Айналымдағы техникалық әсерлесу саны

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:

Кiрiспе

Техникалық пайдалану автомобиль көлiгi жүйесiнiң бiрыңғай түрi болып
табылады. Автомобиль көлiгiнiң алдында тұрған маңызды мәселелердiң бiрi
автомобильдердiң пайдалану сенiмдiлiгiн арттыру және оны ұстауға кететiн
шығындарды төмендету болып табылады.
Дегенмен, автобус паркiнiң техникалық күйiн жақсарту өте баяу
жүргiзiлуде. Бұл мәселенi шешу бiр жағынан сенiмдiлiгiн жоғары автобустарды
техникалық пайдалану әдiстерiн жетiлдiру, еңбек өнiмдiлiгiн арттыру,
техникалық баптау және жөндеу жұмыстарының еңбек сыйымдылығын төмендету
автобустардың жөндеу аралық жүрiсiн арттыру есебiнен қамтамасыз етiледi.
Нұсқалған шарттарға қосымша жылжымалы тiзбектiң ақаусыз күйде демеуге
қажеттi өндiрiстiк негiздi құру, өндiрiстiк процесстердi механикаландыру
және автоматтандыру құралдарын кеңiнен енгiзудi талап етедi. Қазiргi
уақытта автокөлiк кәсiпорындарындағы өндiрiстiк процесстердi
механикаландыру деңгейi салыстырмалы түрде шамалы ғана.
Автомобиль көлiгi қалалардағы, сондай-ақ ауылдық жерлердегi тұрғындар
үшiн де зор маңызға ие болады. Ол халықтық экономикалық және мәдени
тұрмыстық өмiрiн көтеруi қала мен ауыл арасындағы әлеуметтiк-техникалық,
экономкалық және мәдени дамуындағы қарама-қайшылықтарды аластатуға, орталық
облыстар, елiмiздiң шалғай жатқан аудандарындағы тұрғындардың өмiрiндегi
жағдайларды теңестiруге септiгiн тигiзедi. Автомобиль көлiгiнiң басты
мiндетi халық шаруашылығы мен тұрғындардың жүктердi материалдық және еңбек
қорларының мүмкiн боларлық ең төменгi шығындарын пайдалана отырып
тасымалдаудағы қажеттiлiгiн сапалы уақытылы қамтамасыз ету болып табылады.
Бұл мәселенi шешу жалпы пайдаланудағы автомобиль көлiгiн пайдалануды, жүк
және тауар айналымдарын арттыруды, материалдық-техникалық негiздi бекiтудi
жеке көлiк құралдарын iрi автокөлiк кәсiпорындарда шоғырландыру, жылжымалы
тiзбектiң техникалық баптауы мен жөндеуiн жақсартуды талап етедi [4].
Дегенмен, автобус паркінің техникалық күйін жақсарту өте баяу
жүргізілуде. Бұл мәселені шешу бір жағынан сенімділігі жоғары автомобиль-
дерді шығару, ал екінші жағынан автомобильдерді техникалық пайдалану
әдістерін жетілдіру, еңбек өнімділігін арттыру, техникалық баптау және
жөндеу жұмыстарының еңбек сыйымдылығын төмендету, автобустардың жөндеу
аралық жүрісін арттыру есебінен қамтамасыз етіледі. Нұсқалған шарттарға
қосымша жылжымалы тізбекті ақаусыз күйде демеуге қажетті өндірістік негізді
құруды, өндірістік процесстерді механикаландыру және автоматтандыру
құралдарын кеңінен енгізуді талап етеді. Қазіргі уақытта АЖТК-дағы
өндірістік процесстерді механикаландыру деңгейі салыстырмалы түрде шамалы
ғана, жұмыстардың түрлері бойынша 50 пайызға жуық шаманы құрайды.
Техникалық баптау мен жөндеуінің пайдалану процессі өндірісті одан әрі
автоматтандыру және механикаландыру еңбек өнімділігін және жөндеу сапасын
арттыруға қажетті технологиялық аспаптар мен жабдықтарды қолдануды
қарастыруда. Дипломдық жобаның таңдалған тақырыбынан шыға отырып,
техникалық баптау тиімділігін арттыру жолдарын іздестіру және ТҚ-дың
технологиялық процесін механикаландыру АЖТК-дағы жекеленген мәселелердің
бірі болып табылады деген қорытынды жасауға болады [4].
Тарихи тұрғыдан алғанда, еліміздің аумағы арқылы шығыстан батысқа және
кері қарай көлік легі тоқтаусыз өтіп жатты, ал олардың жылжу жиілігі
азаятын емес. Қазақстанның міндеті отандық көлік – коммуникация кешенінің
бәсекелестік қабілетін және аумағымыз арқылы өететін сауда легінің ұлғаюын
қамтамасыз етуде.
Белгілі-бір дәрежеде бұл сала біршама дамыған, ол ұзақ мерзімдік
келешекте Жан-жақты өсу стратегиясына ілесуге тиіс, мұның өзі ұлттық
нарықта жан-жақты жетілдіруге және біздің көлік пен коммуникациялық
қызметімізге ден қоятын жаңа нарықтарды іздеуге салды. Бұл стратегия
автомобиль жасау, туризм, қызмет жүйесі, жол және күрделі құрылыс салаларын
барған сайын дамытуға және отандық сенімнің құнындағы көлік шығысын
кемітуге жәрдемдесетін болады.
Автокөлік, автомобиль тасымалдары және автомобиль жолдарын дамытуды
мемлекет басшысы Қазақстан-2050 стратегиясын іске асырудың бастапқы
кезеңінің бірқатар міндеттерін шешу қажеттігіне тоқталды [1].
Еліміздің бес өңірінде қоғамдық таңдалымы өтетін бұл бағдарлама
отандық көлік қатынасы жүйесіне халықаралық сапа талаптарын енгізуді
көздейді. Жолаушыларды тасымалдау ісін жаңа деңгейге көтерумен қатар,
елімізде жаңа автовокзалдар, автобекеттер, темір жол вокзалдары мен
аэродромдар салынатын болады. Сонымен қатар теміржол магистральдары желісін
кеңейту жүргізілетін болады.

1. ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА ТАҚЫРЫБЫН ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГIЗДЕУ

1.1 “Жаңатас-көлiк” ЖШС-нiң пайда болу және даму тарихы

Автокөлiк кәсiпорны 1967 жылдың мамыр айында пайда болған, ол кезде
бұл № 14 автобаза болатын.
Барлық автобазалардан 10 автомашиналардан әкелiне бастады. Барлық
автомобильдер қала құрылысында, фабрикалар мен зауыттарда, Жаңатас-Қаратау,
Жаңатас-Байқадам-Ақкөл, Ынтымақ су қоймасының құрылыстарында жұмыс iстедi.
Бүкiл жылжымалы тiзбек ашық аспан астында орналасты, жөндеу шеберханалары
жоқ болатын. Жөндеу жұмыстарының барлығы ашық аспан астында, яғни көшелерде
жүргiзiлетiн.
База жұмысшыларының күшiмен 1968 жылы база аймағы, жөндеу
шеберханалары, әкiмшiлiктi-тұрмыстық тұрағы салынды.
1969 жылы автобазаға автобустар әкелiне бастады. Бұл ПАЗ-651, ПАЗ-652
және ЛиАЗ-158 маркалы автобустар болатын.
Осы машиналар жол бойында жұмысшыларды тау-кен орындарына және керi
бағытта, сондай-ақ жолаушыларды тұрғын үйлерге тасымалдаумен айналыса
бастады.
Жүк машиналары жаз басталысымен сонау қара күзге дейiн ауыл
шаруашылығы өнiмдерiн тасымалдау және егiс науқанына Қостанай, Көкшетау,
Ақмола облыстарына жол жүретiн.
1972 жылы автобаза ЛАЗ-695 маркалы автобустарын ала бастады, осы
мезеттен бастап жылжымалы тiзбек жаңара бастады. Жаңатас-Жамбыл, Жаңатас-
Шымкент, Жаңатас-Кентау, Жаңатас-Шолаққорған сияқты жаңа бағытжолдар
ашылып, тұрғындарға қызмет ете бастады.
1985 жылы жолаушылар тасымалдау автокөлiк кәсiпорны “Ақ жол”
акционерлiк қоғамы болып қайта құрылды.
Ал 2004 жылы жолаушылар мен жүк тасымалдау кәсiпорындары бiрiктiрiлiп
“Жаңатас-көлiк” жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгi құрылды.
Қазiргi уақытта ЖШС-тiң жылжымалы тiзбегiнiң 120 бiрлiгiне ие болып
отыр. 268 адам, оның iшiнде жүргiзушiлерi –166, жөндеу жұмысшылары - 44,
көмекшi жұмысшылары - 30 адам, ИТК мен қызметшiлер - 28 адам еңбек етедi.
Бүгiнгi таңда күн сайын жол бойына 65-67 автокөлiк шығып отырады
[2,3].

1.2 Өндiрiстiк –техникалық негiздiң күйi

Автомобильдер паркiн техникалық ақаусыз күйде ұстау үшiн, автомобиль
көлiгiнiң кәсiпорны жылжымалы тiзбектi сақтау, ағынды жөндеу және
техникалық баптауға, сондай-ақ персонал жұмысының қажеттi жағдайларын
жасауға арналған үймереттердiң, ғимараттардың, жабдықтар мен аспаптардың
жиынтығы болып табылатын өндiрiстiк-техникалық негiзге ие болады.
Өндiрiстiк-техникалық негiзге қойылатын негiзгi талаптар – жылжымалы
тiзбектiң тасымалдауларды ең төменгi еңбек шығындарына қол жеткiзе отырып
орындауға керектi техникалық дайындық күйiнiң қажеттi деңгейiн қамтамасыз
ету.
Өндiрiстiк-техникалық негiздiң даму деңгейi кәсiпорын жұмысының
көрсеткiштерiне айтарлықтай әсер етедi. Өндiрiстiк-техникалық негiз негiзгi
өндiрiстiк қорлардан 56 пайызды құрайды, ал қалған 44 пайызы жылжымалы
тiзбек паркiнiң үлесiне тиедi.
Мұнымен қатар кәсiорын талдамасы өндiрiстiк-техникалық негiздiң алға
шығуына қарамастан, оны пайдалану дәрежесi жоғары емес екендiгiн көрсетiп
отыр. Жұмыс уақытының механикаландырудың төменгi деңгейде болу салдарынан
жоғалтулары 25-40 пайызды құрайды.
Өндiрiстiк-техникалық негiздi дамыту кәсiпорынды кеңейту, қайта
конструкциялау және жарақтандыру есебiнен жүзеге асады. Өндiрiстiк-
техникалық негiздiң басты элементтерi кәсiпорынның бас жоспарында
көрсетiлген. Бас жоспарда барлық ғимараттар, үймереттер мен алаңшалар
габариттiк сызбалар түрiнде келтiрiлген.Өндiрiстiк тұрақта бекеттiк және
аумақшалық жұмыс орындары, ағынды жөндеу аймақтары, техникалық баптау
желiлерi мен оларға қатар жатқан қоймалар орналасқан. Сондай-ақ бақылап-
өткiзу пунктiнiң, әкiмшiлiктiк-тұрмыстық тұрықтың, медпунктiң жекеленген
ғимараттары нұсқалған.
ЛАЗ-695, ЛиАЗ, ПАЗ, КАВЗ автобустары үшiн 50 қондыру орнына арналған
жөндеу шеберханалары бар. Шеберханалардың құрамына – аккумуляторлық цех,
токарлы цех, моторлы цех, электр цехы, желiмдеу цехы, агрегаттық цех,
мыстау цехы, қосалқы бөлшектер мен материалдар қоймасы, дәнекерлеу цехы,
санитарлы-тұрмыстық үймереттер кiредi [2,3].

”Жаңатас-көлiк” ЖШС-нiң аймағында парктiң жылжымалы тiзбегiн жанар май-
майлау материалдарымен толық қамтамасыз ететiн ЖҚБ және автомобильдердi жуу
орны бар.

Кәсiпорын аймағын кiре-берiс жерде бақылау техникалық пунктi, сондай-
ақ жұмыс басында және аяғында куәландыратын медпункт, автомобильдердi
диагностикалау және техникалық баптау (ТҚ-1 мен ТҚ-2) пунктерi салынған.

1.3 Автомобильдердiң күйi мен саны

”Жаңатас-көлiк” ЖШС-нiң балансында жолаушыларды Жаңатас қаласында
тасымалдауға, сондай-ақ қала арасындағы тасымалдауларды қатынауға арналған
57автобус бар, ал жүк автомобильдерiнiң саны – 30.

Көлік құралдарының маркалары бойынша сандық үлестiру төмендегi 1.1-
кестеде келтiрiлген [2,3].

Қазiргi уақытта автомобильдердiң көпшiлiгi жөндеудi керек етедi, бұл
соңғы 3-4 жылда қосалқы бөлшектер мен материалдардың жоқтығымен, оларға
деген бағаның күрт өсуiмен байланысты. Кәсiпорынның қазiргi жағдайларында
барлық жылжымалы тiзбектердi жаңартуға және күрделi жөндеуден өткiзуге
шамасы келмей отыр.

Көптеген автомобильдер жүрiстi қалыпты тыс шамадан жүрiп өткен, бiрақ
техникалық баптау мен ағынды жөндеуге қажеттi қосалқы бөлшектер мен
материалдардың болмау есебiнен тұрып қалуда.

Кесте 1.1

Жылжымалы тізбек саны мен түрлері

№ Көлік құралдарының атауы Бірлік саны
1 ЛАЗ-695 12
2 ЛАЗ-697 3
3 ЛАЗ-699 2
4 ЛАЗ-42021 4
5 Икарус-256 8
6 Mersedes – Bens 5
7 SCANIA 10
8 FAWCa 6602 10
9 КаВЗ-685 (тех.помощь) 3
Барлығы 57
10 КамА-5511 11
11 КамАЗ-5320 19
Барлығы 30
12 ГАЗ 3110 Волга 3
13 Mersedes – Bens-320 1
14 Бензовоз АЦ-4,2-130 2
Барлығы 6
Жалпы 93

Алдыңғы жылдарда кәсiпорын басшылығы жаңа модификациялы
автомобильдердi сатып алуға, сонымен қатар автомобильдердi сығылған және
сұйытылған газбен жұмыс iстейтiн тораптар мен қондырғылармен қайта
жарақтауды жоспарлап отыр.

1.4 Кәсiпорынның қаржылық-шаруашылық қызметiн талдау

Талдаудың мақсаты - қызмет ету нәтижелерiнiң пайдалану, техникалық
және ұйымдастыру себепкерлерiнен тәуелдiлiгiн ашып көрсету. Талдау
көмегiмен әрбiр себепкердiң жоспарды орындауға әсерiн анықтаймыз да,
өндiрiс қорларын табамыз, жұмыстағы кемшiлiктердi ашып көрсетемiз. Талдауға
арналған негiзгi материал кәсiпорын қызметiнiң барлық жақтарын толығырақ
қамтитын жылдық есеп беру жазбалары болып табылады.

Талдауға қажеттi шартты материалдар сондай-ақ пайдаланудың нақты
жағдайларын, кәсiпорынның техникалық жарақталу деңгейiн, ұйымдастыру
құрылымын ескере отырып, қарастырылатын оперативтiк, бухгалтерлiк және
статистикалық есеп берудiң мәлiметтерi болып табылады.

Талдаудың негiзгi мiндеттерi:

жоспардың кәсiпорын жұмысының өндiрiстiк, пайдалану және
қаржылық көрсету бойынша орындалу дәрежесiн анықтау;

белгiленген тапсырмалардың асыра орындалуын немесе толық
орындалмауын түсiндiретiн себептер мен себепкерлердi табу;

өндiрiс қорларын анықтау [2,3].

1.4.1 Жолаушылар мен жүктердi тасымалдаулар көлемiн талдау

Тасымалдаулар көлемi кәсiпорынның тасымалданған жолаушылар саны мен
жүктердiң көлемiмен сипатталады. Төмендегi 1.2-кестеде соңғы үш жылдағы
жолаушылар мен жүктердi тасымалдаулар көлемi көрсетiлген [2,3].

Кесте 1.2

Тасымалданатын жолаушылар саны мен жүктер көлемi

Көрсеткiштер Өлшем бiрлiгiЖылдар
2010 2011 2012
Тасымалданатын жолаушылар саны мың жолаушы 793,0 780,5 830,5
Тасымалданатын жүк көлемi мың тонна 420,5 380,1 410,9

Жолаушылар мен жүктердi тасымалдауларын талдай отырып, 2010 жылдан
2012 жылға дейiнгi аралықта жолаушылар мен жүктердi тасымалдаулар көлемiнiң
жүйелi түрде артқанын байқау қиын емес.

Бұл көптеген ұйымдардың жұмысын тоқтатуларымен байланысты болып отыр.

Сондай-ақ тасымалдаулар көлемiнiң баяу өсуіне автомобильдердiң
техникалық баптау мен жөндеуге қалыптан тыс тоқтап бос тұрулары, қосалқы
бөлшектер, материалдар мен жанар май-майлау материалдарының жоқтығы да әсер
етуде.

Соңғы жылдардағы өсу кәсiпорын әкiмшiлiгiнiң қиын жағдайдан шығу үшiн
автомобильдердiң бiраз бөлiгiн сатып, түскен ақшаға қосалқы бөлшектер,
материалдар, жанар май-майлау материалдарын сатып алуымен байланысты.

1.4.2 Кәсiпорынның жолаушылар мен жүк айналымын талдау

Жолаушылар мен жүктер айналымы кәсiпорынмен орындалған немесе
орындалуға тиiстi көлiктiк жұмыстар болып табылады. Жолаушылар мен жүк
айналымының сандық мәнi тасымалдаулар көлемiнен және тасымалдаулардың
орташа қашықтығынан тәуелдi болады. Мәлiметтер бойынша, соңғы жылдардағы
жолаушылар мен жүктер айналымының сандық мәнi жағынан кемуге тән. Күрт
кемуге тасымалдаулар көлемiнiң клиентурасының болмауы, автомобильдердiң ТҚ
және АЖ тоқтап бос тұру, қосалқы бөлшектердiң жоқтығы есебiнен қысқаруы
әсер етiп отыр.

Кесте 1.3

Жолаушылар мен жүктер айналымы

Көрсеткiштер Өлшем бiрлiгiЖылдар
2010 2011 2012
Жолаушылар айналымы мың жолаушы 13120,1 6950,5 7300,3
Жүктер айналымы мың тонна 6180,8 5008,2 5225,9

1.4.3 Парктi пайдалану коэффициентiн талдау

Парктi пайдалану коэффициентi жол бойында жұмыс iстейтiн автомобиль
санының автомобильдiң тiзбелiк санынан алынған пайызды көрсетедi және жол
бойындағы жұмыс тәртiбi мен кәсiпорын өндiрiсiн ұйымдастыру деңгейiнен
тәуелдi болады.

1.4-кестеден парктi пайдалану коэффициентiнiң 2010 жылдан 2012 жылға
дейiнгi көрсеткiшiн көруге болады [2,3].

Кесте 1.4

Парктi пайдалану коэффициентi

Көрсеткiштер Өлшем Жылдар
бiрлiгi
2010 2011 2012
Парктi пайдалану коэффициентi, (В - 0,73 0,74 0,75

Парктi пайдалану коэффициентiнiң өспеуіне төмендегi көрсеткiштер әсер
еткен:

жанармай-майлау материалдарының жоқтығы;

қосалқы бөлшектердiң болмауы;

шендеуiштер мен аккумуляторлық батареялардың жетiспеуi.

1.4.4 Орташа тәулiктiк жүрiс талдамасы

Орташа тәулiктiк жүрiс деп – бiр автобустың тәулiк бойында жүрiп өткен
қашықтығын айтамыз. Орташа тәулiктiк жүрiстiң сандық мәндерi, соңғы үш
жылдағы, 1.5 – кестеде көрсетiлген [2,3].

Кесте 1.5

Орташа тәулiктiк жүрiс

Көрсеткiштер Өлшем бiрлiгi Жылдар
2010 2011 2012
Орташа тәулiктi жүрiс км 120 130 140

1.5-кестесiнен орташа тәулiктiк жүрiстiң баяу артып отырғандығын
байқауға болады. Бұл тасымалдаулар қашықтығының баяу өсуі, рейстер арасында
автомобильдердiң ұзақ уақыт тоқтап бос тұруы, техникалық жылдамдықтың жол
төсемiнiң ескiру салдарынан кему, агрегаттар мен тораптарды қалыптан тыс
пайдалану есебiнен өтедi [2,3].

Кәсiпорынның өндiрiстiк-шаруашылық қызметiн талдай отырып, 2011 жылан
бастап бұл көрсеткiштердiң айтарлықтай жақсарғандығын атап өтуге болады.
Кәсiпорын басшылығы кәсiпорын тиiмдiлiгi мен табысының артуына септiгiн
тигiзетiн көрсеткiштердi жоғарылату үшiн бар күш-жiгерiн жұмсауда.

1.5 Дипломдық жобаның мақсаты мен мiндеттерi

Жаңатас қаласындағы “Жаңатас-көлiк” жауапкершiлiгi шектеулi
серiктестiгiнiң жолаушылар мен жүктердi тасымалдау автокөлiк кәсiпорнының
талдамасы нәтижесінде келесіә мәселелерді шешу қажеттілігі анықталды. Атап
айтқанда:

ТҚ және АЖ аймағындағы жұмыстарды ұйымдастыруға қажеттi
мәселенiң технологиялық шешiмiн өңдеп шығару;

- қозғалтқыштар цехының жұмыстарын ұйымдастыру;

жөндеу жұмыстары мен механикаландыру деңгейiн арттыруға қол
жеткiзуге мүмкiндiк беретiн конструкторлық шешiмдi өңдеп шығару;

ұсынылып отырған шешiмдер үшiн еңбектi қорғау және
қауiпсiздiк техникасының iс-шараларын өңдеп шығару.

2. ЖОБАНЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЕСЕБІ

2.1 Пайдаланудың табиғи климаттық және жол жағдайларының сипаттамасы

Жаңатас қаласы Жамбыл облысында орналасқан. Жамбыл облысының климаты
ыстық құрғақ болып есептеледi. Бұл ауданда ауаның орта теспературасы қаңтар
айында “-15” тен “+ 5 0С”-ге дейiн, ал шiлде айында “+25”-тен “+40” 0С-ге
дейiн ауытқиды.
“Жаңатас- көлiк” ЖШС-дегi автомобиль апркiнiң автокөлiк құралдары
жолаушылар мен жүктердi тасымалдаумен айналысады. Жол төсемiнiң түрiн Д2 –
битумды минералдық қоспа деп қабылдаймыз.
Пайдалану жағдайларының категориясы жол төсеиiнiң түрiмен, жергiлiктi
рельефпен және қозғалыс жағдайларымен сипатталады.
Жоғарыда нұсқалған сипаттамаларды ескере отырып, пайдалану
жағдайларының III категориясын таңдаймыз [2,3].

2.2 Iрiктеу коэффициенттерiн таңдау

Iрiктеу коэффициенттерiн таңдау техникалық баптау бойынша АКК-ның
өндiрiстiк бағдарламасын есептеу үшiн жасалынады.
ТҚ бойынша АКК-ның өндiрiстiк бағдарламасы белгiлi-бiр уақыт
мерзiмiнде (жыл, тәулiк) жоспарланатын техникалық баптаулардың санымен
сипатталады.
Қарастырылатын АКК үшiн бағдарламаны есептеу мақсатымен алдын-ала
жылжымалы тiзбектiң КЖ-ге дейiнгi жүрiсi және ТҚ-1 мен ТҚ –2 кезеңдiлiгiнiң
нормативтi мәндерiн ең қолайлы жағдайға таңдап алу керек.
Біз есептеулер жүргізу үшін жылжымалы тізбектерді маралары бойынша
топтастырамыз, яғни автобустар мен жүк автомобильдерін жеке қарастырамыз.
Мысалы, - ЛАЗ - 695, КАВЗ- 685, - Икарус - 256, Mersedes – Bens, SCANIA,
FAWCa 6602, - КамАЗ – 5511 және КамАЗ – 5320 [2,3].
Оларға: пайдалану жағдайларының 1 категориясы, автомобильдердiң
базалық модельдерi, қоршаған ортаның агрессивтiлiгi бiркелкi қоңыржай
климатты аудан жатады. Сондықтан, қолайлы жайдайларды жергiлiктi
жағдайларға келтiру үшiн келесi iрiктеу коэффициенттерiн пайдаланады:
К1 – пайдалану жағдайларына тәуелдi нормативтердi iрiктеу
коэффициентi;
К2 – жылжымалы тiзбектiң модификациясы мен оның жұмысын ұйымдастыруына
тәуелдi нормативтердi iрiктеу коэффициентi;
К3 – табиғи-климаттық жағдайларға тәуелдi нормативтердi iрiктеу
коэффициентi;
К4 – пайдалану басындағы жүрiске тәуелдi жөндеудiң меншiктi
еңбексыйымдылығына тәуелдi нормативтердi iрiктеу коэффициентi;
К5 – автокөлiк кәсiпорындарындағы бапталатын және жөнделетiн
автомобильдер саны мен жылжымалы тiзбектiң технологиялық үйлесетiн топтар
санына тәуелдi ТҚ және АЖ еңбексыйымдылығының нормативтерiн iрiктеу
коэффициентi.
Iрiктеу коэффициенттерiн 2.8-2.12 (1, 26-29 беттер) кестелерден
таңдайды.
Таңдалған iрiктеу коэффициенттерiн 2.1-кестеге енгiземiз.

Кесте 2.1
Iрiктеу коэффициенттерi

Жылжы-малКөрсеткіштер атауы Коэффициенттер
ы құрам
маркасы
К1 К2 К3 К4 К5
ЛАЗ КЖ-ге дейiнгi жүрiс 0,9 - 0,9 - -
ТҚ кезеңділігі 0,9 - 0,9 - -
ТҚ еңбексыйымдылығы - 1,0 - - 1,15
АЖ еңбексыйымдылығы 1,1 1,0 1,1 1,5 1,15
КаВЗ-685,КЖ-ге дейiнгi жүрiс 0,9 - 0,9 - -
FAWCa
6602
ТҚ кезеңділігі 0,9 - 0,9 - -
ТҚ еңбексыйымдылығы - 1,1 - - 1,15
АЖ еңбексыйымдылығы 1,1 1,0 1,1 1,0 1,15
Икарус-25КЖ-ге дейiнгi жүрiс 0,9 - 0,9 - -
6,
Mersedes
– Bens,
SCANIA
ТҚ кезеңділігі 0,9 - 0,9 - -
ТҚ еңбексыйымдылығы - 1,0 - - 1,15
АЖ еңбексыйымдылығы 1,1 1,0 1,1 1,0 1,15
КамАЗ-551КЖ-ге дейiнгi жүрiс 1,1 - 0,9 - -
1,
КамАЗ-531
0
ТҚ кезеңділігі 0,9 - 0,9 - -
ТҚ еңбексыйымдылығы - 1,15 - - 1,15
АЖ еңбексыйымдылығы 1,1 1,15 1,1 1,3 1,15

2.3 ТҚ бойынша өндiрiстiк бағдарламаны есептеу

Автокөлiк кәсiпорнының өндiрiстiк бағдарламасы уақыттың белгiлi бiр
кезеңiне жоспарланып техникалық баптаулар санымен сипатталады.
Жылына екi рет жүргiзiлетiн маусымдық баптау ТҚ-2 мен өзара
үйлестiрiледi және өндiрiстiк бағдарламаны анықтау кезiндегi жоспарланатын
баптаудың жеке түрi ретiнде ескерiлмейдi.
Қажеттiлiгiне қарай орындалатын ағынды жөндеу үшiн техникалық әсерлер
саны анықталмайды.
Жылжымалы тiзбектiң тоқтап бос тұруларын және АЖ-дегi жұмыс көлемдерiн
жоспарлау, жүрiстiң 1000 км-ге шаққандағы сәйкес келетiн қалыптардан шыға
отырып жүргiзiледi.

