«УАТ» ЖШС сабын комбинатының экономикалық қызметі және еңбек өнімділігін талдау

ЖОСПАР

Кіріспе

І. «УАТ» ЖШС САБЫН КОМБИНАТЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ЕҢБЕК ӨНІМДІЛІГІН ТАЛДАУ (НТК)

ІІ. «УАТ» ЖШС сабын-парашок комбинатының қаржылық көрсеткіштерін талдау

ІІІ. Кәсіпорынның еңбек өнімділігін талдау

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Нарықтық экономикаға көшу кәсіпорындарға өндірістің тиімділігін арттыруын, өнімнің және қызмет көрсетудің ғылыми-техникалық прогресстің жетістіктерін ендіруіне негізделген, шаруаландырудың тиімді формалары мен өндірісті басқарудың бәсекелесу қабілеттілігін талап етеді.

Бұл міндетті іс-жүзіне жеткізу үшін кәсіпорынның шаруашылық қызметіне және оның қаражаттық жағдайының талдауына маңызды роль береді.

Маманды экономист, қаражаттаушы бухгалтер мен аудитор нарықтық қытынастарға өту жағайындағы экономикалық даму тенденциялары мен жалпы заңдылықтарын ғана жақсы біліп қоймай өзінің кәсіпорынының тәжірибесіндегі жалпы, арнайы және жеке экономикалық заңдарды толық түсінуі, өндірістің тиімділігін көтеретін мүмкіншіліктер мен тенденциялары дер мезгіліне байқауы керек.

Соңғы жылдарда Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебінің тәжірибесі мен әдістемесінде өте маңызды өзгерістер байқалынады, бұның басы мәселесі біздің мемлекет экономикасының нарықтық қатынастарға көшуі болды.

1997 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап бухгалтерлік есеп стандарттарын, шотардың Бас жоспарын және қаржылық есеп берудің формаларын келтіріп бәрін іске енгізуі, нарық экономикасының талаптарына сәйкес, қаржылық талдаудың жаңа әдістемесін құруды талап етеді.

Тәжірибе жүзінде дәстүрлі бухгалтерия қаржы ақпаратының тұтынушыларына толық мәлімет бере алмайды. Сондықтан бұл мәлімет қалыптастырылған немесе толысып-жетілдірілген болу керек, яғни осы мәліметтер арқылы белгілі бір шешім шешу үшін. Қазіргі заман экономикасында бухгалтер қаржы нәтижесінің құрылымдық әдістемесін білу керек, басқару органдарына есептік саясатты таңдап бере алу керек, яғни оның қызмет сферасы шоттаудан қаржы менеджментіне ейін өрлеу керек.

Экономикада қаржылық талдаудың мәні өте зор: кәсіпорындардың қаржылық жағдайын талдаудың маңызды түсініктемелері мен көрсеткіштеріне, мүліктік жағдайын білмей, қанша табыс және шығын бар екенін білмей және өндірістің қаражаттық тұрақтылығын, төеу қабіліттілігін, іскерлік-белсенділігін және тиімділігін бағалауға арналған. Бұлардың бәрі керек жағдай. Әсіресе қазір біз жоспарлы жүйеден нарықтық қатынастарға көшкен кезде. Нарықтық экономикада қорлардың жатып, шіріп қалуын келтірмеу керек.

Нарықтық қатынастар кезінде кәсіпорындар өз-өзімен шаруашылық субъект болып, мәселелерін өзі шешуге мүмкіншілігі бар. Бұл мәселелердің ішінде сыртқы және ішкі нарықта өздеріне жақсы әрітестерді таңдау. Нарықтық экономикада кәсіпорын өз (жұмыстарын) қызметтерін дұрыс және қатесіз жүргізсе, оның жұмысының нәтижесінде тиімді болуы тиіс. Басқа сөзбен айтқанда, шаруашылық субъектісінің қызметінің тиімділігі, басқарушылардың объективтілігі оперативтілігімен, мәселелерді шешуінің дұрыстылығымен көрсетіледі.

Нарықтық жағдайда кәсіпорынның өмір сүруі және нарықта тұрақтылығы қаржы тұрақтылығына тәуелді. Қаржылық тұрақтылық кәсіпорынның қаржы қорларының жағдайын көрсетіп, ақша қаражаттарын маневрлендіріп және тиімді қолданып өнім сату және өндіріс процесстің үзіліссіздігін қамтамасыздандырады.

Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын бағалау үшін, өндірістік және қаржылық мәселелерін шешу үшін, кәсіпорынның қаржы жағдайын талдау керек. Терең және нақты талдаудың арқасында кәсіпорынның қызметін бағалап, басқару органдарына нақты ұсыныстарды қаржы тұрақтылығын және іскерлік белсенділігін жоғарлату үшін деуге болады.

І. «УАТ» ЖШС САБЫН КОМБИНАТЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ЕҢБЕК ӨНІМДІЛІГІН ТАЛДАУ (НТК)

Кәсіпорынның экономикалық қызметінің сипаттамасы

Су- сабын нарығының өсу перспективілігі, ең алдымен, өмір сүру деңгейі мен сапасының төмендеуімен байланысты, өйткені біз бұрыннан білетініміздей, ел қаншалықты нашар тұрса, соншалықты ол су- сабын өнімдерін көбірек тұтынады. Сол себепті ассортиментінің шектеулілігі мен өнімнің көп бөлігінің сапасының төмендігіне қарамастан, су- сабын Қазақстандықтар үшін “бірінші кезекті” өнім болып қалуда. Бүгінгі таңда, статистикалық мәліметтер бойынша, Қазақстандықтардың негізгі тұтынатын химия өнімдерінің ішінде су- сабын 60-70% құрайды, дегенмен, бұл өнімнің бағасы, сапасы және тұтыну нарығының жағдайы айтарлықтай мәз емес. Егер зауыттар мемлекеттік сауда инспекциясы, стандартизация комитеті, санэпидемстанция тарапынан бақыланбайтын болса, жеке кәсіпкерлер ешқандай да лицензиясыз су- сабынды шығара береді, төменгі бағамен сапасыз химиялық заттарды пайдаланады. Бұл соңғыларға су- сабын өнімдері нарығының біршама бөлігін жаулап алып, су- сабын өнімдерінің ірі өндірушілерімен табысты бәсекелесуге мүмкіндік берді.

Су- сабын шығару өндірісінің кәсіпорындары ашық жүйе ретінде химиялық заттарды өндірушілермен, элеваторлы және көліктік шаруашылықтармен, тауарлы - қызмет көрсету және тағы басқа да субъектілермен өзара қарым-қатынас жасайды. Сондықтан шикізат пен материалдарды сатып алу, сақтау, тасымалдау бойынша және соңғы өнімді өндіру және өткізу бойынша қызметтері талап етіледі. Бұл қызметтер жүйелі, мақсатты бағытталған сипатта болуы керек және оның нәтижесі минимум шығындар мен максимум табыс кезінде тұтынушыларды қанағаттандыру болуы керек.

Өндірісті басқаруды қарастыра отырып ерекше атап кететін жайт, су- сабын өндіру өнеркәсібі күн сайын халықты негізгі химиялық өнімдерінің бірімен қамтамасыз ететін өндіріс саласы болып табылады. Сондықтан зауыттардың қуаттары су- сабын өнімдерінің қажеттілігін толық қанағаттандыра аларлықтай болуы керек. “УАТ” су- сабын комбинаты сабын, шампунь, ыдыс жууғыш өнімдерін өндіру бойынша қаладағы ірі кәсіпорындардың бірі. Жұмысшы жобаны 1982 жылы “Казгипрохимпром” Мемлекеттік жобалық институт әзірлеген. Зауыттың негізгі технологиялық құрал-жабдығы 1988жылдан бері пайдаланылады. Зауыттың жобалық қуаты тәулігіне 163, 8 тонна өнім шығаруға мүмкіндік береді. Мемлекет иелігінен алу және жекешелендірудің ұлттық бағдарламасына сәйкес Әділет министрлігі 2003 жылы 7- сәуірде “УАТ” ЖШС НТК деп тіркеді. Меншік нысаны - 100% меншіктік капитал.

Кәсіпорынның басқару құрылымы 9 департаменттен тұрады, олардың басшылығында кәсіпорынның басқарушы жұмыскерлері болып табылатын 9 директор тұрады.

1. Бас директор - тікелей басшылықты және акционерлік қоғамның қызметіне қатысты басқарушылық шешімдерді қабылдауды жүзеге асырады.

1. Өндіріс және техникалық қамтамасыз ету бойынша департамент- кәсіпорында дұрыс техникалық саясаттың жүргізілуіне, техниканың, технологияның жетілдірілуіне және өндірістің, ғылымның жаңа жетістіктері негізінде ұйымдастырылуына жауап береді.
2. Материалдық - техникалық жабдықтау департаменті - өндірісті қажетті шикізаттармен және материалдармен қамтамасыз ету.
3. Бухгалтерлік есеп пен есептілік департаменті - бухгалтерлік есептің жүргізілуін, сәйкес органдарға есеп беруді бақылайды.
4. Бөлшек сауда департаменті - фирмалық дүкендер арқылы өнімдердің сатылуын бақылау.
5. Технологиялық департамент - шикізаттың, дайын өнімнің сапасын және бүкіл технологиялық процесті бақылау.
6. Қауіпсіздік департаменті - тауарды алып келу мен алып кетуді бақылау жүргізілетін территорияны тікелей қорғау.
7. Маркетинг бөлімі - жарнама және өнімнің нарықта жылжу мәселелері.
8. Келісімшарт бөлімі - келісімшарттар жасау және контрагенттер туралы мәселелерді шешу.

Жаңа нарықтық экономика жағдайында комбинат ұжымы өнімнің ассортиментін біршама кеңейту және жаңа прогрессивті технологияларды ендіру жолдарын іздеуге мәжбүр болды.

Қатаң бәсекелестік жағдайында қораптың тартымдылығы маңызды факторға айналуда. Көп жағдайларда қораптың ұтымды дизайны сатуды көбейтудің оңтайлы әдісі болады. Қораптың жаңа түрлері туралы сатып алушылар оң ойларын білдіруде: комбинаттың өнімі тартымды болып қана қоймай, оны тез тануға болады.

Су- сабын комбинатының барлық өнімі жоғары сапалы. Мұндай сапаны кепілдеу жоғары квалификациялы технологиялық қызмет кезінде ғана мүмкін болады. Түсетін шикізаттың, технологиялық процестің және дайын өнімнің сапасын бақылаудың нақты жүйесін ұйымдастыру жоғары тұтынушылық сұранысқа ие өнім өндіруге мүмкіндік береді. Шикізаттың, жартылай фабрикаттардың және дайын өнімнің ылғалдылығын оперативті және дұрыс бақылауын қамтамасыз ету үшін “Вернер и Пфляйдерер” швейцарлық фирмасының ылғалдылықтың гологендік тексергіші сатып алынды.

Сапалы өнімді өндіруде комбинат мамандарының табыстары байқаусыз қалған жоқ. Қала дүкендерінде үнемі өнімнің көрме саудалары жүргізіледі. Олар сатып алушылармен тікелей қарықатынасты қамтамасыз етеді, мұнда тұтынушылар өздерінің көзқарастары мен ескертулерін айта алады, өнімнің рецепті, химиялық құрамы, туралы ақпарат ала алады және ұнаған өнімін сатып ала алады.

Су- сабын өндіру саласының өнімдерін көбейту мәселелерін жаңа су- сабын өндіру кәсіпорындарын салу, жұмыс істеп тұрғандарын реконструкциялау, бар өндірістік қуаттарды тиімді пайдалану, саладағы кәсіпорындардың ұйымдық құрылымдарын оңтайландыру жолдарымен шешуге болады. Нарықта болып жатқан өзгерістерге байланысты (нарықтағы монополиялық жағдайдан еркін бәсекелестікке көшу), және су- сабын өнімдері нарығында өздерінің біраз үлестерін жоғалтуына байланысты, су- сабын зауыттары келесі шараларды жүзеге асыруға мәжбүр болды: біріншіден, нарықты, тұтынушылардың сұранысын, қалауларын және талғамдарын терең және жан - жақты зерттеу; екіншіден, өндірісті осы талаптарға икемдеу, сұранысқа жауап беретін өнім шығару; үшіншіден, өз мүдделері үшін нарық пен қоғамдық сұранысқа әсер ету.

Су- сабын және парашок бұйымдары (НТБ) нарығын зерттеу келесілерді қамтиды: жергілікті тауар өндірушілердің су- сабын және парашок бұйымдарын өндіру жағдайларын зерттеу; осы аймақтық тұтыну нарығындағы бәсекелестікті зерттеу; су- сабын өнімдерін бөлшектеп сатудың жағдайы мен даму тенденциясын бағалау; тұтынушылардың қалауларын анықтау және олардың су- сабын бұйымдарына ағымдағы сұранысын бағалау.

