Сорт жатып қалуға орташа төзімді

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 47 бет
Таңдаулыға:

БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

ЛД ₅₀ - летальдік доза

МД - максимальді рұқсат етілген тәуліктік доза

МДУ - максимальді рұқсат етілген

ПДК - шектеулі рұқсат етілген концентрация

ССС - хлорхолинхлорид

2-ХЭФК - хлорэтилфосфон қышқылы

ТХУ - трихлоруксусты қышқыл

А - зерттелетін үлгінің ¹⁵ N артық атомдық пайызы

а - бастапқы үлгінің ¹⁵ N артық атомдық пайызы

В - дәндегі азоттың мөлшері

КІРІСПЕ

Мәселе өзектілігі. Солтүстік Қазақстанның қатты континенталдық климатына байланысты вегетациялық мерзім қысқа болғандықтан жаздық бидайдың дәні пісіп жетіліп үлгермейтінді. Сондықтан бидайдың өнімділігі және дәннің сапасы төмендейді. Бидайдың кеш жетілетін сорттары бұл аймақта сұранысқа ие, бірақ толықтай пісіп жетіліп үлгермейді. Ассимиляттардың жылдамдығы мен толысуы дәнге әсер ету процесінде жетілуі ұзаққа созылады және дәннің пісіп дамуы баяулайды, бұл бидайдың көлемі мен сапасын анықтайды. Сол себепті бидайдың жетілуінде физиологиялық процестің бірден бұзылуы, толық дәннің химиялық құрамы мен дәндік сапасын басқару мақсатында бағытталған өсу реттеуіштерін пайдалануға елеулі қызығушылық тууда.

Метаболизмнің қарқындылығы мен ерекшелігін өзгертетін, жапырақтың солуына әкеліп соқтыратын ассимиляттардың қозғалысы аттрактық ағзаға әсер етіп жемістің жетілуін арттыратын әрекеттесудің белгілі бір түрі - этиленпродуцент болып табылады [1] . Кәзіргі таңда астық шаруашылығын жақсарту мақсатында астықтың сакпалы құйылуына және сандық ұлғаюына, 2-хлорэтилфосфон қышқылы бар препараттар, соның ішінде этрел, гидрел, дигидрел және одан басқа ретардант хлорхолинхлорид қоспалары қолданылады. Бірақ дәннің жетілу процесінде кейбір физиологиялық шараларды маңызды жақтары әлі толықтай зерттелмеген. Морфонол- мақта өсіру шаруашылығында мақта талшықтарының сапасын жақсарту, тиімділігін арттыру, дамыту мақсатында қолданылады.

Алғашқы рет вегетациондық кезеңді тоқтату мақсатында этиленпродуценттерді жаздық бидайдің жетілуін жеделдету үшін мүмкіндік ашылды. Саратовская 29 бидайына гидрел, дигидрел ерітінділерін 600г/га көлемінде шашқанда, шашу тәжірибесінде және 2 10 ^-3 M концентрациясы вегетациялық тәжірибедегі сүтті жетілуінің соңында дәннің құрғауы мен дәннің жетілуін 5-6 тәулікке тоқтауына жол береді. 2 10 ^-3 M қосындысынфдағы этиленөнімді өсу реттеуіштері 2-ХЭФК, гидрел, дигидрел құлақшаның аттрактық қабілетін, 15N-ң дәнге түсуін және таңбаланған азоттың ақуызға түсуін арттыратын изотопты әдістің көмегімен орнатылды.

Келтірілген зерттеу нәтижелерінің куәлік етуі этиленге қызығушылығы егін шаруашылығының жетілу процесін реттеуге, бүкіл өсімдік деңгейі өзін-өзі реттеу механизмін түсінуге ықпал етеді. [2]

Этилен газға ұқсас зат болғандықтан өсімдік ұлпаларынан қоршаған ортаға оңай бөлініп шығады, суда жақсы ери отырып, жақын аралыққа тасымалдануы мүмкін. Бірақ, өсімдік бойымен оның алғы заты АЦК әжептәуір жақсы қозғалады. Этилен тотығуға және басқа айналымдарға жақсы өтеді. Сондықтан өсімдік ұлпаларында оның концентрациясы да өзгереді.

