Қара малдың көз патологиясын П. П. Гатин-Б. К. Ильясов бойынша емдеудің тиімділігі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 91 бет
Таңдаулыға:

Ф. 7. 15-07

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Ауылшаруашылық ғылымдар жоғары мектебі

«Ветеринариялық клиникалық диагностика

» кафедрасы

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісі

С. Е. Тулеметова

а. ғ. к

«___» 2017 ж

Дипломдық жұмыс

Қара малдың көз патологиясын П. П. Гатин-Б. К. Ильясов бойынша емдеудің тиімділігі

5В120100 - мамандығы «Ветеринарлық медицина»

Орындаған: Бекзатова Айым

Ғылыми жетекшісі: Ильясов Б. К,

в. ғ. д, профессор

Шымкент 2017 ж

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. ӘУЕЗОВ атындағы ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК

УНИВЕРСИТЕТІ

факультет

кафердасы

Мамандығы

^{(мамандықтың аталуы мен шифрі)}

«БЕКІТЕМІН»

Кафедра меңгерушісі

^{(кафедраның атауы)}

^{(каф. меңгерушісінің А. Т. Ә. )}

«___»2016ж.

дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға

ТАПСЫРМА№___

Студент

^{(Т. А. Ә. ) (тобы)}

Жұмыстың (жобаның) тақырыбы

Университет бойыншаж. № бұйрығымен бекітілген

Жұмысты (жобаны) аяқтау мерзімі

Жұмысты (жобаны) орындауға берілген мәліметтер

(ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ)

ТҮСІНДІРМЕ ЖАЗБАНЫҢ МАЗМҰНЫ

№

Р/С

Бөлімдері

Орындалу мерзімі

Кеңесші

№Р/С: 1

Бөлімдері: 2

Орындалу мерзімі: 3

Кеңесші: 4

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

№Р/С:

Бөлімдері:

Орындалу мерзімі:

Кеңесші:

Тапсырманың берілген күні 2012 ж.

Дипломдық жұмыстың (жобаның) ғылыми жетекшісі

^{(қолы) (А. Ә. Т. )}

Тапсырманы орындауға алған студент

^{(қолы) (А. Ә. Т. )}

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТА (ЖОБАДА)

КЕЛІСУ ПАРАҒЫ

Жұмыстың тақырыбы

Топ студенті

^{(А. Т. Ж., қолы)}

Кеңесшілер:

Еңбекті қорғау және тіршілік қауіпсіздігі Экономика және бизнес жоспарлау

^{(ғыл. дәрежесі, атағы, Т. А. Ә. ) (ғыл. дәрежесі, атағы, Т. А. Ә. )}

^{(күні, қолы) (күні, қолы )}

Қоршаған ортаны қорғау Норма бақылау

^{(ғыл. дәрежесі, атағы, Т. А. Ә. ) (ғыл. дәрежесі, атағы, Т. А. Ә. )}

^{(күні, қолы) (күні, қолы )}

Шымкент 2016ж

Аннотация

Дипломдық жұмыстың тақырыбы «Жануарлар кератитінің және патогенетикалық терапиясы. ». Дипломдық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, өзіндік зерттеулерден құралған. Дипломдық жұмыста өзіндік зерттеулерге талдау жасалған, еңбек және тіршілік қауіпсіздігін қорғау бөлімі, қоршаған ортаны қорғау, экономика бойынша бөлім, бизнес жоспарлау, пайдаланылған әдебиеттер тізімі, қосымшалар қарастырылған. Дипломдық жұмыстың аяғында қорытынды және өндіріске ұсынулар жазылған.

МАЗМҰНЫ

Анықтамалар . . . 7

Белгілер мен қысқартулар . . . 8

Нормативтік сілтемелер . . . 9

КІРІСПЕ . . . 10

Негізгі бөлім . . . 15

1. Әдебиетке шолу . . . 15

1. 1 Жануарлардыц себебi мен таралуы . . . 15

1. 2 емдеу және алдын-алу . . . 29

2. Өзiндiк зерттеулер . . . 44

2. 1 Зерттеу материалдары мен әдiстерi . . . 44

2. 2 Зерттеу нәтижелерi . . . 47

2. 2. 1 Iрi қара малдың конъюнктивиальды қапшығының құрамын гельминтологиялық зерттеу . . . 47

2. 2. 2 Ауру iрi қара малдың конъюнктивиальды қапшығының құрамын микробиологиялық зерттеу . . . 48

2. 2. 3. Жануарларды клиникалық және зертханалық зерттеулердiң нәтижелерi . . . 49

2. 2. 4. Iрi қара малының қасаң қабығы мен конъюнктивасының қабыну процессiн 1%-ды тетрациклин жақпа майымен емдеу (1 топ, бақылау тобы) . . . 50

2. 2. 5. П. П. Гатин-Б. К. Ильясовтың новокаин тежеу әдiсiмен және Ветом 1. 1 пробиотигiн ауыз қуысы арқылы беру. (Екiншi топ) . . . 53

2. 2. 6. Iрi қара малының қасаң қабығы мен конъюнктивасының қабыну процесiн П. П. Гатин-Б. К. Ильясовтың новокаин тежеу әдiсiмен

емдеу . . . 55

3. Зерттеу нәтижелерiн талқылау . . . 57

4. Еңбек және тіршілік қорғау бөлімі . . . 62

5. Қоршағанортаны қорғау бойынша бөлім . . . 74

6. Экономикабойынша бөлім . . . 81

7. Бизнес-жоспар . . . 88

. Қорытынды . . . 93

Түйін . . . 93

. Қолданылған әдебиеттер тiзiмi . . . 96.

Анықтамалар

Лептоспироз адам мен жауарлардың арасында кең тараған зооантропонозды инфекциялық ауру.

Лептоспироз індетті сары ауру, иктерогемоглобинурия көбіне жіті түрде өтетін жұқпалы ауру.

Серологиялық диагностика бұл қанда, сүтте, зәрде лептоспирозға қарсы антидененің табылуы болып табылады.

ИФА иммуноферменттік жоғары бағалануы барлық ғалымдардың жиагностикалық жұмыстарында Кең қолданылап келеді. Алғаш рет лептоспироз диагнозын ИФА арқылы 1974 жылы Tripathe et Mansson анықтаған.

Гипериммундық қан сарысуы реакцияға оң нәтиже беретін реакция.

Толық гемагглютинация реакциясы оң нәтиже беретін қан сарысуы.

Лептоспира серотоптарының түрлері - Leptospira Pomona, leptospira tarassovi, leptospira grippotyphosa, leptospira canicola, leptospira icterohaemorrhagiae, leptospira hebdomadis.

Лептоспира түрлерінің штамдары Wijnberg, каширский verdrat-batovia 46, еж 1, van tienen, 3705 москва -v, перепелицин.

Иммунитет организмнің ішкі ортасының түрақтылығын бөгде заттардан, оның ішінде зардапты микробтардан қорғау қабілеті.

Белгілер мен қысқартулар

АҚШ Америка Құрамы Штаттары

ТМД Тәуелсіз Мемлекеттер достастығы

ДСБ Дүниежүзілік денсаулық сақтау бөлімі

ТГАР Толық гемагглютинация реакциясы

МАЛР Микроагглютинация лизис реакциясы

МАР макроагглютинация реакциясы

ЕГР Еріту гемаглютиеация реакциясы

АР аглютинация реакциясы

ИФА иммунноферменттік анализ

ҒЗИ гылыми зерттеу институты

АШМ ауылшаруашылық министрлігі

ҮСҚ үшсірке қышқылы

ДХН Дезоксихолатон

Мин минут

Мл миллилитр

Мг Миллиграм

СМ сантиметр

Мың\л мың литр

Млн\л миллион литр

Л литр

ӘБ әсер бірлігі

Т температура

Т. б. тағы басқа

Нормативтік сілтемелер

Осы дипломдық жұмыста келесі құжаттарға сілтеме жасалған.

МЕМСТ 1770-74 Мөлшерлі лабороториялық шыны ыдыстар. Цилиндрлер, мензулкалар, колбалар, пробиркалар.

МЕМСТ 2. 701-84 КБҚЖ (ЕСКД) Схемалар. Түрлері мен типтері. Орындауға қойылатын жалпы талаптар.

