Фармакогенетика

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Фармакогенетика
Фармакогенетика - адам ағзасынын дәрі-дәрмек әсерлеріне қарсы тұқым
қуалайтын реакцияларын зерттейді. Адамдардың кез келген фармакогенетикалық
реакциялары адам популяциясында қазіргі кезде қолданылатын фармакологиялық
заттарды қолданғанға дейін эволюция процесінде қалыптасқан кең көлемді
генетикалык полиморфизмі негізінде дамиды.
Қолданылатын дәрі-дәрмектердің тиімділігі мен қосымша әсерлері әр
түрлі топтарда және ағзаларда түрліше болатындығы дәрігерлік практикадан
белгілі. Ағзаға дәрі-дәрмектің стандартты дозасын енгізгеннен кейін оның
кандағы концентрациясы бір адамдарда оптимумнан (тиімді доза) төмен болса,
яғни әсер етпесе, екінші біреулерде улау деңгейіне дейін жетеді.
Дәрі-дәрмектің ағзадағы тағдыры оның биотрансформациялануына немесе
оның сіңірілу, таралу (мүшелерге, ұлпаларға, жасушаларға, органеллаларға),
рецепторлармен өзара әрекеттесу, метаболизм және ағзадан шығарылу
кұбылыстарына байланысты. Осы фармакокинетикалық құбылыстардың әрбір
кезендері генетикалық тұрғыдан бақылауда болатыны, яғни, арнайы
(спецификалық) және арнайы емес (спецификалық емес) ферментгердің
қатынасуымен жүретіні сөзсіз. Адам популяцияларында кең көлемді балансты
полиморфизм болатынын ескерсек әрбір дәрі-дәрмектің фармакокинетикалық
кезендердегі тағдыры полиморфты ферменттер немесе ақуыз жүйесімен
байланысты екені өзінен-өзі түсінікті.
Ағзаның тұқым қуалайтын реакцияларының ерекшеліктері
фармакокинетикалық құбылыстың барлык кұрамдык бөлімдерінде (сорылу,
мүшелерде және ұлпаларда таралу, рецепторлар-мен әрекеттесу, метаболизм,
шығарылу) сипатталған.
Қазіргі кезде дәрі-дәрмек қабылдағаннан кейін туындайтын патологиялық
реакциялардың көптеген мутациялары табылған. Олардың тұқым қуалау типтері
және алғашқы биохимиялық бұзылыстары зерттелінген.
Дәрі-дәрмектерге қарсы ағзаның тұқым қуалаушылық арқылы
дамитын патологиялық реакциялары
Генетикалық белгі (ваиант) Белгіні тудырушы Патологиялық реакция
дәрі-дәрмек
Г-6 ФД жетіспеушілігі Примахин, сульфанил Эритроциттердің
(полиморфты жүйе) амидты препараттар (40гемолизі (еруі)
жуық)
Баяу ацетилдену Изониазид, гидраницин,Әрбір дәрі-дәрмекке
(ацетилтрансфераза генінің сульфадемизин, тән әсерлер
полиморфизмі диафенилсульфон (эффекттер)
Дитиминге сезімталдық Дитимин Тыныс алудың ұзақ
(бұзылған холинэстераза) уақыт тоқталуы
Метгемоглобинредуктаздың Дифенилсульфон, Цианоз (көгеру)
жетіспеушілігі осингалин, примахин
Глюкортикоидто Көзге тамызатын Көзішілік қан
қабылдағаннан кейін қан глюкокортикидтер қысымының жоғарылауы
қысымының жоғарылауы (көтерілуі
(көтерілуі)
Кейбір тұрақсыз Тотықтырушылар Эритроциттердің
гемоглобиндер гемолизі (еруі)
Гипертермия ісігі Жалпы нестездеуші Гипертермия
заттар
Феноцетинмен Фенацетин Цианоз (көтеру)
индукцияланғана
метгемоглобинемия
Дифениннің жеткіліксіз Дифенин Атаксия, нистагим
гидроксилденуі
Спартеиннің аномальды Спартеин Жүрек аритмиясын
дегидрогенациялануы емдегенде байқалаын
зілді әсерлер
(эффекттер)

Мына төмендеп 1 -кестеде түрлі дәрілік препараттарға тұқым
қуалаушылықка байланысты көрінетін патологиялык реакциялар сипатталған
(Н.П. Бочковтың мәліметі бойынша)
№ Генетикалық белгі Аскындыратым Патологиялык реакциялар
дәрілер
1. Глюкоза-6-фосфат Примахин. Эритроциттердің гемолизі
Дегидрогеназаның сульфанидамидті
жеткіліксіздігі к препараттар
2 Баяу активсіздендіру, Изониазид Бұлардың әркайсысына тән
ацетилдендіру сулфалимезин, қосымша эффект
(ацетидтрансферазаның Гидраницин
полиморфизм)
3 Дитилинге сезімталдық Дитилин Ұзақ уақыт тыныс алудың
(аномальдық тоқтауы.
псевдохолинэстсраза)
4 Глюкокортикостероидты ГлюкокортикостеКөзішілік қысымның жоғарылауы
қабылдаудан соң көзішік роидтарды көзге
қысымның жоғарылау тамызу
(глаукома)

Генетикалық материалдың мутациялық өзгерістеріне байланысты пайда
болған тұқым қуаплайтын аурулар кезінде адамдардың дәрі-дәрмектерге жеке-
дара сезімталдығы түрліше болады. Ендеше фармакологиялық эффектіліктің
көріну сипатына қарай тұқым қуапайтын аурулар 4 топқа бөлінеді (Н.П.Скакун
бойынша,1981).
1) Бірінші топтың тұқым қуалайтын аурулары кезінде дәрілік
препараттардың әсері бірден жоғары дәрежеде көрінеді. Мысалы, хирургияда
бұлшық ет релаксациясы үшін қолданылатын дитилин препараты қалыпты жағдайда
аз уақытқа ғана тыныс алуды тоқтатады, өйткені ол қан сарысуындағы
псевдоходинэстераза ферментінің әсерінен тез арада ыдырап кетеді. Егер
псевдохолинэстераза ферментіне жауапты ген мутацияга ұщыраған болса фермент
аномальды күйде синтезделіп, ағзаға енгізілген дитилиннің ыдырауы баяулап,
тыныс алу 1 сағат не одан да ұзак уақытқа тоқтауы мүмкін. Бұл кезде ауру
адамды жасанды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.