Батыс Қытай Батыс Еуропа жол дәлізі Қазақстан үшін маңызы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе3

1. Батыс Қытай Батыс Еуропа жол дәлізі Қазақстан үшін маңызы4

2 Транзиттік жүйенің мәні және Қазақстан Республикасы үшін маңызы. 5

3 Қазақстанның транзиттік мүмкіндіктері6

Қорытынды8

Кіріспе

Қазақстан Президенті Н. Ә. Назарбаевтың «Ұлт жоспары - қазақстандық арманға бастайтын жол» атты мақаласы - Қазақстанның дағдарысты еңсеруіне бағытталған, бүкіл қоғам өмірі мен ұлттық экономиканың жаңаша даму жолдары кешенді қарастырылған бағдарламалық құжатқа тең. Елбасымыздың жаңа Ұлт жоспарында еліміздің көлік-транзит логистикалық әлеуетін арттыруға баса назар аударылып отыр [1] . Еуразия кіндігінде орналасқан Қазақстан қазіргі заманғы көліктік инфрақұрылымды қалыптастыру мен дамытуды жүйелі түрде іске асыруда. Жалпы, Қазақстан тарихына шолу жасасақ геосаяси жағдайына байланысты қасиетті қазақ жері ғасырлар бойына тоғыз жолдың торабын, түрлі бағыттағы керуен жолдарын тоғыстырған. Алтай мен Атыраудың арасында жатқан кең-байтақ қазақ жері Шығыс пен Батыс өркениеттерін тоғыстырып, ұлы дала арқылы қазіргі заманғы халықаралық қатынастарға негіз болған Ұлы Жібек жолы өткен. Ал бүгінгі таңда Еуразия құрылығының көп елдеріне, ірі көліктік тораптары мен терминалдарына жол ашатын автомобиль және темір жолдардың Еуропалық және Азиялық аумақтық жүйелеріне белсенді интеграция процесі жүруде. Бұл процесте Қазақстанның алар орны мен атқаратын рөлі ерекше. Осыған байланысты мемлекет басшысының ұлт жоспарында «көлік тасымалдары жүйесі мен транзитті дамыту мақсатында, «Нұрлы жол» Мемлекеттік бағдарламасында қаралғандай, республикалық маңыздағы 7 мың шақырымнан астам автомобиль жолдары қайта жаңғыртылатын болады» деп көрсетілген. Сонымен қатар, Қазақстанды халықаралық көліктік-коммуникациялық ағындарға интеграциялау мақсатында мультимодальды «Еуразиялық трансқұрлықтық дәлізін» құру бойынша жоба басталды.

Қазақстан Президенті Н. Ә. Назарбаев саяси-экономикалық интеграцияның идеялық генераторы ретінде әлемге танылған саясаткер. Ұлт көшбасшысы 2007 жылы Қазақстанның ашық теңіз жолдарынан алыстығын кемшілікке емес, керісінше, тиімді ерекшелікке айналдыруды көздеп, еуразиялық көліктік қатынастарды нығайтатын Шығыс пен Батыс, Оңтүстік пен Солтүстік арасында транзиттік тасымалдың оңтайлы жолы ретінде «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» транзиттік көлік дәлізін салуды ұсынған болатын. Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты 2007 жылғы 28 ақпандағы ел халқына арнаған Жолдауында «Батыс Қытай-Батыс Еуропа» автожолын салу туралы Қазақстан Үкіметіне нақты тапсырма берді: «Үкімет жарты жылдың ішінде халықаралық маңызы бар негізгі автожолдарды халықаралық стандарттарға сәйкес келтіруге қажетті стратегия әзірлеуі керек. Сонымен қатар көлік-логистикалық кластерді дамыту ауқымында Батыс Еуропаны Батыс Қытаймен жалғастыратын Қазақстанның аумағы арқылы өтетін автомобиль жолы салынуға тиіс» [2] .

1. Батыс Қытай Батыс Еуропа жол дәлізі Қазақстан үшін маңызы

Жаңа жібек жолы (Еуразиялық керуен көпірі) - Қытайдан құрлық арқылы Еуропаға жолаушылар мен жүк тасымалын қамтамасыз ету үшін Қазақстан, Қытай, Ресей және басқа елдермен бірлесе ұсынылған жаңа панеуразиялық транспорттық жүйе концепциясы (болашақта - континентаралық) . Бұл транспорттық бағытқа континентаралық темір жолы кіреді - ол, біріншісі Ресей арқылы өтетін транссібірлік магистраль болса, екіншісі Қазақстан арқылы өтетін Еуразиялық континенталдық көпір. Әлемдегі ең ұзын Қытай мен Германияны жалғастыратын бұл темір жолды жүріп өту уақыты 15 күн, бұл дегеніміз Суэцк каналы арқылы жүретін теңіз жолынан екі есе жылдам болып отыр[2] .

Жаңа жібек жолы идеясы б. з. д. ІІ ғасырдан б. з. орта ғасырларына дейін негізгі сауда жолына айналған ежелгі Ұлы жібек жолының тарихи мысалына негізделе отырып ұсынылған. Заманауй жаңа жібек жолы жаңа әлемдегі Қытайдың даму стратегиясының негізгі бөлігі болып табылады. Жаңа жібек жолы тек Еуразия орталығынан бастау алатын ең жылдам, әрі қолайлы транзиттік бағыттардың негізін салып қана қоймай Қытайдың ішкі аудандарындағы және көрші елдердердің экономикалық дамуын күшейтеді, сонымен қатар қытай тауарларының жаңа нарықтарын құруға мүмкіндік береді (2007 жылдың қараша айының көрсеткіштері бойынша Азиядан Еуропаға тасымалданатын 600 млрд. доллар тауардың 1% құрлық транспоттарымен тасымалданған) . Бұл Қытайдың «Жаңа жібек жолын» тек Шығыс пен Батысты байланыстыратын транспорттық бағыттағы ежелгі жібек жолының баламасы ретінде ғана ұсынып отырған жобасы ғана емес, сонымен қатар ең біріншіден Орта Азияның және Еуразияның тауарлық, экономикалық моделінің ауқымды өзгерістеріне әкелетін новаторлық идеясы болып табылады. Қытайлар бұл концепцияны - «бір белдеу - бір жол» деп атайды. Ол өзіне соңында жер бетін түгелдей белдеулейтін көптеген инфраструтуралық жобаларды біріктіреді. Бұл бүкіл әлемдік транспорттық жүйе дәлізі Автралия мен Индонезияны, Орта және Шығыс Азияны, Таяу шығысты, Еуропаны, Африканы байланыстырып, Латын Америкасы арқылы АҚШ-пен жалғастырады. Жаңа жібек жолы жобасы темір жолдар мен тас жолдар, теңіз және әуе жолдары, электр желілері мен құбыр жолдары және басқа да керекті инфраструтураларды қамтиды. Жаңа жібек жолы қарапайым бағалаудың нәтижесінде Жер бетін мекендейтін халықтың жартысынан көбін - 4, 4 миллиард адамды өз белдеуіне біріктіреді.

Еуразиялық құрлық көпірінің аталмыш кеңеюіне Иран, Индия, Мяньма, Тайланд, Пакистан, Непал, Афганистан мен Малайзияны, Оңтүстік-Шығыс Азиянының басқа да аудандарын және Кавказды (Азірбайжан, Грузия) трансконтиненталдық желісін байланыстыратын темір жол бағыттарының құрылысы кіреді. Бұл бағыттарға Босфор бұғазы астындағы Мармарай тоннелі, Каспий теңізі арқылы поромдық өткізулер мен Солтүстік-Оңтүстік дәлізі кіреді. Біріккен ұлттар ұйымы Еуразиялық құрлық көпірінің одан әрі кеңеюіне Трансазиялық темір жолдары жобасын ұсынды (қазіргі уақытта 2 нұсқасы дайын) .

Жаңа жібек жолы мен Теңіз жібек жолдары бойында жатқан елдердегі инфраструтуралық жобалардың дамуы мен қытай тауарларының жеткізілуі үшін 2014 жылдың желтоқсанында «Жібек жолы» инвестициялық қоры құрылған болатын.

2015 жылы 8 мамырда РФ президенті В. Путин мен ҚХР төрағасы Си Цзиньпинмен Ресей мен Қытайдың ЕАЭК пен «Жібек жолы» экономикалық белдеуі тарнсеуразиялық сауда-инфраструтуралық жобасы аясындағы бірлескен ынтымақтастық жобасына қол қойылған болатын. 2015 жылдың 13 маусымында Ресей территориясы арқылы өтетін әлемдегі ең ұзын Харбин - Гамбург темір жол жүк бағыты іске қосылған болатын.

Ежелгі Жібек жолын қайта жандандыру идеясы еуроазиялық кеңістіктегі жаңа интеграциялық үдерістер тұжырымдамасы ретінде ұсынылған болатын. Бұл жоспар Ұлы Жібек жолы бойымен сауда дәліздерін салуға бағатталған. Оны жүзеге асыру Еуразияның геоэкономикалық картасын қайтадан қарауға алып келеді[3] .

«Ежелгі Жібек жолын қайта жандандыру экономикалық, әлеуметтік дамуға, саяси тұрақтылыққа негіз болып, ақыр аяғында осы жолдың бойында орналасқан елдердің қарыштап дамуына, бейбіт өмір сүруіне алып келеді», - деген еді ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Астанада өткен Азия даму банкі басқару кеңесінің отырысында.

Бұл идеяның қолдаушысы ретінде Қытай Халық Республикасының төрағасы Си Цзиньпин де өз пікірін білдірді. Естеріңізге сала кетейік, Қытай көшбасшысы 2013 жылы қыркүйекте Қазақстанға жасаған ресми сапары барысында «Назарбаев Университетінде» сөз сөйлеген болатын. Мемлекет басшысы Ұлы Жібек жолы бойымен экономикалық дәлізді бірігіп салуды ұсынған еді.

2 Транзиттік жүйенің мәні және Қазақстан Республикасы үшін маңызы.

3 Қазақстанның транзиттік мүмкіндіктері

Қазақстан Республикасының геополитикалық, яғни Еуропа мен Азия, сонымен қатар Ресей мен Қытай арасындағы транзиттік көпір рөлі оның еуразиялық континенттің ортасында орналасуымен анықталады. Ол Еуропа мен Азияның қосылған жерінде орналасуына байланысты азиялық елдерге Ресей және Еуропаға географиялық альтернативасы жоқ құрлық транспорттық байланысын қамтамасыз етуде айтарлықтай транспорттық потенциалға ие. Қазақстан территориясы арқылы өтетін транзиттік дәліздердің басты артықшылығы арақашықтықтың айтарлықтай қысқаруында болып отыр. Еуропа мен Қытай арасындағы жүк тасымалы Қазақстан арқылы жүрсе, теңіз жолымен салыстырғанда арақашықтықты екі есе қысқартса, Ресей территориясы арқылы өтетін транзитке қарағанда 1000 км қысқарады. Қазақстан Республикасы сырқы сауда тепе-теңдігіндегі елеулі қайта бағдарлауларды жүргізуге қажетті потенциалға ие. Бұл потенциал, ең алдымен елдің ерекше транзиттік мүмкіндіктеріне негізделген: Қазақстан Республикасы территориясы орналасуы негізгі макроэкономикалық полюстер - Еуропалық Одақ елдері мен Азиялық-Тынық мұхит аудандары, Америка мен Еуразия арасындағы жүк тасымалы легі үшін қолайлы құрлық көпірі қызметін атқарады; транзиттік жүктердің жеткізілуінде уақытты үнемдейді.

Трансконтиненталдық магистральдарды құру әлемдік сауда айналымына тиімді болып табылады. Еуропалық Одақ елдері мен Азиялық-Тынық мұхиты аудандары арасында жыл сайын 6 млн. контейнерлер айналымда жүреді. Қазір бұл лектің негізгі бөлігі (98%) Қазақстан территориясынан тыс шет ел порттары арқылы теңіз флотымен тасымалданады. Соған қарамастан Азиялық-Тынық мұхиты аудандарынан Еуропаға шығатын транзиттік жол теңіз жолына қарағанда айтарлықтай қысқа. Қазақстанның басты бәсекелік басымдылығы - басқа бірдей жағдайларда жүк жеткізу уақытының айтарлықтай қысқа болатыны. Бұл жағдай Қазақстан арқылы өтетін транзит Қытай-Еуропа бағытындағы жүк тасымалының күмәнсіз өсуіне болжам жасауға мүмкіндік береді. Қазақстан территориясы арқылы негізгі үш транзиттік бағыт өтеді: