Сабақтан тыс тәрбие жұмыстары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 78 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі : Біздің елімізде болып жатқан әлеуметтік -экономикалық, психологиялық - адамгершілік өзгерістер қоғам өмірінің барлық жүйесін өзгертуге келіп соқтырады. Осыған байланысты біздің бүгінгі мектептің тәрбие ісінің мазмұны Отандық және әлемдік өркениетті елдердің педагогтары оқытудың және тәрбие ісінің жаңа техникасын талаптарына сай етіп, қайта ойластыру үстінде. Қазақстан Республикасының мектептері өз жылнамасында қайта құру, жаңарту тәрізді сан алуан кезеңдерді басынан кешірді. [1]

Бүгінгі қоғам талаптарын қанағаттандыратын, өсіп келе жатқан жас буындарды тәрбиелеуде олардың бос уақытын тиімді өткізу жолдары әлі толық айқындала қойған жоқ. Тәрбие жұмысы жаңадан бағдарлануды талап етеді және де жас жеткіншектерді тәрбиелеу міндеттерін түбегейлі жақсарту қажеттілігі туып отыр.

Тұңғыш Президентіміз Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан - 2030» атты өз халқына жолдауында адамның денсаулығын жаңарту, салауаттылар салтын қалыптастыру үшін экологиялық проблемаларды шешу қажеттілігі жайлы айтылған. Адамның рухани қалыптастыруында оның ерте балалық шақтан табиғатты бақылап, табиғатпен етене араласып, оны аялап, оған жәрдемдесіп қамқорлық көрсетудің маңызы зор. Қазақстан Республикасының 2030 - ға дейінгі стратегиясында еліміздің азаматтарын белгіленген басымдықтарды орындап шығуға даярлау бүгінгі күннің өзекті мәселесі болып отыр. Кейінгі кезде білім берудің жаңа тұжырымдамасы қабылданып, тәрбиенің бағдарламалары белгіленді. Осы айтқандарды негізге ала отырып, мектеп және басқа да оқу - тәрбие мекемелерінде оқуды ұйымдастыру, тәрбиелеу технологияларын модернизациялау қолға алынды. Дегенмен сыныптан тыс тәрбие жұмыстарының біршама бәсеңдегені байқалды. Сыныптан тыс тәрбие жұмыстары көбіне белгілі бір мейрам күндері, ақын - жазушылардың мерейтойларына байланысты жүргізіледі.

Тұңғыш Президентіміз Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстанның болашағы - қоғамның идеялық бірлігі» атты еңбегінде біздің елімізде оқушылардың дүниеге ғылыми көзқарасын қалыптастыру, оларды оқытудың, тәрбиелеудің және жетілдіріп дамытудың бөлінбес бір бөлігі ретінде мектептегі бүкіл оқу жылдары бойында жүзеге асырылса дұрыс болатындығын, ол оқушылардың арасындағы сабақтан тыс тәрбие жұмыстарында жүзеге асырылуы тиіс екендігін атап өтеді. [2]

Мектептердегі тәрбие жұмысын ұйымдастырудың барлық формаларын санап шығу мүмкін емес. Қазіргі таңда озат мұғалімдер, тәрбиешілер тәрбие процесін ұйымдастырудың жаңа формаларын іздестіріп, оны өз практикаларына енгізіп отыр.

«Қоғам - адам - табиғат» арасындағы қарама - қайшылықтарды шешіп, жол табу, табиғат байлықтарын тиімді пайдалану жас ұрпаққа экологиялық тәрбие беру мектептердің басты борышына айналуда. Себебі, «табиғат - қоғам - адам» жүйесіндегі қарым қатынастардың шиеленісуі жылдан жылға күшейіп, экологиялық зардаптар тіршілікке қауіп төндіріп отыр. Осыған байланысты Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы (1999), «Айналадағы ортаны қорғау туралы» Заңы (1997) , «Қазақстан Республикасы стратегиялық тұрақты даму жолына арналған 2030 - бағдарламасы» (1996) , «Қазақстан Республикасы экологиялық қауіпсіздігі тұжырымдамасы» (1997) , «Қазақстан Республикасы экологиялық білім мен тәрбие берудің ұлттық стратегиясы» (1998), «Экологиялық білім бағдарламасы» (1999), «Қазақстан Республикасы орта білім берудің мемлекеттік стандарттары» (1998), «Қазақстан Республикасы 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздікті сақтау тұжырымдамасы» және т. б. құжаттар қабылданды.

