Педагогикалық қарым - қатынас фыўнкциялары

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 50 бет
Таңдаулыға:

ózbekstan Respublikası joqarı hám orta arnawlı xalıQ bilimlendiriw ministrligi

ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı

Mektepke shekemgi hám baslawısh tálim fakulteti

«Baslawısh tálim» kafedrası

«Baslawısh tálim hám sport tárbiyalıq is» qánigeliginiń 4 ^a kurs pitkeriwshisi Eshniyazova Indiranıń

pitkeRiw qánigelik JuMİSİ

Tema: Baslawısh klass oqıtıwshısı menen oqıwshısınıń doslıq múnásиbetlerin qáliplestiriw

Ilimiy basshı: p. i. f. d., N. Nagmetova

Kafedra baslıǵı: f. i. k. doc., S. Shınnazarova

Nókis - 2019

МАЗМУНЫ

Кирисиў . . . 3

I БАП. Баслаўыш класс оқытыўшысы ҳәм оқыўшысы ортасындағы қарым-қатнас . . . 5

1. 1 Педагогикалық қарым-қатнастың өзине сай өзгешеликлери ҳәм функциялары… . . . . . . 5

1. 2. Оқытыўшы ҳәм оқыўшының дослық қарым-қатнасын шөкемлестириў . . . . . . 14

II БАП. Оқытыўшының оқыўшылар менен мүнәсибетин шөлкемлестириў усыллары ҳәм қарым - қатнаста тәрбиялық процесс принциплери . . . 24

2. 1. Оқытыўшының қарым - қатнас тийкарында класс жәмәәтин басқарыў усыллары . . . 24

2. 2. Оқытыўшының класс жәмәәтин қарым - қатнас тийкарында басқарыў басқышлары……. . ……… . . . …… . . . 35

Жуўмақлаў . . . 50

Пайдаланылған әдебиятлар . . . . . . 53

КИРИСИЎ

Теманың актуаллығы. Ғаламдық жаһанданыў жағдайындағы жаңа қоғамда орын алған iрi экономикалық өзгерiстер мен технологиялық жетiстiктер - қоғам дамыўының қозғаыўшы күшi болып табылатын бiлiм жүйесiне орасан ықпалын тигiзiп отыр. Әлемдiк қаыўымдастықтың бiр тұтас бiлiм кеңiстiгiн қалыптастырыўға бағытталған ортақ мүддеге барынша әрекеттеныўi - жалпы адамзаттық және ұлттық құндылықтарды бойына сiңiрген саналы да парасатты тұлғаны тәрбиелеыў қажеттiгiн алға тартып отыр.

Егемендi елiмiзде соңғы жылдар тiзбегiнде жүргiзiлiп келе жатқан бiлiм реформасына қатысты түбегейли бетбұрыстар, атап айтқанда әлемде дамыған мемлекеттердеги билим саясатының негизги көрсеткиши болып саналатын, билим бериў жүйесине ениў қарқыны - қоғамдық ортадағы адамдардың ерекше пiкiрлерi мен көзқарастарын қалыптастырыўға негiз болды. Көптеген өнеркәсiп орындарының жаңа технологиялық қондырғылармен қайта жабдықталыўы - бiлiм сапасының жаңа деңгейге көтерiлыўiне өзгеше талап қойды. Аса қарқынды белең ала бастаған аталмыш құбылыстарға мемлекет тарапынан терең талдаыўнамалар жасалып, ортақ проблеманы бұқара халықпен бiрлесе отырып атқарыў мәселелерi жолға қойылыўда.

Мектеп оқыўшыларының денсаыўлықтарына терис әсер ететин факторларының қатарына мектеп оқыўшыларының оқыў сабақтарымен артықша жүктелыўлерин, педагог пен оқыўшылардың арасындағы авторитарлық қарым-қатынастықты, оқытыў мен тәрбиелеыўдеги баланың тұлғалық және жас ерекшеликтерин қажетти деңгейде есепке алынбаыўшылықтарын, гиподинамия және т. б. атап көрсетыўге болады. Мектептердеги оқыў-тәрбие жұмысын қазирги заманның талаптарына сәйкес жүргизыў, оқыўшының денсаыўлығын сақтаыў мен нығайтыў мәселелерин тиимди шешыў медициналық қызметкерлер мен мұғалимдердиң бирлескен нәтижели еңбектерине байланысты. Педагогика ғылымында осы тыўындаған мәселени шешыўдеги тиимди жолдары мен құралдарын негиздеыў қажеттилиги тыўындайды.

Мұғалимниң диагностикалық бағдарламасының бир нұсқасында «оқыўшылар менен ынтымақтастықта бола алыў қабилети» критерийи -қазирги мектеп мұғалимдериниң зерттеыў ис-әрекеттеринин ең жоғары деңгейи және ол өз- ара ықпалдастыққа ұмтымдыратын жаңа тәсилдерди үнеми издестирыў, оларды қарым-қатынас жасаыўда колданыўдың мүмкиндиктерин байқай алыў, басқа адамдардың көз қарастарын түсине билыўге тәрбиелеыў аз ыўақыт аралығында және мұғалим мен оқыўшының ақыл-ойын, ерик-жигерин пайдалана отырып эмоционалдық күш салыўымен оқытыў мен тәрбиелеыўдиң әдистерин үйлестирыўди негиздей отырып қолдана алыў (В. И. Зверева) . Педагогтардың балалар ұжымымен кәсиби ұйымдастырылған жұмысы барысында әлеыўметтик (қоғамдық) белсендилик ретинде күрдели тұлғалық қасиеттер қалыптасады. Казирги кезенде бұл қасиет ерекше маңызға ие болады, өйткени ол қоғамдық ис-әрекеттердиң маңыздылығын оқыўшылардың санасына сиңирыўин, олардын оған жаыўапкершилик, белсендилик, изденимпаздық таныта отырып қатысыўға дайындалыўын, ұмтылыўын қамтиды.

Зерттеыў мақсаты:

Бастаыўыш сынып о3ытыўшысы ж1не о3ыўшысы ортасында2ы досты3 м6н1себеттерён орнатыў ж1не ны2айтыў жолдарын ашып көрсетыў;
Тәлим арқылы оқытыўдың достық қатынастағы оқыў процесин жаратыў;

Зерттеыў болжамы:

- егер мектепте бастаыўыш сыныптан оқытыўшы мен оқыўшы ортасында достық қарым-қатынас болса, онда бастаыўыш сынып оқыўшыларының оқыў әрекети жақсы қалыптасады;

Оқытыўшының достық қарым-қатынаста болыўы сынып ұжымының инабатты қасиеттериниң дамыўына ықпал етеди;

Зерттеыў жұмысының жаңалығы:

- бастаыўыш сыныпта оқытыўшылар мен оқыўшылардың ортасында достық қарым-қатынастарының тиiмдi жолдары анықталды.

- Тәлим арқылы оқытыўдың достық қатынастағы оқыў процесин жаратыўдың дәлелденгендiгi.

Зерттеыў обьекти: Мектепте оқытыўшылар мен оқыўшылар ортасында достық қарым-қатынас қалыптастырыў.

Зерттеыў әдистери: Тақырыпқа байланысты ғылыми-теориялық материалдарды және әдебиеттердi үйреныў, жаңашыл педагогтардың тәжирибелери және баспасөзде жарық көрген ғылыми еңбектерди жинақтаыў, сұрыптаыў, талдаыў, педагогикалық күзетыў және нәтижелерiн жалпылаыў.

Жұмыстың түзiлiсi: кириспе, еки тараыў, 4 бөлiм, қорытынды және пайдаланған әдебиеттер тизиминен тұрады.

I БАП. Баслаўыш класс оқытыўшысы ҳәм оқыўшысы ортасындағы қарым-қатнас

1. 1 Педагогикалық қарым-қатнастың өзине сай өзгешеликлери ҳәм функциялары

Мүнәсибет - юнонша сөз болып, әңгимелесыў, жеке адамдар арасында әңгиме және өз-ара пикир алмасыў, еки немесе одан артық адамдардың сөйлесыўи пайда болады. Адам қарым-қатнас процессинде экономикалық тәжирийбе, тәлим-тәрбия, ҳәртүрли қатынастар, әдептилик шегаралар идея және жоғары сана тәсиринде қалыптасады және жеке адам ретинде кемелге жетеди. Адамдар ортасындағы өз-ара қарым-қатынас педагогикалық-психологиялық пәндердиң негизги категорияларынан бири есептелип, ол өз ишине жеке адамдар арасындағы қарым-қатынастың ең негизги механизмдерин қамырап алады.

Психология пәнинде қатынас категориясы кең мағынада түсиниледи және биргеликте жұмыстың ишки қатынасын бекемдеп, өз-ара тәсир және өз-ара қатынасты бейнелейди және эканомикалық процессыўал жұмысты көрсетеди.

Педагогикада қарым-қатынас оқытыўшы және оқыўшылар ұжымының өз-ара тәсири, тәсили және тизимин аңдап оның маңызы, өз-ара ақпарат алмасыўда, тәлим және тәрбиелик тәсир өткерыўде, өз-ара бир-бирлерин түсиныўге ерисыўде пайда болады және төмендеги өзгешеликтерге ие:

- қарым-қатынас оқытыўшының педагогикалық искерлигинде ең маңызды кәсиптик құрал болып табылады.

- қарым-қатынас процессинде оның мақсатқа сай амалға асырылыўын тәминдеыў үшин эканомикалық бақылаыў эканомикалық заңдылықтар үлкен маңызға ие;

- оқытыўшы және оқыўшы қатынастарының ең маңызды құралы қарым-қатынас саналып, мотивацияда мотив қандай маңызды орын иелесе, ол да сондай маңызды роль ойнайды;

- педагогикада қарым-қатынас - оқытыўшының оқыўшыларға тәсир өткизыў негизинде өз-ара қатынасты жақсы ұйымдастырыўы, белгили бир мақсатты дәстүр негизинде амалға асырыўдың жоспарластырылған фыўнкциясын орындайды;

- қарым-қатынас - биргеликте жұмыстың қажеттилигинен жүзеге келип шығады және жеке адамдар арасында қатынас дамыўының жан-жақтама процеси есептеледи;

- надұрыс педагогикалық қарым-қатынастан оқыўшыда қорқыў, өз күшине сенимсиздик пайда болады, оның назары, исшеңдик әрекети төмендейди, сөйлеыў динамикасы бұзылады, еркин пикирлеыў қабилети төмендейди.

Педагогикалық қарым-қатынас - бұл оқытыўшының оқыўшылармен сабақта және сабақтан тысқары искерлигинде ең қолайлы психологиялық мұхитты жүзеге келтирип, жақсы рыўхи орталықты жаратыў үшин мүмкиншилик беретин кәсиптик қатынас.

Оқытыўшының оқыўшылармен өз-ара жақын достық қарым-қатынасынан негизги мақсат:

- жаман жағдайларды жүзеге келтирыўши барлық процесстерди жоқ қылыў;

- оқыўшыларда еркин пикир жүритыў көндикпелерин пайда етыў;

- оқыўшыларды белсендиликке, еркин пикирлеыўге, өз пикирин қорықпастан баян етип, сол пикирге сүйеныўге үйретыў;

- оқыўшылардың жасырын қабилеттерин оятыў;

- сабақ және сабақтан тыс процесстерде қыўаныў және көтеринкилик көңил-күйин пайда етыў.

А. С. Макаренконың пикиринше, оқытыўшы қарым-қатынасы құрмет және талапшаңдыққа негизделген қатынас формасында болыўы қажет.

В. Сыўхомлинский оқытыўшының «…мектеп көлеминде сөйлеген әрбир сөзи пұқта ойланған, ақыл және пикирлерге бай, белгили бир тәрбиелик мақсатқа қаратылған болыўы керек» деп айтады. Оқытыўшының әрбир сөзи ғалымның пикиринше, тек ғана оқыўшы қыўлағына айтылыўы емес, оның көңилине де айтылған болыўы қажет. Жалпы алғанда жетик оқытыўшылардың пикиринше, тәлим және тәрбие тек ғана оқытыўшы және оқыўшының өз-ара байланыстылық позициясы негизиндеги қарым-қатынас процессинде құрылады.

Педагогикалық қарым-қатынас фыўнкциялары.

Оқытыўшының педагогикалық қарым-қатынасы эканомикалық-психологиялық процесс болып, төмендеги фыўнкциялармен характерленеди:

- оқыўшылардың психикалық жағдайын толық билыўи;

- өз-ара ақпарат алмасыўды жолға қоюы;

- тәлим-тәрбиелик жұмысты биргеликте ұйымдастырыў;

- оқыўшыны еркин пикир жүритыўге үйретыў;

- жаман жағдайларды сынып ұжымымен биргеликте жоқ етыў;

- достары үшин қайғырыў және оларға жәрдем берыўге үйретыў;

- өздигин аңдаыў, оқыўшылармен қарым-қатынаста қанығыўды сезыў.

Қарым-қатынас процессинде оқытыўшы қысқа ыўақытта өзиниң психологиялық билимдерине сүйенип оқыўшының психикалық қасиеттерин жетик билыўге әрекет етыўи қажет. Оқыўшының ишки дүниесине, рыўхи жағдайына кирип бармастан, оған қарағанда түрли тәрбиелик жазалар қолдаыў, ақыл берыў мүмкин емес. Бұндай жағдай оқыўшы мен өз-ара қарым-қатынасты түзетип болмас дәрежеде бұзылыўға, оқыўшының жасырын жағдайға, өз «қабығы» на кирип алыўға себеп болады.

Оқытыўшы өз-ара ақпарат алмасыў мен байланысты қасиеттери, оның сынып ұжымына сиңисип кете алыў қабилетимен байланысты. Сынып ұжымында жүз берип жатқан әрқандай оқиғалар оқытыўшы бақылаыўында болыўы, олардың нәтижесин оқытыўшы тез және әдил анализ етыў және алдына алыў қажет. Бұл тек ғана белсенди оқыўшылармен ақпарат алмасып барыў нәтижесинде амалға асады. Сонда ғана, оқытыўшының оқыў тәрбиелик процестеги искерлиги үшин қолайлы жағдайлар жаратылады және жақсы нәтижелер береди.

Оқытыўшы тәлим-тәрбиелик искерлиги оқыўшылармен биргеликте пайда етеди. Бұнда сыныптың актив оқыўшылары және дәстүри емес лидерлери мен өз-ара қатынастың әдилетти болыўы үлкен маңызға ие: оқыўшыларды тәрбиениң түрли элементтерин саналы түрде еркин орындаыўға жалып етыў, бұнда оқыўшыларға ұйымдастырыўшылық және атқарыў рольдерин орындаыўға мүмкиншик жаратып берыў қажет.

Оқытыўшының қарым-қатынасы оқыўшының өздигин аңдаыў фыўнкциясын жеделдестиреди. Бұнда оқытыўшының миндети қарым-қатынас негизинде оқыўшыларға өзиниң «Мен»ди аңдаыўы, жеке адам сыпатында өз пикирин батылдықпен және еркин сөйлеыўди, ұжымда өз орнын билыўди, өз-өзин бағалай алыўға үйретыў керек.

Педагогикалық қарым-қатынас түзилиси жақтан оқытыўшы жаратыўшаңдығының бейбақа үлгиси саналады. Педагог ғалымдар оқытыўшының оқыўшылармен қарым-қатынасына көптеген мәлиметтерди ғылыми шығармаларда баян етседе, қарым-қатынас ең алдымен, оқытыўшының жеке психологиялық қасиеттери сыпатында көринис табады. Ғалымдар болса, қарым-қатынас үшин оқытыўшыға бағдар береди. Сонымен бирге орыс педагогы В. А. Кан-Каликтың пикиринше, оқытыўшының педагогикалық қарым-қатынасы төмендеги бағдарларда амалға асырылады:

Прогностик этап:Оқытыўшы тарапынан сынып ұжымы мен болашақ қарым-қатынасты моделдестирыў.
Коммыўникатив байланыс:Оқыўшымен алдынғы танысыў процессинде тиккелей қарым-қатынасты ұйымдастырыўға ерисыў.
Педагогикалық процесс:Оқытыўшының ис-әрекети, педагогикалық шеберлиги тиккелей қарым-қатынасты басқарыўға қаратылған болыўы керек.
Нәтижелер анализи: Амалға асырылған қарым-қатынасты анализ етыў, жетискендик және кемшиликтерди әдил бағалап келыўши жұмыс үшин моделдестирыў.

Қарым-қатынастың әрбир басқышында оқытыўшы нелерди билыўи қажет?

Моделдестирыў басқышында аыўдиторияның барлық үлгилерине жаыўап берыўи, әрбир оқыўшының психологиялық қасиеттерин үйреныўи, тәлим-тәрбие процессинде кездесыўи мүмкин болған қиыншылықтар динамикасын алдынан көре алыў және алдына алыў, қарым-қатынастың өз-ара байланыстылықта құрылыўы, яғни қарым-қатынас оқытыўшы жекелигине емес, бәлким оқыўшы жекелигине де сай келыўин тәминдеыў.

Коммыўникатив байланыс: басқышында сынып ұжымын өз-ара қарым-қатынасқа тез жалып ететин әңгимелесыў техникасын пұқта билыў, олардың барлық қызығыўларына жаыўап бере алатын, еркин пикир билдирыўлерине мүмкиншилик жаратыў және оқыўшылар санасына жақсы тәсир етыўдиң түрли тәсилдерин қолдаыў методтарын иелеыўи қажет.

Педагогикалық процесс: басқышында оқытыўшының искерлиги тиккелей тәлим-тәрбиелик истерин белгили бир бағдарға салыў, оқыўшылар ұрыныстарын қолдап-қыўаттаыў, сынып ұжымының дәстүри және дәстүри емес лидерлери мен әдилетти қарым-қатынасты ұйымдастырыў, өз пикирлерин ұжым пикирлеримен реал жағдайда бейимдестире алыў көндикпелерин жаратыў сияқты истер алып барылады.

Нәтижелер анализи оқытыўшы өз искерлигинде әдил баға берыў, жетискендиктер және кемшиликтерин есепке алып, келеси тәлим-тәрбиелик искерлигинде кемситпестен қолдаыўды билыўи қажет, осы басқышта мақсат, жоспар және нәтижелердиң бирлиги тәминделеди, оқыў-тәрбие процессинде оқытыўшы оқыўшылар мен қарым-қатынасты ұйымдастырыў және басқарыўдағы басшылықты, жетекши бола алыўды билыўи керек.

Оқыўшылардың әдептилик жақтан тәрбиеленгендиги оның айналасындағы мұхитқа қарағанда болған қатынастарында көринис табады. Әдептилик жақтан тәрбиеленгендик оқыўшының сезимдеринде, ишки дүниеси сыўреттеледи және минез-құлқыда, мұғалиммен қатынас процессинде жүзеге шығады. Оқыўшылармен жақын қатынаста болыў және мейримдиликти пайда етыў, мұғалимниң сынып ұжымымен қатынаста дұрыс және әдил қатынасты ұйымдастырыўда негизги кезең болады.

Қарым-қатынас түрли рөлдер арқылы жеке адам искерлиги үшин экономикалық майдан жаратады, жеке адамның экономикалық минез-құлқын жоспарлайды. Оқытыўшы оқыў-тәрбие процессинде өзиниң жеке жетекши және басшылық рольн көрсетеди. Сабақ процессинде оқытыўшы оқыўшыларды ұйымдастырыўшы және орындаыўшы ролдеринде болыўға мүмкиншилик жаратыў керек. Қарым-қатынас негизинде жеке адам өздигин аңдаыўды үйренеди. Оқытыўшы сабақты жоспарластырып, тек ғана үйренилип жатқан сабақ тақырыбы тыўралы мәлиметтер мен оқыўшыларды ақбарат көлемине жалып етыўди ойламаыўы керек, болмаса оқытыўшының көмегине мүтаж болған оқыўшыларды табыўы, оларға жәрдем берыў үшин имканият жаратыўы, әрбир оқыўшының қызығыўшылығын тәминдеыўши имканияттарды көре алыўы және өз-ара мүнәсебетти тәминдеыўи қажет.

Педагогикалық жұмыста оқытыўшы қарым-қатынас негизинде оқыўшылармен жақсы мүнәсебетти ұйымдастыра алыўы, демократиялық талаптарды қолдаыўы және биргеликте жақсы жұмыс алып барыў керек. Педагогикалық мүнәсебет болса, бұл оқытыўшы кәсиптик искерлигиниң бир көриниси болып, бұнда тәлим және тәрбие проблемалары оқытыўшы жәнеде оқыў-тәрбие процесиниң басқа қатынасыўшылары ортасындағы өз-ара тәсир құралымен шешиледи. Бұл жағдайда оқытыўшы баға берыўши ролинде сәыўлеленеди және де оның өзи баға алыўшы есептеледи. Бұндай жағдайларда педагогикалық тәсир көрсетыў миндеттери және құралдары тағы да оқытыўшының оқыўшылармен педагогикалық мүнәсебети төмендегише:

Коммыўникатив мүнәсебет.

Интерактив мүнәсебет.

Перцептив мүнәсебет.

1. Коммыўникатив мүнәсебетте бир жақтама ақбарат бериледи. Мүнәсебет өз ишине байланыс искерлигиниң қатынасыўшыларымен өз-ара ақбарат алмасыўын қамрап алған болып, коммыўникатив мүнәсебет сыпатында характерленыўи мүмкин. Оқытыўшы және оқыўшы бир-биримен мүнәсебетке кирисыў процессинде мүнәсебеттиң қажетти құралдары болған тил және сөйлеыў искерлиги мұқым маңызды болып табылады.

2. Интерактив мүнәсебеттиң мұқым тарапы еки жақтама бир-бирине тәсир жасаыўы. Мүнәсебетке кирисыўши оқытыўшы өз-ара тәсир етыўде, олардың тәрбиелик искерлигине сондай-ақ сөз арқалы, бәлки пикир алмасыў, ис-әрекет және минез-құлқы мен өз-ара тәсир өткизыўи түсиниледи.

3. Перцептив мүнәсебетте оқытыўшы және оқыўшылар ұжымы өз-ара бир-бирлерин түсиныў, аңдаыўы түсиниледи. Бұнда мүнәсебетке кирисыўшилер өз-ара бир-бирлерин түсиныў негизинде олардан бири екиншисиниң сенимин ақтайды, ақылды, парасатты, тәжирибели, жоқары дайындыққа ие баркамал адам сыпатында түсиниледи.

Мүнәсебеттиң үш тарапын бүтин алып қарағанда өз-ара байланыс искерлигин ұйымдастырыўдың тәсилдери және онда қатнасыўшылардың мүнәсебеттери ашық көринетин болады. Педагогикалық мүнәсебет табысты ұйымдастырылыўы үшин, оқытыўшы оқыўшылар мен байланыс искерлигине терең кирисип кете алыўы, жеке адамды жан-жақтама қалыптастырыўдың мақсат және миндеттерин терең түсинип, жұмыс алып барыўы қажет.

1. 2. Оқытыўшы және оқыўшының қарым-қатынасын ұйымдастырыў.

Оқыўшылардың сыныптағы ис-әрекетин ұйымдастырыў.

И. А. Каримов Өзбекстан Респыўбликасы Жоқары Кеңесиниң IX сессиясында сөйлеген баяндамасында «Оқытыўшы және оқыўшы мүнәсебетиндеги мәжбүри бойсыныў орнын саналы сезим иелеыўи… оқытыўшының бас миндети оқыўшыларда өзиндик пикир жүритыў дағдыларын пайда етыўден тұратындығын, демократиялық қоғамда балалар, жалпы, әр бир адам еркин пикирлейтин етип тәрбиеленыўин өзиндик пикирлеыў үлкен байлық . . . » екендигин қайталады.

Демек, оқытыўшының негизги миндети адам еркиндигён, өзиндик пикирлеыў қабилетин дамытыўдан тұрады. Сонда ғана тәлим тизиминде жастарға еркин пикирлеыў мүмкиншиликтери жаратылады. Мемлекет саясатының жоқары бағдары болған камил адам тәрбиесине жаыўапкер оқытыўшы мойнына бүгинги күнде өркендеп жатырған қоғамымыз үшин санасы жоқары, өзиндик пикирлей алатын, минез-құлқы мен өзгелерге ибрат болатын билимди, өз кәсибин терең билетин XXI ғасыр кадрларын дайындаыў жаыўапкершилиги жүктелген.

Оқытыўшының тәлим-тәрбие бағдарындағы искерлигинде ерисыўи қажет болған барлық жақсы нәтижелер оның оқыўшылар мен жанды және еркин мүнәсебетти дұрыс ұйымдастырыў шеберлигине байланысты. Оқытыўшы сөз өнериниң шексиз құдирети негизинде оқыўшыға тәрбиелик тәсир көрсетеди, әр бир сабақты нәтижели ұйымдастырып алып барады, оқыўшылар мен сөйлесыўди биледи, тәрбиениң сұхбат, әңгиме, айтып берыў сияқты тәсилдеринен орынды пайдаланады. Тәлим-тәрбие процесинде оқыўшылар мен қызғын мүнәсебетти амалға асырады.

Тәлим-тәрбиелик жұмысты қалыптастырыў оқытыўшының жанды мүнәсебетти нәтижели ұйымдастырыўына байланысты. Бұнда оқытыўшы және оқыўшы мүнәсебети жақсы нәтижелер берыў үшин оқытыўшыда оқыўшылар мен еркин сөйлесыў қабилети болыў керек. Себеби, оқытыўшы мен оқыўшының мүнәсебетин байланыстырыўшы негизги құрал - сөз болып табылады. Оқытыўшының қаншалық сөз байлығы көп болса, мүнәсебет алып барыў қабилети тез пайда болып, жақсы нәтижелерге ерисыў аңсат болады.

Әдетте, сөз байлығы төмен болған оқытыўшылар өзиниң педагогикалық искерлигинде оқыўшылар мен тез-тез қиыншылықтарға ұшырасады. Оқытыўшының жанды мүнәсебети әр қандай тәрбиелик мерекениң мазмұн және маңызын оқыўшыға табиғи түрде жеткезеди, сол процестиң объети және сыўбъекти ортасында мүнәсебет үшин беккем көпир жаратады және ишки сезим мен әрекеттердиң бирлесыўин тәминдейди.

Шын мүнәсебет - оқытыўшы тарапынан ұйымдастырылатын, әр қандай тәлим-тәрбие мереке маңызын аыўызша сөз бен оқыўшыларға жеткизетин, қиын процестерден алып шығыў құдиретине ие болған жұмыс болып табылады.

Оқытыўшы педагогикалық шеберлигинде қамрап алған сөздиң сұлыўлығы, билим дәрежесиниң кеңдиги, өткир дүниеге көз-қарасы, рыўхи-мәдени дәрежеси, педагогикалық қабилет, тәлим-тәрбиелик мақсаттардың сайлығы әрқандай сабақ және сабақтан тыс тәлим-тәрбиелик мерекениң табысын тәминдеыўши және де оқытыўшы жанды мүнәсебетин пайда етыўши факторлар болып есептеледи. Оқытыўшы кәсиптик искерлигиндеги жанды мүнәсебет қабилетин тереңдестирыў үшин өз алдына әрдайым мына сұрақтарды қойып, оған өзиндик пикир алысыўлары негизинде жаыўап бере алыўы керек.