Бағдарламалау тілдерінің өркениеті

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Әбжан Жәнібек Әлімұлы

Әртүрлі бағдарламалау орталарында жасалған мобильдік қосымшалар мен қолданбалы бағдарламалар үлгісінде интерфейстердің басқа бағдарламалау жүйелерімен қатынасын зерттеу

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5B070400 - «Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету» мамандығы

Нұр-Сұлтан 2019

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Әртүрлі бағдарламалау орталарында жасалған мобильдік қосымшалар мен қолданбалы бағдарламалар үлгісінде интерфейстердің басқа бағдарламалау жүйелерімен қатынасын зерттеу»

5B070400 - «Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету» мамандығы бойынша

Нұр-Сұлтан 2019

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Дипломдық жұмысты орындауға

ТАПСЫРМА

Студент Әбжан Жәнібек Әлімұлы

В4-70400-03, 5В070400 - «Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету» мамандығы

1. Дипломдық жұмыс тақырыбы «Әртүрлі бағдарламалау орталарында жасалған мобильдік қосымшалар мен қолданбалы бағдарламалар үлгісінде интерфейстердің басқа бағдарламалау жүйелерімен қатынасын зерттеу»

21. 11. 2018 ж. №1587-п бұйрығымен бекітілген

2. Аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі «» 20___ж.

3. Алғашқы деректер (заңнамалар, әдебиет көздері, зертханалық-өндірістік деректер) :

• Алексеев В. Е. «Вычислительная техника и программирование». М. «Высшая школа»-1991.
• Камардинов. «Есептеуіш техника және программалау». Алматы-1997.
• И. Г. Семакин, А. П. Шестаков “Основы программирования” М, “Мастерство”-2001.
• В. И. Касаткин “Информация, алгоритмы, ЭВМ”. М. “Просвешение”, 1991

4. Дипломдық жұмыста қарастырылған сұрақтар тізімі:

- Интерфейстер;

- Бағдарламалау жүйелері;

- Интерфейстердің мен басқа бағдарламалау жүйелерімен қатынасы.

5. Графикалық материалдар тізбесі (сызбалар, кестелер, диаграммалар және т. б. )

- 6 сурет

6. Негізгі ұсынылған әдебиет тізбесі:

• Ефимова О., Моисеев М., Шафрин Ю. Компьютерные технологии. -М., 1997
• Биллиг, В. Основы программирования на C# / В. Биллиг. - М. : Бином. Лаборатория знаний, 2006. - 483 c.
• Биллиг, В. А. Основы программирования на С#: Учебное пособие / В. А. Биллиг. - М. : Бином, 2012. - 483 c.

7. Жұмыс бойынша кеңес беру (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсете отырып)

8. Дипломдық жұмысты орындау кестесі

Тапсырманы беру уақыты «» 20___ж.

Ғылыми жетекшісі

аға оқытушы: А. С. Тургинбаева

Тапсырманы қабылдаған студент: Ж. Ә. Әбжан

МАЗМҰНЫ

Кіріспе 8

1 Бағдарламалау туралы жалпы түсінік . . . 9

1. 1 Бағдарламалау тілдері және түрлері 16

2 Интерфейстер 21

2. 1 Бағдарламлау орталары 39

2. 2 Бағдарламлау жүйелері 41

3 Android studio ортасында интерфейстің бағдарламалау жүйелерімен байланысы 44

4 Visaul studio ортасында интерфейстердің бағдарламалау жүйелерімен байланысы 46

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 51

Қосымша 53

Кіріспе

Интерфейс қолданушы мен бағдарлама арасындағы көпір болғандықтан бұл бағытта даму өзектілігі сөзсіз болып табылады. Ал интерфейс пен басқа бағдарламалау жүйелері арасындағы байланысты зерртеп оңтайландыру одан да маңызды орын алады. Бұрынғы бағдарламалау тілдеріндігі интерфейстер құру мәнері қазіргі заманда қолайлы конструкторлармен алмастырылған.

Компьютерлік жүйелер интерфейсі түсініктемесінің бірнеше анықтамасы бар, солардың бірнешеуін айтайық. Қатынас интерфейсі қандайда бір есептерді шығару үшін, адам мен ЭЕМ арасында сенімді қатынасты қамтамасыз ететін, аппаратты-программалық, ақпаратты көрсету құрылғылардың және ақпарат алмасу протоколдарының жиынтығы арқылы да анықталады. Компьютердің аппараттық интерфейсі ретінде ДК-ң кез келген перифериялық құрылғысының әр түрлі мінездемелер жинағын түсінеміз. Ол олардың арасында және орталық процессор арасындағы ақпарат алмасуды ұйымдасгырады.

Соңғы жылдарда компьютерлік жүйелерді көптеп қолдануда. Басты себептерінің бірі пайдаланушы мен программалық қосымшаның өзара қарым-қатынас интерфейстерінің рөлі зор. Жалпы алғанда, интерфейс түсінігі кең мағыналы және компьютерлік технологиялардың әр турлі салаларында қолданылады. Соңғы жылдары адам-компьютер жүйесінде интерфейсті ұйымдастыру айтарлықтай дамып, логикалық аякталуына келді. Интерфейсті жалпылама құрылым түріндегі функциясы бар бірнеше бөлікке бөлуге болады. Мұндай интерпретация әр құрылымның құрылысын түсіндіреді және оларды қолдану принциптерін негіздеуге мүмкіндік береді.

Интерфейстердің басқа бағдарламалау жүйелерімен әрдайым қатынаста жұмыс істейді. Осы жұмыста көп деңгейлі байланыстың, интерфейстің әр бағдарламалау ортасымен жеке-жеке қатынасын зерттеу мақсатында visual studio, android studio сияқты танымал бағдарламалау орталарында мысал көрсетілген.

Қарастырылатын негізгі мәселе - пайдаланушылық интерфейстер және олардың қосымша деңгейінің программалы-аппараттық интерфейстері арасындағы байланыстары болып табылады. Осы мәселеге қызығушылық тек есептеу техникасы мамандарының ғана емес, сонымен қатар эргономисттердің, психологтардың, социологтардың және графикалық жүйелерді жасаушылардың да қызығушылығын туғызып отыр. Тәжірибе көрсеткендей, компьютерлік жүйелердегі көптеген қолданбалы есептерді шешу үшін интерфейсті таңдау мен (немесе) құрастырудағы проблемаларды толығымен, жан-жақты қарастыру қажет.

Пайдаланушылық және программалы-аппараттық интерфейстерді құру технологиялары кешенді түрде қарастырылуы тиіс.

Осы күнде адам мен компьютерлік жүйе қатынасын ұйымдастыруда кең ауқымды програмалық және аппараттық құрылымдар бар. Қарым қатынастың салттық түрінен басқа тілдік сұхбат пен қарапайым тілдегі сұхбаттар жүйесі құрастырылуда. Осыны ескере отырып, басқа да негізгі мәселелердің бірі - қолданбалы программаларда адам мен ЭЕМ арасындағы қатынасты жобалау процесстерін ұйымдастыру болып табылады. Қолданбалы интерфейсті құру сұрақтарында инженерлік психология негізгі орын алады.

Соңғы жылдары адам-компьютер жүйесінде интерфейсті ұйымдастыру айтарлықтай дамып, логикалық аяқталуына келді.

Қосымшамен жұмыс істеп отырған пайдаланушы немен түйіседі, ол оның интерфейсі. Ойланбай жасалған интерфейс оның артықшылықтарын жоққа шығаруы мүмкін. Айтылғандардың барлығы локальді қосымшалар мен пайдаланушының тораптағы жұмысын қамтамассыз ететін қосымшаларға да қатысты. Интерфейс проблемасының маңыздылығы жөнінде келесі фактілерді айтуға болады. Американың Ұлттық Стандарттар Институтында (ANSI) осы бағыт бойынша арнайы кеңесшілер тобы - Адам-Компьютер интерфейсінің стандарттары бойынша комитеті (The Human-Computer Interface Standard Committee) бар. Мұндай ұйымдар тек АҚШ-та ғана емес, басқа да елдерде де бар. Сонымен қатар осы бағытта жұмыс істейтін Халықаралық зерттеу топтары да бар, мысалы, телеграфия мен телефония бойынша халықаралық кеңес беру комитет (International Telegraph and Telephone Consultation Committee) . Олар өз кезегінде интерфейстің интерактивті элементтерінің ерекшеліктерін зерттейді.

Осы ұйымдардың немесе жұмыс тобының көбісімен кезінде пайдаланушылық интерфейстер стандарттары бойынша құжаттарының жобалары дайындалған және оларды жобалау мен іске асыру принциптері бар.

Сапалы интерфейсті құру “пайдаланушы мүддесі бәрінен де артық” принципін және соған сәйкес бүкіл программалық өнімді құру әдістемесін іске асыруды қарастырады.

1 Бағдарламалау туралы жалпы түсінік

Бағдарламалау технологиясының дамуы компьютерлік техниканың дамуымен тығыз байланысты. Бірінші ЭЕМ ENIAC 1946 жылы жасалды. ЭВМ-нің өнімділігі секундына 500 мың амалдар көрсетіп, 100 шаршы метрлік ғимаратта орналасқан. Ол АҚШ ӘТК снарядтың ұшу бағытын анықтауға арналған болды. Кейін ЭЕМ қуатын арттырып, көлемін кішірейту жолмен компьютерлік техникалар дами бастады. ЭЕМ даму эволюциясы микроэлектрониканың дамуымен тығыз байланысты. 1-суретте ЭЕМ даму эволюциясы электронды компоненттердің дамуы бойынша көрсетілген.

Сурет 1 ЭЕМ даму революциясы.

ЭЕМ-ның бір буынынан басқа буынға асуы текэлементтік қорды жетілдірумен сипатталып қана қоймайды және ЭЕМ-нің құрылымыныңөзгеруімен, олардың фукнкционалды-техникалық мүмкіндіктерінің және тұтынымдық сипаттамаларының өсуімен бейнеленеді.

Бірінші буынның ЭЕМ-дері электронды лампалардан құрылды. Сыртқы есте сақтау құрылғылары ретінде магнитті барабандар қолданылды. Олардың өнімділігі мен сенімділігі төмен болды.

Бірінші ЭЕМ-дер тек әр ЭЕМ-ге (тілдердің 1-ші буыны) тән машиналық командалар тілін түсінді. Барлық командалар цифрлармен берілді және олардымүмкін емес еді.

ЭЕМ командалар жүйесін және пішімдерін білу талап етілді. Мысалы, екі адресті команданың пішімі келесідей болды

«МИНСК - 22» ЭЕМ-нің бағдарламасының жолы былай көрінеді

10-ға тең амалдың коды 2000 ұяшығының мазмұнын 2001 ұяшығына қосып, нәтижесін бірінші адрес бойынша орналастыру дегенді білдіреді. Осындай технология үшін тапсырма алгоритмі қарапайым әрекеттерге ұсақталды және бағдарламашы жад ұяшығында не барын білуі тиісті болды. Бұл жұмыстыең көп қажет ететін технология болды және бағдарламашыдан жоғары біліктілікті талап етті.

Екінші буынның ЭЕМ-дері жартылай өткізгішті аспаптардан (диодтар, транзисторлар) құрылды. Құрылымдық негіз ретінде баспа тақтасы қолданылды. Сыртқы ЕСҚ магнитті лентада орындалды.

Сандық код әріптік кодқа алмастырылып, ал ұяшықтар адрестері шартты немесе әріптік бола алатын ASSEMBLER (тілдердің 2-буыны) тілі пайда болды.

Алдыңғы мысалдың жазбасы келесі түрдегідей болды: ADD a b

Ассемблердің басты артықшылығы бағдарламашының ЭЕМкомандалар жүйесін білу және ЭЕМ жадын оналастыру үшін ұяшықтар нөмерін көрсетудің қажет еместігінде.

Ассемблер тілі адрестердің символдық белгілерін және амалдардың мнемоникалық кодтарын қолданады. Мысалы: ADD - қосу; MOV - жіберілу. ЭЕМ тек машина кодын түсінетіндіктен ассемблер тілінен аударатын транслятор пайда болды.

ЭЕМ-ге бағдарламаны енгізгеннен соң транслятор Ассемблер тілін ЭЕМ түсінетіндей етіп машиналық командалар тіліне аударды. Дегенмен, Ассемблер пайда болғаннан кейін де әзірлеу өте үлкен еңбекті қажететті және есептеулердегі қажетті талаптар көлемін қамтамасыз ете алмады.

Үшінші буынның ЭЕМ-дерінде элементті қор ретінде интегралды сұлбалар қолданылды (ИС) . Құрудың модульді қағидасы қолданылды. Сыртқы ЕСҚ ретінде магнитті ленталардағы және қатқыл дисктердегі жинақтаушылар пайдаланылды. Габариттер және энергиятұтыну азайтылғанда ЭЕМ-нің сенімділігі және өнімділігі едәуір артты. Үшінші буынның ЭЕМ ерекше уәкілдеріне ДЖ ЭЕМ және ШЖ ЭЕМ. ЭЕМ негізгі бағдарламалық қамтамасыз етудің және бірнеше бағдарламаның бір мезетте орындалу мүмкіндігінің болуымен сипатталады.

ДЖ ЭЕМ ғылыми-техникалық, экономикалық және ақпараттық-басқарушы тапсырмаларды шешуге арналған әмбебап ЭЕМ-нің тұқымдасы болып табылады.

ШЖ ЭЕМ - технологиялық процестерді басқарудың автоматтандырылған жүйелерінде қолдануға арналған мәселелерге бағытталған шағын ЭЕМ-нің тұқымдасы.

Бағдарламалауға қажетті еңбекті азайтудағы келесі қадам -жоғары деңгейдегі тілдердің пайда болуы.

1955 ж. жоғары деңгейлі FORTRAN (FORMULA TRANSLATOR) - ғылыми есептеулер тілі пайда болды.

1960 ж. Алгол (Algoritmic Language) пайда болды.

1965 ж. Basic (Beginner’s All purpose Symbolic Instructions Code) пайда болды. Авторлары Курт пен Кемени.

1970 ж. Никлаус Вирт студенттерді бағдарламалауға үйрететінПаскаль тілін жасады.

1972 ж. Си тілі (автор Денис Ричи) пайда болды.

1980 ж. 3-ші буынның ең мықты тілі - Ада пайда болды.

3-ші буынның бағдарламалау жүйесі пайдаланушыға бағдарламаны әзірлеугемықты және қолайды құралдарды береді.

- компилятор және интерпретатор;

- редактор;

- кітапханалар;

- көмекші бағдарламалар (ретке келтірушілер, қателерді, қарама-қарсы сілтемелерді және т. б. табатын бағдарламалар) .

3 - буынның жоғары деңгейдегі тілдері екі үлкен класқа бөлінеді:

- Әмбебап;

- Мәселелерге бағытталған.

Біріншілер тапсырмалардың кез келген кластарын шешуге мүмкіндік береді, екіншілері - арнайы тапсырмаларды шешуге арналған.

Жоғары деңгейдегі бағдарламалау тілдері пайда болысымен бағдарламаларды әзірлеу шапшаңдығы айтарлықтай артты, бағдарламаны құруға кететін уақыттың 80% құрайтын ретке келтіру процесін автоматтандыру мүмкіндігі пайда болды.

Үшінші буындағы тілдерінде қосукомандаларын жазу мысалын қарастырайық.

Basic тілінде қосу командаларыжазбасының мысалы шамамен мынадай:

Y = a+b

Pascal тілінде қосу командалары жазбасының мысалы шамамен мынадай:

Y:= a+b

C++ тілінде қосу командаларыжазбасының мысалы шамамен мынадай:

Y=a+b

Мысалдарда көрініп тұрғандай командалар жазбасы адамға үйреншікті жазбаға максималды ұқсастырылған.

Нақты бағдарламалау тілін таңдау шешілетін тапсырманың класына тікелей тәуелді. Жүйелік бағдарламалау тапсырмалары көп еңбекті талап ететінретке келтіруге қарамастан дәстүр бойынша С++ тілінде шешіледі. Қолданбалы сипаттағы тапсырмалар PASCAL және BASIC тілдерінде шешіледі.

Төртінші буынның ЭЕМ-дерінің басты ерекшелігі- ҮИС (БИС) мен АҮИС (СБИС) кең қолданылуларында. Бұл ЭЕМ-нің техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің бірден өсуіне мүмкіндік берді.

Микропроцессордың (МП) пайда болуымен есептеуіш техникасының жаңа дәуірі басталды. Бір кристалда орындалған МП сыртқы құрылғыларынан басқа ЭЕМ-ң барлық элементтерін қамтыды. МП негізінде құрылған ЭЕМ-н микро-ЭЕМ деп атайды. Олар өте кішкентай, жұмыс столындакөп орын алмайды, пайдалануда еш қиындық тудырмайды және арнайы шарттар қажет етпейді.

Төртінші буынға бағдарламалық қамтамасыздандыруды басқару мәселелік-бағытталған тілдері жатады. Бұлмәселелік-бағытталған тілдер Visual Basic, Delphi, C++, Java. Осы тілдердің артықшылығы компьютерлік желілерде, Интернетте жұмыс істеуге арналған қосымшаларды құру мүмкіндігі және бағдарламалаудың түрлі элементтерімен объектретінде жұмыс істеу мүмкіншілігі болып табылады [1] .

Бағдарламалаудың OLE, ActiveX, COM, DCOM және басқалар сияқты жаңа технологиялары пайда болды [2] .

Сонымен, машиналық тілдердің өркениеті шынайы тілдер бағытында жүріп жатыр. Идеалды шешім - қолданушы өз мәселесін шынайы тілде құрастырады, ал өзгесін ЭЕМ орындайды.

2-суретте бағдарламалау тілдерінің өркениеті көрсетілген.

Сурет 2 Бағдарламалау тілдерінің өркениеті.

1982 жылы IBM фирмасы дербес компьютерлердің (ДК) бірінші партиясын шығарды, олардың пайдаланушылық мүмкіншіліктері мен құрылыстық-технологиялық шешімдеріне қарап, бесінші буын ЭЕМ-на жатқызуға болады.

Бағдарламалау, программалау - 1. есептерді ЭЕМ-де шешу үшін кезектесе орындалатын командалар тізбегіне келтіру процесі. Ол есептерді шешу алгоритміне сәйкес бағдарлама жасаудан, оны жөндеуден және қолдану барысында жетілдіру кезеңдерінен тұрады; 2. Ақпараттанудың үшін бағдарлама жасау тәсілдерін, сондай-ақ оны жөндеуді және жетілдіруді зерттейтін саласы. Бағдарламалау пән ретінде теориялық Бағдармалау, жүйелі Бағдарламалау және қолданбалы Бағдарламалау болып бөлінеді.

Бағдарламалық тілдерде символдарды бірізділікпен өңдеуге қажет мәтіндер алдын ала жазылып кояды, мәтіндерді бұйрықты тапсырма деп қарауға болады. Семантикалық шарттары бойынша мәтіндер мынадай деңгейлерде сұрыпталады: дербес мағынасы жоқ "әліпби таңбалары; шағын тіл бірліктерінің екі жақты атаулары; мағынасы бұйрық түрінде емес атаулардың қосындысын білдіретін сөйлемшелер; белгілі әрекетті білдіретін (бұйрық мағынасында) синтаксистік құрылымдардан тұратын операторлар тағы басқа. Бағдарламалық тілдердің өзіне тән сипаты символдық, сөздік, сөйлемдік, мәтіндік деңгейлердің ара жігі белгісіздігінде мәтіндерді жазып, ЭЕМ-ге енгізуде ондағы жетімсіздік басқа символдармен толықтырылады. Мысалы, (СОТО сөйлемшесі бір символ, бір сөз немесе бір сөйлем болып есептелуі мүмкін. Бағдарламалық тілдер қолданылу тұрғысынан екіге бөлінеді: алгоритмдік әр түрлі типтерді алдын ала жазуға болатын универсалдық бағдарламалық тілдер және неғұрлым шағын мақсатты жүмыстарға (модель жасау, мәтінді автомат өңдеу, белгілі бір процесті басқару) арналған мамандандырылған бағдарламалық тілдер. Бұлардың ішінде ЭЕМ-мен пайдаланушының қарым-қатынасын дамытуда диалогтік бағдарламалық тілдер маңызды орын алады. Бағдарламалық тілдердің дамуы олардың деңгейін көтеру, адам мен машинаның қарым-қатынас процесін жеңілдету, бағдарламалардың тиімділігін арттыру арқылы іске асырылып отырады. 20-ғасыр 70-жылдары бағдарламалық тілдердің жалпы саны 1 мыңға жақындады. Ең жиі қолданылатын, деңгейі жоғары тілдік бағдарламалар: фортран, кобол, алгол, бейсик, паскаль, мектепте кең тараған - паскаль тілі [3] .

Бағдарламалау тілі - мәліметті (деректі, ақпаратты) және олардың алгоритмін (бағдарламасын) ЭЕМ-де өңдеуге арналған формальды (жасанды) тіл. Бағдармалау тілінің негізін алгоритмдік тіл құрайды. Алғашқы Бағдарламалау тілі ішкі машиналық тіл болып есептеледі. Қазіргі Бағдармалау тілі машиналық-бағдарланған, процедуралық-бағдарланған және проблемалық-бағдарланған тілдер болып ажыратылады. Машиналық-бағдарланған Бағдармалау тілі өзінің мәліметтерінің түрі мен алгоритмінің құрылуы бойынша белгілі бір ЭЕМ-нің (не ЭЕМ класының) құрылымын бейнелейді. Мұның үстіне оның бағдарламалау процесін жеңілдету және автоматтандыру сияқты ерекшеліктері бар. Ол машиналық тілге жақын тіл. Машиналық-бағдарланған бағдармалау тіліне автокод, алмо, эпсилон, т. б. тілдер жатады.

Бағдармалауға қойылатын негізгі талап - бағдарламаның анықтылығы және сенімділігі. Бағдармалау жинақтаушы Бағдармалау, құрама Бағдармалау және нақтылаушы Бағдармалау болып 3 түрге бөлінеді.

Бағдармалауға қойылатын негізгі талап - бағдарламаның анықтылығы және сенімділігі. Бағдармалау жинақтаушы Бағдармалау, құрама Бағдармалау *және нақтылаушы Бағдармалау болып 3 түрге бөлінеді.

-Жинақтаушы Бағдармалау - жалпы бағдарлама жасау.

- Құрама Бағдармалау ішкі программалар жиынтығына сүйенеді.

- Нақтылаушы Бағдармалау берілген кластағы кез келген есепті шешуге арналған әмбебап бағдарламаны қажет етеді. Іс жүзінде, Бағдармалаудың бұл 3 түрі аралас қолданылады. Бағдармалау ғылыми-техникалық пән ретінде бағдарлама жасаудың теориясын, методологиясын және технологиясын зерттейді.

Бағдарлама - нақтылы алгоритмге арналған ақпаратты өңдеу жүйесінің (АӨЖ) жекелеген белгілі бөліктерін басқаруға арнайыдайындалған мәліметтер.

... жалғасы

СИ бағдарламалау тілі және жобалануы туралы

Бағдарламалау тілдерінің түрлері

СИ бағдарламалау тілі және жобалануы

Java кең таралған программалау тілі

СИ тіліндегі файлдар және мәтіндік файлдар

TIBOE индексі (2022) бойынша бастапқы үш бағдарламалау тілдері

Программалауды оқытудың әдістері мен тәсілдері

С\С++ программалау тілдерінің тарихына қысқаша шолу

Компьютердің бағдарламалық құралдары. Бағдарламалауды автоматтандыру әдістері. Алгоритмдік тілдер. Алгоритмдік тілдің қолдануы және оған қойылатын талаптар.

Фортран

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс