Тараз қ. 1 Тараз автобус паркі ЖШС-нің аймағындағы ағымдағы жөндеу мен техникалық қызмет көрсету аймақтарының жұмыстарын ұйымдастыру
КІРІСПЕ
Көлік – халық шаруашылығының негізгі салаларының бірі. Қазіргі таңда
көліксіз экономиканың одан әрі дамуы мүмкін емес. Өнеркәсіп, құрылыс және
ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының еңбек ырғағы, халықтың көңіл-күйі мен
еңбек етуге деген құлшынысы көлік қызметінің қаншалықты дәл және сенімді
жұмыс атқаруына тікелей байланысты.
Автомобиль көлігі басқа көлік түрлерімен салыстырғанда жақын маңға
тасымалдау үшін ең ыңғайлы және тиімді көлік түрі болып табылады.
Автомобиль көлігінің тиімді және үнемді жұмысы жүк және жеңіл
автомобильдерден, автобустардан тіркемелерден және жартылай тіркемелерден
құралатын көп салалы автомобиль паркін дұрыс әрі оңтайлы пайдалану арқылы
қамтамасыз етіледі.
Қазіргі уақытта жолаушы тасымалдау көлігінің жұмысы экономиканың
реальдық секторында және тұрғындардың табысында тұрақтану тенденциясы
байқалған кезеңге тура келіп отыр. Жолаушы көлігі шаруашылықтың маңызды
саласының бірі болып табылады. Тұрғындардың көпшілігінде жекеменшік
автомашинасы жоқ болғандықтан, олардың тасымалдауға деген сұранысын сапалы
және дер кезінде қанағаттандыру мәселесі – тек қана тасымалдау мәселесі
болып қалмастан, оның шеңберінен шығып, әлеметтік мәселеге айналады;
сөйтіп, тұрғындардың оларға көрсетілген тасымалдау қызметінің сапасына
деген көзқарасын ғана емес, халықтың аймақтағы және бүкіл мемлекетіміздегі
жүріп жатқан үрдістерге деген көзарасын да анықтайды [4].
Техникалық пайдалану автомобиль көлігі жүйесінің бірыңғай түрі болып
есептеледі. Автомобиль көлігінің алдында тұрған маңызды мәселелердің бірі −
автомобильдердің пайдалану өнімділігін арттыру және оларды сақтауға кететін
шығындарды төмендету болып табылады.
Дегенмен, автобус паркінің техникалық күйін жақсарту өте баяу
жүргізіледі. Бұл мәселені шешу, бір жағынан, сыйымдылығы жоғары
автобустарды техникалық пайдалану әдістерін жетілдіру, еңбек өнімділігін
арттыру, техникалық қызмет көрсету мен жөндеу жұмыстарының еңбек
сыйымдылығын төмендету, автобустардың жөндеуден жөндеуге дейінгі аралық
жүрісін арттыру есебінен жүзеге асырылады. Аталған шарттарға қосымша,
жылжымалы құрамның ақаусыз күйде жұмыс атқаруына қажетті өндірістік негізді
құру, өндірістік үрдістерде механикаландыру және автоматтандыру құралдарын
кеңінен енгізу жұмыстарын орындау да талап етіледі. Қазіргі уақытта №1
Тараз автобус паркі ЖШС-ндегі өндірістік процестерді мехникаландыру
деңгейі, салыстырмалы түрде алатын болсақ, өте төмен деңгейде, ал ауқымы
болса мардымсыз.
Ежелден-ақ Қазақстан Орта Азияның транзиттік аймағы болды. Көршілес
мемлекеттер, көбінесе Еуропа нарығына шығу үшін осы қазақ жерін басып өтіп
жатты. Орта ғасырлардағы сауда қарым-қатынастарына көз салсақ, бұнда да
Қазақ хандығының (XIV ғ) жерін бүкіл әлемге танымал Ұлы Жібек жолы көп
бөлігін басып өткен.
Қашан да болмасын сауда мен транзит мекені болған еліміз, көлік ғылымы
парақтарында өзіндік ерекше таңбасын қалдырады.
Ғылым мен техниканың пайда болуы арқылы көп түрлі көлік құралдары
пайда бола бастады. Әлемде әуе және құбыр көліктері дамымай тұрған кезде,
автомобиль көлігі, су және темір жол көліктерімен қалыспай қызмет атқаруда.
Қазіргі уақытта автомобиль көлігі мен басқа да көлік түрлерінің қызметін
реттейтін ұйымдар мен халықаралық ереже-шарттар бар. Осылар арқылы жалпы
дүниежүзілік көлікпен жүк және жолаушы тасымалдау реттеліп, біртұтас жүйеге
келтіріліп отырады.
Автокөлік, автомобиль тасымалдары және автомобиль жолдарын дамытуды
мемлекет басшысы Қазақстан-2050 стратегиясын іске асырудың бастапқы
кезеңінің бірқатар міндеттерін шешу қажеттігіне тоқталды [1].
Еліміздің бес өңірінде қоғамдық тыңдалымы өтетін бұл бағдарлама
отандық көлік қатынасы жүйесіне халықаралық сапа талаптарын енгізуді
көздейді. Жолаушыларды тасымалдау ісін жаңа деңгейге көтерумен қатар,
елімізде жаңа автовокзалдар, автобекеттер, темір жол вокзалдары мен
аэродромдар салынатын болады. Сонымен қатар теміржол магистральдары желісін
кеңейту жүргізілетін болады.
Халықаралық тасымалдардың әлемдік тәжірибесі көлік маршруттарының
бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету тек қана техникалық проблемаларды
шешумен ғана шектелмейтіндігін куәландырады. Маңызды мәні барлық мүдделі
тараптармен халықаралық көлік дәліздерін дамыту бойынша саясаттың болмауы,
шекаралық өтпелдер арқылы жүктерді өткізу технологиясының жетілдірілмеуі,
құқық саласындағы және т.б. ақпараттық қамтамасыз етудің жетіспеушілігі
транзиттік жүк ағындарының жүру жолында физикалық емес кедергілерді жою
болып табылады.
Осыған байланысты мен өз дипломдық жобамның алдына №1 Тараз автобус
паркі ЖШС-ндегі автобустарға техникалық қызмет көрсету мен ағымдық
жөндеуді ұйымдастыруды жетілдіру арқылы автокөліктің сенімділік деңгейін
жоғарылатуды, соның нәтижесінде мекеменің экономикалық көрсеткіштерін
жақсартуды мақсат етіп қойдым.
1 ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА ТАҚЫРЫБЫН ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕУ
1.1 Кәсіпорынның қысқаша тарихы
Біз қарастырмақ болып отырған ААҚ №1Автобус паркі құрылу тарихы
өткен ғасырдың ортасынан, атап айтқанда 1950 ж. басталды. Сол кездегі Қазақ
ССР-і үкіметінің меншігімен №1 автобаза құрылады. Ол соңғы кездерге дейін
Жамбыл қаласы Сүлейменова 21 мекен-жайы бойынша орналасқан еді. №1 автобаза
құрылуының басында онда келесі көрсеткіштер болған:
1) Жүргізушілер – 60 адам
2) Жөндеу жұмысшылары – 30 адам
3) Автобустар саны – 30 дана
4) Инженер-техникалық қызметкерлер саны – 12 адам
5) Қызметкерлер саны – 8 адам
1964 жылы 20 сәуіріндегі Қазақ ССР автомобиль көлігі министрінің №54
бұйрығы бойынша №1 Жамбыл автобазасы №1 Жамбыл автобус паркі болып аталды.
Қазақстан Республикасы экономикасының әртүрлі салаларының нарықтық
экономикаға көшуіне байланысты 1994 жылы 12 сәуірінде Жамбылдық №1
автобус паркі негізінде №1 Автобус паркі ашық акционерлік қоғамы құрылды
[2].
Кесте 1.1.
Мекеменің даму тарихы
Күні Аталуы Заң шығуы
№1 Жамбыл автобазасы. Сулеманова
21 көшесінде орналасқан
20.04.1987ж. №1 Жамбыл автобаза №1 Жамбыл №54 20.04.1987 ж. КазССР
автобус парк болып өзгерді автокөлік министрінің
бұйрығымен
01.12.1987ж. №1 автобус паркі жолаушы №197 1.12.1987 ж. КазССР
өндірістік автобасқарма №1 автобусавтокөлік министрінің
паркі көліктің өндірістік бұйрығымен
бірлестікке өзгертілді
1.2 Кәсіпорынның шаруашылық қызметі
№1 Тараз автобус паркі ЖШС Тараз қаласы 5 қала маршруты және үш
арнайы маршруты бойынша жолаушыларды тасымалдайды сонымен қатар Темір жол
вокзалы - Құмшағал бағыты бойынша жолаушыларды саябаққа (дачаларға)
тасымалдаумен айналысады. Соңғы жылдарда автомобиль паркін жаңарту нашар
жүргізілуіне байланысты ААҚ №1 автобус паркі жылжымалы құраманың
техникалық жағдайы ауыр болып тұр. Нарықтық экономика заманы талаптары
бойынша еңбекте арендалық қатынастардың өмірде батыл орын ала бастағанына
байланысты автобустар жүргізушілергі арендалық төлемге берілген.
Жүргізушілер салық комитетінде жолаушыларды тасымалдауға патент сатып алып
күнделікті тасымалдау жұмыстарын жасап, автобустардың техникалық жағдайына
қарап жүр. Жүргізушілер автобустарға 1-ТҚК, 2-ТҚК және жөндеу жұмыстарын
жасағанда қосалқы бөлшектерді сатып алуға қажетті ақшаны өз қалталарынан
төлеп жүр. Қазіргі кезде №1 Тараз автобус паркі ЖШС жұмыс жасайтын
жұмыскерлердің жалпы саны 133 және олар қызметкерлердің категориясы
бойынша былай бөлінеді [2]:
1) жүргізушілер саны - 84 адам
2) жөндеу-көмекші жұмысшылар саны - 38 адам
3) басшы мамандар мен қызметкерлер саны - 6 адам
4) басқалар - 5 адам
№1 Тараз автобус паркі ЖШС Тараз қаласы солтүстік-батыс жағында 3-ші
автомобиль бұрылысында орналасқан. Кәсіпорын тегіс жерде орналасқан.
Автобус паркіндегі автобустар мен жеңіл автомобиль жолаушыларды
тасымалдауды қала аумағында және қала маңындағы қатты жабынды жолдармен, ал
жүк автомобильдері қала сыртындағы қатты жабынды жолдармен жасайды.
Автомобиль паркінің техникалық қызмет көрсету және қозғалмалы құрамды
жөндеу ережесімен (Положение о техническом обслуживаний и ремонте
подвижного состава автомобильного парка) АҚҚ №1 автобус паркінің жүк
автомобильдері пайдалану жағдайының І категориясы бойынша, ал автобустар
мен жеңіл автомобильдері ІІІ категория бойынша пайдаланылады. Мекеме Тараз
қ. ыстық-құрғақты ауа райы болатын аймақта орналасқан.
Кәсіпорынның бас жоспары 1.1-суретте және басқару структурасы 1.2-
суретте көрсетілген.
Кәсіпорынның басшысы - президент болып табылады. Президентке үлкен
құқық берілген. Ол бұйрықтар шығара алады. Онда кәсіпорының жұмыс істеу
тәртібі мен ережелері көрсетілген. Президент өз жұмысында кәсіпорынның
ұйымдастыру құрылымына сүйене отырып барлық қазіргі және болашақ жоспарын
орындайды.
Президенттің үш орынбасары бар: вице-президент, кадрлар бөлімінің
басшысы және бас бухгалтер. Орынбасарлардың әрқайсысына бекітілген салалары
бар. Олар сол салалардың тиімді жұмыс істеуіне жауап береді.
Вице-президент кәсіпорының ең негізгі, яғни жол-көпір құру
жұмыстарының орындалуына жауапты. Вице-президентке ПТО басшысы, бас инженер
және бас прорабы қарайды.
ПТО басшысы барлық жылжымалы құрамдардың техникалық жағдайына жауапты.
Ал бас инженері мен қызмет көрсету жұмыстарын сапасына қарай ұйымдастырып
орындайды.
1- бақылап өткізу бекеті; 2 – диспетчер; 3 – медпункт; 4 - өндірістік, ТҚК-
1, ТҚК-2 және жөндеу жұмыстарын атқаруға арналған аймақ; 5 – жанар-
жағармай бекеті; 6 – күнделікті қызмет көрсету аймағы; 7,8 – ашық тұрақ
алаңы; 9 – әкімшілік ғимарат; 10 – асхана;
11 – электростанция; 12 – күзет; 13 - жылыту аймағы (котельная).
Сурет 1.1- №1 Тараз автобус паркі ЖШС кәсіпорынның бас жоспары
Сурет 1.2 - Басқару структурасы
Кадрлар бөлімінің басшысы кадрлар бөлімінің жұмыстарын бақылайды.
Кадрлар бөлімі қызметкерлер мен жұмысшылардың біліктілігін арттыруға,
жаңадан жұмысшыларды дайындауға, қызметкерлердің құжаттарына, түрлі
кадрларға байланысты бұйрықтар шығаруға жауапты.
Бас бухгалтер - бухгалтерияның және қойма орталығының жұмысын
ұйымдастырады.
1.3 Автопарктың құрамы мен техникалық жағдайы
№1 Тараз автобус паркі ЖШС Тараз қаласы бойынша жолаушылар тасиды
және саяжай бағытында тасымалдайтын автобустар, оған қоса арнайы
автомобильдер мен т.б. автокөліктері бар.
Кесте 1.2.
Кәсіпорынның автокөлік құрамы
№ пп Автобус маркасы Саны, дана Орташа тәуліктік жүрісі,
lcс, км.
1. ПАЗ-32054 95 229
2. Dong Feng 18 246
Барлығы 113 237,5
Кәсіпорында жоғарыда қарастырылып кеткендей Тараз қаласы бойынша 5
қалалық бағытты жолаушыларды тасымалдау қамтамасыз етіледі. Бұл
маршруттарда 113 автобус жүреді. Сонымен қатар кәсіпорын арнайы Темір жол
бекеті - Құмшағал маршрутта баубақша қоғамдарының мүшелерін дачалар
орналасқан участкілерге тасымалдайды [2].
Өндіріс қоғамның жағдайының жақсаруына өзін-өзі ақтауға өту туралы
бизнес-планы орындалуы да және еңбектің арендалық қатынасқа көшуі де ықпал
етті. Ол дегеніміз автобустарды жүргізушілерге өз кезегінде өндіріске
арендалық ақы төлеп отырады.
Басында осындай жағдайға алғаш рет көшкен кезде өндіріске қиынға
соқты, бір-ақ осы кәсіпорын бюджет қорына, жылда ақша түсіп отырғандықтан
өндіріс жағдайы жақсарды. Ол дегеніміз кәсіпорын құрамына 4 жылдан бері
жаңа автобустар саны 43-ке көтерілді.
Кәсіпорынның техника-экономикалық көрсеткіші келесі 1.4-кестеде
көрсетілген [3].
Кесте 1.3.
Кәсіпорынның техника-экономикалық көрсеткіштері
№ Көрсеткіштердің аталуы Белгі- Өлшем Жылдар
ленуі бірлік
2010 2011 2012
1 2 3 4 5 6 7
1. Автомобильдердің Асс шт 100 107 113
тізімдік саны
2. Паркті пайдалану αп - 0,71 0,73 0,76
коэффициенті
Кесте 1.3. Жалғасы.
1 2 3 4 5 6 7
3. Техникалық дайындық αт - 0,77 0,82 0,88
коэффициенті
4. Барлық автомобильдердің Lоб км 22386 20874 151672
жалпы жүрісі
5. Автобустардың орташа qвм жолаушы 28 26 28
сыйымдылығы
6. Жолаушылар тасымалданды Q жолаушы 12293 10745 10345
7. Жолаушы километр көлемі Р Жол-км 104649 103523 100298
8. Сыйымдылықты пайдалану β - 0,8 0,72 0,8
коэффициенті
1.4 Автопарктың ТҚК және АЖ жұмыстарының қысқаша талдауы
Кәсіпорындағы жұмысшылардың жалпы саны 133 адам. Жөндеуші-қалпына
келтіруші жұмысшылардың цехтар мен аймақтарға бөлінуі 1.4-
кестеде көрсетілген.
Кесте 1.4.
Жұмысшылардың цехтар мен аймақтарға бөлінуі
1.Агрегаттық 2 адам 10.Обойлық 2 адам
2.Моторлық 3 адам 11.Шино монтаждау 2 адам
3.Шашып-жуу бөлімшесі 1 адам 12.Вулканизациялау 2 адам
4.Токарлық 3 адам 13.Реставрациялау 2 адам
5.Темір соғатын цех 2 адам 14.ТҚ-1 4 адам
6.Мыстау 2 адам 15.Шиналар цехы 2 адам
7.Аккумуляторлық 2 адам 16.ТҚ-2 3 адам
8.Электротехникалық 2 адам 17.Диагностикалау 2 адам
9.Карбюраторлық 2 адам
Кесте 1.5.
Жөндеу цехтары, аймақтар және арнайы посттардың ауданы
№ Аталуы Ауданы, м2 № Аталуы Ауданы, м2
1. Агрегаттық 87,2 10. Обойлық 55
2. Моторлық 138 11. Шиномонтаждау 207
3. Шашып-жинау бөлімшесі 81,2 12. Вульканизациялау87,2
4. Токарлық 22,7 13. Реставрациялау 55
5. Темір соғатын 44 14. ТҚК-2 аймағы 376
6. Мыстау 55,8 15. Шиналар цехы 187
7. Аккумуляторлық 87,2 16. ТҚК-1 аймағы 354
8. Электротехникалық 47 17. Диагностикалау 207
9. Карбюраторлық 87,2
Сурет 1.3 - Өндірістік ғимарат
1.5 Дипломдық жобаның мақсаты мен міндеттері
Біздің жүргізген талдау нәтижесінде Тараз қаласы №1 Тараз автобус
паркі ЖШС кәсіпорынның өндірістік шаруашылығына келесі қорытынды тұжырым
жасауға болады.
1. Кәсіпорында жылжымалы құрамға ТҚК және жөндеуде жоспарлы ескерту
жүйелерінің ережелері сақталмаған.
2. Автобустарға ТҚК және өткізу алдын-ала жоспарлау жұмысы
жүргізілмеген.
3. Өндіріс участіктері, соның ішінде қозғалтқыштарды жөндеу бөлмесі
қажетті жөндеу-технологиялық жабдықтармен жабдықталмаған.
4. Автобустарға ТҚК-1, ТҚК-2 және ағымды жөндеу технологиялық процесі
жүргізілмейді.
5. Кәсіпорында автобустарды ТҚК-1, ТҚК-2 және ағымды жөндеуді
ұйымдастырудың жұмыстары жақсы жолға қойылмаған.
Осы дипломдық жобада жоғары көрсетілген кемшіліктерді түзету мен
автобустарға технологиялық ТҚК және жөндеу мен ұйымдастыруды жетілдіру
мақсаты қойылып, ағынды жөндеу аймағын қайта жаңарту жолы қарастырылған.
Қойылған мақсаттарға жету үшін келесі мәселелерді шешу қажет:
1. Автобустарды ТҚК және жөндеуден өткізуге алдын-ала келер жылға
есептеу және жоспарлау жұмысын жүргізу.
2. Күнделікті қызмет, ТҚК-1, ТҚК-2 және ағымды жөндеу аймақтарына
технологиялық есептеулер жүргізу.
3. Ағымдағы жөндеу аймағына жаңарту жұмыстарын жүргізу.
4. Жұмысшы слесарлардың жұмысын жеңілдететін және өнімділікті
ұлғайтуды қамтамасыз ететін конструкторлық құрылымды жобалап, оны өндіріске
ұсыну.
5. Технологиялық картаны дайындау.
6. Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік экология мәселелерін қарастыру.
7. Орындалған жобаның техникалық-экономикалық
тиімділігін негіздеу.
2. ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ ПЕН ЖӨНДЕУДІ ЖОСПАРЛАУ
2.1 Пайдаланудың табиғи-климаттық және жол жағдайының
сипаттамасы
№1 Тараз автобус паркі ЖШС Жамыл облысының орталығы Тараз қаласының
солтүстік-батыс жағында 3-ші автомлбиль бұрылысында орналасқан.
Кәсіпорынның орналасқан жерінің ауа райы облыстағы климаты ыстық және
құрғақ болып есептеледі. Қаңтардағы ауаның орташа айлық температурасы −15-
дан +5 градус целцияға дейінгі аралықта жатса, шілдеде +25-тен +40
градус целция аралығында жатады.
№1 Тараз автобус паркі ЖШС автобус паркінің автобустары Тараз
қаласының тұрғындарына жолаушыларды тасымалдау бойынша қызмет көрсетеді
және қалааралық маршруттарда да жолаушылар тасымалдаумен айналысады. Жол
төсемінің түрін D2 − битумдық минеральдық қоспа деп қабылдаймыз [4,5].
Пайдалану жағдайларының категориясы жол төсемінің түрімен, жергілікті
рельефпен және қозғалыс жағдайларымен сипатталады.
Жоғарыда атап өтілген сипаттамаларды ескере отырып, пайдалану
жағдайларының II категориясын қабылдаймыз.
2.2 Түзету коэффициенттерін таңдау
Түзету коэффициенттерін таңдауды жылжымалы құрамның негізгі
бірліктерін ПАЗ және Dong Feng маркалы автобустар тобы құрайтынын ескере
отырып жүргіземіз.
Түзету коэффициенттерінің қабылданған мәндері 2.1-кестеде келтірілген.
Кесте 2.1.
Түзету коэффициенттерінің қабылданған мәндері
Көрсеткіштердің аталуыАвтобус Коэффициенттердің мәні
маркасы
К1 К2 К3 К4 К5
Күрделі жөндеуге ПАЗ-32054 0,9 1,0 1,1 - -
дейінгі жүрісі
Dong Feng 0,9 1,0 1,1 - -
Техникалық қызметтің ПАЗ-32054 0,9 - 1,1 - -
кезеңділігі
Dong Feng 0,9 - 1,1 - -
Техникалық қызметтің ПАЗ-32054 - 1,25 - - 0,9
еңбексыйымдылығы
Dong Feng - 1,25 - - 0,9
Ағымдық жөндеудің ПАЗ-32054 1,1 1,25 0,9 1,19 0,9
еңбексыйымдылығы
Dong Feng 1,1 1,25 0,9 1,55 0,9
Автомобильдер бойынша осыған барлық қалыпты мәндер пайдалану
жағдайларының I категориясы анықтамалық жазбаларында келтірілген.
Пайдалану жағдайларының I категориясын пайдаланудың нақты жағдайларына
келтіру үшін К1, К2, К3, К4 және К5 коэффициенттерін пайдаланамыз. Мұндағы:
К1 − пайдалану жағдайларын ескеретін коэффициент;
К2 − жылжымалы құрамның модифкациясын ескеретін коэффициент;
К3 − табиғиклиматтық жағдайларды ескеретін коэффициент;
К4 − автокөлік паркінің техникалық күйін ескеретін коэффициент;
К5 − автокөлік паркінің көлемін, яғни парктегі автобустар санын
ескеретін коэффициент.
2.3 Техникалық қызмет көрсету мен жөндеу бойынша өндірістік бағдарламаны
есептеу
2.3.1 ТҚК-тің нормативтік кезеңділігін және КЖ-ге дейінгі жүрісті
анықтау және оны түзету
Нақты кәсіпорын үшін жергілікті жағдайлар, әдетте, ерекшеленеді,
сондықтан жалпы жағдайда автобустардың күрделі жөндеуге (КЖ) дейінгі
нормативтік жүрісі Lн мен ТҚК-1 және ТҚК-2 (техникалық қызмет
көрсету – 1,2) кезеңділіктері пайдалану жағдайларының категориясын
ескеретін К1, К2, К3 коэффициенттерінің 1, 31бет жәрдемінде анықталады.
Осылайша, автомобильдің күрделі жөндеуге дейінгі жүрісін (LК)
төмендегі өрнектен анықтаймыз [4]:
,
(2.1)
мұндағы: − автобустың күрделі жөндеуге дейінгі
нормативтік
жүрісі, км;
– түзету коэффициенттері, 2.1-кесте
бойынша
қабылданады.
Автобустың КЖ-ге дейінгі қалыпты жүрісін кестеден таңдаймыз
ПАЗ-32054:
= 400000 км
Dong Feng:
= 400000 км
Коэффициенттердің жоғарыда қабылданған мәндерін (2.1) өрнегіне қоя
отырып, автобустардың топтары бойынша күрделі жөндеуге дейінгі жүрісін
анықтаймыз:
ПАЗ-32054:
LК=400000·0,9·1·1,1=396000 км;
Dong Feng:
LК =400000·0,9·1·1,1=396000 км;
Біртекті автобустардың бір модельде немесе топта жаңа және ескі
автобустар үшін екі дүркін параллель есептеулерді жүргізбес үшін, соның
нәтижесінде есептеулерді қарапайымдау мақсатымен автобустың бір
айналымындағы орташа теңгерілген жөндеуаралық жүрісін (Lк.орт Lн) аламыз
[4,5]:
,
(2.2)
мұндағы: − автобустардың саны бойынша кез келген
күрделі
жөндеуден кейінгі жүрісі: , бұл
жердегі
0,8 − күрделі жөндеуден кейінгі
автобус жүрісінің
жаңа автобустың бірінші күрделі
жөндеуге дейінгі
нормативтік жүрісінен алынған үлесі;
− бірінші күрделі жөндеуге дейінгі
нормативтік жүрісті
орындаған жаңа автобустардың
тізімдік саны. Оны
барлық автобустар санының 10-25%
мөлшерінде деп
қабылдаймыз.
− бірінші күрделі жөндеуге дейінгі
нормативтік жүрісті
орындаған, бірақ әлі
пайдалануда жүрген
автобустардың орташа тізімдік саны.
Сонда,
ПАЗ-32054:
=396000·0,8=316800 км;
Dong Feng:
=39600·0,8=316800 км;
Алынған мәндерді (2.2) өрнегіне қоя отырып, автобустың бір
айналымындағы орташа теңгерілген жөндеуаралық жүрісін () анықтаймыз:
ПАЗ-32054 үшін:
км;
Dong Feng үшін:
км;
Күнделікті қызмет көрсету (КҚК) жүрісінің LК.Қ.К. мөлшерін
автобустардың орташа тәуліктік жүрісіне lcc тең деп аламыз. ТҚК-1 және ТҚК-
2 жүргізу кезеңділігіне (L1 және L2) пайдалану жағдайларын ескере отрып,
төмендегі өрнектер бойынша түзету енгіземіз [4,5]:
(2.3)
мұндағы: − бірінші (ТҚК-1) және екінші (ТҚК-2)
техникалық
қызмет көрсетудің нормативтік
кезеңділіктері.
Өрнектерде көрсетілген шамалардың сан мәндерін орындарына қоя отырып,
автобустар тобы үшін бірінші (ТҚК-1) және екінші (ТҚК-2) техникалық қызмет
көрсетудің нақты кезеңділіктерін анықтаймыз [7]:
ПАЗ-32054 үшін:
L1(H) = 5000 км;
L2(H)= 20000 км.
Dong Feng үшін:
L1(H) = 5000 км;
L2(H)= 20000 км.
ТҚК-1 және ТҚК-2 кезеңділіктерін (2.3) формуласы бойынша есептейміз:
ПАЗ-32054 үшін:
=5000·0,9·1,1=4950 км;
=20000·0,9·1,1=19800 км;
Dong Feng үшін:
=5000·0,9·1,1=4950 км;
=20000·0,9·1,1=19800 км;
Енді техникалық қызмет көрсету (ТҚК) мен күрделі жөндеуге (КЖ) дейінгі
жүріс кезеңділіктерін орташа тәуліктік жүріс бойынша түзету қажет болады.
Орташа тәуліктік жүріс мәнін ПАЗ үшін lcc=229 км, Dong Feng үшін lcc=246
км деп қабылдаймыз [7]. Түзету нәтижесінде алынған ТҚ кезеңділіктер мәнінің
нормативтік мәнінен ауытқуы ±10%-тен артпауы тиіс.
LК.Қ.Кlc.c.= l;
(2.4)
L1 LК.Қ.К =n1;
(2.5)
L2L1=n2;
(2.6)
L к.орт L2=n3;
(2.7)
мұндағы:LКҚК − күнделікті қызмет көрсету
кезеңділігі, км;
n1, n2, n3 – бүтін сандар.
ПАЗ-32054 үшін:
LК.Қ.К = lc.c.=229 км;
;
км;
;
км;
км;
Dong Feng үшін:
LК.Қ.К = lc.c =246 км;
;
км;
;
км;
км;
ТҚК және КЖ аралықтарындағы жүріс кезеңділіктерінің орташа тәуліктік
жүріс бойынша түзету нәтижесінде алынған мәндерін 2.2- кестеге енгіземіз.
Кесте 2.2.
ТҚК және КЖ жүріс кезеңділіктерінің орташа тәуліктік жүріске сәйкес
түзетілген мәндері
АвтобусЖүріс түрлері Белгі-Жүріс мәндері, км
түрі ленуі
Норма- Түзетіл- Алдыңғы Есептеу
тивтік ген әсер етугебойынша
дейін қабылданға
н
ПАЗ-320Орташатәуліктік lc.c. - - - 229
54
ТҚК-1ге дейін L1 5000 4950 229х22 5038
ТҚК-2 ге дейін L2 20000 19800 5038х4 20152
КЖ ге дейін Lк.орт400000 336808 20152х17 342584
Dong Орташатәуліктік lc.c. - - - 246
Feng
ТҚК-1ге дейін L1 5000 4950 246х20 4920
ТҚК-2 ге дейін L2 20000 19800 4920х4 19680
КЖ ге дейін Lк.орт400000 396000 19680х20 393600
2.3.2 ТҚК жүргізудің айналымдық графигі
Бір айналымдағы бір автобусқа техникалық әсер етулер
саны
айналымдық жүрістің әсер етудің берілген түріне дейінгі жүрген қашықтығымен
анықталады.
Есептеулерде LК-ға тең жүріс кезінде айналымдағы соңғы ТҚК-2
жүргізілмейді де, автобус бірден КЖ-ге жіберіледі деп қабылданған. Мұнан
басқа ТҚК-2 құрамына ТҚК-2 мен бір уақытта жүргізілетін ТҚК-1 кіретіндігі
ескерілмеген, сондықтан біздің есептеулерімізде бір айналымдағы
жүргізілетін ТҚК-1 санына ТҚК-2 қызметін жүргізу жатқызылмайды.
КҚК (күнделікті қызмет көрсету) көрсетуді орындаудың кезеңділігі
автобустардың орташа тәуліктік жүрісіне тең деп қабылданған. Осы
тұжырымдауларды ескере отырып, ТҚК жүргізудің айналымдық графигін құруға
болады.
2.3.3 ТҚК пен КЖ-дің жылдық бағдарламасын есептеу
Бір айналымдағы жылжымалы құрам бірлігіне техникалық әсер етулер саны
берілген әсер ету түріне дейінгі айналымдық жүріс қатынасынан анықталады
[7,8]:
NК = LЦ LК.орт = LКLК=1
(2.8)
N2 = LК.орт L2 − NК
(2.9)
N1 = LК.орт L1−(NК+ N2)
(2.10)
NЕО = LК.орт lс.с.
(2.11)
мұндағы: LЦ − жылжымалы құрамның айналымдық жүрісі: LЦ= LК
Сонда автобустарға бір циклдегі техникалық әсер етулер саны
ПАЗ-32054 үшін:
NK=1;
N2 = (33660019800)-1=16;
N1 = (336600 4950) - (1+16) = 51;
NК.Қ.К = 336600 229 =1470.
Dong Feng үшін:
NK=1;
N2 = (39600019800)-1 = 19;
N1 = (396000 2860) - (1+19) = 60;
NК.Қ.К= 396000246= 1610.
Енді бір айналымдағы техникалық дайындық коэффициентін анықтаймыз
[7,8]:
αт=Дэц( Дэц + Дрц)
(2.12)
мұндағы: Дэц − бір айналымда автобустың техникалық жарамды күйде
болу күндерінің саны;
Дрц − бір айналымда автобустың техникалық қызмет
пен
жөндеуде бос тұру күндерінің саны.
Дэц − шамасының мәнін 1 әдебиеттің 35 бетіндегі өрнекті пайдалану
арқылы анықтаймыз [7,8]:
Дэц= LКортlсс
(2.13)
ПАЗ-32054 үшін:
Дэц = 336600 229 = 1470 күн.
Dong Feng үшін:
Дэц = 396000 246 = 1610 күн.
Дрц − шамасының мәнін төмендегі өрнектен анықтаймыз [7,8]:
Дрц= ДК + ДТҚ.АЖ (LКорт -К41000),
(2.14)
мұндағы: ДК= ДК + ДТ, ДК − автобустың күрделі жөндеуде тоқтап,
бос
тұру күндерінің саны [7,8],
ДК − автобустың зауытта күрделі
жөндеуде номинальдық
бос тұру күндерінің саны;
ДТ − автобусты зауытқа және кері бағытта
тасымалдауға
жұмсалған күндердің саны. Бұл күндердің
санын күрделі
жөндеуде нормативтік тоқтап
тұру күндерінің
10...20%-іне тең деп алу керек 1, 36 бет;
ДТҚ.АЖ − жылжымалы құрамның техникалық
қызмет пен
ағымдық жөндеу жүрісінің 1000 км-
ге шаққандағы
күндермен алынған меншікті бос тоқтап
тұруы;
К4 − жылжымалы құрамның техникалық қызмет пен
ағымдық
жөндеуде бос тұруының пайдалану
басындағы жүріске
тәуелді меншікті ұзақтығының
нормативтік түзету
коэфффициенті.
Нұсқалған мәндерді өрнектегі орындарына қойып, анықтаймыз:
ПАЗ-32054 үшін:
Дк=20;
Дт = 0,2-20=4 күн;
Дто,тр = 0,4 күн1000 км.
Dong Feng үшін:
Дк=20;
Дт = 0,2-20=4 күн;
Дто,тр = 0,4 күн1000 км.
Бұл шамалардың осы анықталған мәндерін және (2.14) өрнектеріне қоя
отырып, анықтаймыз:
ПАЗ-32054 үшін:
Дрц = (20+0,4)·336600·1,19 1000 = 200;
Dong Feng үшін:
Дрц = (20+0,4)·396000·1,55 1000 = 245.
Сонда техникалық дайындық коэффициенті мынаған тең болады:
ПАЗ-32054 үшін:
αт = 1470 (1470 + 200) = 0,88;
Dong Feng үшін:
αт = 1610 (1610 +246) = 0,87.
Айналымдағы жылдық жүрістің үлесін көрсететін коэффициент немесе
айналымнан жылға өту коэффициенті төмендегі өрнектен анықталады 4 :
ηж = LжLКорт
(2.15)
мұндағы: Lж − автобустың жылдық жүрісі.
Автобустың жылдық жүрісін төмендегі формула жәрдемінде анықтаймыз
[7,8]
Lж= Джұм.ж lсс αт
(2.16)
мұндағы: Джұм.ж − кәсіпорынның бір жылдағы жұмыс істеу күндерінің
саны. Ол автомобильдің жол бойында жұмыс істеу
күндер
санына тәуелді шама болып табылады. 1 көздің
нұсқауы
бойынша Джұм.ж=365 күн деп қабылдаймыз.
Осы қабылданған мәндерді (2.15) өрнегіне қойып, одан шыққан мәнді
(2.16) өрнекке қоя отырып, іздеген шаманың мәнін анықтаймыз:
ПАЗ-32054 үшін:
Lж = 365 · 229 · 0,88 = 73554,8 км;
ηж = 73554,8336600 = 0,22.
Dong Feng үшін:
Lж = 365 · 246 · 0,87 = 78117,3 км;
ηж = 78117,3 396000 = 0,19.
Бір автобусқа шаққандағы техникалық қызмет пен күрделі жөндеудің
жылдық санын төмендегі өрнектен анықталады [7,8]:
NК.Қ.К.ж = NК.Қ.Кηж
(2.17)
N1.ж = N1 ηж
(2.18)
N2.ж = N2 ηж
(2.19)
NК.ж = NК ηж
(2.20)
Мәндерді жоғарыдағы өрнектерге қоя отырып, бір автобусқа шаққандағы
техникалық қызмет пен күрделі жөндеудің жылдық санын анықтаймыз:
ПАЗ-32054 үшін:
NК.Қ.К.ж = 1470 · 0,22= 323,4;
N1.ж = 51· 0,22 = 11,22;
N2.ж = 16· 0,22 = 3,52;
NК.ж = 1· 0,22 = 0,22.
Dong Feng үшін:
NК.Қ.К.ж = 1610 · 0,19= 305,9;
N1.ж = 60 · 0,19 = 11,4;
N2.ж = 16 · 0,19 = 3,61;
NК.ж = 1· 0,19 = 0,19.
Бүкіл паркке шаққандағы техникалық қызмет пен күрделі жөндеудің жылдық
саны төмендегі өрнектен анықталады [7,8]:
∑ NК.Қ.К.ж = NК.Қ.К.ж Ас
(2.21)
∑ N1ж = N1.ж Ас
(2.22)
∑ N2ж = N2.ж Ас
(2.23)
∑ NК.ж = NК.ж Ас
(2.24)
ПАЗ-32054 үшін:
∑ NК.Қ.К.ж = 323,4·95 = 30723;
∑ N1ж = 11,22·95 = 1065,9;
∑ N2ж = 3,52·95 = 334,4;
∑ NК.ж = 0,22·95 = 20,9
Dong Feng үшін:
∑ NК.Қ.К.ж = 305,9·18 = 5506,2;
∑ N1ж = 11,4·18=205,2;
∑ N2ж = 3, 61·18 = 64,98;
∑ NК.ж = 0,19·18 = 3,42.
Есептеулер нәтижесін 2.3- кестеге енгіземіз.
Кесте 2.3.
ТҚК және КЖ бойынша жылдық өндірістік бағдарлама
№ Көрсеткіштер аталуы БелгіленуКөрсеткіштердің мәні
і
ПАЗ-32054 Dong Feng
1. Бір циклдегі жылжымалы КЖ NK 1 1
құрамға техникалық әсер
етулер саны
ТҚК-2 N2 16 19
ТҚК-1 N1 51 60
КҚК NКҚК 1470 1610
2. Техниалық дайындық коэффициенті αт 0,89 0,88
3. Автобустың жылдық жүрісі, км Lж 73554,8 78117,3
4. Бір жылдағы бір автобусқа КҚК NКҚК ж 323,4 305,9
техникалық әсер етулер саны
ТҚК-1 N1ж 3,52 3,61
ТҚК-2 N2ж 11,22 11,4
КЖ NKж 0,22 0,19
5. Бір жылдағы барлық автобусқаКҚК ∑ NКҚК ж 30723 5506,2
техикалық әсер етулер саны
ТҚК-1 ∑Nlж 334,4 64,98
ТҚК-2 ∑N2ж 1065,9 205,2
КЖ ∑NKж 20,9 3,42
2.4 ТҚК және АЖ бойынша жұмыстың жылдық көлемін есептеу
2.4.1 ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардың еңбек сыйымдылығын анықтау
Автобус паркі бойынша ТҚК және АЖ жұмыстарының көлемі адам-сағаттарда
анықталады және кәсіпорынның КҚК, ТҚК-1, ТҚК-2, АЖ және өзіндік қызмет
жұмыстарының көлемдерінің жиынтығынан құралады. Осы көлемдер негізінде
өндірістік аумақшалар мен аймақтардағы жұмысшылар саны анықталады.
Қалыпты (нормативтік) еңбексыйымдылықтарын таңдау және оларды түзету
[4] әдебиеттің 29 бетіндегі 2.2-кесте бойынша орындалады.
ПАЗ-32054 үшін:
tКҚК(н)=0,7 адам-сағат;
t1(н)=5,5 адам-сағат;
t2(н)=18 адам-сағат;
tАЖ(н)= 5,3 адам-сағат;
Dong Feng үшін:
tКҚК(н)=0,7 адам-сағат;
t1(н)=5,5 адам-сағат;
t2(н)=18 адам-сағат;
tАЖ(н)= 5,3 адам-сағат;
Күнделікті қызметтің есептік еңбексыйымдылығын анықтаймыз [4]:
tКҚК = tКҚК(н)К2К5 Км ;
(2.25)
мұндағы: tКҚК(н) − күнделікті қызметтің қалыпты, яғни
нормативтік
еңбексыйымдылығы, адам-сағ;
Км − еңбексыйымдылығының күнделікті
қызмет
жұмыстарын механикаландыру есебінен
төмендеуін
ескеретін коэффициент.
Бұл коэффициенттің мәні төмендегі өрнектен табылады [4]:
Км = 1 − М100;
(2.26)
мұндағы: М − механикаландырылған әдіспен орындалатын күнделікті
қызмет жұмыстарының үлесі, М=45% (4, 41
бет).
Сонда
Км = 1 − 45100 = 0,55.
Мәндерді (2.25) формулаға қойып, есептейміз:
ТҚК-1 үшін:
t1(ПA3) = 5,5 · 1,25 · 0,90 = 4,95 адам-сағат;
t1 (Dong Feng) = 5,5 · 1,25 · 0,90 = 4,95 адам-сағат.
ТҚК-2 үшін:
t2(ПA3) = 18 · 1,25 · 0,90 = 20,25 адам-сағат;
t2 (Dong Feng) = 18 · 1,25 · 0,90 = 20,25 адам-сағат.
КҚК үшін:
tКҚК(ПАЗ) = 0,7·1,25·0,90·0,55=0,433 адам-сағат;
tКҚК(Dong Feng) = 0,7·1,25·0,90·0,55=0,433 адам-сағат.
ТҚК-1 және ТҚК-2 нің түзетілген еңбексыйымдылықтарын төмендегі формула
жәрдемінде анықтайды [4]:
ti = ti(н) К2К5;
(2.27)
мұндағы: ti(н) − ТҚК-1 және ТҚК-2-нің қалыпты (нормативтік)
еңбек
сыйымдылығы, адам-сағ. Оның мәнін 1
әдебиеттің 29
бетіндегі 2.2-кестеден аламыз.
Ағымдық жөндеу үшін меншікті қалыпты түзетілген еңбексыйымдылығын
төмендегі формула жәрдемінде анықтайды [4]:
tАЖ = tАЖ(н)К1К2К3К4К5;
(2.28)
мұндағы: tАЖ(н) − ағымдық жөндеудің қалыпты (нормативтік) меншікті
еңбек сыйымдылығы, адам-сағ.
Оның мәнін
1 әдебиеттің 29 бетіндегі 2.2-кестеден
аламыз.
Мәндерді (2.28) формулаға қойып, есептейміз:
tАЖ(ПАЗ) = 5,3·1,1·1,25·0,90·1,19·0,90 = 7,02 адам-сағат1000км.
tАЖ(Dong Feng) = 5,3·1,1·1,25·0,90·1,55·0,90 = 9,15 адам-
сағат1000км.
2.4.2 ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардың жылдық
көлемін анықтау
Бір жылдық КҚК, ТҚК-1, ТҚК-2 бойынша жұмыстар көлемі ТҚК санының ТҚК
тің берілген түрінің еңбексыйымдылығының қалыпты (түзетілген) мәнінің
жиынтығымен анықталады [7,8]:
ТКҚК ж = ∑NКҚК ж tКҚК
(2.29)
Т1ж = ∑N1ж t1
(2.30)
Т2ж = ∑N2ж t2
(2.31)
Мәндерді (2.29), (2.30), (2.31) формулаларына қоя отырып,
төмендегілерді табамыз:
ПАЗ-32054 үшін:
ТКҚК ж = 30723 · 0,433 = 13303,06 адам-сағат;
Т1ж = 1065,9 · 4,95 = 5276,2 адам-сағат;
Т2ж = 334,4 · 20,25 = 6771,6 адам-сағат;
Dong Feng үшін:
ТКҚК ж = 5506,2 · 0,433 = 2384,18 адам-сағат;
Т1ж = 205,2 · 4,95 = 1015,74 адам-сағат;
Т2ж = 64,98 · 20,25 = 1315,84 адам-сағат;
Ағымдық жөндеу жұмыстарының жылдық көлемін төмендегі өрнектен табамыз
[7,8]:
ТАЖж = LжAсtАЖ100
(2.32)
Мәндерін формулаға қоя отырып есептейміз:
ТАЖж(ПАЗ) = (73554,8·95·7,02) 1000 = 49053,7 адам-сағат;
ТАЖж(Dong Feng) = (78117,3 · 18 · 9,15) 1000 = 12865,92 адам-сағат;
ТҚК-1 және ТҚК-2 аумақшаларының жұмыс объектісіне еңбексыйымдылықтарын
анықтау кезінде ТҚК-1 кезіндегі 5-7 адам-мин көлемінде алынған деректі
ағымдық жөндеудің қосымша еңбексыйымдылығын және ТҚК-2 кезіндегі 20-30 адам-
минутқа дейінгі қосымша еңбексыйымдылығын ескерген жоқпыз.
ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардың ТҚК-1 және ТҚК-2 жүргізу кезіндегі
дәйектерді есепке ала отырып табылған жылдық көлемі [7,8]:
Т1(АЖ)ж = Т1ж + Тспр(1)г,
(2.33)
Т2(АЖ)ж = Т2ж + Тспр(2)г,
(2.34)
ТАЖ = ТАЖ.ж− (Тспр(1)г + Тспр(2)г),
(2.35)
мұндағы: Тспр(1)ж және Тспр(2)ж − сәйкесінше алынған ТҚК-1 және ТҚК-2
жүргізу кезіндегі дәйекті ағымдық
жөндеудің жылдық
еңбек сыйымдылығы, адам-сағ.
Тспр(1)ж = САЖТ1ж ;
(2.36)
Тспр(2)ж = САЖТ2ж .
(2.37)
мұндағы: САЖ − автобустың жасына тәуелді болатын
дәйекті
ағымдық жөндеудің үлесі: САЖ =
0,15...0,20.
Мәндерді (2.37), (2.36), (2.35), (2.34) және (2.33) формулаларға қоя
отырып есептейміз:
Тсп.рПАЗ(1)г = 0,2 · 5276,2 = 1055,24 адам-сағат;
Тсп.рПАЗ (2)г = 0,2 · 6771,6 = 1354,32 адам-сағат;
Тсп.р Dong Feng(1)г = 0,2 · 1015,74 = 203,15 адам-сағат;
Тсп.р.Dong Feng(2)г = 0,2 · 1315,84 = 263,17 адам-сағат;
ТҚК-1 бойынша жылдық жұмыс көлемі:
Т1ПАЗ(АЖ)ж= 5276,2 + 1055,24 =6331,44 адам-сағат;
T1Dong Feng(АЖ)ж= 1015,74 + 203,17 = 1218,89 адам-сағат;
ТҚК-2 бойынша жылдық жұмыс көлемі:
Т2 ПАЗ(АЖ)ж= 6771,6 + 1354,32 = 8125,92 адам-сағат;
Т2 Dong Feng(АЖ)ж= 1315,84+ 263,17 = 1579,01 адам-сағат;
ТҚК-1 және ТҚК-2 жүргізгенде:
Т ПАЗ(АЖ)´ж=49053,7 - (1055,24 + 1354,32)= 46644,14 адам-сағат;
Т Dong Feng(АЖ)´ж = 12865,92 - (203,15 + 263,17) = 12399,6 адам-
сағат;
Есептеу нәтижелерін 2.4-кестеге енгіземіз.
Кесте 2.4.
Күнделікті қызмет көрсету және КЖ-дің жылдық бағдарламасы
Техникалық ∑жыл ti ti орта Тжыл, Т1жыл
әсер ету адам-сағаәсерін адам-сағат (АЖ
түрлері т ескергенде еске-рілгенде
)
1. ПАЗ-32054
КҚК 30723 0,433 0,433 13303,06 13303,06
ТҚК-1 1065,9 4,95 4,95 5276,2 6331,44
ТҚК-2 334,4 20,25 20,25 6771,6 8125,92
АЖ 20,9 7,02 7,02 49053,7 46644,14
2. Dong Feng
КҚК 5506,2 0,433 0,433 2384,18 2384,18
ТҚК-1 205,2 4,95 4,95 1015,74 1218,89
ТҚК-2 64,98 20,25 20,25 1315,84 1579,01
АЖ 3,42 9,15 9,15 12865,92 12399,6
3. Жалпы еңбексыйымдылық
КҚК 36229,2 – – 15687,24 15687,24
ТҚК-1 1271,1 – – 6291,94 7550,33
ТҚК-2 399,38 – – 8087,44 9704,93
АЖ 24,32 – – 61919,62 59043,74
2.4.3. Жәрдемші жұмыстардың көлемін анықтау және ТҚК пен АЖ
жұмыстарының көлемдерін аймақтарға бөлістіру
ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардан басқа, кәсіпорында жәрдемші жұмыстар
да орындалады, олардың көлемі жылжымалы құрамның ТҚК және АЖ бойынша
жұмыстарының жалпы көлемінің белгілі бір бөлігін құрайды.
Бұл жұмыстардың құрамына өздеріне қызмет ету бойынша жүргізілетін
жұмыстар кіреді. Жәрдемші жұмыстарды кәсіпорын бойынша жуықтап үлестіру [4]
әдебиеттің 42 бетінде келтірілген. Бұл жұмыстардың көлемі жылжымалы
құрамның ТҚК және АЖ бойынша жұмыстарының жалпы жылдық көлемінен 20...30%-
тін құрайды [4]:
Тжж = (0,2...0,3)(ТКҚК.ж + Т1.ж + Т2.ж + ТАЖ.ж)
(2.38)
Мәндерді (2.38) формуласына қойып анықтаймыз:
ТжжПАЗ=0,25· (13303,06 +5276,2+6771,6+49053,7)=18601,14 адам-сағат;
ТжжDong Feng=0,25 ·(2384,18+1015,74+1315,84 +12865,92)=4395,42 адам-сағат
Өзіндік қызмет бойынша жұмыстардың жылдық көлемі жәрдемші жұмыстардың
жылдық көлемінен алынған пайыздық қатынаста орнатылады.
Ірі кәсіпорындарда парктің өзіне қызмет көрсету бойынша жұмыстарын бас
механик бөлімінің (БМБ, (отдел главного механика − ОГМ)) жұмысшылары
орындайды.
Сәйкес келетін аумақшалар жұмыстарының жылдық көлемін анықтау кезінде
өзіне қызмет көрсету жұмыстарының еңбексыйымдылығын ескерген жөн.
ТҚК және АЖ жұмыстарының еңбексыйымдылықтарын түрлері бойынша
үлестіруді [4] әдебиеттің 42-44 беттерінде келтірілген 2.5-кестедегі
нұсқаулар бойынша жүргіземіз. Үлестіру нәтижелерін 2.5-кестеге енгіземіз.
Кесте 2.5.
Еңбексыйымдылықтың түрлері бойынша үлестіру
Жалпы Еңбексыйымдылық, адам·сағат
Жұмыс түрлері еңбексыйым
дылық, %
Автобустар маркасы
ПАЗ-32054 Dong Feng
1 2 3 4
КҚК
Тазалау 45,0 5986,38 1072,881
Жуу 35,0 4656,071 834,463
Сүрту 20,0 2660,612 476,836
БАРЛЫҒЫ: 100,0 13303,06 2384,18
ТҚК-1
Диагностикалық 8,0 422,09 81,2592
Бекіту 50,0 2638,1 507,87
Реттеу 9,0 474,858 91,4166
Майлау – жанармай құю 20,0 1055,24 203,148
Электротехникалық 6,0 316,72 60,9444
Қоректендіру жүйесін баптау 3,0 158,286 30,4722
Шендеуіштік 4,0 211,048 40,6296
БАРЛЫҒЫ: 100,0 5276,096 1015,74
ТҚК-2
Диагностикалық 7,0 474,012 92,1088
Бекіту 48,0 3250,368 631,6032
Реттеу 7,0 474,012 92,1088
Майлау – жанармай құю 10,0 677,16 131,584
Электротехникалық 6,0 406,296 78,9504
Қоректендіру жүйесін баптау 3,0 203,148 39,4752
Шендеуіштік 2,0 135,432 26,3168
Қораптық 17,0 1151,172 233,6928
БАРЛЫҒЫ: 100,0 6771,6 1315,84
АЖ
Бекеттік жұмыстар
Диагностикалық 2,0 981,074 257,3184
Реттеу 2,0 981,074 257,3184
Кесте 2.5. Жалғасы.
1 2 3 4
Бөлшектеп-шашып жинау 28,0 13735,036 3602,4576
Дәнекерлеу-қаңылтырлау 6,0 2943,222 771,9552
Бояу-сырлау 7,0 3433,759 900,6144
БАРЛЫҒЫ: 45 22074,165 5789,664
Аумақтық жұмыстар
Агрегаттық 17,0 8339,129 2187,2064
Слесарлы-механикалық 8,0 3924,296 1029,2736
Электротехникалық 8,0 3924,296 1029,2736
Қоректендіру жүйесінің 1,0 490,537 128,6592
аспаптарын жөндеу
Шендеуішті монтаждау 2,5 1226,3425 321,648
Вулканизациялық 3,0 1471,611 385,9776
Ұсталы-рессорлық 1,5 735,8055 192,9888
Мыстау 1,0 490,537 128,6592
Дәнекерлеу 1,5 735,8055 192,9888
Қаңылтырлау 4,0 1962,148 514,6368
Арматуралау 3,0 1471,611 385,9776
БАРЛЫҒЫ: 55,0 26979,535 7076,256
АЖ БОЙЫНША БАРЛЫҒЫ: 100,0 49053,7 12865,92
Көмекші жұмыстар
Өзіндік баптау 47,0 8742,5358 2065,8474
Көліктік 10,0 1860,114 439,542
Автобустарды қуу 20,0 3720,228 879,084
Материалдарды қабылдау, сақтау 8,0 1488,0912 351,6336
және үлестіру
Үймереттер мен аймақтарды 15,0 2790,171 659,313
тазалау
БАРЛЫҒЫ: 100,0 1864,14 4395,42
3. ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ ПЕН ЖӨНДЕУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
3.1 Техникалық қызметтің тәуліктік бағдарламасын есептеу
Техникалық қызметті ұйымдастырудың қандай түрін қолданудың тиімділігі
қызмет көрсету бекеттерінің санымен анықталады. Бекеттер саны болса әрбір
техникалық қызмет көрсету түрлерінің тәуліктік бағдарламасына тәуелді.
Техникалық әсер етулердің тәуліктік бағдарламасы төмендегі өрнектен
анықталады [9]:
NКҚКт = ∑NКҚКжДажк;
(3.1)
N1т = ∑N1жД ажк;
(3.2)
N2т = ∑N2жД ажк;
(3.3)
мұндағы Дажк – аймақтағы бір жылдағы жұмыс күндерінің саны.
Дпс = 365 күн; ДКҚК= 365 күн; ДТҚК-1= 305 күн; ДТҚК-2= 305 күн деп
алатын болсақ, ТҚК бойынша тәуліктік бағдарлама:
NКҚКт= 36229,2365 = 99;
N1т = 1271,1305= 4,16;
N2т= 399,38305 =1,3;
Тәуліктік еңбексыйымдылық [9]:
ТКҚКт = NКҚКт · tкқк;
(3.4)
T1т = N1т·t1;
(3.5)
Т2т = N2т · t2;
(3.6)
мұндағы: tкқк, t1, t2 – бір КҚК, ТҚК-1 және ТҚК-2 жұмсалатын
еңбексыйымдылық, адам-сағ.
tКҚК = ТКҚКж ∑NКҚКж;
(3.7)
t1 = T1ж∑Nlж;
(3.8)
t2 = T2ж ∑N2ж,;
(3.9)
мұндағы: ТКҚКж = ТКҚК;
T1ж , T2ж − ТҚК-1 және ТҚК-2 -нің АЖ мен бірге
алғандағы жылдық еңбексыйымдылығы.
Мәндерді орнына қоя отырып, аламыз:
tКҚК = 15687,2436229,2 = 0,433 адам-сағ.;
t1 = 6291,94 1271,1 =4,95 адам-сағ.;
t2 = 8087,44 399,38 =20,25 адам-сағ.;
КҚК пен ТҚК-тің тәуліктік еңбексыйымдылығы:
ТКҚКт = 99·0,433 = 42,87 адам-сағ.;
Т1т = 4,2·4,95= 20,79 адам-сағ.;
Т2т = 1,3 ·20,25 = 26,32 адам-сағ.;
3.2 Өндірістік жұмысшылар санын есептеу
Парктегі жұмысшылар құрамына күнделікті қызмет көрсету және ағымдық
жөндеу бойынша атқарылатын жұмыстарды тікелей орындайтын өндірістік
жұмысшылар мен жәрдемші жұмысшылар кіреді. Есептеу кезінде жұмысшылардың
технлогиялық қажетті Рт және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Көлік – халық шаруашылығының негізгі салаларының бірі. Қазіргі таңда
көліксіз экономиканың одан әрі дамуы мүмкін емес. Өнеркәсіп, құрылыс және
ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының еңбек ырғағы, халықтың көңіл-күйі мен
еңбек етуге деген құлшынысы көлік қызметінің қаншалықты дәл және сенімді
жұмыс атқаруына тікелей байланысты.
Автомобиль көлігі басқа көлік түрлерімен салыстырғанда жақын маңға
тасымалдау үшін ең ыңғайлы және тиімді көлік түрі болып табылады.
Автомобиль көлігінің тиімді және үнемді жұмысы жүк және жеңіл
автомобильдерден, автобустардан тіркемелерден және жартылай тіркемелерден
құралатын көп салалы автомобиль паркін дұрыс әрі оңтайлы пайдалану арқылы
қамтамасыз етіледі.
Қазіргі уақытта жолаушы тасымалдау көлігінің жұмысы экономиканың
реальдық секторында және тұрғындардың табысында тұрақтану тенденциясы
байқалған кезеңге тура келіп отыр. Жолаушы көлігі шаруашылықтың маңызды
саласының бірі болып табылады. Тұрғындардың көпшілігінде жекеменшік
автомашинасы жоқ болғандықтан, олардың тасымалдауға деген сұранысын сапалы
және дер кезінде қанағаттандыру мәселесі – тек қана тасымалдау мәселесі
болып қалмастан, оның шеңберінен шығып, әлеметтік мәселеге айналады;
сөйтіп, тұрғындардың оларға көрсетілген тасымалдау қызметінің сапасына
деген көзқарасын ғана емес, халықтың аймақтағы және бүкіл мемлекетіміздегі
жүріп жатқан үрдістерге деген көзарасын да анықтайды [4].
Техникалық пайдалану автомобиль көлігі жүйесінің бірыңғай түрі болып
есептеледі. Автомобиль көлігінің алдында тұрған маңызды мәселелердің бірі −
автомобильдердің пайдалану өнімділігін арттыру және оларды сақтауға кететін
шығындарды төмендету болып табылады.
Дегенмен, автобус паркінің техникалық күйін жақсарту өте баяу
жүргізіледі. Бұл мәселені шешу, бір жағынан, сыйымдылығы жоғары
автобустарды техникалық пайдалану әдістерін жетілдіру, еңбек өнімділігін
арттыру, техникалық қызмет көрсету мен жөндеу жұмыстарының еңбек
сыйымдылығын төмендету, автобустардың жөндеуден жөндеуге дейінгі аралық
жүрісін арттыру есебінен жүзеге асырылады. Аталған шарттарға қосымша,
жылжымалы құрамның ақаусыз күйде жұмыс атқаруына қажетті өндірістік негізді
құру, өндірістік үрдістерде механикаландыру және автоматтандыру құралдарын
кеңінен енгізу жұмыстарын орындау да талап етіледі. Қазіргі уақытта №1
Тараз автобус паркі ЖШС-ндегі өндірістік процестерді мехникаландыру
деңгейі, салыстырмалы түрде алатын болсақ, өте төмен деңгейде, ал ауқымы
болса мардымсыз.
Ежелден-ақ Қазақстан Орта Азияның транзиттік аймағы болды. Көршілес
мемлекеттер, көбінесе Еуропа нарығына шығу үшін осы қазақ жерін басып өтіп
жатты. Орта ғасырлардағы сауда қарым-қатынастарына көз салсақ, бұнда да
Қазақ хандығының (XIV ғ) жерін бүкіл әлемге танымал Ұлы Жібек жолы көп
бөлігін басып өткен.
Қашан да болмасын сауда мен транзит мекені болған еліміз, көлік ғылымы
парақтарында өзіндік ерекше таңбасын қалдырады.
Ғылым мен техниканың пайда болуы арқылы көп түрлі көлік құралдары
пайда бола бастады. Әлемде әуе және құбыр көліктері дамымай тұрған кезде,
автомобиль көлігі, су және темір жол көліктерімен қалыспай қызмет атқаруда.
Қазіргі уақытта автомобиль көлігі мен басқа да көлік түрлерінің қызметін
реттейтін ұйымдар мен халықаралық ереже-шарттар бар. Осылар арқылы жалпы
дүниежүзілік көлікпен жүк және жолаушы тасымалдау реттеліп, біртұтас жүйеге
келтіріліп отырады.
Автокөлік, автомобиль тасымалдары және автомобиль жолдарын дамытуды
мемлекет басшысы Қазақстан-2050 стратегиясын іске асырудың бастапқы
кезеңінің бірқатар міндеттерін шешу қажеттігіне тоқталды [1].
Еліміздің бес өңірінде қоғамдық тыңдалымы өтетін бұл бағдарлама
отандық көлік қатынасы жүйесіне халықаралық сапа талаптарын енгізуді
көздейді. Жолаушыларды тасымалдау ісін жаңа деңгейге көтерумен қатар,
елімізде жаңа автовокзалдар, автобекеттер, темір жол вокзалдары мен
аэродромдар салынатын болады. Сонымен қатар теміржол магистральдары желісін
кеңейту жүргізілетін болады.
Халықаралық тасымалдардың әлемдік тәжірибесі көлік маршруттарының
бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету тек қана техникалық проблемаларды
шешумен ғана шектелмейтіндігін куәландырады. Маңызды мәні барлық мүдделі
тараптармен халықаралық көлік дәліздерін дамыту бойынша саясаттың болмауы,
шекаралық өтпелдер арқылы жүктерді өткізу технологиясының жетілдірілмеуі,
құқық саласындағы және т.б. ақпараттық қамтамасыз етудің жетіспеушілігі
транзиттік жүк ағындарының жүру жолында физикалық емес кедергілерді жою
болып табылады.
Осыған байланысты мен өз дипломдық жобамның алдына №1 Тараз автобус
паркі ЖШС-ндегі автобустарға техникалық қызмет көрсету мен ағымдық
жөндеуді ұйымдастыруды жетілдіру арқылы автокөліктің сенімділік деңгейін
жоғарылатуды, соның нәтижесінде мекеменің экономикалық көрсеткіштерін
жақсартуды мақсат етіп қойдым.
1 ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА ТАҚЫРЫБЫН ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕУ
1.1 Кәсіпорынның қысқаша тарихы
Біз қарастырмақ болып отырған ААҚ №1Автобус паркі құрылу тарихы
өткен ғасырдың ортасынан, атап айтқанда 1950 ж. басталды. Сол кездегі Қазақ
ССР-і үкіметінің меншігімен №1 автобаза құрылады. Ол соңғы кездерге дейін
Жамбыл қаласы Сүлейменова 21 мекен-жайы бойынша орналасқан еді. №1 автобаза
құрылуының басында онда келесі көрсеткіштер болған:
1) Жүргізушілер – 60 адам
2) Жөндеу жұмысшылары – 30 адам
3) Автобустар саны – 30 дана
4) Инженер-техникалық қызметкерлер саны – 12 адам
5) Қызметкерлер саны – 8 адам
1964 жылы 20 сәуіріндегі Қазақ ССР автомобиль көлігі министрінің №54
бұйрығы бойынша №1 Жамбыл автобазасы №1 Жамбыл автобус паркі болып аталды.
Қазақстан Республикасы экономикасының әртүрлі салаларының нарықтық
экономикаға көшуіне байланысты 1994 жылы 12 сәуірінде Жамбылдық №1
автобус паркі негізінде №1 Автобус паркі ашық акционерлік қоғамы құрылды
[2].
Кесте 1.1.
Мекеменің даму тарихы
Күні Аталуы Заң шығуы
№1 Жамбыл автобазасы. Сулеманова
21 көшесінде орналасқан
20.04.1987ж. №1 Жамбыл автобаза №1 Жамбыл №54 20.04.1987 ж. КазССР
автобус парк болып өзгерді автокөлік министрінің
бұйрығымен
01.12.1987ж. №1 автобус паркі жолаушы №197 1.12.1987 ж. КазССР
өндірістік автобасқарма №1 автобусавтокөлік министрінің
паркі көліктің өндірістік бұйрығымен
бірлестікке өзгертілді
1.2 Кәсіпорынның шаруашылық қызметі
№1 Тараз автобус паркі ЖШС Тараз қаласы 5 қала маршруты және үш
арнайы маршруты бойынша жолаушыларды тасымалдайды сонымен қатар Темір жол
вокзалы - Құмшағал бағыты бойынша жолаушыларды саябаққа (дачаларға)
тасымалдаумен айналысады. Соңғы жылдарда автомобиль паркін жаңарту нашар
жүргізілуіне байланысты ААҚ №1 автобус паркі жылжымалы құраманың
техникалық жағдайы ауыр болып тұр. Нарықтық экономика заманы талаптары
бойынша еңбекте арендалық қатынастардың өмірде батыл орын ала бастағанына
байланысты автобустар жүргізушілергі арендалық төлемге берілген.
Жүргізушілер салық комитетінде жолаушыларды тасымалдауға патент сатып алып
күнделікті тасымалдау жұмыстарын жасап, автобустардың техникалық жағдайына
қарап жүр. Жүргізушілер автобустарға 1-ТҚК, 2-ТҚК және жөндеу жұмыстарын
жасағанда қосалқы бөлшектерді сатып алуға қажетті ақшаны өз қалталарынан
төлеп жүр. Қазіргі кезде №1 Тараз автобус паркі ЖШС жұмыс жасайтын
жұмыскерлердің жалпы саны 133 және олар қызметкерлердің категориясы
бойынша былай бөлінеді [2]:
1) жүргізушілер саны - 84 адам
2) жөндеу-көмекші жұмысшылар саны - 38 адам
3) басшы мамандар мен қызметкерлер саны - 6 адам
4) басқалар - 5 адам
№1 Тараз автобус паркі ЖШС Тараз қаласы солтүстік-батыс жағында 3-ші
автомобиль бұрылысында орналасқан. Кәсіпорын тегіс жерде орналасқан.
Автобус паркіндегі автобустар мен жеңіл автомобиль жолаушыларды
тасымалдауды қала аумағында және қала маңындағы қатты жабынды жолдармен, ал
жүк автомобильдері қала сыртындағы қатты жабынды жолдармен жасайды.
Автомобиль паркінің техникалық қызмет көрсету және қозғалмалы құрамды
жөндеу ережесімен (Положение о техническом обслуживаний и ремонте
подвижного состава автомобильного парка) АҚҚ №1 автобус паркінің жүк
автомобильдері пайдалану жағдайының І категориясы бойынша, ал автобустар
мен жеңіл автомобильдері ІІІ категория бойынша пайдаланылады. Мекеме Тараз
қ. ыстық-құрғақты ауа райы болатын аймақта орналасқан.
Кәсіпорынның бас жоспары 1.1-суретте және басқару структурасы 1.2-
суретте көрсетілген.
Кәсіпорынның басшысы - президент болып табылады. Президентке үлкен
құқық берілген. Ол бұйрықтар шығара алады. Онда кәсіпорының жұмыс істеу
тәртібі мен ережелері көрсетілген. Президент өз жұмысында кәсіпорынның
ұйымдастыру құрылымына сүйене отырып барлық қазіргі және болашақ жоспарын
орындайды.
Президенттің үш орынбасары бар: вице-президент, кадрлар бөлімінің
басшысы және бас бухгалтер. Орынбасарлардың әрқайсысына бекітілген салалары
бар. Олар сол салалардың тиімді жұмыс істеуіне жауап береді.
Вице-президент кәсіпорының ең негізгі, яғни жол-көпір құру
жұмыстарының орындалуына жауапты. Вице-президентке ПТО басшысы, бас инженер
және бас прорабы қарайды.
ПТО басшысы барлық жылжымалы құрамдардың техникалық жағдайына жауапты.
Ал бас инженері мен қызмет көрсету жұмыстарын сапасына қарай ұйымдастырып
орындайды.
1- бақылап өткізу бекеті; 2 – диспетчер; 3 – медпункт; 4 - өндірістік, ТҚК-
1, ТҚК-2 және жөндеу жұмыстарын атқаруға арналған аймақ; 5 – жанар-
жағармай бекеті; 6 – күнделікті қызмет көрсету аймағы; 7,8 – ашық тұрақ
алаңы; 9 – әкімшілік ғимарат; 10 – асхана;
11 – электростанция; 12 – күзет; 13 - жылыту аймағы (котельная).
Сурет 1.1- №1 Тараз автобус паркі ЖШС кәсіпорынның бас жоспары
Сурет 1.2 - Басқару структурасы
Кадрлар бөлімінің басшысы кадрлар бөлімінің жұмыстарын бақылайды.
Кадрлар бөлімі қызметкерлер мен жұмысшылардың біліктілігін арттыруға,
жаңадан жұмысшыларды дайындауға, қызметкерлердің құжаттарына, түрлі
кадрларға байланысты бұйрықтар шығаруға жауапты.
Бас бухгалтер - бухгалтерияның және қойма орталығының жұмысын
ұйымдастырады.
1.3 Автопарктың құрамы мен техникалық жағдайы
№1 Тараз автобус паркі ЖШС Тараз қаласы бойынша жолаушылар тасиды
және саяжай бағытында тасымалдайтын автобустар, оған қоса арнайы
автомобильдер мен т.б. автокөліктері бар.
Кесте 1.2.
Кәсіпорынның автокөлік құрамы
№ пп Автобус маркасы Саны, дана Орташа тәуліктік жүрісі,
lcс, км.
1. ПАЗ-32054 95 229
2. Dong Feng 18 246
Барлығы 113 237,5
Кәсіпорында жоғарыда қарастырылып кеткендей Тараз қаласы бойынша 5
қалалық бағытты жолаушыларды тасымалдау қамтамасыз етіледі. Бұл
маршруттарда 113 автобус жүреді. Сонымен қатар кәсіпорын арнайы Темір жол
бекеті - Құмшағал маршрутта баубақша қоғамдарының мүшелерін дачалар
орналасқан участкілерге тасымалдайды [2].
Өндіріс қоғамның жағдайының жақсаруына өзін-өзі ақтауға өту туралы
бизнес-планы орындалуы да және еңбектің арендалық қатынасқа көшуі де ықпал
етті. Ол дегеніміз автобустарды жүргізушілерге өз кезегінде өндіріске
арендалық ақы төлеп отырады.
Басында осындай жағдайға алғаш рет көшкен кезде өндіріске қиынға
соқты, бір-ақ осы кәсіпорын бюджет қорына, жылда ақша түсіп отырғандықтан
өндіріс жағдайы жақсарды. Ол дегеніміз кәсіпорын құрамына 4 жылдан бері
жаңа автобустар саны 43-ке көтерілді.
Кәсіпорынның техника-экономикалық көрсеткіші келесі 1.4-кестеде
көрсетілген [3].
Кесте 1.3.
Кәсіпорынның техника-экономикалық көрсеткіштері
№ Көрсеткіштердің аталуы Белгі- Өлшем Жылдар
ленуі бірлік
2010 2011 2012
1 2 3 4 5 6 7
1. Автомобильдердің Асс шт 100 107 113
тізімдік саны
2. Паркті пайдалану αп - 0,71 0,73 0,76
коэффициенті
Кесте 1.3. Жалғасы.
1 2 3 4 5 6 7
3. Техникалық дайындық αт - 0,77 0,82 0,88
коэффициенті
4. Барлық автомобильдердің Lоб км 22386 20874 151672
жалпы жүрісі
5. Автобустардың орташа qвм жолаушы 28 26 28
сыйымдылығы
6. Жолаушылар тасымалданды Q жолаушы 12293 10745 10345
7. Жолаушы километр көлемі Р Жол-км 104649 103523 100298
8. Сыйымдылықты пайдалану β - 0,8 0,72 0,8
коэффициенті
1.4 Автопарктың ТҚК және АЖ жұмыстарының қысқаша талдауы
Кәсіпорындағы жұмысшылардың жалпы саны 133 адам. Жөндеуші-қалпына
келтіруші жұмысшылардың цехтар мен аймақтарға бөлінуі 1.4-
кестеде көрсетілген.
Кесте 1.4.
Жұмысшылардың цехтар мен аймақтарға бөлінуі
1.Агрегаттық 2 адам 10.Обойлық 2 адам
2.Моторлық 3 адам 11.Шино монтаждау 2 адам
3.Шашып-жуу бөлімшесі 1 адам 12.Вулканизациялау 2 адам
4.Токарлық 3 адам 13.Реставрациялау 2 адам
5.Темір соғатын цех 2 адам 14.ТҚ-1 4 адам
6.Мыстау 2 адам 15.Шиналар цехы 2 адам
7.Аккумуляторлық 2 адам 16.ТҚ-2 3 адам
8.Электротехникалық 2 адам 17.Диагностикалау 2 адам
9.Карбюраторлық 2 адам
Кесте 1.5.
Жөндеу цехтары, аймақтар және арнайы посттардың ауданы
№ Аталуы Ауданы, м2 № Аталуы Ауданы, м2
1. Агрегаттық 87,2 10. Обойлық 55
2. Моторлық 138 11. Шиномонтаждау 207
3. Шашып-жинау бөлімшесі 81,2 12. Вульканизациялау87,2
4. Токарлық 22,7 13. Реставрациялау 55
5. Темір соғатын 44 14. ТҚК-2 аймағы 376
6. Мыстау 55,8 15. Шиналар цехы 187
7. Аккумуляторлық 87,2 16. ТҚК-1 аймағы 354
8. Электротехникалық 47 17. Диагностикалау 207
9. Карбюраторлық 87,2
Сурет 1.3 - Өндірістік ғимарат
1.5 Дипломдық жобаның мақсаты мен міндеттері
Біздің жүргізген талдау нәтижесінде Тараз қаласы №1 Тараз автобус
паркі ЖШС кәсіпорынның өндірістік шаруашылығына келесі қорытынды тұжырым
жасауға болады.
1. Кәсіпорында жылжымалы құрамға ТҚК және жөндеуде жоспарлы ескерту
жүйелерінің ережелері сақталмаған.
2. Автобустарға ТҚК және өткізу алдын-ала жоспарлау жұмысы
жүргізілмеген.
3. Өндіріс участіктері, соның ішінде қозғалтқыштарды жөндеу бөлмесі
қажетті жөндеу-технологиялық жабдықтармен жабдықталмаған.
4. Автобустарға ТҚК-1, ТҚК-2 және ағымды жөндеу технологиялық процесі
жүргізілмейді.
5. Кәсіпорында автобустарды ТҚК-1, ТҚК-2 және ағымды жөндеуді
ұйымдастырудың жұмыстары жақсы жолға қойылмаған.
Осы дипломдық жобада жоғары көрсетілген кемшіліктерді түзету мен
автобустарға технологиялық ТҚК және жөндеу мен ұйымдастыруды жетілдіру
мақсаты қойылып, ағынды жөндеу аймағын қайта жаңарту жолы қарастырылған.
Қойылған мақсаттарға жету үшін келесі мәселелерді шешу қажет:
1. Автобустарды ТҚК және жөндеуден өткізуге алдын-ала келер жылға
есептеу және жоспарлау жұмысын жүргізу.
2. Күнделікті қызмет, ТҚК-1, ТҚК-2 және ағымды жөндеу аймақтарына
технологиялық есептеулер жүргізу.
3. Ағымдағы жөндеу аймағына жаңарту жұмыстарын жүргізу.
4. Жұмысшы слесарлардың жұмысын жеңілдететін және өнімділікті
ұлғайтуды қамтамасыз ететін конструкторлық құрылымды жобалап, оны өндіріске
ұсыну.
5. Технологиялық картаны дайындау.
6. Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік экология мәселелерін қарастыру.
7. Орындалған жобаның техникалық-экономикалық
тиімділігін негіздеу.
2. ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ ПЕН ЖӨНДЕУДІ ЖОСПАРЛАУ
2.1 Пайдаланудың табиғи-климаттық және жол жағдайының
сипаттамасы
№1 Тараз автобус паркі ЖШС Жамыл облысының орталығы Тараз қаласының
солтүстік-батыс жағында 3-ші автомлбиль бұрылысында орналасқан.
Кәсіпорынның орналасқан жерінің ауа райы облыстағы климаты ыстық және
құрғақ болып есептеледі. Қаңтардағы ауаның орташа айлық температурасы −15-
дан +5 градус целцияға дейінгі аралықта жатса, шілдеде +25-тен +40
градус целция аралығында жатады.
№1 Тараз автобус паркі ЖШС автобус паркінің автобустары Тараз
қаласының тұрғындарына жолаушыларды тасымалдау бойынша қызмет көрсетеді
және қалааралық маршруттарда да жолаушылар тасымалдаумен айналысады. Жол
төсемінің түрін D2 − битумдық минеральдық қоспа деп қабылдаймыз [4,5].
Пайдалану жағдайларының категориясы жол төсемінің түрімен, жергілікті
рельефпен және қозғалыс жағдайларымен сипатталады.
Жоғарыда атап өтілген сипаттамаларды ескере отырып, пайдалану
жағдайларының II категориясын қабылдаймыз.
2.2 Түзету коэффициенттерін таңдау
Түзету коэффициенттерін таңдауды жылжымалы құрамның негізгі
бірліктерін ПАЗ және Dong Feng маркалы автобустар тобы құрайтынын ескере
отырып жүргіземіз.
Түзету коэффициенттерінің қабылданған мәндері 2.1-кестеде келтірілген.
Кесте 2.1.
Түзету коэффициенттерінің қабылданған мәндері
Көрсеткіштердің аталуыАвтобус Коэффициенттердің мәні
маркасы
К1 К2 К3 К4 К5
Күрделі жөндеуге ПАЗ-32054 0,9 1,0 1,1 - -
дейінгі жүрісі
Dong Feng 0,9 1,0 1,1 - -
Техникалық қызметтің ПАЗ-32054 0,9 - 1,1 - -
кезеңділігі
Dong Feng 0,9 - 1,1 - -
Техникалық қызметтің ПАЗ-32054 - 1,25 - - 0,9
еңбексыйымдылығы
Dong Feng - 1,25 - - 0,9
Ағымдық жөндеудің ПАЗ-32054 1,1 1,25 0,9 1,19 0,9
еңбексыйымдылығы
Dong Feng 1,1 1,25 0,9 1,55 0,9
Автомобильдер бойынша осыған барлық қалыпты мәндер пайдалану
жағдайларының I категориясы анықтамалық жазбаларында келтірілген.
Пайдалану жағдайларының I категориясын пайдаланудың нақты жағдайларына
келтіру үшін К1, К2, К3, К4 және К5 коэффициенттерін пайдаланамыз. Мұндағы:
К1 − пайдалану жағдайларын ескеретін коэффициент;
К2 − жылжымалы құрамның модифкациясын ескеретін коэффициент;
К3 − табиғиклиматтық жағдайларды ескеретін коэффициент;
К4 − автокөлік паркінің техникалық күйін ескеретін коэффициент;
К5 − автокөлік паркінің көлемін, яғни парктегі автобустар санын
ескеретін коэффициент.
2.3 Техникалық қызмет көрсету мен жөндеу бойынша өндірістік бағдарламаны
есептеу
2.3.1 ТҚК-тің нормативтік кезеңділігін және КЖ-ге дейінгі жүрісті
анықтау және оны түзету
Нақты кәсіпорын үшін жергілікті жағдайлар, әдетте, ерекшеленеді,
сондықтан жалпы жағдайда автобустардың күрделі жөндеуге (КЖ) дейінгі
нормативтік жүрісі Lн мен ТҚК-1 және ТҚК-2 (техникалық қызмет
көрсету – 1,2) кезеңділіктері пайдалану жағдайларының категориясын
ескеретін К1, К2, К3 коэффициенттерінің 1, 31бет жәрдемінде анықталады.
Осылайша, автомобильдің күрделі жөндеуге дейінгі жүрісін (LК)
төмендегі өрнектен анықтаймыз [4]:
,
(2.1)
мұндағы: − автобустың күрделі жөндеуге дейінгі
нормативтік
жүрісі, км;
– түзету коэффициенттері, 2.1-кесте
бойынша
қабылданады.
Автобустың КЖ-ге дейінгі қалыпты жүрісін кестеден таңдаймыз
ПАЗ-32054:
= 400000 км
Dong Feng:
= 400000 км
Коэффициенттердің жоғарыда қабылданған мәндерін (2.1) өрнегіне қоя
отырып, автобустардың топтары бойынша күрделі жөндеуге дейінгі жүрісін
анықтаймыз:
ПАЗ-32054:
LК=400000·0,9·1·1,1=396000 км;
Dong Feng:
LК =400000·0,9·1·1,1=396000 км;
Біртекті автобустардың бір модельде немесе топта жаңа және ескі
автобустар үшін екі дүркін параллель есептеулерді жүргізбес үшін, соның
нәтижесінде есептеулерді қарапайымдау мақсатымен автобустың бір
айналымындағы орташа теңгерілген жөндеуаралық жүрісін (Lк.орт Lн) аламыз
[4,5]:
,
(2.2)
мұндағы: − автобустардың саны бойынша кез келген
күрделі
жөндеуден кейінгі жүрісі: , бұл
жердегі
0,8 − күрделі жөндеуден кейінгі
автобус жүрісінің
жаңа автобустың бірінші күрделі
жөндеуге дейінгі
нормативтік жүрісінен алынған үлесі;
− бірінші күрделі жөндеуге дейінгі
нормативтік жүрісті
орындаған жаңа автобустардың
тізімдік саны. Оны
барлық автобустар санының 10-25%
мөлшерінде деп
қабылдаймыз.
− бірінші күрделі жөндеуге дейінгі
нормативтік жүрісті
орындаған, бірақ әлі
пайдалануда жүрген
автобустардың орташа тізімдік саны.
Сонда,
ПАЗ-32054:
=396000·0,8=316800 км;
Dong Feng:
=39600·0,8=316800 км;
Алынған мәндерді (2.2) өрнегіне қоя отырып, автобустың бір
айналымындағы орташа теңгерілген жөндеуаралық жүрісін () анықтаймыз:
ПАЗ-32054 үшін:
км;
Dong Feng үшін:
км;
Күнделікті қызмет көрсету (КҚК) жүрісінің LК.Қ.К. мөлшерін
автобустардың орташа тәуліктік жүрісіне lcc тең деп аламыз. ТҚК-1 және ТҚК-
2 жүргізу кезеңділігіне (L1 және L2) пайдалану жағдайларын ескере отрып,
төмендегі өрнектер бойынша түзету енгіземіз [4,5]:
(2.3)
мұндағы: − бірінші (ТҚК-1) және екінші (ТҚК-2)
техникалық
қызмет көрсетудің нормативтік
кезеңділіктері.
Өрнектерде көрсетілген шамалардың сан мәндерін орындарына қоя отырып,
автобустар тобы үшін бірінші (ТҚК-1) және екінші (ТҚК-2) техникалық қызмет
көрсетудің нақты кезеңділіктерін анықтаймыз [7]:
ПАЗ-32054 үшін:
L1(H) = 5000 км;
L2(H)= 20000 км.
Dong Feng үшін:
L1(H) = 5000 км;
L2(H)= 20000 км.
ТҚК-1 және ТҚК-2 кезеңділіктерін (2.3) формуласы бойынша есептейміз:
ПАЗ-32054 үшін:
=5000·0,9·1,1=4950 км;
=20000·0,9·1,1=19800 км;
Dong Feng үшін:
=5000·0,9·1,1=4950 км;
=20000·0,9·1,1=19800 км;
Енді техникалық қызмет көрсету (ТҚК) мен күрделі жөндеуге (КЖ) дейінгі
жүріс кезеңділіктерін орташа тәуліктік жүріс бойынша түзету қажет болады.
Орташа тәуліктік жүріс мәнін ПАЗ үшін lcc=229 км, Dong Feng үшін lcc=246
км деп қабылдаймыз [7]. Түзету нәтижесінде алынған ТҚ кезеңділіктер мәнінің
нормативтік мәнінен ауытқуы ±10%-тен артпауы тиіс.
LК.Қ.Кlc.c.= l;
(2.4)
L1 LК.Қ.К =n1;
(2.5)
L2L1=n2;
(2.6)
L к.орт L2=n3;
(2.7)
мұндағы:LКҚК − күнделікті қызмет көрсету
кезеңділігі, км;
n1, n2, n3 – бүтін сандар.
ПАЗ-32054 үшін:
LК.Қ.К = lc.c.=229 км;
;
км;
;
км;
км;
Dong Feng үшін:
LК.Қ.К = lc.c =246 км;
;
км;
;
км;
км;
ТҚК және КЖ аралықтарындағы жүріс кезеңділіктерінің орташа тәуліктік
жүріс бойынша түзету нәтижесінде алынған мәндерін 2.2- кестеге енгіземіз.
Кесте 2.2.
ТҚК және КЖ жүріс кезеңділіктерінің орташа тәуліктік жүріске сәйкес
түзетілген мәндері
АвтобусЖүріс түрлері Белгі-Жүріс мәндері, км
түрі ленуі
Норма- Түзетіл- Алдыңғы Есептеу
тивтік ген әсер етугебойынша
дейін қабылданға
н
ПАЗ-320Орташатәуліктік lc.c. - - - 229
54
ТҚК-1ге дейін L1 5000 4950 229х22 5038
ТҚК-2 ге дейін L2 20000 19800 5038х4 20152
КЖ ге дейін Lк.орт400000 336808 20152х17 342584
Dong Орташатәуліктік lc.c. - - - 246
Feng
ТҚК-1ге дейін L1 5000 4950 246х20 4920
ТҚК-2 ге дейін L2 20000 19800 4920х4 19680
КЖ ге дейін Lк.орт400000 396000 19680х20 393600
2.3.2 ТҚК жүргізудің айналымдық графигі
Бір айналымдағы бір автобусқа техникалық әсер етулер
саны
айналымдық жүрістің әсер етудің берілген түріне дейінгі жүрген қашықтығымен
анықталады.
Есептеулерде LК-ға тең жүріс кезінде айналымдағы соңғы ТҚК-2
жүргізілмейді де, автобус бірден КЖ-ге жіберіледі деп қабылданған. Мұнан
басқа ТҚК-2 құрамына ТҚК-2 мен бір уақытта жүргізілетін ТҚК-1 кіретіндігі
ескерілмеген, сондықтан біздің есептеулерімізде бір айналымдағы
жүргізілетін ТҚК-1 санына ТҚК-2 қызметін жүргізу жатқызылмайды.
КҚК (күнделікті қызмет көрсету) көрсетуді орындаудың кезеңділігі
автобустардың орташа тәуліктік жүрісіне тең деп қабылданған. Осы
тұжырымдауларды ескере отырып, ТҚК жүргізудің айналымдық графигін құруға
болады.
2.3.3 ТҚК пен КЖ-дің жылдық бағдарламасын есептеу
Бір айналымдағы жылжымалы құрам бірлігіне техникалық әсер етулер саны
берілген әсер ету түріне дейінгі айналымдық жүріс қатынасынан анықталады
[7,8]:
NК = LЦ LК.орт = LКLК=1
(2.8)
N2 = LК.орт L2 − NК
(2.9)
N1 = LК.орт L1−(NК+ N2)
(2.10)
NЕО = LК.орт lс.с.
(2.11)
мұндағы: LЦ − жылжымалы құрамның айналымдық жүрісі: LЦ= LК
Сонда автобустарға бір циклдегі техникалық әсер етулер саны
ПАЗ-32054 үшін:
NK=1;
N2 = (33660019800)-1=16;
N1 = (336600 4950) - (1+16) = 51;
NК.Қ.К = 336600 229 =1470.
Dong Feng үшін:
NK=1;
N2 = (39600019800)-1 = 19;
N1 = (396000 2860) - (1+19) = 60;
NК.Қ.К= 396000246= 1610.
Енді бір айналымдағы техникалық дайындық коэффициентін анықтаймыз
[7,8]:
αт=Дэц( Дэц + Дрц)
(2.12)
мұндағы: Дэц − бір айналымда автобустың техникалық жарамды күйде
болу күндерінің саны;
Дрц − бір айналымда автобустың техникалық қызмет
пен
жөндеуде бос тұру күндерінің саны.
Дэц − шамасының мәнін 1 әдебиеттің 35 бетіндегі өрнекті пайдалану
арқылы анықтаймыз [7,8]:
Дэц= LКортlсс
(2.13)
ПАЗ-32054 үшін:
Дэц = 336600 229 = 1470 күн.
Dong Feng үшін:
Дэц = 396000 246 = 1610 күн.
Дрц − шамасының мәнін төмендегі өрнектен анықтаймыз [7,8]:
Дрц= ДК + ДТҚ.АЖ (LКорт -К41000),
(2.14)
мұндағы: ДК= ДК + ДТ, ДК − автобустың күрделі жөндеуде тоқтап,
бос
тұру күндерінің саны [7,8],
ДК − автобустың зауытта күрделі
жөндеуде номинальдық
бос тұру күндерінің саны;
ДТ − автобусты зауытқа және кері бағытта
тасымалдауға
жұмсалған күндердің саны. Бұл күндердің
санын күрделі
жөндеуде нормативтік тоқтап
тұру күндерінің
10...20%-іне тең деп алу керек 1, 36 бет;
ДТҚ.АЖ − жылжымалы құрамның техникалық
қызмет пен
ағымдық жөндеу жүрісінің 1000 км-
ге шаққандағы
күндермен алынған меншікті бос тоқтап
тұруы;
К4 − жылжымалы құрамның техникалық қызмет пен
ағымдық
жөндеуде бос тұруының пайдалану
басындағы жүріске
тәуелді меншікті ұзақтығының
нормативтік түзету
коэфффициенті.
Нұсқалған мәндерді өрнектегі орындарына қойып, анықтаймыз:
ПАЗ-32054 үшін:
Дк=20;
Дт = 0,2-20=4 күн;
Дто,тр = 0,4 күн1000 км.
Dong Feng үшін:
Дк=20;
Дт = 0,2-20=4 күн;
Дто,тр = 0,4 күн1000 км.
Бұл шамалардың осы анықталған мәндерін және (2.14) өрнектеріне қоя
отырып, анықтаймыз:
ПАЗ-32054 үшін:
Дрц = (20+0,4)·336600·1,19 1000 = 200;
Dong Feng үшін:
Дрц = (20+0,4)·396000·1,55 1000 = 245.
Сонда техникалық дайындық коэффициенті мынаған тең болады:
ПАЗ-32054 үшін:
αт = 1470 (1470 + 200) = 0,88;
Dong Feng үшін:
αт = 1610 (1610 +246) = 0,87.
Айналымдағы жылдық жүрістің үлесін көрсететін коэффициент немесе
айналымнан жылға өту коэффициенті төмендегі өрнектен анықталады 4 :
ηж = LжLКорт
(2.15)
мұндағы: Lж − автобустың жылдық жүрісі.
Автобустың жылдық жүрісін төмендегі формула жәрдемінде анықтаймыз
[7,8]
Lж= Джұм.ж lсс αт
(2.16)
мұндағы: Джұм.ж − кәсіпорынның бір жылдағы жұмыс істеу күндерінің
саны. Ол автомобильдің жол бойында жұмыс істеу
күндер
санына тәуелді шама болып табылады. 1 көздің
нұсқауы
бойынша Джұм.ж=365 күн деп қабылдаймыз.
Осы қабылданған мәндерді (2.15) өрнегіне қойып, одан шыққан мәнді
(2.16) өрнекке қоя отырып, іздеген шаманың мәнін анықтаймыз:
ПАЗ-32054 үшін:
Lж = 365 · 229 · 0,88 = 73554,8 км;
ηж = 73554,8336600 = 0,22.
Dong Feng үшін:
Lж = 365 · 246 · 0,87 = 78117,3 км;
ηж = 78117,3 396000 = 0,19.
Бір автобусқа шаққандағы техникалық қызмет пен күрделі жөндеудің
жылдық санын төмендегі өрнектен анықталады [7,8]:
NК.Қ.К.ж = NК.Қ.Кηж
(2.17)
N1.ж = N1 ηж
(2.18)
N2.ж = N2 ηж
(2.19)
NК.ж = NК ηж
(2.20)
Мәндерді жоғарыдағы өрнектерге қоя отырып, бір автобусқа шаққандағы
техникалық қызмет пен күрделі жөндеудің жылдық санын анықтаймыз:
ПАЗ-32054 үшін:
NК.Қ.К.ж = 1470 · 0,22= 323,4;
N1.ж = 51· 0,22 = 11,22;
N2.ж = 16· 0,22 = 3,52;
NК.ж = 1· 0,22 = 0,22.
Dong Feng үшін:
NК.Қ.К.ж = 1610 · 0,19= 305,9;
N1.ж = 60 · 0,19 = 11,4;
N2.ж = 16 · 0,19 = 3,61;
NК.ж = 1· 0,19 = 0,19.
Бүкіл паркке шаққандағы техникалық қызмет пен күрделі жөндеудің жылдық
саны төмендегі өрнектен анықталады [7,8]:
∑ NК.Қ.К.ж = NК.Қ.К.ж Ас
(2.21)
∑ N1ж = N1.ж Ас
(2.22)
∑ N2ж = N2.ж Ас
(2.23)
∑ NК.ж = NК.ж Ас
(2.24)
ПАЗ-32054 үшін:
∑ NК.Қ.К.ж = 323,4·95 = 30723;
∑ N1ж = 11,22·95 = 1065,9;
∑ N2ж = 3,52·95 = 334,4;
∑ NК.ж = 0,22·95 = 20,9
Dong Feng үшін:
∑ NК.Қ.К.ж = 305,9·18 = 5506,2;
∑ N1ж = 11,4·18=205,2;
∑ N2ж = 3, 61·18 = 64,98;
∑ NК.ж = 0,19·18 = 3,42.
Есептеулер нәтижесін 2.3- кестеге енгіземіз.
Кесте 2.3.
ТҚК және КЖ бойынша жылдық өндірістік бағдарлама
№ Көрсеткіштер аталуы БелгіленуКөрсеткіштердің мәні
і
ПАЗ-32054 Dong Feng
1. Бір циклдегі жылжымалы КЖ NK 1 1
құрамға техникалық әсер
етулер саны
ТҚК-2 N2 16 19
ТҚК-1 N1 51 60
КҚК NКҚК 1470 1610
2. Техниалық дайындық коэффициенті αт 0,89 0,88
3. Автобустың жылдық жүрісі, км Lж 73554,8 78117,3
4. Бір жылдағы бір автобусқа КҚК NКҚК ж 323,4 305,9
техникалық әсер етулер саны
ТҚК-1 N1ж 3,52 3,61
ТҚК-2 N2ж 11,22 11,4
КЖ NKж 0,22 0,19
5. Бір жылдағы барлық автобусқаКҚК ∑ NКҚК ж 30723 5506,2
техикалық әсер етулер саны
ТҚК-1 ∑Nlж 334,4 64,98
ТҚК-2 ∑N2ж 1065,9 205,2
КЖ ∑NKж 20,9 3,42
2.4 ТҚК және АЖ бойынша жұмыстың жылдық көлемін есептеу
2.4.1 ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардың еңбек сыйымдылығын анықтау
Автобус паркі бойынша ТҚК және АЖ жұмыстарының көлемі адам-сағаттарда
анықталады және кәсіпорынның КҚК, ТҚК-1, ТҚК-2, АЖ және өзіндік қызмет
жұмыстарының көлемдерінің жиынтығынан құралады. Осы көлемдер негізінде
өндірістік аумақшалар мен аймақтардағы жұмысшылар саны анықталады.
Қалыпты (нормативтік) еңбексыйымдылықтарын таңдау және оларды түзету
[4] әдебиеттің 29 бетіндегі 2.2-кесте бойынша орындалады.
ПАЗ-32054 үшін:
tКҚК(н)=0,7 адам-сағат;
t1(н)=5,5 адам-сағат;
t2(н)=18 адам-сағат;
tАЖ(н)= 5,3 адам-сағат;
Dong Feng үшін:
tКҚК(н)=0,7 адам-сағат;
t1(н)=5,5 адам-сағат;
t2(н)=18 адам-сағат;
tАЖ(н)= 5,3 адам-сағат;
Күнделікті қызметтің есептік еңбексыйымдылығын анықтаймыз [4]:
tКҚК = tКҚК(н)К2К5 Км ;
(2.25)
мұндағы: tКҚК(н) − күнделікті қызметтің қалыпты, яғни
нормативтік
еңбексыйымдылығы, адам-сағ;
Км − еңбексыйымдылығының күнделікті
қызмет
жұмыстарын механикаландыру есебінен
төмендеуін
ескеретін коэффициент.
Бұл коэффициенттің мәні төмендегі өрнектен табылады [4]:
Км = 1 − М100;
(2.26)
мұндағы: М − механикаландырылған әдіспен орындалатын күнделікті
қызмет жұмыстарының үлесі, М=45% (4, 41
бет).
Сонда
Км = 1 − 45100 = 0,55.
Мәндерді (2.25) формулаға қойып, есептейміз:
ТҚК-1 үшін:
t1(ПA3) = 5,5 · 1,25 · 0,90 = 4,95 адам-сағат;
t1 (Dong Feng) = 5,5 · 1,25 · 0,90 = 4,95 адам-сағат.
ТҚК-2 үшін:
t2(ПA3) = 18 · 1,25 · 0,90 = 20,25 адам-сағат;
t2 (Dong Feng) = 18 · 1,25 · 0,90 = 20,25 адам-сағат.
КҚК үшін:
tКҚК(ПАЗ) = 0,7·1,25·0,90·0,55=0,433 адам-сағат;
tКҚК(Dong Feng) = 0,7·1,25·0,90·0,55=0,433 адам-сағат.
ТҚК-1 және ТҚК-2 нің түзетілген еңбексыйымдылықтарын төмендегі формула
жәрдемінде анықтайды [4]:
ti = ti(н) К2К5;
(2.27)
мұндағы: ti(н) − ТҚК-1 және ТҚК-2-нің қалыпты (нормативтік)
еңбек
сыйымдылығы, адам-сағ. Оның мәнін 1
әдебиеттің 29
бетіндегі 2.2-кестеден аламыз.
Ағымдық жөндеу үшін меншікті қалыпты түзетілген еңбексыйымдылығын
төмендегі формула жәрдемінде анықтайды [4]:
tАЖ = tАЖ(н)К1К2К3К4К5;
(2.28)
мұндағы: tАЖ(н) − ағымдық жөндеудің қалыпты (нормативтік) меншікті
еңбек сыйымдылығы, адам-сағ.
Оның мәнін
1 әдебиеттің 29 бетіндегі 2.2-кестеден
аламыз.
Мәндерді (2.28) формулаға қойып, есептейміз:
tАЖ(ПАЗ) = 5,3·1,1·1,25·0,90·1,19·0,90 = 7,02 адам-сағат1000км.
tАЖ(Dong Feng) = 5,3·1,1·1,25·0,90·1,55·0,90 = 9,15 адам-
сағат1000км.
2.4.2 ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардың жылдық
көлемін анықтау
Бір жылдық КҚК, ТҚК-1, ТҚК-2 бойынша жұмыстар көлемі ТҚК санының ТҚК
тің берілген түрінің еңбексыйымдылығының қалыпты (түзетілген) мәнінің
жиынтығымен анықталады [7,8]:
ТКҚК ж = ∑NКҚК ж tКҚК
(2.29)
Т1ж = ∑N1ж t1
(2.30)
Т2ж = ∑N2ж t2
(2.31)
Мәндерді (2.29), (2.30), (2.31) формулаларына қоя отырып,
төмендегілерді табамыз:
ПАЗ-32054 үшін:
ТКҚК ж = 30723 · 0,433 = 13303,06 адам-сағат;
Т1ж = 1065,9 · 4,95 = 5276,2 адам-сағат;
Т2ж = 334,4 · 20,25 = 6771,6 адам-сағат;
Dong Feng үшін:
ТКҚК ж = 5506,2 · 0,433 = 2384,18 адам-сағат;
Т1ж = 205,2 · 4,95 = 1015,74 адам-сағат;
Т2ж = 64,98 · 20,25 = 1315,84 адам-сағат;
Ағымдық жөндеу жұмыстарының жылдық көлемін төмендегі өрнектен табамыз
[7,8]:
ТАЖж = LжAсtАЖ100
(2.32)
Мәндерін формулаға қоя отырып есептейміз:
ТАЖж(ПАЗ) = (73554,8·95·7,02) 1000 = 49053,7 адам-сағат;
ТАЖж(Dong Feng) = (78117,3 · 18 · 9,15) 1000 = 12865,92 адам-сағат;
ТҚК-1 және ТҚК-2 аумақшаларының жұмыс объектісіне еңбексыйымдылықтарын
анықтау кезінде ТҚК-1 кезіндегі 5-7 адам-мин көлемінде алынған деректі
ағымдық жөндеудің қосымша еңбексыйымдылығын және ТҚК-2 кезіндегі 20-30 адам-
минутқа дейінгі қосымша еңбексыйымдылығын ескерген жоқпыз.
ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардың ТҚК-1 және ТҚК-2 жүргізу кезіндегі
дәйектерді есепке ала отырып табылған жылдық көлемі [7,8]:
Т1(АЖ)ж = Т1ж + Тспр(1)г,
(2.33)
Т2(АЖ)ж = Т2ж + Тспр(2)г,
(2.34)
ТАЖ = ТАЖ.ж− (Тспр(1)г + Тспр(2)г),
(2.35)
мұндағы: Тспр(1)ж және Тспр(2)ж − сәйкесінше алынған ТҚК-1 және ТҚК-2
жүргізу кезіндегі дәйекті ағымдық
жөндеудің жылдық
еңбек сыйымдылығы, адам-сағ.
Тспр(1)ж = САЖТ1ж ;
(2.36)
Тспр(2)ж = САЖТ2ж .
(2.37)
мұндағы: САЖ − автобустың жасына тәуелді болатын
дәйекті
ағымдық жөндеудің үлесі: САЖ =
0,15...0,20.
Мәндерді (2.37), (2.36), (2.35), (2.34) және (2.33) формулаларға қоя
отырып есептейміз:
Тсп.рПАЗ(1)г = 0,2 · 5276,2 = 1055,24 адам-сағат;
Тсп.рПАЗ (2)г = 0,2 · 6771,6 = 1354,32 адам-сағат;
Тсп.р Dong Feng(1)г = 0,2 · 1015,74 = 203,15 адам-сағат;
Тсп.р.Dong Feng(2)г = 0,2 · 1315,84 = 263,17 адам-сағат;
ТҚК-1 бойынша жылдық жұмыс көлемі:
Т1ПАЗ(АЖ)ж= 5276,2 + 1055,24 =6331,44 адам-сағат;
T1Dong Feng(АЖ)ж= 1015,74 + 203,17 = 1218,89 адам-сағат;
ТҚК-2 бойынша жылдық жұмыс көлемі:
Т2 ПАЗ(АЖ)ж= 6771,6 + 1354,32 = 8125,92 адам-сағат;
Т2 Dong Feng(АЖ)ж= 1315,84+ 263,17 = 1579,01 адам-сағат;
ТҚК-1 және ТҚК-2 жүргізгенде:
Т ПАЗ(АЖ)´ж=49053,7 - (1055,24 + 1354,32)= 46644,14 адам-сағат;
Т Dong Feng(АЖ)´ж = 12865,92 - (203,15 + 263,17) = 12399,6 адам-
сағат;
Есептеу нәтижелерін 2.4-кестеге енгіземіз.
Кесте 2.4.
Күнделікті қызмет көрсету және КЖ-дің жылдық бағдарламасы
Техникалық ∑жыл ti ti орта Тжыл, Т1жыл
әсер ету адам-сағаәсерін адам-сағат (АЖ
түрлері т ескергенде еске-рілгенде
)
1. ПАЗ-32054
КҚК 30723 0,433 0,433 13303,06 13303,06
ТҚК-1 1065,9 4,95 4,95 5276,2 6331,44
ТҚК-2 334,4 20,25 20,25 6771,6 8125,92
АЖ 20,9 7,02 7,02 49053,7 46644,14
2. Dong Feng
КҚК 5506,2 0,433 0,433 2384,18 2384,18
ТҚК-1 205,2 4,95 4,95 1015,74 1218,89
ТҚК-2 64,98 20,25 20,25 1315,84 1579,01
АЖ 3,42 9,15 9,15 12865,92 12399,6
3. Жалпы еңбексыйымдылық
КҚК 36229,2 – – 15687,24 15687,24
ТҚК-1 1271,1 – – 6291,94 7550,33
ТҚК-2 399,38 – – 8087,44 9704,93
АЖ 24,32 – – 61919,62 59043,74
2.4.3. Жәрдемші жұмыстардың көлемін анықтау және ТҚК пен АЖ
жұмыстарының көлемдерін аймақтарға бөлістіру
ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардан басқа, кәсіпорында жәрдемші жұмыстар
да орындалады, олардың көлемі жылжымалы құрамның ТҚК және АЖ бойынша
жұмыстарының жалпы көлемінің белгілі бір бөлігін құрайды.
Бұл жұмыстардың құрамына өздеріне қызмет ету бойынша жүргізілетін
жұмыстар кіреді. Жәрдемші жұмыстарды кәсіпорын бойынша жуықтап үлестіру [4]
әдебиеттің 42 бетінде келтірілген. Бұл жұмыстардың көлемі жылжымалы
құрамның ТҚК және АЖ бойынша жұмыстарының жалпы жылдық көлемінен 20...30%-
тін құрайды [4]:
Тжж = (0,2...0,3)(ТКҚК.ж + Т1.ж + Т2.ж + ТАЖ.ж)
(2.38)
Мәндерді (2.38) формуласына қойып анықтаймыз:
ТжжПАЗ=0,25· (13303,06 +5276,2+6771,6+49053,7)=18601,14 адам-сағат;
ТжжDong Feng=0,25 ·(2384,18+1015,74+1315,84 +12865,92)=4395,42 адам-сағат
Өзіндік қызмет бойынша жұмыстардың жылдық көлемі жәрдемші жұмыстардың
жылдық көлемінен алынған пайыздық қатынаста орнатылады.
Ірі кәсіпорындарда парктің өзіне қызмет көрсету бойынша жұмыстарын бас
механик бөлімінің (БМБ, (отдел главного механика − ОГМ)) жұмысшылары
орындайды.
Сәйкес келетін аумақшалар жұмыстарының жылдық көлемін анықтау кезінде
өзіне қызмет көрсету жұмыстарының еңбексыйымдылығын ескерген жөн.
ТҚК және АЖ жұмыстарының еңбексыйымдылықтарын түрлері бойынша
үлестіруді [4] әдебиеттің 42-44 беттерінде келтірілген 2.5-кестедегі
нұсқаулар бойынша жүргіземіз. Үлестіру нәтижелерін 2.5-кестеге енгіземіз.
Кесте 2.5.
Еңбексыйымдылықтың түрлері бойынша үлестіру
Жалпы Еңбексыйымдылық, адам·сағат
Жұмыс түрлері еңбексыйым
дылық, %
Автобустар маркасы
ПАЗ-32054 Dong Feng
1 2 3 4
КҚК
Тазалау 45,0 5986,38 1072,881
Жуу 35,0 4656,071 834,463
Сүрту 20,0 2660,612 476,836
БАРЛЫҒЫ: 100,0 13303,06 2384,18
ТҚК-1
Диагностикалық 8,0 422,09 81,2592
Бекіту 50,0 2638,1 507,87
Реттеу 9,0 474,858 91,4166
Майлау – жанармай құю 20,0 1055,24 203,148
Электротехникалық 6,0 316,72 60,9444
Қоректендіру жүйесін баптау 3,0 158,286 30,4722
Шендеуіштік 4,0 211,048 40,6296
БАРЛЫҒЫ: 100,0 5276,096 1015,74
ТҚК-2
Диагностикалық 7,0 474,012 92,1088
Бекіту 48,0 3250,368 631,6032
Реттеу 7,0 474,012 92,1088
Майлау – жанармай құю 10,0 677,16 131,584
Электротехникалық 6,0 406,296 78,9504
Қоректендіру жүйесін баптау 3,0 203,148 39,4752
Шендеуіштік 2,0 135,432 26,3168
Қораптық 17,0 1151,172 233,6928
БАРЛЫҒЫ: 100,0 6771,6 1315,84
АЖ
Бекеттік жұмыстар
Диагностикалық 2,0 981,074 257,3184
Реттеу 2,0 981,074 257,3184
Кесте 2.5. Жалғасы.
1 2 3 4
Бөлшектеп-шашып жинау 28,0 13735,036 3602,4576
Дәнекерлеу-қаңылтырлау 6,0 2943,222 771,9552
Бояу-сырлау 7,0 3433,759 900,6144
БАРЛЫҒЫ: 45 22074,165 5789,664
Аумақтық жұмыстар
Агрегаттық 17,0 8339,129 2187,2064
Слесарлы-механикалық 8,0 3924,296 1029,2736
Электротехникалық 8,0 3924,296 1029,2736
Қоректендіру жүйесінің 1,0 490,537 128,6592
аспаптарын жөндеу
Шендеуішті монтаждау 2,5 1226,3425 321,648
Вулканизациялық 3,0 1471,611 385,9776
Ұсталы-рессорлық 1,5 735,8055 192,9888
Мыстау 1,0 490,537 128,6592
Дәнекерлеу 1,5 735,8055 192,9888
Қаңылтырлау 4,0 1962,148 514,6368
Арматуралау 3,0 1471,611 385,9776
БАРЛЫҒЫ: 55,0 26979,535 7076,256
АЖ БОЙЫНША БАРЛЫҒЫ: 100,0 49053,7 12865,92
Көмекші жұмыстар
Өзіндік баптау 47,0 8742,5358 2065,8474
Көліктік 10,0 1860,114 439,542
Автобустарды қуу 20,0 3720,228 879,084
Материалдарды қабылдау, сақтау 8,0 1488,0912 351,6336
және үлестіру
Үймереттер мен аймақтарды 15,0 2790,171 659,313
тазалау
БАРЛЫҒЫ: 100,0 1864,14 4395,42
3. ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ ПЕН ЖӨНДЕУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
3.1 Техникалық қызметтің тәуліктік бағдарламасын есептеу
Техникалық қызметті ұйымдастырудың қандай түрін қолданудың тиімділігі
қызмет көрсету бекеттерінің санымен анықталады. Бекеттер саны болса әрбір
техникалық қызмет көрсету түрлерінің тәуліктік бағдарламасына тәуелді.
Техникалық әсер етулердің тәуліктік бағдарламасы төмендегі өрнектен
анықталады [9]:
NКҚКт = ∑NКҚКжДажк;
(3.1)
N1т = ∑N1жД ажк;
(3.2)
N2т = ∑N2жД ажк;
(3.3)
мұндағы Дажк – аймақтағы бір жылдағы жұмыс күндерінің саны.
Дпс = 365 күн; ДКҚК= 365 күн; ДТҚК-1= 305 күн; ДТҚК-2= 305 күн деп
алатын болсақ, ТҚК бойынша тәуліктік бағдарлама:
NКҚКт= 36229,2365 = 99;
N1т = 1271,1305= 4,16;
N2т= 399,38305 =1,3;
Тәуліктік еңбексыйымдылық [9]:
ТКҚКт = NКҚКт · tкқк;
(3.4)
T1т = N1т·t1;
(3.5)
Т2т = N2т · t2;
(3.6)
мұндағы: tкқк, t1, t2 – бір КҚК, ТҚК-1 және ТҚК-2 жұмсалатын
еңбексыйымдылық, адам-сағ.
tКҚК = ТКҚКж ∑NКҚКж;
(3.7)
t1 = T1ж∑Nlж;
(3.8)
t2 = T2ж ∑N2ж,;
(3.9)
мұндағы: ТКҚКж = ТКҚК;
T1ж , T2ж − ТҚК-1 және ТҚК-2 -нің АЖ мен бірге
алғандағы жылдық еңбексыйымдылығы.
Мәндерді орнына қоя отырып, аламыз:
tКҚК = 15687,2436229,2 = 0,433 адам-сағ.;
t1 = 6291,94 1271,1 =4,95 адам-сағ.;
t2 = 8087,44 399,38 =20,25 адам-сағ.;
КҚК пен ТҚК-тің тәуліктік еңбексыйымдылығы:
ТКҚКт = 99·0,433 = 42,87 адам-сағ.;
Т1т = 4,2·4,95= 20,79 адам-сағ.;
Т2т = 1,3 ·20,25 = 26,32 адам-сағ.;
3.2 Өндірістік жұмысшылар санын есептеу
Парктегі жұмысшылар құрамына күнделікті қызмет көрсету және ағымдық
жөндеу бойынша атқарылатын жұмыстарды тікелей орындайтын өндірістік
жұмысшылар мен жәрдемші жұмысшылар кіреді. Есептеу кезінде жұмысшылардың
технлогиялық қажетті Рт және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz