«УАТ» ЖШС сабын комбинатының экономикалық қызметі және еңбек өнімділігін талдау

Жоспар
Кіріспе

ЖОСПАР

Кіріспе

І. «УАТ» ЖШС САБЫН КОМБИНАТЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ЕҢБЕК ӨНІМДІЛІГІН ТАЛДАУ (НТК)
ІІ. «УАТ» ЖШС сабын.парашок комбинатының қаржылық көрсеткіштерін талдау
ІІІ. Кәсіпорынның еңбек өнімділігін талдау

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Нарықтық экономикаға көшу кәсіпорындарға өндірістің тиімділігін арттыруын, өнімнің және қызмет көрсетудің ғылыми-техникалық прогресстің жетістіктерін ендіруіне негізделген, шаруаландырудың тиімді формалары мен өндірісті басқарудың бәсекелесу қабілеттілігін талап етеді.
Бұл міндетті іс-жүзіне жеткізу үшін кәсіпорынның шаруашылық қызметіне және оның қаражаттық жағдайының талдауына маңызды роль береді.
Маманды экономист, қаражаттаушы бухгалтер мен аудитор нарықтық қытынастарға өту жағайындағы экономикалық даму тенденциялары мен жалпы заңдылықтарын ғана жақсы біліп қоймай өзінің кәсіпорынының тәжірибесіндегі жалпы, арнайы және жеке экономикалық заңдарды толық түсінуі, өндірістің тиімділігін көтеретін мүмкіншіліктер мен тенденциялары дер мезгіліне байқауы керек.
Соңғы жылдарда Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебінің тәжірибесі мен әдістемесінде өте маңызды өзгерістер байқалынады, бұның басы мәселесі біздің мемлекет экономикасының нарықтық қатынастарға көшуі болды.
1997 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап бухгалтерлік есеп стандарттарын, шотардың Бас жоспарын және қаржылық есеп берудің формаларын келтіріп бәрін іске енгізуі, нарық экономикасының талаптарына сәйкес, қаржылық талдаудың жаңа әдістемесін құруды талап етеді.
Тәжірибе жүзінде дәстүрлі бухгалтерия қаржы ақпаратының тұтынушыларына толық мәлімет бере алмайды. Сондықтан бұл мәлімет қалыптастырылған немесе толысып-жетілдірілген болу керек, яғни осы мәліметтер арқылы белгілі бір шешім шешу үшін. Қазіргі заман экономикасында бухгалтер қаржы нәтижесінің құрылымдық әдістемесін білу керек, басқару органдарына есептік саясатты таңдап бере алу керек, яғни оның қызмет сферасы шоттаудан қаржы менеджментіне ейін өрлеу керек.
Экономикада қаржылық талдаудың мәні өте зор: кәсіпорындардың қаржылық жағдайын талдаудың маңызды түсініктемелері мен көрсеткіштеріне, мүліктік жағдайын білмей, қанша табыс және шығын бар екенін білмей және өндірістің қаражаттық тұрақтылығын, төеу қабіліттілігін, іскерлік-белсенділігін және тиімділігін бағалауға арналған. Бұлардың бәрі керек жағдай. Әсіресе қазір біз жоспарлы жүйеден нарықтық қатынастарға көшкен кезде. Нарықтық экономикада қорлардың жатып, шіріп қалуын келтірмеу керек.
Нарықтық қатынастар кезінде кәсіпорындар өз-өзімен шаруашылық субъект болып, мәселелерін өзі шешуге мүмкіншілігі бар. Бұл мәселелердің ішінде сыртқы және ішкі нарықта өздеріне жақсы әрітестерді таңдау. Нарықтық экономикада кәсіпорын өз (жұмыстарын) қызметтерін дұрыс және қатесіз жүргізсе, оның жұмысының нәтижесінде тиімді болуы тиіс. Басқа сөзбен айтқанда, шаруашылық субъектісінің қызметінің тиімділігі, басқарушылардың объективтілігі оперативтілігімен, мәселелерді шешуінің дұрыстылығымен көрсетіледі.
Нарықтық жағдайда кәсіпорынның өмір сүруі және нарықта тұрақтылығы қаржы тұрақтылығына тәуелді. Қаржылық тұрақтылық кәсіпорынның қаржы қорларының жағдайын көрсетіп, ақша қаражаттарын маневрлендіріп және тиімді қолданып өнім сату және өндіріс процесстің үзіліссіздігін қамтамасыздандырады.
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын бағалау үшін, өндірістік және қаржылық мәселелерін шешу үшін, кәсіпорынның қаржы жағдайын талдау керек. Терең және нақты талдаудың арқасында кәсіпорынның қызметін бағалап, басқару органдарына нақты ұсыныстарды қаржы тұрақтылығын және іскерлік белсенділігін жоғарлату үшін деуге болады.