Жас ұрпаққа экологиялық білім мен тәрбие беру сонымен қатар олардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру мәселесі қазір дүние жүзі халқының, ғалымдардың, педагогтардың, саясат қайраткерлерінің назарын аударып отыр.

Қазіргі кезде жер шарында жаппай экологиялық апаттардың таралуы және оның алдын алу мақсатында табиғатты қорғау жұмыстарын түбірінен жаңа негізде жетілдірудің қажеттілігі мәселенің өзектілігін көрсетеді.

Табиғатты қорғау мәселесі - педагогикалық мәселелердің негізгі бөлігі.

Қай халық та, оның ішінде қазақ халқы ұрпағына даланы, бабалардан қалған ата қонысты ұлағаттап, қадірлеуді, сақтауды аманат еткен. Алаштың ардақты тұлғалары А. Байтұрсынов, Ж. Аймауытов, М. Жұмабаевтардың педагогика, психология ғылымдарын негіздеген еңбектерінде жас ұрпақтың қоршаған әлемді, табиғат тамашаларын қызықтап қана қоймай, тіршілікке, табиғат - анаға, ол тарту еткен әсемдікке құмартуға, оны танып - білуге, оның байлығын аялап, қорғауға шақырады. Сол себептіде оқушылар бойында сыныптан тыс жұмыстар арқылы экологиялық мәдениетін қалыптастыру қазіргі күннің өзекті мәселелерінің бірі деп санаймын.

Ғалым - эколог И. Д. Зверевтің пікірінше, экологиялық мәдениеттің мәні - қоршаған ортамен, табиғатпен қарым - қатынастың барлық түрлерінде оқушылардың жауапкершілікпен қарайтын көзқарасы мен сенімін қалыптастыру.

Ал, А. Н. Захлебный экологиялық білім берудің мақсаты - қоршаған ортаға құқық нормалары мен моральдық ұстанымдарынан туындайтын жауапкершілік қатынастың негізінде экологиялық мәдениетін қалыптастыруға болатындығын айтты.

Э. М. Тұрдықұлов болса, оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыруда табиғатты пайдаланудың ғылыми негіздері жөнінде сенімін, практикалық дағдыларын, табиғат ресурстарын қорғау және молайту саласында белсенді көзқарастар қалыптастыруға қажет білімді қалыптастыратын психологиялық процестерді талдайды.

Экологиялық мәдениеттің мақсаты оқушылар бойында экологиялық білім, көзқарас, сенім жүйесін қалыптастырып, сол арқылы олардың табиғатқа, қоршаған ортаға парасаттылық, жауапкершілік қарым - қатынасын жан - жақты қалыптастырып дамыту. [3]

Сыныптан тыс жұмыстар арқылы оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру табиғатқа жаңаша көзқарасын қалыптастырудың негізі болса, әр түрлі формаларда жүргізілетін экологиялық тәрбие жұмыстары жеке тұлғаның эмоциялық - сезімдік әлеміне бағытталады, адамгершілік, жауапкершілік қасиеттерін тәрбиелейді.

Адамның табиғатқа бағытталған кесапат зардаптарын болдырмау үшін ғылыми - техникалық, саяси - әлеуметтік, экологиялық және басқа бірқатар проблемаларды шешу керек. Экологиялық мәдениет мәселесін шешуде педагогтардың Я. А. Коменский, Г. Песталоций, А. Дистерверг тағы да басқа ғалымдардың орны ерекше.

Экологиялық мәдениет. Бұл тәрбиенің мақсаттары:

тәрбиеленушілерде қоршаған ортаға деген жауапкершілік;
табиғатты ұлттық және жалпы адамзаттық құндылық ретінде тану мен оған жауапкершілікті қатынастар жасау жөніндегі білімдер қалыптастыру;
нақты тіршілік аймағы табиғатын зерттеп, мүмкін болар экологиялық жағдайлардың ауысуынан туындайтын зардаптардың алдын алуға үйрету;
сонымен бірге қоршаған ортадан ләззат (халықаралық экологиялық қауымдастықтың ұраны) алу арқылы табиғат субъекттерінің баршасына қатысты қайырымдылық сезімін тәрбиелеу.

Экологиялық мәдениетке байланысты іс - әрекеттер мазмұны:

тәрбиеленушілердің қоршаған табиғатты зерттеп, тануы:
табиғаттың экологиялық қалпына талдау жүргізу;
әлем, ел, оқушы жасап жатқан ортаның экологиялық жүйесі проблемаларымен танысу;
адам әрекет-қылығын зерттеп, нақты аймақ пен бүкіл әлемдік экологиялық жағдай, одан болар ықпалдарды (ұнамды не кері) зерттеп білу.

Бүгінгі таңда экологиялық дағдарыстың тереңдеуі оның ішінде табиғатқа тигізіп жатқан зардаптың тым көбеюінің әсерінен көрінуде. Осының негізінде сыныптан тыс жұмыстар арқылы оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру жолдарының жүйелі түрде жүргізілмеуі, бұл мәселенің жеткілікті зерттелмеуі арасында қарама - қайшылық тудырады.

Осының негізінде зерттеу тақырыбын «Сыныптан тыс жұмыстар арқылы оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру» деп таңдауға мүмкіндік берді.

Зерттеу жұмысының мақсаты: сыныптан тыс жұмыстар арқылы оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастырудың тиімді жолдарын тәжірибе негізінде анықтап, әдістемілік ұсыныстар беру.

Зерттеу жұмысының міндеттері :

Зерттеу проблемасына байланысты философиялық, психологиялық, педагогикалық, оқу - әдістемелік әдебиеттерге талдау жасай отырып, сыныптан тыс жұмыстар арқылы экологиялық мәдениетін қалыптастыру маңызын ашып көрсету;
Тәжірибелік педагогикалық эксперимент материалдарын дайындап, өткізіп, талдап, қорытындылау;
Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытуға әдістемелік ұсыныстар беру.

Зерттеу нысаны: жоғарғы сыныптағы оқу-тәрбие үрдісі.

Зерттеу пәні: Сыныптан тыс жұмыстар арқылы оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру .

Зерттеу әдістері:

педагогикалық-психологиялық оқу әдістемелік әдебиеттерге талдау жасау;
бақылау;
сауалнама жүргізу;
тест сұрақтары;
педагогикалық эксперимент жүргізу.

Ғылыми жаңашылдығы және маңыздылығы: Сыныптан тыс жұмыстар арқылы оқушыларға экологиялық мәдениетін қалыптастыру мақсатында биология пәнінен мазмұнды материалдар жинақталды және әдістемелік ұсыныстар дайындалды.

Зерттеу жұмысының базасы: Ақтөбе қаласы " №1 орта мектеп" ММ

Диплом жұмысының құрылымы:

Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, тараулар бойынша қорытынды, жалпы қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Кіріспе бөлімінде тақырыптың өзектілігі, зерттеу обьектісі, пән мақсаты, міндеттері, ғылыми болжамы, әдістері туралы сипатталады.

«Сыныптан тыс жұмыстар арқылы оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру» деп аталады.

«Оқушылардың сыныптан тыс жұмыстар арқылы экологиялық мәдениетін қалыптастырудың теориялық негіздері» деген бірінші тарауда философиялық, психологиялық, педагогикалық әдебиеттердегі проблеманың зерттелу деңгейіне талдау жасалынады.

«Сыныптан тыс жұмыстар арқылы оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру әдістемесі» деп аталатын екінші тарауда оқушылардың бойында экологиялық мәдениетті қалыптастыру барысындағы сыныптан тыс жұмыстардың рөлі мен биология пәні мүмкіндіктері туралы мәлімет беріледі.

Үшінші тарауда биология пәнін оқыту барысында сыныптан тыс жұмыстар арқылы оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыруға бағытталған эксперимент тәжірибелік жұмыстар баяндалады, нақтылы ұсыныстар беріледі.

Қорытынды бөлімінде сыныптан тыс жұмыстар арқылы экологиялық мәдениетін қалыптастыруға бағытталған зерттеу жұмысы туралы ой тұжырымы беріледі.

Жұмысты жасауда пайдаланылған әдебиеттер тізімі жасалынады.

ОҚУШЫЛАРДЫҢСЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР АРҚЫЛЫ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІОҚУШЫЛАРДЫҢ СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР АРҚЫЛЫ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ЗЕРТТЕЛУІ

Қазіргі уақытта әлемдік қоғам назары экологиялық білім беру проблемасына аса назар аударылуда. Себебі, қазіргі таңда кез-келген адам баласы үшін кезек күттірмейтін екі мәселе туындап отыр. Біріншісі, адам қазіргі кезде табиғатпен тығыз қарым-қатынаста болуы, алайда мұның арты орны толмас экологиялық қиын жағдайға әкеліп соқтыруы мүмкін. Екіншісін таңдар болса, онда биосфераны сақтап қалуға тырысу керек, ол үшін адамдардың табиғатқа деген көзқарасын түбегейлі өзгерте отырып, жаңа экологиялық мәдениетті қалыптастыру қажет. Бұны, БҰҰ мен бірқатар мемлекеттердің адам және оны қоршаған орта туралы жаңа бағыттағы білім жүйесін қалыптастыратын, биосфераны сақтап қалуға бағытталған, энергияны және ресурстарды үнемдейтін технологияларды енгізуді міндеттейтін тұрақты даму стратегиясын қабылдауына байланысты түсіндіруге болады. Экологиялық білім беру проблемасына қоғамның назар аударуының тағы бір себебіне, антропогендік түрдегі (табиғи ресурстардың азаюы, биоалуантүрліліктің төмендеуі, қоршаған орта жағдайының төмендеуі, зиянды қосылыстардың көбеюі және т. б. ) экологиялық проблемалардың пайда болуы жатады. Қазіргі кезеңде экологияның ғаламдық мәселелері көптеген адамдардың қызығушылығын тудырып отыр. Біздің республикамызда табиғат қоршаған ортаны қорғау саяси, экономикалық және мемлекеттің әлеуметтік тапсырмасының маңыздылығына жатқызылған. Қазақстан Республикасы Конституциясында көрсетілген: “Мемлекет өзінің мақсатын адам денсаулығын және өмірге қолайлы, қоршаған ортаны қорғау қойылған”. Экологиялық мәдениет - әрбір қоғамдағы жалпы мәдениеттің ең мәнді элементтерінің бірі болып табылады, өйткені әлеуметтік іс-әрекет ұдайы қоршаған ортаның өмір сүру талаптарымен байланыста болады. Яғни экологиялық мәдениет әлеуметтік феномен ретінде қоғам мен табиғаттың өзара қарым - қатынасын реттеу қажеттілігінен туындайды. Б. Т. Лихачевтің пайымдауынша экологиялық мәдениеттің мәні экологиялық тұрғыда негізделген еркін қалыптастыруы мүмкін. Экологиялық мәдениет тұлғамен, оның түрлі қыр - сырымен және қасиеттерімен органикалық байланыста болады. Ғылыми әдебиеттерде «экологиялық мәдениет» ұғымына көптеген түсінік, анықтамалар берілген. Экологиялық мәдениетті қалыптастыру проблемасы бойынша алыс және жақын шет елдік ғалымдардың қырықтан астам еңбектерінде қарастырылуы оның күрделі де, сан қырлы екендігіне көз жеткізеді. Экологиялық мәдениет ұғымына берілген анықтамаларды пайымдауда олардың мазмұны мен басты идеяларына қарай бірнеше бағытта қарастырылғандығын көрсетеді: экологиялық мәдениет - жалпы мәдениеттің бір бөлігі; экологиялық мәдениет адамдардың табиғатпен қарым - қатынастары жөніндегі қалыптасқан дүниетанымы, сенімі, түсініктері, білімі, іскерлігі, құндылық бағдар жүйесі; экологиялық мәдениетке - адамның өмірлік белсенді тұғырнамасы; экологиялық мәдениет адамның табиғатты теориялық, материалдық - практикалық, рухани ізгілікті меңгеруі және жаңартудағы мәнді күш - қуатының өлшемі, іс - әрекетінің жиынтығы; экологиялық мәдениет - адамның табиғатпен ғана емес, әлеуметтік - тарихи ортамен, биосферамен өзара әрекеттестігі. [4]

Студенттердің экологиялық мәдениетін қалыптастыру үшін экологиялық білім мен тәрбие қоса берілуі керек. Себебі, экология негіздерін білу - білім алушылардың бойында қалыптасып, дамитын экологиялық мәдениеттің түп тамыры іспеттес. 1993 жылы Ф. Майром ЮНЕСКО басшылығымен талданған жүргізуші халықаралық жобаның “Әлем мәдениеті” бағдарламасы болды (UNESKO and a cuIture of peace Promoting a GiobaI Movement), мұнда негізгі буын болып “Экологиялық мәдениет” бағдарламасы табылады. Адамзатта ең өзекті мәселе болып жаңа қоғам өмірін ұйымдастыру және бір тұтас білім принциптері болып табылады. Әрбір қоғамның даму сатысында азамат баласының табиғат пен саналы қарым-қатынас жасауының, яғни өзі тіршілік еткен ортасын қорғау мақсатында, жас ұрпақты тәрбиелеуде ұзақ жылдар бойы қалыптасқан өзіндік тарихы бар. Ғұлама ойшылдар философ, математик, психолог, педагог, табиғат зерттеушісі Әбу -Насыр -Аль Фараби, Ж. Баласағұн, С. Бақырғани, М. Қашқари сонау ерте кезден -ақ табиғат - қоғам - адам арасындағы дамудың өзара байланстығын және оның біртұтастығын өздерінің ғылыми дүниетанымына арқау ете отырып табиғатты жеке адамның ақыл-ойы мен сана-сезім тәрбиелеудің негізі екендігін көре білді. Халқымыздың ақын жыраулары Бұқар жырау Қалқаманұлы, Қорқыт ата, Асан қайғы және т. б. барлық уақытта өз жырларында табиғат олардың өзекті мәселесі болды. Қазіргі заманда жеке экология мәдениетін түсіну, бөлек адамның құндылығын мойындайтын, оның білімге құқығы, бақытқа және адамның бастапқы құқығы - таза табиғат ортасында мәнсіз (мағынасыз) өмірсүру мүмкүндігін көрсету. Адам - табиғаттың бір бөлігі, барлық табиғатқа қарсы істелген істер адам табиғатына әсер етуіде мүмкүн және оның психикасына, ойлау қабілетіне, әлеуметтік белсенділігіне ықпал етуі мүмкін. Э. В. Гирусова былай деген “экологиялық мәдениет - бұл біздің ішіміздегі ноосфераның пайда болуы”. [5]

Білімді экологияландыру барлық білім жүйесіндегі органикалық және басымдылық бөлімі ретінде қаралады, стартегиялық мақсатты анықтау және жүргізуші бағыттар, оған жаңа құндылық беру, тек қана табиғатта ғана жаңа қарым - қатынас құрастырмайды, сонымен қатар қоғамға, адамдарға. Қолайлы жағдайлардың пайда болуына әрбір адамның құқығын қамтамасыз ету және қоршаған табиғат ортасындағы дағдарысты жоюға мүмкіндігі бар, қоғамды құрастыру шешімдері. Экологиялық мәдениет, жалпыадамзат мәдениетіндегі құрамдас бөлігі болып келеді, адам арасындағы құнды қарым - қатынас көлемі және әлеуметті табиғат ортасындағы процесстің пайда болуы және материалдық және рухани құндылықты және мінезін анықтайды, бағалы бағыт жүйесі пайда болады және қоғамның жауаптылық сатысы және тұрақты биосферадағы жеке адамды сақтау, экологиялық іс - әрекетті дәлелдеу және адамзат қызметінің шешімінде және барлық түрлерде игеріледі, табиғатты қорғау және танумен байланысты. Барлық танымдық қызмет кезеңдерінде экологиялық мәдениетті құрастыру келе - келе болады, басқа бөлек жалпы білімберу пәндерінде оқытылады.