Парфюмерия бұйымдары тұтыну нарығының қанығу проблемасы түрлі позициялардан қарастырылған, бірақ негізгі көңіл сабын, тіс пастасы және кір жуғыш парашок бұйымдарының соңғы тұтынушы сатып алушылардың қалаулары көзқарастарын зерттеуге бөлінген. Сабын бұйымдары нарығының қанығуы туралы тұтынушылардың көз қарастарын білу үшін Алматы қаласы дүкендерінің сатып алушыларынан сұрақ-жауап алынды (4 кесте) .

Тұтынушылардың көпшілігі сабын нарығының қанығуын жеткілікті (67%) және жоғары (8%) деп бағалайды. Шампунь бұйымдары (ТБ) нарығында жағдай нашарлау: жеткілікті және жоғары бағалаулардың үлесі 49% құрайды, ол сабын нарығына қарағанда 113%-ға төмен.

1 - кесте Алматы қаласының сабын нарығының қанығуын тұтыну- шылардың бағалауы (%-бен)

Сабын бұйымдары ассортиментінің кеңдігін тұтынушылардың бағалауы олардың қанағаттанарлық дәрежесі туралы айтады: жауап берушілердің 62%-ы ассортименті кең деп санайды, 17%-ы өте кең, 17%-ы шектелген, 4%-ы тар. Сәйкесінше, сабын бұйымдары нарығында жауап берушілердің 21%-ы оны кеңейту қажет деп санайды.

Қаладағы сабын және парашок бұйымдары сатылу жағдайын бағалау нәтижесінде сатып алушылардың көпшілігі 55%-ы оның жақсарғанын айтады, 37%-ы жағдай өзгермеген десе, 55%-ы бұл тауарлардың сатылуының нашарлағанын айтады.

Бас директор

Қаржы Техникалық Дайын өнімді Өндіріс

директоры диретор, бас өткізу меңгеру-

инженер басқармасының шісі

бастығы

Бас бухгалтер Диспетчерлік Маркетинг Вансселлинг

служба бастығы бөлімінің

бастығы

Жаңа

технология- Химия Өндірістік

лар бөлімі- цех бастығы зертхана

нің бастығы меңгерушісі

Филиалдарды

өркендету бөлімі

1 - сурет - “УАТ” сабын комбинатының ұйымдық құрылымы

ІІ. «УАТ» ЖШС сабын-парашок комбинатының қаржылық көрсеткіштерін талдау

«УАТ» сабын комбинатының кадрлар құрылымы келесідей:

2 - кесте - «УАТ» сабын комбинатының кадрлар құрамы

«УАТ» сабын комбинатының жылдық есептемелері негізінде әзірленген

«УАТ» сабын комбинатында келесідей цехтар бар: сабындар цехы, парашок

цехы, тіс паста цехы, су-сабын цех, дайын емес заттардың арнайы сақтау қоймасы. Қосалқы участкелер: механикалық шеберханалар, электрлік шеберханалар, санитарлы-гигиеналық участке, бақылау пункті, гардероб. Кәсіпорынның цехтарының жұмыс істеу режимі 6 кестеде көрсетілген.

3- кесте - «УАТ» сабын комбинаты цехтарының орнатылған жұмыс режимі

“УАТ” сабын комбинатының жылдық есептемелері негізінде әзәрленген

Формалы және жалпақ сабын шығаруу бойынша цехқа 6 линия кіреді. Олар ХПА-40 маркалы газды конвейерлі сабын құю комбайны, РЗ-ХД2У бөліп салу машинасымен, РЗ-ХРЖ қамырды иіту құрылғысымен жабдықталған. Қазіргі уақытта бұл линия өндірісте қолданылмайды және резерв ретінде пайдаланылады.

Зауытта орнатылған жұмыс режимі кезінде 1, 2, 3, 4 - линиялардың тәулігіне 26, 63 тоннаға тең қуаттылықтары бірдей, линияларда “Иіс сабын” (0, 65) пшығарылады. Қазіргі уақытта өндірісте 2, 3 және 4- линиялар жұмыс істейді, оларда тәулігіне 30 тонна түрлі сабындар шығарылады. Иіс және кір сабын шығару бойынша 5-6 линиялар электрлі құйғыш бар БН-50 конбайнмен, Б-4-58 бөліп жазғыш машинасымен және А2-ХТН бөлгішімен жабдықталған. Бұл линиялардың екеуі де жұмыс істейді. Парашок цехында 4 технологиялық линиялар орнатылған. Олардың екеуі автомат мәшіне парашогы түрлерін өндіру үшін пайдаланылады, біреуі - қолмен жуу парашок шығару үшін, линиялардың бірі өрмелер шығару үшін қайта жабдықталған. Ыдыс жуғыш затты өндіру үшін екі технологиялық линиялар орнатылған, олар ТМ-63 қамыр илегіш машинасынан, бөлгіш пресінен, шнек және матрицадан тұрады. Фирманың жобалық өндірістік қуаттылығы:

• сабын өнімдеріне - 142, 8 тонна тәулігіне;
• парашок өнімдеріне - 19, 6 тонна тәулігіне;
• сыртқы қабы - 1, 4 тонна тәулігіне.

Осылайша, барлығы тәулігіне 163, 8 тонна. Бұл қуаттылықты қамтамасыз

ету он екі кешенді -механикаландырылған линияларды орнату есебінен мүмкін болып отыр, олардың сегізі электр жылытқышпен жұмыс істейтін пештермен, ал төртеуі газбен жұмыс істейтін пештермен жабдықталған. Бүгінгі күні Визит тәулігіне 64 тонна нан 0, 3 тонна сыртқы қабын өндіреді, қосымша цехтарда: бөлішке өнімдері - 0, 6 тонна, кондитер өнімдері - 0, 3 тонна.

“УАТ” сабын комбинатының өндірістік қызметі Қазақстан Республикасының барлық бекітілген стандарттарына сәйкес келетін және халықтың сұранысына жауап беретін, бәсекеқабілетті өнім өндіруге бағытталған.

Комбинатта өндірілген өнімді сататын дүкендер желісі жұмыс істейді. Өткізудің дәстүрлі арналары болып ірі және шағын дүкендер, жеке кәсіпкерлер сияқты делдалдар табылады. Бұйымдардың таралуы екі әдіспен жасалады: бірінші жағдайда өнім комбинаттың көлігімен тапсырыс берушіге дейін жеткізіледі немесе өнім сатып алушының көлігімен комбинат территориясынан алып кетіледі.

Өнім өткізу процесінде бірінші кезең - сатып алушылардан тапсырыс қабылдау. Тапсырыстарды өткізуден бір күн бұрын телефон арқылы диспетчер қабылдайды. Келіп түскен тапсырыстардың негізінде өндірілетін өнім көлемі, қозғалыс маршруттары қалыптасады, дайын өнімді жеткізу уақыты анықталады. Сонан соң түскен тапсырыстар бойынша компьютерде накладной толтырылады, соның негізінде сатып алушы кассада есеп айырысып, диспетчердің рұқсатымен өнімді тиейді. Өнімді тиеу екі қоймада жасалады: жууғыш бұйымдарбұйымдар қоймасы және сабын өнімдері қоймасы.

Тұрақты тапсырыс берушілерге (дүкендер мен супермаркеттерге) өнімді жеткізу комбинаттың көлігімен жасалады. Қазіргі уақытта комбинатта отыз

автокөлік бар. Олардың жиырма бірі сабын тасымалдау фургондары және алты “Газель” маркалы автокөліктер. Түскен тапсырыстар көлеміне қарай машиналар күніне алты рейс жасайды. Бір рейс ішінде машиналар 10-15 дүкенге қызмет көрсетеді.

Комбинаттың коммуникация стратегиясы сатып алушылармен жақсы өзара қарым-қатынас концепциясына және баға белгілеу саясатына негізделген.

“УАТ” сабын-парашок комбинатының таза табысының өсуі келесі факторлардың әсерінен болды:

• өнімнің сапасы мен ассортимент құрылымының жақсаруы;
• негізгі өндірістік құралдардың тиімді пайдаланылуы;
• өткізілмеген өнім қалдықтарының азаюы;
• еңбек өнімділігінің көбеюі.

4 - кесте - “УАТ” сабын-парашок комбинатының негізгі технико-экономикалық көрсеткіштері

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс