Сарафан

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

ҚР БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
ЕСЕПТЕУ - ТҮСІНДІРМЕ СЫЗБА

Жұмыстың тақырыбы: Сарафан

Кеңес берушілер:

Еңбекті қорғау:

(Арнайы пән оқытушысы)
____________________
(мерзімі, қолы)
Жобаның (жұмыстың) жетекшісі:

(Арнайы пән оқытушысы)
____________________
(мерзімі, қолы)

Экономика:

(Арнайы пән оқытушысы)
____________________
(мерзімі, қолы)

Орындаған:

____________________
(А.Ж.Т., қолы)

Рецензент:
аты-жөні
(ТОО НҰР директоры)
________________________
(мерзімі, қолы)

Ақтау - 2019 жыл
Мазмұны

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7
Бұйымның сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
Бұйымның суреттегі көрінісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
II. Құрлымдау бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
12
2.1 Көйлектің сызбасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
12
2.2 Сызба есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
13
2.3 Матаның бетіне дайын үлгілерді орналастыру ... ... ... ... ... .
14
2.4 Экономикалық шығындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
15
III. Технологиялық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
17
3.1 Бірінші (екінші) өлшемі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
17
3.2 Қол тігістерінің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
17
3.3 Машина тігістерінің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
23
3.4 Көйлектің технологиялық өңделуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
27
3.5 Ылғалдық жылулық өңдеу жұмысы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .
28
IV. Қауіпсіздік ереже ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
32
4.1 Үтік қауіпсіздік ережесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
33
4.2 Қол жұмысының қауіпсіздік ережесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
35
4.3Тігін машинасымен жұмыс жасалған қауіпсіздік ережесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
37
4.4 Өрт қауіпсіздік ережесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
38
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
42
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
44

Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Жалпы киім ұғымы адамдардың уақытқа және қоғамдық жағдайларға сәйкес сұлулық туралы белгілі бір ұғымын бейнелейтін сәмен тығыз байланыста болады. Адамзат қоғамы дамыған сайын бұл көзқарастар өзгереді, яғни сән де үнемі жаңарып отырады. Киімді әркім өз бетінше таңдайды, таңдау барысында адам жеке талғамы мен сән ағымына сүйенеді. Жақсы киіне білу де өнер.
Тігін саласының кәсіпорындары халық шаруашылығының өзге салаларын арнайы қолданудағы бұйымдармен қамтамасыз етеді. Тігін өндірісінде бұйымдарды көптеп шығару процессі конструкторларға байланысты, сондықтан да экономикалық және конструкторлық мақсатқа сәйкес конструкторлық операциялар жиынтығын өңдеуде, есептер және тігін бұйымдарының түйінді бөлшектерінің конструкциясы болып табылады.
Тігін бұйымдарында оптималды материалдарды таңдау және олардың тігін өндірісінде рационалды қолданылуы мүмкін, яғни жаңа маталар мен жаймалар қасиеті, бағалау әдісі, олардың сапасы. Тігін бұйымдарын дайындауда кең және әртүрлі ассортиментті маталар қолданылады: текстиль жаймасы, табиғи және жасанды былғары мен үлбір, тігін жіптер мен іштік маталар, өңдеу материалдары мен фурнитуралар.
Тігін өнеркәсібі халықты сәнді де ұнамды киіммен қамтамасыз етуі керек. Сондықтан да оған қойылатын талаптар күннен күнге өсіп отырады. Негізінен тігін өндірісінде рационалды және жоғары дәлдіктегі конструкцияны талап ететін бұйым формасын қалыптастыру қажет. Негізінен тігін өндірісінде рационалды және жоғары дәлдіктегі конструкцияны талап ететін бұйым формасын қалыптастыру қажет. Соған байланысты тігін бұйымының экономикалығында өңдеу уақытын, модельдің конструкциясы мен технологиясында мата шығынын және өндіріс шығынын қадағалауды қажет етеді. Сонымен қатар тігін бұйымының экономикалығында өңдеу уақытын қажет етеді. Тігін өндірісі бұйымды ең алдымен сол сезондағы сән бағытына сәйкес етіп жасауы керек, бірақ сән тек бұйым силуэтіне байланысты емес, ол маталар түсі және фактурасының сән тенденциясына сәйкес келуі керек.
Зерттеу нысаны: Қазіргі заманғы тігін өнеркәсібінің дамуы және оған деген сұраныстың артуы туралы қысқаша түсініктеме. Әйелдердің киім кию үлгілері.
Жаңа киім моделін орындау - суретші, модельер, конструктор, технолог мамандарының шығармашылық еңбегінің туындысы. Киім-кешек ұғымы адамдардың уақытша және қоғамдық жағдайларға сәйкес сұлулық туралы бір ұғымды бейнелейтін модельімен тығыз байланыста болады. Адамзат қоғамы дамыған сайын бұл көзқаратар өзгереді, яғни мода да үнемі жаңарып отырады. Адамның киімге деген талғамы әр қашан жоғары болған. Әсіресе қазіргі экономиканың дамуына байланысты адамдардың әлеуметтік жағдайының жақсаруы және жалпы өркениеттік дамуына байланысты киім негізгі адам қажеттілігі ғана емес, сонымен қатар сәндік функциясын атқара бастады. Киімге, матасына, оның сапасына қойылатын талаптар жылдан жылға жоғарылай береді. Киімнің әр түрлі ассортиментіне деген сұраныстың жоғарылау жағдайында, әсіресе шағын өндірістер, ательелер адамдары жақсы киініп қоймай, сонымен қатар басқалардан ерекшеленгісі келеді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - өзімнің осы жұмыс барысында тіккен бұйымыма - Сарафан сипаттама беру. Сарафандардың әр түрлі үлгілерін ұсыну.
Осы мақсатты орындау барысында төмендегідей міндеттерді шешу көзделді:
Сарафанға сипаттама беру;
бұйымның суреттегі көрінісін ұсыну;
сарафанның сызбасын көрсету;
тігістердің түрлерін анықтау;
қауіпсіздік ережелеріне тоқталу.
Жұмыстың практикалық құндылығы тіккен сарафанды ұсыну және оны толық сипаттау болып табылады.
Зерттеудің тәжірибелік маңызы - курс жұмысы теориялық ақпаратты, сонымен қатар кейбір тәжірибелік кеңестерді қамтиды. Бұл кеңестер тігін өнеркәсібінде көп нәрсені үйренуге өз септігін тигізеді.
Курс жұмысының дереккөздері - жұмысты жазу барысында оқулықтар, лекциялар курсы, зерттеу нысанасына қатысты баспа бетін көрген негізгі ғылыми әдебиеттер теориялық және методологиялық негіз ретінде пайдаланылды.
Қурс жұмысының құрылымы - курс жұмысы кіріспеден, негізгі, құрылымдау, технологиялық, қауіпсіздік ережелер бөлімдерінен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жұмыстың көлемі - 44 бетті құрайды.

Негізгі бөлім

Бұйымның сипаттамасы
Джинсы матадан тігілген сарафан - әр маусымның ең сұранысқа ие, киімі. Бұндай киімді барлық кезде де киюге болады. Көктемде және жазда қыз-келіншектер қыс бойы киген аур киімдерін тастап, жеің денима матасынан тігілген сарафандарды қуана киеді. Джинсы мата сәннен қалмайды. Оның модасы кетпейді. Бір тіккен сарафанды көп жыл киюге болады және ол әрқашан сәнді, әрі ыңғайлы болып қала береді.
Джинсы сарафаны ең алдымен атақтылардың шкафтарынан табылған және қазіргі таңда олардың ең ыңғайлы киімдері болып қала береді. Денимадан тігілген сарафан олардың шкафтарының сәнін келтіріп тұрады.
Менің дипломдық жұмысымның барысында қыз-келіншектерге арналған джинсы матадан тігілген сарафанның пішілуі, тігілуі жайында толық мағұлмат беріліп, сондай көйлектердің сан алуан түріне сипаттама беріледі. Сонымен қатар менің осы жұмыс барысында тіккен сарафанымның нұсқасы мысал ретінде көрсетілетін болады.

1-сурет. Сарафанның нұсқалары

Жалпы сарафан ұғымына тоқтала кетейік. Сарафан - әйел адамдардың жеңсіз көйлегіне жатады. Ол матасына және пішіміне қарай ерекшеленген. Сарафанды Солтүстік, Орталық және Шығыс Еуропада, Скандинавияда киілген.
Сарафандардың түрлері:
Тігісі алдына қараған немесе түймеленген;
Кең етекті, алып салынатын жеңдерімен;
Тік, иық бауымен;
Көкірекшесі бар юбка.
Менің дипломдық жұмыс барысында тіккен сарафаныма жалпы сипаттама беретін болсақ:
Джинсы матадан тігілген;
жеңі жоқ, иық бауы бар;
етегі қатты кең емес;
алдына толық түйме салынған;
алдында екі жағынан қалта қойылған;
көйлектің өлшемі - 44;
түсі - көк.
Тіккен сарафаныма 2,5 метр мата жұмсалды. Көйлектің алдына тігуге түйме сатып алынды. Көйлегімнің өлшемі 44 см. Тігуден бұрын өлшемін алып алдым. Содан кейін алған өлшемім бойынша мата бетіне түсірдім. Мата бетіне түсіру үшін бор қолдандым. Кейін қиып алып, қолыммен көктедім. Тігісін келтіріп отырып, тігін машинасын қолданып көйлегімді тіктім. Алдындағы түймелерін толық көйлекті тігіп болған соң қададым. Көйлекті тігуге 3 кун уақыт жұмсадым.
Менің джинсы матадан тіккен сарафанымды серуендеп шыққанда, қыдыруға, қонаққа киюге болады. Көптеген әйелдердің, қыз-келіншектердің үстінен джинсы матадан тігілген сарафандардың алуан түрін кездестіруге болады.
Сарафан - орыс тілінен келген, ұзын иығы кең киім дегенді білдіреді. XX ғасырдың 40-шы жылдарына дейін орыс әйелдерінің барлығы тек сарафан киген екен. Ол әйелдердің әдемілігін көрсетіп тұрған. Орыс халқының сарафандары көптеген элементтерден тұрды, сондықтан олар өте ауыр болды, әсіресе мерекелік сарафандар.