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе

І. УАТ ЖШС САБЫН КОМБИНАТЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ЕҢБЕК ӨНІМДІЛІГІН
ТАЛДАУ (НТК)
ІІ. УАТ ЖШС сабын-парашок комбинатының қаржылық көрсеткіштерін талдау
ІІІ. Кәсіпорынның еңбек өнімділігін талдау

Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Нарықтық экономикаға көшу кәсіпорындарға өндірістің тиімділігін арттыруын,
өнімнің және қызмет көрсетудің ғылыми-техникалық прогресстің жетістіктерін
ендіруіне негізделген, шаруаландырудың тиімді формалары мен өндірісті
басқарудың бәсекелесу қабілеттілігін талап етеді.
Бұл міндетті іс-жүзіне жеткізу үшін кәсіпорынның шаруашылық қызметіне және
оның қаражаттық жағдайының талдауына маңызды роль береді.
Маманды экономист, қаражаттаушы бухгалтер мен аудитор нарықтық қытынастарға
өту жағайындағы экономикалық даму тенденциялары мен жалпы заңдылықтарын
ғана жақсы біліп қоймай өзінің кәсіпорынының тәжірибесіндегі жалпы, арнайы
және жеке экономикалық заңдарды толық түсінуі, өндірістің тиімділігін
көтеретін мүмкіншіліктер мен тенденциялары дер мезгіліне байқауы керек.
Соңғы жылдарда Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебінің тәжірибесі
мен әдістемесінде өте маңызды өзгерістер байқалынады, бұның басы мәселесі
біздің мемлекет экономикасының нарықтық қатынастарға көшуі болды.
1997 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап бухгалтерлік есеп стандарттарын,
шотардың Бас жоспарын және қаржылық есеп берудің формаларын келтіріп бәрін
іске енгізуі, нарық экономикасының талаптарына сәйкес, қаржылық талдаудың
жаңа әдістемесін құруды талап етеді.
Тәжірибе жүзінде дәстүрлі бухгалтерия қаржы ақпаратының тұтынушыларына
толық мәлімет бере алмайды. Сондықтан бұл мәлімет қалыптастырылған немесе
толысып-жетілдірілген болу керек, яғни осы мәліметтер арқылы белгілі бір
шешім шешу үшін. Қазіргі заман экономикасында бухгалтер қаржы нәтижесінің
құрылымдық әдістемесін білу керек, басқару органдарына есептік саясатты
таңдап бере алу керек, яғни оның қызмет сферасы шоттаудан қаржы
менеджментіне ейін өрлеу керек.
Экономикада қаржылық талдаудың мәні өте зор: кәсіпорындардың қаржылық
жағдайын талдаудың маңызды түсініктемелері мен көрсеткіштеріне, мүліктік
жағдайын білмей, қанша табыс және шығын бар екенін білмей және өндірістің
қаражаттық тұрақтылығын, төеу қабіліттілігін, іскерлік-белсенділігін және
тиімділігін бағалауға арналған. Бұлардың бәрі керек жағдай. Әсіресе қазір
біз жоспарлы жүйеден нарықтық қатынастарға көшкен кезде. Нарықтық
экономикада қорлардың жатып, шіріп қалуын келтірмеу керек.
Нарықтық қатынастар кезінде кәсіпорындар өз-өзімен шаруашылық субъект
болып, мәселелерін өзі шешуге мүмкіншілігі бар. Бұл мәселелердің ішінде
сыртқы және ішкі нарықта өздеріне жақсы әрітестерді таңдау. Нарықтық
экономикада кәсіпорын өз (жұмыстарын) қызметтерін дұрыс және қатесіз
жүргізсе, оның жұмысының нәтижесінде тиімді болуы тиіс. Басқа сөзбен
айтқанда, шаруашылық субъектісінің қызметінің тиімділігі, басқарушылардың
объективтілігі оперативтілігімен, мәселелерді шешуінің дұрыстылығымен
көрсетіледі.
Нарықтық жағдайда кәсіпорынның өмір сүруі және нарықта тұрақтылығы қаржы
тұрақтылығына тәуелді. Қаржылық тұрақтылық кәсіпорынның қаржы қорларының
жағдайын көрсетіп, ақша қаражаттарын маневрлендіріп және тиімді қолданып
өнім сату және өндіріс процесстің үзіліссіздігін қамтамасыздандырады.
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын бағалау үшін, өндірістік және қаржылық
мәселелерін шешу үшін, кәсіпорынның қаржы жағдайын талдау керек. Терең және
нақты талдаудың арқасында кәсіпорынның қызметін бағалап, басқару
органдарына нақты ұсыныстарды қаржы тұрақтылығын және іскерлік
белсенділігін жоғарлату үшін деуге болады.

І. УАТ ЖШС САБЫН КОМБИНАТЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ЕҢБЕК ӨНІМДІЛІГІН
ТАЛДАУ (НТК)
Кәсіпорынның экономикалық қызметінің сипаттамасы
Су- сабын нарығының өсу перспективілігі, ең алдымен, өмір сүру
деңгейі мен сапасының төмендеуімен байланысты, өйткені біз бұрыннан
білетініміздей, ел қаншалықты нашар тұрса, соншалықты ол су- сабын
өнімдерін көбірек тұтынады. Сол себепті ассортиментінің шектеулілігі мен
өнімнің көп бөлігінің сапасының төмендігіне қарамастан, су- сабын
Қазақстандықтар үшін “бірінші кезекті” өнім болып қалуда. Бүгінгі таңда,
статистикалық мәліметтер бойынша, Қазақстандықтардың негізгі тұтынатын
химия өнімдерінің ішінде су- сабын 60-70% құрайды, дегенмен, бұл өнімнің
бағасы, сапасы және тұтыну нарығының жағдайы айтарлықтай мәз емес. Егер
зауыттар мемлекеттік сауда инспекциясы, стандартизация комитеті,
санэпидемстанция тарапынан бақыланбайтын болса, жеке кәсіпкерлер ешқандай
да лицензиясыз су- сабынды шығара береді, төменгі бағамен сапасыз химиялық
заттарды пайдаланады. Бұл соңғыларға су- сабын өнімдері нарығының біршама
бөлігін жаулап алып, су- сабын өнімдерінің ірі өндірушілерімен табысты
бәсекелесуге мүмкіндік берді.
Су- сабын шығару өндірісінің кәсіпорындары ашық жүйе ретінде
химиялық заттарды өндірушілермен, элеваторлы және көліктік
шаруашылықтармен, тауарлы – қызмет көрсету және тағы басқа да
субъектілермен өзара қарым-қатынас жасайды. Сондықтан шикізат пен
материалдарды сатып алу, сақтау, тасымалдау бойынша және соңғы өнімді
өндіру және өткізу бойынша қызметтері талап етіледі. Бұл қызметтер жүйелі,
мақсатты бағытталған сипатта болуы керек және оның нәтижесі минимум
шығындар мен максимум табыс кезінде тұтынушыларды қанағаттандыру болуы
керек.
Өндірісті басқаруды қарастыра отырып ерекше атап кететін жайт, су-
сабын өндіру өнеркәсібі күн сайын халықты негізгі химиялық өнімдерінің
бірімен қамтамасыз ететін өндіріс саласы болып табылады. Сондықтан
зауыттардың қуаттары су- сабын өнімдерінің қажеттілігін толық
қанағаттандыра аларлықтай болуы керек. “УАТ” су- сабын комбинаты сабын,
шампунь, ыдыс жууғыш өнімдерін өндіру бойынша қаладағы ірі кәсіпорындардың
бірі. Жұмысшы жобаны 1982 жылы “Казгипрохимпром” Мемлекеттік жобалық
институт әзірлеген. Зауыттың негізгі технологиялық құрал-жабдығы 1988жылдан
бері пайдаланылады. Зауыттың жобалық қуаты тәулігіне 163,8 тонна өнім
шығаруға мүмкіндік береді. Мемлекет иелігінен алу және жекешелендірудің
ұлттық бағдарламасына сәйкес Әділет министрлігі 2003 жылы 7- сәуірде “УАТ”
ЖШС НТК деп тіркеді. Меншік нысаны - 100% меншіктік капитал.
Кәсіпорынның басқару құрылымы 9 департаменттен тұрады, олардың
басшылығында кәсіпорынның басқарушы жұмыскерлері болып табылатын 9 директор
тұрады.
1. Бас директор – тікелей басшылықты және акционерлік қоғамның
қызметіне қатысты басқарушылық шешімдерді қабылдауды жүзеге асырады.

1. Өндіріс және техникалық қамтамасыз ету бойынша департамент-
кәсіпорында дұрыс техникалық саясаттың жүргізілуіне, техниканың,
технологияның жетілдірілуіне және өндірістің, ғылымның жаңа
жетістіктері негізінде ұйымдастырылуына жауап береді.
2. Материалдық – техникалық жабдықтау департаменті - өндірісті қажетті
шикізаттармен және материалдармен қамтамасыз ету.
3. Бухгалтерлік есеп пен есептілік департаменті – бухгалтерлік есептің
жүргізілуін, сәйкес органдарға есеп беруді бақылайды.
4. Бөлшек сауда департаменті – фирмалық дүкендер арқылы өнімдердің
сатылуын бақылау.
5. Технологиялық департамент – шикізаттың, дайын өнімнің сапасын және
бүкіл технологиялық процесті бақылау.
6. Қауіпсіздік департаменті – тауарды алып келу мен алып кетуді бақылау
жүргізілетін территорияны тікелей қорғау.
7. Маркетинг бөлімі – жарнама және өнімнің нарықта жылжу мәселелері.
8. Келісімшарт бөлімі – келісімшарттар жасау және контрагенттер туралы
мәселелерді шешу.
Жаңа нарықтық экономика жағдайында комбинат ұжымы өнімнің
ассортиментін біршама кеңейту және жаңа прогрессивті технологияларды ендіру
жолдарын іздеуге мәжбүр болды.
Қатаң бәсекелестік жағдайында қораптың тартымдылығы маңызды факторға
айналуда. Көп жағдайларда қораптың ұтымды дизайны сатуды көбейтудің оңтайлы
әдісі болады. Қораптың жаңа түрлері туралы сатып алушылар оң ойларын
білдіруде: комбинаттың өнімі тартымды болып қана қоймай, оны тез тануға
болады.
Су- сабын комбинатының барлық өнімі жоғары сапалы. Мұндай сапаны
кепілдеу жоғары квалификациялы технологиялық қызмет кезінде ғана мүмкін
болады. Түсетін шикізаттың, технологиялық процестің және дайын өнімнің
сапасын бақылаудың нақты жүйесін ұйымдастыру жоғары тұтынушылық сұранысқа
ие өнім өндіруге мүмкіндік береді. Шикізаттың, жартылай фабрикаттардың және
дайын өнімнің ылғалдылығын оперативті және дұрыс бақылауын қамтамасыз ету
үшін “Вернер и Пфляйдерер” швейцарлық фирмасының ылғалдылықтың гологендік
тексергіші сатып алынды.
Сапалы өнімді өндіруде комбинат мамандарының табыстары байқаусыз
қалған жоқ. Қала дүкендерінде үнемі өнімнің көрме саудалары жүргізіледі.
Олар сатып алушылармен тікелей қарықатынасты қамтамасыз етеді, мұнда
тұтынушылар өздерінің көзқарастары мен ескертулерін айта алады, өнімнің
рецепті, химиялық құрамы, туралы ақпарат ала алады және ұнаған өнімін сатып
ала алады.
Су- сабын өндіру саласының өнімдерін көбейту мәселелерін жаңа су-
сабын өндіру кәсіпорындарын салу, жұмыс істеп тұрғандарын реконструкциялау,
бар өндірістік қуаттарды тиімді пайдалану, саладағы кәсіпорындардың
ұйымдық құрылымдарын оңтайландыру жолдарымен шешуге болады. Нарықта болып
жатқан өзгерістерге байланысты (нарықтағы монополиялық жағдайдан еркін
бәсекелестікке көшу), және су- сабын өнімдері нарығында өздерінің біраз
үлестерін жоғалтуына байланысты, су- сабын зауыттары келесі шараларды
жүзеге асыруға мәжбүр болды: біріншіден, нарықты, тұтынушылардың сұранысын,
қалауларын және талғамдарын терең және жан – жақты зерттеу; екіншіден,
өндірісті осы талаптарға икемдеу, сұранысқа жауап беретін өнім шығару;
үшіншіден, өз мүдделері үшін нарық пен қоғамдық сұранысқа әсер ету.
Су- сабын және парашок бұйымдары (НТБ) нарығын зерттеу
келесілерді қамтиды: жергілікті тауар өндірушілердің су- сабын және парашок
бұйымдарын өндіру жағдайларын зерттеу; осы аймақтық тұтыну нарығындағы
бәсекелестікті зерттеу; су- сабын өнімдерін бөлшектеп сатудың жағдайы мен
даму тенденциясын бағалау; тұтынушылардың қалауларын анықтау және олардың
су- сабын бұйымдарына ағымдағы сұранысын бағалау.
Парфюмерия бұйымдары тұтыну нарығының қанығу проблемасы түрлі
позициялардан қарастырылған, бірақ негізгі көңіл сабын, тіс пастасы және
кір жуғыш парашок бұйымдарының соңғы тұтынушы сатып алушылардың қалаулары
көзқарастарын зерттеуге бөлінген. Сабын бұйымдары нарығының қанығуы туралы
тұтынушылардың көз қарастарын білу үшін Алматы қаласы дүкендерінің сатып
алушыларынан сұрақ-жауап алынды (4 кесте).
Тұтынушылардың көпшілігі сабын нарығының қанығуын жеткілікті (67%)
және жоғары (8%) деп бағалайды. Шампунь бұйымдары (ТБ) нарығында жағдай
нашарлау: жеткілікті және жоғары бағалаулардың үлесі 49% құрайды, ол сабын
нарығына қарағанда 113%-ға төмен.

1 - кесте Алматы қаласының сабын нарығының қанығуын тұтыну-
шылардың бағалауы (%-бен)
сабын Тұтынушылардың бағалауы Сабын бұйымдары
Жоғары 13,0
13,0
54,0 Жеткілікті 43,0
Қанағаттандырарлық 29,0
24,0
7,0 Төмен 15,0
Жауап бере алмайды
2,0

Сабын бұйымдары ассортиментінің кеңдігін тұтынушылардың бағалауы
олардың қанағаттанарлық дәрежесі туралы айтады: жауап берушілердің 62%-ы
ассортименті кең деп санайды, 17%-ы өте кең, 17%-ы шектелген, 4%-ы тар.
Сәйкесінше, сабын бұйымдары нарығында жауап берушілердің 21%-ы оны кеңейту
қажет деп санайды.
Қаладағы сабын және парашок бұйымдары сатылу жағдайын бағалау
нәтижесінде сатып алушылардың көпшілігі 55%-ы оның жақсарғанын айтады, 37%-
ы жағдай өзгермеген десе, 55%-ы бұл тауарлардың сатылуының нашарлағанын
айтады.

Бас директор

Қаржы Техникалық Дайын өнімді
Өндіріс
директоры диретор,бас өткізу
меңгеру-
инженер
басқармасының шісі

бастығы

Бас бухгалтер Диспетчерлік Маркетинг
Вансселлинг
служба бастығы бөлімінің

бастығы

Жаңа
технология- Химия
Өндірістік
лар бөлімі- цех бастығы
зертхана
нің бастығы меңгерушісі

Филиалдарды
өркендету бөлімі

1 - сурет - “УАТ” сабын комбинатының ұйымдық құрылымы

ІІ. УАТ ЖШС сабын-парашок комбинатының қаржылық көрсеткіштерін талдау

УАТ сабын комбинатының кадрлар құрылымы келесідей:
2 - кесте - УАТ сабын комбинатының кадрлар құрамы
Жұмыскерлер 2004 ж.2005 ж. Ауытқу, Өсу
категориясы адам адам адам қарқыны
Өнеркәсіпті-өндірістік персонал368 491 123 133,4239
Соның ішінде:
-жұмысшылар, барлығы 360 362 2 100,5556
Олардың ішінде:
-негізгі 276 276 0 100
-көмекші 57 59 2 103,5088
-басшылар мен мамандар 13 13 0 100
-қызметкерлер 14 14 0 100
Өнеркәсіптік емес персонал 69 96 27 139,1304
Барлығы 437 587 150 134,3249

УАТ сабын комбинатының жылдық есептемелері негізінде әзірленген

УАТ сабын комбинатында келесідей цехтар бар: сабындар цехы, парашок

цехы, тіс паста цехы, су-сабын цех, дайын емес заттардың арнайы сақтау
қоймасы. Қосалқы участкелер: механикалық шеберханалар, электрлік
шеберханалар, санитарлы-гигиеналық участке, бақылау пункті, гардероб.
Кәсіпорынның цехтарының жұмыс істеу режимі 6 кестеде көрсетілген.

3- кесте - УАТ сабын комбинаты цехтарының орнатылған жұмыс режимі
Цех, линия Өнімдердің аты Жұмыс режимі Өнімді-
лік
тгтәулік
ауысым сағат
Сабын цехы
1-линия Иіс сабын Резерв - 26,63
2-линия - 2 12 26,63
3-линия - 2 12 26,63
4-линия - 2 12 26,63
5-линия Кір сабын 2 12 6,0
6-линия Кір сабын 1 8 3,76
Кір жуғыш парашок цехы
1-линия Қолмен жуатын парашок 1 8 1,3
2-линия Қолмен жуатын парашок 1 8 1,3
3-линия Автоматты парашок 1 8 1,43
4-линия Химиялық материалдар 1 8 1,9
Сабақша линиясы
5-линия Сабақша 1 8 0,35
6-линия Сабақша 1 8 0,35
Ауа желдеткіш цех
“Экмасан” Бөлішкелік 1 8 1,26
Тіс паста цех
Элшкаф 1 Сұйық паста: таза дем 1 6,5 0,26
Элшкаф 2 - 1 6,5 0,26
Элшкаф 3 Сұйық паста: ағартқыш. 1 5,0 0,36
Пеш ПКЭ-9 Сұйық паста: тіс егін емдеугіш 1 6,5 0,23
Экл.линия1 Кәдімгі паста ассортименті 1 6,5 0,25
Экл.линия2 Кәдімгі паста ассортименті 1 6,5 0,25
Визит бойынша барлығы
107,25

“УАТ” сабын комбинатының жылдық есептемелері негізінде әзәрленген
Формалы және жалпақ сабын шығаруу бойынша цехқа 6 линия кіреді.
Олар ХПА-40 маркалы газды конвейерлі сабын құю комбайны, РЗ-ХД2У бөліп салу
машинасымен, РЗ-ХРЖ қамырды иіту құрылғысымен жабдықталған. Қазіргі уақытта
бұл линия өндірісте қолданылмайды және резерв ретінде пайдаланылады.
Зауытта орнатылған жұмыс режимі кезінде 1,2,3,4 - линиялардың
тәулігіне 26,63 тоннаға тең қуаттылықтары бірдей, линияларда “Иіс сабын”
(0,65) пшығарылады. Қазіргі уақытта өндірісте 2, 3 және 4– линиялар жұмыс
істейді, оларда тәулігіне 30 тонна түрлі сабындар шығарылады. Иіс және кір
сабын шығару бойынша 5-6 линиялар электрлі құйғыш бар БН-50 конбайнмен, Б-4-
58 бөліп жазғыш машинасымен және А2-ХТН бөлгішімен жабдықталған. Бұл
линиялардың екеуі де жұмыс істейді. Парашок цехында 4 технологиялық
линиялар орнатылған. Олардың екеуі автомат мәшіне парашогы түрлерін өндіру
үшін пайдаланылады, біреуі – қолмен жуу парашок шығару үшін, линиялардың
бірі өрмелер шығару үшін қайта жабдықталған. Ыдыс жуғыш затты өндіру үшін
екі технологиялық линиялар орнатылған, олар ТМ-63 қамыр илегіш машинасынан,
бөлгіш пресінен, шнек және матрицадан тұрады. Фирманың жобалық өндірістік
қуаттылығы:
- сабын өнімдеріне – 142,8 тонна тәулігіне;
- парашок өнімдеріне – 19,6 тонна тәулігіне;
- сыртқы қабы – 1,4 тонна тәулігіне.
Осылайша, барлығы тәулігіне 163,8 тонна. Бұл қуаттылықты қамтамасыз
ету он екі кешенді –механикаландырылған линияларды орнату есебінен мүмкін
болып отыр, олардың сегізі электр жылытқышпен жұмыс істейтін пештермен, ал
төртеуі газбен жұмыс істейтін пештермен жабдықталған. Бүгінгі күні Визит
тәулігіне 64 тонна нан 0,3 тонна сыртқы қабын өндіреді, қосымша цехтарда:
бөлішке өнімдері – 0,6 тонна, кондитер өнімдері – 0,3 тонна.
“УАТ” сабын комбинатының өндірістік қызметі Қазақстан Республикасының
барлық бекітілген стандарттарына сәйкес келетін және халықтың сұранысына
жауап беретін, бәсекеқабілетті өнім өндіруге бағытталған.
Комбинатта өндірілген өнімді сататын дүкендер желісі жұмыс істейді.
Өткізудің дәстүрлі арналары болып ірі және шағын дүкендер, жеке кәсіпкерлер
сияқты делдалдар табылады. Бұйымдардың таралуы екі әдіспен жасалады:
бірінші жағдайда өнім комбинаттың көлігімен тапсырыс берушіге дейін
жеткізіледі немесе өнім сатып алушының көлігімен комбинат территориясынан
алып кетіледі.
Өнім өткізу процесінде бірінші кезең – сатып алушылардан тапсырыс
қабылдау. Тапсырыстарды өткізуден бір күн бұрын телефон арқылы диспетчер
қабылдайды. Келіп түскен тапсырыстардың негізінде өндірілетін өнім көлемі,
қозғалыс маршруттары қалыптасады, дайын өнімді жеткізу уақыты
анықталады.Сонан соң түскен тапсырыстар бойынша компьютерде накладной
толтырылады, соның негізінде сатып алушы кассада есеп айырысып,
диспетчердің рұқсатымен өнімді тиейді. Өнімді тиеу екі қоймада жасалады:
жууғыш бұйымдарбұйымдар қоймасы және сабын өнімдері қоймасы.
Тұрақты тапсырыс берушілерге (дүкендер мен супермаркеттерге) өнімді
жеткізу комбинаттың көлігімен жасалады. Қазіргі уақытта комбинатта отыз

автокөлік бар. Олардың жиырма бірі сабын тасымалдау фургондары және алты
“Газель” маркалы автокөліктер. Түскен тапсырыстар көлеміне қарай машиналар
күніне алты рейс жасайды. Бір рейс ішінде машиналар 10-15 дүкенге қызмет
көрсетеді.

Комбинаттың коммуникация стратегиясы сатып алушылармен жақсы өзара
қарым-қатынас концепциясына және баға белгілеу саясатына негізделген.
“УАТ” сабын-парашок комбинатының таза табысының өсуі келесі
факторлардың әсерінен болды:
- өнімнің сапасы мен ассортимент құрылымының жақсаруы;
- негізгі өндірістік құралдардың тиімді пайдаланылуы;
- өткізілмеген өнім қалдықтарының азаюы;
- еңбек өнімділігінің көбеюі.
-
4 - кесте - “УАТ” сабын-парашок комбинатының негізгі технико-экономикалық
көрсеткіштері
№ Көрсеткіштер өлше2004 ж. 2005 ж. Ауытқу Өсу
м қарқыны
, %
бірл
ігі
1 Өнімді өткізуден түскен табыстеңг1968805122713758302570 7115,3
е 61 71 10
2 Өнімнің өзіндік құны теңг13837181162376202400439117 ,3
е 11 30 19
3 Жалпы табыс теңг58508705647613846252679110 ,6
е 0 1 1
4 Кезең шығындары теңг50551506544461443894638107 ,7
е 2 3 1
5 Негізгі қызметтен түскен теңг79571988103152392358041129 ,6
табыс е 8 0
6 Негізгі емес қызметтен түскентеңг4126165 6029617 1903452-146,1
табыс е
7 Салық салуға дейінгі табыс теңг83698153971227811342462116 ,0
е 8
8 Салық салғаннан кейінгі табыстеңг5507923975886971208077 3137,7
е 2
9 Таза пайда теңг55079239758869712080773137 ,7
е 2
10Жұмыскерлер саны адам437 587 150 134,3
11Соның ішінде: жұмысшылар саныадам360 362 2 100,5
121 жұмыскердің еңбек теңг4505274,3869464,-63581085, 8
өнімділігі е 9 8 ,1
131 жұмысшының еңбек өнімділігітеңг5468903,6274518,8 05615,114,7
е 2 9 7
14Жұмыскерлердің еңбекақы қоры теңг792189 1155127 362938 145,8
е
15Соның ішінде:жұмысшылардың теңг570376,0831691,4261315,145 ,8
еңбекақы қоры е 4
161 жұмыскердің орташа айлық теңг15106,5 16398,7 1292,2 108,5
еңбекақысы е
171 жұмысшының орташа айлық теңг13203,1 19145,7 5942,6 145,0
еңбекақысы е
18Негізгі құралдардың орташа теңг71313655864146051510095121 ,1
жылдық құны е 3 4 01
19Айналым құралдарының орташа теңг36667113419204825253368114 ,3
жылдық құны е 6 3 7
20Сатылымдар рентабельділігі % 2,8 3,3 0,5 117,8
21Өндіріс рентабельділігі % 5,1 5,9 0,8 115,6
22Өнім рентабельділігі % 2,9 3,5 0,6 120,6
231 тг өнімге кеткен шығындар теңг0,9 0,9 0 100
е

“УАТ” сабын-парашок комбинатының жылдық есептемелері негізінде

Кәсіпорында технико-экономикалық талдау жүргізгенде өнімнің өзіндік
құнымен байланысты немесе көрсеткіш ол өткізілген өнімнің 1 теңгесіне
кететін шығындар пайдаланылады.

Жалпы алғанда “УАТ” сабын-парашок комбинатының негізгі технико-
экономикалық көрсеткіштерін талдау оның 2005 жылғы қызметінің оң нәтижесін
көрсетеді.

Негізгі технико-экономикалық көрсеткіштерді талдау көрсетіп
отырғандай, 2005 жылы 2004 жылға қарағанда өнімді өткізуден түскен табыс
көлемі 302570710 теңгеге көбейді немесе 2271375871 теңгені құрады.
2005 жылы жұмыскерлердің орташа тізімдік саны 587 адам болды,
солардың ішінде өндірістік персонал 437 адам.
2005 жылы тауарлы өнімнің 1 теңгесіне – 0,9 тиын шығынмен тауарлы
өнімнің өзіндік құны 1623762030 теңге болды. 2004 жылмен салыстырғанда
өзіндік құн 240043919 теңгеге немесе 17,3%-ға өсті. Өзіндік құнның көбеюі
өнімді шығаруға керкті материялдар бағасының өсуіне, сондай-ақ
энерготасушыларға бағаның өсуіне және сабын зауытының төмен техникалық,
технологияляқ деңгейіне байланысты.
Жоғарыдағы кестеде “УАТ” сабын-паршок комбинатының негізгі технико-
экономикалық көрсеткіштері келтірілген, мұнда өндіріс көлемінің біршама
өскенін көруге болады. Бірақ негізгі шикізат бағасының өсуі және дайын
өнімнің тұрақты бағасы есебінен таза табыстың күрт төмендеуі байқалады.
“УАТ” сабын парашок комбинатының қаржылық-экономикалық жағдайын
талдау үшін бұл жұмыста 2004 және 2005 жылғы кәсіпорынның балансы, қаржылық-
шаруашылық қызмет туралы есеп пайдаланылып, соның негізінде кәсіпорынның
қаржылық тұрақтылық, өтімділік, іскерлік белсенділік және табыстылық
көрсеткіштері есептелген.
Қаржылық тұрақтылықты сипаттау үшін кәсіпорынның меншіктік айналым
құралдарының соммасын есептеу керек. Меншіктік капитал есебінен айналымнан
тыс құралдар да айналым құралдары да қалыптасатын болғандықтан, меншіктік
капитал соммасы мен ұзақ мерзімді активтердің айырмасы меншіктік айналым
құралдарының мөлшерін құрайды.
2004 жылы: 96343,2+156624,0–175330,1=77637,1 мың теңге;
2005 жылы: 133409,0+100684,8-234699=-605,2 мың теңге.
Есептеулер көрсетіп отырғандай, меншіктік айналым құралдары біршама
азайған. Ал 2004 жылдың аяғына олар мүлдем болған жоқ, ол ұзақ мерзімді
міндеттемелердің 55840,2 мың теңгеге азаюына және бір мезгілде ұзақ
мерзімді активтердің 59368,9 мың теңгеге көбеюіне байланысты.
Меншіктік айналым құралдары материалды - өндірістік қорларды жабу
үшін пайдаланылады. Сонымен қатар, бұл қорлар қысқа мерзімді несиелер мен
жабдықтаушылардың, подрядчиктердің алдындағы несиелік қарыздар есебінен де
қалыптасады. Қорлардың қалыптасу көздері келесіні құрады:
2004 жылы: 77637,1+21404,5=99041,6 мың теңге;
2005 жылы: 0+62941,2=62941,2 мың теңге;
2004 жылы кәсіпорынның абсолютті қаржылық тұрақтылығы байқалады,

