Кадрлық резервті қалыптастырудағы мемлекеттік саясат

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Бердеш Әділ Дәулетұлы

Мемлекеттік қызмет үшін кадрлық резервті қалыптастыру: қазіргі жағдайы және жетілдіру жолдары

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В051000 - «Мемлекеттік және жергілікті басқару» мамандығы

Нұр-Сұлтан 2019

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасы халықаралық аре­нада демократиялық, құқықтық және әлеу­меттік мемлекет ретінде танылуындағы ма­ңызды мәселелердің бірі кәсіби мемлекет құ­ру­дағы еліміздегі кадрлық саясатты және кадрлық резервті дамыту болып табылады. Мемлекетімізде алға қойған басым бағыттарды шешу үшін, кадрлық резертің қалыптасқан жүйесін дамытудың мақ­саттары мен міндеттері еліміздегі әлеуметтік-экономикалық және саяси-модернизация үрдісі­мен байланысты.

Қазақстан Республикасының Бірінші Президенті Н. Назар­­­баевтың «Қазақстан-2050» Стра­тегиясы: «Қалыптас­қан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жол­дауында жаңа экономикалық саясат табыстылығының басты шарты жаңа кадрлар арқылы нығайтылуға тиіс екенін айқындалған [1] .

Сондықтан мемлекеттік қызмет жүйесін білікті кадрлармен қамтамасыз ету - ең өзекті мәселелердің бірі. Бұл мемлекеттегі жүргізілетін кадрлық саясатпен тікелей байланысты. Мемлекеттік кадрлық саясаттың стратегиялық мақсаты - елдің әлеуметтік-экономикалық дамуын, оның халықаралық еңбек бөлінісінде бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ететін қазақстандық қоғамның маңызды инттелектуалды және кәсіби ресурсы тәрізді Қазақстанның кадрлық әлеуетін құру. Ал оның стратегиялық бағыты - еркін даму және кәсіби қабілеттерді азматтардың пайдалануының конституциялық кепілдіктерін жүзеге асырудағы, адам мүмкіндіктерін ашу үшін ұтымды жағдайлар құрудағы мемлекеттің рөлін күшейту болып табылады.

Дипломдық жұмыстың тақырыбының өзектілігі.

Кадрлық резерв қалыптастыру және оны пайдалану механизмі қалыптасуда, мемлекеттік қызмет жүйесінде реформалар мен көптеген өзгерістер күтілуде. Осыған орай мемлекеттік қызметтің кадрлық резервін қалыптастыру және оны пайдалану мәселелері өзекті бола түсері сөзсіз.

Қазақстан Республикасында бірнеше жыл қатарымен мемлекеттік басқару құрылымын оңтайландыру мен жетілдіру процестері үздіксіз жүргізіліп келеді. Кадрлық резервпен жұмыс істеу персонал қозғалысын максималды болжамдалған, жоспарланған етіп, кадрлық потенциалды жоғарлатады. Мемлекеттік қызмет кадрлық резервке мұқтаж болуға мемлекеттік қызметте ұйымдастырушылық құрылымы және мемлекеттік қызметкерлерінің еңбегін оңтайлы ұйымдастыру деңгейі әсер етеді.

Қазақстанның тұрақты даму жағдайында кадрлық резервті қалыптастыру, кадр саясаты, кадрлар ресурстарын талдау, жос­парлау және біліктілігі жоғары, кәсіби маман­дандырылған, сапалы кадрлармен толықтыру үшін ғылыми-әдістемелік база орталықтарының жұмыстарын жетілдіру және нысандарын айқындау тиімді мемлекеттік бағдарламалар, реформалар шешеді.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы.

- теориялық ережелерді жинақтап, қорытындылау негізінде «кадр» және «кадрлық резерв» түсініктеріне авторлық ұғымдық-мазмұндық және әдіснамалық дәлелдемелер берілді;

- мемлекеттік кадр саясаты және кадрлық резервті басқару көрсеткіштерінің мәні айқындалып, оны бағалау әдістемелік тұрғыдан айқындалды;

- кадрлық резервті жүзеге асырудың заманауи мәселелері мен оларды жою мүмкіндіктері талданды;

- мемлекеттік басқаруда кадрлар резервін қалыптастырудың және оны пайдаланудың тиімді үлгісі ұсынылды.