1.2 Бұйымның суреттегі көрінісі
Сарафанның түрлері өте көп. Сарафанды әр түрлі матадан тігуге болады. Көптеген әйелдер, қыз-келіншектер джинсы матадан тігілген сарафан кигенді ұнатады. Төмендегі суреттерден джинсы матасынан тігілген бірнеше сарафан түрлерін көре аласыздар.

2-сурет. Сарафанның бір түрінің көрінісі

Мұндай сарафандарды серуендеп шыққанда киген өте ынғайлы. Сарафанды әр түрлі көфталармен ауыстырып киюге болады. Иық белдемшесінің арқасында өте ыңғайлы көйлек болып есептеледі. Кең болып салынған қалталары көйлектің сәнін келтіріп тұр, сонымен қатар пайдасы өте көп, мысалы ұсақ-түйек зат салып қойсаңыз болады.

3-сурет. Джинсы матадан тігілген сарафан түрлері

Суретте көрініп тұрғандай джинсы матадан әр түрлі модельде сарафандар тігуге болады. Ұзындығын әркім өзіне ұнайтындай етіп жасауына болады. Өйткені бұндай сарафандар қандай ұзындық болмасын, әдемі көрінеді.
Менің тіккен сарафанымның көрінісі

4-сурет. Дайын көйлектің
суреттегі көрінісі

Жалпы сән әлемі туралы қысқаша мағұлмат бере кетейік. Сән ( франц. Moda, лат. Modus - өлшем, әрекет тәсілі)- киім кию мәдениеті, өмірдің әр түрлі сферасында жеке талғамның уақытша үстемдік етуі. Сән - әлеуметтік, экономикалық құбылыс. Адам қоғамының дамуына, жаңа тарихи қоғамдастықтар пайда болуына байланысты адам киімі де түбірімен өзгеріп отырады. Қазіргі сәнді демократияшыл деуге де болады, себебі қазіргі таңдау идеясы мен еркіндіктің көптігімен, яғни әртүрлі стильдерімен, пішіндерімен, үлгілерімен, көлемдерімен, киім ұзындығымен, алуан түсті гаммалығымен ерекшеленеді. Қазіргі сәнде екі бағыт айрықша көзге түседі:
ол - ретроспективалы (өткенге бағытталған) және перспективалы (болашаққа бағытталған).
Сән әлемінде әр мезгіл сайын жаңа сән тенденциялары мен ескі стильдер жаңа үлгіде қайта сәнге оралады. Сондай-ақ ешқашан сәннен шықпайтын киім үлгілері бар.
Жаздың ыстық күнінде кез келген ару сәнді әрі әдемі болғысы келеді. Барлық дерлік нәзік жандыға жарасымды киімнің бірі - көйлек.
Әр маусым сайын жаңа трендтегі киімдер үлгісін ұсынатын модельер, дизайнерлер базалық гардеробты ашық түсті көйлектермен толтыруға кеңес береді.
Ассиметрия сән әлеміне кіріп, бірде жылт етіп жоғалып кететін трендтердің бірі. Ағымдағы жылдың көктем-жаз топтамасында алдыңғы қатарға енген бұл тренд көптеген дүкеннің сөрелерінен орын тапты. Ассиметриялы көйлектер бойшаң қыздарға жарасымды. Сондықтан әртүрлі түстегі ассиметриялы көйлекті алуыңызға болады.
Маллет көйлегі
Өткен жылдың жазында тренд болған маллет көйлегі биылғы жылы қайтадан дүкен сөрелерінен орын алды. Дизайнерлер маллеттің жаңа үлгілерін, көйлекті үйлестірудің жаңа әдістерін таныстыра алмаса да, сәнқой аруларымыз маллетті қуана-қуана қарсы алды.
Материалдарды таңдау және негіздеу
Атлас матасы-барлық мерзімнің классикасы. Ол ацетаттан жасалғандықтан, денеде әдемі тұрады.
Нашар жағы: Атластың күтімі оңай емес. Оның түсін сақтаймын десеңіз, тек қана қолмен, жылы суда мұқият жуғаныңыз жөн. Атласты кептіру де ыждаһаттылықты талап етеді.
Ең ыңғайлы атлас - полиэстер атласы мен атлас эффектісі бар трикотаж матасы болып есептеледі.онымен қатар химиялық жолмен алынатын талшықтарды қосу арқылы дайындайды.
