Баға белгілеу және қаржы айналымы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Баға белгілеу және қаржы айналымы

Нарықтық экономика өзінің дамуында ақша нарығын қалыптастырады. Ақша нарығы - бұл ақша "бағасын" көрсететін, ақшаға сұраныс пен ұсыныстың ықпалының нәтижесінде проценттік ставка тапе-теңдігі орнатылатын нарық. Нарықтық экономиканың жұмыс істеуі, оның бірқалыпты дамуы, деңгейін және баға деңгейін қолдану үшін белгілі бір ақша жиыны қажет.

Ақша жиыны - ол біріктірілген сатып алу және төлем құралдарының көлемі, заңды және жеке тұлғаларға, сонымен қатар мемлекетке тән және шаруашылық айналымына қызмет көрсетеді.

Ақша жиыны айналымда - ақша ұсынысы болып табылады.

Айналымда баға белгілеудің ақша көлемінен тәуелділігі, құн және ақша айналым заңының жұмыс атқаруынан байқалады: тауарға баға, тауар құнының негізінде орнатылуы қажет, ал айналымдағы ақша көлемі, өндірілетін тауар және қызмет көрсету көлеміне сәйкес болуы керек. Ақша айналым заңының бұзылуы, ақша ролінің қарқынды болуына байланысты, егер ақша бірлік айналымының жылдамдығы жоғарласа және қажеттілік айналымымен салыстырғанда артық эмиссия орындалса, егер ақша факторына байланыссыз пайда болып, ақша эмиссиясы баға өсуін "нығайтса".

Бірінші факторлар группасына (ақша факторлары) мынадай жағдайлар кіреді: тауар ұсынысына ақша сұранысын жоғарлату, нәтижесінде ақша айналым заңының талаптары бұзылады.

Екінші факторлар группасының элементтеріне (ақшалық емес факторлар) мына жағдайлар: бастапқы тауар бағасының және шығындардың өсуіне әкеледі, нәтижесінде ақша жиыны солардың деңгейіне тартылады. Шындығында екі фактор группасы да бір-бірімен байланысып, тауар және қызмет көрсету бағасын өсіреді.

Кез-келген сұраныс пен ұсыныс қатынастарының сәйкес келмеуі нарықта баға қызметіне әсер етеді. Артық ұсыныс бағаның төмендеуіне әсер етеді, осыған сәйкес сұранысқа ие тауардың жетіспеушілігі бағаның өсуіне әкеледі, осыған байланысты ақша сәйкессіздігін күшейте түседі.

Нәтижесінде тауар бағасы (Р) белгілі бір периодта екі негізгі көрсеткіштермен ескертіледі: тұтынушылардың қажеттілігін қанағаттандыруға М тауарына бөлінген ақша жиыны және (0) тауар мөлшері, нақ осы нарықта тауарды жүзеге асыру үшін ұсынылған:

P= ∑ М / ∑ Q

Теңдеудің екі жағын ∑Q көрсеткіштеріне көбейтсек, оңтайлы баға ∑Р Q = ∑ М сәйкес келетін, сұраныс пен ұсыныс тепе-теңдік қалпын көрсететін формула аламыз. Егер теңдеудің екі жағын ∑Р Q бөлсек, онда ∑ М / ∑ Р Q = 1 аламыз. Осы шарт сақталған жағдайда, баға бір қалыпты бола алады және инфляциялық процесс салалық деңгейде тоқтатылады. Бірақ тәжірибеде салааралық капитал құю жүреді, сондықтан тұрақты тепе-теңдіктің болуы мүмкін емес. Сонымен бірге экономиканың қатысты балансталған жеке саласы әр уақытта қолдап тұруы қажет. Сұраныс пен ұсыныс арақатынасы бірлікке ұмтылуы қажет. Сұраныс пен ұсыныс арақатынасы бірлікке жақын болған сайын, баға да тұрақты және салалық деңгейде таралым процесінің масштабы төмендейді. Егер сұраныс пен ұсыныс арақатынасы бірліктен төмен болса, онда берілген тауарды шығарушы өндіріс немесе салада жасалған құнның бір бөлігі, қажеттірек тауар өндіруші басқа салаларға баға арқылы беріледі.

Егер сұраныс пен ұсыныс арақатынасы бірліктен жоғары болса, онда тауар бағасы өседі және кіріс бөлігі таралады, басқа салада пайда болған, жаңа тауар шығаратын сала немесе өндірістің пайдасына.

Қоғамдағы қажеттіліктің қалыптасуы және өндіріс құрылымы қаншалықты сәйкес таралуына баға белгілеу факторларының құбылуы байланысты.

Өндіріс құрылымының шартты өзгеру себебі, қайта өндіру процесіне техникалық прогресстің әсер етуінің мүмкін болуы. Дәстүрлі базалық салаларға қарағанда, информациялық қызмет көрсету және жоғарғы технологиялық өндіріс өнімдеріне сұраныстың тұрақтылығы, осы салаларда жоғарғы нормалы пайданы қолдануға мүмкіншілік береді.

Ақша жиынының баланстылығына 2 түрлі нарықтық элемент әсер етеді: өндіріс жағынан ақшаға сұраныс және Орталық банк жағынан ақшаға ұсынысы, ол ақша эмиссиясын жүргізеді. Ақша жиынының мөлшері, мемлекеттің және тауар айналымының қажеттілігімен анықталады. Ақша жиынының көптігіне сонымен ақша айналымының жылдамдығы әсер етеді. Кіріс айналымы және қоғамдық өнім құнының айналымындағы ақша жылжу жылдамдығы (V) мына формуламен анықталады:

V = ЖІӨ / М

Берілген формула жалпы болып табылады. Сонымен қатар бұл формула мынадай түрде болуы мүмкін:

V =ЖІӨ / М, немесе У ₂ =ЖІӨ / М ₂

Бұл көрсеткіш ақша айналымы мен экономикалық процесс арасындағы байланысқа куәгер. Егер ақша жиыны баяу айналса, онда ұлттық өнімнің орналастыру коэффициенті төмен дегенді білдіреді; ал жоғары ақша айналым жылдамдығы, жоғары нарық конъюктурасы және тез тауар орналастырылуын білдіреді.

Ақша айналымының жылдамдығы қажетті ақша мөлшеріне кері пропорционалды, толықтырушы эмиссиядағы жоғарғы ақша айналым жылдамдығы қажеттілікті қысқартады. Сол қызмет көрсету және тауар көлеміндегідей ақша жиынының көбеюі, нарықта ақшаның құнсыздануына әкеліп соғады, яғни нәтижесінде инфляциялық процесстің бір факторы болып табылады. Баяулатылған ақша айналымы - бұл тауар қорының жинақталуы, іске асырылмаған өнім және капитал бөлімінің іске аспауы.

Ақша айналымының жылдамдығына жалпы экономикалық факторлар әсер етеді: циклдық өндіріс дамуы, оның өсу темпі, баға жылжуы, сонымен қатар ақша факторлары: төлем айналымының құрылымы ( қолма-қол және қолма-қолсыз ақшаның арақатынасы), несие операцияларының дамуы және екі жақты есеп айырысу, несиеге проценттік мөлшерлеме деңгейі және есеп айырысуға электронды ақшаны енгізу. Сонымен қатар, ақша жиынының көлеміне, нормасы резервтік сақтау міндеттілігі Орталық банктің орнатылуымен байланысты, банктерде міндетті резервттеуді құру қажеттігі әсер етеді.

Міндетті резерв мөлшерімен айла-шырғыстыра отырып, Орталық банк ақша мультипликатор эффектісін қолданады. Берілген резервтік мөлшерлі шамасында артық резервтің жалғыз ақша бірлігімен жасалуы мүмкін, максималды несиелі ақша мөлшерін айқындайтын және міндетті резерв мөлшеріне кері шаманы көрсетеді. Артық резервтің белгілі бір санының коммерциялық банктер жүйесімен құрылуы мүмкін максималды жаңа ақша мөлшері, мына формуламен анықталады:

Есеп шоттағы артық

жаңа ақша мөлшерлі • ақша мультипликаторы

мөлшері резервтер

Резерв нормасын айла-шарғыстыра отырып, Орталық банк не ақша жиынын қысады, не мемлекеттегі несие операциясын ұлғайтады. Сол мезгілде орталық банк ақша базасын бақыласа да, ақша мультипликаторының ұлғаюынан баға қарқынды өсе алады.

Сонымен, ақшаның қажеттілік деңгейі олардың бағасына іске асырылған тауардың физикалық көлемі өндірісі ретінде анықталады, ол айналымдағы ақшаның фактілі түсу деңгейі -оның айналым жылдамдығына төлем жиыны массасының өндірісі ретінде анықталады.

Онда тепе-теңдік теңдеуі келесідей болады:

M*V = P*Y

Мұнда М- ақша массасы

Р - баға деңгейі

Ү - жылдық іске асырылған (реальный) өнім

V - ақша бірлігінің айналым жылдамдығы Егер берілген көрсеткішті белгілі бір уақыт периодында қарастырсақ, онда тепе-теңдік формуласы келесі түрде болуы мүмкін:

д*с = ц*о

Мүнда Д - белгілі бір уақыт периодында айналымдағы ақша массасы

С - ақша айналымының жылдамдығы

Ц - берілген тауар бағасы

О - нарықтағы тауар мөлшері

Теңдеудің сол жағы - ақша ұсынысының деңгейін, оң жағы - ақшаға сұраныс шамасын көрсетеді. Соған байланысты, нарықтағы кез-келген тауардың физикалық көлемінің ұлғаюы немесе оның бағасының өсуі ақша массасы көлемінің ұлғаюын талап етеді немесе ақша айналымы жылдамдығының өсуі. Ақша массасының өсуі немесе қызмет көрсету немесе тауар ұсынысының ұлғаюының сәйкестігімен өзгермейтін бағада сәйкестігінде, оның айналымының жылдамдауы. Тәжірибеде ақша массасының өсім темпі жиі қызмет көрсету және тауар ұсынысының өсуін басып озады. Ақшалы және тауар масса көлемінің аралығындағы сәйкессіздік баға жүйесі арқылы теңестіріледі, ол оны инфляциялық өсуге әкеледі. Инфляция нәтижесінде жаңа баға ауқымына ақырындап көшу пайда болады.

Алғаш рет экономикалық жүйенің тепе-теңдік формуласы американдық экономист И. Фишермен ұсынылған. Макро деңгейде баға мен ақша массасы аралығындағы тәуелділікті жеткіліксіз икемсіз көрсетсе де, ол жүзеге асырылымды. И. Фишер теңдеуінде төлемнен немесе айналым шығындары ретінде ғана ақша функционалдайды, ол жинақтау жиыны сияқты маңызды ақша функциясы ескерілмейді. Бұл жағдай белгілі бір уақыттары мөлшерлі теорияның әлсіз жері болған. Кейінірек И. Фишер бұл формуланы күрделендіре түсті, ол формулаға банктік төлемдер жиынындағы формуладағы несиелік ақшаны енгізді. Нәтижесінде айналымдағы ақша массасы олардың айналым жылдамдығына көбейтілген, банктік ағымдағы жиыны және қолма-қол ақша соммасы ретінде анықталған.

ДС + Д` С` =ЦО

Мүнда Д ' - банктік ағымдық ақша соммасы

С `- олардың айналым жылдамдығы

Монетаристердің пікірі бойынша, нарық - өзі реттелетін және ол мемлекет жағынан тым көп бақылауды қажет етпейді. Орталық банк саясаты ұзақ мерзімді келешекке бағытталуы қажет, бірақ мүмкіндігінше баға белгілеуде өзінің қатысын қысқартуы керек. Қаржыландыру тапшылығы қаржылық жүйені бұзатындықтан, экономикалық саясатта стратегиялық бағытты, халықтық табысты пайдалану және үлестіруде мемлекеттің қатысуын қысқарту түрінде жасау керек.

М. Фридменнің ертедегі жұмысында "ақша ережесі" құрастырылған болатын, соған байланысты ақша массасының ұлғаюын жүйелі түрде жүргізу қажет, бірақ нарықтың циклдық құбылуы мен конъюктурасынан тәуелсіз және ақырындап Орталық банк ақша массасының мезгілдік және басқа да құбылуын болдырмау міндеттемесін өзіне алуы қажет, оның тұрақты өсу темпін қолдап тұруы керек. Орталық банкті коммерциялық банктердің несиелік қызметін басқару құқығынан айыру қажет, сонымен қатар міндетті резервтер нормасын айла-шарғымтау құқығынан айыру. Сонымен бірге Орталық банкке салымдар немесе депозиттік қолда бар несиелік қор төсенішін 100%-ті енгізген жөн.

Сонымен, егер ақша ұсынысы тұрақты деңгейде қала берсе, онда ақшаға сұраныстың өсуі, баға қысымының өсуін тигізеді. Нәтижесінде баға инфляциялық процестің тереңдеуінен жоғарылайды.

Басқа экономикалық жағдайды неоклассикалық мектептің өкілдері қарастырады. Олардың пікірінше, жиынтық сұранысты жоғарлатқанда, ақша ұсынысының деңгейін қысқартқан жөн. Осындай тәсіл арқылы баға деңгейі тепе-теңдік қалпына келеді.

Ақшаны айналымға шығарумен айналысатын Орталық банк, жанама көрсеткіштер динамикасын балжайды - өндірістің өсу темпін, тауар айналымын, бағасын және т. б. Мысалы, егер баға өсуі күтілсе, онда айналымдағы ақша массасын шектеу үшін ағымдағы периодта шаралар қолданылады. Нәтижесінде келесі периодта Орталық банк ақша эмиссиясын төмендетеді, бұл инфляцияға белгілі бір әсерін тигізеді. Бірақ гиперинфляция жағдайында мұндай шаралар жеткіліксіз. Сондықтан егер алғашқы периодта инфляциялық процесс күшейсе, онда оны тепе-теңдікке келтіру мүмкін емес болып табылады. Тек екінші периодтың аяғына қарай Орталық банктің орталықтандырылған басқаруының әсері байқала бастайды және баға төмендеуі мүмкін. Нақты экономикада ақша массасының мөлшері айналымды ылғи да өзгерісте болады.

Ендеше, өткен период жылжуын Орталық банк тепе-теңдікке келтіруге тырысып жатқанда, бірінші этапта эмиссиялық саясат қиын есептейтін, сұраныс деңгейінің жаңа өзгерістері болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.