ЖШС Вега автокөлік кәсіпорнының тасымалдау және өндірістік жұмысына талда

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

А н н о т а ц и я

Вега ЖШС қозғалтқыштарды жөндеу бөлімшесі жұмыстарының ұйымдастырылуы мен технологиясын жетілдіру жобасы.
Жұмыстың есептік-түсіндірме жазбасы аннотациядан, мазмұнынан, кіріспеден, негізгі бөлімдерден: техника-экономикалық негіздеме, технологиялық бөлімнен, өндірісті ұйымдастыру және басқару бөлімінен, конструкторлық бөлімнен, тіршілік қауіпсіздігінен, қоршаған ортаны қорғау және экономикалық бөлімнен, бизнес-жоспардан, сондай-ақ қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.
Дипломдық жұмыстың графикалық бөлімі 5 бетте орындалған, оның құрылымына кіреді: техника-экономикалық негіздеме қозғалтқыштар бөлімшесінің технологиялық жоспары, қозғалтқыш шатунын тексеруге арналған стенд сызбасы, стенд бөлшектерінің сызбасы, жұмыстың техника-экономикалық көрсеткіштері. Жұмыста технологиялық есептеу нәтижесінде қозғалтқыштар бөлімшесінің жаңа технологиялық жобасы жасалып, қозғалтқыш шатунын тексеруге арналған стенд жобасы жасалды
Дипломдық жұмыстың түсіндірме жазбасы 78 бет, 24 кесте, 7 суреттен, 15 әдебиет көзінен тұрады.

Мазмұны

Нормативті сілтемелер
8

Анықтамалар
9

Белгілеулер мен қысқартулар
10

Кіріспе
11
1
Техникалық-экономикалық негіздеме
12
1.1
Кәсіпорынның жалпы сипаттамасы
12
1.2
Кәсіпорын жұмысының техника-экономикалық көрсеткіштерін талдау

12
1.3
Жобаланатын нысан сипаттамасы
14
2
Технологиялық бөлім
16
2.1
ТКК бойынша жылдық өндірістік бағдарламаны есептеу
16
2.2
Жұмыстардың жылдық көлемін есептеу
21
2.3
Өндірістік жұмысшылардың санын есептеу
24
2.4
Бекеттер мен толассыз желілерді есептеу
25
2.5
Жайлардың аудандарын есептеу
28
2.6
Қозғалтқыштарды жөндеу учаскесінің технологиялық жоспары
31
3
Өндірісті ұйымдастыру және басқару
33
3.1
Өндірісті ұйымдастыру мен басқару тәсілдері
33
3.2
ККК аймағы үшін ресурс үнемдейтін технология
36
4
Конструкторлық бөлім
39
5
Еңбекті қорғау және тіршілік қауіпсіздігі
45
6
Қоршаған ортаны қорғау
53
7
Экономикалық бөлім
59
8
Бизнес-жоспар
66

Қорытынды
77

Қолданылған әдебиеттер тізімі
78

Қосымшалар

Нормативті сілтемелер

Осы дипломдық жұмыста келесі нормативті құжаттарға сілтемелер қолданылған:

ОНТП-01-91. Общесоюзные нормы технологического проектирования АТП.
ГОСТ 2.004-88 ЕСКД. Общие требования к выполнению конструктор-ских и технологических документов на печатающих и графических устройст-вах ЭВМ
ГОСТ 2.102-68 ЕСКД. Виды и комплектность конструкторских документов
ГОСТ 2.104-68 ЕСКД. Основные надписи
ГОСТ 12.1.005-88 ССБТ. Общие санитарно-гигиенические требования к воздуху рабочей зоны
ГОСТ 12.1.003-83 ССБТ. Шум. Общие требования безопасности
ГОСТ 12.1.012-90 Вибрационная безопасность. Общие требования
ГОСТ 12.1.038-82. Электробезопасность. Предельно допустимые уровни напряжений прикосновения и токов
ГОСТ 12.1.019-79 ССБТ Электробезопасность. Общие требования и номенклатура видов защиты
ГОСТ 12.1.033-81 ССВТ. Пожарная безопасность. Термины и определения
ОНТП-01-91. Общесоюзные нормы технологического проектирования АТП.
СНиП 2.09.04-87 Административные и бытовые здания.
СНиП II -89-80 Генеральные планы промышленных предприятий.
СниП 21 - 01-97 Пожарная безопасность зданий и сооружений
СНиП 31 - 03-2001 Определение категорий помещений и пожарной безопасности

Анықтамалар

Осы дипломдық жұмыста келесі терминдер тиісті анықтамаларымен қолданылған:

Цикл - автокөліктің күрделі жөндеуге немесе шығынға жазуға дейінгі жүрісі.
АКК - ның ТКК бойынша өндірістік бағдарламасы - белгілі бір уақыт кезеңіне (жыл, тәулік) жоспарланатын техникалық қызмет көрсетулердің саны.
ТКК өндірістің ырғағы Ri - бұл орташа есеппен ТКК-нің берілген түрінен бір автокөлікті шығаруға кететін уақыт.
ТКК бекетінің тактісі - бұл бекеттің жұмыс бастылығының орташа уақыты.
Техникалық даярлық коэффициенті автокөліктің немесе парктің берілген уақыт кезеңінде техникалық түзу, яғни жұмысқа қабілетті болған күндерінің үлесін көрсетеді.
Механикаландыру деңгейі өндірістік үрдістердің жалпы еңбек көлеміндегі механикаланған еңбектің үлесін көрсетеді.

Белгілеулер мен қысқартулар

АКК - автокөлік кәсіпорны;
АЖ - ағымдағы жөндеу;
БМБ - бас механикалық бөлімі;
БӨБ - бақылау- өткізу бекеті;
Д - диагностика;
ЖШС - жауапкершілігі шектеулі серіктестік;
КЖ - күрделі жөндеу;
ККК - күнделікті күтім көрсету;
МТЖ - материал және техникамен жабдықтау;
СНиП - құрылыс нормалары және ережелері;
НИИАТ - автомобиль көлігінің ғылыми-зерттеу институты;
ТББ - техникалық бақылау бөлімі;
ТКК - техникалық күтім көрсету.

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. ҚР 2020 жылға дейінгі көлік стратегиясының жалпы мемлекеттік маңызы бар, бұл ҚР Президентінің "Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында" Қазақстан халқына Жолдауында өз көрінісін тапты.
Автомобиль транспортының жылжымалы құрамын техникалық пайдаланудың басты мiндеттерi - автомобильдiң жұмысқа қабiлеттiлiгiн қамтамасыз ету, оны жасау кезiнде оған салынған потенциалдық қасиеттердi жүзеге асыру, күтiмге, ТКК мен жөндеуге кететiн шығындарды азайту, ТКК мен жөндеуге кететiн шығындарды азайту, тасымалдау өнiмдiлiгiнiң жоғарылауын және оның өзiндiк құнының төмендеуiн қамтамасыз ететiн тиiстi тұрып қалуларды кемiту және автокөліктердiң экологиялығын қамтамасыз ету. Аталған мiндеттердi шешу үшiн автомобильдiң техникалық күйiнiң пайдалану процесi кезiнде әртүрлi факторлардың әсерiнен өзгеру заңдылықтарын бiлу керек. Осы заңдылықтар автокөліктердi техникалық түзу күйде ұстаудың ғылыми дәлелденген әдiстерi мен нормативтерiн дайындау және ұтымды қолдану үшiн керек.
Ғылыми мәселенің қазіргі таңдағы күйіне баға беру. Автокөліктердің АЖ технологиялық үрдісі қазіргі таңның өзінде жетілдіруді талап етеді. Себебі бұл жұмыстардың еңбек мөлшері үлкен және өзіндік құны да жоғары.
Жұмыстың ғылыми жаңашылдығы. Осы жұмыста автокөліктердің қозғалтқыш шатунын тексеруге арналған стендтің жетілдірілген жобасы ұсынылады.
Жұмыстың практикалық құндылығы. Жобаланған стендтің өндіріске ендірілуі қозғалтқыш шатунын жөндеу сапасын жоғарылатуға мүмкіндік береді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Вега ЖШС қозғалтқыштарды жөндеу бөлімшесі жұмыстарының ұйымдастырылуы мен технологиясын жетілдіру болып табылады.
Дипломдық жұмыстың басты міндеттері: ТКК және АЖ технологиялық үрдісін жетілдіретін технологиялық құрал-жабдықты жобалау; техникалық қызметтің ұтымды өндірістік және ұйымдастыру құрылымды қалыптастыру.
Зерттеу нысаны: Шымкент қаласындағы Вега ЖШС жылжымалы құрамы және қозғалтқыштарды жөндеу бөлімшесі.
Жұмыстың теориялық негіздеріне автокөлік кәсіпорындарын технологиялық жобалау бойынша отандық және шетелдік ғалымдардың ғылыми еңбектері және жазған әдебиеттері жатады.
Жұмыстың әдістемелік негіздеріне автокөлік кәсіпорындарын жобалаудың циклдік тәсілі және ТКК мен АЖ өндірісін ұйымдастырудың үлгілі тәсілдері жатады.
Жұмыстың практикалық базасы автокөлік кәсіпорындарының және ғылыми-зерттеу институттарының материалдарына негізделеді.
1 Техника-экономикалық негіздеме

1.1 Кәсіпорынның жалпы сипаттамасы

Шымкент қаласындағы Вега ЖШС автокөлік кәсіпорнының негізгі қызметі қала тұрғындарына қала ішінде және қала маңында такси қызметін көрсету болып табылады, сонымен қатар, кәсіпорын жылжымалы құрамға техникалық күтім көрсетудің барлық түрлерін, ағымдағы жөндеуді және сақтау қызметтерін көрсетеді.
Вега ЖШС қазіргі таңда жолаушы тасымалдаудан бөлек жеке иеліктегі жүк автокөліктеріне ТКК және жөндеу жұмыстарын орындаумен де айналысып келеді. Себебі кәсіпорында қажетті құрал-жабдықтар мен білікті мамандар мен жұмысшылар бар.
Соңғы уақытта кәсіпорында автокөліктердің ТКК және жөндеудің өндірістік үрдістерін жетілдіруге үлкен көңіл бөлініп отыр. ТКК және жөндеу өндірісі негізгі құжат- Автомобиль көлігі жылжымалы құрамына ТКК және жөндеу бойынша Ережеге сүйенеді.
Кәсіпорын нарықтық экономика жағдайында жұмысын ұтымды ұйымдастырып, келесі бағыттар бойынша дамуы көзделіп отыр:
- жылжымалы құрам санын жаңа автокөліктерді сатып алу есебінен арттыру;
- тасымалданатын жолаушылар көлемін көбейту;
- жаңа жұмыс орындарын ашу;
- автокөліктердің ТКК және АЖ үрдістерін ұйымдастыру тәсілдерін жетілдіру.
АКК жылумен, сумен, электр энергиясымен жалпы қалалық тораптан қамтамасыз етіледі.
АКК жылжымалы құрамы пайдалану жағдайының 3-ші категориясында жұмыс істейді.
Вега ЖШС жолаушыларды тасымалдау қызметін келісім-шарт негізінде Lada Largus, Mersedes-Benz Cito, Hyundai County 110 автокөліктерімен қызмет көрсетеді.

1.2 Техникалық қызметтің жұмысына талдау жасау

АКК техникалық қызметінің жұмысы келесі көрсеткіштермен бағаланады: техникалық даярлық коэффициенті, ТКК мен жөндеуге жұмсалатын меншікті шығындар, өндірістік процестерді механикаландыру деңгейі, цехтар мен учаскелер бойынша жөндеуде тұру және т.с.с. Вега ЖШС техникалық қызметі жұмысының талдауы төмендегі диаграммаларда (1.1-1.4 суреттер) келтірілген.

Сурет 1.1. Техникалық даярлық коэффициентінің өзгеру динамикасы, Т

Сурет 1.2. Теориялық және іс-жүзіндегі механикаландыру деңгейлерін
әсер етулердің түрлері бойынша салыстыру

1.3-суретте АКК орындалатын жұмыстардың олардың түрлері бойынша үлестірілуі көрсетілген.

1-диагностикалық; 2-ТКК; 3- тежеу жүйесі; 4-электротехникалық; 5-қоректендіру жүйесі;
6-аккумулятор; 7-шиномонтаж; 8-агрегаттар жөндеу; 9-шанақ жөндеу; 10-сырлау және коррозияға қарсы жұмыстар; 11-тыс қаптау; 12-слесарлы-механикалық

Сурет 1.3. АКК орындалатын жұмыстардың олардың түрлері бойынша үлестірілуі, %

1-қозғалтқыш; 2-трансмиссия; 3-электр жабдықтары және отын аппаратурасы;
4-жүріс бөлігі; 5- шиномонтаж; 6-тежеу жүйесі; 7-басқару жүйесі; 8- шанақ; 9-әмбебап.

Сурет 1.4. АЖ бекеттерінің жұмыстардың түрлері бойынша үлестірілуі

1.3 Жобаланатын нысан сипаттамасы

Автокөліктің қозғалтқышына бүкіл автомобиль бойынша ақаулардың 30-40% тура келеді. Қозғалтқыщтың техникалық жағдайы автокөліктің жұмысқа қабілеттігін қамтамасыз ету үшін анықтағыш болып саналады. Қозғалтқыш участкесінің негізгі міндеттеріне диагностикалық, реттеу және қозғалтқышты шынықтыру, сынау жатады. Қозғалтқыш учаскесі жөндеу участкелер комплексі құрамына кіреді. Участкенің алатын орыны 63 м2.
Ағымдағы жөндеу үрдісін ұтымды ұйымдастырудың маңызды факторының бірі болып жұмыс режимі табылады (кесте 1.1).
Қозғалтқыш участкесінде әртүрлі біліктіліктегі слесарлар жұмыс істейді. Жұмысты жүргізу үшін қажетті технологиялық жабдықтар бар, бірақ жеткілікті емес.
Вега ЖШС - да қалыптасқан жағдай және жоғарыда көрсетілген факторлар негізінде жұмысты жүргізу технологиясында және ұйымдастырылуында келесі кемшіліктерді ескерген қажет:
oo еңбексиымдылығы жоғары операциялардың механикаландырылу денгейінің төмендігі және қозғалтқыштарды жөндеу жабдықтары мен арнайы стендтердің жоқтығы;
oo жұмысты жүргізу шығындары нормативті шамалардан жоғары;
oo жабдықтарды орналасуы жалпы алғанда рациональды емес;
oo жөндеу жұмысшыларының еңбек жағдайы еңбек қауіпсіздігі талаптарына сай келмейді.

Кесте 1.1
Жұмыс режимі көрсеткіштері

№

Көрсеткіштер атауы
Белгіленуі
Шамасы
1
2
3
4
Жылдық жұмыс күндер саны
Тәуліктегі жұмыс ауысмдар саны
Жұмыс ауысымының ұзақтығы
Участке жұмыс уақыты, сағ
Дж.к
С
Тауыс
Т
253
1
8,2
7

Осылардың барлығы жылжымалы құрамның ағымдағы жөндеуін қозғалтқыштарды жөндеуге арналған стендті жасау арқылы жетілдіруге алып барады. Бұл сұрақты шешу үшін келесі сұрақтарды шешу қажеттігі туындайды:
1.ТКК және АЖ бойынша өндірістік бағдарлама есебі.
2.Технологиялық жабдықтарды таңдау және рациональды түрде орналастыру.
3. Қозғалтқыш бөлімшесінің жоспарлық шешімі.
4. Қозғалтқыштарды сынауға арналған стендті даярлау.
5.Қоршаған ортаны сақтау және тіршілік қауіпсіздігі сұрақтарын қарастыру.

2 Есептік-технологиялық бөлім

2.1 ТКК бойынша жылдық өндірістік бағдарламаны есептеу

2.1.1 ТКК нормативті мерзімділігін және КЖ-ге дейінгі жүрісті таңдау және түзету

Есептеу үшін тағайындаймыз:
- Lada Largus автокөлігі үшін КЖ-ге дейінгі жүрісін () және ТКК-1
() мен ТКК-2 () мерзімділіктерін:
= 400 000 км; = 5000 км; = 20 000 км,
- пайдалану жағдайының 3-ші категориясын ескеретін коэффициент, К1 = 0,8;
- жылжымалы құрамның модификациясын ескеретін коэффициент, К2 = 1,0;
- ыстық құрғақ табиғи-климаттық ауданды ескеретін коэффициент, К3 = 0,9.
КЖ-ге дейінгі жүрісті және ТКК мерзімділігін келесі өрнектер бойынша түзетеміз [1]:

, (2.1)
, (2.2)
. (2.3)

Түзетілген нормалық жүрістер:

= 400 000 0,8 1 0,9 = 288000 км
= 5000 0,8 0,9 = 3600 км
= 20 000 0,8 0,9 = 14400 км

Тәуліктік орташа жүріспен түзетілген ТКК мерзімділігі және КЖ-ге дейінгі жүріс, км:

= 194 км
= 19 194 = 3686 км
= 4 3686 = 14744 км
= 20 14744 = 294880 км
2.1.2 Цикл ішінде бір автокөлікке келетін КЖ, ТКК санын анықтау

Цикл ішінде бір автокөлікке келетін техникалық әсер етулердің саны келесі өрнектермен анықталады [1]:

, (2.4)
, (2.5)
, (2.6)
, (2.7)

мұндағы - автокөліктің циклдік жүрісі,км.
= 1

Циклдік техникалық даярлық коэффициентін есептеу.

Циклдік техникалық даярлық коэффициенті келесі өрнекпен анықталады [1]:

, (2.8)

мұндағы - автокөліктің цикл ішінде техникалық түзу күйінде болған күндерінің саны;
- автокөліктің цикл ішінде ТКК мен жөндеуде тұру күндері саны.

, (2.9)
, (2.10)

мұндағы - автокөліктің КЖ-де тұрған күндерінің саны;
- автокөліктің ТКК мен АЖ меншікті тұру күндері, күн1000 км;
- автокөліктің пайдалану басынан бергі жүрісін ескеретін коэффициент;

= , (2.11)

мұндағы - автокөліктің заводта КЖ-де нормативті тұру күндері;
- автокөлікті АЖЗ-ға апарып-әкелуге жұмсалатын күндер саны,
-тан 10-20% етіп қабылдайды.
Автокөліктің ТКК мен жөндеуде тұру нормаларын және коэффициен-тінің мәнін тағайындаймыз [1]:

= 0,22 күн 1000 км, = 1,0.

Циклдік Т мәнін анықтаймыз:

= ;
=
Т =

2.1.3 Жыл ішінде бір автокөлікке келетін және жалпы автопарк бойынша ТКК санын анықтау

Жыл ішінде бір автокөлікке келетін ТКК саны келесі өрнектермен анықталады[1]:

, (2.12)
, (2.13)
, (2.14)

мұндағы - циклдан жылға өту коэффициенті.

, (2.15)

мұндағы - автокөліктің жылдық жүрісі, км.

, (2.16)

мұндағы - АКК-ның жыл ішіндегі жұмыс күндерінің саны.
Олай болса:

= 365 194 0,96 = 67978 км;
=
= 1520 0,23 = 349,6
= 60 0,23 = 13,8
= 19 0,23 = 4,4

Жалпы парк бойынша ТКК саны[1]:

, (2.17)
, (2.18)
, (2.19)

мұндағы - автокөліктердің тізімдік саны.

= 349,6 110 = 38 456
= 13,8 110 = 1518
= 4,4 110 = 484

2.1.4 Жалпы автопарк бойынша диагностикалық әсер етулердің жылдық санын анықтау

Жалпы парк бойынша Д - 1 саны [1]:

, (2.20)

= 1,1 1518 + 484 = 2154.

Жалпы парк бойынша Д - 2 саны [1]:

, (2.21)

= 1,2 484 = 581.

2.1.5 Автокөліктердің ТКК мен диагностикасы бойынша тәуліктік бағдарламаны есептеу

ТКК мен диагностика түрлері бойынша тәуліктік бағдарлама [1]:

, (2.22)

мұндағы - ТКК мен диагностиканың әрбір түрі бойынша тәуліктік бағдарлама;
- ТКК мен диагностиканы орындауға арналған аймақтың жыл ішіндегі жұмыс күндерінің саны.

= ,
= ,
= .

2.2 Жұмыстардың жылдық көлемін есептеу

2.2.1 Нормативті еңбек мөлшерлерді таңдау және түзету
Еңбек мөлшерлерді есептеу үшін тағайындаймыз:
- ТКК мен АЖ нормативті еңбек мөлшерлері [1]: = 0,25 ад-сағ;
= 3,4 ад-сағ; = 13,5 ад-сағ; = 2,1 ад-сағ;
- пайдалану жағдайының 3-ші категориясын ескеретін коэффициент, К1 = 1,2;
- жылжымалы құрамның түрін ескеретін коэффициент, К2 = 1,0;
- ыстық құрғақ табиғи-климаттық ауданды ескеретін коэффициент, К3 = 1,1;
- автокөліктердің пайдалану басынан бергі жүрісін ескеретін коэффициент К4 = 1,0;
- АКК-дағы автокөліктер санын ескеретін коэффициент, К5 = 1.
ККК есептік еңбек мөлшері[1]:

, (2.23)

ТКК-1 және ТКК-2 есептік еңбек мөлшерлері келесі өрнектермен анықталады [1]:

, (2.24)
. (2.25)

АЖ меншікті еңбек мөлшері келесі өрнекпен анықталады [1]:

. (2.26)

ТКК мен АЖ еңбек мөлшерлері:

= 0,25 1 = 0,25 ад-сағ;
= 3,4 1 1 = 3,4 ад-сағ;
= 13,5 1 1 = 13,5 ад-сағ;
= 2,1 1,2 1 1,1 1 1 = 2,77 ад-сағ.

2.2.2 Жұмыстардың жылдық көлемін анықтау

ТКК мен АЖ бойынша жұмыстардың жылдық көлемі келесі өрнекпен анықталады[1]:

, (2.27)
, (2.28)
(2.29)
. (2.30)

= 38456 0,25 = 9614 ад-сағ;
= 1518 3,4 = 5161,2 ад-сағ;
= 484 13,5 = 6534 ад-сағ;
= 67978 110 2,77 1000 = 20 712,9 ад-сағ.

Қосымша жұмыстардың жылдық көлемі[1]:

Твсп = 0,2 0,3 (ТЕО, Г + Т1,Г + Т2,Г + ТТР, Г) (2.31)

Твсп = 0,25 (9614 + 5161,2 + 6534 + 20 712,9) = 10 505,5 ад-сағ

2.2.3 Жұмыс көлемінің өндірістік аймақтар мен учаскелер бойынша үлестірілуі.

ТКК мен АЖ еңбек мөлшерлерінің жұмыстардың түрлері бойынша үлестірілуін 2.1-кестеге келтіреміз[1].

2.2.4 Д - 1 мен Д - 2 бойынша жұмыс көлемдерінің үлестірілуі.

ОНТП - АТП - 91 бойынша диагностикалық жұмыстардың жалпы жұмыс көлемі келесі түрде үлестіріледі[1]:

TД - 1, Г = (0,5 0,6) ТД,Г ; (2.32)
TД - 2, Г = (0,5 0,4) ТД,Г ; (2.33)

мұндағы ТД,Г - диагностикалық жұмыстардың жалпы жұмыс көлемі;

ТД,Г = Т1,Д + Т2,Д + ТТР,Д , (2.34)

мұндағы Т1,Д, Т2,Д, ТТР,Д - тиісінше, ТКК-1, ТКК-2 және АЖ кезінде орындалатын диагностикалық жұмыстардың көлемі.
АКК бойынша диагностикалық жұмыстардың көлемін анықтаймыз:

ТД,Г = 361,3 + 522,7 + 207,1+207,1 = 1298,2 ад-сағ;
ТД - 1,Г = 361,3+207,1 = 568,4 ад-сағ;
ТД - 2,Г = 522,7++207,1 = 729,8 ад-сағ.

Д-1 мен Д-2-ні жеке бекеттерде ұйымдастырған кезде, ТКК мен АЖ бекеттерін әрі қарай есептеу үшін ТКК мен АЖ жұмыстарының жылдық көлемдерін түзету керек [1]:

; (2.35)
; (2.36)
; (2.37)
= 5161,2 - 361,3 = 4799,3 ад-сағ;
= 6534 - 522,7= 6011,3 ад-сағ;
= 9113,7 - 207,1 - 207,1 = 8699,5 ад-сағ.

Кесте 2.1
ТКК мен АЖ еңбек мөлшерлерінің үлестірілуі

Жұмыстардың түрлері
% ТГ, i
үлесі
Еңбек мөлшері,
ТГ, i, ад-сағ
ККК

Тазалау
20
1922,8
Жуу
10
961,4
Бақылау-диагностикалық, жанармай құю және т.б.
70
6729,8
Барлығы:
100
9614
ТКК-1

Жалпы диагностика
7
361,3
Бекіту, реттеу, майлау, май құю және т.б. жұмыстар
93
4799,9
Барлығы:
100
5161,2
ТКК-2

Тереңдетілген диагностикалық
8
522,7
Бекіту, реттеу, майлау, май құю және т.б. жұмыстар
92
6011,3
Барлығы:
100
6534
АЖ: бекеттік жұмыстар

Жалпы диагностика
1
207,1
Тереңдетілген диагностика
1
207,1
Реттеу және бөлшектеу- жинау
27
5592,5
Пісіру- шанақ жөндеу
7
1449,9
Сырлау
8
1657
Барлығы:
44
9113,7
АЖ: учаскелік жұмыстар

Агрегаттық
15
3106,9
Слесарлы-механикалық
10
2071,3
Электротехникалық
7
1449,9
Аккумуляторлық
2
414,3
Қоректендіру жүйесінің аспаптарын жөндеу
3
621,4
Шиномонтаж
2
414,3
Вулканизациялық
1
207,1
Темір соғу-рессорлық
3
621,4
Мыстау
2
414,3
Пісіру
2
414,3
Шанақ жөндеу
2
414,3
Арматуралық
3
621,4
Тыс қаптау
3
621,4
Жиыны:
56
11599,2
Барлығы:
100
20712,9

ТКК бекеттерін есептеу үшін қажетті ТКК-1 (), ТКК-2 () жұмыстарының еңбек мөлшерлері [1]:

= , (2.38)
= , (2.39)

= ад-сағ;
= ад-сағ.

2.3 Өндірістік жұмысшылардың санын есептеу

Технологиялық қажетті жұмысшылардың саны[1]:
РТ = , (2.40)

мұндағы ТГ - ТКК,АЖ аймағы немесе учаске бойынша жұмыстардың жылдық көлемі, ад-сағ;
ФТ - технологиялық қажет жұмысшының жылдық уақыт қоры, сағ.
Жобалау практикасында Рт есептеу үшін жұмысшының жылдық уақыт қорын (ФТ) еңбек жағдайлары қалыпты өндіріс үшін 2070 сағ және еңбек жағдайлары ауыр өндіріс үшін 1830 сағ етіп қабылдайды.
Жұмысшылардың штаттық саны [1]:

Рш = , (2.41)

мұндағы Фш - штаттық жұмысшының жылдық уақыт қоры,сағ.
Фш мәнін әдебиеттен қабылдаймыз[1].
Көмекші жұмысшылардың санын осыған ұқсас анықтайды. Жұмысшылардың санын есептеуді кесте түрінде орындаймыз (2.2 кесте).

Кесте 2.2
Өндірістік және көмекші жұмысшылардың санын есептеу

Әсер ету түрлері
Жылдық еңбек мөлшері, ад-сағ
ФТ,
сағ
Фш,
сағ
РТ, ад.
Рш, ад.
ККК
ТКК-1
ТКК-2
Д-1, Д-2
АЖ:
бекеттік
учаскелік
Барлығы:
9614
4799,3
6011,3
1298,2

8699,5
11599,2

2070
2070
2070
2070

2070
2070

1860
1860
1860
1860

1860
1860

5
2
3
1

4
6
21
5
3
3
1

5
6
23

2.4 Бекеттер мен толассыз желілерді және жайлардың аудандарын есептеу есептеу

2.4.1 Автокөліктердің ТКК мен АЖ жұмыстарын ұйымдастыру тәсілін таңдап алу.

ТКК-1 (N1с = 6) және ТКК-2 (N2с = 2) тәуліктік бағдарламасын ескере отырып, ТКК-1 және ТКК-2-ні әмбебап бекеттерде ұйымдастыру әдісін таңдап аламыз. АЖ бекеттік жұмыстары әмбебап және маманданған бекеттерде орындалатын болады.
Д - 1 және Д - 2 бойынша жұмыстар құрама диагностикалық стендпен жабдықталған бір әмбебап диагностикалау учаскесінде орындалады.

2.4.2 ТКК бекеттерін есептеу

ТКК өндірісінің ырғағы [1]:

, (2.42)

= 80 мин.
= 240 мин.

ТКК бекетінің тактісі [1]:

, (2.43)

мұндағы ti - ТКК тиісті түрінің еңбек мөлшері, ад-сағ;
tп = 1-3 мин - автокөліктерді бекетке қою уақыты;
Рп - бекетте бір мезгілде жұмыс істеушілердің саны, ад.

= 97 мин.,
= 249 мин.

ТКК-1 және ТКК-2 бекеттерінің саны [1]:

, (2.44)

мұндағы = 0,85 - 0,9 - бекеттің жұмыс уақытын пайдалану коэффициенті.

1;
1.

2.4.3 Диагностикалау бекеттерін есептеу.

Диагностикалық бекеттердің саны [1]:

, (2.45)

мұндағы Д = 0,6 0,75 - диагностикалық бекеттің жұмыс уақытын пайдалану коэффициенті;
Рп = 12 - бекеттегі жұмысшылардың саны;
- диагностикалау аймағының жыл ішіндегі жұмыс күндерінің саны.

1.

2.4.4 ККК желісін есептеу.

ККК желісі тактісі [1]:

, (2.46)

мұндағы - автокөліктің габариттік ұзындығы, м;
а - желі бекеттеріндегі автокөліктер арасындағы ара қашықтық, м;
к - 2 3 ммин - автокөліктің орын ауыстыру жылдамдығы.

=2,47 мин.

ККК желісінің өткізу қабілеті[1]:

, (2.47)
24 автсағ.

ККК өндірісінің ырғағы:

, (2.48)

= 4 мин.

ККК желісі саны[1]:

, (2.49)

1.

2.4.5 АЖ бекеттерінің санын есептеу.

АЖ бекеттерінің санын келесі өрнекпен анықтайды [1]:

, (2.50)

мұндағы - АЖ бекеттерінде орындалатын жұмыстардың жылдық көлемі, ад.-сағ.;
- АЖ бекеттерінің жыл ішіндегі жұмыс күндерінің саны;
Рп - бекеттегі жұмысшылардың саны;
- автокөліктердің бекеттерге бірқалыпсыз түсуін ескеретін коэффициент;

п = 0,85 0,9; = 1,2 1,5; Рп = 2 ад. [1].

3.

2.5 Өндірістік және көмекші жайлардың аудандарын есептеу

2.5.1 ТКК мен АЖ аймақтарының ауданын есептеу.

ТКК немесе АЖ аймағының ауданы[1]:

, (2.51)

мұндағы - автокөліктің жоспарда алатын ауданы, м2;
ХЗ - бекеттердің саны;
Кп - бекеттерді орналастыру тығыздығы коэффициенті, Кп = 4 5[1].

FЕО = 8,62 3 5 = 129,3 м2;
F1 = 8,62 1 5 = 43,1 м2;
F2 = 8,62 1 5 = 43,1 м2;
FД = 8,62 1 5 = 43,1 м2;
FТР = 8,62 3 5 = 129,3 м2;

2.5.2 Өндірістік учаскелердің ауданын есептеу.

Өндірістік учаскелердің ауданын учаскеде ең жүктелген сменада жұмыс істеушілердің саны бойынша анықтай-мыз [1] және 2.3-кестеге енгіземіз.

Кесте 2.3
Өндірістік учаскелердің ауданын есептеу

Учаскелер
Учаскеде жұмыс істеушілердің саны, РТ, ад.
Ауданы,
Fу, м[2]
1.Агрегаттар
2.Слесарлық-механикалық
3.Электротехникалық
4.Аккумуляторлар
5.Қоректендіру жүйесінің аспаптарын жөндеу
6.Шиномонтаж
7.Жылу
8.Арматуралық
9.Тыс қаптау
2
1
1
1

1
1
1
1
1
54
54
14
36

14
18
18
14
27

2.5.3 Қоймалық бөлмелердің аудандарын есептеу.

Қоймалық бөлмелердің аудандарын автокөліктердің 1 млн. км жүрісіне келетін қоймалық бөлмелердің меншікті ауданы бойынша анықтаймыз.
Қойма ауданы [1]:

, (2.52)

мұндағы - автокөліктердің 1 млн. км жүрісіне келетін қойманың осы
түрінің меншікті ауданы;
Кпс, К - р, Краз. - тиісінше, автокөліктердің типін, санын және әртүрлі маркалығын ескеретін коэффициенттер.

Кпс = 0,3; К - р = 1,2; Краз. = 1,2 [1].

Формулаға мәндерді қойып, қоймалық бөлмелердің аудандарын есептейміз және 2.4-кестеге енгіземіз

Кесте 2.4
Қоймалық бөлмелердің аудандары

Қоймалық бөлмелер

, м[2]
Fск, м[2]
1.Қосалқы бөлшектер
2.Агрегаттар
3.Материалдар
4.Шиналар
5.Майлау материалдары
6.Лак және бояу материалдары
7.Химикаттар
8.Құрал-сайман қоймасы
9.Аралық қойма
3,0
6,0
3,0
3,2
4,3
1,5
0,25
0,25
0,2 Fск
9,7
22,6
9,7
10,3
13,9
4,8
0,8
0,8
14,5

2.5.4 Автокөліктерді сақтау аймағының ауданын және күту бекеттерінің санын есептеу.

Күту бекеттерінің санын келесі ретпен анықтайды [1]:
- ККК аймағының алдында:

nЕО = (0,15 0,25) NЕО.л , (2.53)

nЕО = 0,15 24 = 3,6 4;

- ТКК-1 (Д-1) аймағының алдында [1]:

, (2.54)

1;

- ТКК-2 (Д-2) аймағының алдында:

, (2.55)

1;

- АЖ аймағы үшін[1]:
nТР = (0,2 0,3) ХТР, (2.56)

nТР = 0,3 3 = 1,4 1.

Автокөліктерді сақтау аймағының ауданы [1]:

, (2.57)

мұндағы - автокөліктің жоспарда алатын ауданы, м2;
Аст - автокөліктерді сақтау орындарының саны;
Кп = 2,53,0 - сақтаудың автомобиль-орындарын орналастыру тығыздығы коэффициенті.
Сақтаудың автомобиль-орын саны оларды автокөліктерге бекіткен кезде парктің тізімдік санына сәйкес келеді, яғни [1]:

Аст = Ап. (2.58)

Олай болса,
Fх= 8,62 110 2,5 = 2370,5 м2.

2.6 Қозғалтқыштар цехын технологиялық есептеу және құрал-жабдықтар таңдау

Қозғалтқыштар цехы бойынша технологиялық есептеулер жүргізу үшін жобаның 2-бөлімінен алынатын мәліметтерді келтіреміз және қолданамыз. Технологиялық бөлімде қозғалтқыштар және агрегаттар жөндеу жұмыстары үшін есептеулер бірге орындалған. Бұл АКК-да агрегаттар учаскесі жеке учаскеде орналасқандықтан анықталған еңбек көлемін қозғалтқыштар цехымен екіге бөлеміз.
Цехтағы жұмыстардың еңбек көлемі:

= (2.25)

мұндағы ТТР.Г. - ағымдағы жөндеу жұмыстарының жылдық еңбек көлемі, адсағ;
К - АЖ жұмыстарының агрегаттар бөлімшесіне тиесілі үлесі, %.
Жобаланатын кәсіпорынның ТКК және АЖ бойынша өндірістік бағдарламасының шағын екендігін ескере отырып, жөндеу бөлімшелері кешенін оңтайландыру мақсатында дипломдық жұмыста бір бөлмеде қозғалтқыштарды және агрегаттарды жөндеу бөлімшесін біріктіру ұсынылады. Біріктірілген жұмыстардың жалпы АЖ жұмыстарынан алатын үлесі автобус парктері үшін 17 % құрайды[1].

ад-сағ.

Жұмысшылар саны:

(2.26)

мұндағы ФТ - жұмыс уақытының жылдық қоры, сағат.

Негізгі құрал-жабдық саны:

(2.27)

мұндағы Драб.г. - бір жылдағы жұмыс күндерінің саны;
Тсм - жұмыс сменасының ұзақтылығы;
С - сменалар саны;
0 - жабдықты қолдану коэффициенті;

Автотранспорт кәсіпорындарына арналған технологиялық жабдықтар мен мамандандырылған аспаптар табелін қолдана отырып, негізгі және қосымша құрал-жабдықтарды, аспаптар мен саймандарды таңдап 2.5-кестеге енгіземіз.
Автокөліктің сенімді және тиімді жұмыс істеуі, орындаған жұмыс көлемінің жоғары болуы, тарту қабілеті мен жылдамдығының жоғары болуы және қоршаған ортаға зиянының төмен болуы тікелей қозғалтқыштарға байланысты болады. Қозғалтқыш бірнеше механизмдер мен жүйелерден тұратындықтан, ақаулары да әртүрлі болады және жөндеудің өзіндік құны да жоғары болады. Елімізде қозғалтқыш шығаратын өндіріс болмағандықтан, оны басқа елден сатып алу қымбатқа түсетіндіктен, қозғалтқыштарды жөндеу арқылы жұмыс істеу қабілеттілігін қалпына келтіру қазіргі нарық экономикасы кезінде арзанға түспек.
Кесте 2.5
Қозғалтқыштар цехындағы технологиялық жабдықтар
Аталуы, моделі
Завод-дайындаушы
Техникалық сипаттама
Саны
1. Клапан және итер-гіш фаскаларын шлифтеуге арналған құрылғы, мод.ЦКБ108
2. Су насостарын тек-серу стенді, ОР-9822
3. Қозғалтқыштарды жөндеу стенді. Мод. Р-641
4. Цилиндрлер блогы головкасын бөлшек-теу стенді. Р-279.
5.Гидравликалық пресс. Мод. Р-324.
6. Құрастыру бірлік-тері мен бөлшектерді жуу қондырғысы, мод.169М
7. Иінді білікті жону станогы, мод. 3А423
8. Қозғалтқыш цилиндрлерін жону станогы. Мод.2Б78П
9. Пневмогайкабұра-ғыш. Мод. ИП-3113А
10. Аспалы кран. ГОСТ-7890-73
11. Шатун-поршень тобын бөлшектеуге арналған стенд. Р-298
12. Қозғалтқыш сынау стенді
13. Стол үстіндегі бұрғылау станогы. Мод.2М112
Чистопольск з-д Автоспец.

Госкомсельхоз-техника
Росавтоспец-оборудование

Росавтоспец-оборудование

Росавтоспец-оборудование
Росавтоспец-оборудование

Луганск станок жасау заводы
Фрунзе ат.з-д, Майкоп қаласы

Пневмостроймашины Загор - ский з-д

Гипроавто-транс

Өзінде әзір.

Вильнюс з-д
Коммунарис

Стол үстіндегі, электро-механикалық, 850х575х430мм

Стационарлы, жартылай-автомат. Қуаты 4,5 кВт. Стационарлы электрлі же-тегі бар, 3600 бұрылады, 1150х662х1020
Стол үстіндегі, пневмо қысымды, қысымы 0,4-0,6 МПА
Алып жүретін, ең үлкен күші 100 кН.
Стационарлы бу-электрлі қыздырылатын, бір камералы. 1900х2280х2000

Қуаты 7,5 кВт, өңдеу диаметрі 30-150 мм,
Жону диаметрі 200 мм дейін, 1800х1600х2100

Қолмен тасымалданатын, реверсивті
Жүккөтергіштігі 2 т.

Стационарлы, әмбебап. 500х1040х885

Ыстық және суық баптау

Бір шпиндельді, өңдеу диаметрі 12 мм дейін, 770х370х820
1

1

2

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

3 Өндірісті ұйымдастыру және басқару

3.1 Өндірісті ұйымдастыру мен басқару тәсілдерін талдау

Автомобиль көлігі саласында cоңғы көптеген жылдар бойы негізгі назар өндірісті ұйымдастыру мен жөндеу жұмысшыларының еңбегін ұйымдастыруға бөлініп келген болатын. Ал өндірісті басқару мәселелеріне қажетті назар бөлінбей келген. Бұл ең алдымен автокөлік кәсіпорындарының аз өлшемдеріне және мекемелердің өндірістік-техникалық базасының жеткіліксіздігіне байланысты болып келген. Өндірісті ұйымдастырудың негізгі тәсілдеріне мыналар жатады:
oo мамандандырылған бригадалар тәсілі;
oo кешенді бригадалар тәсілі;
oo агрегаттық-бөлімшелік тәсіл;
oo агрегаттық-аймақтық тәсіл.
Мамандандырылған бригадалар тәсілі өлшемдері салыстырмалы түрде кіші болып келетін автокөлік мекемелерінде қолданылады және техникалық әсер ету түрлері бойынша мамандандырылатын бригадалар құруды талап етеді. Әрбір бригадаға жұмыс көлеміне байланысты жөндеу жұмысшыларының саны мен еңбек ақы қоры жоспарланады.
Өндіріс мамандандырылған бригадалар тәсілімен ұйымдастырылған кезде, жұмысшылардың бір тобы (бригадасы) бірінші техникалық күтім көрсетумен, екіншісі екінші техникалық күтім көрсетумен айналысса, үшіншісі автокөліктерге ағымдағы жөндеу жұмыстарын көрсетеді, ал төртіншісі автокөліктерден шешіліп алынған агрегаттарды жөндеумен айналысады. Мамандандырылған бригада, белгіленген техникалық әсер ету бойынша жұмыстар кешенін орындау үшін қажетті әртүрлі мамандықтағы және әртүрлі білікті жөндеу жұмысшыларынан құрылады. Бұл ретте мамандандырылған бригада, автокөлік мекемесіндегі барлық автокөліктер бойынша, өздеріне бекітіліп берілген техникалық әсер ету жұмыстарымен айналысады.
Бригадаларды техникалық әсер ету түрлері бойынша мамандандыру жөндеу жұмысшыларының еңбек өнімділігін арттыруға ықпал етеді және техникалық күтім көрсетудің технологиялық процесін ұйымдастырудың ағындық тәсілін қолданудың алғы шарттарын тудырады.
Бірақ та, өндірісті ұйымдастырудың мұндай тәсілі кезінде қандай да бір агрегаттың немесе тораптың белгіленген мерзімнен бұрын істен шығуы орын алған жағдайда кінәлі адамды анықтау тіпті мүмкін емес, себебі бір жұмысшы агрегатты майлаумен айналысса, екіншісі сол агрегат бойынша қатыру жұмыстарын орындаған, ал үшінші жұмысшы реттеу жұмыстарымен айналысса, төртіншісі сол агрегатты автомобильде тұрған орнында жөндеген, ал бесінші жұмысшы автомобильден шешіліп алынған агрегатты жөндеген.
Кешенді бригадалар тәсілі қолданылған жағдайда автокөлік мекемесіндегі автокөліктердің белгілі бір тобына (мысалы карбюраторлы қозғалтқышты автокөліктерге, дизельді қозғалтқышты автокөліктерге, тіркемелер мен жартылай тіркемелерге) белгілі бір кешенді бригада бекітіледі де, олар бірінші техникалық күтім көрсетумен, екінші техникалық күтім көрсетумен және ағымдағы жөндеумен айналысады.
Кешенді бригада құрамына, осы бригадаға бекітіліп берілген жұмыстарды орындау үшін қажетті, жөндеушілер, реттеушілер, майлаушылар, электршілер, жинаушы жұмысшылар және басқа да мамандықтағы жұмысшылар кіреді.
Өндірісті кешенді бригадалар тәсілімен ұйымдастырған жағдайда техникалық күтім көрсету мен ағымдағы жөндеу жұмыстарының сапасына деген жауапкершілікті анықтау мүмкіндігі сақталмағандықтан, мамандандырылған бригадалар тәсіліне тән кемшіліктер мұнда да орын алады. Сонымен қатар өндірісті кешенді бригадалар тәсілімен ұйымдастырған жағдайда, әдетте, әрбір бригаданың өзінің жұмыс орындары, техникалық күтім көрсету және жөндеу бекеттері, өздерінің құрал-жабдықтары мен аспаптары, айналымдағы агрегаттар мен қосалқы бөлшектер қоры болғандықтан, автокөлік мекемесінің материалдық құралдары шашырап кетеді, автокөліктерге техникалық күтім көрсету мен оларды ағымдағы жөндеу жұмыстарын басқару қиындайды.
Өндірісті мұндай тәсілмен ұйымдастыру кезінде, кешенді бригадалар белгілі бір автокөліктер тобына бекітілгендіктен, әртүрлі кешенді бригадалар құрамындағы жекелеген орындаушылардың жұмыспен қамтамасыз етілуін реттеуде қиындықтар орын алады. Кейбір кездерде белгілі бір кешенді бригаданың жұмысшылары өздеріне бекітіліп берілген жұмыстарды өз мезгілінде орындап үлгере алмай жатқанда, келесі бір кешенді бригаданың жұмысшыларының жұмыссыз бос қарап тұру оқиғалары орын алуы мүмкін. Сонымен бірге, бұл ретте алдыңғы бригаданың қызмет көрсететін автокөліктері өз кезектерін күтіп көп уақыт бос тұрып қалғандығына қарамастан, екінші бригаданың жұмысшылары оларға қызмет көрсетпейді, олар тек қана өздеріне бекітіліп берілген автокөліктердің ғана желіге жұмысқа шығуын қамтамасыз етуі керек.
Агрегаттық-бөлімшелік тәсіл кезінде автокөлік мекемесіндегі барлық жылжымалы құрамға техникалық күтім көрсету және ағымдағы жөндеу жұмыстары автокөлік мекемесіндегі барлық автокөліктердің бір немесе бірнеше агрегаттары (тораптары, механизмдері және жүйелері) бойынша барлық техникалық күтім көрсету және ағымдағы жөндеу жұмыстарына жауап беретін өндірістік бөлімшелер арасында бөлінеді. Жұмыстарды осындай тәсілмен ұйымдастыру кезінде өндірістік бөлімшеге бекітіліп берілген агрегаттар, тораптар, механизмдер және жүйелерге көрсетілген техникалық күтім көрсету мен оларға жүргізілген жөндеу жұмыстарының сапасына деген материалдық және моральдық жауапкершілік толық сақталады және оны оңай анықтауға болады.
Өндірістік бөлімшенің жұмыстарының нәтижелері тиісті агрегаттардың ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілген орташа мерзімдерімен және де бөлімшеге бекітіліп берілген агрегаттардың техникалық ақаулары салдарынан бос тұру шамасы бойынша анықталады.
Агрегаттық-бөлімшелік тәсіл кезінде жоғарыда қарастырылған жұмыстарды ұйымдастырудың бригадалық тәсілдеріне тән кемшіліктердің кездеспейтіндігіне қарамастан, бұл тәсілге тән өзіндік кемшін тұстары да бар екендігін атап өту керек.
Жұмыстарды ұйымдастырудың агрегаттық-бөлімшелік тәсілі қолданылған жағдайларда орын алатын өндірістің орталықсыздандырылуы салдарынан, өндірісті шұғыл басқару қиындайды. Белгілі бір нақты автомобиль бойынша жөндеу жұмыстарының барысы туралы нақты мәліметтердің, ақпараттардың болмауы салдарынан өндірістік алаңдар (қызмет көрсету және жөндеу бекеттері), материалдық және еңбек ресурстары ұтымды пайдаланылмайды. Мысалы, бір мезгілде бірнеше агрегаттары, тораптары мен жүйелерінен ақаулар байқалған автокөлікке қызмет көрсету кезінде ол автокөліктің әртүрлі өндірістік бөлімшелердегі мамандандырылған бекеттер арасында қозғалып, орын ауыстырып отыруы шарт болғандықтан, автокөлікке техникалық күтім көрсету мен оны жөндеу уақыты ұзарады. Сонымен қатар, бір автомобиль маңында көптеген жұмысшылар өз жұмыстарын орындау үшін жиналып тұрса, екінші бір автомобиль қызмет көрсетусіз, ұзақ уақыт бос тұрады.
Техникалық күтім көрсету мен жөндеуге келіп түсуші автокөліктерді өндірістік бөлімшелер бойынша таратып бөлу, бір автомобиль бойынша жалпы жөндеу жұмыстарының аяқталу уақытын жоспарлауға мүмкіндік бермейді.

3.2 Қозғалтқыштарды жөндеудің технологиялық үдерісін ұйымдастыру

Диагностикалаудан кейін қозғалтқышты автомобильден ажыратып, қозғалтьқыштар жөндеу цехына жеткіземіз. Бұл жерде қозғалтқыштың сыртқы бөлігін жуып тазалағаннан кейін, бөлшектейді және жеке бөлшектер мен агрегаттарды жуып тазалайды (3.1-сурет).
Қозғалтқыштарды жөндеу кезіндегі негізгі жұмыстар:
oo поршень сақиналарын, саусақтарын ауыстыру;
oo шатундық және негіздік сырғанау подшипниктерін ауыстыру;
oo клапандарды, клапан ұяларын, итергіштері мен төлкелерін ауыстыру;
oo иінді білік мойындарын шлифтеу және тегістеу;
oo цилиндрлер блогы головкасын бөлшектеу, қалпына келтіру;
oo шатун-поршень тобын бөлшектеу, қалпына келтіру;
oo клапандарды шлифтеу, тегістеу;
oo цилиндрлер гильзасын жону;
oo тарату білігін жону және тегістеу;
oo цилиндрлер блогының май және суыту сұйығы каналдарын тазалау, т.б.
Қозғалтқыштарды жөндеу үшін арнайы құрал-жабдықтар, аспаптар, станоктар қолданылады.
Күрделі жөндеуден өткен қозғалтқыш суық және ыстық обкаткадан өтеді. Обкатка арнайы жабдықталған стендте орындалады. Осы жерде анықталған ақаулар мен кемшіліктер жойылып, карбюратор мен тұтандару бұрыштары алдын-ала реттеледі.

ТҚК мен АЖ аймағы
(қозғалтқыштарды шешіп алу және орнату)
Қозғалтқыштар цехы
Сыртқы бөлігін жуу
Бөлшектеу

Бөлшектерді жуу
Ақауларды анықтау
Жарамсыз бөлшектер
Жарамды бөлшектер
Жөнделетін бөлшектер
Қозғалтқышты құрастыру
Обкатка және тексеру
Сақтау
Бөлшектерді жөндеу
Жаңа бөлшектер

Сурет 3.1. Қозғалтқыштарды жөндеудің технологиялық үдерісі

4 Конструкторлық бөлім

4.1 Жасалатын стендтің қажеттігін негіздеу

Іштен жанатын қозғалтқыштың негізгі тетіктерінің бірі шатун болып табылады (4.1-сурет). Ол поршенді иінді білікпен жалғап, поршеннің ілгерілемелі-кейінді қозғалысын иінді біліктің айналмалы қозғалысына айналдырады.

1 - гайка; 2 - болт; 3 және 14 - майға арналған тесік; 4 - шатунның өзегі; 5 - қоладан жасалған втулка; 6 - майдың поршен саусағына өтуіне арналған тесік; 8 - шатун нөмірі; 9 - шатунның төменгі бас жағы; 10 - төменгі бас жағының қақпағы; 11 - стопорлық шайба; 12 - белгі; 13 - вкладыштар (подшипниктер); 15 - усик; 16 - шатунның бас жағындағы ойықша.

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Сурет 4.1. Шатун

Шатунның негізгі бөлімдері болып табылатындар: жоғарғы бас жағы (7), оның ішіне престеліп қола втулка (5) орнатылған, шатун өзегі (4) және шатунның төменгі бас жағы (9), шатун қақпағы (10). Шатун бағыты мен шамасы өзгермелі үлкен күштерді қабылдайды. Шатун қысылуға, иілуге және созылуға жұмыс істейді. Осындай күшсалмақтарға шыдам беру үшін шатун берік, қатаң болуы, сонымен қатар екпін күтері аз болуы үшін жеңіл болуы қажет. Шатунды болаттан штамтап жасайды, кейін қызумен өңдейді (шынықтырады және босатады); беріктігі мен қатаңдығын арттыру мақсатында шатун өзегінің көлденең қимасын қоставр пішінінде жасайды.
Шатун күрделі қозғалыс жасайды: жоғарғы бас жағы поршенмен біргелікте ілгерілемелі-кейінді қозғалады, саусақ төңірегінде біраз бұрышқа тербеледі немесе саусақпен біргелікте порген бобышкасына салыстырмалы түрде қозғалыс жасайды. Шатунның төменгі бас жағы иінді біліктің шатундық мойнымен бірге айналмалы қозғалыс жасайды. Шатун өзегі тербелмелі қозғалыс жасайды. Көбінесе шатунның төменгі бас жағын шатун өсіне перпендикуляр бағыттағы жазықтықта ажыралатын етіп жасайды. Кейде ажыралу жазықтығын шатун өсіне қиғаш бұрыш жасай орналастырады, мысалы ЯМЗ-236 дизелі осылай жасалған. Бұлай жасауға қажеттілік шатунның төменгі бас жағының диаметрі үлкен болған жағдайда туындайды. Мұндай жғдайда шатунның төменгі бас жағының өлшемдері едәуір үлкен болып кетеді де, поршенді шатунмен бірге цилиндрдің ішінен шығарып алуды қиындатады немесе тіпті мүмкін болмай қалады.
Шатунның төменгі бас жағының қақпағын оған екі болт арқылы бекітеді. Ол болттарды жоғары сапалы болаттан дайындайды. Шатун болттарын тек қана динамометрлік кілттер жәрдемінде бұрап, тартады. Тартып болған соң қайта ашылып кетуден сақтау үшін гайканы шплинттейді немесе арнайы стопорлық шайбалар жәрдемінде стопорлайды.
Шатунның ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.