Тараз қаласындағы Тараз ТрансМоторс ЖШС-ның автобустарына техникалық қызмет көрсету аймағының жұмыстарын ұйымдастыру

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Кез-келген мемлекеттің көлік жүйесінде автомобиль көлігі ерекше орын
алады. Себебі, мемлекеттің барлық өндірістік және экономикалық салаларында
тасымалдануға тиісті жүктер мен жолаушылардың төрттен үш бөлігіне дейін осы
автомобиль көлігінің үлесіне тиеді. Ал өз кезегінде автомобиль көлігінің
негізгі міндеті халық шаруашылығы мен мемлекет тұрғындарының тасымалдауға
деген мұқтаждықтарын дер кезінде әрі сапалы, әрі тез және арзан қамтамасыз
ету болып табылады. Автомобиль транспорты басқа көлік түрлерімен
салыстырғанда жақын маңға тасымалдау үшін ең ыңғайлы және тиімді көлік
түрі болып табылады. Автомобиль көлігінің тиімді және үнемді жұмысы жүк
және жеңіл автомобильдерден, автобустардан тіркемелерден және жартылай
тіркемелерден құралатын көп салалы автомобиль паркін дұрыс әрі оңтайлы
пайдалану арқылы қамтамасыз етіледі.
Жаһандану жағдайында Қазақстанның кең байтақ аумағын ескере отырып,
экономиканың және мемлекеттің бәсекеге қабілеттілігі көбіне көлік
саласының тиімді қызметіне байланысты болады.
Автомобиль көлігінің жылжымалы құрамын техникалық жарамды жағдайда
ұстап тұру үшін жұмсалатын еңбек және материалдық шығындары автомобиль
көлігіндегі жалпы шығындардың едәуір көп бөлігін құрайды. Техникалық
ақаулар салдарынан көлік құралдарының бос тұруы мемлекеттің, халық
шаруашылығының мақсаты үшін көптеген материалдық шығындар келтіреді. Осы
шығындарды азайту автомобиль көлік саласындағы қызметкерлердің маңызды
міндеті болып табылады.
Бұл материалдық және еңбек шығындарды өз кезегінде өндірістік
процесстерді кең көлемде механикаландыру және автоматтандыру, сонымен қатар
өндірісті басқару мен ұйымдастыруды жетілдіру арқылы азайтуға болады. Бұл
проблема бірінші жағынан, автомобиль жасау кәсіпорындарының сенімділігі
жоғары және жаңа технологиямен автомобильдер шығару, ал екінші жағынан,
автомобильдерді техникалық пайдаланудың тәсілдерін жетілдіру, еңбек
өнімділігін арттыру, автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен жөндеу
жұмыстарының еңбек көлемін азайту, автомобильдердің жөндеу аралықтарындағы
жүретін жол көлемін ұлғайту арқылы шешуге болады.
Қазақстан Республикасының Қазақстан – 2030 экономикалық және
әлеуметтік дамуының стратегилық бағыттарында Республикамыздың транспорттық-
коммуникациялық кешенін ары қарай дамытуға ерекше көңіл бөлінген. Бұл
бағыттарды орындауда осы саладағы жас мамандардың орны ерекше болмақ [1].
Қазіргі кезде көлік шаруашылығы еліміздің жалпы ішкі өнімінің 7,3
пайызын қамтамасыз етеді. Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау
қарсаңында деп аталған бұл маңызды құжат шын мәніндегі нағыз жаңаша
серпілістің айқын бағыт - бағдары. Сондай-ақ, осы салада 572 мың адам
жұмыспен қамтылған. Яғни, ел экономикасы үшін көлік саласының орны бөлек.
Еліміздің 2015 жылға дейінгі Көлік стратегиясы аясында жүзеге асырылуда.
Мұнымен қоса, саланың алдындағы ірі міндеттер Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың
Қазақстан халқына арнаған Жолдауында кеңінен көрсетілген. Мемлекет басшысы
Қазақстан - 2050 Стратегиясында еліміздің көлік және коммуникация саласын
дамытудың басты бағыттарын да айқындаған болатын. Елбасы былайша ой
өрбітеді Қазақстанның көлік - коммуникация кешенінің басты мақсаты
еуразиялық көлік жүйесіне кірігу болып қала береді. Көлік коммуникациялық
кешенін дамыту Еуразия мен Азия арасындағы аралық көпір болып отырған
еліміздің геостратегиялық орналасуының артықшылықтарын пайдалануды
толығымен қамтамасыз етуге тиісті жүктердің тез өткізілуін ұйымдастыру
жөнінде тиімді рәсімдер енгізу үшін көршілермен арадағы нақтылы
уағдаластықтарды дамыту қажет. Осы және басқа да міндеттердің бәрі
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі Көлік стратегиясын әзірлеу мен
іске асыру барысында ескерілуге тиіс. Бұл мәселелерді шешуде біз
мемлекеттік - жекеменшік серікестікті қамтамасыз ету тетіктеріне бас назар
аударуға тиіспіз. Шындығында экономиканың күретамыры саналатын көлік
инфрақұрылымы саласын дамыту елдік өсуге үлкен әсер ететіні белгілі [1].
Бүгінгі күні біздің техника саласындағы мүмкідігіміз зор. Көлік
стратегиясындағы жаңа серпілістер дамуымыздың жаңаша сипаты. Алысты жақын
еткен көлік-ғасыр күретамыры. Жолдау жолдарындағы көлік пен коммуникацияға
бағытталған инфрақұрылымды дамыту күн тәртібіндегі ең бірінші мәселе. Оның
басты кілті - зымырандай зырлаған көліктің қай -қайсысына да ие
боларлықтай, ат жалын тартып мінген бойында намысы бар ұлттық мамандарды
тәрбиелеп шығару - мерейлі міндетіміз.

1. ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА ТАҚЫРЫБЫН ТЕХНИКО- ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕУ

1.1 Автокөлік мекемесінің сипаттамасы

Автокөлік кәсіпорнының толық аталуы: Тараз қаласындағы жолаушыларды
тасымалдау автокөлік кәсіпорны - ТаразТрансМоторс жауапкершілігі шектеулі
серіктестігі ( бұдан ары қарай ТаразТрансМоторс ЖШС ).
Кәсіпорын орта және кіші сыйымдылығы бар автобустармен жолаушыларға
кешенді қызмет ету үшін арналған. Автобустардың күту аймағы жабық,
кәсіпорынның негізгі өндірістік аймақтары арасында ішкі көліктік баланс
қамтамасыз етілген.
Жеке ғимаратта ТҚК-1, ТҚК-2, АЖ, Д-1, Д-2, күту аймағы, шинамонтажды
учаске және басқа цехтар қарастырылған. Өндірістік ғимарат калонналар
сеткасы бар құрастырылған темір бетонды элементтерден жасалған, биіктігі
6,5м [2].
Бас жоспар бойынша бірқатар көрсеткіштер:
АКК ауданы, га – 0,876
Құрылыстар, м2 – 1,6
Парк жобалауға берілген тапсырма негізінде жасалған . Бұл жоба жаңа
нормативті құжаттардың шығуымен, канализация, жылу және электр қамтамасыз
етудің жаңа техникалық шарттарына байланысты, ескі типті жобаны ауыстыру
үшін жасалған. Өндірістік ғимаратта ескірген технологиялық жабдықтар
жаңасына ауыстырылған.
Автокөлік кәсіпорны (АКК) Тараз қаласы Сыпатай батыр №21 көшесінің
маңында орналасқан. Қала жүйесінен келетін 99,74м3тәулік шығыны бар су
қамтамасыз етілген.
Қуаты 2189,87 квт болатын электрмен қамтамасыз ету ПС 110356 квт –
пен 2 кабельді желі арқылы іске асырылады.
Телефондандыру және радиоландыру қалалық тораптардан жүргізіледі [3].

Кесте 1.1.
Парктің тізімдік саны

№ Жылжымалы құрам түрі, маркасы Барлығы, Соның ішінде
бірлік
КЖ дейін КЖ кейін
1 ПАЗ-32054 20 19 1
2 Dong feng 20 20 -
3 FAW 3 - 3
Барлық парк бойынша 43 39 4

Пайдалану жағдайы категориясы - ІІІ.

Кесте 1.2

ТаразТрансМоторс ЖШС құрамындағы ғимараттар мен құрылғылар

№ Ғимараттың аталуы және орнату Жоспардағы өлшем, м2
1 Өндірістік ғимарат 120х30
2 Әкімшілік-тұрмыстық ғимарат 16х14
3 Бақылап өткізу пункті 18х18
4 Автомобильді жуу учаскесі 36х12
5 Пайдаланылған суды қайта өңдеу учаскесі 12х24
6 Электр станциясы 4х4
7 Орталық жылу пункті 9х12

Кесте 1.3.

Техникалық қызмет жұмысының негізгі көрсеткіштері [2]

№ Көрсеткіштердің аталуы Белгілену Мәні
1 Техникалық дайындық 0,9
коэффициенті
2 Жалпы жай күрделі жөндеу, күн Дк 20
3 Жалпы жай техникалық қызмет ДТО,ТР 0,4
көрсету және ағымдағы жөндеу

Кесте 1.4.

2012 жылдың аяғындағы негізгі қор құны [3]

№ Көрсеткіштердің аталуы Мәні
1 Негізгі қаржының жалпы құны (жылжымалы 68000000
құрамның құнынсыз), теңге
2 Негізгі қаржының бір автомобильге келетін 150000
құны

Кесте 1.5.
ТаразТрансМоторс ЖШС-нің транспорттық жұмысының негізгі
көрсеткіштері [2]

№ Көрсеткіштердің аталуы Белгіленуі Өлшем Мәні
бірлігі
1 2 3 4 5
1 Шығару коэффициенті - 0,9
2 Тасымалдау көлемі Q Жолаушы 23100
3 Жолаушылар айналымы P 25083
4 Нарядта болған орташа уақыт TН Сағ. 10
5Бір автомобильдің орташа тәуліктік lCC Км 190
жүрісі
6 Парктің бір жылғы жалпы жүрісі L2 Км 27900
7 Парктің жұмыс уақыты Дж Күн 365
8 Табыс-климаттық аудан - -

1.2. Ағымдағы жөндеу аймағының сипаттамасы

Ағымдағы жөндеу аймағы автомобильдер мен агрегаттардың күрделі
жөндеуге дейінгі болатын бұзылуларды және тағайындалған нормативтермен
қамтамасыз ету үшін жүрістерді болдырмауға негізделген. Ағымдағы жөндеудің
сипаттамалық жұмыстары: шашу, жинау, слесарлы, пісіру, ақау, бояу,
бөлшектермен агрегаттарды ауыстыру болып табылады.
Ағымдағы жөнделген агрегаттар мен жүріс түйіндерінің келесі техникалық
қызмет көрсетуге дейін жақсы жұмыс істеп тұруын қамтамасыз етуі тиіс.
Ағымдағы жөндеу учаскесінде 5 күндік жұмыс уақытымен 8 сағат ұзақтылықпен
жұмыс істейді. Ағымдағы жөндеу аймағында өртті сөндіруге қарсы жәшік және
екі тақта орнатылған. Технологиялық жабдық негізінен ағымдағы жөндеу көлемі
және техникалық қауіпсіздік жағынан істелген жұмыстарымен сипатталады [1].
Ағымдағы жөндеуді ұйымдастырудағы және жүргізу технологиясы
жұмыстарындағы кемшіліктер.
Ағымдағы жөндеу бекеттері автомобильдің белгілі бір түрлеріне ағымдағы
жөндеу жүргізуге мамандандырылған. Бекеттік технологиялық карталар әртүрлі
автомобильдердің түрлеріне арналған, жұмыс орындауға қажет операциялар және
техникалық шарттардан бөлек информациялардың еңбекқуаттары туралы қажетті
мағлұматтар жоқ.
Берілген өндірістің үздіксіз жұмыстың көбінесе өнімділігіне, сапасына
және ағымдағы жөндеу аймағының жұмыстарын ұйымдастыруға тәуелді болады. Бұл
үшін жоғарыда айтылған кемшіліктерді болдырмауға тырысу қажет, осы аймақ
жұмыстарының технологиясымен ұйымдастыруды жүзеге ауыстыру қажет,
технологиялық және экономикалық жағынан тиімдірек автотранспорт
кәсіпорнының есеп-жоспарлы шешімдерін қолдану керек.

1.3 Өндірістік аймақтар мен бөлімшелердің жоспарлау шешімі

Өндірістік аймақтар мен бөлімшелерді техникалық жоспарлау өз жағынан
бекеттердің қойылу жоспарын, күту орнының және техникалық жабдықты сақтауға
қатысты немесе жобаның жабдық қойылатын және жөндейтін техникалық құжаты
болып табылады.
Өндірістік аймақтар мен бөлімшелердің жоспарлау шешімі мен өлшеиі
колоналардың таңдалған тормарына, бекеттердің орналасуына, зоналар мен
учаскелердің жолдарының еніне тәуелді болады.
Қарастырылып отырған құралдарыдң техникалық қызмет көрсету және
ағымдағы жөндеу зоналарында көп тарағаны СНиПІІ-93-74 сәйкес жұмыс ыңғайына
қамтамасыз ету және қатар орналасқа канавтар мен көтергіштер, олар бір
бірімен ашық траншеялармен және тоннелдердің ені 1м-ден кем болмауы керек,
егер олар тек өтеуге арналған болса және 2м-ден кем болмаса егер оларға
жұмыс орындары мен техникалық жабдықтар орналастырылған болса.
Автомобильдерге арналған кострукцияларды алып өтуге арналған немесе
адамдар өтетін тоннелдердің биіктігі 1,8м-ден кем болмауы керек. Өндіріс
бөлмелерінде тоннелдер мен трашеяларда сатымен шығу қарастырылады; 5
автомобильге біреуден кем болмауы керек. Автомобильдер саны көп болған
жағдайларда әр 10 автомобильге қосымша шығу жолдары құрылады. Шығу екі 0,7м-
ден кем болмауы керек.
Канавалдардан, траншеялардан және тоннелдерден келетін сатыларды
қауіпсыздік мақсатында автомобильдердің астынғы жағынан және олардың
жүретін жолдарына қоюға немесе орналастыруға болмайды. Өндірістік
учаскелердің жоспарлау шешімін өңдеу еңбек ұйымдастыру және СНиП
қажеттіліктері жұмыстарының технологиясына қатысты жүргізіледі.
Көмекші учаскелерде орындалатын кейбір жұмыстардың біріңғай
мінездемесі оларға бірдей құрылыстық, өртке қарсы, санитарлы-техникалық
қажеттілік көрсетеді. Сондықтан ғимараттың осындай майда-майда бөлмелерге
бөлініп кетпеуі үшін мұндай жұмыстарды бір бөлмеде істеген дұрыс. Бұдан
басқа жұмыстың кейбір бөлек түрлерін орындаған кезде бөлме ауданы 10м2-тан
кіші болады, және біріңғай жұмыстарды орналастыру қажет.
Жұмыстың осы немесе басқа түрлерінің бағдарламасын өзгерту нәтижесінде
бөлмені қоршау технологиялық процесстің өзгеруіне мүмкіндік береді.
СНиПІІ93-74 сәйкес бір бөлмеге келесі учаскелердің топтарын
орналастыруға болады: маторлы, агрегатты, механикалы, электротехникалы және
карбюраторлы, балқыту-рессорлы, пісіру-қатыру және жұмсарту, ағаш шебері
және тұс қағаз [2].

1.4 Диплом жобасының тақырыбын негіздеу

Берілген өндіріс сапалы және үздіксіз жұмыс істеуі үшін, техникалық
қызмет көрсету бойынша бағдарлама дұрыс орындалу үшін және қозғалыстағы
құрылымның ағымды жөндеуіне өндірістің дайындау кешеніне жаңартулар енгізу
керек.
Бұл комплекстік ең негізгі бөлігі айнымалы агрегаттардың,
тораптардың және бөлшектердің қосалқы түрлерінің болуы, олар жөндеу
учаскелерінің және автокөлік кәсіпорны толығымен қалыпты жұмысын қамтамасыз
ету қабілеттілігі. Бұл сұрақ учаскедегі жұмысты ұйымдастыру, олардың
техникалық жарқырауы, қойма шаруашылығын ұйымдастыру, агрегаттар мен
тораптардың ақауына байланысты сұрақтарды шешу сияқты факторлармен тығыз
байланысты. Осы сұрақтардың қалай шешілуіне байланысты біз мынадай
көрсеткіштердің өзгеруін аламыз, автомобильдің техникалық дайындық
коэффициенті, желідегі автомобильдердің шығару коэффициенті сияқты. Осыған
орай жалпы жүрістің, жүк айналымының немесе барлық автокөлік кәсіпорынының
толығымен жұмыс өнімділігін айтуға болады.
Автокөлік мекемесіндегі кез-келген цехты, бөлімді немесе
учаскені жобалық жағынан дайындау кезінде атқарылатын жұмыстар
технологиясына және еңбекті ғылыми түрде ұйымдастыру талаптарына сәйкес
белгіленген обьектіде таңдап алынған технологиялық және көмекші жабдықтарды
оңтайлы әрі тиімді орналастыру іске асырылу тиіс.
ТҚК аймағында диагностикалау, реттеу, шашып-жинау, пісіру, срырлау
жұмыстары жасалады.
Қозғалтқыштар автомобильдердің ең ауыр, жөндеуі күрделі тораптарына
жатады және де ағымдағы жөндеу аймағымен орнатылған байланыс қозғалтқыштар
цехын мүмкіндігінше ағымдағы жөндеу аймағы бекеттеріне жақын орналастыру
мүмкіндігін тудырады.
ТҚК аймағының жұмыс режимі ағымдағы жөндеу жұмыстарын ұтымды
ұйымдастырудың негізгі факторларының бірі болып табылады.

ТҚК аймағының жұмыс режимі [3]:

1.Бір жыл ішіндегі жұмыс күндері саны -Др.г. = 305 күн.
2.Тәулік ішіндегі ауысымдар саны -с = 1.
3.Жұмыс ауысымының ұзақтығы -Тсм = 10 сағ.
4.Цехтың жұмыс уақыты -Т = 8 сағ.

ТҚК аймағында 4 слесарь жұмыс істейді. Оларды мамандық бойынша
біліктіліктері әртүрлі. Цехта атқарылатын тиісті жұмысты орындауға қажетті
технологиялық жабдықтар мен құрал-саймандар бар, бірақ олар жеткіліксіз.
Жалпы алғанда ТҚК аймағының жұмысымен танысу барысында мынадай кемшіліктер
анықталды:
- технологиялық операциялардың операциялардың механизациялау деңгейі
төмен, агрегаттарды жөндеуге, ажыратып-жинауға, жуып-тазалауға
арналған арнайы жабдықтар өте аз;
- автомобильдердің қозғалтқыштар жөндеу жұмыстарын жүргізуге
жұмсалатын шығындер көлемі нормативтік көрсеткіштерден жоғары;
- аймақта келтірілген құрал-жабдықтарды орналастыру тиімсіз,
операциялар арасындағы технологиялық, өндірістік байланыстар тізбегі
бұзылған.
Жоғарыда келтірілген факторлардың барлығы қозғалтқыштар цехын
жетілдіруге бағыттайды. Ол үшін мына төмендегі мәселелер толық шешілуі
тиіс:
- автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен жөндеудің өндірістік
бағдарламасын есептеу;
- цехтар мен учаскелердегі қажетті құрал-саймандарды таңдау, ұтымды
орналастыру;
- ТҚК аймағын қайта жобалау;
- ТҚК аймағындағы қол еңбегін механикаландыруға арналған қондырғыны
жобалау.

2. ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ ПЕН ЖӨНДЕУДІ ЖОСПАРЛАУ

2.1 Пайдаланудың табиғи-климаттық және жол жағдайының
сипаттамасы

ТаразТрансМоторс ЖШС Жамыл облысының орталығы Тараз қаласында
орналасқан. Кәсіпорынның орналасқан жерінің ауа райы облыстағы климаты
ыстық және құрғақ болып есептеледі. Қаңтардағы ауаның орташа айлық
температурасы −15-дан +5 градус целцияға дейінгі аралықта жатса,
шілдеде +25-тен +40 градус целция аралығында жатады.
ТаразТрансМоторс ЖШС автобус паркінің автобустары Тараз қаласының
тұрғындарына жолаушыларды тасымалдау бойынша қызмет көрсетеді. Жол
төсемінің түрін D2 − битумдық минеральдық қоспа деп қабылдаймыз [4,5].
Пайдалану жағдайларының категориясы жол төсемінің түрімен, жергілікті
рельефпен және қозғалыс жағдайларымен сипатталады.
Жоғарыда атап өтілген сипаттамаларды ескере отырып, пайдалану
жағдайларының II категориясын қабылдаймыз.

2.2 Түзету коэффициенттерін таңдау

Түзету коэффициенттерін таңдауды жылжымалы құрамның негізгі
бірліктерін ПАЗ және ҚХР (Dong Feng, FAW) маркалы автобустар тобы
құрайтынын ескере отырып жүргіземіз.
Түзету коэффициенттерінің қабылданған мәндері 2.1-кестеде келтірілген.