«Məдeниeт» ұғымы eң aлғaш cultura - «өңдeу», «eгу» дeгeн лaтын cөзiнeн шыққaн. Eндeшe мəдeниeт - aдaмның тaбиғaттaғы, кeз кeлгeн тaбиғaт нысaнын игeрудeгi əpeкeтi aрқылы жaсaлытын өзгeрiстeр. Кeйiннeн «мəдeниeт» дeгeн ұғым кeңeйiп, тoлып жaлпылық мaңызғa иeлeндi. Oлaй бoлсa, түптaмыpы eгу, өңдeу бoлсa, тaбиғaтты күту, бaптaу дa мəдeниeт дeгeн cөз. Қaзipгi бiз тəpбиeлeп, бiз бiлiм бeрiп oтыpғaн жaс ұpпaқтың мəдeниeтi қaндaй дəpeжeдe? Cыпaйы cызылғaн, cіз дeп үлкeннiң aлдынaн кeсe көлдeнeң өтпeйтiндeрдiң нeмeсe Мeн дeп өзiн үлкeннeн жoғapы ұcтaйтындap, opынcыз жoл бepмeйтiндepдiң мəдeниeтi қaншaлықты? Oлapдың үлкeндepдeн aлaтын үлгici, көpeтiнi нe? Үлкeндep oлapғa қaндaй тəpбиe бepгeн? Мəдениeттi қapым-қaтынac (өз apacындa, көпшiлiк opтaдa, тaбиғaтқa, өзi жeкe бoлғaндa, ) қaндaй дeңгeйдe? Қaзipгi ғылыми eңбeктepдe мəдeниeткe əp түpлi тұpғыдaн aнықтaмaлap бeрiлгeн. Coлapдың iшiндe мəдeниeт aдaмдық əрeкeттiң бeлгiлi бip қыpының жeтiлу дeңгeйi дeгeн дe түciнiк бap. Aмepикaндық aнтpoпoлoгтap Кpeбep жəнe Клaкxoн «мəдeниeт» ұғымының тapиxынa apнaлғaн eңбeктepiндe мəдeниeт тaбиғaтын, oның құpaмдaс бөлiктepi мeн epeкшeлiктepiн қoғaммeн, тiлмeн, пcиxoлoгиямeн бaйлaныcын тaлдaуды үш бaғыттa жүpгiзeдi: aдaмның тaбиғaтпeн бaйлaныcы, құндылықтapмeн жəнe бaсқa aдaмдapмeн бaйлaныcы жөнiндe. «Мəдeниeт» көpiнетiн жəнe көpiнбeйтiн қылықтaр мeн icтepдiң үлгiciнeн құpaлaды дeп тe aйтaды. Пpoфeccop М. X. Бaлтaбaeв «Пeдaгoгикaлық мəдeниeттaну» aтты eңбeгiндe мəдeниeт ұғымынa: «Мəдeниeт дeгeнiмiз - aдaм жaсaғaн зaттың жəнe руxaни құндылықтapдың, əлeумeттiк - мəдeни қaлыптың, қaрым - қaтынac пeн мiнeз -құлықты қaлыптacтыpу əдicтepiнiң тapиxи дaму жүйeсi, сoндaй - aқ aдaм тaбиғaтындaғы күштepдiң зaттық өндipic əдicтepiн ecкepe oтыpып дaму əрeкeтi, өз мүмкiндiгiн жүзeгe acыpуды, oның шығapмaшылық eңбeгiнiң aдaмзaт əлeмiн өзгepтугe жəнe игepугe бeғыттaлғaн əлeумeттiк мaңызды шapaлapы», - дeп aнықтaмa бepгeн. «Мəдeниeт» ұғымы ocымeн қaтap кoғaм өмipiнiң нaқты бip caлacының дaму дeңгeйiн дe көpceтeдi. Ocының мaңызды бip caлacы - aдaм қoғaмының дaмуындaғы жeткeн бip дəрeжeci, жeтicтiгiн көpceтeтiн aйғaғы. «Қaзipгi тexнoлoгия жəнe Жaпoнияның экoнoмикaлық дaмуы» дeгeн M. Mopитoнның eңбeгiндe: «Əp түpлi xaлықтapдың мəдeниeтi мeн сaлттapы oлapдың шығapғaн өнiмдeрiнeн көpiнe бacтaды», - дeп aтaп көpceтiп, - «бұл құбылыcты қaзipгi тaңдaғы өpкeниeттiң миы», - дeп сaнaйды. Сoл сияқты «мəдeниeт - бiлiмдi мeңгepу нeгiзiндe жoғapы caтығa көтepiлудiң дeңгeйi» дeгeн пiкipлep дe кeздeсeдi.

Тәрбие - қайшылықты және ұзақ, үздіксіз процесс болғандықтан, экологиялық тәрбиені тек оқу кезінде ғана емес, сонымен қатар сыныптан тыс жұмыстар барысында да қалыптастыруға болады. Оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру, эстетикалық талғамын, сезімін дамыту сияқты білім мен тәрбие берудің басты-басты мәселелері сыныптан тыс жұмыстарды тиімді ұйымдастыру арқылы мақсатына жетеді. Сыныптан тыс жұмыстардың оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыруда және экологиялық тәрбиелеуде, адамгершілік, кішіпейілдік, гуманистік қасиеттерді тәрбиелеуде, ұлттық өнерді қастерлеу, қорғауға үйретуде берері мол.

Сонымен қоса, тәрбиенің сан алуан формалары мен әдістерін қолданудың маңызы зор. В. А. Сухомлинский көп жылғы тәжірибесін жинақтап, оқушыларды сыныптан тыс уақытта тәрбиелеудің маңызы зор екендігіне тоқталып кеткен. «Егер оқушы газет-журнал оқыса, егер де ол үйірмеге қатысып, бақылау күнделігін жүргізсе, онда ол жалпы ой өрісінің дамуы нәтижесінде оқулықтан басқа бір де бір кітаптың бетін ешқашан ашып көрмеген оқушыға қарағанда, үйге берілген тапсырмаларға дайындауға үш-төрт есе аз уақыт жұмсауға мұмкіндік алады» - дейді. [6]

Қазіргі таңда оқушыларға экологиялық білім беру мен тәрбиелеуді ұйымдастыруда, оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыруда мектепте жүргізілетін сыныптан тыс жұмыстардың орны ерекше. Оқушылардың сабақтан тыс жүргізілетін тәрбие жұмыстары көбіне сабақтан тыс немесе сыныптан тыс жұмыс деп аталады. Бұл жұмыс мұғалім сабақ үстінде жүзеге асыратын тәрбие жұмысын толықтыра және тереңдете отырып, ең алдымен, балалардың таланттары мен қабілеттерін неғұрлым толық ашудың, олардың белгілі бір нәрсеге қызығуы мен ынтасын оятудың құралы ретінде ол оқушылардың бос уақытын ұйымдастырудың формасы болып табылады және олардың адамгершілік мінез-құлыққа жаттығуын ұйымдастырудың, адамгершілік мінез-құлық тәрбиесін қалыптастыру негізі ретінде қызмет атқарады.

Сыныптан тыс жұмысқа сабақтан бос кезінде жүргізілетін, тәрбие мен білім беру сипатында ұйымдастырылатын мақсаты мен бағыты бар сабақтар жатады.

Қазіргі кезде тәрбие жүйесінде сыныптан тыс жұмыстар едәуір орын алады. Сыныптан тыс жұмыстардың өзіндік ерекшеліктері бар . Бірінші ерекшелігі, оқыту сабақтарына қарағанда сыныптан тыс жұмыс ерікті негізінде өткізіледі. Оқушылар ынта мен бейімділіктеріне байланысты өз беттерімен әр түрлі үйірмелерге жазылады, сабақтан тыс уақытта өз қалаулары бойынша көп болып және жеке атқаратын жұмыстарға қатысады. Сыныптан тыс жұмысты ұйымдастырудың екінші ерекшілігі, оның міндетті бағдарламалар көлемімен байланысты болмайтындығында. Оның мазмұны мен формасы негізінен алғанда оқушылардың ынталары мен талап-тілектеріне, жергілікті жағдайларға байланысты болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.