Өндірісті ұйымдастыру мен басқару тәсілдері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3

1. Нұр-Қуаныш ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ШЕКТЕУЛІ СЕРІКТЕСТІГІНІҢ 5
СИПАТТАМАСЫ

2. ⊆ұ?-Қ⌠⋄⎨⎦⎠ Жℵ©ℵ∉⊇⊕∠¬″⊄″℘″ ¬⊕⊇®⊕©⊄″ ∇⊕∠″⊇®⊕∇®″℘″⊆ДЕ 12
ӨНДІРІСТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ

3. ⊆ұ?-Қ⌠⋄⎨⎦⎠ Жℵ©ℵ∉⊇⊕∠¬″⊄″℘″ ¬⊕⊇®⊕©⊄″ ∇⊕∠″⊇®⊕∇®″℘″⊆″Ң 19
ҰСТАЛЫҚ−РЕССОРЛЫҚ бөлімшесін жобалАУ

4. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 26

5. ТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ 37

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 46

Кіріспе
Автомобиль көлігінің жылжымалы құрамын техникалық жарамды жағдайда
ұстап тұру үшін жұмсалатын еңбек және материалдық шығындары автомобиль
көлігіндегі жалпы шығындардың едәуір көп бөлігін құрайды. Техникалық
ақаулар салдарынан көлік құралдарының бос тұруы мемлекеттің, халық
шаруашылығының мақсаты үшін көптеген материалдық шығындар келтіреді. Осы
шығындарды азайту автомобиль көлігі саласындағы қызметкерлердің маңызды
міндеті болып табылады.
Кез-келген мемлекеттің көлік жүйесінде автомобиль көлігі ерекше орын
алады. Себебі, мемлекеттің барлық өндірістік және экономикалық салаларында
тасымалдануға тиісті жүктер мен жолаушылардың төрттен үш бөлігіне дейін осы
автомобиль көлігінің үлесіне тиеді. Ал өз кезегінде автомобиль
транспортының негізгі міндеті халық шаруашылығы мен мемлекет тұрғындарының
тасымалдауға деген мұқтаждықтарын дер кезінде әрі сапалы, әрі тез және
арзан қамтамасыз ету болып табылады. Автомобиль көлігі басқа көлік
түрлерімен салыстырғанда жақын маңға тасымалдау үшін ең ыңғайлы және
тиімді көлік түрі болып табылады. Автомобиль көлігінің тиімді және үнемді
жұмысы жүк және жеңіл автомобильдерден, автобустардан тіркемелерден және
жартылай тіркемелерден құралатын көп салалы автомобиль паркін дұрыс әрі
оңтайлы пайдалану арқылы қамтамасыз етіледі.
Бұл материалдық және еңбек шығындарды өз кезегінде өндірістік
процесстерді кең көлемде механикаландыру және автоматтандыру, сонымен қатар
өндірісті басқару мен ұйымдастыруды жетілдіру арқылы азайтуға болады. Бұл
проблема бірінші жағынан, автомобиль жасау кәсіпорындарының сенімділігі
жоғары және жаңа технологиямен автомобильдер шығару, ал екінші жағынан,
автомобильдерді техникалық пайдаланудың тәсілдерін жетілдіру, еңбек
өнімділігін арттыру, автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен жөндеу
жұмыстарының еңбек көлемін азайту, автомобильдердің жөндеу аралықтарындағы
жүретін жол көлемін ұлғайту арқылы шешуге болады.
Қазақстан Республикасының Қазақстан – 2030 экономикалық және
әлеуметтік дамуының стратегилық бағыттарында Республикамыздың көліктік-
коммуникациялық кешенін ары қарай дамытуға ерекше көңіл бөлінген. Бұл
бағыттарды орындауда осы саладағы жас мамандардың орны ерекше болмақ.
Қазақстанның көлік-коммуникация кешенінің басты мақсаты еуразиялық
көлік жүйесіне кіріу болып қала береді және көліктің негiзгi мiндетi халық
шаруашылығы мен тұрғындардың тасымалдауға деген сұраныстарын өз уақытында,
сапалы әрi толық қанағаттандыру, оның жұмысының экономикалық тиiмдiлiгiн
және бәсекелестiк мүмкiншiлiктерiн арттыру болып табылады. Кез-келген
мемлекеттiң көлік жүйесiнде автомобиль көлігі ерекше орын алады. Себебi,
мемлекеттiң барлық өндiрiстiк және экономикалық салаларындағы тасымалдануға
тиiстi жүктер мен жолаушылардың төрттен үш бөлiгiне дейiнгi көлемi осы
автомобиль көлігінің жылжымалы құралдары көмегiмен тасымалданады.
Автомобиль көлігі, басқа көлік түрлерiмен салыстырғанда жақын маңға
тасымалдау үшiн ең ыңғайлы және тиiмдi көлік түрi болып есептеледi.
Өнеркәсiп өндiрiсi, құрылыс индустриясы, ауыл шаруашылығы, сауда-саттық
салалары бүгiнгi таңда автомобильдердi кеңiнен пайдаланбай жұмыс iстей
алмайды. Автомобильдермен тасымалдаусыз көліктің басқа түрлерi өз бетiнше
жұмыс жасай алмайды, өйткенi жүктер мен жолаушыларды темiр жол бекеттерiне,
су және әуе порттарына жеткiзiп салу тек қана автомобильдермен iске
асырылады. Сонымен қатар, автомобильдер тек қана халық шаруашылығы
мақсаттарына ғана емес, тұрғындардың жеке мақсаттарына да кең көлемде
пайдаланылуда. Соның салдарынан елiмiзде автомобиль көлігі жылжымалы
құрамының саны жылдан-жылға еселей арту үстiнде.

1. Нұр-Қуаныш жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің сипаттамасы

1. Автотранспорт мекемесінің сипаттамасы.

Шымкент қаласындағы Нұр-Қуаныш ЖШС жолаушыларды тасымалдау
автотранспорт кәсіпорны ( бұдан ары қарай Нұр-Қуаныш ЖШС) жолаушылар
тасымалдаумен айналысады. Кәсіпорын Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша және
Шымкент қаласы бойынша, ауданаралық және аудан ішілік, қала ішілік
белгіленген бағыттар бойынша жолаушылар тасымалдаумен айналысады. Негізгі
жұмыс бағыты Шымкент қаласы бағыттары. Бұл бағыттар бойынша жүктерді
тасымалдауға арналған жүк автомобильдері мен шағын жүк автомобильдері
халыққа қызмет көрсетеді.
Кәсіпорын орта және Оңтүстік климаттық аймақтарда орта және кіші
сиымдылығы бар автобустарды кешенді қызмет ету үшін арналған. Автобустардың
күту аймағы жабық, кәсіпорынның негізгі өндірістік аймақтары арасында ішкі
транспорттық баланс қамтамасыз етілген.
Жеке ғимаратта ТҚК-1, ТҚК-2, АЖ, Д-1, Д-2, күту аймағы, шинамонтажды
учаске және басқа цехтар қарастырылған. Өндірістік ғимарат калонналар
сеткасы бар құрастырылған темір бетонды элементтерден жасалған, биіктігі
6,5м.
Бас жоспар бойынша бірқатар көрсеткіштер:
АТК ауданы, га – 5,66
Құрылыстар, га – 2,6
Парк жобалауға берілген тапсырма негізінде жасалған (26 мамыр 1980 жылы
Қазақ ССР-і автомобиль транспорты министрлігі тапсырмасы негізінде). Бұл
жоба жаңа нормативті құжаттардың шығуымен, канализация, жылу және электр
қамтамасыз етудің жаңа техникалық шарттарына байланысты, ескі типті жобаны
ауыстыру үшін жасалған. Өндірістік ғимаратта ескірген технологиялық
жабдықтар жаңасына ауыстырылған.
Автотранспорт кәсіпорыны Шымкент қаласының оңтүстік батысында
орналасқан. Жанында “Шериф авто” сауда орталығы орналасқан. Шымкент
метеростанциясы берілгені бойынша және СНиП 2.01.01-82 бойынша құрылыс
ауданы ІV-Г климаттық ауданға жатады. Климат сыртқы сыртқы ауаның жылдық
және тәуліктік температуралары тез құбылмалы континентальды климатқа
жатады. Ең суық периодтық орташа температурасы - 60 С, максимум
температура +440 С.
Қала жүйесінен келетін 99,74м3тәулік шығыны бар су қамтамасыз етілген.
Қуаты 2189,87 квт болатын электрмен қамтамасыз ету ПС 110356 квт –
пен 2 кабельді желі арқылы іске асырылады.
Телефондандыру және радиоландыру қалалық тораптардан жүргізіледі.

Кесте 1.1. - Парктің тізімдік саны, қаңтар 2011 ж.

№ Жылжымалы құрам түрі, маркасы Барлығы, Соның ішінде
бірлік
КЖ дейін КЖ кейін
1 MAN әр түрлі 78 28 50
2 SETRA әр түрлі 23 13 10
3 UzOtayol 8 - 8
4 ПАЗ-3205 4 - 4
5 ГАЗель 14 4 10
Шаруашылық машиналар
6 ВАЗ-2115 1 1 -
7 УАЗ Патриот 1 1 -
8 ГАЗ-53 1 1 -
9 ЗИЛ-130 3 3 -
10 ЗИЛ-ММЗ-555 2 2 -
11 ЗИЛ (автокран) 1 1 -
12 КрАЗ-256Б1 1 1 -
13 НЗАС 1 1 -
14 ГАЗ-5312 1 1 -
Барлық парк бойынша 139 67 82

Пайдалану жағдайы категориясы - ІІІ

Кесте 1.2. - Нұр-Қуаныш ЖШС АТК құрамындағы ғимараттар мен құрылғылар

№ Ғимараттың аталуы және орнату Жоспардағы өлшем, м2
1 2 3
1 Өндірістік ғимарат 150х24
2 Әкімшілік-тұрмыстық ғимарат 16х12
3 Бақылап өткізу пункті 18х18
4 Автомобильді жуу учаскесі 36х12
5 Пайдаланылған суды қайта өңдеу учаскесі 12х24
6 Электр станциясы 4х4
7 Орталық жылу пункті 9х12

Кесте 1.3.- Техникалық қызмет жұмысының негізгі көрсеткіштері

№ Көрсеткіштердің аталуы Белгілену Мәні
1 Техникалық дайындық 0,88
коэффициенті
2 Жалпы жай күрделі жөндеу, күн Дк 20
3 Жалпы жай техникалық қызмет ДТО,ТР 4
көрсету және ағымдағы жөндеу
4 Техникалық қызмет көрсету және 2
ағымдағы жөндеу 1000 шақырым
жүріс, күн
5 ТҚК және АЖ-ге кететін 5 678 853
шығындар, теңге
а) жалпы
б) жұмысшылар жалақысы, теңге 6 278 000
в) қосалқы бөлшектер, теңге 3 789 545
г) материалдар, теңге 3 943 579

Кесте 1.4.- 2010 жылдың аяғындағы негізгі қор құны

№ Көрсеткіштердің аталуы Мәні
1 Негізгі қаржының жалпы құны (жылжымалы 56 780 000
құрамның құнынсыз), теңге
2 Негізгі қаржының бір автомобильге келетін 560 000
құны

Нұр-Қуаныш ЖШС АТК-ның транспорттық жұмысының негізгі көрсеткіштері

№ Көрсеткіштердің аталуы Белгіленуі Өлшем Мәні
бірлігі
1 Шығару коэффициенті - 0,88
2 Тасымалдау көлемі Q Жолаушы 35500
3 Жолаушылар айналымы P 43670
4 Нарядта болған орташа уақыт TН Сағ. 11,0
5 Бір автомобильдің орташа тәуліктік lCC Км 190
жүрісі
6 Парктің бір жылғы жалпы жүрісі L2 Км 30500
7 Парктің жұмыс уақыты Дж Күн 365

2. Ағымдағы жөндеу аймағы сипаттамасы

Ағымдағы жөндеу аймағы автомобильдер мен агрегаттардың күрделі жөндеуге
дейінгі болатын бұзылуларды және тағайындалған нормативтермен қамтамасыз
ету үшін жүрістерді болдырмауға негізделген. Ағымдағы жөндеудің
сипаттамалық жұмыстары: ажырату, жинау, слесарлы, пісіру, ақау, бояу,
бөлшектермен агрегаттарды ауыстыру болып табылады.
Ағымдағы жөнделген агрегаттар мен жүріс түйіндерінің келесі
техникалық қызмет көрсетуге дейін жақсы жұмыс істеп тұруын қамтамасыз етуі
тиіс. Ағымдағы жөндеу учаскесінде 5 күндік жұмыс уақытымен 8 сағат
ұзақтылықпен жұмыс істейді. Ағымдағы жөндеу аймағында өртті сөндіруге қарсы
жәшік және екі тақта орнатылған. Технологиялық жабдық негізінен ағымдағы
жөндеу көлемі және техникалық қауіпсіздік жағынан істелген жұмыстарымен
сипатталады.
Ағымдағы жөндеуді ұйымдастырудағы және жүргізу технологиясы жұмыстарындағы
кемшіліктер.
Ағымдағы жөндеу бекеттері автомобильдің бнлгілі бір түрлеріне ағымдағы
жөндеу жүргізуге мамандандырылған. Бекеттік технологиялық карталар әртүрлі
автомобильдердің түрлеріне арналған, жұмыс орындауға қажет операциялар және
техникалық шарттардан бөлек информациялардың еңбекқуаттары туралы қажетті
мағлұматтар жоқ.
Берілген өндірістің үздіксіз жұмыстың көбінесе өнімділігіне, сапасына және
ағымдағы жөндеу аймағының жұмыстарын ұйымдастыруға тәуелді болады. Бұл үшін
жоғарыда айтылған кемшіліктерді болдырмауға тырысу қажет, осы аймақ
жұмыстарының технологиясымен ұйымдастыруды жүзеге ауыстыру қажет,
технологиялық және экономикалық жағынан тиімдірек автотранспорт
кәсіпорнының есеп-жоспарлы шешімдерін қолдану керек.
Берілген өндіріс сапалы және үздіксіз жұмыс істеуі үшін, техникалық
қызмет көрсету бойынша бағдарлама дұрыс орындалу үшін және қозғалыстағы
құрылымның ағымды жөндеуіне өндірістің дайындау комплексіне жаңартулар
енгізу керек.
Бұл комплекстік ең негізгі бөлігі айнымалы агрегаттардың, тораптардың
және бөлшектердің қосалқы түрлерінің болуы, олар жөндеу учаскелерінің және
автотранспорт кәсіпорны толығымен қалыпты жұмысын қамтамасыз ету
қабілеттілігі. Бұл сұрақ учаскедегі жұмысты ұйымдастыру, олардың техникалық
жарқырауы, қойма шаруашылығын ұйымдастыру, агрегаттар мен тораптардың
ақауына байланысты сұрақтарды шешу сияқты факторлармен тығыз байланысты.
Осы сұрақтардың қалай шешілуіне байланысты біз мынадай көрсеткіштердің
өзгеруін аламыз, автомобильдің техникалық дайындық коэффициенті, желідегі
автомобильдердің шығару коэффициенті сияқты. Осыған орай жалпы жүрістің,
жүк айналымының немесе барлық автотранспорт кәсіпорынының толығымен жұмыс
өнімділігін айтуға болады.
Автотранспорт мекемесіндегі кез-келген цехты ,бөлімді немесе учаскені
жобалық жағынан дайындау кезінде атқарылатын жұмыстар технологиясына және
еңбекті ғылыми түрде ұйымдастыру талаптарына сәйкес белгіленген обьектіде
таңдап алынған технологиялық және көмекші жабдықтарды оңтайлы әрі тиімді
орналастыру іске асырылу тиіс.
Агрегаттар автомобильдердің ең ауыр, жөндеуі күрделі тораптарына
жатады және де ағымдағы жөндеу аймағымен орнатылған байланыс агрегаттар
цехын мүмкіндігінше ағымдағы жөндеу аймағы бекеттеріне жақын орналастыру
мүмкіндігін тудырады.
Ұсталық-рессорлық бөлімшесінің жұмыс режимі ағымдағы жөндеу жұмыстарын
ұтымды ұйымдастырудың негізгі факторларының бірі болып табылады.

Ұсталық-рессорлық бөлімшесінің жұмыс режимі

1.Бір жыл ішіндегі жұмыс күндері саны -
Др.г. = 253 күн.
2.Тәулік ішіндегі ауысымдар саны
- с = 1.
3.Жұмыс ауысымының ұзақтығы -
Тсм = 8,2 сағ.
4. Агрегаттар бөлімшесінің жұмыс уақыты - Т =
7 сағ.

Нұр-Қуаныш ЖШС ұсталық-рессорлық бөлімшесінде 4 слесарь жұмыс
істейді. Оларды мамандық бойынша біліктіліктері әртүрлі.Цехта атқарылатын
тиісті жұмысты орындауға қажетті технологиялық жабдықтар мен құрал-
саймандар бар , бірақ олар жеткіліксіз. Жалпы алғанда агрегаттар
бөлімшесінің жұмысымен танысу барысында мынадай кемшіліктер анықталды :
- технологиялық операциялардың операциялардың механизациялау деңгейі
төмен, агрегаттарды жөндеуге, ажыратып-жинауға, жуып-тазалауға арналған
арнайы жабдықтар өте аз ;
- автомобильдердің агрегаттарын жөндеу жұмыстарын жүргізуге жұмсалатын
шығындер көлемі нормативтік көрсеткіштерден жоғары ;

2. Нұр-Қуаныш жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде өндірісті
ұйымдастыру

2.1. Өндірісті ұйымдастыру мен басқару тәсілдері

Автомобиль көлігі саласында cоңғы көптеген жылдар бойы негізгі назар
өндірісті ұйымдастыру мен жөндеу жұмысшыларының еңбегін ұйымдастыруға
бөлініп келген болатын. Ал өндірісті басқару мәселелеріне қажетті назар
бөлінбей келген. Бұл ең алдымен автокөлік кәсіпорындарының аз өлшемдеріне
және мекемелердің өндірістік-техникалық базасының жеткіліксіздігіне
байланысты болып келген. Өндірісті ұйымдастырудың негізгі тәсілдеріне
мыналар жатады:
- мамандандырылған бригадалар тәсілі;
- кешенді бригадалар тәсілі;
- агрегаттық-бөлімшелік тәсіл;
- агрегаттық-аймақтық тәсіл.
Мамандандырылған бригадалар тәсілі өлшемдері салыстырмалы түрде кіші
болып келетін автокөлік мекемелерінде қолданылады және техникалық әсер ету
түрлері бойынша мамандандырылатын бригадалар құруды талап етеді. Әрбір
бригадаға жұмыс көлеміне байланысты жөндеу жұмысшыларының саны мен еңбек
ақы қоры жоспарланады.
Өндіріс мамандандырылған бригадалар тәсілімен ұйымдастырылған кезде,
жұмысшылардың бір тобы (бригадасы) бірінші техникалық қызмет көрсетумен,
екіншісі екінші техникалық қызмет көрсетумен айналысса, үшіншісі
автомобильдерге ағымдағы жөндеу жұмыстарын көрсетеді, ал төртіншісі
автомобильдерден шешіліп алынған агрегаттарды жөндеумен айналысады.
Мамандандырылған бригада, белгіленген техникалық әсер ету бойынша жұмыстар
кешенін орындау үшін қажетті әртүрлі мамандықтағы және әртүрлі білікті
жөндеу жұмысшыларынан құрылады. Бұл ретте мамандандырылған бригада,
автокөлік мекемесіндегі барлық автомобильдер бойынша, өздеріне бекітіліп
берілген техникалық әсер ету жұмыстарымен айналысады.
Бригадаларды техникалық әсер ету түрлері бойынша мамандандыру жөндеу
жұмысшыларының еңбек өнімділігін арттыруға ықпал етеді және техникалық
қызмет көрсетудің технологиялық процесін ұйымдастырудың ағындық тәсілін
қолданудың алғы шарттарын тудырады.
Бірақ та, өндірісті ұйымдастырудың мұндай тәсілі кезінде қандай да бір
агрегаттың немесе тораптың белгіленген мерзімнен бұрын істен шығуы орын
алған жағдайда кінәлі адамды анықтау тіпті мүмкін емес, себебі бір жұмысшы
агрегатты майлаумен айналысса, екіншісі сол агрегат бойынша қатыру
жұмыстарын орындаған, ал үшінші жұмысшы реттеу жұмыстарымен айналысса,
төртіншісі сол агрегатты автомобильде тұрған орнында жөндеген, ал бесінші
жұмысшы автомобильден шешіліп алынған агрегатты жөндеген.
Кешенді бригадалар тәсілі қолданылған жағдайда автокөлік мекемесіндегі
автомобильдердің белгілі бір тобына (мысалы карбюраторлы қозғалтқышты
автомобильдерге, дизельді қозғалтқышты автомобильдерге, тіркемелер мен
жартылай тіркемелерге) белгілі бір кешенді бригада бекітіледі де, олар
бірінші техникалық қызмет көрсетумен, екінші техникалық қызмет көрсетумен
және ағымдағы жөндеумен айналысады.
Кешенді бригада құрамына, осы бригадаға бекітіліп берілген жұмыстарды
орындау үшін қажетті, жөндеушілер, реттеушілер, майлаушылар, электршілер,
жинаушы жұмысшылар және басқа да мамандықтағы жұмысшылар кіреді.
Өндірісті кешенді бригадалар тәсілімен ұйымдастырған жағдайда
техникалық қызмет көрсету мен ағымдағы жөндеу жұмыстарының сапасына деген
жауапкершілікті анықтау мүмкіндігі сақталмағандықтан, мамандандырылған
бригадалар тәсіліне тән кемшіліктер мұнда да орын алады. Сонымен қатар
өндірісті кешенді бригадалар тәсілімен ұйымдастырған жағдайда, әдетте,
әрбір бригаданың өзінің жұмыс орындары, техникалық қызмет көрсету және
жөндеу бекеттері, өздерінің құрал-жабдықтары мен аспаптары, айналымдағы
агрегаттар мен қосалқы бөлшектер қоры болғандықтан, автокөлік мекемесінің
материалдық құралдары шашырап кетеді, автомобильдерге техникалық қызмет
көрсету мен оларды ағымдағы жөндеу жұмыстарын басқару қиындайды.
Өндірісті мұндай тәсілмен ұйымдастыру кезінде, кешенді бригадалар
белгілі бір автомобильдер тобына бекітілгендіктен, әртүрлі кешенді
бригадалар құрамындағы жекелеген орындаушылардың жұмыспен қамтамасыз
етілуін реттеуде қиындықтар орын алады. Кейбір кездерде белгілі бір кешенді
бригаданың жұмысшылары өздеріне бекітіліп берілген жұмыстарды өз мезгілінде
орындап үлгере алмай жатқанда, келесі бір кешенді бригаданың жұмысшыларының
жұмыссыз бос қарап тұру оқиғалары орын алуы мүмкін. Сонымен бірге, бұл
ретте алдыңғы бригаданың қызмет көрсететін автомобильдері өз кезектерін
күтіп көп уақыт бос тұрып қалғандығына қарамастан, екінші бригаданың
жұмысшылары оларға қызмет көрсетпейді, олар тек қана өздеріне бекітіліп
берілген автомобильдердің ғана желіге жұмысқа шығуын қамтамасыз етуі керек.

Агрегаттық-бөлімшелік тәсіл кезінде автокөлік мекемесіндегі барлық
жылжымалы құрамға техникалық қызмет көрсету және ағымдағы жөндеу жұмыстары
автокөлік мекемесіндегі барлық автомобильдердің бір немесе бірнеше
агрегаттары (тораптары, механизмдері және жүйелері) бойынша барлық
техникалық қызмет көрсету және ағымдағы жөндеу жұмыстарына жауап беретін
өндірістік бөлімшелер арасында бөлінеді. Жұмыстарды осындай тәсілмен
ұйымдастыру кезінде өндірістік бөлімшеге бекітіліп берілген агрегаттар,
тораптар, механизмдер және жүйелерге көрсетілген техникалық қызмет көрсету
мен оларға жүргізілген жөндеу жұмыстарының сапасына деген материалдық және
моральдық жауапкершілік толық сақталады және оны оңай анықтауға болады.
Өндірістік бөлімшенің жұмыстарының нәтижелері тиісті агрегаттардың
ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілген орташа мерзімдерімен және де
бөлімшеге бекітіліп берілген агрегаттардың техникалық ақаулары салдарынан
бос тұру шамасы бойынша анықталады.
Агрегаттық-бөлімшелік тәсіл кезінде жоғарыда қарастырылған
жұмыстарды ұйымдастырудың бригадалық тәсілдеріне тән кемшіліктердің
кездеспейтіндігіне қарамастан, бұл тәсілге тән өзіндік кемшін тұстары да
бар екендігін атап өту керек.
Жұмыстарды ұйымдастырудың агрегаттық-бөлімшелік тәсілі қолданылған
жағдайларда орын алатын өндірістің орталықсыздандырылуы салдарынан,
өндірісті шұғыл басқару қиындайды. Белгілі бір нақты автомобиль бойынша
жөндеу жұмыстарының барысы туралы нақты мәліметтердің, ақпараттардың
болмауы салдарынан өндірістік алаңдар (қызмет көрсету және жөндеу
бекеттері), материалдық және еңбек ресурстары ұтымды пайдаланылмайды.
Мысалы, бір мезгілде бірнеше агрегаттары, тораптары мен жүйелерінен ақаулар
байқалған автомобильге қызмет көрсету кезінде ол автомобильдің әртүрлі
өндірістік бөлімшелердегі мамандандырылған бекеттер арасында қозғалып, орын
ауыстырып отыруы шарт болғандықтан, автомобильге техникалық қызмет көрсету
мен оны жөндеу уақыты ұзарады. Сонымен қатар, бір автомобиль маңында
көптеген жұмысшылар өз жұмыстарын орындау үшін жиналып тұрса, екінші бір
автомобиль қызмет көрсетусіз, ұзақ уақыт бос тұрады.
Техникалық қызмет көрсету мен жөндеуге келіп түсуші автомобильдерді
өндірістік бөлімшелер бойынша таратып бөлу, бір автомобиль бойынша жалпы
жөндеу жұмыстарының аяқталу уақытын жоспарлауға мүмкіндік бермейді.
Агрегаттық-аймақтық тәсіл кезінде техникалық қызмет өндірісті
ұйымдастырудың агрегаттық-бөлімшелік тәсілінің принциптері бойынша
құрылады. Бірақ бұл ретте, жөндеу жұмысшыларының негізгі бригадаларының
саны екінші техникалық қызмет көрсету мен жөндеудің мамандандырылған
аймақтарының санына сәйкес келеді.
Аса ірі автокөлік мекемелерінде агрегаттар бойынша құрылатын
мамандандырылған бригадалармен қатар жөндеу жұмысшыларының жалпы мекемелік
маңыздағы кішкене бригадалары да ұйымдастырылады.
Бірінші техникалық қызмет көрсету, әдетте, ағын әдісімен
ұйымдастырылады және автомобильдердің агрегаттар тобы бойынша
мамандандырылған жөндеу жұмысшыларының бригадаларының күшімен орындалады.
Ал салыстырмалы түрдегі кішігірім автокөлік мекемелерінде, бірінші
техникалық қызмет көрсетуді жүргізу үшін, жөндеу жұмысшыларының жекелеген
мамандандырылған бригадасы құрылуы мүмкін.
Екінші техникалық қызмет көрсету тек қана тәуліктің ауысым аралық
мезгілінде, ал жөндеу жұмыстары бірнеше ауысымда, автомобильдердің бос
тұруымен байланысты жөндеу жұмыстарының негізгі бөлігін ауысым аралық
уақытқа ауыстыра отырып, орындалады. Екінші техникалық қызмет көрсету
жұмыстары және сонымен байланысты орын алатын жөндеу жұмыстары бірнеше
кіріс тәсілімен орындалады. Бұл кірістер техникалық қызмет көрсету
жұмыстарын жоспарлы түрде ұйымдастыру күндерімен қатаң түрде сәйкес келеді.

Автокөлік мекемесінде екінші техникалық қызмет көрсетуге жоспарлы кіру
санына сәйкес, автомобильдердің агрегаттары мен жүйелері бойынша
мамандандырылған бірнеше екінші техникалық қызмет көрсету мен жөндеу
аймақтары ұйымдастырылады.
Белгілі бір аймаққа қызмет көрсетуші барлық цехтар, қоймалар мен
қосымша бөлмелер сол аймақтың аумағында немесе сол аймаққа, мүмкіндігінше,
жақын маңда орналасады.
Агрегаттық-аймақтық тәсілдің негізгі артықшылығына жөндеу жұмыстары мен
екінші техникалық қызмет көрсету жұмыстарының басым бөлігін ауысым аралық
уақытқа ауыстыра отырып, автомобильдердің техникалық қызмет көрсету мен
жөндеуде болу уақыттарын азайтуды жатқызуға болады.
Бірақ та, агрегаттық-аймақтық тәсіл кезінде өндірісте агрегаттық-
бөлімшелік тәсілге тән барлық дерлік кемшіліктер сақталады. Сонымен қатар,
екінші техникалық қызмет көрсету жұмыстарын бірнеше кірістер арқылы орындау
кезінде, көптеген автомобильдер жоспарлау-орындау айналымында болады да,
үлкен автокөлік мекемелерінде бұл процестер басқарылмайтын болады.
Талдаулар мен сараптаулар нәтижелері көрсетіп отырғанындай, автокөлік
мекемелерінің техникалық қызметінің жұмысын ұйымдастыру мен басқаруды
жетілдіру мәселелерін кешенді түрде шешудің алғашқы қадамдары автомобиль
көлігі ғылыми-зерттеу институтының (НИИАТ) тарапынан әзірленген
автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен оларды жөндеуді
ұйымдастырудың агрегаттық-бөлімшелік жүйесінде көрінеді. Онда өндірісті
ұйымдастыру бойынша берілген ұсыныстармен қатар басқа да элементтер бойынша
да бірқатар ұсыныстар берілген: есепке алу мен талдау, өндірістік
процестерді басқару, материалдық ынталандыру, қызметтік міндеттер, т.с.с.
бойынша. Өндіріске агрегаттық-бөлімшелік жүйені енгізу, бірқатар оң
нәтижелерге де қол жеткізуге алып келгендігін атап өту керек. Бірақ та,
жоғарыда атап өтілгендей, агрегаттық-бөлімшелік жүйені енгізу мен
автомобиль шаруашылықтарының осы жүйе бойынша атқарылған жұмыстарының оң
нәтижелерімен қатар, бірқатар кемшіліктер де орын алады. Ол кемшіліктердің
басты себептері:
- автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен оларды жөндеу
кезінде жалпы автомобильге жауап беретін жауапты тұлғаның жоқтығы;
- автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен оларды жөндеуге
бөлінген жөндеу жұмысшыларының екі жақтамалық сипаттағы
бағыныштылығының орын алуы;
- жұмыстарды қайта таратып бөлумен, оларды орындаудың кезектілігін
қамтамасыз етумен, өзара көмек беруді ұйымдастырумен және т.с.с.
байланысты қиындықтардың тууы;
- өндірістік бөлімшелердің жетекшілері мен жұмысшыларының, ары-бері
жүруімен байланысты және өндірісті тиімді басқаруға кедергі
келтіретін, өндірістік емес уақыт шығындарының орын алуы.
Осыған байланысты автокөлік мекемелеріндегі жылжымалы құрамға
техникалық қызмет көрсету мен оларды жөндеу процестерін басқарудың
бұрынғыдан да жетілдірілген тәсілдерін жасау мен оны өндіріске енгізу
қажеттілігі орын алды.

2.2.Өндірісті басқарудың орталықтандырылған жүйесін құрудың жалпы
принциптері.

Автомобиль көлігі саласында жылжымалы құрамға техникалық қызмет көрсету
мен оларды жөндеу процестерін ұйымдастыру мен басқарудың жаңа жүйесі
жасалынған және ол жүйе өндірісті басқаруды орталықтандыру жүйесі деп
аталады. Бұл жүйені өндіріске енгізу автокөлік мекемелеріндегі
өндірісішілік процестерді басқарудың автоматтандырылған жүйешіктерін жасау
жолындағы алғашқы қадам болып табылады.
Өндірісті басқарудың орталықтандырылған жүйесі келесі принциптерге
негізделген.
1. Жылжымалы құрамға техникалық қызмет көрсету мен оларды жөндеу
процестерін басқаруды өндірісті басқару бөлімі жүзеге асырады.
2. Жылжымалы құрамға техникалық қызмет көрсету мен оларды жөндеу
жұмыстарын ұйымдастыру, өндірістік бөлімшелерді қалыптастырудың
технологиялық принциптеріне негізделеді және техникалық әсер етудің
әрқайсысы мамандандырылған бөлімшелер тарапынан орындалады.
3. Бірдей түрдегі техникалық әсер ету жұмыстарын орындаушы өндірістік
бөлімшелер, басқару процесі ыңғайлы болуы үшін, өндірістік кешендерге
біріктіріледі.
4. Өндірісті дайындау – айналым қорын жинақтау, агрегаттарды,
тораптарды және бөлшектерді жұмыс орындарына жеткізу және оларды жұмыс
орындарынан әкету, агрегаттарды, бөлшектер мен тораптарды жөндеуге
жіберерден алдын жуу, жұмысшыларды қажетті құралдармен және аспаптармен
қамтамасыз ету, техникалық қызмет көрсету, жөндеу мен күту аймақтарындағы
автомобильдерді басқа орындарға ауыстыру - өндірісті дайындау кешені
тарапынан орталықтандырылған түрде ұйымдастырылады.
5. Өндірісті басқару бөлімі мен мекеменің басқа барлық өндірістік
бөлімшелері арасындағы ақпараттар алмасу екі жақтамалы диспетчерлік
байланыс, автоматика мен телемеханика құралдары арқылы іске асырылады.
Автокөлік мекемесінің техникалық қызметін ұйымдастыру 2.1-суретте
келтірілген.
Автокөлік мекемелеріндегі өндірісішілік процестерді басқару жүйесі
автокөлік мекемесінің техникалық қызметі алдында тұрған барлық міндеттер
мен мақсаттар кешенін шешуді қамтамасыз етеді.
Кез келген деңгейдегі басшы, қажетті ақпараттарды алысымен, оларды
өзінің қызметтік шеңбері аясында тиісті шешімдерді дайындау мен оларды
қабылдау үшін ғана қолданады. Бұл мақсаттан тыс жағдайларда оған ол
ақпараттар керек емес. Өкінішке орай бұл шарт көбінесе орындалмайды.
Ақпараттар жоғарғы деңгейдегі басшыға келіп түскен жағдайда, құзыры жоғары
басшы процесті басқару ісіне араласады да, кейбір жағдайларда, сол
жұмыстардың орындалуына тікелей жауап беретін, өзінен төменгі деңгейдегі
басшының бұйрықтарына қарсы келетін, бұйрықтар шығарады. Мұның барлығы, өз
кезегінде, басқару органының жұмысына кері әсер етеді және де басқарылушы
нысанның жұмысына да теріс әсер етеді.

2.1 - сурет. Автокөлік мекемесінің техникалық қызметінің ұйымдық
құрылымы.
Мысалы, автокөлік мекемесінің бас инженеріне өндірістік бөлімшелермен
тікелей байланыстың қажеті жоқ, өндірістің жағдайы туралы қажетті
ақпараттарды алу үшін оған өндірісті басқару бөлімімен, яғни өндірістік
бөлімшелердің жұмыстарын шұғыл түрде басқаруды іске асырушы органмен
тұрақты байланыс қамтамасыз етілуі керек. Қызмет көрсету мен жөндеу жүйесін
осындай принципте құру кезінде өндірісті басқару бөлімі жоспарлау органы
және өндірістің ағымдағы жағдайын реттеуші орган ретінде жетекші орын
алады, өндірістің үш негізгі құрамдас бөліктерінің (еңбек ресурстары, еңбек
құралдары және еңбек саймандары( жағдайлары туралы ақпараттар негізінде
тиісті шешімдер қабылдайды.
Алынатын барлық ақпараттар мен мәліметтер өндіріс процесіне, тиісті
шешімдер қабылдау мен оларды іске асыру мақсатында, араласу мезетін
анықтаушы белгі ретінде пайдаланылады.

3. Нұр-Қуаныш жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің ұсталық-
рессорлық бөлімшесін жобалау

Автотранспорт мекемесіндегі кез-келген цехты ,бөлімді немесе учаскені
жобалық жағынан дайындау кезінде атқарылатын жұмыстар технологиясына және
еңбекті ғылыми түрде ұйымдастыру талаптарына сәйкес белгіленген обьектіде
таңдап алынған технологиялық және көмекші жабдықтарды оңтайлы әрі тиімді
орналастыру іске асырылу тиіс.
Цехтарды немесе бөлімдерді жобалау барысында цехтың есептелінген ауданы
көп жағдайда түзетіледі. Себебі жобалау барысында ондірістік ғимараттың
элементтерінің конструктивтік өлшемдерімен құрал-жабдықтардың өлшемдері,
оларды орналастыру талаптары арасындағы байланыс бір-бірімен үйлестірілуі
керек. Осы себептен есептелген цехтың ауданы жоба бойынша нақты жобада
көрсетілген қажетті ауданнан 20 пайызға дейін ауытқуы мүмкін.
Агрегаттар автомобильдердің ең ауыр, жөндеуі күрделі тораптарына
жатады және де ағымдағы жөндеу аймағымен орнатылған байланыс агрегаттар
цехын мүмкіндігінше ағымдағы жөндеу аймағы бекеттеріне жақын орналастыру
мүмкіндігін тудырады.
Ұсталық-рессорлық бөлімшесінің жобасы 3.1-суретте келтірілген.

3.1. Ұсталық-рессорлық бөлімшесінің жабдықталуы

3.1- кесте – Технологиялық жабдықтар

№ Жабдықтар атауы Түрі, Өлшемдері Саны
маркасы
1 2 3 4 5
1 40 тонналық гидравликалық пресс 2135-М 1520х840 1
2 Кардан бііктері мен рульдік басқаруды 3067 936х600 1
жөндеуге арналған стенд
3 Берілістер қорабын жөндеуге арналған 2365 500х780 1
стенд
4 Артқы көпір редукторларын жөндеуге 3022 740х482 1
арналған стенд
5 Электрлік қайрақ И-138А 860х550 1
6 Іліністі шешуге және реттеуге арналған 2506 526х863 1
стенд
7 Радиалды бұрғылау станогы НРС-15 360х360 1
8 Алдыңғы және артқы көпірлерді жөндеуге 2450 1020х780 1
арналған стенд
9 Тежеу барабандарын және тежеу 670 М 1080х830 1
қаптамаларын жону станогы
10 Тік бұрғылау станогы 2А - 125 1000х800 1
11 Аспалы кран-балка ПТ - 054 4000х1500 1
12 Автомобильдердің берілістер қорабын сынауАКТБ – 25А2780х800 1
стенді
13 Автомобильдердің артқы көпір 306-40 1130х1345 1
редукторларын сынау стенді
14 Стол үстілік кіші пресс 3 тонна ОКС-918 920х220 1
15 Тежеу қаптамаларын қағу стенді СР-38 600х430 1

3.2- кесте – Технологиялық құрал-саймандар

№ Құрал-саймандар атауы Түрі, Саны
маркасы
1 Тербеліс подшипниктерінің радиалды саңылауын КН-1223 1
өлшеуге арналған прибор
2 Автомобильдердің тораптарын ажыратуға және УКАСП 58 1
жинауға арналған шешу және арнайы қысу
аспаптарының универсал жинағы
3 Гиравликалық престе жұмыстарды орындауға - 1
арналған бағыттауыштар жинағы
4 Пневматикалық гайкалар бұрағыш ГПМ-14 3
5 Гайкалық кіліттердің үлкен жинағы ПИМ-1514 3
6 Әртүрлі егеулер - 20
7 Әртүрлі қысқыштар - 6
8 Слесар аспаптарының жинағы - 6

3.1.-сурет. Ұсталық-рессорлық бөлімшесінің схемасы :

1-аспалы кран-балка; 2- аспаптарды қайрау станогы; 3- агрегаттар қоймасы; 4
– бұрғылау станогы; 5- пресс; 6- слесар верстагы; 7- қысқыш; 8- клапандарды
тазалау станогы; 9- агрегаттарды жөндеу стенді; 10- тексеру плитасы; 11-
пресс; 12-беріліс қорабын жөндеу станогы; 13- артқы көпір редукторын жөндеу
станогы; 14-стеллаж; 15- басқару механизмін жөндеу станогы; 16- көпірлерді
жөндеу станогы; 17- стол; 18-жәшіктер; 19-бөлшектерді жуу ваннасы.

3.3- кесте – Ұйымдастыру жабдықтары

№ Жабдықтар атауы Түрі, Өлшемдері, ммСаны
маркасы
1 2 3 4 5
1 Слесарлық верстак СД-3701-04 1250х800 3
2 Бөлшектерге арналған сөрелер ОРГ-1468-05-1400х500 2
230А
3 Сүрту материалдарына арналған жәшік ОРГ-1468-07-800х400 1
090А
4 Қоқыстар салуға арналған жәшік ОРГ-1468-07-800х400 1
090А
5 Аспаптарға арналған сөрелер ОРГ-1468-05-1400х500 1
280
6 Приборлар мен аспаптарға арналған ОРГ-1468-07-500х400 2
қабырғалық шкаф 10А
7 Жылжымалы жуу ваннасы ОМ 13116 1250х620 1
8 Орындық - ○ 400 3

Жоғарыда көрсетілген аспаптар мен құрал-жабдықтардан басқа жұмыс
орынына қажетті аспаптар мен приборлар АТК-нындағы ұсталық-рессорлық
цехындағы жөндеуші слесарлар санына сәйкес жинақталады. Әртүрлі өлшеу
аспаптары автотранспорт мекемесінде қабылданған агрегаттар мен тораптарды
жөндеу технологиясына сәйкес таңдалынады.

4. Қоршаған ортаны қорғау

4.1. Көлік нысандарына қызмет көрсету мен жөндеу кезіндегі қоршаған
ортаны ластаушы көздер

Көлік құралдарының жұмысқа қабілеттілігін қайта келтіру кезінде жуу-
тазалау, бақылау-реттеу, қатыру, көтеру-тасымалдау, ажырату-жинау,
слесарлық-механикалық, ұсталық, мыстау, дәнекерлеу, майлау, бояу және т.б.
жұмыстар орындалады. Олар қызмет ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.