Кесте 2.1
Түзету коэффициенттерінің қабылданған мәндері

Көрсеткіштердің аталуыАвтобус Коэффициенттердің мәні
маркасы
К1 К2 К3 К4 К5
Күрделі жөндеуге ПАЗ-32054 0,9 1,0 1,1 - -
дейінгі жүрісі
ҚХР 0,9 1,0 1,1 - -
Техникалық қызметтің ПАЗ-32054 0,9 - 1,1 - -
кезеңділігі
ҚХР 0,9 - 1,1 - -
Техникалық қызметтің ПАЗ-32054 - 1,25 - - 0,9
еңбексыйымдылығы
ҚХР - 1,25 - - 0,9
Ағымдық жөндеудің ПАЗ-32054 1,1 1,25 0,9 1,55 0,9
еңбексыйымдылығы
ҚХР 1,1 1,25 0,9 1,55 0,9

Автомобильдер бойынша осыған барлық қалыпты мәндер пайдалану
жағдайларының I категориясы анықтамалық жазбаларында келтірілген.
Пайдалану жағдайларының I категориясын пайдаланудың нақты жағдайларына
келтіру үшін К1, К2, К3, К4 және К5 коэффициенттерін пайдаланамыз. Мұндағы:
К1 − пайдалану жағдайларын ескеретін коэффициент;
К2 − жылжымалы құрамның модифкациясын ескеретін коэффициент;
К3 − табиғиклиматтық жағдайларды ескеретін коэффициент;
К4 − автокөлік паркінің техникалық күйін ескеретін коэффициент;
К5 − автокөлік паркінің көлемін, яғни парктегі автобустар санын
ескеретін коэффициент.

2.3. Техникалық қызмет пен жөндеу бойынша өндірістік бағдарламаны есептеу

2.3.1 ТҚ-тің нормативтік кезеңділігін және КЖ-ге дейінгі жүрісті
анықтау және оны түзету

Нақты кәсіпорын үшін жергілікті жағдайлар, әдетте, ерекшеленеді,
сондықтан жалпы жағдайда автобустардың күрделі жөндеуге (КЖ) дейінгі
нормативтік жүрісі Lн мен ТҚК-1 және ТҚК-2 кезеңділіктері пайдалану
жағдайларының категориясын ескеретін К1, К2, К3 коэффициенттерінің 1,
31бет жәрдемінде анықталады.
Осылайша, автомобильдің күрделі жөндеуге дейінгі жүрісін (LК)
төмендегі өрнектен анықтаймыз [4]:

; (2.1)

мұндағы: − автобустың күрделі жөндеуге дейінгі нормативтік
жүрісі,км;
– түзету коэффициенттері, 2.1-кесте бойынша
қабылданады.
Автобустың КЖ-ге дейінгі қалыпты жүрісін кестеден таңдаймыз

ПАЗ-32054:
= 400000 км
ҚХР:
= 400000 км
Коэффициенттердің жоғарыда қабылданған мәндерін (2.1) өрнегіне қоя
отырып, автобустардың топтары бойынша күрделі жөндеуге дейінгі жүрісін
анықтаймыз:

ПАЗ-32054:
LК=400000·0,9·1·1,1=396000 км;
ҚХР:
LК =400000·0,9·1·1,1=396000 км;

Біртекті автобустардың бір модельде немесе топта жаңа және ескі
автобустар үшін екі дүркін параллель есептеулерді жүргізбес үшін, соның
нәтижесінде есептеулерді қарапайымдау мақсатымен автобустың бір
айналымындағы орташа теңгерілген жөндеуаралық жүрісін (Lк.орт Lн) аламыз
[4,5]:
, (2.2)

мұндағы: − автобустардың саны бойынша кез келген күрделі
жөндеуден кейінгі жүрісі: , бұл жердегі 0,8 − күрделі
жөндеуден кейінгі автобус жүрісінің жаңа автобустың бірінші
күрделі жөндеуге дейінгі нормативтік жүрісінен алынған
үлесі;
− бірінші күрделі жөндеуге дейінгі нормативтік
жүрісті орындаған жаңа автобустардың тізімдік саны. Оны
барлық автобустар санының 10-25% мөлшерінде деп қабылдаймыз.

− бірінші күрделі жөндеуге дейінгі нормативтік жүрісті
орындаған, бірақ әлі пайдалануда жүрген автобустардың орташа
тізімдік саны.
Сонда

ПАЗ-32054:
=396000·0,8=316800 км
ҚХР:
=39600·0,8=316800 км

Алынған мәндерді (2.2) өрнегіне қоя отырып, автобустың бір
айналымындағы орташа теңгерілген жөндеуаралық жүрісін () анықтаймыз:

ПАЗ-32054 үшін:

ҚХР үшін:

Күнделікті қызмет (КҚК) жүрісінің LК.Қ.К. мөлшерін автобустардың
орташа тәуліктік жүрісіне lcc тең деп аламыз. ТҚК-1 және ТҚК-2 жүргізу
кезеңділігіне (L1 және L2) пайдалану жағдайларын ескере отрып, төмендегі
өрнектер бойынша түзету енгіземіз [4,5]:

(2.3)

мұндағы − бірінші (ТҚК-1) және екінші (ТҚК-2) техникалық қызмет
көрсетудің нормативтік кезеңділіктері.
Өрнектерде көрсетілген шамалардың сан мәндерін орындарына қоя отырып,
автобустар тобы үшін бірінші (ТҚК-1) және екінші (ТҚК-2) техникалық қызмет
көрсетудің нақты кезеңділіктерін анықтаймыз [6]:

ПАЗ-32054 үшін:
L1(H) = 5000 км;
L2(H)= 20000 км.

ҚХР үшін:
L1(H) = 5000 км;
L2(H)= 20000 км.

ТҚК-1 және ТҚК-2 кезеңділіктерін (2.3) формуласы бойынша есептейміз:

ПАЗ-32054 үшін:
=5000·0,9·1,1=4950 км
=20000·0,9·1,1=19800 км
ҚХР үшін:
=5000·0,9·1,1=4950 км
=20000·0,9·1,1=19800 км

Енді техникалық қызмет көрсету (ТҚК) мен күрделі жөндеуге (КЖ) дейінгі
жүріс кезеңділіктерін орташа тәуліктік жүріс бойынша түзету қажет болады.
Орташа тәуліктік жүріс мәнін ПАЗ үшін lcc=190 км, ҚХР үшін lcc=137 км деп
қабылдаймыз [7]. Түзету нәтижесінде алынған ТҚ кезеңділіктер мәнінің
нормативтік мәнінен ауытқуы ±10%-тен артпауы тиіс [4,5].

LК.Қ.Кlc.c.= l; (2.4)
L1 LК.Қ.К =n1; (2.5)
L2L1=n2; (2.6)
L к.орт L2=n3; (2.7)

мұндағы: LEO − күдлікті қызмет жүргізудің кезеңділігі, км;
n1, n2, n3 – бүтін сандар.

ПАЗ-32054 үшін:
LК.Қ.К = lc.c.=190 км;
;
км;
;
км;

км;

ҚХР үшін:
LК.Қ.К = lc.c =137 км;
;
км;
;
км;

км;

ТҚК және КЖ аралықтарындағы жүріс кезеңділіктерінің орташа тәуліктік
жүріс бойынша түзету нәтижесінде алынған мәндерін 2.2- кестеге енгіземіз.

Кесте 2.2.
ТҚК және КЖ жүріс кезеңділіктерінің орташа тәуліктік жүріске сәйкес
түзетілген мәндері

АвтобусЖүріс түрлері Белгі-Жүріс мәндері, км
түрі ленуі
Норма- Түзетіл- Алдыңғы Есептеу
тивтік ген әсер етугебойынша
дейін қабылданға
н
ПАЗ-320Орташатәуліктік lc.c. - - - 190
54
ТҚК-1ге дейін L1 5000 4950 190х26 4940
ТҚК-2 ге дейін L2 20000 19800 4940х4 19760
КЖ ге дейін Lк.орт400000 366390 19800х18 355680
ҚХР Орташатәуліктік lc.c. - - - 137
ТҚК-1ге дейін L1 5000 4950 137х36 4932
ТҚК-2 ге дейін L2 20000 19800 4932х4 19728
КЖ ге дейін Lк.орт400000 385669 19728х19 374832

2.3.2 ТҚК жүргізудің айналымдық графигі

Бір айналымдағы бір автобусқа техникалық әсер етулер саны айналымдық
жүрістің әсер етудің берілген түріне дейінгі жүрген қашықтығымен
анықталады.
Есептеулерде LК-ға тең жүріс кезінде айналымдағы соңғы ТҚК-2
жүргізілмейді де, автобус бірден КЖ-ге жіберіледі деп қабылданған. Мұнан
басқа ТҚК-2 құрамына ТҚК-2 мен бір уақытта жүргізілетін ТҚК-1 кіретіндігі
ескерілмеген, сондықтан біздің есептеулерімізде бір айналымдағы
жүргізілетін ТҚК-1 санына ТҚК-2 қызметін жүргізу жатқызылмайды [6].
КҚК (күнделікті қызмет) көрсетуді орындаудың кезеңділігі автобустардың
орташа тәуліктік жүрісіне тең деп қабылданған. Осы тұжырымдауларды ескере
отырып, ТҚК жүргізудің айналымдық графигін құруға болады.

2.3.3 ТҚК пен КЖ-дің жылдық бағдарламасын есептеу

Бір айналымдағы жылжымалы құрам бірлігіне техникалық әсер етулер саны
берілген әсер ету түріне дейінгі айналымдық жүріс қатынасынан анықталады
[4,5]:
NК = LЦ LК.орт = LКLК=1 (2.8)

N2 = LК.орт L2 − NК (2.9)

N1 = LК.орт L1−(NК+ N2) (2.10)

NЕО = LК.орт lс.с. (2.11)

мұндағы LЦ − жылжымалы құрамның айналымдық жүрісі: LЦ= LК
Сонда автобустарға бір циклдегі техникалық әсер етулер саны:

ПАЗ-32054 үшін:
NK=1;
N2 = (35640019800)-1=17;
N1 = (356400 4950) - (1+17) = 54;
NК.Қ.К = 356400 190 =1876.

ҚХР үшін:
NK=1;
N2 = (37620019800)-1 = 18;
N1 = (376000 4950) - (1+18) = 57;
NК.Қ.К= 376200137= 2746.

Енді бір айналымдағы техникалық дайындық коэффициентін анықтаймыз
[4,5]:
αт=Дэц( Дэц + Дрц) (2.12)

мұндағы: Дэц − бір айналымда автобустың техникалық жарамды күйде
болу күндерінің саны;
Дрц − бір айналымда автобустың техникалық қызмет пен
жөндеуде бос тұру күндерінің саны.

Дэц − шамасының мәнін 1 әдебиеттің 35 бетіндегі өрнекті
пайдалану арқылы анықтаймыз [4,5]:

Дэц= LКортlсс (2.13)

ПАЗ-32054 үшін:
Дэц = 356400 190 = 1875 күн.

ҚХР үшін:
Дэц = 376200 137 = 2746 күн.

Дрц − шамасының мәнін төмендегі өрнектен анықтаймыз [7,8]:

Дрц= ДК + ДТҚ.АЖ (LКорт -К41000), (2.14)

мұндағы: ДК= ДК + ДТ, ДК − автобустың күрделі жөндеуде тоқтап, бос
тұру күндерінің саны [4,5];
ДК − автобустың зауытта күрделі жөндеуде номинальдық бос
тұру күндерінің саны;
ДТ − автобусты зауытқа және кері бағытта тасымалдауға
жұмсалған күндердің саны. Бұл күндердің санын күрделі
жөндеуде нормативтік тоқтап тұру күндерінің 10...20%-іне
тең деп алу керек 1, 36 бет;
ДТҚ.АЖ − жылжымалы құрамның техникалық қызмет пен ағымдық
жөндеу жүрісінің 1000 км-ге шаққандағы күндермен алынған
меншікті бос тоқтап тұруы;
К4 − жылжымалы құрамның техникалық қызмет пен ағымдық
жөндеуде бос тұруының пайдалану басындағы жүріске тәуелді
меншікті ұзақтығының нормативтік түзету коэфффициенті.

Нұсқалған мәндерді өрнектегі орындарына қойып, анықтаймыз:

ПАЗ-32054 үшін:

Дк=20.
Дт = 0,2-20=4 күн
Дто,тр = 0,4 күн1000км

ҚХР үшін:

Дк=20.
Дт = 0,2-20=4 күн
Дто,тр = 0,4 күн1000км

Бұл шамалардың осы анықталған мәндерін және (2.14) өрнектеріне қоя
отырып, анықтаймыз:

ПАЗ-32054 үшін:
Дрц = (20+0,4)·356400·1,55 1000 = 241 күн

ҚХР үшін:
Дрц = (20+0,4)·376200·1,55 1000 = 253 күн

Сонда техникалық дайындық коэффициенті мынаған тең болады:

ПАЗ-32054 үшін:
αт = 1875 (1875 + 241) = 0,88;

ҚХР үшін:
αт = 2746 (2746 +253) = 0,91.

Айналымдағы жылдық жүрістің үлесін көрсететін коэффициент немесе
айналымнан жылға өту коэффициенті төмендегі өрнектен анықталады [4]:

ηж = LжLКорт (2.15)

мұндағы: Lж − автобустың жылдық жүрісі.

Автобустың жылдық жүрісін төмендегі формула жәрдемінде анықтаймыз
[4,5]:
Lж= Джұм.ж lсс αт (2.16)

мұндағы: Джұм.ж − кәсіпорынның бір жылдағы жұмыс істеу күндерінің
саны. Ол автомобильдің жол бойында жұмыс істеу күндер
санына тәуелді шама болып табылады. 1 көздің нұсқауы
бойынша Джұм.ж=365 күн деп қабылдаймыз.

Осы қабылданған мәндерді (2.15) өрнегіне қойып, одан шыққан мәнді
(2.16) өрнекке қоя отырып, іздеген шаманың мәнін анықтаймыз:

ПАЗ-32054 үшін:
Lж = 365 · 190 · 0,88 = 61028 км.
ηж = 61028356400 = 0,17

ҚХР үшін:
Lж = 365 · 137 · 0,91 = 45504 км.
ηж = 45504 376200 = 0,12;

Бір автобусқа шаққандағы техникалық қызмет пен күрделі жөндеудің
жылдық санын төмендегі өрнектен анықталады [4,5]:

NК.Қ.К.ж = NК.Қ.Кηж (2.17)
N1.ж = N1 ηж (2.18)
N2.ж = N2 ηж (2.19)
NК.ж = NК ηж (2.20)

Мәндерді жоғарыдағы өрнектерге қоя отырып, бір автобусқа шаққандағы
техникалық қызмет пен күрделі жөндеудің жылдық санын анықтаймыз:

ПАЗ-32054 үшін:
NК.Қ.К.ж = 1876 · 0,17= 318,92;
N1.ж = 54· 0,17 = 9,18;
N2.ж = 17· 0,17 = 2,89;
NК.ж = 1· 0,17 = 0,17;

ҚХР үшін:
NК.Қ.К.ж = 2746 · 0,12= 329,52;
N1.ж = 57 · 0,12 = 6,84;
N2.ж = 18 · 0,12 = 2,16;
NК.ж = 1· 0,12 = 0,12;

Бүкіл паркке шаққандағы техникалық қызмет пен күрделі жөндеудің жылдық
саны төмендегі өрнектен анықталады [4,5]:

∑ NК.Қ.К.ж = NК.Қ.К.ж Ас
(2.21)
∑ N1ж = N1.ж Ас (2.22)
∑ N2ж = N2.ж А (2.23)
∑ NК.ж = NК.ж Ас
(2.24)

ПАЗ-32054 үшін:
∑ NК.Қ.К.ж = 318,92·20 = 6378,4;
∑ N1ж = 9,18·20 = 183,6;
∑ N2ж = 2,89·20 = 57,8;
∑ NК.ж = 0,17·20 = 3,4

ҚХР үшін:
∑ NК.Қ.К.ж = 329,52·23 = 7578,96;
∑ N1ж = 6,84·23=157,32;
∑ N2ж = 2,16·23 = 49,68;
∑ NК.ж = 0,12·23 = 2,76.

Есептеулер нәтижесін 2.3- кестеге енгіземіз.

Кесте 2.3.
ТҚК және КЖ бойынша жылдық өндірістік бағдарлама

№ Көрсеткіштер аталуы БелгіленуКөрсеткіштердің мәні
і
ПАЗ-32054 ҚХР
1 Бір циклдегі жылжымалы КЖ NK 1 1
құрамға техникалық әсер
етулер саны
ТҚК-2 N2 17 18
ТҚК-1 N1 54 57
КҚК NКҚК 1876 2746
2 Техниалық дайындық коэффициенті αт 0,88 0,91
3 Автобустың жылдық жүрісі, км L1 61028 45504
4 Бір жылдағы бір автобусқа КҚК NКҚК ж 318,92 329,52
техникалық әсер етулер саны
ТҚК-1 N1ж 9,18 6,84
ТҚК-2 N2ж 2,89 2,16
КЖ NKж 0,17 0,12
5 Бір жылдағы барлық автобусқаКҚК ∑ NКҚК ж 6378,4 7578,96
техикалық әсер етулер саны
ТҚК-1 ∑Nlж 183,6 157,32
ТҚК-2 ∑N2ж 57,8 49,68
КЖ ∑NKж 3,4 2,76

2.4 ТҚК және АЖ бойынша жұмыстың жылдық көлемін есептеу

2.4.1 ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардың еңбек сыйымдылығын анықтау

Автобус паркі бойынша ТҚК және АЖ жұмыстарының көлемі адам-сағаттарда
анықталады және кәсіпорынның КҚК, ТҚК-1, ТҚК-2, АЖ және өзіндік қызмет
жұмыстарының көлемдерінің жиынтығынан құралады. Осы көлемдер негізінде
өндірістік аумақшалар мен аймақтардағы жұмысшылар саны анықталады.
Қалыпты (нормативтік) еңбексыйымдылықтарын таңдау және оларды түзету
[4] әдебиеттің 29 бетіндегі 2.2-кесте бойынша орындалады.

ПАЗ-32054 үшін:

tКҚК(н)=0,7 адам-сағат;
t1(н)=5,5 адам-сағат;
t2(н)=18 адам-сағат;
tАЖ(н)= 5,3 адам-сағат;

ҚХР үшін:

tКҚК(н)=0,7 адам-сағат;
t1(н)=5,5 адам-сағат;
t2(н)=18 адам-сағат;
tАЖ(н)= 5,3 адам-сағат;

Күнделікті қызметтің есептік еңбексыйымдылығын анықтаймыз [4]:

tКҚК = tКҚК(н)К2К5 Км (2.25)

мұндағы: tКҚК(н) − күнделікті қызметтің қалыпты, яғни нормативтік
еңбексыйымдылығы, адам-сағ;
Км − еңбексыйымдылығының күнделікті қызмет жұмыстарын
механикаландыру есебінен төмендеуін ескеретін коэффициент.

Бұл коэффициенттің мәні төмендегі өрнектен табылады [4]:

Км = 1 − М100 (2.26)

мұндағы: М − механикаландырылғн әдіспен орындалатын күнделікті қызмет
жұмыстарының үлесі, М=45% (4, 41 бет).
Сонда:
Км = 1 − 45100 = 0,55.
tКҚК(ПАЗ) =0,7·1,25·0,9·0,55=0,433 адам-сағат;
tКҚК(ҚХР) =0,7·1,25·0,9·0,55=0,433 адам-сағат;

Мәндерді (2.25) формулаға қойып, есептейміз:
ТҚК-1 үшін:

t1(ПA3) = 5,5 · 1,25 · 0,90 = 6,18 адам-сағат;
t1 (ҚХР) = 5,5 · 1,25 · 0,9 = 6,18 адам-сағат

ТҚК-2 үшін:

t2(ПA3) = 18 · 1,25 · 0,90 = 20,25 адам-сағат;
t2 (ҚХР) = 18 · 1,25 · 0,90 = 20,25 адам-сағат;

ТҚК-1 және ТҚК-2 нің түзетілген еңбексыйымдылықтарын төмендегі формула
жәрдемінде анықтайды [4]:

ti = ti(н) К2К5 (2.27)

мұндағы: ti(н) − ТҚК-1 және ТҚК-2 нің қалыпты (нормативтік) еңбек
сыйымдылығы, адам-сағ. Оның мәнін 1 әдебиеттің 29 бетіндегі 2.2-кестеден
аламыз.
Ағымдық жөндеу үшін меншікті қалыпты түзетілген еңбексыйымдылығын
төмендегі формула жәрдемінде анықтайды [4]:

tАЖ = tАЖ(н)К1К2К3К4К5 (2.28)

мұндағы: tАЖ(н) − ағымдық жөндеудің қалыпты (нормативтік) меншікті
еңбек сыйымдылығы, адам-сағ. Оның мәнін 1 әдебиеттің 29 бетіндегі 2.2-
кестеден аламыз.

Мәндерді (2.28) формулаға қойып, есептейміз:

tАЖ(ПАЗ) = 5,3·1,0·1,25·0,90·1,55·0,90 = 8,31 адам-сағат1000км.

tАЖ(ҚХР) = 5,3·1,0·1,25·0,90·1,55·0,90 = 8,31 адам-сағат1000км.

2.4.2 ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардың жылдық көлемін анықтау

Бір жылдық КҚК, ТҚК-1, ТҚК-2 бойынша жұмыстар көлемі ТҚК санының ТҚК
тің берілген түрінің еңбексыйымдылығының қалыпты (түзетілген) мәнінің
жиынтығымен анықталады [6]:

ТКҚК ж = ∑NКҚК ж tКҚК (2.29)

Т1ж = ∑N1ж t1 (2.30)

Т2ж = ∑N2ж t2 (2.31)

Мәндерді (2.29), (2.30), (2.31) формулаларына қоя отырып,
төмендегілерді табамыз:

ПАЗ-32054 үшін:
ТКҚК ж = 6378,4 · 0,433 = 2761,84 адам-сағат
Т1ж = 183,6 · 6,18 = 1134,64 адам-сағат;
Т2ж = 57,8 · 20,25 = 1170,45 адам-сағат;

ҚХР үшін:
ТКҚК ж = 7578,96 · 0,433 = 3281,68 адам-сағат
Т1ж = 157,32 · 6,18 = 972,23 адам-сағат;
Т2ж = 49,68 · 20,25 = 1006,02 адам-сағат;

Ағымдық жөндеу жұмыстарының жылдық көлемін төмендегі өрнектен табамыз
[4]:
ТАЖж = LжAсtАЖ100 (2.32)

Мәндерін формулаға қоя отырып есептейміз:

ТАЖж(ПАЗ) = (61028·20·8,31) 1000 = 10142,8 адам-сағат;
ТАЖж(ҚХР) = (45504 · 23 · 8,31) 1000 = 8697,17 адам-сағат;

ТҚК-1 және ТҚК-2 аумақшаларының жұмыс объектісіне еңбексыйымдылықтарын
анықтау кезінде ТҚК-1 кезіндегі 5-7 адам-мин көлемінде алынған деректі
ағымдық жөндеудің қосымша еңбексыйымдылығын және ТҚК-2 кезіндегі 20-30 адам-
минутқа дейінгі қосымша еңбексыйымдылығын ескерген жоқпыз.
ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардың ТҚК-1 және ТҚК-2 жүргізу кезіндегі
дәйектерді есепке ала отырып табылған жылдық көлемі [6]:

Т1(АЖ)ж = Т1ж + Тспр(1)г, (2.33)
Т2(АЖ)ж = Т2ж + Тспр(2)г, (2.34)
ТАЖ = ТАЖ.ж− (Тспр(1)г + Тспр(2)г), (2.33)

мұндағы: Тспр(1)г және Тспр(2)г − сәйкесінше алынған ТҚК-1 және ТҚК-2
жүргізу кезіндегі дәйекті ағымдық жөндеудің жылдық еңбек сыйымдылығы, адам-
сағ.

Тспр(1)г = САЖТ1ж , (2.34)
Тспр(2)г = САЖТ2ж , (2.35)

мұндағы САЖ − автобустың жасына тәуелді болатын дәйекті ағымдық
жөндеудің үлесі: САЖ = 0,15...0,20.

Мәндерді (2.37), (2.36), (2.35), (2.34) және (2.33) формулаларға қоя
отырып есептейміз:

Тсп.рПАЗ(1)г = 0,2 · 1134,64 = 226,92 адам-сағат;
Тсп.рПАЗ (2)г = 0,2 · 1170,45 = 234,09 адам-сағат;
Тсп.р ҚХР(1)г = 0,2 · 972,23 = 194,44 адам-сағат;
Тсп.р.ҚХР(2)г = 0,2 · 1006,02 = 201,20 адам-сағат;

ТҚК-1 бойынша жылдық жұмыс көлемі:

Т1ПАЗП(АЖ)ж= 1134,64 + 226,92 = 1361,56 адам-сағат,

T1ҚХР (АЖ)ж= 972,23 + 194,44 = 1166,67 адам-сағат;

ТҚК-2 бойынша жылдық жұмыс көлемі:

Т2ПАЗ(тр)г= 1170,45 + 234,09 = 1404,57 адам-сағат;

Т2ҚХР (тр)г= 1006,02+ 201,20 = 1207,22 адам-сағат;

ТҚ-1 және ТҚ-2 жүргізгенде:

ТПА3(тр)´г=10142,8-(226,92+234,09)= 9681,79 адам-сағат;

ТҚХР(тр)´г = 8697,17 - (194,44 + 201,20) = 8301,53 адам-сағат;

Есептеу нәтижелерін 2.4-кестеге енгіземіз.

Кесте 2.4.
Күнделікті қызмет және КЖ-дің жылдық бағдарламасы

Техникалық ∑жыл ti, ti орта Тжыл, Т1жыл(АЖ
әсер ету адам-сағаәсерін адам-сағат еске-рілгенде
түрлері т ескергенде )
1. ПАЗ-32054
КҚ 6378,4 0,433 0,433 2761,84 2761,84
ТҚ-1 183,6 6,18 6,18 1134,64 1361,56
ТҚ-2 57,8 20,25 20,25 1170,45 1404,57
АЖ - 8,31 8,31 10142,8 9681,79
2. ҚХР
КҚ 7578,96 0,433 0,433 3281,68 3281,68
ТҚ-1 157,32 6,18 6,18 972,23 1166,67
ТҚ-2 49,68 20,25 20,25 1006,02 1207,22
АЖ - 8,31 8,31 8697,17 8301,53
3. Жалпы еңбексыйымдылық
КҚ 13957,36 - - 6043,52 6043,52
ТҚ-1 340,92 - - 2106,87 2528,23
ТҚ-2 107,48 - - 2176,47 2611,79
АЖ - - - 18839,97 17983,32

2.4.3 Жәрдемші жұмыстардың көлемін анықтау және ТҚК пен АЖ жұмыстарының
көлемдерін аймақтарға бөлістіру

ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардан басқа, кәсіпорында жәрдемші жұмыстар
да орындалады, олардың көлемі жылжымалы құрамның ТҚК және АЖ бойынша
жұмыстарының жалпы көлемінің белгілі бір бөлігін құрайды.
Бұл жұмыстардың құрамына өздеріне қызмет ету бойынша жүргізілетін
жұмыстар кіреді. Жәрдемші жұмыстарды кәсіпорын бойынша жуықтап үлестіру [4]
әдебиеттің 42 бетінде келтірілген. Бұл жұмыстардың көлемі жылжымалы
құрамның ТҚК және АЖ бойынша жұмыстарының жалпы жылдық көлемінен 20...30%-
тін құрайды [4]:

Твсп = (0,2...0,3)(ТЕО.г + Т1.г + Т2.г + Ттр.г)
(2.36)

Мәндерді (2.36) формуласына қойып анықтаймыз:

ТвспПАЗ=0,25· (2761,84 +1134,64+1170,45+10142,8)=3802,43 адам-сағат
ТвспҚХР=0,25 ·(3281+ 972,23+ 1006,02 + 8697,17) = 3489,1 адам-сағат

Өзіндік қызмет бойынша жұмыстардың жылдық көлемі жәрдемші жұмыстардың
жылдық көлемінен алынған пайыздық қатынаста орнатылады.
Ірі кәсіпорындарда парктің өзіне қызмет көрсету бойынша жұмыстарын бас
механик бөлімінің (БМБ, (отдел главного механика − ОГМ)) жұмысшылары
орындайды.
Сәйкес келетін аумақшалар жұмыстарының жылдық көлемін анықтау кезінде
өзіне қызмет көрсету жұмыстарының еңбексыйымдылығын ескерген жөн.
ТҚК және АЖ жұмыстарының еңбексыйымдылықтарын түрлері бойынша
үлестіруді [4] әдебиеттің 42-44 беттерінде келтірілген 2.5-кестедегі
нұсқаулар бойынша жүргіземіз. Үлестіру нәтижелерін 2.5-кестеге енгіземіз.

Кесте 2.5.
Еңбексыйымдылықтың түрлері бойынша үлестіру

Жұмыс түрі Жалпыдан % Еңбексыйымдылық,
адам-сағат
1 2 3 4
ПАЗ ҚХР
КҚК
Жинау 45,0 1242,828 1476,756
Жуу 35,0 966,644 1148,588
Сүрту 20,0 552,368 656,336
Барлығы: 100,0 2761,84 3281,68
ТҚК-1:
Диагностикалық 8 90,7712 77,7784
Бекіту 50 567,32 486,115
Реттеу 9 102,1176 87,5007
Майлау, май құю, тазалау 20 226,928 194,446
Электротехникалық 6 68,0784 58,3338
Қоректендіру жүйесіне қызмет 3 34,0392 29,1669
көрсету
Шендеуіштік 4 45,3856 38,8892
БАРЛЫҒЫ: 100 1134,6 972,23
Кесте 2.5. Жалғасы.

1 2 3 4
ТҚК-2:
Диагностикалық 7 81,9315 70,4214
Бекіту 48 561,816 482,8836
Реттеу 7 81,9315 70,4214
Майлау, май құю, тазалау 10 117,045 100,602
Электротехникалық 6 70,227 60,3612
Қоректендіру жүйесіне қызмет 3 35,1135 30,1806
көрсету
Шендеуіштік 2 23,409 20,1204
Кузовтық 17 198,9765 171,0234
БАРЛЫҒЫ: 100 1170,45 1006,02
АЖ
Посттағы жұмыстар
Диагностикалық 2 202,856 173,9434
Реттеу 2 202,856 173,9434
Шашып-жинау 28 2839,984 2435,2076
Пісіру-қаңылтырлық 6 608,568 521,8302
Сырлау 7 709,996 608, 8019
БАРЛЫҒЫ: 45 4564,26 3913,7265
Учаскедегі жұмыстар
Агрегаттық 17,0 1724,276 1478,5189
Слесарлық-механикалық 8,0 811,424 695,7736
Электротехникалық 8,0 811,424 695,7736
Аккумуляторлық 1,0 101,428 86,9717
Қоректендіру жүйесінің 2,5 253,57 217,42925
приборларын жөндеу
Шиномонтаждық 3,0 304,284 260,9151
Вулканизациялық 1,5 152,142 130,45755
Ұсталық-рессорлық 3,0 304,284 260,9151
Медициналық 1,5 152,142 130,45755
Пісіру 1,0 101,428 86,9717
Қаңылтырлау 1,5 152,142 130,45755
Арматурдық 4,0 405,712 347,8836
Обойлық 3,0 304,284 260,9151
БАРЛЫҒЫ: 55,0 5578,54 4783,4435
АЖ БОЙЫНША: 100,0 10142,8 8697,17
Өзіне қызметету жұмыстары 47,0 1787,1421 1639,877
Көліктік 100 380,243 348,91
Автобустарды айдау 20,0 760,486 697,82
Бұйымдарды қабылдау, сақтау және 8,0 304,1944 279,128
беру
Ғимараттар мен ауланы тазалау 15,0 570,3645 523,3365
БАРЛЫҒЫ: 100,0 3802,43 3489,1
2.5 Өндірістік жұмысшылар санын есептеу

Парктегі жұмысшылар құрамына күнделікті қызмет және ағымдық жөндеу
бойынша атқарылатын жұмыстарды тікелей орындайтын өндірістік жұмысшылар мен
жәрдемші жұмысшылар кіреді. Есептеу кезінде жұмысшылардың технлогиялық
қажетті Рт және штаттық Рш сандарын анықтау қажет болады.
Жұмысшылардың технологиялық қажетті саны төмендегі формуладан
анықталады [6]:

Рт = ТгФр.м , (2.37)

мұндағы: Тг − ТҚ, АЖ, цех, кеден немесе жол бойы аумақшалары
жұмыстарының жылдық көлемі, адам-сағ;
Фр.м − бірауысымдық жұмыс кезіндегі жұмысшы орнының немесе
технологиялық қажетті жұмысшы уақытының жылдық қоры, адам-
сағ.

Жұмысшы уақытының жылдық қоры күнтізбе және парк жұмысының тәртібі
бойынша есептеледі.
Алты күндік жұмыс аптасы кезіндегі жұмыс орны уақытының жылдық қоры
[4,5]:

Фр.м = Тсм(Dкг − Dв −Dп) −Dпп (2.38)

мұндағы: Тсм − жұмыс ауысымының уақыты: Тсм = 7 сағ;
Dкг − бір жылдағы күнтізбелік күндер саны: Dк = 365 күн;
Dв − бір жылдағы демалыс күндер саны: Dв = 48 күн;
Dп − бір жылдағы мейрам күндер саны: Dп = 8 күн;
Dпп− бір жылдағы мереке және сенбі күндер саны: Dв=55 күн.

Мәндерді (2.38) формулаға қоя отырып есептейміз:

Фр.м = 10(365 − 48 − 8) − 55 = 3035 сағ.

Жұмысшылардың технологиялық қажетті санын есептейміз:

КҚ бойынша:
Рт = 6043,523035=1,99≈2;
ТҚК-1 бойынша:
Рт = 2106,873035=0,69≈1;
ТҚК-2 бойынша:
Рт = 2176,473035=0,71≈1;
АЖ бойынша:
Рт = 18839,973035=6,2≈6.

Өндірістік жұмысшылардың штаттық саны төмендегі формула жәрдемінде
анықталады [4,5]:

Рш = ТгФпр (2.39)

мұндағы: Фпр− бір штаттық жұмысшы уақытының жылдық қоры, сағ.

Оның мәнін [4,5] әдебиеттің 119 бетіндегі 2.13- кестеден алуға болады
немесе төмендегі формула жәрдемінде есептеп табуға да болады:

Фпр = Фрм − tотп − tув , (2.40)

мұндағы: tотп − еңбек демалысының ұзақтығы, сағ.
tув − жұмыс уақытының кешірімді себептер бойынша (ауру,
мемлекеттік міндеттерді орындау және т.с.с.) жоғалтулары,
сағ.
Еңбек демалысының ұзақтығы төмендегі өрнектен анықталады [4,5]:

tотп = DотпТсм, (2.41)

мұндағы: Dотп − бір жылдағы еңбек демалысы күндерінің саны, сағ.
[4,5] әдебиеттің 49 бетіндегі 2.13-кестеден Dотп= 18 күн
деп қабылдаймыз. Сонда

tотп = 18 × 10 = 180 сағ.

Жұмыс уақытының кешірімді себептер бойынша жоғалтуларын төмендегі
эмпириялық формуланы пайдаланып анықтауға болады [4,5]:

tув = 0,04(Фрм − tотп) , (2.42)

Мәндерді (2.42) формулаға қоямыз:

tув = 0,04(3035 − 180) = 114,2 сағ.

Есептелген мәндерді (2.40) формулаға қоя отырып табамыз:

Фпр = 3035 − 180 − 114,2 = 2740,8 сағ.

Өндірістік жұмысшылардың штаттық санын есептейміз:

КҚК бойынша:
Рш = 6043,522740=2,2
ТҚК-1 бойынша:
Рш = 2106,872740=1,76
ТҚК-2 бойынша:
Рш = 2176,472740=1,79
АЖ бойынша:
Рш = 18839,972740=6,87

Өндірістік жұмысшылар мен жәрдемші жұмысшылардың қажетті мөлшерін
анықтағаннан кейін, есептеу нәтижелерін 2.6-кестеге енгіземіз.

Кесте 2.6.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.