Қазақ халқының жазу тарихы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Ғылыми жоба тақырыбы: Латын әліпбиіне көшу - рухани тәуелсіздікке бастаған қадам

Мазмұны:
Кіріспе
Негізгі бөлім
* Латын әліпбиі - әлемдік кеңістікке енудің жолы
* Түркі тілдес елдермен рухани жақындастық
* Болашаққа болжам
* Ел пікірі
* Фотосуреттер
* Ой
Қорытынды

Аңдатпа
Расында да, еліміз жаңа тарихи кезеңге аяқ басты. Ендігі міндет ұлтымыздың тарихында елеулі орын алатын, ел болашағы үшін қабылданған жаңа алфавитке қолдау көрсетіп, одан әрі дами түсуіне жол салу.
Латын әліпбиі - әлем елдерімен терезесі тең, рухани күші біріккен түркі әлемін өркендету үшін қолымыздағы кілт іспеттес. Келешекте толықтай жаңа әліпбиге көшсек дүниежүзіндегі 15 миллион қазақтың жазуын бірізділікке келтіріп, басын біріктірер едік.
Ұлы Дала елінің тарихына көз жүгіртсек, бірінші байлық - жер, екіншісі - тіл, үшіншісі - мемлекет және оның тарихы болғаны айқындалады. Егер де, Мәңгі ел боламыз десек, онда біз мәңгі қалатын тілімізді, әліпбиімізді жасандырып, одан әрі көркейте түсуіміз қажет.

Аннотация
Действительно, наша страна вступила в новую эру истории. Теперь задача состоит в том, чтобы поддержать развитие нового алфавита, который занимает значительное место в истории нашей нации и принят для будущего нашей страны.
Латинский алфавит является ключом к пониманию и объединению тюркского мира. В будущем переход на новый алфавит объединит миллионы казахов во всем мире.
Оглядываясь на историю Великой Степи, первое богатство - земля, второе - язык, третье - государство и его история. Если мы говорим, что мы вечны, то нам нужно создать и улучшить наш язык, наш алфавит навсегда.

Annotation
Indeed, our country has entered a new era of history. Now the challenge is to support the development of a new alphabet, which occupies a significant place in the history of our nation and is adopted for the future of our country.
The Latin alphabet is the key to understanding and uniting the Turkic world. In the future, the transition to a new alphabet will unite millions of Kazakhs around the world.
Looking back on the history of the Great Steppe, the first wealth is the land, the second is the language, the third is the state and its history. If we say that we are eternal, then we need to create and improve our language, our alphabet forever.

Зерттеудің мақсаты:
Зерттеу жұмысының негізгі мақсаты - қазақ әліпбиінің тарихына және осы латын алфавитін қабылдаған елдердің тәжірибесіне сүйене отырып, әліпбиіміздің дәуірлеу кезеңінде екенін дәлелдеу.

Зерттеу жұмысының ғылыми болжамы:
Заман, өмір көшінен қалмай жаңа ұрпақ, жас буын өсіп келеді. Жаңа технологияны игерген буынның жаңалықты игеруі де, алып кетуі де тез. Осы мүмкіндікті дұрыс, ұтымды пайдалана алсақ, латын әліпбиіне көшудің кедергілері болмасы анық.
Ортақ мәдени, рухани, ғылыми, тарихи, экономикалық байланыстар арқылы түркі әлемінің бірлігін нығайтамыз.

Зерттеу кезеңдері:
Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру атты Елбасымыздың мақаласын негізге ала отырып, айтпақ ойын саралау.
Қазақ халқының жазу тарихын талдау.
Жаңа әліпбидің еліміздің сыртқы және ішкі байланыстарына тигізер әсері мен артықшылықтарын анықтау.
Түркі тілдес елдермен байланыстың жаңаша жаңғыруын көрсету.
Кіріспе
ІІ. ТАЯУ ЖЫЛДАРДАҒЫ МІНДЕТТЕР
Қоғамдық сана жаңғырудың негізгі қағи - да - ларын қалыптастыруды ғана емес, сонымен бірге, біздің заман сынағына лайықты төтеп беруімізге қажетті нақты жобаларды жүзеге асыруымызды да талап етеді.
Осыған байланысты, мен алдағы жылдарда мықтап қолға алу қажет болатын бірнеше жобаны ұсынамын.
Біріншіден, қазақ тілін біртіндеп латын әліпбиіне көшіру жұмыстарын бастауымыз керек. Біз бұл мәселеге неғұрлым дәйектілік қажеттігін терең түсініп, байыппен қарап келеміз және оған кірісуге Тәуелсіздік алғаннан бері мұқият дайындалдық.
Қазақ тілінің әліпбиі тым тереңнен тамыр тартатынын білесіздер.
VI-VII ғасырлар - ерте орта ғасыр кезеңі. Бұл уақытта Еуразия құрлығында ғылымға Орхон-Енисей жазулары деген атаумен танылған көне түркілердің руникалық жазуы пайда болып, қол - данылды.
Бұл адамзат тарихындағы ең көне әліпбилердің бірі ретінде белгілі.
V-XV ғасырларда түркі тілі Еуразия құрлы - ғының аса ауқымды бөлігінде ұлтаралық қатынас тілі болды.
Мәселен, Алтын Орданың бүкіл ресми құ - жат - тары мен халықаралық хат-хабарлары негізінен ортағасырлық түркі тілінде жазылып келді.
Халқымыз Ислам дінін қабылдаған соң руни - калық жазулар біртіндеп ысырылып, араб тілі мен араб әліпбиі тарала бастады.
Х ғасырдан ХХ ғасырға дейін, 900 жыл бойы Қазақстан аумағында араб әліпбиі қолданылды.
1929 жылғы 7 тамызда КСРО Орталық Атқару Комитеті мен КСРО Халық Ко - мис - сар - лары Кеңесінің Президиумы латындан - дырылған жаңа әліпби - Біртұтас түркі ал - фавитін енгізу туралы қаулы қабылдады.
Латын әліпбиінің негізінде жасалған жазу үлгісі 1929 жылдан 1940 жылға дейін қолданылып, кейін кириллицаға ауыстырылды.
1940 жылғы 13 қарашада Қазақ жазуын латындандырылған әліпбиден орыс графикасы негізіндегі жаңа әліпбиге көшіру туралы заң қабылданды.
Осылайша, қазақ тілінің әліпбиін өзгерту тарихы негізінен нақты саяси себептермен айқын - далып келді.
Мен 2012 жылғы желтоқсан айында жария еткен Қазақстан-2050 Стратегиясында 2025 жыл - дан бастап латын әліпбиіне көшуге кірісуіміз керектігін мәлімдедім.
Бұл - сол кезден барлық салаларда біз латын қар - піне көшуді бастаймыз деген сөз.
Яғни, 2025 жылға қарай іс қағаздарын, мерзімді баспасөзді, оқулықтарды, бәрін де латын әліп - биімен басып шығара бастауға тиіспіз.
Ол кезең де таяп қалды, сондықтан біз уақыт ұттырмай, бұл жұмысты осы бастан қолға алуымыз керек. Біз осынау ауқымды жұмысты бастауға қа - жетті дайындық жұмыстарына қазірден кірі - семіз. Үкімет қазақ тілін латын әліпбиіне көші - ру - дің нақты кестесін жасауы керек.
Латыншаға көшудің терең логикасы бар. Бұл қазіргі заманғы технологиялық орта - ның, ком - муникацияның, сондай-ақ, ХХІ ғасыр - дағы ғылы - ми және білім беру процесінің ерекше - лік - теріне байланысты.
Мектеп қабырғасында балаларымыз ағылшын тілін оқып, латын әріптерін онсыз да үйреніп жатыр. Сондықтан, жас буын үшін ешқандай қиындық, кедергілер болмақ емес.
2017 жылдың аяғына дейін ғалымдардың көмегімен, барша қоғам өкілдерімен ақылдаса отырып, қазақ әліпбиінің жаңа графикадағы бірыңғай стандартты нұсқасын қабылдау керек. 2018 жылдан бастап жаңа әліпбиді үйрететін мамандарды және орта мектептерге арналған оқулықтарды дайындауға кірісуіміз қажет.

Елбасының 2017 жылдың 12 сәуірдегі Егемен Қазақстан газетінде жарияланған мақаласынан үзінді.

Расында да, еліміз жаңа тарихи кезеңге аяқ басты. Алда әлі ел тағдырымен қоса ұлт тағдырына байланысты ұлы шешімдер қабылдау міндеті тұр.
Жалпы, жеке адам үшін де, тұтас халық үшін де құндылық атаулы мате - риалдық және рухани болып екіге бөлінетіні айқын. Алдымен, экономика содан кейін саясат деп Елбасымыз үнемі айтып келеді. Ол алдымен, халықтың көңіл күйі дұрыс болуы керек дегенге саятын әңгіме. Мақала рухани байлықты нығайту жөнінде болды. Рухани байлықтың кемел, күшті болғаны бұл жеке азаматтарымыз үшін де, жеке азаматтардан жасақталған еліміз үшін де өте маңызды. Ақыл-ойы толысқан, ғаламдық ғылымды игерген адамдар көп болса, еліміз өркениетті, бәсекеге қабілетті болатыны анық. Осынау құндылықтарды қалай игеретініміз және ол арқылы қайда жететініміз жан-жақты талданған.
Сонымен қатар таяу жылдардағы міндеттердің ішінде латын әліпбиіне көшуіміз де жан-жақты талдап айтылған. Бұл - ғаламдық ақыл-ойға, ғылымға жақын, бәсекеге қабілетті болуға бастайтын үлкен қадамның бірі.
Еуразия жүрегінде орналасқан алып еліміз 2025 жылға дейін біртіндеп жаңа әліпбиге толықтай көшіп үлгеруі қажет. Осы бағытта атқарылатын жұмыстар бүкір саланы қамтып, жан-жақты зерттеулер жүргізіліп, жас-кәріміз атсалысатын жалпыхалықтық сипат алып отыр. Сол себептен елімізде орын алып жатқан үлкен өзгерістердің бір бөлшегі болып, өз көзқарасымды ұсыну мені қызықтырды.
Негізігі бөлім
Қазақ халқының жазу тарихы
Жазу тарихында қазақ тілінің әліпби жүйесі бірнеше тарихи кезеңдерді басынан өткізіп, ұлттық әліпби деңгейіне жеткен. Бірнеше ғасыр бойы қазақ халқы араб графикасына негізделген әліпби жүйесін пайдаланып келгені мәлім. 1929-40 жылдар аралығында латын графикасына негізделген әліпбиді жазу жүйесіне енгізіп, 1940 жылдан бері қарай кирил графикасы әліпбиін қолданған болатынбыз.

Sotsijaldƅ Qazaƣƅstan (Социалды Қазақстан) газетінің 1937 жылғы сандарының бірі. (Қазақ КСР Конституциясына арналған төтенше саны).

Латын әліпбиі - әлемдік кеңістікке енудің жолы

Рухани жаңғыруымыздың темірқазығына айналған латын әліпбиіне өту шешімін тапты.
Латын графикасына көшудің бірден-бір себебі әлемдік кеңістікке енудің жолы болып табылады. Интернетте желісінде кириллицада жүз мыңдаған материал болса, латын графикасында миллиондап кездеседі, ал бұл ақпараттар негізінен ағылшын тілінде. Осылайша, латын тіліне көшу ағылшын тілін тез үйренуге және көптілділікті дамытуға септігін тигізері сөзсіз.
Мемлекет басшысы Н. Назарбаев Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру мақаласында жаңа тұрпатты жаңғырудың ең басты шарты - негізі патриотизм болып табылатын ұлттық мәдени-генетикалық кодыңды сақтай білу екенін атап көрсетті.
Халқымыздың салт-дәстүрлерін рухани байыту, сақтау және дәріптеу, табиғатқа және қоршаған ортаға айрықша іңкәрлікпен ат салысу арқылы жоғары адамгершілікті қалыптастыру негізгі міндет болып табылады.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.