Маталардың талшықтық құрылымы немесе тағайындалуы бойынша таңдау маталар ассортименті деп аталады.
Талшықтар. Мата дайындауға арналған иірілген жіп алудың шикізаты. Мата қиындыларын мұқият қараған кезде оның жіптерден тұратынын көруге болады. Жіптер өзара ұзындық бойы және көлденең өріліп жатады.
Жібек мата атаулары:
Шифон (жұқа ,нәзік, мөлдір);
Атлас (жұқа,құбылмалы түсті);
Бархыт немесе панбархыт (тұтас түкті немесе шифон фонында өсімдік немесе геометриялық сурет құрайды);
Табиғи жіпте жүн сияқты жоғары гигроскопиялық қасиетке
ие. Ол ылғалды тез сіңіріп алады және тез кебеді. Ылғалды жағдайда беріктігін жоғалтпайды, ал жоғары температура мен күн сәулесі әсерінен басқа табиғи талшықтарға қарағанда, тезірек бүлінеді.
Тоқыма фабикаларында жүн мен жібек талшықтарынан жіп иіреді. Иірілген жіп тоқыма өндірісіне жеткізіліп, онда түрлі маталар тоқылады.
Маталардың қасиеті олардың талшықтық құрамына, талшықтарының өрілу әдістеріне және өңдеу ерекшеліктеріне байланысты болады.
Матаның негізгі қасиеттеріне жатады:
:: Физикалық- механикалық
:: Гигиеналық
:: Технологиялық
Физикалық - механикалық қасиеттерге жатады:
Беріктік - бұл матаның жылтырауға қарсы тұру қасиеті.
Қыртысталуы - матаның қысқанда немесе қысым түсіру кезінде пайда болатын ұзақ қатпарлар құруы.
Шаршаулануы - бұл матаның ілініп тұрған кезде жұмсақ қатпарлар құру қасиеті.
Тозуға төзімді - бұл матаның үйкелу, созылу, қысылу.ылғал, жарық, температура, тер әсеріне қарсы тұру қасиеті.
Жүн маталар әдемі және мықты болады. Олардың жылуұстағыштық және тозуға төзімділік қасиеті жоғары болады, аз қыртысталады.
Жоғары шаңжұтқыштық қасиетке ие.
Табиғи жібек маталар - өте берік, әсем, жағымды жылтыр түсті, сипап көргенде тегіс әрі жұмсақ, аз қыртысталатын болып келеді.
Матаның оң және теріс жағын мына тәсілмен табуға болады.
1. Мата жиектерінің шерттерінде тесікшелері болады. Тесікшелердің маңындағы мата іш жағына қарай дөңестеу болады.
2.Тегіс маталардың теріс жағы түктілеу болып келеді.
Жеткілікті тығыз, бірақ жұқа және жеңіл, жақсы Драп, жағымды сенсорлы бетті. Аздап жүнге ұқсас, бірақ жұмсақ. Ол нысанын қоршап алып, формада ұстау үшін жақсы және жеткілікті серпімді жұмыс істейді.Сондай-ақ басқа да артықшылықтары: Суға төзімді , созылыңқы емес. Көп рет жуғаннан кейін түсі жаңа сияқты.
II. Құрлымдау бөлімі
2.1 Көйлектің сызбасы
Р-размер
5-сурет. Сарафан сызбасы

Көркемдік модельдеу - бұйымды тікпес бұрын оның көркемдік суретін немесе эскизін (нобайын) орындау керек.
Техникалық модельдеу. Есептеу арқылы бүкпелер, бүрмелер, қатпарлар, иініштер, қалталар, ойықтарды табу, анықтауды-техникалық модельдеу дейді.

Техникалық модельдеуге мыналар кіреді:
Сызба-негізінде жаңа пішім жасау;
Құрастырушы сызықтар жүргізу арқылы кесіндіні өзгерту;
Қосымша бөліктер, әрлеуштер еңгізу.
Құрастырушы сызықтар жүргізу арқылы кесінді дайындау.

Техникалық модельдеу тәсілдері:
1.Ұзындықты өзгерту арқылы модельдеу;
2. Мойын ойындысын өзгерту арқылы модельдеу;
3. Иініштерді модельдеу;
4. Сарафанды көркемдеп өндеу, әшекейлерді еңгізу;
5. Сарафан сызбасы негізінде әртүрлі киімдерді модельдеу.

2.2 Сызба есебі
Сш-16
Аоа1
= Сг3 +Пг +ПР=44+3+0,5=47,5
Сг-39
Аоа
= Шс + Пшсп = 17+1=18
Сг2-43,5
а1а2
=0,9+Шг+(Сг2+Сг1)+Пшп=0,9x17+(45-43 )+0,5 =17,8
Сг3-43
а а2
= Аоа1 - Аоа - а1а2 = 47,5-18-17,5=11,7
Ст-33
АоН
= Дизд + Пдтс = 140+0,5=140,5
Сб-42
АоУ
= 0,4 x Дтс = 0,4 x 4,0 = 16
Шг-15
АоГ
= Впрз + Пспр + 0,5 + Пдтс = 20,5+2+0,5+0,5=23,5
Вг-26
АоТ
= Дтс + Пдтс = 40+0,5 = 40,5
ДТЛ-40
ТБ
= Дтс 2-3 = 402 - 3 = 17
Цг-16
Г1Г2
= 12Шпр = 1 x (12) = 6
Шс-16,5
АоА2
= Сш 3 + П = 193 + 0,5 = 6,8
Впрз-20
АоА
А2А1
= АоА2 3 + Пвгс = 6,8 3 + 0,5 = 2,7
= 2,7
Дтс-38
АА1
= 0,5 см
Диз-96
ТТ1
= 1 см
Впк-39
Т1П1
= Впк + Пвпк = 41+0,5
Шп-13
А2П1
= Шп + РВ + пос = 12 + 1 + 0,5 = 13,5
Оп-24
П1П2
= П(,) Г1
Друк-22
П1П3
= Г1П2 3 + 2 = 12 3 + 2 = 6

Г11
= 0,2 x Г1Г4 + 0,5 = 0,2 x 12 +0,5 = 29

Т3А8
= 0,7 см

А3А3
= Дтп + Пдтп = 39+0,5=39,5

А1А3
= 0,5 см

А3А4
= 6,8 см

А4А5
= 19

Г3Г0
= 8,2

А4Г7
= Вт = 25

А4А0
= Шг+(Сг2-Сг1)+Пшп = 17+(45-43)+1=19

Г4П2
= Г1Г2-0,5

Г5П6
= 6

Г42
= 0,2 x Г1Г4 = 0,2 x 12 =2,4

А9Р9
= Шпр = 13,5 - 2 = 11,5

Г1П3
= Г1П2 3+2 = 19 3+2 = 8,5

2.3 Матаның бетіне дайын үлгілерді орналастыру
Үлгілерді мата бетіне орындауда суретін, түктерін жіп бағытын ескеру қажет. Суретті матаны пішу күрделі процесс. Егер маталар көзді немесе жолақты болса, онда пішер алдында суретті бір-біріне дұрыс келтіру қажет. Түкті маталардағы үлгілер бір бағытта қойылады. Түк бағыты үлгіге қарама-қарсы қойылса мата көркі артады.

Үлгілерді айналдыра сызу.
Үлгілерді ұшы үшкірленген бор немесе сабынмен екі сызық арқылы айналдыра сызады. 1-ші сызық үлгілер контурынан алынады да, 2-сі тігістік қосымшаларды қалдырып, үлгілердегі бақылау сызықтарын, бүкпелер сызықтарын келтіріп сызады. Сызықты тігістер иық бүйір, жең және жеңді қолтық ойындысына біріктіруде тігіс ені 1,5-2 см, ал белдемшенің сәнді сызықтары 2-5 см аралықта болады.

2.4 Экономикалық шығындау
Шығындар-бұл кәсіпорын өзінің өндіретін және коммерциялық қызметін іске асыру үшін өндіріс факторларының ақшалай түріндегі шығындары. Өндіріс процесіндегі айқын шек қоятын шығындар және олардың маңызы мен практикалық қызметіндегі анықтайтын межесі болып табылады.
Кәсіпорын шығындары өндрістік белгісіне қарай 3 түрге бөлінеді:
өзіндік құрайтын өнімдерді өндіру және сатуға кететін шығындар. Бұл капиталдың ауыспалы айналымы аарқылы сатудан түскен ақшалай түсімді жабатын ағымдағы шығындар;
өндірісті ұлғайтуға және жаңартға кететін шығындар. Әдеттегідей, бұл жаңа немесе жаңғыратын өнімге жұмсалатын бір жолғы ірі күрделі қаржы шығындары;
өндірістің әлеуметтік-мәдени, тұрғын үй, тұрмыстық қызмет көрсету және осыған ұқсас басқа да мұқтаждарға кететін шығындар. Олар негізінен пайданың есебінен бөлінетін арнаулы қорлардан қаржыландырылады.
Практикалық маңызы болатын ең тұрақты және ауыспалы шығындарға бөлу. Тұрақты шығындар осы кезеңдегі уақыт ішіндегі сомасы өнімді өндіру және оны сатудың мөлшеріне, құрылымына тікелей тәуелді болмайды. Тұрақты шығындарға жататындар: міндетті заемдық ақылар, есепті төлемдер, ғимараттар мен жабдықтардың амортизациясы, сақтандыру жарналары және т.б.
Ауыспалы шығындар - бұл осы кездегі уақытта өнімді өндірудің мөлшеріне және сатылуына тәуелді болмайтын шығындар. Мысалы, еңбекақы шығындары, шикізаттар, отын, энергия, көлік қызметі және т.б Тұрақты және ауыспалы шығындардың арасындағы айырмашылықтың елеулі маңызы бар. Тұрақты шығындар керек десе, жалпы алғанда, өндірілмеген өнімге де төленуге тиісті, ал ауыспалы шығындармен кәсіпкер өндіріс көлемін өзгерту жолымен басқаруы мүмкін.
Шығындар экономикалық және бухгалтерлік болып ажыратылады. Экономикалық шығындар деп кәсіпорынның ресурстарды пайдаланғаны үшін жеткізушілерге төлейтін төлемдердің барлық түрлерін айтады. Олар екі түрден тұрады: сыртқы (анық немесе ақшалық) және ішкі (күңгірттік немесе өзінен - өзі түсінікті).
Сыртқы шығындар - бұл ресурстарды жеткізушілерге ақшалай түріндегі төлемдері; шикізаттар төлемдері, материалдар, отын, еңбекақы, тозуды есептеу және т.б. Бұл топтағы шығындар бухгалтерлік шығындарға жатады.
Кәсіпорынның ішкі шығындары күңгірт, өзінен-өзі түсінікті сипатта болады. Олар кәсіпорын иелерінің қарамағындағы ресурстарды өндірісте пайдаланғанын нақтылап көрсетеді: жерді, ғимараттарды, олардың жеке еңбектері және т.б. үшін кәсіпорын ресми төлемдейді.

