жерлер, жайылымдар, жеміс ағаштары кездеседі. Кен байлықтарынан қоңыр көмір, құрылыс материалдары өндіріледі. Климаты континенттік, қысы жұмсақ, жазы ыстық, құрғақ. Қаңтардың орташа температурасы -3-9°С, шілде айында 24°-26°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері батысында 450 мм, шығысында 650 мм. Топырағы тауда қоңыр, сұр, жазықта саздақты. Дала өсімдіктерінен астық тұқымдас, ақселеу, жатаған, бидайық, беде, тағы басқа; тауда долана, арша, бадам, шырғанақ, итмұрын, тағы басқа өседі. Жануарлардан: қасқыр, аю, барыс, арқар, таутеке, сілеусін, тағы басқа; құстардан - бүркіт, ителгі, кекілік, ұлар мекендейді. Аудан жерімен Ақсу, Сайрамсу, Бадам (өзенде Бадам бөгені салынған) өзендері ағып өтеді. Аудан тұрғындарының орташа тығыздағы 1 км²-ге 34,6 адамнан келеді. Халқы көп ұлтты, негізгі бөлігі қазақтар 70% пайыздан, өзбектер, түріктер, әзербайжандар құрайды. Ірі елді мекендері: Ленгер қаласы, Первомаевка, Көксәйек, Сұлтанрабат, Қамшақ, Тоғыс, Ақжар, Зертас тағы басқа ауылдар.
Ауданның ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері бидай өсіруге (барлық егіс көлемінің 41,7%) маманданған. Мақсары (13,3%), арпа (3,1%), көкөніс (2,3%), картоп (1,9%) өсіріледі. Облыстағы жеміс-жидектің 18,0%-ын береді. Аудандағы ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің 30,0%-ын ет өндірісі, 17,5%-ын дәнді дақыл, 15,0%-ын сүт, 9,6%-ын көкөніс құрайды. Ауданда 36- өндірістік корпоратив, 98- жауапкершілігі шектелуі серіктестігі, 4631- шаруа қожалықтары бар.
Фудмастер-Шымкент компаниясы - сүт өнімдерін, Ақмаржан акционерлік қоғамы - ұн, жем, нан өнімдерін шығарады. Ұйық, тоқыма, тігін фабрикалары, машина жасау зауыты, Оңтүстік мұнай-газ ашық акционерлік қоғамы, Ленгер мұнай барлау скважиналарын сынау экспедициясы жұмыс істейді.
Аудан жерімен Ленгер-Шымкент темір жолы өтеді.
Бүгінгі күнге аудан аумағында пайдаланатын жалпы жер көлемі - 129309 гектар. Оның айдалмалысы - 73625 га, оның ішінде суғармалысы - 10392 гектар, бау - 1705, жайылым - 42786 гектар, орылатын табиғи шөп - 7790 гектар.
Барлық егілген астық көлемі 22524 гектар оның ішінде күздік астық 14000 гектар, жаздық астық 8524 гектар. Одан басқа майлы дақылдар барлығы 10624 гектар, оның ішінде мақсары- 10399, күнбағыс -225 га егілді. Жаңа жоңышқа барлығы - 7700 гектар, оның ішінде арпамен - 441 га, мақсарымен- 4121 га, таза егілгені - 3138 гектар. Барлық орылған астық көлемі - 11200 гектар немесе 49,7 пайыз, орташа өнімділігі әр гектардан 18,5 ц, барлық алынған өнім 20731 тонна.
Бүгінгі күнге ауданда - 79119 ірі қара, оның ішінде - 29778 сиыр, 246380 - қой мен ешкі оның ішінде - 15086 саулық, 22503 - жылқы оның ішінде- 8827- бие және 8864 - бас шошқа бар. Олардан алынған төлге келетін болсақ 22710 - бұзау, 93648- қозы мен лақ, 6206 - құлын, 6368 - бас торай алынды. 100 аналыққа шаққанда 79 - бас бұзау, 97 бас қозы мен лақ, 70 - бас құлын, 776- бас торай алынды. Өндірілген ет - 6508,6 тонна, 27436 тонна- сүт өндірілді.
Аудан бойынша асыл тұқымды мал шаруашылығымен айналысатын агроқұрылымдар Атамекен корпорациясы ЖШС, Бірлік ӨК, Бекшеге ШҚ, Ақсай ӨК, Келешек ЖШС-тері жұмыс істеуде. Мал басын асылдандыру бойынша 14 ауылдық округтерінде 9 қолдан ұрықтандыру пунктері жұмыс істеуде.
Аудан ауыл шаруашылығының түрлі салалары жұмыстарының көріністері 17...19 суреттерде көрсетілген.
Сурет 17. Егін жинау науқаны
Сурет 18. Тамшылатып суғару жүйесі енгізілген жылы жай
Сурет 19. Атамекен корпорациясы ЖШС-нің асыл тұқымды мал фермасы
Ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуы туралы ақпарат кесте 2 келтірілген.
Кесте 2 - Әлеуметтік-экономикалық дамуы туралы ақпарат
Рс
Көрсеткіш
2014 жылдың қаңтар-наурызы
2013 жылдың қаңтар-наурызы
2014жыл 2013 жылға % есебінен
1
2
3
4
5
1
Өнеркәсіп өнімінің көлемі (атқарылған жұмыс, қызмет) қолданыстағы бағада, млн теңге
3504,1
3108,2
х
2
Өнеркәсіп өнімінің нақты көлем индексі, %
104,1
113,2
х
3
Есеп берген шаруашылық субъектілерінің саны, қосалқы кәсіпорындарды қосқанда, бірлік
19
23
х
4
Ауылшаруашылығының жалпы өнімінің көлемі, қолданыстағы бағада, млн теңге
4967,5
4232,0
х
5
Нақты көлем индексі, %
99,5
105,5
х
Мал шаруашылығының өнімдері
6
Мал мен құс еті, тірі салмағында, тонна
6666,8
6660,6
100,1
7
Сүт, тонна
31442,1
31396,1
100,1
8
Жұмыртқа, мың дана
9847,2
9739,0
101,1
9
Мал мен құс саны, бас
10
Ірі мүйізді қара мал
86830
85105
102,0
11
Қой
289168
278537
103,8
12
Ешкі
13838
14345
96,5
13
Жылқы
23600
24330
97,0
14
Түйе
24
19
126,3
15
Шошқа
11193
9506
117,1
16
Құс
301296
297528
101,3
17
Негізгі қорға бағытталған инвестиция, млн. теңге
3881,4
3128,7
116,4
оның ішінде:
18
тұрғын үй құрылысына
106,1
53,7
185,1
19
Пайдалануға берілген тұрғын үй, шаршы метр
6896
5694
121,1
20
Мемлекеттік бюджетке түскен салықтар мен басқа төлемдер (контингент), млн. теңге
963,3
1532,0
62,9
21
Жергілікті бюджетке түскен түсімдер, млн. теңге
496,5
467,4
106,2
22
Жұмыспен қамту органдарына өтініш білдіргендер, адам
1574
860
183,0
23
Жұмыспен қамтылғандар, адам
1206
819
147,3
24
Жалдамалы жұмысшылардың орташа айлық еңбекақысы, теңге (қаңтар-ақпан)
69164
56750
121,9
25
Халық саны мың адам (1 наурызға)
131,1
128,7
101,9
1.3 Аудан бойынша тракторлардың саны
Машина трактор паркінің (МТП) құрамын нормативті әдіспен негіздеу.
МТП құрамын нормативті әдіспен негіздеудің мәнісі келесіде. Экономика-математикалық әдіс негізінде, жоғарыда баяндалғандай, ғылыми зерттеу институттарында тракторлар маркалары және 100 га аударылатын жер үшін есептеліп, әр типтік топ немесе модельдік шаруашылығының егістер құрамын және басқа факторларды ескеріп нормативтер анықталады.
Нақты бір шаруашылықтардың белгілі топқа немесе басқасына жататынын біле отырып, мамандар ұсынатын маркалар бойынша тракторлар мен жұмысшы машиналардың санын мына формулаға сәйкес орнатады
(1)
мұндағы шаруашылықтың аударылатын жер ауданы, га; га есептелген нормативті қажеттілік немесе нормативті коэффициент.
Әр түрлі аймақтар және типтік шаруашылықтар үшін сан мәндері нормативтік анықтамалар түрінде береді.
Мысалы, әр түрлі шаруашылықтар үшін 100 га аударылатын жерге есептегенде тракторлардың және басқа машиналардың нормативтік қажеттілігі тең болады: Т- 4 шынжыр табанды тракторлар - 0,143; жалпы қолданыстағы Т-150К доңғалақты тракторлар - 0,035; әмбебап - топырақ өңдегіш МТЗ-80 тракторлар - 0,217; сүрлем жинайтын КСС-2,6 комбайндары - 0,517; жартылай асапалы ПЛП-6-35 соқалары -0,159 және т.б.
келтірілген мәнін (1) формулаға қойып, әр шаруашылықтың ауыл шаруашылық машиналармен тракторлардағы қажеттілігін есептеуге болады. Мысалы: га аударылатын жері бар аудан үшін болса, (1) формулаға сәйкес Т- 4 шынжыр табанды трактордың қажетті саны тең болады
.
Бұл әдістің артықшылығы шаруашылық мамандары үшін қарапайымдылығында және қолайлығында. Бірақ, белгілі болғандай, барлық көрсеткіштері бойынша ұқсас шаруашылықтар болмайды, сондықтан нормативті әдістің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz