Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың түсінігі, құрамы және түрлері, тергеу ерекшеліктері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 70 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: 1 ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ САЛАСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ТҮСІНІГІ, ТҮРЛЕРІ МЕН БЕЛГІЛЕРІ . . .

4: 77

КІРІСПЕ . . .: 1. Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың жалпы түсінігі, түрлері мен белгілері . . .

4: 77

КІРІСПЕ . . .: 1. 2 Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстарды топтастыру . . .

4: 9

КІРІСПЕ . . .: 1. 3Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың белгілері мен ерекшеліктері . . .

4: 11

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: 2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ САЛАСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ҚЫЛМЫСТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ СИПАТТАМАСЫ . . .

КІРІСПЕ . . .: 2. 1 Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың объектісі

4: 114

КІРІСПЕ . . .: 2. 2 Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың объективтік жағы . . .

4: 116

КІРІСПЕ . . .: 2. 3 Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың субъектісінің түсінігі . . .

4: 321

КІРІСПЕ . . .: 2. 4 Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың субъективтік жағы . . .

4: 227

КІРІСПЕ . . .: 3 ЭКОНОМИКА АЯСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫ ТОПТАРҒА БӨЛІП ЖӘНЕ ҚЫЛМЫС ТҮРЛЕРІНЕ ҚАРАЙ САРАЛАУМЕН ТЕРГЕУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

334

КІРІСПЕ . . .: 3. 1Кәсіпкерлік және басқа да қызмет саласындағы қылмыстар . . .

4: 334

КІРІСПЕ . . .: 3. 2 Ақша - несие саласындағы қылмыстар . . .

4: 54

КІРІСПЕ . . .: 3. 3 Сауда және қызмет көрсету саласындағы қылмыстар

4: 66

КІРІСПЕ . . .: 3. 4 Экономикалық қызмет саласындағы басқа да қылмыстар

4: 67

КІРІСПЕ . . .: ҚОРЫТЫНДЫ . . .

4: 69

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

4: 72

КІРІСПЕ

Қазақстанда, міне, он жылдан астам нарықтық қайта құрулар жүріп жатыр. Нарықтық қайта құруларға өту кезеңінде қылмыстың, оның ішінде экономикалық қызмет аясындағы қылмыстың белсенділігі бұрын -соңды болып көрмеген дәрежеде өсе түсіп отыр.

Қазақстан Республикасындағы қылмыстың өсу жағдайында қоғамға азаматтарға аса зор материалдық нұқсан келтіретін экономикалық қызмет саласындағы қылмыстарының қауіптілігі ерекше. Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар кең мағынасында жалған ақшаларды немесе бағалы қағаздарды дайындап сату валюта операцияларының ережелерін бұзу, мемлекеттік және қоғамдық мүліктерді ұрлау, парақорлық, жалған банкроттық, заңсыз кәсіпкерлік, несиені заңсыз алу және мақсатсыз пайдалану және т. б. жатады.

Алайда нарықтық экономикалық жағдайында тікелей экономика аясында жасалатын, сауда ережесін бұзу, сапасыз өнімдерді сату, жалған кәсіпкерлік, монополияға қарсы заңдарды бұзу және т. б қылмыстардың қоғамдық қауіптілігі орасан зор.

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар қазіргі кезеңде көп орын алған, олардың түрлері де қылмыс саласында алып отырған орны да ауқымды десек қателеспейміз, себебі бұл қылмыстар тікелей қасақаналықпен жасалатындықтан басқа қалмыстарға қарағанда, яғни адам мен азаматтарға қарсы қылмыстардан кейін келтірер зардабы жоғары қылмыстар болып табылады. Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстың өсуінің алдын-алу үшін, егеменді қазақстанның ішінде, сол сияқты одан тысқары көлеңкелі экономиканың қызметіне бақылау қажет. Бұл үшін, сондай көлеңкелі экономикадағы мемлекеттік және басқа статистикалық есептерді жетілдіру керек. Дамыған елдердегі қылмыстық заңдылықтар нарықтық қатынастарды дамытуға жағдай туғыза отырып, қорғау функцияларын орындайды

Қазіргі уақыттағы экономикалық қызмет саласындағы қылмыстың тамырын, ең алдымен экономикалық қатынастардан іздеу көзделеді. Қазақстанда, міне, он жылдан астам нарықтық қайта құрулар жүріп жатыр. Нарықтық қайта құруларға өту кезеңінде қылмыстық, оның ішінде экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың белсенділігі бұрын -соңды болып көрмеген дәрежеде өсе түсіп отыр. Осыған орай, экономикалық еркіндіктің тұрақты ахуалы, басып - жаншитын салық салудың жоқтығы, ішкі және сыртқы сауданың жалғастықпен дамуы мемлекеттің қаржы - банкілік операцияларына, кеден, валюта және салық саясатына қатаң бақылаумен, оларды бұзғаны үшін санкцияларды қатайтумен қосарланып ілесе жүруі тиіс деген пікірді көптеген зерттеуші заңгерлер қолдайды

Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Ғасырлар тоғысында тәуелсіздік туын берік қадап, өз алдына егемен ел атанған Қазақстан мемлекетінің даму бағытын басқаша саралап, жаңаша жолға түскеніне де он жылдан асты. Еліміздің мызғымас ірге тасы қаланып, Қазақстан Республикасы Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше болып енді, тәуелсіз мемлекет ретінде 120-дан астам елдер мойындады. Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің он жылдығына арналған салтанатты жиналысында сөйлеген сөзінде: «Біз осы жылдар ішінде, сөз жоқ талай ондаған жылдарға татырлық жылдан өттік, біз жаңа Конституция қабылдадақ, онда билік құрудың жаңа қағидаттарын бекітіп, азаматтардың негізгі құқықтарын қорғауға алдық. Біздің басты жетістіктеріміз - 1995 ж. бүкіл халқымыз қабылдаған осы Конституцияның жемісі», - деді. Қазақстан Республикасының Құқықтық саясат тұжырымдамасында көрсетілгеніндей қылмыстық заңнамада заңмен қорғалатын әлеуметтік жоғары құндылықтар ретіндегі адам құқықтары мен бостандықтарының бастылығы мен ажырамастығын тану негізге алынуға тиіс-, деген тұжырым жасады [1] .

Осы тұжырымға сәйкес Қазақстан Республикасында құқықтық саясатты дамытуды одан әрі дамыту туралы тұжырымдама жасалып, онда алдағы уақытта қылмыстардың түрлеріне қарай күресудің іс-шараларын ұйымдастырудың жоспарлары ұсынылды. Бұл тұжырымдамада көзделген шараларды орындау Қазақстанда демократиялық, зайырлы, әлеуметтік, құқықтық мемлекет құруға ықпал етеді. Қазақстан Республикасында қылмысқа қарсы күрестің 2005-2010 жж. арналған түбегейлі бағдарламасында әлеуметтік-экономикалық реформаларды және қоғамдық демократияландыруды одан әрі тереңдете түсу, құқықтық салалы реформаларды, қалыптасқан құқықты қолдану іс-тәжірибесінің өзгеруіне, жаңа құқықтық институттардың құрылуына байланысты туындайтын қоғамдық қатынастардың заңнамалық реттелуін қалайды. Осыған сәйкес дипломдық зерттеу жұмыстарын жүргізе отырып, экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың қылмыстық-құқықтық сипаттамасын беру және оларды тергеу мен саралау ерекшеліктеріне тоқталу. Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың түрінің көптігі оларды тергеу және саралау кезінде түрліше тәсілдер қолдануды қажет ететіндігі сөзсіз, сондықтан осы зерттеу жұмысын жүргізу арқылы кейбір тергеу әрекеттеріне талдау жасай отырып, ұсыныстар енгізу.

Дипломдық зерттеу жұмысының алға қойған міндеттері - елімізде жиі кездесіп отыратын экономикалық қызметт саласындағы қылмыстарды болдырмау, болу себептерін анықтау, оның болуына жол бермеу, экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар үшін жауапкершілікті қатайтатын нормаларды қарастыру болып табылады. Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстары үшін жауапкершілікті қарастыратын нормалар қоғамдық қатынастарды қорғауға, ел экономикасының еркін де бір қалыпты дамуын қамтамасыз етуге бағытталуы қажет, ондай нормаларды қабылдаудың маңыздылығы да осында болуы тиіс. Жаңа қылмыстық саясатты қалыптастыру, қылмыс үшін, оның ішінде экономикалық қызмет саласындағы қылмыс үшін бақылаудың қажеттігін сезінуді болжайды. Бақылаудың мұндай тетігі қылмыстың құқыққа, бұл проблемаларды шешуге басқа әлеуметтік және құқықтық шаралар айқын түрде жеткіліксіз болғанда, соңғы мүмкіндікті береді.

Экономикалық еркіндіктің тұрақты ахуалы, басып - жаншитын салық салудың жоқтығы, ішкі және сыртқы сауданың жалғастықпен дамуы мемлекеттің қаржы - банкілік операцияларына, кеден, валюта және салық саясатына қатаң бақылаумен, оларды бұзғаны үшін санкцияларды қатайтумен қосарланып ілесе жүруі тиіс.

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың алдын алуда алға қойған мақсаттарға жету үшін техниканың жаңа жетістіктерін пайдалану, республикада ақпараттарды қорғаудың бірегей жүйесін құру, ақпараттар және электронды- есептеу техникалары саласында құқықтық қатынастарды құқықтық реттеу қажет. Қазіргі уақыттағы қылмыстың тамырын, ең алдымен экономикалық қатынастардан іздеу көзделеді.

Сондықтан да жаңа қылмыстық саясатты қалыптастыру, қылмыс үшін, оның ішінде экономикалық қызмет саласындағы қылмыс үшін бақылаудың қажеттігін сезінуді болжайтындығын естен шығармау қажет.

1 ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ САЛАСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ТҮСІНІГІ, ТҮРЛЕРІ МЕН БЕЛГІЛЕРІ

1 Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың түсінігі, түрлері мен белгілері

Қылмыстық кодекстің 7-тарауы "Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстарға" арналған. Осы тарауға енген қылмыстардың топтық объектісі - экономикалық қызмет саласын құқықтық жолмен реттейтін өзара біртектес қоғамдық қатынастардың тобы болып табылады. Осы тарауға енген қылмыстардың барлығы дерлік экономикалық қызметтің әр түрлі саласында көрініс табады.

Қылмыстың тікелей объектісі - экономикалық қызмет саласын реттейтін нақты қоғамдық қатынастар болады. Кейбір нақты қылмыстардың құрамы қосымша тікелей объектіге қол сұғуы мүмкін.

Көптеген экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың белгісі - оның заты болып табылады. Мысалы: жалған ақша немесе бағалы қағаз (206-бап) ; тауарлық белгі (199-бап) ; осы топқа жататын қылмыстардың объективтік жағы әрекет немесе әрекетсіздікпен сипатталады. Біршама экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың құрамының міндетті белгісі- қоғамға қауіпті іс-әрекеттерді істеу тәсілі болып табылады. Мысалы: экономикалық контрабанданы істеу тәсілдері (209-бап) ; салық төлеуден жалтару (221, 222-баптар) ; кеден төлемдері мен алымдарын төлеуден жалтару тәсілдері (214-бап) [2] .

Көптеген қылмыстардың объективтік жағының белгісі - қоғамға қауіпті зардаптың - зиян келтірудің орын алуы болып табылады. Зиян келтіру - едәуір, ірі, аса ірі болуы мүмкін, бұларға тиісінше түсінік кейбір баптардың ескертуінде берілген (Мысалы 189, 190, 193- баптар) .

Объективтік жағынан экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың барлығы кінәның қасақаналық түрімен жүзеге асырылады. Бұл тұрғыдағы қылмыстардың ішінде бірде-бір абайсыздықпен істелген қылмыс құрамы жоқ. Бірақта жекелеген қылмыс түрлері кінәның екі нысанымен жасалады (іс-әрекетті қасақаналықпен, ал қоғамға қауіпті зардапты абайсыздықпен) (Мысалы 189-бап) .

Қылмыстың субъектісі - жалпы, сондай-ақ арнаулы субъекті болуы мүмкін. Осы тараудағы барлық қылмыстар үшін субъектінің жауаптылығы 16-жастан басталады.

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың арнаулы субъектілері болып қызмет бабын пайдаланып жасаған мемлекеттік органның лауазымды адамдары, сондай-ақ коммерциялық немесе басқа ұйымдардың басқарушылары немесе жеке кәсіпкерлер танылуы мүмкін.

Қылмыстық құқықтағы негізгі мәселелердің бірі әрбір қылмыс түрлеріне жекелеген анықтамалар беру болып табылады. Жеке адам мен қоғам арасындағы қақтығыстардың қайсысының қоғамға қауіптілік дәрежесінің басым екендігінің анықтау және оған осы мәселеде қылмыстық құқылық шараларды қолдану арқылы осы қатынастарда реттеу-қылмыстық заңның негізгі міндеттерінің бірі болып табылады. Қылмыс әр уақытта да белгілі бір іс-әрекеттің ( әрекет немесе әрекетсіздіктің) көрінісі болып табылады.

Заң шығарушы осындай тұжырымдарға келе отырып, қылмыстың әр уақытта да адамның нақты іс әрекетінің, мінез-құлқының сыртқа шыққан көрінісі екенін атап көрсетеді. Қолданылып жүрген қылмыстық заңға сәйкес қылмыстың түсінігі заңның өзінде көрсетіледі.

Қылмыстық заң бойынша экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың белгісі- қоғамға қауіптілік, қылмыстық құқыққа қайшылық, кінәлілік және жазаланушылық. Қылмыстың бірінші белгісі - оның қоғамға қауіптілігі болып табылады. Бұл белгі қылмыстың материалдық мәнін білдірумен бірге не себепті осы немесе басқадай іс-әрекеттер қылмыс болып табылатынын түсіндіреді. Қоғамға қауіптілік белгісінің болуының өзі іс-әрекеттің қоғамдық қатынастарға зиян келтіруін немесе зиян келтіру қауіпін туғызатынын білдіреді.

Қоғамдық қауіптілік тек қана қылмыстың өзіне тән қасиет емес. Әкімшілік құқықты бұзу, мәселен, жеке басты адамға, қоғамға, мемлекетке зиян келтіруі мүмкін. Бірақта олардың қоғамға қауіптік дәрежесі өте төмен. Қылмысты басқа құқықты бұзу әрекеттерден бөлу заң шығарушы қылмыстың кодекестің ерекше бөлімінің баптарындағы дипозицияларында қылмысты әрекеттердің белгілерін көрсетеді.

Қылмыстың екінші белгісі - оның қылмыстық қайшылығы болып табылады. Адамның қылмыстық заң тиым салмаған, осы заңды көрсетілмеген іс-әрекеттерді істеуін қылмыс қатарына жатқызуға болмайды. Тек заң шығарушы ғана белгілі бір іс-әрекетті қылмыс қатарына жатқызуға мүмкіндік беретін оның мәнді белгілерін анықтайды. Қылмыстық құқыққа қайшылықтың міндетті белгісі болып осы заңда көрсетілген іс- әрекетті істеген жағдайда нақты нормада көрсетілген қылмыстық құқылық санкция белгілеген жазаның белгілі бір түрінің тағайындалуы болып табылады. Іс- әрекеттің қылмыстық құқыққа қайшылығын белгілеген тиісті заңның жарияланған уақытынан бастап іс-әрекеттер қылмыс қатарына жатады. Мұндай ретте мемлекет осындай іс- әрекеттермен қылмыстық құқылық норма арқылы күрес жүргізуге мүмкіндік алады.

Қылмыстың тағы бір белгісі кінә болып табылады. Қылмыстық кодекстің 19 бабының үшінші бөлімімен сәйкес қасақана немесе абайсызда әрекет жасаған адам ғана қылмысқа кінәлі деп танылады. Қылмыстың зардабы қаншалықты ауыр болғанына қарамастан, егер оны істеген адамның іс- әрекетінде кінәнің белгілі бір түрі болмаса, ол қылмыстық жауапқа да, жазаға да тартылмайды. Кінәсіз қылмыс та, жазаға да жоқ. [1. 9 б]

Қылмыстың тағы бір міндетті белгілерінің бірі қылмыстық жолмен жазаланушылық болып табылады. Өйткені, қылмыс дегеннің өзі, қылмыстық заң жазамен қорқытып тиым салған әрекет немесе әрекетсіздік болып табылады. Қылмыстарды топқа бөлу негізіне әртүрлі белгілер жатады.

Біріншіден, қылмыстық объектісі. Қылмыстың объектісіне сай Қылмыстық кодекстің ерекше бөлімі тарауларға бөлінеді. Ол Кодекспен пайдалануға жеңілдік жасайды. Осы белгінің маңызы зор. Әрбір әрекеттің әлеуметтік - саяси маңызын дұрыстап ұғынуға, және оларды жүйелеуге мүмкіншілік туғызады.

Екіншіден, қылмыстардың топтастыру белгісі боп кінәліктің формасы табылады. Барлық қылмыстық әрекеттер қасақана немесе абайсыздықтан жасалған қылмыстарға бөлінеді. Осы белгі қылмыстың қоғамдық қауіптігіне, жазалауға, оның салыну тәртібіне, қылмыстық жауапкершілік пен жазалаудан босатауына әсер етеді. Кейбірде топтастырудың негізіне қылмыс жасаудың дәлелі қосылады, мәселен, пайдақорлық.

Үшіншіден , қылмыстардың топтастыру негізіне әрекеттің қоғамға қауіптігінің айырмашылығы мен дәрежесі салынады. Қылмыстық Кодекесте көзделген әрекеттер сипатына қоғамдық қауптілік дәрежесіне қарай онша ауыр емес қылмыстарға, ауырлығы орташа қылмыстарға, ауыр қылмыстарға және ерекше ауыр қылмыстарға бөлінеді. Қылмыстардың осы санаттарға бөлінуі заңды бұзған адамдарды жауапкершілікке тарту, жазалау, жауапкершілікпен жазалаудан босатуға әр түрлі бабын табуға мүмкіншілік туындатады.

І. 2 Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстарды топтастыру

Қазақстан Республикасының Конституциясы әркімнін кәсіпкерлік қызмет еркіндігіне, өз мүлкін кез келген заңды кәсіпкерлік қызмет үшін еркін пайдалану құқығына кепілдік берген (26-баптың 4 тармағы) [3, 13 б] . Монополистік іс әрекет заңмен реттеледі де шектеледі. Қара ниетті бәсекеге тиым салынады. Осы айтылған Конституциялық ережелер Қазақстан Республикасы экономикасын құқықтық реттеу номативтік базасын құрайды.

Нарыққа көшу салдарынан болған экономикадағы күрделі өзгерістер мемлекеттің экономикалық мүддесін қорғайтын қылмыстық- құқықтық нормаларын реформалауға әкеп соқты.

Қылмыстық иесіздік, артық қосып жазу және басқа мемлекеттік статистикалық есепті бұрмалау, ауыл шаруашылық машиналарды бөлшектеп тарату, өз еркімен шөп шабу, өз еркімен жерді басып алу, сауда тәртібін бұзу, бензинмен тағыда басқа жанармайды заңсыз жұмсарту, шегіне жеткен деңгейден асқан бағамен тауарды сату және қызмет көрсету сияқты әрекеттер қылмыссыз деп жарияланды. Тарауға тағыда 24 жаңа баптар қосылады.

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар деп қызмет бабын пайдаланып мемлекеттік органның лауазымды адамдары, сондай-ақ коммерциялық немесе басқа ұйымдардың басқарушылары немесе жеке кәсіпкерлер тарапынан мемлекеттік мүддесіне қасақана зақым келтіріп жасаған іс- әрекеттер болып табылады.

Экономикалық қызмет саласындағы барлық қылмыстарды төменгідей топтастыруға болады: кәсіпкерлік және банктік қызмет саласындағы қылмыстар; банкроттықпен байланысты қылмыстар; жалған ақша, бағалы қағаздар тағыда басқа төмен құжаттармен байланысты қылмыстар; кеденді реттеу саласындағы қылмыстар; шетел валютасына байланысты қатынастарды реттеу саласындағы қылмыстар; салық төлеу саласымен байланысты қылмыстар. тұтынушыларды алдаумен байланысты қылмыстар;

Бірінші топқа жататын қылмыстар:189 - бап-заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасау; 190 - бап- заңсыз кәсіпкерлік ; 191 - бап- заңсыз банктік қызмет ; 192 - бап. -жалған кәсіпкерлік ; 193 - бап -заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге мүлікті заңдастыру; 194 - бап- несиені заңсыз алу және мақсатсыз пайдалану; 195 - бап-несиелік берешекті өтеуден әдейі жалтару; 200 - бап-коммерциялық немесе банктық құпияны құрайтын мәліметтерді заңсыз алу мен жария ету; 219 - бап-банк операциялары туралы көріну, жалған мәліметтер беру; 220 - бап-банктің ақша қаражатын заңсыз пайдалану.

Екінші топқа жататын қылмыстар: 215 - бап- банкроттық жағдайындағы заңсыз іс-әрекеттер; 216 - бап-әдейі банкроттық; 217 -бап-жалған банкроттық.

Үшінші топқа жататын қылмыстар : 202 - бап-бағалы қағаздарды шығару (эмиссия) тәртібін бұзу, 203 - бап- бағалы қағаздарды ұстаушылар тізіліміне көріну, жалған мәліметтер енгізу; 204 - бап-бағалы қағаздармен жүргізілетін операциялар туралы көрінеу жалған мәліметтер беру; 205 - бап-бағалы қағаздармен операцияларды жүргізу ережелерін бұзу; 206 - бап-жалған ақша немесе бағалы қағаздар жасау немесе сату; 207- бап-жалған төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп айырысу құжаттарын жасау немесе сату; 208 - бап-акцизделетін тауарларды акциздік алым маркасымен таңбалаумен тәртібі мен ережелерін бұзу, акциздік алым маркасын қолдан жасау және пайдалану.

Төртінші топқа жататын қылмыстар: 209 - бап-экономикалық контрабанда; 214 - бап- кеден төлемдері мен алымдарын төлеуден жалтару.

Бесінші топқа жататын қылмыстар: 213 - бап-шетел валютасындағы қараржатты шетелден қайтармау.

Алтыншы топқа жататын қылмыстар: 218 - бап- бухгалтерлік есеп ережелерін бұзу; 221 - бап-азаматтың салық төлеуден жалтаруы; 222- бап-ұйымдарға салынатын салықты төлеуден жалтару.

Жетінші топқа жататын қылмыстар: 196 - бап-Монополистік іс- әркеттер және бәсекені шектеу; 198- бап-Тауарлық белгіні заңсыз пайдалану; 201 - бап- кәсіптік спорт жарыстарының және ойын- сауықтық коммерциялық конкурстардың қатысушылары мен ұйымдастырушыларын сатып алу; 224- бап- заңсыз сыйақы алу; 225- бап-табиғат пайдалану жөніндегі заңсыз мәліметтерді тіркеу; 227- бап- компьютерлік ақпаратқа заңсыз кіру, ЭЕМ үшін зиянды бағдарламаларды жасау, пайдалану және тарату.

І. 3 Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстарың белгісі мен ерекшеліктері

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың белгісі мен ерекшеліктері төмендегідей бойып табылады:

Қылмыстың бірінші, негізгі сапалық белгісі - оның қоғамға қауіптілігі болып табылады. Сондай-ақ, Қылмыстық Кодекстің 189- бабында «Заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасау» талқыланатын әрекеттің қоғамға қауіптігі заңды кәсіпкерлік дербестігін шектеу болып табылады Осы қылмыс экономикаға жалпы зиян келтіреді.

196-бап. Монополистік іс-әрекеттер және бәсекені шектеу.

Осы әрекеттің қоғамға қауыптігі нарықты бөліп алу, нарыққа кіруді шектеу, одан экономикалық қызметтің басқа да субъектілерін ығыстыру, бірыңғай баға белгілеу немесе ұстап тұру арқылы бәсекені шектеу болып табылады. Осы іс-әрекеттің нәтижесінде азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке зиян келтіріледі.

202-бап. Бағалы қағаздарды шығару (эмиссия) тәртібін бұзу.

Нарықтық экономикаға көшу жағдайында мемлекеттің шаруашылық қызметінде бағалы қағаздардың айналымының ролі арта түспек. Бағалы қағаздар белгілі құндылыққа ие бола отырып, ол ақша қаражатымен бірдей төлем немесе айналым құралы ретінде немесе заңда белгіленген басқа да қызметті атқарады. Осыған байланысты бағалы қағаздарды шығару тәртібін бұзу саласындағы әртүрлі қиянаттардың қоғамға қауіптілік дәрежесі ерекше зор. Бұл туралы «Бағалы қағаздар нарығы туралы» Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 5 наурыздағы Заңында ерекше атап көрсетілген [5, 13 б] .

204-бап. Бағалы қағаздар мен жүргізілген операциялар туралы көріну жалған мәліметтер беру. Осы қылмыстың қоғамға қауіптілігі мемлекеттік органдарға көрінеу жалған мәліметтер беру арқасында еліміздің қаржы пайдалылығына зиян келтіріледі.

205-бап. Бағалы қағаздар мен операциялар жүргізу ережелерін бұзу. Осы қылмыстың қоғамға қауіптілігі мемлекеттік ережелерін қасақана бұзудың нәтижесінде мемлекеттік бюджетке кіріс түспейді, бағалы қағаздардың айналымы мен тіркелуі бұзылады.

222- бап. Ұйымдарға салынатын салықты төлеуден жалтару. Осы қылмыстың қоғамға қауіптілігі мемлекеттің жоспар бойынша алам деген кірістерді ала алмағаны боп табылады, сонымен еліміздің пайдасына экономикалық және қаржы жағынан зиян келтіріледі.

225 - бап. Табиғат пайдалану жөніндегі заңсыз мәмлелерді тіркеу. Осы қылмыстың қоғамға қауіптілігі. Табиғат пайдалану жөніндегі заңсыз мәмілелерді тіркеу салдарынан Қазақстан Республикасының пайдалығына экономикалық зиян келтіріледі.

Қылмыстың екінші белгісі - оның қылмыстық құқыққа қайшылығы болып табылады. Осы 7-тарауға енген қылмыстардың бәрінің қылмыстық құқыққа қайшылығы бар. Қылмыстың тағы бір белгісі кінә болып табылады. Қылмысқа кінәлі деп қасақана немесе абайсызда әрекет жасаған адам танылады. Мәселен 189-бапты алсақ қылмыс тікелей қасақаналық арқылы істеледі. Кінәлі адам өзінің іс-әрекеті арқылы заңсыз кәсіпкерлік кедергі жасағанын сезеді, біледі және соны тілейді.

196-бап. Монополистік іс-әрекеттер және бәсекені әдейі шектеу тікелей қасақаналықпен істеледі.

202-бап. Қылмыс қасақаналықпен жасалады. Лауазымды адам өзінің іс-әрекеті арқылы көрінеу сенімсіз ақпараты бар эмиссия проспектісін, бағалы қағаздарды шығару жөніндегі көрінеу сенімсіз есепті бекіткенін сезеді де оны тілейді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.