МЕМСТ 16445-78 Комплементті байланыстыру реакциясына қажетті қан сарысуы

МЕМСТ 2. 304-81 КБҚЖ (ЕСКД) Сызбалық шрифттер

МЕМСТ 2. 301 -68 КБҚЖ (ЕСКД) Форматтар.

МЕМСТ 2. 601 -2006 КБҚЖ (ЕСКД) Пайдалану құжаттары.

МЕМСТ 12. 1. 008-76 Еңбекті қорғаудың стандартты жүйесі. Биологиялық қауіпсіздігі

МЕМСТ 2. 104 -2006 КБҚЖ (ЕСКД) Негізгі жазбалар

МЕМСТ 2888-68 Ветеринарлық термометр

МЕМСТ 5962-67 Этил спирті. Техникалық жағдайлар.

МЕМСТ С9147 -80 Лабороториялық ыдыстар және қондырғылар. Шынылы фарфорлы. Техникалық жағдайлар.

МЕМСТ 24861-91 Бір реттік иньекциялық шприцтер.

МЕМСТ 7631 -85 Сапаны бағалаудың оргонолептикалық көрсеткіштері.

МЕМСТ 26678-85 Тоңазытқыштар және мұздатқыштар. Жалпы техникалық жағдайлар.

МЕМСТ 5556-81 Гигроскопиялық медициналық мақта. Техникалық жағдайлар.

МЕМСТ 2. 321-84 КБҚЖ (ЕСКД) Әріатік белгілеу.

МЕМСТ 6709-72 Дистилденген су. Техникалық жағдайлар.

МЕМСТ 20730-75 Қоректік орта (ветеринарлық мақсаттар үшін) техникалық жағдайлар.

МЕМСТ 7636-85 Сынама алу әдістері. Сынаманы зерттеуге дайындау.

МЕМСТ 28085-89 Биологиялық препараттар

МЕМСТ 26668-95 Сынама алу

МЕМСТ 26670-91 Өсіру әдістері.

КІРІСПЕ

Қазіргі кезде Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылық саласының басты мақсаты - ауыл шаруашылық өндірісін дамыту, мал санын арттыру, халқымызды ауыл шаруашылық өнімдерімен қамтамасыз ету, бәсекелестікке төтеп беретін жетістіктерге жету болып табылады.

Бұл мақсаттарды жүзеге асыруда жеткілікті азықты жинау, малды күтіп-бағу, өсіру және азықтандыру, қарапайым да, тиімді технологияларды шаруашылықтарға енгізу үлкен рөл атқарады.

Үлкен жетістіктерге жету үшін көптеген жұмыс атқарылуы қажет. Олардың бірі дені сау мал өсіру және малды аурулардан қорғау. Бұл талаптар ветеринар мамандарымен қадағаланады. Мал шаруашылығын дамыту, оның өнімділігін арттыру және малдың денсаулығын сақтаудың бірден бір кепілі-күнделікті қадағалау мен жоспарлы түрде мал басын арттыру немесе шаруашылық жағдайында белгілі бір ережелерді жоспарлы түрде орындау.

Ауыл шаруашылық малдарын өндіруде кейбір жұқпалы және жұқпалы емес аурулар кеселін тигізуде. Атап айтсақ, солардың бірі қара малдың кератоконъюктивиті.

Қара мал кератоконъюктивиті- мал шаруашылығының дамуының төмендеуіне өз үлесін қосады. Бұның салдарынан мал өнімділігі төмендейді, яғни үлкен экономикалық шығын болуы мүмкін.

Қара мал кератоконъюктивитінің алдын-алуда және оны жоюда ветеринарлық-санитарлық, микробиологиялық, індеттанулық кешенді зерттеулер жүргізіліп емдеу әдістерін қолданған жөн.

Қара мал кератоконъюктивиті себептерін оқып зерттеуге, оның алдын алу шараларын құрастыруға көптеген ғалымдардың жұмыстары арналған

Ауру малдың конъюнктивиалды қапшығының ақпасынан F. Jоnеs ;

Н. Минчев (1958) ; В. Г. Андриасян (30Х1989) ; Е. П. Копенкин (1970, 2000) ; Захаров (1962), М. А. Sа1isbuгу, R. L. Kaswan, J. Braun (1995) және басқалар әртүрлi микробтарды анықтаған: стафилококктар, стрептококктар, протей, iшек таяқшасы, диплококтар, аэробты споратүзушi бактериялар және т. б.

Қара мал кератоконъюктивиті себептерінің арасында едәуір жиі кезедсетіндері А витаминозды, инвазионды және инфекциялық түрлері Г. Ф. Панин, 1953; К. А. Дорофеев, 1954; Р. С. Алахвердиев және Г. С. Ахаев, 1973; А. В. Ляушкин. М. И. Рыков, И. М. Крючков, (1973) . К. А. Фомин (1968) ; П. П. Гатин, Б. К. Ильясов (1970 ж) ; Б. К. Ильясов (2003-2004) .

Жоғарыда айтылғандарды түйіндей келе біз алдымызға екі мақсат қойдық:

Қара мал кератоконъюктивитінің этиологиясы., патогенезін, диагностикасын, алдын алу және оны емдеу әдістері жөнінде деректер көптеген ғалымдардың еңбектерңнде кеңінен байқалады. N. Braun және т. б. ; 1998; H. Billan, А. Маn, 1972; A. Furowtsz, 1976; М. Oka, 1976; R. M. Dodt, 1977; D. N. Slatter және т. б. 1982; G. W. Pugh және т. б. 1986; N. Vamiergaas ) және т. б. 1989; ) және Ресейдегi авторлар жаппай кератоконъюнктивиттiң iндеттiк этиологиясын жақтап, басты рольдi Моракса-Аксенфельд ( Г. Аксанфельд, (1939 ) берген, F. S. Jones және R. B. Little 1924 жылы кератоконъюнктивитпен ауырған iрi қараның конъюнктивиалды ақпасынан диплобацила Могахеllа bоvis-ты анықтады.

Малдәрiгерлiк офтальмологияда емдеу жайында көптеген жұмыстар арналған және қазiргi уакытга әртурлi сипаттағы емдеу әдiстерi ( этиотропты, патогенетикалық, симптоматикалық) ұсынылған. Жануарларды емдеуге ұсынылған әдiстер мен заттардың тиiмдiлiгi шартты-патогендi және патогендi микрофлораның қазiргi антибиотиктерге деген сезiмталдығына байланысты жеткiлiктi мөлшерде тиiмдi емес, сондықтан да өндiрiстiң талаптарына сәйкес келмейдi. Осыған байланысты жаңа препараттар мен емдеу әдiстерiн енгiзу маңызды.

Тақырыптың маңыздылығы . Ауылшаруашылық малдарының барлық көз ауруларының iшiнде кең таралған ауруы конъюнктива мен қасаң қабықтың қабынуы. Бұл тiндердiң, қабақтардың анатомиялық тығыз байланысты болу себебi мен олардың ашық орналасуында болып тұр. Олар сыртқы ортаның жағымсыз факторларына бiрiншi болып ұшырайды. Осының салдарынан кератит және конъюнктивит түрiндегi қабыну продесстерi дамып, бiрақ жиi кератоконъюнктивит ретiнде кездеседi. Бұл ауру жануарлардың көпшiлiгiн зақымдауы мүмкiн, көбiнесе iрi қара малда кездесiп, жаппай кератоконъюнктивиттер деп аталынады. Осы патология үлкен экономикалық шығын әкеледi . Шығын - өнiмдiлiгiнiң азаюынан, төлдердiң өсуiнің баяулауынан, тiрi салмақты жоғалтудан кұралады. Орташа есеппен ауырған малдың 25-30% соқырлыққа ұшырап, ал соншасының көру кабiлетiнiң 50%-ға нашарлауына алып келедi (С. А. Фомин 1968) .

Зертеудiң мақсаты мен мiндетi. Зерттеудiң мақсаты - малдәрiгерлiк тәжiрибеге емдеудiң тиiмдi әдiсiн енгiзу. Осыған байланысты келесiдей мақсаттар койылды:

1. П. П. Гатин-Б. К. Ильясовтың новокаин тежеу әдiсi және Ветом 1. 1 пробиотигiнiң iрi қара малдың дамуы мен барысына әсерiн зерттеу.

2. Iрi қара малдың П. П. Гатин-Б. К. Ильясовтың новокаин тежеу әдiсi және Ветом 1. 1 пробиотигi емдегенде клиникалық, қанның морфологиялық және иммунобиологиялық қасиеттерiн зерттеу.

З. Пробиотиктердiң патогенетикалық терапиямен қолдану кезiндегi емдiк тиiмдiлiгiн жалпы қабылдаған әдiстермен салыстыра отырып анықтау.

4. Зерттеу нәтижесiне сүйене отырып шаруашылыққа ұсыныс жасау.

Зерттеудiң ғылыми жаңалығы. Малдәрiгерлiк офтальмологияда алғашқы рет новокаин тежеумен бiрге пробиотиктер қолданылды. Жануарлардың катаралды және iрiңдi-катаральды кератоконъюнктивитiне клинико-морфологиялық және иммунологиялық сипаттама берiлген. П. П. Гатин-Б. К. Ильясовтың новокаин тежеу әдiсi және Ветом 1. 1 пробиотигiмен емдеу схемасы тәжiрибеден өткiзiлдi.

Жұмыстың тәжiрибелiк маңызы мен қолданысқа енгiзiлуi . Малдәрiгерлiк тәжiрибеде iрi қара малдың емдеуiнiң жетiлдiрiлген және тиiмдi әдiсi ұсьнылған. Алынған мәлiметтер Шәкәрiм атындағы Семей Мемлекеттiк Унивеситетiнiң Аграрлық факультетiнiң малдәрiгерлiк медицина кафедрасының малдәрiгерлiк хирургия пәнi бойынша қолданылуда.

Қорғауға ұсынылатын негiзгi мәселелер:

1. П. П. Гатин-Б. К. Ильясовтың новокаин тежеу әдiсi және Ветом

1. 1 пробиотигiнiң қабынуға қарсы әсерiн тексеруi.

2. П. П. Гатин-Б. К. Ильясовтың новокаин тежеу әдiсi және Ветом

1. 1 пробиотигiнiң терапевтiк тиiмдiлiгiн анықтау.

3. П. П. Гатин-Б. К. Ильясовтың новокаин тежеу әдiсi және Ветом

1. 1 пробиотигiмен емделген iрi қараның қанына морфологиялық және имунобиологиялық көрсеткiштерiн зерттеу.

1 Негізгі бөлім

Әдебиетке шолу

1. 1. Жануарлардың себебi мен таралуы.

Кератоконъюнктивит-көздiң коньюнктивасы мен қасаң қабығының қабынуымен сипатталатын көздiң ауруы. Анатомиялық тығыз байланысты болғандықтан, бұл тiндер бiр уақытта зақымдалынып, ауру әртурлi түрде және қабыну ауыртпалығында кездеседi. Кератоконъюнктивит жануарларда жиi кездеседi және жаппай қасиетте болып, iрi қара мал басының 50-70% дейiн зақымдайды (М. Богданов, 1927; (1) М. В. Плахотин (2, 3, 4, 5 ) және басқалар,, 1966; В. А, Черванев (6), 1995, 1998; Е. П. Копенкин, (7) 2000; А. А. Габбасов(8) 2000; С. М. Воробьев (9), 2001; И. А. Золочевский (10), 2002; И. З. Зарипов, 2002) (11) .

Жаппай кератоконъюнктивитер iндеттi ( риккетциялық диплобацилярлық,

хладимиозды, герпесвирустық және т. б. ) инвазиялық ( телязиоз ), аллергиялық және авитаминоздық деп бөлiнедi.

Ірi қара малдың iндеттiк кератоконъюнктивитiн А. Березов (12)

(1890), В. Бенкевич (13) (1900), А. Башкирцев (14) (1901), Богданович К.

М. (15) (1902), Малыгин (16Х1938 ), К. Выржиковский (17) 1893 жылы

бұл ауруды «Жылқы мен iрi караның жаппай көз ауруы, ал А. Нифонтов

(18) 1933 жылы « Ірi қараның iндеттi кератитi» деп атаған.

Шетелдiк әдебиетте iндеттi кератоконъюнктивиттi бiрiншi болып Т. S. Вilling (19) сипаттаған (1889) . Бұл патология көптеген елдерде байқалынған және зерттелiнген (J. Х. Соlеs (20), 1936; Е. М. Ваldwin (21), 1945; J. В. Неnson (22) жэне В. S. Соорег, 1960 (23) ; J. Dimiс (24), i960; LА. Sуkеs (26), 1962; Х. Кitа (26), 1975; F. L. Janawski, М. Ваnburа (27), 1976)

Көптеген жылдар бойы зерттеулер аурудың себебiн анықтауға бағытталды. Аурудың аталуына этиологиялық фактормен байланысты деп осы аурумен айналысқан авторлар тұжырымдаған. Көптеген зерттеушiлер кератоконъюнктивиттi кең таралған және инфекциялық офтольмопатия деп анықтаған. Көптеген уақыт бойы кератоконъюнктивиттiң өзiндiк қоздырғышы соңғы уақытқа дейiн аныталмаған болатын. (Е. П. Копенкин (7), 2000) . Ауру малдың конъюнктивиалды қапшығының ақпасынан F. Jоnеs (28) ; Н. Минчев (29) (1958) ; В. Г. Андриасяч (30Х1989) ; Е. П. Копенкин (1970, 2000) ; Захаров (31) (1962) ; М. А. Sа1isbuгу, R. L. Kaswan, J. Braun (32) (1995) және басқалар әртүрлi микробтарды анықтаған: стафилококктар, стрептококктар, протей, iшек таяқшасы, диплококтар, аэробты споратүзушi бактериялар және т. б. J. АIIеn (33) (1918) ауру малдың жасымен батырылған тампон арқылы сау малдың конъюнктивиалды қапшығына енгiзу арқылы аурудың таралуын дәлелдеген. А. В. Макашев (34) есептеуi бойынша аурудың себебiне бiр ғана қоздырушы ғана емес, бiрнеше коздырушы себеп болады, Н. И. Красаин (35) (1948) байқауы бойынша « . . . бактериялы этиологиялы жаппай кератиттер, iрi караның жеке ауру ретiнде кездеспейдi» . Ол жаппай кератоконъюнктивиттiң себебi:гельминт-телязий деп есептеп, ал көз ақпасын зерттеу кезiнде табылған микроорганизмдердi оның ойынша секундарлы рольде болып, қабыну процесiн асқындыратын фактор деп есептеген.

Шетелдiк көптеген авторлар ( N. Braun және т. б. ; (36) 1998; H. Billan, А. Маn, 1972; A. Furowtsz, (37) 1976; М. Oka (38), 1976; R. M. Dodt (39), 1977; D. N. Slatter (40) және т. б. 1982; G. W. Pugh және т. б. (41) 1986; N. Vamiergaas (42) және т. б. 1989; ) және Ресейдегi авторлар жаппай кератоконъюнктивиттiң iндеттiк этиологиясын жақтап, басты рольдi Моракса-Аксенфельд ( Г. Аксанфельд (43), 1939 ) берген, F. S. Jones және R. B. Little (44) 1924 жылы кератоконъюнктивитпен ауырған iрi қараның конъюнктивиалды ақпасынан диплобацила Могахеllа bоvis-ты анықтады. Бұл қоздырғышты сау бұзаудың конъюнктивиальды қапшығына енгiзгенде конъюнктивиттi тудырды. Бұл микроорганизмдер ауру малдың мұрын ақпасынан да табылған. Е. М. Baldwin (45) (1945) сау малдың көздерiн бактериологиялық зерттеу барысында Могахеllа bovis-ты анықтамаған. Морфологиялық құрылысы ұзындығы 2 және енi 0. 4-0. 5 мк болатын, қысқа және шеттерi дөңгеленген грам терiс таяқша. 3ақымдалған кездiң боялған жұғындысында жеке немесе қысқаша тiзбекпен орналасады. Таяқша қанды агарда культивацияланып, жартылай мөлдiр колиниялар болып өседi (В. S Соорег, (45) 1960; J. В. Неnsоn (46) және т. б. 1960 ) Өсiрiлетiн ортада микроорганизмдердiң өсуi кезiнде екi формасы: гемолитикалық және гемолитикалық емес түрi анықталған (G. W. Pugh, D. E. Hugnes 1968) . Зерттеушiлер мезгiл сайын эксперементтi түрде туғызып отырды, Могахеllа bоvis-тiң таза өсiндiсiн сау iрi қараның конъюнктивиалды қапшығына енгiзу аркылы (Е. М. Ва1dwin, 1945; B. S. Соорег, 1960; J, В. Неnsоn, L. С. Grumbles, 1960) . Жануарларды осы әдiспен зақымдау барысында iндеттi кератоконъюнктивитке сәйкес келетiн зақымдау пайда болған (J. В. Непsоп 1960) . Бiрақта басқа тәжірибеде Могахеllа bovis-тiң таза өсiндiсiнiң бiрнеше түрiнiң инокулятымен iрi қараны зақымдағанда инфекция дамымаған. (Н. Fагlеу. 1950) . Тәжiрибелiк негiзде диплобациллярлы кератоконъюнктивиттiң дамуы ультракүлгiн сәуленiң әсерi анықталған. D. Е. Hugnes және т. б., 1965, 1968; G. W. Pugh, D. E. Hughes 1968) . Бес жыл бойы далалық тәжiрибе барысында табындағы ауру мал санының анықталуы мен табиғи ультракулгiн сәуленiң қарқындығы арасында жағымды корреляция анықталған(D. E. Hughes және G. W. Pugh, 1970) .

Бұл мәлiметтердi ескере отырып, iрi қара малдың бактериологиялық этиологиялы індеттiк себебi Моrахеllа bovis-пен күннiң ультракүлгiн сәулесi патологиялық әсерi деп табылды. Бiрақта iрi қараның диплобациллярлы кератоконъюнктивиттiң сезiмтал жануарларға экссудат немесе закымдалған көзден ақпа арқылы, табиғи таралуы жолдары көп уакытқа дейiн шешiлмеген болатын. G. W. Pugh және т. б. (1986) бұл аурудың негiзгi тасымалдаушысы Мusса autumnalis шыбыны анықталды. Басқа авторлар (К. Е. Кореску және т. б. 1986) жанасу арқылы таралатындығын көрсеттi. Кейбiр iрi қара мал даралары жыл айлары кезiнде қоздырғыштың тасымалдаушысы болуы ықтимал. Көктем және күз айларында далалық және бөлмелiк шыбындар зақымдалған кезден жастық сұйықтықты жеп, одан кейiн сау малға қонып микроорганизмдердiң механикалық тасымалдаушысы болады. Сонымен қатар тасымалдаушы фактор болып мұрын ақпасы болуы мүмкiн.

Конъюнктивиалды қапшықтан шайылыған экссудат, экскреттер және бактериялар мұрын-жастық канал арқылы мұрын қуысына түседi. Зақымдалған тамшылар катты тыныс алғанда және жөтелгенде ауаға таралып басқа жануарлардың көзiне түседi. Қасыну және басқа малдарды сүзу инфекцияның таралу жолы бола алады. А. Ф. Русинов (1987) iндеттi кератоконъюнктивит, тек сыртқы ортаның жағымсыз әсерiмен (ультракулгiн сәулемен сәулелендiру, құрғақ және ыстық ауа райы, жел, шаң және т. б. ) конъюнктива мен қасаң қабықтың резистентiлiгiнiң төмендегенде Могахеllа bovis-тың дамуына жағдай туындайтындығын анықтаған. Ол сонымен қоса Моrахllеа bovis басты рольге ие болып, секундарлы инфекцияны тудырады. Конъюнктивиалды қапшықтағы шартты-патогендi микрофлора iндеттiк процесстi асқындырып, iрiңдi қабынуды тудырады.

Г. Б. Деггяров (47) , К. Ф. Петров жене Ф. Л. Гаджибалиев (1965) iндеттi кератоконъюнктивит лептоспирозбен ауырған iрi қара мен жылқыда дамитындығын анықтаған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.