2.3.1. ТҚ және КЖ-ге дейiнгi жүрiстiң қалыпты кезеңдiлiгiн таңдау және
түзету

Нақтылы АКК үшiн өндiрiстiк бағдарламаны есептеу кезiнде жергiлiктi
жағдайлар әдетте ерекшеленедi, жалпы жағдайларды автомобильдiң КЖ-ге
дейiнгi мөлшерленген жүрiсi КЖ, ТҚ-1 мен ТҚ-2 кезеңдiлiктерi, пайдалану
жағдайларының категориямын ескертетiн К1, К2, К3 коэффициенттерiнiң
көмегiмен анықталады:
Сонымен, автомобильдiң күрделi жөндеуге дейiнгi жүрiсi келесiдей
болады [4,5,6]:

(2.1)

мұндағы LК(Н) – автомобильдiң КЖ-ге дейiнгi қалыпты жүрiсi, км.

1) ЛАЗ үшiн:

LК(Н) = 360000 км;

2) КаВЗ, FAWCa 6602 үшiн:

LК(Н) = 250000 км;

3) Икарус- 256, Mersedes – Bens, SCANIA үшін:

LК(Н) = 360000 км;

4) КамАЗ-5511 және КамАЗ-5320 үшiн:

LК(Н) = 300000 км;

LК(Н) мәндерiн (2.1) формулаға қойып есептеймiз:

1) LК =360000 * 0.9 * 0.9 = 291600 км;
2) LК =250000 * 0.9 * 0.9 = 202500 км;
3) LК =360000 * 0.9 * 0.9 = 291600 км;
4) LК =300000 * 1.1 * 0.9 = 297000 км;

Бiр модельдiң жаңа жәнек ескi автобустарының тобы бойынша екi өзара
параллель есептеулердi орындамау үшiн есептеулердi қарапайымдандыру
мақсатында, бiр айналымдағы автомобильдердiң орташа теңестiрiлген жөндеу
аралық жүрiсiн Lкср анықтаймыз [4,5,6]:

(2.3)

мұндағы Lк1=0,8·Lk – автобустың есебi бойынша кез-келген КЖ-ден кейiнгi
жүрiсi. Бұл кезде 0,8 - автомобильдiң КЖ-ден кейiнгi
жаңа автомобильдiң бiрiншi КЖ-ге дейiнгi жүрiс
қалыбынан алынған үлгi.

“Жаңатас-көлiк” ЖШС үшiн:
А=20% – бiрiншi КЖ-ге дейiнгi қалыпты орындаған автобустар-
дың орташа тiзiмдiлiк саны.
А1=80% – бiрiншi КЖ-ге дейiнгi қалыпты орындаған автобустар-
дың орташа тiзiмдiк саны.

2.3.2 Техникалық қызмет жүргiзу кезеңдiлiгi

КБ кезеңдiлiгi автобустың орташа тәулiктiк жүрiсiне тең болады.ТҚ-1
және ТҚ-2 кезеңдiлiгi пайдалану жағдайларын ескере отырып түзетiледi
[4,5,6]:

(2.4.)

(2.5)

мұндағы L1(Н) – ТҚ-1-дың қалыпты кезеңдiлiгi;
L2(Н) – ТҚ-2-дың қалыпты кезеңдiлiгi.

“Жаңатас-көлiк” ЖШС-нiң автомобильдерiнiң L1(Н) мен L2(Н) мәндерi
келесiдей болады:
КамАЗ, КаВЗ, FAWCa 6602 автомобильдерi үшiн

L1(Н) = 3000 км;

L2(Н) = 12004 км;

ЛАЗ, Икарус- 256, Mersedes – Bens, SCANIA автобустары үшiн

L1(Н) = 3500 км;

L2(Н) = 14000 км;

Мәндердi формулаға қоя отырып, ТҚ-1, ТҚ-2 –ды орындау кезеңдiлiгiнiң
мәндерiн аламыз:

2.3.3 Техникалық баптау кезеңдiлiгі мен күрделi жөндеуге дейiнгi жүрiстi
орта тәулiктi жүрiспен iрiктеу

Автомобильдердi баптауға тұрақтандыру орташа тәулiктiк жүрiске еселi
жұмыс күндерiнiң тұтас саны арқылы орташа тәулiктiк жүрiстi есепке аоып
жасалады, онда ТҚ-1, ТҚ-2 мен КЖ жүрiстерi орта тәулiктiк жүрiске еселi
болуы керек.
ТҚ кезеңдiлiгi мен КЖ-ге дейiнгi жүрiстi орта тәулiктi жүрiспен
iрiктеу өзара және орта тәулiктi жүрiске еселi және белгiленген
нормативтерге өзiнiң шамасымен жақын ТҚ мен КЖ-дiң әр түрi үшiн километрмен
өлшенетiн жүрiс кезеңдiлiгiң сандық мәнiн таңдаумен қорытындылады.
Нормативтi кезеңдiлiкпен шектi ауытқу +- 10 пайыз.
Iрiктеу нәтижелерi келесiдей:

ТҚ кезеңдiлiгi мен АЖ-ге дейiнгi жүрiстi орта тәулiктi жүрiспен
iрiктеу нәтижелерi 2.2. кестеде көрсетiлген.

Кесте 2.2.

Нормативтi ТҚ кезеңдiлiгi мен КЖ-ге дейiнгi жүрiстi iрiктеу

ЛАЗ автобустары үшiн:

Жүрiс түрлерiбелгiленуЖүрiс, км
i
қалыпты Түзетiлген Жүрiс х Есептеуге
еселi арналған
1 2 3 4 5 6
Орташа lcc - - - 220
тәулiктiк
Кесте 2.2. Жалғасы.

1 2 3 4 5 6
ТҚ-1 дейiнгi L1 3500 2835 220х13 2860
ТҚ-2 дейiнгi L2 14000 11340 2860х4 11440
КЖ-ге дейiнгiLkcp 360000 291600 11440х21 240240

КаВЗ, FAWCa 6602 автобустары үшiн:
Жүрiс белгiленуi Жүрiс, км
түрлерi
қалыпты Түзетiлген Жүрiс х Есептеуге
еселi арналған
Орташа lcc - - - 90
тәулiктiк
ТҚ-1 L1 3000 2430 90 х27 2365
дейiнгi
ТҚ-2 L2 12004 9720 2430х4 9720
дейiнгi
КЖ-ге Lkcp 250000 202500 9720х17 165240
дейiнгi

Икарус- 256, Mersedes – Bens, SCANIA автобустары үшiн:
Жүрiс белгiленуi Жүрiс, км
түрлерi
қалыпты Түзетiлген Жүрiс х Есептеуге
еселi арналған
Орташа lcc - - - 230
тәулiктiк
ТҚ-1 L1 3500 2835 230х12 2760
дейiнгi
ТҚ-2 L2 14000 11340 2760 х4 11040
дейiнгi
КЖ-ге Lkcp 360000 291600 11040х22 242880
дейiнгi

КамАЗ-5511и КамАЗ-5320 автомобильдерi үшiн:
Жүрiс Белгiленуi Жүрiс, км
түрлерi
қалыпты Түзетiлген Жүрiс х Есептеуге
еселi арналған
Орташа lcc - - - 80
тәулiктiк
ТҚ-1 L1 3000 2430 80 х30 2400
дейiнгi
ТҚ-2 L2 12004 9720 2400х4 9600
дейiнгi
КЖ-ге Lkcp 300000 297000 9600х26 249600
дейiнгi

2.4 Жылдық бағдарлама

2.4.1. Бiр айналымдағы бiр автобусқа шаққандағы КЖ мен ТҚ санын анықтау

Бiр айналымдағы жылжымалы тiзбектi бiрлiгiне шаққандағы әсерлер саны
айналымдық жүрiстiң әсердердiң берлiген түрiне қатынасымен анықталады
[4,5,6]:

; (2.6)
; (2.7)
; (2.8)
; (2.9)

мұндағы Lц – жылжымалы тiзбектiң айналымдық жүрiсi, км;

Мәндердi қойып табамыз.

Техникалық дайындық коэффициентi [4,5,6]:

(2.10)

мұндағы Дэц – жылжымалы тiзбектiң бiр айналымдағы техникалық ақаусыз күйде
болуының күндер саны;
Дрц – жылжымалы тiзбектiң бiр айналымдағы ТҚ мен жөндеуде
тоқ-тап бос тұруларының күндер саны;

(2.11)

Дрц мәнiн келесi түрлендiруден табамыз [4,5,6]:

; (2.12)

мұндағы Дк1 – автомобильдiң зауыттағы КЖ-де қалыпты тоқтап бос тұруы;
Дт – автомобильдi зауытқа және керi қарай тасымалдауға
жұмсалған күндер саны, КЖ-де тоқтап бос тұруынан 10-20% етiп
алынады [6];
Дто.тр – жылжымалы тiзбектiң жүрiстiң 1000 км-не шаққандағы ТҚ
мен АЖ-де меншiктi тоқтап бос тұруы;
Кп1 – ТҚ мен АЖ-де тоқтап бос тұруының меншiктi
ұзақтылығының пайдалану басынан санағандағы жүрiстен тәуелдi
түзетiлген коэффициентi.

(2.13)

ДТО,ТР мәнiн қабылдаймыз:

1) ДТО,ТР =0.4-0.5 күн 1000 км
2) ДТО,ТР =0.4-0.5 күн 1000 км
3) ДТО,ТР =0.5-0.55 күн 1000 км
4) ДТО,ТР =0.4-0.5 күн 1000 км

Онда қабылданған мәндердi формулаға қоямыз:

Онда техникалық дайындық коэффициентi келесiге тең:

2.4.2 Техникалық баптау мен күрделi жөндеудiң жылдық санын анықтау

Ең алдымен автомобильдiң жылдық жүрiсiнiң оның айналымдағы жүрiсiнен
бөлiгiн көрсететiн коэффициенттi немесе айналымнан жылға ауысу
коэффициентiн анықтау қажет. Ол келесi қатынаспен анықталады [4,5,6]:

(2.14)

мұндағы Lr – жылжымалы тiзбектiң жылдық жүрiсi;

(2.15)

мұндағы: Драб.г.-кәсiпорынның бiр жылдағы жұмыс iстеу күндерi, яғни 305
күн.

Бiр тiзiмдiк автобусқа шаққандағы ТҚ және АЖ саны келесi формуланың
көмегiмен анықталады [4,5,6]:

; (2.16)
; (2.17)
; (2.18)
; (2.19)

Мәндердi орнына қойып, есептеймiз:

1)
;

;

;

;

Бүкiл паркке шаққандағы ТҚ мен КЖ-дiң жылдық саны келесi формуламен
анықталады [4,5,6]:

; (2.20)
; (2.21)
; (2.22)
; (2.23)

Онда есептеймiз:

1)
;

2)
;

3)
;

4)
;

Нәтижелердi 2.3-кестеге енгiземiз:
Кесте 2.3.
ТҚ бойынша өндiрiстiк бағдарлама

Көрсеткiштер Шартты Нәтижелер
атауы белгiленуi
ЛАЗ КаВЗ, Икарус- КамАЗ-551
FAWCa 6602256, 1,
Mersedes КамАЗ-532
– Bens, 0
SCANIA
1 Айналымдағы техникалық әсерлесу саны
КЖ-ге дейiнгi Nr 1 1 1 1
ТҚ-2 ге дейiнгi N2 20 16 21 23
ТҚ-1 ге дейiнгi N1 63 31 66 78
КБ-ге дейiнгi NEO 1092 1836 1056 3120
2 Техникалық (T 0.9 0.9 0.8 0.9
дайындық
коэффициентi
3 Жылдағы 1 автомобильге техникалық әсерлесу саны
КБ NEOr 273 275.4 242.88 280.8
ТҚ-1 N1r 15.75 17.65 15.18 7.02
ТҚ-2 N2r 5 4 4.83 2.25
КЖ Nkr 0.25 0.15 0.23 0.09
4 Автомобильдiң Lr 60390 24705 56120 31960
жылдық жүрiсi, км
5 Бүкiл паркке техникалық әсерлесудiң жылдық саны:
КБ ( NEOr 7644 4681.8 2527.2 3194.88
ТҚ-1 ( N1r 441 130.05 63.18 149.76
ТҚ-2 ( N2r 140 40.8 10.25 48
КЖ ( Nkr 7 2.55 0.81 1.92

2.4.3. Көмекші жұмыстардың көлемін анықтау және ТҚ мен АЖ көлемдерін
өндірістік аймақтар мен ақмақшалар бойынша үлестіру

ТҚ мен АЖ бойынша жұмыстардан басқа, АЖТК-да көмекші жұмыстар да
орындалады, олардың көлемі жылжымалы тізбектің ТҚ мен АЖ бойынша
жұмыстарының жалпы көлемінен 20-30%-ды құрайды.
Бұл жұмыстардың құрамына өзіндік баптау бойынша жүргізілетін жұмыстар
(аймақ пен аумақшалардағы технологиялық жабдықты жөндеу және баптау,
инженерлік-коммуникацияларды, ғимараттарды ұстау, үлгілік емес жабдықтар
мен аспаптарды дайындау және т.с.с.) кіреді.
Көмекші жұмыстарды АЖТК бойынша жуықтап үлестіру 2.8-кестеде [1, 42
бет] келтірілген. Бұл жұмыстардың көлемі жылжымалы тізбектің АЖ мен ТҚ
бойынша жұмыстарының жалпы жылдық көлемінен 20ч30 %-ті құрайды.

(2.24)

Мәндерді (2.24) формулаға қойып автобустар үшін анықтаймыз:

адам сағ.

Жүк автомобильдері үшін:

адам сағ.

Өзіндік баптау бойынша жұмыстардың жылдық көлемі жұмыстардың жылдық
көлемінен алынған пайыздық қатынаста орнатылады[1, 42 бет].
Ірі кәсіпорындарда АЖТК-ның өзіндік баптауы бойынша жұмыстар бас
механик бөлімінің (БМБ) жұмысшыларымен орындалады.
Сәйкес келетін аумақшалар жұмыстарының жылдық көлемін анықтау кезінде
өзіндік баптау жұмыстарының еңбексыйымдылықтарын [1, 45 бет] ескерген жөн.
ТҚ мен АЖ жұмыстарының еңбексыйымдылықтарынтүрлері бойынша үлестіру
[6, 42-44 беттер] 2.4-кестеде келтірілген.

Кесте 2.4.
Еңбексыйымдылықты түрлері бойынша үлестіру

Жұмыс түрлері Жалпы Еңбексыйымдылығы,
еңбексыйымдылығынан адамҺсағат
алынған %
1 2 3
КБ
Тазалау 45 7979,1
Жуу 35 6205,9
Сүрту 20 3546,2
Барлығы: 100 17731,2
ТҚ-1
Диагностикалық 8 1294,4
Бекіту 50 8089,8
Реттеу 9 1456,2
Майлау, май құю-тазалау 20 3235,9
Электротехникалық 6 970,8
Қоректендіру жүйесін баптау 3 485,4
Барлығы: 100 16179,6
ТҚ-2
Диагностикалық 7 1534,8
Бекіту 48 10524,0
Реттеу 7 1534,8
Майлау, май құю-тазалау 10 2192,5
Электротехникалық 6 1315,5
Қоректендіру жүйесін баптау 3 657,8
Кесте 2.4. Жалғасы

1 2 3
Шендеуіштік 2 438,5
Барлығы: 100 21925,1
АЖ
Бекеттік жұмыстар:
Диагностикалау 2 1178,6
Реттеу 2 1178,6
Бөлшектеп шашып-жинау 28 16500,1
Дәнекерлеу-мыстау 6 3535,7
Бояу-сырлау 7 4125,0
Аумақшалық жұмыстар:
Агрегаттық 17 14607,9
Слесарьлы-механикалау 8 6874,3
Электротехникалық 8 6874,3
Аккумуляторлық 1 859,3
Қоректендіру жүйесінің 2,5 2148,0
аспаптарын жөндеу
Шендеуішті монтаждау 3 2577,9
Желімдеу 1,5 1288,9
Ұста-рессорлық 1,5 1288,9
Мыстау 3 2577,9
Дәнекерлеу 1,5 1288,9
Қаңылтырлық 4 3437,2
Арматуралық 3 3437,2
Барлығы: 55 2577,9
Көмекші жұмыстар:
Өзіндік баптау жұмыстары 47 13325,9
Тасымалдау-көліктік 10 2835,3
Автобустарды айдау 20 5670,6
Құндылықтарды қабылдау, 8 2268,0
сақтау және беру
Үймереттер мен аймақтарды 15 4252,9
тазалау
Барлығы: 100 28352,9

3. КӘСІПОРЫННЫҢ АҒЫНДЫ ЖӨНДЕУ ЖҰМЫСТАРЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ

3.1 Өзіндік жұмысшылар санын есептеу

Жолаушылар тасымалдау автопаркінің құрамына жылжымалы тізбектің ТҚ мен
АЖ бойынша жұмыстарды тікелей орындайтын өндірістік жұмысшылар мен көмекші
жұмысшылар кіреді.
Есептеу кезінде жұмысшылардың технологиялық қажетті (шынайы) Рт және
штаттық (тізбелік) Рш сандары ажыратылады.
Жұмысшылардың технологиялық қажетті саны келесі формула бойынша
анықталады [7,8]:

Рт = ТгФрм (3.1)

мұндағы Тг – АЖ, ТҚ аймақтарындағы, цехтағы, бекеттері немесе жол бойын-
дағы жұмыстардың жылдық көлемі, адам(сағат;
Фрм – бір ауысымдық жұмыс кезіндегі бір жұмыс орнының немесе
технологиялық қажетті жұмысшының уақытының жылдық өндірістік
қоры, сағат.

Жұмыс уақытының жылдық қоры күнтізбе және автопарктің, аумақшаның
жоспарланған кезеңдегі жұмыс тәртібі бойынша есептеледі [7,8]:

Фрм = Тсм (Дкг – Дв – Дп) – Дпп, (3.2)

мұндағы Тсм = 7сағат – жұмыс ауысымының ұзақтығы;
Дкг = 365 күн – бір жылдағы күнтізбелік күндер саны;
Дв = 48 күн – бір жылдағы демалыс күндерінің саны;
Дп = 8 күн – бір жылдағы мейрам күндерінің саны;
Дпп = 55 күн – бір жылдағы мейрам алдындағы және сенбі
күндерінің саны.

Мәндерді (2.26) формулаға қоя отырып, есептейміз:

Фрм = 7 ( (365-48-8) - 55 = 2108 сағат.

Өндірістік жұмысшылардың сипаттық (тізбелік) санын мына формуламен
анықтаймыз [7,8]:

Рш = Тг Фпр (3.3)

мұндағы Фпр – бір штаттық жұмысшы уақытының жылдық қоры, сағат:

Фпр = Фрм – tотп – tуп, (3.4)

мұндағы tотп – еңбек демалысының ұзақтылығы, сағат;
tуп – жұмыс уақытының құрметті себептер бойынша (аурулар,
мем-лекеттік міндеттерді орындау және т.с.с.) жоғалтулары,
сағат.

Еңбек демалысының ұзақтылығын келесі формула бойынша анықталады:

tотп = Дотп ( Тсм, (3.5)

мұндағы Дотп = 20 – бір жылдағы еңбек демалыстарының күндер саны.

tотп = 20 ( 7 = 140 сағ.

Жұмыс уақытының құрметті себептері бойынша жоғалтуларын эмпирикалық
формула бойынша есептеуге болады:

tуп = 0,04 ( (Фрм - tотп ); (3.6)

Мәндерді орнына қоя отырып, есептейміз:

tуп = 0,04 ( (2108 - 140) = 78,7 сағ.

Штаттық жұмыс уақытының қоры:

Фп.р=2108-126-79,3=1903сағ.

Өндірістік жұмысшылар мен көмекші жұмысшылардың технологиялық қажетті
санын анықтағаннан кейін, есептеулер нәтижелерін 3.1-кестеге енгіземіз.

3.2 ТҚ бойынша тәуліктік бағдарламаны есептеу

ТҚ-ды ұйымдастырудың осы немесе өзге әдістерін қолданудың мақсаттылығы
ТҚ-дың әрбір түрі бойынша алынған тәуліктік бағдарламадан тәуелді болатын
баптау бекеттерінің санымен анықталады.
Техникалық әсер етулердің тәуліктік бағдарламсасы келесі формула
бойынша анықталады [7,8]:

NКБс = (NКБг Дрз; (3.7)
N1с = (N1г Дрз;
(3.8)
N2с = (N2г Дрз,
(3.9)

мұндағы Дрз – бір жылдағы жұмыс күндері, жылжымалы тізбектің жұмыс
күндерінің санынан тәуелді қабылданады.

Барлық жөндеу аймақтары үшін Дпс=365 күн кезінде ДКБ=365күн; ДТО-1=
305 күн; ДТО-2= 305 күн деп қабылдаймыз.
Автобустардың бүкіл паркіне шаққандағы баптаудың тәуліктік
бағдарламасын анықтаймыз:

NКБс = 36282 365 = 99;
N1с = 2454 305 = 8;
N2с = 682 305 = 2.
Тәуліктік еңбек сыйымдылығы төменгі формулалармен анықталады [7,8]:

ТКБс = NКБс ( t’КБ; (3.10)
Т1с = N1с ( t’1; (3.11)
Т2с = N2с ( t’2, (3.12)

мұндағы t’ЕО, t’1, t’2 – қатар жүретін АЖ-ді есепке алғандағы бір баптаудың
сәйкесінше КБ, ТҚ-1, ТҚ-2 еңбек сыйымдылықтары.

Кесте 3.1
Қажетті жұмысшылар саны

Әсер ету Жылдық Фрм,Фпр,Шынайы саны, Рт Штаттық саны, Рш
түрлері еңбексыйымдылықсағ.сағ.
.
Тг.адам сағ.
Автобустар үшін Жүк
автомобильде
рі
1 Пневмоцицлндр 10х160х130 1 2200
2 Жоғары қысымды рукав ГОСТ 10м 1000
(резіңкеден жасалған) 15808-70
3 Пневмотаратқыш В-71-22 300
4 Монометр 0÷10кгсм2 1 780
5 Майбөлгіш 1 390
6 Ылғал бөлгіш 220
7 Ауаның қысымын реттеу 1 440

Стандартты бұйымдарға жұмсалатын шығындар саны мынаны құрайды:

= 2200 + 1000 + 300 + 780 + 390 + 220 +440= 5330 теңге

Гайкабұрағышты дайындау кезінде қажетті жұмысшылардың жалақысы келесі
формула арқылы арқылы табылады [37]:

Сжал = τсағ ∙ t ∙ Кр ∙ Кnp
(4.12)

мұндағы τсағ – сағаттық тариф қойылымы, теңге;
t – гайкабұрағыштың бөлшегін немесе құрылымын жасауға
кететін уақыт, сағат;
Кр – аймақтық коэффициент, Кр – 1,15
Кnp – жолақылар мен премияларды есептейтін коэффициент Кnp-
1,3

4.2–ші кестеде стендті дайындауға қатысатын жұмысшылардың кваликациясы
және саны келірілген.

Кесте 4.2
Жұмысшылардың саны және кваликациясы

№ Квалификация Жұмысшы Жұмысшы саныТарифтік Сағаттық
разряды коэффициент тарифтік
қойылым,
теңге
1 Токарь VI 1 1,43 250
2 Слесарь VI 1 1,43 250

Токардың жалақысы:

Слесарьдың жалақысы:

Барлық жұмысшылар жалақысы мынаған тең:

(4.13)

Жалпы гайка бұрағышты дайындауға жұмсалатын шығын көлемі келесі
формула бойынша анықтаймыз [37]:

Сгайка = ρ ∙ (См + Сс.б + Сжал)
(4.14)

мұндағы, ρ – қосымша шығындар есептейтін коэффициент, ρ=1,1

Сгайка = 1,1 ∙ (300 + 5330 + 4485)т = 11126 теңге.

Гайкабұрағышты жасауға жұмсалатын шығындардың мәндері келесі 5.2-
кестеде көрсетілген

Кесте 4.3
Гайкабұрағышты жасауға жұмсалатын шығындар

№ Шығындар атауы Шартты Өлшем Мәндері
белгілер бірліктері
1 Материалдарға шығындар См теңге 300
2 Стандартты бұйымдарға шығындар Сс.б теңге 5330
3 Жұмысшылардың жалақысы Сжал теңге 4485
4 Жалпы гайкабұрағышты дайындауға Сгайка теңге 11126
кеткен шығын

5. БӨЛШЕКТЕРДІ ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУДІҢ технологиЯЛЫҚ КАРТАСЫН ЖАСАУ

5.1 ЛАЗ-699 автобустары қозғалтқышының май сорабы корпусын қалпына келтіру

5.1.1 Бөлшектің қысқаша сипаттамасы және пайдалану жағдайлары

Автобус қозғалтқышының май сорабының жоғарғы секция корпусында
жетектелетін шестерня осіне және май сорабының білікшесіне арналған
тесіктері бар екі төлке бар, корпус резбалы 4 тесігі бар алтықыр түрінде
орындалған, оларда жоғарғы секцияны май сорабының негізгі секциясына
бекітеді.
Май сорабының жоғарғы секция корпусы елеусіз жүктемелеу жағдайларында
пайдаланады. Бұл жүктемелеу жоғарғы секция корпусының жұмысшы беттерінің
күйіне аз дәрежеде әсер етеді. Жоғарғы секция корпусы алюминий қортпасынан
АЛ-4 ГОСТ 2685-74 жасалған [36]:

5.1.2 Бөлшекті қалпына келтіру тәсілін негіздеу

Бөлшекті қалпына келтірудің ең тиімді тәсілін іздеп табу мен
операциялардың қажетті ізділігін тағайындау арналған технологиялық процесс
зерттелген.
Бөлшектерді жөндеу тәсілін таңдау кезінде негізгі металл құрылымының
мүмкін өзгерістері мен оның механикалық қасиеттерін ескеріміз. Қабылданған
тәсіл талап етілетін қаттылығы, жоғары төзімділігі, және т.с.с. жұмысшы
беттерді беруге және алуға мүмкіндік бере алу керек.
Операцияларды орындау тәртібін кейінгі операциялар алдыңғы операциялар
кезінде алынған беттердің сапасына әсер етпейтіндей, сондай-ақ бөлшектің
көршілес беттердің өзара орналасуын бұзбайтындай етіп тағайындаймыз.
Сондықтан, бірінші кезекте егеумен, содан кейін бөлшектерді қалпына
келтірудің төменде таңдалған тәсілдерінің бірімен жарықты жөндеумен
байланысты тесу мен сілесарлық жұмыстарды тағайындаймыз.
Алюминий қорытпасынан жасалған корпустағы жарықтарды жөндеу түрлері:
1) Алюминий мен оның қорытпаларын дәнекерлеу арнайы флюстардың,
тұнбалы материалдың көмегімен орындалады. Горелка қуаттылығы бөлшектің 1 мм
қалыңдығына 75 ... 125 дм3сағ ацетилен келеді. Доғалық дәнекерлеу ОЗА-1 (2)
түріндегі металл электродтарымен, жапқыштар флюстардан жасалған.
2) Инертті газдар ортасындағы наплавка. Бірақ аргонның жоғары құны мен
дефицитінен дәнекерлеудің бұл түрі тек қана жауапты бөлшектерді дайындау
үшін ғана қолданылады. Дәнекерлеуді тізбекке кернеуі 3000 В жиілігі 250 ...
300 кГц осцилляторды қосумен жүргізеді.
3) Түрлі маркалы алюминдік припойлар (34А балқыту температурасы 525оС)
көмегімен алюминиймен пайкалау. Пайканы түрлі құрамдағы флюстары (хлорлы
калий и және т.б.) бар газдық горелкамен жүргізеді.
4) Полимерлі материалдар (БФ желімі, карбиполь ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.