Этилен басқа фитогормондар сияқты көптеген әрекетке ие. Ол ұлпаның созылуын тежейді де сол арқылы сабақтың ұзаруын шектейді, сонымен бірге оны жуандатады, ал мұның бәрі өсімдікті жатып қалудан сақтайды. Оның екінші қызметі жапырақ сабағында бөлінгіш қабаттың пайда болуына ықпал жасау, ал ол жапырақтың күзде не жазда қолайсыз жағдай болса түсуіне мүмкіндік жасайды. Тозаңданғанынан кейін гүлді тез қартайтады және солдырады, сонымен қатар жемістің пісуін жеделдетеді. Әрекеттігінің осы қасиетіне қарап оны жиі өсімдіктің қартаю гормоны деп атайды. [3]

Диплом жұмысының мақсаты: Нағыз зерттеулердің мақсаты физиологиялық процестерге синтетикалық өсу реттеуіштерінің әсері, қалыптастыруда ағып кетуі және жаздық бидайдың жетілуі мен оны алдын ала реттеуге мүмкіндік табуын аныктауға жасалған.

Жұмыс міндеттері:

Саратовская 29 жаздық бидайының өсу реакциясының ерекшелігі мен, этиленпродуценттер мен ретарданттардың әр түрлі емдеу режиміне әрекеттесуін анықтау.
Емдеу уақыты әр түрлі 2-ХЭФК, гидрелдің, дигидрелдің, морфонолдың өсуі мен дамуына вегетациялық кезеңнің жалғасуына мінездеменің орнатылу әсері.
Этиленпродуценттер мен ретарданттардың дәннің суы жоғалып, құрғақ заттардың жиналу динамикасына әсерін анықтау. Жаздық бидай дәнінің дамуы процесін арттыратын әсері молырақ өсу реттеуіштерін табу.
Жаздық бидайдың құлақшасының аттрактық қабілетіне 2-ХЭФК, гидрелдің, дигидрелдің әсерін анықтау.
Дәлелденген реттеуіштердің басты қосымша заттардың құрамына, өнімділігі мен постфлоральді кезеңді қолданудағы дәннің әсерін анықтау.

1ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

1. 1 Қазақстан бидайы

Өсімдікмдік тағамына деген әлемдік қажеттілігі, ресурстардың сарқылуы және ғаламдық климат өзгерістері адамдарды, өнімді және ауруға төзімді ауылшаруашылық дақылдар шығаруға мәжбүрледі. Ғылыми зерттеулер және селекция-технологиялық жұмыстар, ауылшаруашылық дақылдарының жаңа сортын жасау және инновациялық технологиялардың дамытылуы Қостанай облысында ЖШС «Қарабалық ауыл шаруашылық тәжірибелік станциясы» қызметкерлерімен жүргізілуде. Қазақстандық ғалымдардың күші бидайдың сортын алуға, арпа, жемшөп және тағы басқа дақылдар алуға бағытталған. Қазақстанда жаздық бидай негізгі тағамдық дақыл болып табылады. 1963 жылы республикада 18542 мың. га алқап жерге, соның ішінде 14008 мың. га тың алқапқа себілді. Егін алқабы бойынша Қазақстан тек Ресей Федерациясынан ғана төмен.

Әлемдік тәжірибе дәлелдейді, жерге себілетін дақыл егінініңұлғаюы, селекция жетістігіне және өсу технологиясының жетілдіруіне негізделген. Сорт - дақылдың егіндік дәрежесін және оның сапасын анықтайтын елеулі факторлардың бірі. Қазіргі таңда ҚР -да жаңа сорт шығаруға жұмыс жасауда: жаздық жұмсақ бидай, жаздық қатты бидай, қыстық жұмсақ бидай, жаздық арпа, жемшөп (эспарцет, жоңышқа), майлы дақылдар (жаздық рапс, зығыр) . 2009-2011 жылдар аралығында ЖШС «Қарабалық ауылшаруашылық тәжірибелік станциясы» селекционерлері Мемлекеттік сорт зерттеушілеріне жаздық жұмсақ бидайдың 5-сортын жасап өткізді - Тумар, Галатея, Карабалыкская 20, Бостандык, СимКар 20. Мемлекеттік сорт зерттеушілеріне жіберілген жаңа сорттардың бұрынғы аудандастырылған сортқа қарағанда, егіні биігірек, қоршаған ортаның жағымсыз факторларына төзімді, экологиялық икемділігі жоғары. Станция селекционерлерінің жетістіктерінің бірі, құқығы бойынша Қазақстанның әр аймағына қолданысқа жіберілген Карабалыкская 90 болып есептеледі. Бұл сорт шөлге төзімділігімен ерекшеленеді және құрғақшылық жылдары жоғары өнімді, сапалы егін беретін қабілеті бар.

Қазіргі таңда өсімдік биотехнологиясының әдісін қолдану арқылы жаңа сорт жасау жұмыстары жүріп жатыр. Бұл жаңа технологиялар генетикаға негізделген селекция, молекулалық биология, биохимия, эмбриология және клеткалық биология аймағында болып табылады. Жұмыстар биология институтымен және өсімдік биотехнологиясы МОН РК -мен бірге жұмыс жасауда. Соңғы 3 жыл ішінде жаздық арпаның ДНК маркерімен генотиптау өткізіілді. Берілген жұмыс Солтүстік Қазақстанның агро-климаттық жағдайына қолайлы арпаның ДНК генотипін іздеуге бағытталған.

Бидай - астық тұқымдасына жататын аса маңызды дәнді дақыл. Қазақстанда 6 түрі : Еділ бидайы, Польша бидайы, көже бидай, жұмсақ бидай, қатты бидай, көбен бидай өседі, жабайы түрлері сирек кездеседі.

Бидай - дәнді-дақылдар тобына жататын, көбінесе біржылдық шөптесін өсімдік. Дәнді-дақылдардың ішіндегі ең басты және ең көп өндірілетін дақыл. Бидайдың 20-ға жуық жабайы және мәдени түрі белгілі. Бір гектардан 30-40 центнер өнім береді. Бидай сұрыптары құрамындағы эндосперманың (80-84%) мөлшеріне байланысты бағаланады.

Бидай біздің заманымызға дейінгі 6000-5000 жылдары Ежелгі Грекияда өсіріле бастаған. Мысыр мен Қытайда біздің заманымыздан 4000 жыл бұрын бидайдан тағамдар жасаған. Адамдар бидайды тек тағам ретінде ғана емес, сонымен қатар емдік қасиеттері үшін де ерте заманнан бағалаған. Бидайдың дәні байлық пен жақсылықтың нышаны ретінде қабылданған, өйткені ол кезде көбіне қолданылған сұлы мен қара бидайға қарағанда, суыққа және құрғақшылыққа төзімсіз бидайдан жақсы өнім алу қиын болған. Ақ ұн тек үлкен мерекелер кезінде ғана пайдаланылған, онда да оған әркімнің мүмкіндігі келе бермейтін.

Сұрпына қарай бидайдың құрамындағы крахмал мен көмірсулардың мөлшері 50-70%-ға дейін, ақуыздар 10%-дан 20%-ға дейін жетеді. Сондай-ақ, өсімдік майлары, дәрумендер (В1, В2, В6, С, Е, РР), минералдар (калий, кальций, магний, фосфор т. б), өзектер, пектинді заттар, сонымен қатар белсенді ферменттер бар.

Зерттеу жұмыстары барысында суда өнген бидайдың құндылығы бірнеше есе көбейетіні анықталған. Мәселен, өнген бидайда В2 дәрумені 10 есе көп болған. Осындай керемет қасиеттерінің арқасында өнген бидайды жеу адам ағзасы үшін аса пайдалы. Бидайдың дәніне қарағанда, қабығы мен ұрығында Е дәрумені, антиоксиданттар, В тобындағы дәрумендер өте көп болады.

Бидайдан ұн, ұнтақ жармасын, «тритикале» және «булгур» жармасын жасайды. Ұнтақ жармасы - өзімізге белгілі «манная крупа». «Тритикале» - будандастырылған бидай мен қарабидайдан жасалған жарма. Ұннан нан, макарон, кондитерлік тағамдар өндіріледі. Кебектің қайнатпасы теріні жұмсартады. Бидайдың масағы флористикада гүл шоғырлары мен композицияларын безендіру үшін қолданылады.

Биіктігі 40 - 130 см, тамыр жүйесі - шашақты, тарамданған. Сабағы қуыс, жұмыр, жапырағы таспа тәрізді, сағағы сабағын орай орналасқан. Гүл шоғыры - күрделі масақ, оның қынабында 2 масақша қабыршағынан тұратын масақтар орналасқан, ал олардың аралығында 3-5 гүлдері болады. Масақтың пішіні ұршық тәрізді, түсі ақ, қызғылт, кейде қара, ішінде қылтанағы болады. Тұқымы - ұзына бойына тартылған сызаты бар, беті жылтыр дән. Масақ қылтығына, түсі мен масақша қабыршағының түк басуына, қылтықтары мен дәндерінің түсіне, т. б. байланысты бидайдың түрлері түршелерге бөлінеді, ал әрбір түрше сорттардан тұрады. Қазақстанда негізінен жұмсақ және қатты бидай өсіріледі.

Бидай егістігі.

Сурет 1

Жұмсақ бидайдың (triticum aestіvum) масағы да жұмсақ, дәні жұмыр әрі жылтыр, сабағы қуыс. Оның ұнынан көбіне нан пісіріледі, ол нәрлі және жоғары сапалы болып саналады, құрамында 16%-тей ақуыз болады, жылтырлығы 70%, дән уызы серпімді әрі созылмалы келеді. Жұмсақ бидай Қазақстанда егіс көлемінің негізгі бөлігін алып жатыр. Табиғаттың әр түрлі жағдайына ыңғайлы, өсу қабілеті жоғары болуына байланысты оны көптеген аймақтарда өсіреді. Бидайдың дәнінен жарма, ұнынан нан, макарон, кеспе жасайды, кондитер өнеркәсібінде кең пайдаланады. Әсіресе, Қазақстанның Батыс, Орталық, Шығыс аудандарында өсетін жұмсақ бидай өте құнды болып есептеледі.

Қатты бидайдың (triticum durum) дәні ірі, сопақша, жылтыр. Оның дәнінде 24% ақуыз бар, ұнының сапасы жақсы, одан кеспе және макарон жасайды, бірақ жұмсақ бидайға қарағанда наны онша көтерілмейді. Қазақстанның климаты қуаң жерлерде өсетін қатты бидай ұнының сапасы өте жоғары болады.

Жұмсақ және қатты бидайлардың жаздық және күздік сорттары бар. Жаздық бидай көктемде, күздік бидай күзде егіледі. Күздік бидайдың тұқымы 1 - 2 ⁰ С жылылықта, 7 - 9 күнде көктеп шығады. Сол қалпымен қар астында қыстап, көктемде өсіп, дән салып, жазда піскен соң орылып жиналады. Күздік бидай дәнінің толыға бастаған кезінде ылғалды көп керек етеді. Көктемгі қуаңшылық оның өнімінің азаюына әсер етеді, дәні солыңқы болады. Сондықтан қыста қар тоқтату жұмыстарын жүргізу керек. Күздік бидай, көбінесе, оңтүстік облыстарда өсіріледі. Күздік бидайдың белгілі сорттары: “Жетісу”, “Қарлығаш”, “Комсомолдық - 1”, “Мироновтық - 808”, “Прогресс”, “Шыны тәріздес-24”. Егіс көлемі, түсімі, дәнінің сапасы жағынан жаздық бидай бірінші орын алады. Ол, көбінесе, Қазақстанның солтүстік, солтүстік-шығыс, орталық облыстарында өсіріледі, оның тұқымы 12 - 14 ⁰ С жылылықта бітік шығады. Түптену және сабақтану кезеңінде суды көп керек етеді, әрі топырақтың құнарлығын қалайды. Әсіресе, қызыл-қоңыр, құнарлы, саздау топырақтарда, тың жерлерде жақсы өседі. Тұқым себу мөлшері мен мерзімі әр аймақтың ауа райына, топырағына байланысты. Қазақстанда жаздық бидайдың көп тараған сорттарына ерте пісетін “Қазақстан-15”, “Қазақстан-19”, “Қазақстан-25”, “Қарабалықтық-90”, “Лютесценс-32”, “Саратовтық - 29”, т. б. жатады.

Жаздық және күздік бидайдан мол өнім алу үшін олардың тұқымы ылғалы аз, қуаң аймақтардағы ауыспалы егістен кейін, немесе таза сүдігерге (парға) егілгені жөн. Бұл әдісті қолданғанда бір жыл бидай, келесі жылы бір не көпжылдық шөп егіледі. Қазақстанның далалық қуаң аудандарында бидай себуге арналған топырақты сыдыра қопсытып жыртқан жақсы нәтиже береді. Мұндай әдіспен өңдегенде бұрын қандай шөп егілгендігі, қандай арам шөптер өскендігі ескеріліп, жер терең немесе таяз жыртылады. Оңтүстіктегі суармалы сұр топырақты аудандарда күздік бидай егілетін жер аудара жыртылады. Қыста қар тоқтату тиімді. Егістіктерде себілетін тыңайтқыштардың түрі мен мөлшері себілген дақылға және топырақтың құнарлылығына байланысты. Қазақстанның оңтүстігіндегі суармалы аудандарда күздік бидайды себу алдында топыраққа азот тыңайтқышы беріліп, өңделеді. Өнімді жинау тәсілі бидайдың биіктігі мен өсу жиілігіне, арам шөптердің түрлері мен олардың аз-көптігіне, сабақтың көлбеп жатып қалуына байланысты. Арам шөптері аз, жатып қалмаған, біркелкі пісіп жетілген астықты тікелей комбайнмен шауып бастырады. Ал арам шөбі көп, біркелкі пісіп жетілмей, жатып қалған бидайды әуелі шауып дестеге түсіреді, содан кейін комбайнмен жинап бастырады. Қазақстанда бидайдың 29 сорты аудандастырылған.

Қаптағы бидай

Сурет 2

Саратовская 29 . Юго-Восток ауылшаруашылық ғылыми зерттеу институтында сатылық будандастыру әдісімен Альбидум 24*Лютесценс55/11 будандық сорттарын будандастыру арқылы шығарылған. Авторлары: А. П. Шехурдин, В. Н. Мамонтова, Н. Н. Куликов. 1957 жылдан аудандастырылған. Лютесценс түршесі. Масағы ақ, қылтықсыз, қабықшасы түксіз, дәні қызыл. Волжск далалық экологиялық тобына жатады. Масағы призма пішіндес, тығыздығы орташа, 10 см ұзындығына 18-20 масақша келеді, ең ұшында 1, 5 см-лік ұшқырланған құрылымы болады. Масақша қабықшасы дөрекі, жұмыртқа - қандауыр пішінді, ұзындығы орташа( 8-9 мм, жалпақтылығы орташа 3, 5-4, 0 мм) . Қабықша қыры анық көрінеді, тістілі. Жүйкешелері (нервация) анық көрінеді, масақша қабығының тісшесі қысқа, тік. Иық сипаты тік және көтеріңкі, негізгі жағы жалпақ, қысқа (0, 5-1, 0 мм) . Дәні шыны немесе жартылай шыны тәрізді, қызыл, ірі. 1000 дән массасы 32-42 гр. Сабақтары орташа биік немесе биікті (75-120 см), жатыпқалуға бейімділігі орташа, ақшыл-сары түсті, жапырақтарының ұзындығы мен жалпақтылығы орташа, жашылып қалуға берік. Тозаңды қаракүйемен аз, бурыл татпен және қатты қаракүйемен залалдануы - күшті. Швед масасы және сабақ бүргесіне беріктілігі орташа. Нанпісірерлік сапасы жақсы және өте жақсы. Ақмола облысында бастапқылық тұқым шаруашылылықсыз аудандастырылған.

1. 2 Өсу реттегіштер

Өсу реттеуіштері - бұл табиғи байланыс, олардың жасанды ұқсастықтары және өсімдіктің жетілуіне байланысты маңызды процестерді мақсатты түрде реттеуіне рұқсат ететін аралас препараттар.

Табиғи өсу реттеуіштері өсімдіктің өзінде аз мөлшерде құрылады. Бұл заттар тобына гиббереллиндер, ауксиндер, цитокининдер, брассинолидтер, ұзаруының қарқынды және жасушаның бөлінуі, сонымен қатар абсциз қышқылы және этилен - бұл процестердің ингибиторлары.

Ауксиндер тропизм сияқты реакцияларды қамтамасыз ете отырып, сабақтың, жапырақтың және тамырдың өсуін іске қосады, сонымен қатар өсімдік сабақтарының тамырының жетілуін қарқындайды. Өсімдіктерде ауксиндердің табылуының арқасында қаңқалы процестер қатарының ішкі себептері орнатылды. Дегенмен көптеген өсу формасының реттеу механизмі, сабақтың өсуі, бұталы өсімдіктің гүлдері, тыныштық күйінің бұзылуы және жапырақтың жасылдануы тек гиббереллиндер мен цитокининдердің ашылуынан кейін ғана анықталды.

Гиббереллиндер өсімдік сабағының өсуін іске асырады немесе тудырады, кейбір тұқымдардың өсуін және артенокарнинді жемістің жетілуін тудырады, сонымен қатар өсімдік қатарының тыныштық кезеңін бұзады.

Цитокининдер жасушаның бөлінуін қарқындайды (цитокинез), құрылуы және сабақ бүрінің өсуі. Табиғи өсу ингибиторлары кумарин және оның туындылары абсциз қышқылы және т. б. тыныштық жағдайына ауысуында өсімдіктің өсуін тежейді. Үлкен мағынаға ие табиғи өсу реттеуіштерінің синтетикалық аналогы: ауксиндер мен цитокининдердің аналогі, синтетикалық брассинолиндер, сонымен қатар ретарданттық әсерлі заттар (өсуін тежеуіштер) : этиленпродуценттер, антиауксиндер мен гиббереллиндер. Синтетикалық өсу реттеуіштері голланттық өсімдік физиологы Кегельдің (1931-1935) ауксинді синтездеуінен кейін пайда бола бастады. Табиғиға қарағанда синтетикалық ингибиторлар өсу прцесін бірден тежейтін қабілеті бар; олар ұзақ кезеңде өсу жасушаларымен инактивацияға берілмейді; олардың әрекетінің сипаты өсуімен ғана байланысты емес, морфогенетикалық процестің бұзылуымен де байланысты.

Өсу реттеуіштерін тәжірибеде пайдалану зат алмасуда өзгерістердің болуын көрсетеді, белгілі бір ішкі жағдайлардың әсерімен бірдей болып келетін (күннің ұзақтығы, температура және т. б. ) мысалы, генеративтік мүшелердің қалыптасуын жылдамдату, өсуін және т. б. жылдамдату немесе тежеу. Синтетикалық өсу реттеуіштерін тәжірибеде пайдалану көп жағдайда тамаша нәтиже бергеніне қарамастан, қолдану мөлшері жағынан бұл өнімдер әзірге пестицидтерден анағұрлым қалып отыр. Өсу реттеуіштерін пайдалану нәтижесі басқа да агротехникалық қызметінің әсерлілігіне өте байланысты екендігі соңғы кезекте емес. Басқа да болатын қиындықтар пестицидтің жағдайына қарағанда дәлдікті қажет етеді, дозаның сәйкестігі, мерзім және технологиясын енгізу. Бұған қарағанда кең ауқымда пайдаланатын ингибиторлау типтес өсу реттеуіштері табылды, алғашқы кезекте ретарданттар мен дефолианттар.

1. 2. 1 Фитогормондар

Фитогормондар, өсімдіктер гормондары - өсімдіктер шығаратын және өте-мөте аз мөлшерде әрекет ететін эндогенді органикалық заттектер. Фитогормондар арнаулы өсу процестеріне себеп болады, бұл процестер өсімдіктердің белсенді өсуге, генерациялық дамуға өтуінде, тропизмдерде, регенерацияда, тыныштық күйінде және тағы басқа үлкен рөлатқарады. Фитогормондарға ауксиндер, гиббереллиндер, цитокининдер (стимуляторлар ретінде әрекет ететін), ал кейде абсциз қышқылы менэтиленнің ингибиторлары да жатады. Көптеген фитогормондарды синтездік амалмен алады да, ауыл шаруашылығында өсуді жеделдеткіштер ретінде кеңінен қолданылады.

1. 2. 2 Синтетикалық өсу реттегіштер

Химиялық таза хлорлы (2хлорэтил) триметиламмоний (ССС) - кристалды ақ гигроскопиялық зат, балқу температурасы +245 ⁰ С. Суда жақсы ериді (72, 4% 20 ⁰ С да) , спиртте және тағы басқа да полярлы ерітінділерде. 10% сулы ерітінді ССС-тің қату температурасы 0, 5С ал 70% -дығы -8 ⁰ С. Бұл қасиеттің үлкен маңыздылығы бар, өйткені атомдық препарат ТУР фирмалық атауымен, 60% -дық ерітінді түрінде шығарылған төменгі температурада (672-798 г/л д. в. ) сақтала алады. ТУР өзімен ашық сары, нейтралды немесе сәл сілтілі реакциясы және балық сипаттас исі бар ерекше салмақтағы 1, 135-1, 145 сұйықтық ұсынады. Қату температурасы -8 ⁰ С ден -9 ⁰ С ге дейін. Препарат ұшпайтын, жанбайтын, жарылғыш емес және ұзақ мерзімде сақталған жағдайда өзінің химиялық және физикалық құрамын сақтай алады. ССС жылықандыларға аздаған улылығы бар: ЛД ₅₀ егеуқұйрыққа аузына енгізу үшін 660мг/кг болады, сондықтан қолданылатын доза да препарат адамға және жылықандыларға қауіпті емес. Препарат организмге жинақталмайды, ыдырамайды және 48 сағаттан кейін түгелдей дерлік шығып кетеді. Оның канцерогенді және терратогенді құрамы жоқ. Топырақта препарат 3-4 аптада көмірқышқыл газы, су, азот және HCL түрінде бұзылады, топырақтың карбонатын залалсыздандырады. ССС жинақталмайды, қоршаған ортаны ластамайды. Қыстық және жаздық бидайды өңдеу үшін ретардант түрінде қолданылады, жоғары ылғалдылық кезінде олардың тұрақтануын болдырмау мақсатында. Тұтыну нормасы 1, 8 -4 кг/га. Өңдеу нәтижесінде сабақтың өсуі азаяды, сонымен қатар сабақтың жуандауы байқалады. Көптеген өсімдіктерде хлорхолинхлорид қолтықасты бүрінің жетілуін тежейді, жемістенбейтін бұталарды қысқарту есебінен бүрку жемісті ұлғайтады.

Хлорхолинхлорид:

CH ₃

[CH ₃ - N -CH ₂ -CH ₂ CL] ⁺ CL ^-

CH ₃

Мүмкін металл ыдыста сақтағандықтан, хлор ионының болуынан кейбір металл коррозиясы байқалады. Триметиламин мен дихлорэтанның әрекеттесуінен алынады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.