III. Технологиялық бөлім
3.1 Бірінші (екінші) өлшемі
Матаны пішіп пішімдер лау үшін алдын ала сызбалар дыйындайды. Пішімдер жасау - өте жауапты операция. Ол үшін тігін бұйымының қандай бөлшектерден тұратынын және өлшемін дәл білу керек.
Пішімді дайындаудың бірнеше әдісі бар: есепті-графикалық жүйе және макет жасау, муляжды әдіс, яғни матаны сәнмүсінге немесе дене бітімге түйреу. Соңғы әдіс күрделі пішімді киім моделдерін жасағанда қолданылады. Бұл үшін алдын ала макет жасайтын матаға пішім жасайды, конструкциялайды, керек болса, өзгерістер енгізеді. Көптеген есепті-графикалық жүйе әдістері үшін кез келген пішімнің негізі сызба болып табылады. Мұндағы өлшемдер стандартты денебітімге арналады.
Киімді конструкциялауда негізгі операциялардың бірі өлшем алу болып табылады. Киім тігу үшін алдын ала өлшемін алу керек. Өлшемді қысқартылып алынған сөздердің бас әріптеріиен белгілейді. Мысалы, айналым - А, жартылай айналым - Жа, ені - Е (кеуде ені - Ке), биіктік - Б, ұзындық - Ұ. Бас әрәптің оң жағындағы әріп өлшем бөлшектерін көрсетеді. Мысалы, жартылай бел айналымы -- ЖБа, жартылай мықын айналымы - ЖМа, иықтың қиғаш биіктігі - ИҚб.
Өлшем алғанда белді белбеумен алдын ала буып алады. Денебітімнің шығыңқы тұстарында (кеуде бездері, мықын айналасы) таспаны көлденең жағдайда ұстайды. Сантиметірлік таспаны қатты тартып ұстауға немесе бос ұстауға болмайды.
Адамның денебітімінің конструктивті сызықтарын еске сақтауы керек.
3.2 Қол тігістерінің түрлері
Тігіс - мата, тері, былғары тәрізді материалдарды қайып, тепшіп, жөрмеп және т.б. тігу тәсілі, тігу ісі. Тігіншілер тігін ісінде қарапайым және көркем тігіс түрлерін қолданады.
Қол тігістер - тігілетін тігістер. Адамзат-кешек тігу барысында сан ондаған тігіс түрлерін ойлап тауып, әр тігістің ерекшеліктері, көрінісіне қарай ат қойып, айдар тағып отырған. Тігіс түрлері адамзаттың үстіне киім, лыпа кие бастаған кезден бастау алу мүмкін десек тігіс түрлерінен екі бөлек затты біріктіру үшін қолданылған "жөрмеу" тігістің басы, ең көнесі десек артық емес
Дүние жүзінде әр халық ата-баба мұраларын, халық өнерін сақтап қолөнер бұйымдарын дүниеге алып келу көптеген уақытты және еңбекті-қолөнердің қайнар көзі.
Қол жұмысын орындау кезінде дайындалатын киімнің сапасы мен еңбек өнімділігі көп дәрежеде аспаптар мен жабдықтарды дұрыс таңдай білу,сапасы мен оларды жұмыс орнына тиімді орналастыра білуге байланысты.
Тігінші қол жұмысын оның сипатына байланысты отырып не түрегеліп тұрып істей алады.
Жіппен бейнелеу тәсілі \изонить\ - жіптерден жасалған дизайндардың әр түрі. Жіппен бейнелеу тәсілі көптеген қызықты өрнектер ойлауға мүмкіндік туғызады. Бұл өмірде шығармашылықты көзбен мөлшерлей білуді, қолдың еңбегін бейнелеуді, эстетикалық талғамды талап етеді.
Англияда XVI ғасырда пайда болған Англия ойшылдары ілгектеп бекітудің тәсілін ойлап тапты. Олар ағаш тақтайшасына шеге бекітіп оған жіпті кереп ілуді, үй тұрмысына әсемдік бұйым етіп жасауды білді. Бұл техниканы ойлап тапқан Г.А.Баницкий мулина, тігін және машина жіптерін пайдаланып, қол құралдарына қайшы, циркуль, сызғыш, қарындаш қолданған.
Изонить тәсілімен суреттемелер, бейнелеу тағы көптеген заттар жасауға болады. Бұл тәсіл қиын болмағанымен, жасаушы адамнан ұқыптылықты, тәртіпті, шыдамдылықты талап етеді.
Тігін машинасы шыққалы қол тігіс түрлері мүлде ұмытыла бастады. Қазіргі кезде қолмен тігу тек қазақы ұлттық жасау-жабдықтарды дайындау кезінде ғана қолданылатын болды. Үзілген түймені өзі қадап алудың орнына шебер іздеп шаршайтын мына заманда қол тігіс түрлеріне кім қызыға қойсын десек те, біле жүргеннің зияны тимес. Деректерге зер салсақ, қол тігіс атауларының өзі аз емес екен.
Қол жұмыстарының терминдері
Қарапайым тігістер - жөрмеу, көктеу, тепшу, айқас бүгіс тігіс, бүрме тігіс, қаю тігіс, қабу тігіс, қусыра ызу, сыру, өбістіру, торлап тігу, тұмаршалап тігу, қосбасарлап тігу, шарбақтап тігу, жара тігу, топшылау тігіс, шалып тігу, маржан тігіс, бастырып тігу, бұзау тіс, шанша тігу, бедерлеп тігу, тышқан із тігіс, жапсыра тігу, тебе тігу, т.б. көркем тігістің негізі деуге болады. Және олардың кейбіреулері өз ішінде бірнеше түрге бөлінеді;
Көркем тігістер - қаю, айқас тігіс, қусыру, бастырып тігу, маржан тігіс, бедерлеп тігу, шаршылау, өткермелеп тігу, сыру, бүгіс тігіс, тышқан із, таңдайлау, қабырға тігіс, керегекөз тігіс, ілмелеп тігу, шалу, торлау деп аталатын көркем тігіс түрінің алақұрт, сағат бау, шытыра, су тару, ирек түсіру, кереге көз сияқты күрделітүрін салатындығына байланыста атауы да көп болып келеді.
Көктеу - тігілетін маталарды уақытша ұстап, тігуге қолайлы болу үшін пайдаланатын тігіс түрі. Көктеу екі түрлі болады. Біріншісі, инені алшақ шаншып, екі матаны бір-біріне жапсыра тігу. Екіншісі, теріден пішілген киімдерді немесе саба жасағанда жіптің ұшын түйіп, бір өткізіп алған соң қайта түйіп кете беру. Екінші алшақтау жерден, осылай іліп тігу. Бұл көктеу түрі көбінесе қалың аң терілерінен киім тіккенде қолданылады. Көктеу тігістері бөлшектерді уақытша біріктірген кезде бор сызығы және бүрмелер үшін қолданады. Ондай тігістердің ұзындығы 0,5 тен 3 см ге дейін болады. Бөлшектер қозғалып кетпеу үшінқиғай көктеу тігісінқолданады. Олар өңдеу процесінде бөлшектерді қозғалтпайды.
Көктеп жүргізу тігісі - көктеу тігісі сияқты орындалады. Бірақ ол пішу кезінде бөлшектерді белгілегенге және өлшеп көргенде қолданады. Оларды, мысалы бұйымның ортасын белгілейді. Көктеу тігісінің негізінде матаны жиырады. Ол үшін екі қатар көктеу тігісін орындайды, содан кейін бір ұшынан ұстап тартып керекті ұзындығына дейін жиырады. Керекті ұзындығын түйреуішпен түйреп бекітуге болады.
Айқыш тігісі - бұйымның ашық қиындының қайырмасында қолданады. Айқыш тігіс қалың маталы бұйымдарда қолданады. Тігіс кері қайтқанда сол жақтан бастап оң жаққа қарай жүргізіледі. Ине шаншымдар кезектеп қайырмасынан және негізгі бөлшектен өткізеді. Қайырмасынан барлық қалыңдық бойымен ал негізгі бөлшектен жартылай қалыңдығынан өткізіледі. Тігімдерді қатты тартпай тігеді. Тігістің тығыздығы 1 см де 2-3 тігімдер, ұзындығы 0,4-0,7см.
Тепшу тігіс - ең көп қолданылатын тігіс. Бұл тігісті екібіріктіруге, мата шеті сетінеп кетпес үшін және киімнің шеттері мен қоспаларын, жұқа маталардың тігістерін тіккенде қолданылады. Сапасы бос көркемдік жағынан нашар тігіс түріне жатады. Тепшіп тігу тігісі оң жағынан да, теріс жағынан да бірдей болып түседі.
Бұл тігіс көктеуге қарағанда жиі тігіледі. Тігіс әдісі де көктеуге ұқсас. Ине шаншымын жиі алып, тек бір шаншымнан емес, инені шүберекке әлденеше шаншып тізіп алған соң бір-ақ тартып шығаруды - тепшу дейді.
Торлау тігіс - жөрмеу тігістің бір түрі. Торлау негізінде түйме өткізілетін тесіктердің кенересі сетінеп, қалпын бұзбауы, жиырылмауы үшін қолданылады. Торлау - өте жиі тігілуі тиіс.
Қайып тігу - ең мықты және көркем тігіс болып есептеледі. Бұл тігістің бет жағытігістері тәрізді түседі, яғни ине шаншымы суырылған жеріне қайтадан шаншылады. Өте мықты тігілген қаю тігісі әсем тігіс ретінде қолданылады. Қаю киімдердің етек-жеңін, жағасын,,,маңдайын, шыттың шетін тіккенде қолданылады.
Қаю - бет жағы кәдімгі тігін машинасының тігісі тәрізді тізіліп түсетін пішінге келтіріп тігу.Қаю немесе қайып тігу беріктік үшін қолданылыды.Қайып тігуде инені ілгері шаншып үстіне шығарады.осылай тігілгенде тігістің бетінде жібі жоқ бос аралық қалмайды.Қайып тігу түрі киімдердің етек-жеңін,жағасын ,сол сияқты тақия,кимешектердің маңдайын,аяқ киімдердң күлшіндерін кебістің шажамайын тіккенде қолданылады.Шеберлер арасында қаюдың сирек қаю,қос жіпті қаю,теріс қаю тәрізді түрлері кездеседі.
Сирек қаю. Бұл тігу әдісінің орындалуы барысында мата жіптерін ине үстіне шығарып бір шаншиды да, инені артқа жіберіп, екі жіпті алып, екінші шаншиды. Бұл тігіс матаның жеке бөліктерін біріктіргенде қолданылады;
Қос жіпті қаю. Екі түрі бар: тепшіп қаю, арқаулап қаю. Тепшіп қаюда екі жіп айқасып түсіп отырады. Ал арқаулап қаюда үстіңгі жіппен астыңғы қолданылады.жіп өзара ауыспайды, машинаның тігісіне ұқсайды. Қос жіпті қаюға қос ине қолданылады;
Теріс қаю. Әсемдеп істелетін тігіндерге қолданылады. Теріс қаюда жіптің ауданы матаның үстіңгі бетіне түседі. Жіп бедері айқын көрінеді.
Көшіру тігістері - бір бөлшектен екінші бөлшекке сызығын көшірген кезде қолданады. Олар көктеу тігісі секілді, бірақ тігіп жатқан матаның бетінде тігістер ілмектеніп қалу керек. Ол екі мата бір бірінен бостау болу қажет.Содан кейін екі матаның арасын қайшымен ақырындап бөліп қиып тастайды. Нәтижесінде матада қалған жіптер бойымен сызықтың белгісі болып келеді. Тігімдерінің ара қашықтығы 0,3-0,5 см. Бұл тігіспен бөлшектерді пішкеннен кейін өңдейді.
Айқас кесте - кестенің ең көп тараған түрі. Бұл тігілуі қарапайым әрі әдемі кесте. Айқас тігіс кестесін селдір матаға түсірген дұрыс. Матаның теріс жағынан тік тігіс түсіру. Бір қатарда солдан оңға қарай жартылай айқастырып тігіп шығамыз. Осы естігеніңізді кері бағытта қайталаймыз.
Жасырын тігісі. Жіп еш қай жерде көрінбеуі тиіс: матаның қайырылған жағын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.