яғни келесі шарт сақталды: ТМҚ Меншіктік айналым құралдары;

30827,5 мың теңге 77637,1
мың теңге.
Осылайша, барлық қорлар меншіктік айналым құралдарымен жабылады және
кәсіпорын сыртқы несиелерге тәуелді емес.
2005 жылы кәсіпорынның меншіктік айналым құралдарының жоқтығынан
абсолютті қаржылық тұрақтылық қалыпты қаржылық тұрақтылыққа ауысады, мұнда
келесі шарт сақталады:
Меншіктік айналым құралдары ТМҚ Қорлардың қалыптасу көздері;
0 51080,2 мың теңге 62941,2 мың теңге.
Бұл жағдайда кәсіпорын қорларды жабуға тартылған құралдарды
пайдаланады, ол негізінен жабдықтаушылардың, подрядчиктердің алдындағы
несиелік қарыздар.
Кәсіпорынның өтімділігін талдау үшін ағымдағы, жылдам және аб-солютті
өтімділік коэффициенттері пайдаланылады, олар 8-кестеде көрсетілген.
5- кесте - “УАТ” сабын -парашок комбинатының өтімділік көрсеткіштерін
талдау
№ Көрсеткіштер 2004 жылға 2005 жылға Өзгеруі 2004 ж
тг.
%-бен
1 Ағымдағы активтер, тг 279926906 376269082 96342176 134,4
2 Өтімді активтер 80548,5 33915,3 -46633,2 42,1
Мың тг.
3 Ақша қаражаттары 97061,0 42466,1 -54594,9 43,7
Мың тг.
4 Қысқа мерзімді 33738,9 85600,7 51861,8 253,7
міндеттемелер, Мың тг.
5 Ағымдағы өтімділік коэф. 3,3 0,99 -2,31 30
6 Жылдам өтімділік коэф. 2,39 0,4 -1,99 16,7
7 Абсолютті өтімділік коэф. 0,12 0,11 -0,01 91,6

“УАТ” сабын-парашок комбинатының жылдық есептемелері негізінде

Ағымдағы өтімділік коэффициенті 2004 жылы ағымдағы міндеттемелердің
1 теңгесіне ағымдағы 3,3 теңгесін құрады, яғни кәсіпорынның айналым
құралдары қысқа мерзімді қарыздарды өтеуге мүмкіндік береді, бірақ олардың
тиімсіз пайдаланылғаны байқалады. 2005 жылы бұл көрсеткіш 0,99-ға дейін
төмендеген, бұл қысқа мерзімді міндеттемелерді ағымдағы активтер есебінен
жабу мүмкін еместігін көрсетеді.
Жылдам өтімділік коэффициенті ағымдағы міндеттемелердің 1 теңгесіне
өтімді активтердің 2,39 теңгесінен 0,4 теңгеге дейін төмендеген. Егер 2004
жылы қысқа мерзімді қарыздарды жабу үшін өтімді активтер жеткілікті болған
болса, 2005 жылы олардың азаюы байқалады (дебиторлық қарыздардың азаюы мен
міндеттемелердің өсуі есебінен ), ал қысқа мерзімді міндеттемелер қажет
болған жағдайда тауарлы-материалды қорлар есебінен жабылады. Абсолютті
өтімділік коэффициенті кәсіпорынның төлем қабілеттілігінің төмен екендігін
көрсетеді. Бір жыл ішінде ол 0,01теңгеге төмендеп, 2005 жылы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.