Өндіріске төлемдер құрамы

Қазақстан Республикасының «Қазақстан - 2030» экономикалық және әлеуметтік дамуының стратегилық бағыттарында Республикамыздың көлік және коммуникациялық кешенін ары қарай дамытуға ерекше көңіл бөлінген. Кез-келген мемлекеттің көлік жүйесінде автомобиль көлігі ерекше орын алады. Себебі, мемлекеттің барлық өндірістік және экономикалық салаларында тасымалдануға тиісті жүктер мен жолаушылардың төрттен үш бөлігіне дейін осы автомобиль көлігінің үлесіне тиеді. Ал өз кезегінде автомобиль көлігінің негізгі міндеті халық шаруашылығы мен мемлекет тұрғындарының тасымалдауға деген мұқтаждықтарын дер кезінде әрі сапалы, әрі тез және арзан қамтамасыз ету болып табылады. Автомобиль көлігі басқа көлік түрлерімен салыстырғанда жақын маңға тасымалдау үшін ең ыңғайлы және тиімді көлік түрі болып табылады. Автомобиль көлігінің тиімді және үнемді жұмысы жүк және жеңіл автомобильдерден, автобустардан тіркемелерден және жартылай тіркемелерден құралатын көп салалы автомобиль паркін дұрыс әрі оңтайлы пайдалану арқылы қамтамасыз етіледі.

Техникалық пайдалану автомобиль көлігі жүйесінің бірегей түрі болып табылады. Автомобиль көлігінің алдында тұрған маңызды мәселелердің бірі автомобильдердің пайдалану сенімділігін арттыру және оны ұстауға кететін шығындарды төмендету болып табылады.

Автомобиль көлігінің жылжымалы құрамын техникалық жарамды жағдайда ұстап тұру үшін жұмсалатын еңбек және материалдық шығындары автомобиль көлігіндегі жалпы шығындардың едәуір көп бөлігін құрайды. Техникалық ақаулар салдарынан көлік құралдарының бос тұруы мемлекеттің, халық шаруашылығының мақсаты үшін көптеген материалдық шығындар келтіреді. Осы шығындарды азайту автомобиль көлігі саласындағы қызметкерлердің маңызды міндеті болып табылады.

Бұл материалдық және еңбек шығындарды өз кезегінде өндірістік процесстерді кең көлемде механикаландыру және автоматтандыру, сонымен қатар өндірісті басқару мен ұйымдастыруды жетілдіру арқылы азайтуға болады. Бұл проблема бірінші жағынан, автомобиль жасау кәсіпорындарының сенімділігі жоғары және жаңа технологиямен автомобильдер шығару, ал екінші жағынан, автомобильдерді техникалық пайдаланудың тәсілдерін жетілдіру, еңбек өнімділігін арттыру, автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен жөндеу жұмыстарының еңбек көлемін азайту, автомобильдердің жөндеу аралықтарындағы жүретін жол көлемін ұлғайту арқылы шешуге болады.

1. «Тараз Пасс Транс» ЖШС өндірістік шараларын талдау.

1. Тарихы мен жалпы мінездемесі.

«Тараз Пасс Транс» ЖШС 2007 жылы қыркүйек айының 1- де « № 2 автобус паркі» ААҚ негізінде ұйымдастырылған. Ең басында кәсіпорын Жамбыл автотресінің 18. 05. 1996. жылда шыққан № 231 үкіміне сай ұйымдастырылды және Жамбыл автобус паркі деп аталды. Сонан соң 1995 жылы ҚР ұлттық жекешелендіру бағдарламасы бойынша АҚ болып қайта құрылып «№2Автобус паркі» ААҚ деп аталынды және Жамбыл облысының әділет басқармасында 28. 12. 1995 жылы тіркеліп № 581- 191-АҚ куәлігі берілді. “Тараз Пасс Транс” ЖШС Тараз қаласының шығыс жағындағы Жамбыл даңғылының бойына орналасқан.

Жоғарыда қарастырылған кәсіпорын Тараз қаласының автобекет маңында Жамбыл даңғылының бойына орналасқан. Бұл мекеменің негізгі мақсаты халыққа облыс төңірегінде және қалааралық маршруттар бойынша жолаушылар тасымалдау үшін қызмет көрсету, акционерлік қорды осы мақсаттар үшін пайдаланып табыс табу. 2008 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша серіктестікке 98 адам жұмыс атқарған. 2010 жылғы көрсеткіштер бойынша парктің пайдалану коэффициенті 0, 75 болды. Соңғы 2 жыл ішінде 61 дана автокөлік кредит және лизинг бойынша алынды. Бұл мекеме Тараз қаласындағы үш үлкен жолаушылар тасымалдау мекемесінің біреуі болып саналады.

Серіктестік ұжымы 2011 жылы жалпы жолаушылар тасымалдау тендеріне қатысып, жалпы ұзындығы 5052, 7 км құрайтын 25 - маршрутты жеңіп алды. Оның ішінде қала маңында жолаушылар тасымалдаудан 12 - маршрут, олардың ұзақтығы 593 км, қалааралық жолаушы тасымалынан 8 - маршрут, ұзақтығы 4335 км, қаланың ішінде 5 - маршрут жалпы ұзындығы 124, 7 км.

Осы маршруттарға байланысты әр - түрлі автобустар пайдаланылады. Мысалы Лаз-42021-2, Ик-260-3П, Ик-260-2, Ик-263-3, Ик-250-6, Ик-250/259-1, Ик-256-6, SETRA -13, Займлер-Бенц-2, Неоплан- 1, Газель- 38, Паз-320517-12, Паз- 32054-24, Лаз-695-6, Faw Ca 6602-49, Газ 31029-1, Газ 31010-1, Камаз 4310-1, Краз 256 Б-1, ММЗ-4502-1, Газ-5327-1, Зил-431410 автокран-1 автобустары қала маңындағы маршруттарда пайдаланылады. Тараз - Алматы, Тараз - Шымкент сияқты қалааралық маршруттарда пайдаланылады сиымдылығы және қуаттылығы жоғары Икарус - 250, Икарус - 256 және “Сетра” автобустары пайдаланылады. Алыс шетел автобустарының ТМД елдерінің автобустарына қарағанда қуатты дизель қозғалтқыштары, техникалық және жылдамдық сипатамалары, кәзіргі талаптарға сай келетін автобус салондары олардың артықшылықтарын көрсетеді.

Сонымен қатар мұндай автобустардың кемшіліктері де бар. Оларға автобустардың қымбаттылығы, қосалқы бөлшектерінің табылмауы, жөндеу жұмыстарының күрделілігі жатады.

«Тараз Пасс Транс» ЖШС орналасу сұлбасы 1. 1. -суретте көрсетілген. Мекеменің жалпы территориясының ауданы 6, 8273 га құрайды. Бұл ауданда БТП, қазандық, асхана, монша, автобус жуғыш, ЖМС, әкімшілік үйі, өндірістік корпус ж. т. б. ғимараттар орналасқан. Жұмысшылырдың жалпы саны 64 адам. Олардың 18-і инженер-техникалық жұмысшылар мен қызметші мамандар, 9-і жүргізуші, 3-ы жөндеу-қызмет көрсетуші жұмысшылар және 6-і басқада жұмысшылар. Жолаушыларды тасымалдау қала ішіндегі 29 маршруттар бойынша 103 автобус жұмыс істейді және де 6 автобус үш арнайы маршруттар бойынша жолаушы тасымалдайды.

1. 1 сурет « ТаразПассТранс» ЖШС орналасу сұлбасы

1- әкімшілік корпус; 2- жөндеу кешені; 3- диагностика; 4- диспетчер бөлмесі; 5- подстанция ; 6- БТП ; 7- ТҚ-1 және ТҚ-2 зоналары; 8- шина-кузовтық монтаждау цехы; 9- оқызмет көрсету кешені; 10- механикалық жуу; 11- консервация; 12- автобустарды жөндеу бастырмасы; 13- автобустарды жинау; 14-кислотная; 15-жағар май; 16- АЗС; 17-ашық тұрақ ;

Қосымша 3 қалалық, 12-і қала маңындағы, 14 қалааралық маршруттар бар. Барлық қиындықтарға қарамай жолаушыларға тасымалдау қызметін көрсету бойынша үлкен жұмыстар жасалынып жатыр. Бір жылдың ішінде автобустардың қозғалыс графигіне 28 автобус қосылды, маршруттардағы рейстер саны 29-ға дейін көбейтілді.

Жолаушыларды тасымалдау жұмыстарын оңтайландыру үшін өндірісті басқару орталығы құрылған. Өндірістегі барлық жұмыстардың ақпараты осы орталықа келіп түседі және орталықтың мәлеметтері бойынша шешім қабылданады. Өндірісті басқару жұмыстары негізінен бас инженер мен пайдалану бөлімінің құзырына берілген. Бас инженердің қарамағында бірнеше бөлімдер мен цехтар бар. Бөлімдерге жоспарлау - экономикалық және қозғалыс қауіпсіздігі бөлімдері жатса, цехтардан кузов цехы, ТҚ комплексі, АЖ аймағы, жуып - тазалау аймағы мен қоймалар жатады.

Мекеменің өндірістік - шаруашылық әрекеттерінің жақсаруына өзін-өзі ақтау және еңбектің арендалық қатынастарына өту бойынша бизнес - жоспардың орындалуы себеп болды. Мекеменің жұмыстарын ұйымдастыру кіші әкімшіліктің қызметімен атқарылады. Мекеме төрағасы өндірісті жалпы басқарады және қосалқы бөлшектерді жеткізу, келісімдер жасау, сұраныстар жасау т. б. жұмыстармен айналысады. «Тараз Пасс Транс» ЖШС басқару структурасы 1. 2. - суретте көрсетілген. Директордың орынбасары инженерлік-техникалық мәселелер мен тікелей өндірісті ұйымдастырумен шұғылданады, жұмыстардың орындалуын бақылайды, жұмыс жоспарын жасайды, қоймадағы қосымша бөлшектерді бөлістіреді т. б.

1. 2-сурет. Мекеменің басқару сұлбасы

Осы маршруттарға байланысты әр - түрлі автобустар пайдаланылады. Мысалы Лаз-42021-2, Ик-260-3П, Ик-260-2, Ик-263-3, Ик-250-6, Ик-250/259-1, Ик-256-6, SETRA -13, Займлер-Бенц-2, Неоплан- 1, Газель- 38, Паз-320517-12, Паз- 32054-24, Лаз-695-6, Faw Ca 6602-49, Газ 31029-1, Газ 31010-1, Камаз 4310-1, Краз 256 Б-1, ММЗ-4502-1, Газ-5327-1, Зил-431410 автокран-1 және автобустары қала маңындағы маршруттарда пайдаланылады

Тараз - Алматы, Тараз - Шымкент сияқты қалааралық маршруттарда пайдаланылады сиымдылығы және қуаттылығы жоғары Икарус - 250, Икарус - 256 және “Сетра” автобустары пайдаланылады. Алыс шетел автобустарының ТМД елдерінің автобустарына қарағанда қуатты дизель қозғалтқыштары, техникалық және жылдамдық сипатамалары, кәзіргі талаптарға сай келетін автобус салондары олардың артықшылықтарын көрсетеді.

FawCa 6602 маркалы автобустар ең көп санды немесе 45, 0% құрайды. Олардан кейін Газель автобустары 23, 8%, ПАЗ-3205 автобустары 20, 0%, Икарус автобустары 13, 1%. Автомобиль паркінің пайдалану мерзімі бойынша құрамы 1. 4. суретте және 1. 2. кестеде көрсетілген.

Арнайыландыру коэффициентін келесідей есептейміз, К _с :

$K_{C} = \frac{100}{\sum_{}^{}{У_{в}\left( 2_{і} - 1 \right) }}$ , (1. 1) (1. 1)

мұндағы $\sum_{}^{}У_{в}$ - көрсетілетін қызметтердің меншікті салмағы, %;

i - ранжирленген қатардағы көрсетілетін қызметтердің меншікті салмағының реттік нөмірі.

Арнайыландыру коэффициентін 2012 жылдың мысалында есептейміз. Арнайыландыру коэффииценттерінің барлық үш талданатын жылдағы мәнін 1. 1-ші кестеде көрсетеміз.

$$К_{С} = \frac{100}{76 \times (2 \times 1 - 1) + 14, 6 \times (2 \times 2 - 1) + 6, 4 \times (2 \times 3 - 1) + 2, 3 \times (2 \times 4 - 1) + 0, 7 \times (2 \times 5 - 1) } = 0, 57$$

Арнайыландыру коэффициенттері 2004 - 0, 59; 2005 - 0, 61; 2006 - 0, 57 арнайыландырудың жоғарғы деңгейін көрсетеді.

1. 1-ші кестедегі мәліметтерді талдай отырып, кәсіпорынның негізгі іс-қызметінің түрі мердігерлік жұмыстар екенін көріп отырмыз, оған келесі жұмыстар кіреді: суқұбырларын салу, ұңғымаларды бұрғылау мен жөндеу, тоғандарды қайта құру және т. б. 2011 жылдан 2012 жылға дейін 2 еседен астам өскен мердігерлік жұмыстардың пайызының ұлғаюымен байланысты арнайыландыру коэффициенті шамалы төмендеді.

Жалпы көрсеткіштер келесі болып табылады: жалпы өнім бойынша қор беру (ФД), қорсыйымдылық (ҚС), қормен жарақтаулық (ҚЖ) . Оларды келесі формулар бойынша есептейміз:

$ФД = \frac{ВП}{ОПФ}$ (1. 2)

$ФЕ = \frac{ОПФ}{ВП}$ (1. 3)

$ФВ = \frac{ОПФ}{ЧР}$ (1. 4)

мұндағы ВП - жалпы өнімнің құны, мың теңге. ;

ОПФ - негізгі өндірістік қорлардың құны, мың теңге. ;

ЧР - қызметкерлердің ортажылдық саны, адам.

Кестеде келтірілген мәліметтерден өндірістің өсуі жүріп жатқанын көреміз, себебі қызмет көрсетулерді іске асырудан түскен ақша 20 пайызға ұлғайды. Мамандардың елеусіз ағулығы байқалып отыр және, негізінен, бұл ақиқат 2011 жылы қормен жарақтанулық деңгейінің кішкене құлдырауына әсер етеді. Негізгі өндірістік қорлардың ортажылдық құны 2012 жылдың деңгейінде қалған, бұл қорберудің ұлғаюына және қорсыйымдылықтың төмендеуіне әсер еткен.

1. 2 Кәсіпорынның экономикалық сипаттамасы

"Тараз Пасс Транс" ЖШС ғимараттардың құрылысын, құрылыс материалдарын сатуды, сонымен қатар жекеменшік тұрғын емес жылжымайтын мүлікті жалға беруді және құрылыс техникасына қызмет көрсетуді іске асырады. Жылжымалы тізбекті сақтау, техникалық қызмет көрсету мен жөндеу фирманың алаңында өз күшімен жасалынады.

Экономикалық іс-қызметтің негізгі мақсаты пайданы алу және осы көрсеткіш бойынша бүтіндей жұмыс нәтижелерін бағалауға болады. (1. 1 -кесте) .

Кесте 1. 1 Көрсетілетін қызметтердің құрылымы

Жекеменшік фирма үшін пайдалық маңызды, себебі оларға мемлекеттің көмегіне сенуге болмайды, шығындық жағдайында оларды банкроттық күтеді. (1. 2-кесте)

Кесте 1. 2 - Негізгі өндірістік қорлар

Кәсіпорын жұмысының қаржылық іс-қызметі туралы мәліметтер 1. 3-ші кестеде келтірілген.

Кесте 1. 3 Кәсіпорын жұмысының қаржылық нәтижелері

1. 3-ші кестені талдай отырып, экономикалық көтерілу байқалады, 2005 жылмен салыстырғанда өсім 90 пайыз дерлік құрды, ал 2004 жылға қатысты пайда 7 есе өсті. Мұндай нәтижелерге өзіндік құнның минималды қымбаттауы кезінде табыстың ұлғаюы есебінен қол жеткен.

Кәсіпорын өндірісінің көрсеткіштер динамикасы 1. 4-ші кестеге жинақталған.

Кесте 1. 4 - Өндіріс көрсеткіштерінің динамикасы

1. 4-ші кестенің негізінде кәсіпорын өндірісінің динамикасы жақсарды деген қорытынды жасауға болады. Пайда ұлғайды, сәйкесінше сондай пайызға жалақы қоры да өсті, ал қызметкерлердің шамалы ұлғаюымен бірге жалақының 65 пайызға өсуін берді. Экономикалық өсумен бірге рентабельділік деңгейінің 2011 жылы 3, 8 пайыздан 2012 жылы 19, 9 пайызға дейін жоғарылауы қосалқы жүреді, динамиканы ескере отырып, жылдам дамитын фирмаларға жатқызуға болады.

1. 3 Өндірістік төлемдер және өнімнің өзіндік құны

Өнімнің өзіндік құны кәсіпорын жұмысының ең маңызды көрсеткіштерінің бірі, өнімнің өндірісіне ақшалай төлемдерді көрсетеді және бағақұру процесінде негізгі фактор болып табылады. Өзіндік құнның деңгейінен кәсіпорынның іс-қызметінің қаржылық нәтижелері және оның салдарынан өндірістің кеңею ырғақтары тәуелді болады. Өзіндік құнға әсер ететін факторларды құрылымдық қарастыру кезінде ең салмақты құрамаларды, сонымен қатар олардың төмендеу жолдарын айқын бақылап өтуге болады. Кез келген өндірісте жоғалтусыз өзіндік құн төмендейтін, ал кейде сапа ұлғаятын төлемдерді төмендететін факторларды табуға болады, бұл өзіндік құнды басқару деп аталады. Осы басқарудың негізгі элементтері төлемдерді жоспарлау, нормалау, өзіндік құнды болжау, талдау және бақылау болып табылады. Өндіріске төлемдер құрамы 1. 5-ші кестеде жазылған.

Кесте 1. 5 - Өндіріске төлемдердің құрамы

Кестеден негізгі төлемдердің негізгі бөлігі бұл шикізат пен материалдар 2011 жылы 5 пайызға төмендегенін, бірақ өзіндік құны 12 пайызға ұлғайғанын және бұл жалақы қорының ұлғаюымен байланысты екенін көреміз. Тозу деңгейі елеулі өскен, бұл өсу 2012 жылы техниканың 3 бірлігін сатып алумен байланысты.

1. 4 Жылжымалы тізбекті сақтау

«Тараз Пасс Транс» ЖШС-ның іс-қызметінің негізгі сферасы құрылыс болып табылады және техниканың бір бөлігі, негізінен құрылыстық, ашық учаскелерде құрылыс нысанына тікелей жақын арада сақталынады. Күнделікті алаңға қайтып келетін жылжымалы тізбек сақтау тәсілі бойынша екі топқа бөлінеді: жылытылатын бокстарда және ашық алаңшаларда. Бокстарда басымдау жеңіл көлік сақталынады, осы машиналардың жүргізушілері гараждағы тазалық пен тәртіпке, сондай-ақ өрт қауіпсіздігіне жауап береді.

Ашық алаңшаларда жүк автомобильдері мен арнайы техника сақталынады. Кәсіпорын бойынша қозғалыс бағытжолдарынан алшақтанған орындарда қосалқы бөлшектерге тағайындалған ақаулы техника тұр. Жөндеуді күтудегі техника өзінің әдеттегі сақталу орындарында және шеберханада тұр. Ашық алаңшаларда жинастыруды трактордың көмегімен өткізеді. Кәсіпорынның алаңы айқындау ЭМДП. 01. 009. 000Д2 парағында ұсынылған.

Алаңның негізгі өлшемдері мен меншікті салмағы 1. 6-шы кестеде ұсынылған.

Кесте 1. 6 - «Тараз Пасс Транс» ЖШС алаңында орналасқан құрылыс ғимараттарадың өлшемі мен сипаттамасы

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс