Қауіпсіздік ұғымы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қауіпсіздік ұғымы - адам денсаулығы жəне өмірі, мүлік, қоршаған ортаға, жануарлар мен өсімдіктердің тіршілігіне зиян келтіруіне байланысты жол берілмейтін қатердің болмауын түсіндіреді.Өз кезегінде биологиялық қауіпсіздік түсінігі көрнекті Ресей ғалымы Владимир Иванович Вернадскийдің (1863-1945) еңбекте рін-де тұжырымдалған биосфера концепциясымен тығыз байланысты, онда тірі жəне өлі табиғат бір-біріне өзара əсер ете отырып, тығыз бірлікте тіршілік етеді. Сондықтан адам биосфераның табиғи бөлігі бола отырып, өзінің шаруашылық əрекетінің нəтижесінде қоршаған ортаны өзгертеді жəне бір уақытта əрқашан қолайлы бола бермейтін осы өзгерістерді өз басынан кешіреді. Кейде, адам əрекеті экожүйенің қатаң бұзылысын тудырады, сондықтан биологиялық қауіпсіздік түсінігін барлық тірі ағзаға қатысты қарастыру қажет, мұның астарында экожүйенің өзін-өзі реттейтін тепе-теңдігі жəне мүмкіндігі, сонымен қатар онда өмір сүретін тірі ағзалардың өміріне жəне денсаулығына келетін зиянның болмауын түсіндіру қажет. Биологиялық қауіпсіздікті адам жағдайына сəйкес бірінші кезекте азық-түлік қауіпсіздігі тұрғысынан, оның тіршілік əрекетін маңызды құрастырушы ретінде, сонымен қатар санитарлы-эпидемиялогиялық салауаттылығы тұрғысынан қарастыру қажет. Адам үшін азық-түлік қауіпсіздігі проблемасы əрқашан болған. Азық-түлік, ауа жəне климат адамзат тіршілік əрекетінің базисті жинағын құрайды.Азық-түлік қауіпсіздігі жеке адам, адамдардың кез келген тобы жəне толығымен алғанда қоғамның қажетті материалды жағдайы болып саналады, демографиялық, экономикалық, саяси, мəдени, ақыл-ой жəне т.б. дамуының қызметін жəне мүмкіндігін қамтамасыз етеді.Сондықтан тұрғылықты халықты тұрақты жəне қауіпсіз азық-түлікпен қамтамасыз ету мəселесі аса маңызды мемлекеттік міндеттердің бірі болып табылады, ұлт денсаулығы едəуір деңгейде соның шешіміне тəуелді болады.Сапаның құрамдас бөліктерінің бірі ретіндегі азық-түлік шикізаты жəне тағам өнімдерінің қауіпсіздігіАзық-түлік шикізаты жəне олардан өңделген өнімдердің сапасы мен қауіпсіздігі мəселесін шешу проблемасы - Қазақстан халқының салауатты тамақтану саласындағы мемлекет саясатының концепци-ясын іске асыру жөніндегі басым бағыттардың бірі болып табылады.Азық-түлік тауарларының сапасын қалыптастырудың негізгі ұстанымдарының ішінде олардың қауіпсіздігін, адамға тағайындалатын тағамға сəйкес өнімнің тағамдық құндылығын
атап кеткен жөн. Өнімнің сыртқы түріне, органолептикалық көрсеткіштері, қаптамасы, сапасы туралы тұтынушыға арналған ақпаратқа жəне өнімнің қолданылу бағытына үлкен мəн беріледі.
Экономикасы дамыған елдерде өнім сапасы: - өнеркəсіп кəсіпорындарының ғылыми-техникалық прог рестің соңғы жетістіктерін жеделдетіп қолдануға қабілеттілігі;
- ішкі жəне халықаралық нарықтың талаптарын, тұтыну-
шылардың түрлі категорияларының қажеттілігін мұқият зерттеу;
- адам факторын пайдалану: жұмысшылар жəне же тек шілерді
оқыту, тəрбиелеу, біліктілігін жүйелі түрде жоғарылату, материалды
жəне моральды ынталандыруды қолдану сияқты негізге алынатын
факторлардың əсерімен қалыптасады.АҚШ-та фирма жұмысшылары мен қызметкерлерін қайта даярлау үшін жыл сайын 25 млрд. доллар жұмсалады: кəсіби біліктілік құны өте қымбат. Өнім сапасына жауапты арнайы қызметкерлерді даярлауға үлкен көңіл бөлінеді. Ереже бойынша, олар ұйымда тиісті сапа жүйесін əзірлеу, енгізу жəне қызметін қамтамасыз ету жұмыстарымен айналы-сады жəне ішкі аудитті (сапа жүйесін тексеру) жүргізеді.Тауар нарығында ұсынылатын үлкен алуан түрлілік, ақаулы өнімді сатуға қатысты құқықтық жауапкершіліктің жоғарылауы, одаққа, қоғамға жəне ассоциацияға біріккен тұтынушылардың қысымы жəне қатаң бəсекелестік жағдайында өмір сүруге талпы-нысы - шетел компаниялары жəне фирмаларының жоғары деңгейлі өнім өндіруіне итермелейтін негізгі факторлар болып табылады. Отандық тағам кəсіпорындарында өнім сапасына байланысты сұрақтарға, жекелеп алғанда сапа жүйесін əзірлеуге қажетінше на-зар аударылмауда.Қазіргі уақытта сапасыз тауар өндіретін кəсіпорындар шы-ғындарының əсерінен өнім сапасына жаңа қатынас қалыптасуда жəне кəсіпорынның экономикалық көрсеткіштеріне сапаның əсері өсуде. Сырттан əкелінген сапалы тауарлар отандық өнімдерге бəсекелестік тудыруда. Халықаралық стандарттардың талаптарына бағытталған сапаны қамтамасыз етудің қазіргі заманғы жүйелерін əзірлеген жəне қолданатын кəсіпорындар құрылуда.Жоғары сапалы тағам өнімдеріне қажеттілікті қанағаттандыру қазіргі күннің негізгі əлеуметтік-экономикалық проблемалардың бірі. Осы өнімдердің қауіпсіздігі бойынша түзілген сұрақтарды жылдамдатып шешу қажеттілігі бойынша туындаған проблема-лар бірнеше ондаған жылдар бойы бақылаусыз қолданылған ми-нералды тыңайтқыштар, өсімдікті қорғайтын химиялық құралдар, жануарларға арналған жемдік қоспаларға байланысты ушығуда. Экологиялық ахуал, бақылаушы органдар мен ұйымдардың жұмысы, стандарттау жəне сертификаттауға қатысты кейбір сұрақтар
шешімдерінің жетілмеуі, отандық нормативтік құжаттардың халықаралық жəне еуропалық стандарттарға сəйкес келмеуі тағам өнімдерінің сапасынаерекше əсер етеді. Болашақ тұтынушы нарығынан тыс қалмас үшін сапа жүйесін құру жəне оны жетілдіру бағытында белсенді жұмыс жүргізу қажет. Осындай бағыттардың біріне əлемнің экономикасы дамыған мемлекеттеріндегі тағам өнімдерінің сапасын бақылау жүйесінде кеңінен мақұлданған сапа ілмегі бойынша қызмет жатқызылады.ИСО*9000 жəне 10000 стандарттары əлемнің шаруашылық жүйесінің нарықтық экономиканың бірыңғай қағидасына ауыса-тын ұзақ үдірісін бейнелейтін əлемдік тəжірибені жинақтайды. Бұл стандарттар əлемнің 70-тен астам мемлекеттерінде əрекет ете-ді. Қазіргі уақытта 50 мыңнан астам кəсіпорындардың сапа жүйесі тіркелген, ай сайын 2 мыңға жуық сапа жүйесі сертификатталады, бұл жаңа мыңжылдықтың басында сапа саласындағы халықаралық жəне ұлттық ұйымдардың ғаламдық саясатын көрсетеді.Азық-түлік шикізаты мен тағам өнімдерінің сапасын жəне қауіпсіздігін бақылауды қамтамасыз ету жұмыстары өндірістік, мекемелік, мемлекеттік жəне қоғамдық деңгейлерде жүзеге асырылады.
Сапаны бақылауды қамтамасыз етудің маңызды құралына өнімді таңбалау жатады, бұл тұрғыда оны Еуропа жəне халықаралық стандарттар талаптарына сəйкес өзгерту қажеттілігін атап кеткен жөн.Қарастырылып отырған проблеманы шешуде, басыңқы (приоритетті) ластағыштармен олардың түсу деңгейін анықтау мақсатында, азық-түлік шикізаты мен тағам өнімдерінің химиялық жəне биологиялық текті ксенобиотиктермен ластануына байланы-сты тұрақты тексеріс жүргізу қызметі үлкен мəнге ие болып отыр.Толығымен алғанда жоғарыда көрсетілген іс-шаралар олардың орындалу жəне бақылау тиімділігін қамтамасыз ететін мақсатқа бағытталған мемлекеттік бағдарламалар жəне жобаларға біріктірілуі тиіс. Мемлекеттік жобалар шеңберінде жекелеген аймақтардың ерекшеліктерімен мүмкіндіктерін ескере отырып, тиісті бағдарламаларды əзірлеу қажет.Халықаралық деңгейдегі азық-түлік қауіпсіздігінің проблемасыАзық-түлік қауіпсіздігі проблемасының бірнеше онжылдықтар-мен өлшенетін тарихы бар. Əлемдік қауымдастық бұл сұрақпен Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін көптеген елдерді азық-түлікпен қамтамасыз ету проблемасының өткірлігі өскен кезде саналы түрде айналыса бастады. Осы кезеңде құрылған Біріккен Ұлттар Ұйымы (БҰҰ) өз Жарғысында басқа да кезек күттірмейтін міндеттердің арасында адам тамағының тапшылығын жеңуді қадап көрсетті.Азық-түлік қауіпсіздігі проблемаларымен жүйелі түрде БҰҰ жəне оның атқарушы органдары, соның ішінде бүкілəлемдік азық-түлік қауіпсіздігі Комитеті айналысады. 1996 жылдың қазанында Римде XXII сессия өтті, онда Бүкілəлемдік азық-түлік қауіпсіздігінің Рим декларациясы қабылданды. Декларация азық-түлік мəселесі бойынша жоғары деңгейдегі Бүкілəлемдік кездесуде мақұлданды (1996 ж, қараша). БҰҰ азық-түлік қауіпсіздігі ең біріншіден ғаламдық деңгейде қарастырылады. Басты мақсат 2015 жылға дейін ашыққандардың санын қазіргі деңгеймен салыстырғанда екі есеге төмендету бо-лып отыр. Қазіргі уақытта бүкіл əлем бойынша 800 млн адам тағам өнімдерінің тапшылығын бастан кешіруде. Мұның негізгі себебітөмен кіріс, сұрапылды жəне антропогенді апаттар болып табылады. Бұдан басқа да қарама-қайшы əсерлер қоршаған ортаны нашарлатып, халықтың өсуіне кері əсерін тигізуде.Бүкілəлемдік кездесуге қатысушылар азық-түлік жағдайын жақ-сарту мақсатында əлемдік қауымдастық қабылдаған міндеттер мен іс-шараларды біріктіретін əрекет Жоспарын мақұлдады (1.1-ке-сте). Бұл азық-түлік қауіпсіздігі кешенді міндеттерді құрайтынын куəландырады, жəне оның жүзеге асырылуына барлық мемлекеттер өз үлестерін қосуы тиіс.
Мемлекеттің азық-түлік қауіпсіздігінің көпдеңгейлі жүйесін құру қағидаларыАзық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсаттарының көп-шілігі субъектінің бір деңгейіне емес, бірнеше немесе көпшілігіне бағытталған. Осылармен бірге азық-түлік қауіпсіздігін түзетін мақсаттар жинағына жауапты құрылымдар бар, олар үкімет жəне мемлекеттің заң шығару органдары.Қазіргі уақытта мемлекеттің азық-түлік қауіпсіздігі жүйесін қалыптастыру жəне дамыту міндеті өзекті болып отыр. Жүйелі қадамның мəнін түсіну үшін экономикалық аймақтың азық-түлік қауіпсіздігі жүйесінің теориялық құрылымын алға қойылған мақсатқа сəйкес қарастыру қажет.Аймақтың азық-түлік қауіпсіздігі жүйесі үшін жүйе құраушы фактор ретінде оның агроөнеркəсіптік кешені қабылданады (АӨК).
Агроөнеркəсіп кешенімен жүйелі түрде:
- өткізу жəне тарату;
- азық-түлік қоры;
- азық-түлікті тұтыну;
- басқару;
- қызметкерлермен қамтамасыз ету;
- ақпараттық қамтамасыз етілуі;
- қаржымен қамтамасыз ету;
- материалдық-техникалық қамтамасыз етілуі;
- технологиялық қамтамасыз етілуі, зерттеулер сияқты кіші
жүйелер байланысты болады.
Кіші жүйелердің жүйеге бірігуі:
1) функционалды (кіші жүйелер жүйенің басты мақсатын орын-
дауды аймақтың азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етеді);
Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсаттарының көп-шілігі субъектінің бір деңгейіне емес, бірнеше немесе көпшілігіне бағытталған. Осылармен бірге азық-түлік қауіпсіздігін түзетін мақсаттар жинағына жауапты құрылымдар бар, олар үкімет жəне мемлекеттің заң шығару органдары.Қазіргі уақытта мемлекеттің азық-түлік қауіпсіздігі жүйесін қалыптастыру жəне дамыту міндеті өзекті болып отыр. Жүйелі қадамның мəнін түсіну үшін экономикалық аймақтың азық-түлік қауіпсіздігі жүйесінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.