Белоруссия мемлекетінің физикалық географиясы

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе
Негізгі бөлім

а) Белоруссия мемлекетінің физикалық географиясы

б) Белоруссия мемлекетінің экономикасы

БЕЛАРУСЬ

Беларусь, Беларусь Республикасы (Беларуская Республика) - Шығыс Еуропадағы мемлекет. Жері- 207, 6 мың км ² Халқы - 10млн. 203 мың адам (1997) . Негізгі халқы- белорустар (80%) бұған қоса орыстар (13, 6%) , поляктар (4, 1%) тұрады. Астанасы- Минек (1, 6 млн) Ірі қаралары Брест, Витебек, Гомель, Әкімші-аум. Жағынан 6 облысқа бөлінеді. МЕмл. Тілі - белорусь тілі. Орыс тілі мемл. Тілмен қатар жүреді. Діні-провославие (70%) . Ақшасы-рубль. Ұлттық мейрамы - шілдедегі Республика күні. Мемлекет басшысы - президент . Жоғарғы заң шығарушы органы-екі палаталы парламент (Ұлттық жиналыс) . Ол төменгі (өкілдер кеңесі) және жоғарғы (Респулика кеңесі) палаталардан тұрады. Б. Шығ. Еуропа жазығында Диепр, Бат, Дивина мен Неман өзендерінің аңғарларын алып жатыр. Жерінің басым бөлігі теңіз деңгейінен 100-200 м ғана биік.

Минскідегі Кафедралды собор

Климаты қоңыржай континенттік. Қысы аса суық емес ылғалды: жазы салқын, жаңбырлы Жауын шашынның жылдық мөлшері. 600-700мм. Батпақ жиі кездеседі. Басты өзендері: Днепр (салалары Припять, Сож, Березина), Бат, Дивина, Немен (саласы - Вилия) . Жерінің 33% -і орман болып келеді. Ормансыз жерлері-шалғын жайылым. Хайуанаттардан зубр, елік, тиын түлкі қоян. Т. б. мекендейді. Бенрезина қорығы мен Беловеж нуы сирек кездесетін аңдардың көбейуіне септігін тигізуде. Қазіргі Б жеріне адамдар қола дәуірінен бастап қоныстанған 2-5 ғасырларда аталған өңірлерде Днепр бойынан славияндар келе бастады да, 9 ғ-да жергілікті тайпалар соларға сіңісіп кетеді. Осы куездерде славияндардың 3 ірі тайпа бірлестігі қалыптасты. Польесье мен Орталық өңірде дреговичтер. Сож өз алабына Радимичтер Двина бойымен Диепрдің жоғ. Жағына кривичтер қоныстанған. 9-ға Киев Русінің құрылуына байланысты Б жері бірте-бірте соның құрамына енеді. 9-11ғ-дғ егіншілік кең тарап мал ш. Дамыды қолөнер кәсібі өркендеді. Киев Русінің ыдырауы салдарынан бірнеше ұсақ княздіктер пайда болды. Оларды 13-ғ-дың 2-жартысында Ұлы Литвия княздігі түгелдей қосып алды. 14-ғ-дың аяқ кезінен бастап кейбір қалалар өзін өзі билеу құқығы алды Б. Көпестері Ресей мен Батыс Еуропа арасында зор көлемде делдалдық сауда жүргізе бастады. 14-ғдың аяғында Тевтон ордені шабуылы күшейгендіктен 1385ж. Польша мен Литвия арасында крево унивиясы жасалынады. Орден әскері талқандалғаннан кейін 1913ж. поляктар мен литвандар арасында жаңа уния жасалынды. Бұл келісім бойынша Ұлы Литвия княздігінің Дербестігі сақталды. Бірақ поляк каролі оның үсітінен қарайтын болды. Литвия княздігінің Ливон соғысында (1558-83) Ресейден соққы алу оны Польшамен бірігуге мәжбүр етті. Ұлы Литвия княздігі Польша каролдігі бірігіп Речь Посполития мемлекетін құрды. Осы кезде мектептер мен шіркеулер поляк тілі Белорусь тілін ығыстырып, котолик діні енгізіле бастады. 1648ж. басталған Украйнадағы ұлт азаттық қозғалыс Б-ті деп қамтыды. 18-ғ-дан бастап поляктарға қарсы ұлт-азаттық қозғалыс онан әрі күшейіп кетті 1917ж. Ақпан төңкерісінен кейін 1917ж шілдеде құрылған Белорус радосы тәуелсіз мемлекет болуынан жүргізді.

Олар 1918 ж. ақпанның 19-нан 20 на қараған түні Поляк легиондары корпусымен бірігіп, Минск к. -н басып алды да. Беларусь Халық Республикасын құрды. 1919 ж. каңтарда бұл үкіметті Қызыл Армия жасақтары құлатты. Оның орнына 1919 ж. 1 к. аңтарда Белоруссия Ксңестік Социалистік Республикасы (БКСР) құрылып, 1922 ж. 30 желтоксанда КСРО кұрамына енді. Молотов- Рибентроп кслісімі бойынша 1939 ж. караша айында БКСР Бат. Белоруссиямен қосылып, аумағы ұлғайды. 2-дүние жүз. соғыс ксзіндс Б. жері тағы да нсміс әскерлерінің қол астында қалып зор ауыртпалықтарға ұшырады. Соғыстан кейін қираған шаруашылықты қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді, өнеркәсіптің жаңа салалары (автомибиль, кеме. трактор жасау, т. б. ) құрылды. Экономикасы дамыды. А. ш. өнімдері артты Ағаш өңдейтін қағаз жасайтын кәсіп орындар ашылды. 1990 ж. Б. Жоғ. Кеңесі елдің тәуслсіздігін жариялады. 1991 ж. X желтоқсандағы 1994 ж. 10 шілдеде алғашқы президенті болып А. Г. Лукашенко сайланды. Б. Қазақстан тәуелсіздігіні І99І ж. таныды, Екі ел арасында экономика кедендік және мәдени келісімдер жасалынып, достық қарым-қатынас орнаған. Б. Кеден одағына БҰҰна ТМД-ға мүше. Ресей Фсдерациясы-мен Б. арасында қол қойылған (1999, жслтоқсан) шартқа сәйкес жаңа одақтың келісімі жасалынды. Б-та химия өнеркәсібі, автомобиль және трактор жасау, қорғаныс өнеркәсіп кешендері электр бұйымдарын шығару. ет-сүт, а. ш. және т. б. өндіріс салалары дамыған. Республикада калий. тұз, көмір, мұнай темір. фисфорит ксн орындар бар 20-ғ-дың 90 жылдары ел экономикасы дағдарысқа ұшырап жалпы ішкі өнім 10 жыл ішінде 12% ке төмендеп кетті. Экон. құрылымындағы мемлекеттік емес саладардың үлесі экономикада 34%, (1998), ал шеттен тартылған инвестиция мөлшері 6, 5% (1997) . Негізінен Кеден одағы елдеріне (Ресей, Қазакстан, Қырғызстан, Тәжікстан) жүк тасушы автомобильдер, тракторлар, тоңазытқыштар, кір жуатын машиналар және т. б. электр бұйымдары, химия және ет-сүт өнімдерін экспортқа шығарады. Елде жылу-электр ресурстары (мұнай, табиғи газ, тас көмір) мүлдем жеткіліксіз болғандықтан, отындық шикізатты шеттен соның ішінде 60%-тен астамын Ресейден әкелуге мәжбүр. Бұған қоса қара жәнс түсті металлургия халық, тұтынатын тауарлар, ағаш өнімдері, цемент шеттен әкелінеді. Экон. байланыстардың үзілуі, жылу-элсктр рссурстарына бағанын көтерілуі ел экономикасын аса қиын жағдайла калдырды. Дсгенмен ұсақ өндіріс салаларында 900 шетелдік және 2000 нан аса бірлестік кәсіпорындар жұмыс істейді. Нсгізгі сауда серіктестері: Рссей, Украина, Польша. Гсрмания елдері. Әдсбиеті. В. жазба әдебиетінің тарихы Кеден Русі дәуірінен басталады. 14 - 16 ғасырларда Б. Ұлы Литвиа княздігі құрамында болған кезде беларусь тілі мемл. тіл болды, дипломатиялық қарым-к. атынаста, сот және басқару орындарында пайдаланылды. сонымен біргс беларусь тілінде "Лигванметрнкасы" (Ұлы Литва князьдігінің Статуты) сияқты жазбалар көшірілді. 16 ғ-да гуманист, ағартушы Франциск (Георгий) Скорина тұңғыш рст Б. жерінде кітап басып шығаруды қолға алды. 1696 ж. Польша сеймі мекемелерде. мектептерде беларусь тілін пайдалануға тйым салды, бұл тілде кітап басып шығару тоқталды. Осыдан кейін Б. халқының азаттығын аңсаған авторсыз өлеңдер, интермелиялар. мектеп театрларына арналған драмалар шыға бастады, Бірақ оларды халық ауыз әдебиетінің сарыны басым болды. 18 ғ-дың аяғында Б- тің Ресейгс қосылуы жаңа әдебиеттің дамуына жағдайлы жағдай жасады. 19 ғ-дың 1- жартысында езілген халықтың мұң-шерін жырлаған "Энсида сыры", "Парнасқа шыққан Тарас" тәрізді шығармалар жарық көрді. Алайда Рессй патшасының отаршылық саясаты Б. мәдениетінің өркендеуіне едеуір бөгет жасады. Беларусь тіліндс сөйлегендер шығарма жазғандар қуғынға ұшырады сондықтан ақын жазушыларын өз туындыларын қол жазба түрінде тартуға мәжбүр болды. Бұлардың көбі жоғалып кетті. Тек П. Багримнін "Ойна, ойна, жас жеткіншек" (1829) атты жалғыз ғана өлеңі сақталған. 19 ғ-дын аяқ шенінде сыншыл реализм бағытындағы шығармалар туа бастады. Б. әдебиетінің бұл кезендердегі дамуына В. П Дунин-Марцинкевич елеулі үлес қосты. Кейінірек Ф. Богушевдитін (1840-1900), Я. Лучинаның (И. Неслухопский), өлең-жыр лары. поэмалары жарық көрді әдебиетті өркендетудс үлкен рол атқарды, 1905 жылғы демокр. Қозғалыс Б әдебиетінің жаңа қарқынмен дамуына қолайлы жағдай жасады. Халықтың азаттыққа ұмтылуы. ой-сананың өсуі Я. Купала. Я. Колас, Тстка (А. Пашкевич, ) шығармаларынан аиқын көрінеді. Әсірссс. "Беларусь скрипкасы" (1906) атты жинақтары - азаттық рухын-дағы туындылар. Купала мен Колас шын мониден халық ақындары ретінде өздерін көптегеи өлең-жырларын кітаптарында халықтың мұң- зарын, азатыққа ұмтылысын суреттеді.

Казан төнксрісінен кейін Б әдебиеті идсологиялық қысымға қарамастан қарқынды дамиды. 1939 ж. елдің батыс және шығыс бөліктерінің Ф. Пестрак, А. Кулешов, П. Панченко, А. Русак сияқты таланттар ұлттық әдебиеттің ірі өкілдеріне айналды. Ұлы Отан со-ғысынан кейінгі дәуірде Б. әдебиеті жаңа карқынмен дамыды. И. Шамякин. И. Мелсж. Я. Брыль, В. Быков, Р. Бородулин, т, б, көптеген ақын-жазушылардың романдары мен повестері, өлеңдері мен поэмалары Б. әдебиетін жаңа биікке көтерді. Әдебиеттану мен әдеби сын саласынан А. Адамовичтің, С. Александропичтің. . Борисенконың, т. б. енбектері танымал болды. Б. жазушы лары мсн акындарыцның шығармалары бұрынғы КСРО халықтарының және шет ел тілдерінс аударылып. Дүние жүз. әдебиет қорынан берік орын алды.

Казақ окырмандарына Куллос, Колас, Бропка. Ганк. Шамякин. Мележ. Брыль, Быкоп сияқты дарынды акын-жазушылар туындылары жақсы таныс. Өнері. Б-тін Кисв Русі дәуірінен жеткен сәулет өнерінің

ескерткіштері - София соборы. Полонкідегі Спасс-Евфросиньевскийдің шіркеуі, Витебскідгі Благовещенск және Гролнодағы Коложск шіркеулсрі. 17 ғ-да Рессйде "беларусь өрнегі" деп аталатын беларусь суретшілерінің әдісі кең тарады. Б- тің бейнелеу өнері 18 ғ-ға дейін бірыңғай діни сипатта дамыды. Бұл саладағы

БЕРЕЗИНА КӨЛІ

ескерткіштері - София со-боры. Полонкідегі Спасс-Евфросиньевская шіркеуі, Витебскідегі Благовещенск және Гролнодағы Коложск шіркеулсрі. 17 ғ-да Рессйде "беларусь өрнегі" деп аталатын беларусь суретшілерінің әдісі кең тарады. Б- тің бейнелеу өнері 18 ғ-ға дейін бірыңғай діни сипатта дамыды. Бұл саладағы алғашқы шынайы өмірлік материалды арқау еткен туынды - белгісіз автордың "Слуцкілік князь Олельковичтердің портреті" леген шығармасы (17 ғ-дың соңы мен 18 ғ-дың басы) . Ресейге қосылған кезден бастап (18 ғ. ) . Б. өнері мен мәдениеті жаңа бағытта дамыды. Санкт-Петербург Көркемсурет академиясы мен

Мәскеу сурст уч-шесіне білім алған Б. суретшілері И. Т. Хруикий, С. К. Зарямко, мүсінші А. А. Васютинсқий, т. б. Б. бсйнелеу өнерін жаңа биіккс көтерді. Казан төнксрісінен кейін Б. мәдениеті мен өнсріне түбе

гейлі өзгерістер еніп, кәсіби өнер мен халық шығармашылығының қабыса дамуына жол салынды. 1918 ж. ашылған Витебск көркем сурет мектебі 1923 ж. Көркем сурет техникумы болып қайта құрылды.

1925ж. алғашқы сурет көрмссінен кейін Беларусь суретшілер бірлестігі ұйымдастырылды. 1935 ж. Сәулетшілер одағы, 1938 ж. Суретшілер одағы құрылды. 1939 ж, Мемл. сурет галереясы ашылды. Портреттік бюст жанры дамыды. Бұл кезенде суретшілср И. О. Ахремчин, К. . М. Космачев, М. А. Керзин, т. б. жемісті еңбек етті. Кеңес Одағы кезінде кескіндеуші В. К. Цвирно, А. ІІ. Суховер хон. А. Д. Шибнев; графиктер С. И. Селиханов, Л. ІІ. Гумилсвский; театр суретшілері Е. Г. Чемодуров, П. В. Маслеников, т. б. есімдері танымал болды. Беларусьтердін дәстүрлі өнері лирикалық әуен лс келеді. Халықтың муз. фольклорынан төңкерісшіл және партизан әндері кең орын алған. Күлкілі әндері мен би әуездері ("Лявониха", "Юрогка", "Бульба", "Крыжачок") өткір мысқылымен ерекшеленеді. Халықсаз аспаптары: цимбалы, бубен, скрипка, дудна, 'т. б. Куыршақ. Театрының ойынлары мен халық драмалары муч. сүйемелмен қойылған. Б-тің кәсіби музыкасы Кеңес одағы тұсында туып, қалыптасты. 1924 ж. . Беларусь филармониясы ашылды. 1940 ж. Осы ансамбль негізінде 1955 ж. Мемл. хор капелласы кұрылды. Ұлттық опера репертуарын жасаушы композиторлар: Н. И. Ала дов, Е. К. Тикоцкии. А. В. Богатырск, т. б. опсра өнерінің дамуына үлкен үлес косқан әншілер Л. П. Александровская, Т. Н. Нижникока, Л. Ф. Алекссенка, т. б. Б. халқынын ежелгі әдет-ғұрыптары мен ойын-сауықтары халық драмасынын өркендеп. өсуіне. театрдың туып кальптасуына игі ә сер еткен. 16 ғ-дан бастап халықтық театры - батлейка кең өріс алды. 17 ғ-а діни оқу орындары жанынан мектеп театрлары ұйымдастырылып, ойын-сауықтар көрсстіп отырды. 18 ғ-дын соңына карай жеке меншік театрлар, ал 19 ғ-а орта шенін-де әуесқойлар театрлары құрыла бастады. Осындай әуесқойлар театрының бірін халкының алғашқы драматургы Дунин-Марцешеевич басқарды. 1945 ж. актер әрі рижессер И. П. Буишшкийдің жетекшілігімен кәсіби көшпслі театр құрыды. Купшиа мен Коластын драматургиясы Б-тің ұлттық. театрының калиптасын, өсуінде үлкен рол атқарды. Қазіргі Б. кино өнері мен ұлтық теледидары, ғылымы мен оқулықтары дамыған мемлекет.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.