Тақырыптың зерттеу дәрежесі. Жалпы гуманитарлық ғылымдармен, мемлекеттік деңгейде қабылданған бағдарламалармен тығыз байланысты. Осы зерттеудің негізінде мемлекеттік кадр саясаты мәселелері бойынша шетелдік және ТМД елдерінің ғалымдарының, яғни Н. Мэннинг, Н. Парисон, Е. В. Охотский, Е. И. Лукьяненко, А. И. Турчинов, В. Л. Абрамов, В. Р. Веснин, А. Г. Уткин, Л. Н. Иванова-Щвец, А. А. Корсакова, С. Л. Тарасова жұмыстары салынған.

Қазақстанда мемлекеттік басқару жүйесі және кадрлық саясат мәселелерін зерттеу бойынша ғылыми бағыттар А. Байменов, М. Б. Мұхамедов, Б. Сырымбетұлы, Б. Б. Бадаев, С. Дүйсенбекова, Ж. У. Қыдыралина, М. С. Нұртазин, Х. Н. Сансызбаеваның жұмыстарында берілген.

Дегенмен, зерттеліп отырған мемлекеттік басқару жүйесіндегі кадрлық саясатты және кадрлық резервті қалыптастыру салмақты үлесі бар екенін деректер негізінде ашып көрсету күрделі зерттеулерді қажет етеді.

Зерттеу объектісі. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік саясаты, мемлекеттік қызметі және мемлекеттік қызметтің кадрлық резерві.

Зерттеу жұмысының пәні. Кадрлық резервті ұйымдастыруда қалыптасатын саяси қатынастар жиынтығы.

Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Дипломдық жұмыстың басты мақсаты - кадрлық резерв қалыптастыруда қоғамдық-мәдени, әлеуметтік-экономикалық және саяси өміріндегі жүргізіліп отырған мемлекеттік кадр саясатының мазмұны мен маңызын жаңа көзқарастар тұрғысында талдай отырып, оның жұмыс істеу тәсілдерін ашып көрсету.

Осыған байланысты дипломдық жұмысының алдына мынадай міндеттер қойылып отыр:

• кадр саясатын жүзеге асырудың теориялық негіздерін зерттеу;
• Қазақстандағы мемлекеттік басқару мен ондағы кадр саясаты жұмыстарының қалыптасуы мен даму жолдарын сараптау;
• мемлекеттік кадр саясатын жүзеге асырудың негізгі механизмдерін айқындау;
• мемлекеттік кадр резервті қалыптастыруды жетілдіру жөнінде ғылыми негізделген ұсыныстар жасау.

Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі. Зерттеудің теориялық негізіне отандық және шетелдік ғалым-экономистердің зерттеу еңбектері пайдаланылды.

Қорғауға ұсынылатын негізгі тұжырымдамалар.

• «кадр» және «кадрлық резерв» түсінігінің пайда болуы мен оған берілетін анықтамалар;
• Кадрлық резервті қалыптастырудағы кадрлық саясаттың негізгі бағыттары.

Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы. Зерттеу барысында жасалған қорытындылар мен ұсыныстар кадрлық саясатты жетілдіру мақсатында жергілікті өзін-өзі басқару органдарында қолданыла алады.

Дипломдық жұмыстың көлемі мен құрылымы кіріспе, үш тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, кестелерден тұрады.

1 КАДРЛЫҚ САЯТАТТЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Кадрлық резерв мәні мен мазмұны және қалыптастыру ерекшеліктері

«Кадр» термині (алғашқы рет неміс және француз тілдерінде «шеңбер» деген мағынаны білдірген) басқару саласындағы қолданысқа әскери лексиконнан келген, онда кәсіби қатардағы әскери жауынгерлер тобын, командалық құрамды және әскер резервін атаған. Ресейде француз тіліндегі «Cadre» сөзі ХІХ ғасырдың 20-жылдары қолданыла бастаған. Ең алғашында, әскер жасақтаудағы ресми құжаттарда әскери-әкімшілік термин ретінде қолданылған. В. И. Дальдің сөздігінде келесі анықтама берілген: «Кадрлар (фр. ) - әскери бөлімдер мен полктердің негізін құрайтын офицерлер, унтерлер және қатардағы әскери жауынгерлер».

Кадрлық саясат - ұйымдық және кадрлық потенциалды, ұйымдық стратегияның түрін есепке алып, персоналмен жұмыс істеу мақсаты мен ережелері, негізгі қағидалардың спецификалық жиынтығы.

«Кадрлық резерв» мемлекеттік, саяси, әлеуметтік, өндірістік және тағы басқа мәселелерді шешу үшін кадрларды қалыптастыру және орналастыру жоспарын қарастырады. Кадр - бұл әлеуметтік қызмет салаларының және өндірістік секторлардағы қызметкерлер жиынтығы. «Кадрлық саясат» персоналмен жұмыс істеу мазмұны мен бағытын анықтайтын ережелер мен шаралар жиынтығы. Ол арқылы персоналды басқарудағы мақсаттар іске асады, сондықтан саясатты персоналды басқару жүйесіндегі орталық деп есептейді. Кадрлық саясатты мемлекеттің басшылығы қалыптастырады және кадрлық қызмет қызметкерлердің өз функцияларын орындау барысында іске асады.

Президент Нұрсұлтан Назар­­­баевтың «Қазақстан-2050» Стра­тегиясы - қалыптас­қан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Жол­дауы жұртшылық тарапынан жаңа сипатты құжат ретінде ба­ғаланып отыр. Стратегиялық бағ­дарламада экономикалық әле­­­уе­ті кемеліне келіп, өркениет көшіне қосылған Қазақстанның ұзақ мерзімді даму жолдары жан-жақты қарастырылған. Негізгі басымдықтар мемлекеттілігімізді одан әрі нығайту, ұлттық экономиканы серпінді дамыту, халықтың әл-ауқатын арттыру, қоғамдағы тұрақтылық мен келісімді қам­­тамасыз ету секілді өткір мәсе­­ле­лерге аударылып, бәсекеге аса қабілетті 30 елдің қатарына ену бағыты нақты сараланған.

Мемлекеттік кадр саясаты - мемлекеттің еңбек әлеуетін қалыптастыру, дамыту және ұтымды пайдалану жөніндегі жалпымемлекеттік стратегия. Кадрлардың шағын жүйесі - бір-бірімен күрделі қарым-қатынасқа түсетін адамдар жиынтығы; бұл шағын жүйенің негізін персоналмен жүргізілетін мынадай жұмыстар құрайды: мемлекеттік кадр саясаты, кадрларды жоспарлау, іріктеу, оқыту, негіздеу, дамыту, сапалы жұмыс істеу үшін тиісті жағдайлармен қамтамасыз ету және т. б. Кез-келген қоғамның немесе мемлекеттің ілгері дамуының аса маңызды стратегиялық міндеті адам факторын белсенді ету негізінде қоғамның кадрлық әлеуетін қалыптастыру және оны тиімді пайдалану болып табылады. Аталған міндеттің өзектілігі ең алдымен, оның қоғамдық дамуының тек құралы ғана емес, сонымен бірге түпкілікті мәні екендігімен де тығыз байланысты. Мемлекеттік кадр саясаты еңбекті, түрлі басқару деңгейлеріндегі персоналды басқару органдары, яғни өз деңгейінде кадр саясатын әзірлейтін ұйымның персоналды басқару қызметтері арқылы жүзеге асырылуы тиіс [2] .

Қазақстанның саяси және экономикалық жүйесінің өзгеруі азаматтардың кәсіби еңбекке қабілеттілігін ұтымды пайдалану мен өндіргіштігін басқаруда мемлекет рөлінің өзгеруіне, түрленуіне себепші болды. Алайда, бұл мемлекеттің осы үдерістерді реттейтін қызметтерінің толық жойылуына алып келмейді. Қоғам дамуын кадрлармен қамтамасыз ету міндеті - мемлекеттің маңызды және ажыратылмас қызметі, ол мемлекеттік кадр саясатынан нақтылы көрінеді.

Кадрларды жоспарлау қанша қызметкер бар, олардың біліктілік деңгейі қандай, персоналды жоспарлауда қашан және қай жерде қажет болады, қажетті персоналды қалай тартуға, артық персоналды қалай қысқартуға болады, әлеуметтік аспектілерді ескере отырып, штат қысқартуды немесе штатқа тартуды қалай пайдалануға болады (кадрларды пайдалануды жоспарлау), кадрлардың біліктілігін арттыруға қалайша мақсатты түрде жәрдемдесуге болады және олардың білімдерін өзгертіп отыратын талаптарға сәйкес (кадрларды дамытуды жоспарлау) бейімдеуге болады, жоспарланған кадрлық іс-шаралар қандай шығындарды талап етеді (персоналды ұстауға жұмсалатын шығындар) деген сияқты сұрақтарға жауап беруге тиіс.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс