Параметрі бар есептерді шығаруда геометриялық әдісті қолдану
Параметрі бар есептерді шығаруда геометриялық әдісті қолдану
Білім өркениеттіліктің әрі өлшемі, әрі тетігі болып табылатындықтан кез келген мемлекеттің рухани және әлеуметтік дәрежесі білім деңгейіне байланысты бағаланады.
Жан-жақты үйлесімді, өркениетті елдің ұрпағын тәрбиеленіп өсуі бүгінгі мемлекеттің алдына қойылған мақсат, міндеттерінің бірі. Бұл мақсат әрбір орта мұғалімімен бүгінгі заман талабына сай оқыту әдістемесін күннен күнге жетілдіре түсуін талап етеді. Осы талаптың орындалуы оқу бағдарламасындағы әрбір пәннің әр тарауының әр тақырыбын оқушы санасына жететіндей етіп оқытқанда ғана орындалады. Олай болса, ұрпақты жеке тұлға етіп тәрбиелеуге математика пәнінің де алатын орны зор.
Математиканы оқытудағы басты мақсаттарға жетуге есеп - басты қызметші болып табылады. Есептің негізгі: оқыту, тәрбиелеу, дамыту және бақылау болып табылады. Барлық есептер оқыту міндетін математикалық білім алады. Шығару біліктілігі қалыптасады, дағдыға ие болады, яғни математикалық білім деңгейі жоғарылайды. Көбнесе әр есеп өзінің мазмұны арқылы тәрбиелік міндетін атқарады. Мысалы, қоғамның дамуының әртүрлі кезеңдеріне байланысты, есеп мазмұны да өзгеріп отырады. Бір кезеңдерде есептер жинағы көпестердің сауда - саттығында, тағы сол сияқты мазмұнда болды. Қазіргі оқулықтарда есеп мазмұны оқушылардың жоғарғы маральдық қасиеттерін қалыптастыруға, ғылыми көзқарастарын дамытуға, инернационалдық және патриоттық рухта тәрбиелеуге негізделген. Жалпы келешек ұрпақты есеп мазмұны арқылы ғана тәрбиелеп қоймай, оларды есеп шығаруды үйретуге тәрбиелеу болып саналады. Есеп шығару,сөйлеу мәдениетіне, мінез - құлықтың қалыптасуына, табандылыққа, шыншылдыққа, бастаған істі аяғына дейін жеткізуге, қиындықты жеңе білугетағы сол сияқты қасиеттерінің тәрбиеленуіне ықпал тигізетіні анық.
Бұл жұмыс геометриялық есептерді шешу жолдарының әр түрлі әдістеріне: алгебралық және тригонометриялық теңдеулер құру арқылы шығаруға арналады.
Геометрия - бізді қоршаған әлемдегі кеңістіктік формаларды модельдеп қана қоймай, олардың қасиеттерінің арасындағы логикалық байланыстарды орнататын математиканың бөлімі. Оқушыларды геометрияға оқыту олардың көптеген мамандықтар-ды меңгеруге қажетті математикалық және практикалық іс-әрекеттер дағдыларын дамытуға көмегін тигізеді.
Математиканың өзекті мәселелерінің бірі - білім алушылардың логикалық ойлауын дамыту, алған білімдерін тиімді қолдануға бағыттау, математикаға қызығушылықты арттыру. Білім беру туралы заңында пәнаралық байланысқа көңіл бөлу қажеттілігі айтылған. Сондықтан математиканың ішкі және басқа пәндермен байланыстарына ерекше көңіл бөлу қажет. Математиканың ішкі байланысы ол - алгебра және геометрия курстарының арасындағы байланыс. Геометрия фигураларының аудандарын, қабырғаларын, бұрыштарын және т.б. табуға байланысты кейбір есептерді шешкенде алгебраның геометриямен байланысын байқаймыз.
Орта мектептерде геометрияны оқытудың аса маңызды міндеттерінің бірі - кеңістік жөніндегі түсінігін жан-жақты дамыту, сондай-ақ кеңістіктегі объектілерді ойша көз алдына елестетіп, оларға әр түрлі амалдар қолдана білу дағдысын қалыптастыру болып табылады. Дайын формулалардың көмегімен кеңістіктегі фигуралардың толық бетін, көлемін оңай есептегенімен, кейбір білім алушылар кеңістіктегі жай фигуралар арасындағы қатынастарды анықтауда қиналады. Білім алушылардың кеңістік жөніндегі түсінігін дамытуда стереометриялық салу есептерінің де маңызы зор.
Академик А.Н. Колмогоров айтқандай Инженерлер мен техниктерге жұмыс барысында математика қажет. Алгебралық формулалар немесе геометрияның ұғымдары әрбір шеберге немесе тәжірибелі жұмысшыға өте қажет. Сондықтанда жалпы орта мектептерде оқушылар оқыту барысында алған білімін, дағдыларын, біліктілігін іс жүзінде қолдана білу керек [1].
Мектепте геометрияны оқытуда геометриялық есептерді шешуде дәстүрлі әдістерді қолдану әдістемесінің бағыттары төмендегідей:
1. Күнделікті сабақ барысында өтіліп жатқан материалды тереңдетуге ықпалын тигізетін ізденушілік, қызғушылықты талап ететін әдістерді қолдану, күрделілігі жоғары есептерді енгізу.
2. Жоғарғы сынып оқушыларына арнайы курстарда геометриялық есептерді алгебралық теңдеулер мен теңсіздіктерді, тригонометрияны, координаталар әдістерін қарастыру - бұл балалардың математикаға деген қызығушылығын арттыру, геометриядан олимпиядалық есептерді шығару, математикадан тереңдетілген жоғарғы оқу орындарына түсу, ғылыми - практикалық, ғылыми-теориялық конференцияларға қатысу.
3. Бір есептің өзі бірнеше әдістермен шешілуі мүмкін. Осы әдістің бәрін қатыстырып тиімді әдісті таңдай білуге үйрену, алған білімдерін қандайда бір жағдайларға қолдана білуге, есепті шешудің ұтымды, жеңіл, тапқыр жолдарын табуға бейімдеу және тұлғаны дамыту.
Геометрия есептерін шешудің кезеңдерін білу оқушылар үшін аса маңызды дағдылардың бірі. Есептерді шешу процесі келесі кезеңдерден тұрады.
1.Есептің шартын түсіну: а) есепті талдау: б) есеп шартын схема түрінде жазу. Есепті талдағанда оның шарты қандай, онда қандай талап қойылған (не берілген, не белгілі, есеп шарты неден тұрады?) екені анықталады. Есеп шартын схема түрінде жазғанда оның сызбасы қоса қарастырылады, осы талдаудың нәтижесінде есеп шартындағы ең керекті, таныс элементтер ескеріліп, олар қысқаша жазылады. Есепті талдау мен оның сызбасын және шартын схема түрінде қысқаша жазу - есепті шешу үшін жоспар іздеудің негізгі құралы болып табылады. Есепті талдай келе осы есепке қандай мөлшерде теориялық білімнің қажет болатындығы анықталады.
2. Есеп шешімін іздеу - есепті шешудің тәсілін іздеу - бүкіл процестің негізгі бөлігі. Бұл кезенде ең алдымен берілген есептің түрі (типі), яғни оның дәлелдеуге, есептеуге не геометриялық түрлендіруге берілгені анықталады, осыған орай есепті шешу тәсілі ізделеді. Есеп шартында берілген элементтер мен іздеуге, анықталуға тиісті белгізсіздер арасындағы байланыс ізделеді. Есеп шешімін іздеуде бір-бірімен тығыз байланысты мынадай екі жақты мәселені анықтайды: а) белгілі теориялық білімді шешіглуге тиісті есеп шартына сай түрлендір: б) есеп шартын белгілі теориялық фактілерге сәйкес және оларға байланысты түрлендіру. Бұл арада теориялық білім дегеніміз математикалық ұғымдар мен олардың анықтамалары, теоремалар және математикадағы негізгі әдістер (координаттар әдісі, векторлық әдіс, геометриялық түрлендірулермен теңдеулер құру әдісі және т.б.).
3. Жоспарды іске асыру. Бұл арада шешу идеясы табылып, есеп шешіледі.
4. Шешілген есепті талқылау: а) есеп шешімін тексеру; б) есепті зерттеу; в) есеп шешімін әр түрлі параметрлер мен байланыстар бойынша талдау [2].
Есептің шешілуінің және оған қолданылған әдістер мен теориялық негіздеулердің дұрыс екенін, ол шешім есеп шартының барлық талаптарын қанағаттандыратынын білу үшін оны тексеру керек. Есепті зерттеу келесі мәселелерді анықтауы керек: қандай шарт орындалғанда есептің шешімі бар; қандай шарт орындалғанда есептің жалпы шешімі жоқ болады?
Есептің шешімін талдау мынадай мәселелерге жауап береді. Есепті шешудің бұдан басқа ең тиімді жолы жоқ па? Есепті жалпылауға бола ма? Осы есептен қандай қорытындылар жасауға болады? Осы есептен қандай қорытындылар жасауға болады? Есепті шешу процесінің құрылымы ең алдымен есептің сипатына, есеп шығарушының қандай біліммен, білікпен, дағдымен қаруланғанына тікелей байланысты.
Мысалы, геометриялық фигураның өлшемін білдіретін параметрдің қандай мәнінде (биіктік, қабырғасының ұзындығы, бұрыш, аудан, көлем, периметр және т.б.) деп келсе, ал екінші сипаттамасы белгілі бір шарттарды (өзара тең, ең үлкен немесе ең кіші болады, берілген аралықта жатады және т.б.) қанағаттандырады. Алгебралық параметрлі геометриялық мазмұнды есептерді шешу жолдарын қарастырайық.Есеп №1. Теңбүйірлі үшбұрыштың периметрі Р, ал бір қабырғасының ұзындығы а-ға тең. ... жалғасы
Білім өркениеттіліктің әрі өлшемі, әрі тетігі болып табылатындықтан кез келген мемлекеттің рухани және әлеуметтік дәрежесі білім деңгейіне байланысты бағаланады.
Жан-жақты үйлесімді, өркениетті елдің ұрпағын тәрбиеленіп өсуі бүгінгі мемлекеттің алдына қойылған мақсат, міндеттерінің бірі. Бұл мақсат әрбір орта мұғалімімен бүгінгі заман талабына сай оқыту әдістемесін күннен күнге жетілдіре түсуін талап етеді. Осы талаптың орындалуы оқу бағдарламасындағы әрбір пәннің әр тарауының әр тақырыбын оқушы санасына жететіндей етіп оқытқанда ғана орындалады. Олай болса, ұрпақты жеке тұлға етіп тәрбиелеуге математика пәнінің де алатын орны зор.
Математиканы оқытудағы басты мақсаттарға жетуге есеп - басты қызметші болып табылады. Есептің негізгі: оқыту, тәрбиелеу, дамыту және бақылау болып табылады. Барлық есептер оқыту міндетін математикалық білім алады. Шығару біліктілігі қалыптасады, дағдыға ие болады, яғни математикалық білім деңгейі жоғарылайды. Көбнесе әр есеп өзінің мазмұны арқылы тәрбиелік міндетін атқарады. Мысалы, қоғамның дамуының әртүрлі кезеңдеріне байланысты, есеп мазмұны да өзгеріп отырады. Бір кезеңдерде есептер жинағы көпестердің сауда - саттығында, тағы сол сияқты мазмұнда болды. Қазіргі оқулықтарда есеп мазмұны оқушылардың жоғарғы маральдық қасиеттерін қалыптастыруға, ғылыми көзқарастарын дамытуға, инернационалдық және патриоттық рухта тәрбиелеуге негізделген. Жалпы келешек ұрпақты есеп мазмұны арқылы ғана тәрбиелеп қоймай, оларды есеп шығаруды үйретуге тәрбиелеу болып саналады. Есеп шығару,сөйлеу мәдениетіне, мінез - құлықтың қалыптасуына, табандылыққа, шыншылдыққа, бастаған істі аяғына дейін жеткізуге, қиындықты жеңе білугетағы сол сияқты қасиеттерінің тәрбиеленуіне ықпал тигізетіні анық.
Бұл жұмыс геометриялық есептерді шешу жолдарының әр түрлі әдістеріне: алгебралық және тригонометриялық теңдеулер құру арқылы шығаруға арналады.
Геометрия - бізді қоршаған әлемдегі кеңістіктік формаларды модельдеп қана қоймай, олардың қасиеттерінің арасындағы логикалық байланыстарды орнататын математиканың бөлімі. Оқушыларды геометрияға оқыту олардың көптеген мамандықтар-ды меңгеруге қажетті математикалық және практикалық іс-әрекеттер дағдыларын дамытуға көмегін тигізеді.
Математиканың өзекті мәселелерінің бірі - білім алушылардың логикалық ойлауын дамыту, алған білімдерін тиімді қолдануға бағыттау, математикаға қызығушылықты арттыру. Білім беру туралы заңында пәнаралық байланысқа көңіл бөлу қажеттілігі айтылған. Сондықтан математиканың ішкі және басқа пәндермен байланыстарына ерекше көңіл бөлу қажет. Математиканың ішкі байланысы ол - алгебра және геометрия курстарының арасындағы байланыс. Геометрия фигураларының аудандарын, қабырғаларын, бұрыштарын және т.б. табуға байланысты кейбір есептерді шешкенде алгебраның геометриямен байланысын байқаймыз.
Орта мектептерде геометрияны оқытудың аса маңызды міндеттерінің бірі - кеңістік жөніндегі түсінігін жан-жақты дамыту, сондай-ақ кеңістіктегі объектілерді ойша көз алдына елестетіп, оларға әр түрлі амалдар қолдана білу дағдысын қалыптастыру болып табылады. Дайын формулалардың көмегімен кеңістіктегі фигуралардың толық бетін, көлемін оңай есептегенімен, кейбір білім алушылар кеңістіктегі жай фигуралар арасындағы қатынастарды анықтауда қиналады. Білім алушылардың кеңістік жөніндегі түсінігін дамытуда стереометриялық салу есептерінің де маңызы зор.
Академик А.Н. Колмогоров айтқандай Инженерлер мен техниктерге жұмыс барысында математика қажет. Алгебралық формулалар немесе геометрияның ұғымдары әрбір шеберге немесе тәжірибелі жұмысшыға өте қажет. Сондықтанда жалпы орта мектептерде оқушылар оқыту барысында алған білімін, дағдыларын, біліктілігін іс жүзінде қолдана білу керек [1].
Мектепте геометрияны оқытуда геометриялық есептерді шешуде дәстүрлі әдістерді қолдану әдістемесінің бағыттары төмендегідей:
1. Күнделікті сабақ барысында өтіліп жатқан материалды тереңдетуге ықпалын тигізетін ізденушілік, қызғушылықты талап ететін әдістерді қолдану, күрделілігі жоғары есептерді енгізу.
2. Жоғарғы сынып оқушыларына арнайы курстарда геометриялық есептерді алгебралық теңдеулер мен теңсіздіктерді, тригонометрияны, координаталар әдістерін қарастыру - бұл балалардың математикаға деген қызығушылығын арттыру, геометриядан олимпиядалық есептерді шығару, математикадан тереңдетілген жоғарғы оқу орындарына түсу, ғылыми - практикалық, ғылыми-теориялық конференцияларға қатысу.
3. Бір есептің өзі бірнеше әдістермен шешілуі мүмкін. Осы әдістің бәрін қатыстырып тиімді әдісті таңдай білуге үйрену, алған білімдерін қандайда бір жағдайларға қолдана білуге, есепті шешудің ұтымды, жеңіл, тапқыр жолдарын табуға бейімдеу және тұлғаны дамыту.
Геометрия есептерін шешудің кезеңдерін білу оқушылар үшін аса маңызды дағдылардың бірі. Есептерді шешу процесі келесі кезеңдерден тұрады.
1.Есептің шартын түсіну: а) есепті талдау: б) есеп шартын схема түрінде жазу. Есепті талдағанда оның шарты қандай, онда қандай талап қойылған (не берілген, не белгілі, есеп шарты неден тұрады?) екені анықталады. Есеп шартын схема түрінде жазғанда оның сызбасы қоса қарастырылады, осы талдаудың нәтижесінде есеп шартындағы ең керекті, таныс элементтер ескеріліп, олар қысқаша жазылады. Есепті талдау мен оның сызбасын және шартын схема түрінде қысқаша жазу - есепті шешу үшін жоспар іздеудің негізгі құралы болып табылады. Есепті талдай келе осы есепке қандай мөлшерде теориялық білімнің қажет болатындығы анықталады.
2. Есеп шешімін іздеу - есепті шешудің тәсілін іздеу - бүкіл процестің негізгі бөлігі. Бұл кезенде ең алдымен берілген есептің түрі (типі), яғни оның дәлелдеуге, есептеуге не геометриялық түрлендіруге берілгені анықталады, осыған орай есепті шешу тәсілі ізделеді. Есеп шартында берілген элементтер мен іздеуге, анықталуға тиісті белгізсіздер арасындағы байланыс ізделеді. Есеп шешімін іздеуде бір-бірімен тығыз байланысты мынадай екі жақты мәселені анықтайды: а) белгілі теориялық білімді шешіглуге тиісті есеп шартына сай түрлендір: б) есеп шартын белгілі теориялық фактілерге сәйкес және оларға байланысты түрлендіру. Бұл арада теориялық білім дегеніміз математикалық ұғымдар мен олардың анықтамалары, теоремалар және математикадағы негізгі әдістер (координаттар әдісі, векторлық әдіс, геометриялық түрлендірулермен теңдеулер құру әдісі және т.б.).
3. Жоспарды іске асыру. Бұл арада шешу идеясы табылып, есеп шешіледі.
4. Шешілген есепті талқылау: а) есеп шешімін тексеру; б) есепті зерттеу; в) есеп шешімін әр түрлі параметрлер мен байланыстар бойынша талдау [2].
Есептің шешілуінің және оған қолданылған әдістер мен теориялық негіздеулердің дұрыс екенін, ол шешім есеп шартының барлық талаптарын қанағаттандыратынын білу үшін оны тексеру керек. Есепті зерттеу келесі мәселелерді анықтауы керек: қандай шарт орындалғанда есептің шешімі бар; қандай шарт орындалғанда есептің жалпы шешімі жоқ болады?
Есептің шешімін талдау мынадай мәселелерге жауап береді. Есепті шешудің бұдан басқа ең тиімді жолы жоқ па? Есепті жалпылауға бола ма? Осы есептен қандай қорытындылар жасауға болады? Осы есептен қандай қорытындылар жасауға болады? Есепті шешу процесінің құрылымы ең алдымен есептің сипатына, есеп шығарушының қандай біліммен, білікпен, дағдымен қаруланғанына тікелей байланысты.
Мысалы, геометриялық фигураның өлшемін білдіретін параметрдің қандай мәнінде (биіктік, қабырғасының ұзындығы, бұрыш, аудан, көлем, периметр және т.б.) деп келсе, ал екінші сипаттамасы белгілі бір шарттарды (өзара тең, ең үлкен немесе ең кіші болады, берілген аралықта жатады және т.б.) қанағаттандырады. Алгебралық параметрлі геометриялық мазмұнды есептерді шешу жолдарын қарастырайық.Есеп №1. Теңбүйірлі үшбұрыштың периметрі Р, ал бір қабырғасының ұзындығы а-ға тең. ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz