Астана қаласының Жетісу саябағына сипаттама

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ МИНИСТРЛІГІ

С. СЕЙФУЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Өтеш Е. Е

Ауа құрамының сапасын Астана қаласының қылқан жапырақты ағаштарының күйі бойынша бағалау

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Мамандығы 5В060800 - экология

Астана 2019

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ МИНИСТРЛІГІ

С. СЕЙФУЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

“Қорғауға жіберілді”

Кафедра меңгерушісі

Сатыбалдиева Г. К.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Ауа құрамының сапасын Астана қаласының

қылқан жапырақты ағаштарының күйі бойынша бағалау

Мамандығы: 5В060800 экология

Орындаған: Өтеш Ердәулет Ерденұлы

Диплом жетекшісі: Ауезова Нұрқұйған Сражадинқызы

Астана 2019

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1-БӨЛІМ. АСТАНА ҚАЛАСЫНЫҢ КЛИМАТТЫҚ-ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫНА СИПАТТАМА

1. 1 Астана қаласының географиялық орны

1. 2 Астана қаласының климаттық-экологиялық жағдайы

2-БӨЛІМ. АСТАНА ҚАЛАСЫНЫҢ ДЕМАЛЫС АЙМАҚТАРЫНА ЖАЛПЫ ШОЛУ

2. 1 Астана қаласының «Жетісу» саябағына сипаттама

2. 2 «Жетісу» саябағының реконструкциясы

2. 3 «Жетісу» саябағының ботаникасы

3-БӨЛІМ. «ЖЕТІСУ» ДЕМАЛЫС АЙМАҒЫ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН СИПАТТАУ

3. 1 Демалыс аймағын зерттеу әдістері

3. 2 Биоиндикация әдісімен қылқан жапырақты ағаштардың күйін анықтау

3. 3. «Жетісу» саябағындағы зерттеу жұмыстарының нәтижесі

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыстың өзектілігі. XXI ғасыр - жахандану заманында шешімі әлі табылмаған өзекті мәселелердің бірі - қоршаған ортаның ластануы. Көбінесе антропогендік факторлардың әсерінен ауаға әртүрлі зиянды заттар таралып, экологиялық мәселелерді туғызуда. Қазақстан Республикасының астанасы - Астана әкімшілігі де қоршаған ортаның ластануы мәселесін шешуді басты мақсатттарының бірі ретінде санайды. Бұл дипломдық жұмыстың өзектілігі де осында.

Дипломдық жұмыстың басты мақсаты - күннен күнге дамып, халық саны тез қарқынмен өсіп жатқан Астана қаласының саябақтарының экологиялық жағдайын зерттеу. Жасыл саябақтардың экологиялық жағдайын зерттеп қана қоймай, олардың хал-жағдайын жақсарту үшін қандай іс-шаралар қолға алынуы керек екенін анықтау және ұсыну.

Мақсатқа жету үшін келесідей міндеттер қойылды:

- «Жетісу» саябағындағы қылқан жапырақты ағаштардың табиғи жағдайларын сипаттау;

- «Жетісу» саябағындағы қылқан жапырақты ағаштардың жай-күйін биоиндикация әдісімен бағалау;

- «Жетісу» саябағындағы қылқан жапырақты ағаштардың экологиялық жағдайын қалпына келтірудің тиімді шараларын жасау;

- Астана қаласының жағдайында қылқан жапырақты ағаштардың күйін зерттеу үшін өндіріс бойынша тәжірибелік ұсыныстар беру.

Дипломдық жұмыстың мақсатына қарай іс-тәжірбие Астана қаласының «Жетісу» саябағында өткізілді. Бұл саябаққа тұрғындар жиі келеді. Сондықтан да, саябақтың ластану деңгейі де жоғары болып табылады. «Жетісу» саябағында экологиялық мәселені шешу үшін ағаштар көптеп отырғызылады. Әсіресе, қылқанжапырақты ағаштардың саны жоғары. «Жетісу» саябағының экологиялық жағдайын биоиндикация тәсілімен зерттегенде осы өсімдіктер биоиндикатор ретінде қолданылды. Сондай-ақ, өсімдіктердің фотосинтездік активтілігін анықтау үшін ПАМ флуориметрия әдісі пайдаланылды.

Қарағай тұқымдастарының өкілдерін зерттеу объектісі ретінде таңдау олардың кең таралуына, шаруашылық маңыздылығына және жыл бойы пайдалану мүмкіндігіне байланысты. Бұл дипломдық жұмыс қылқан жапырақты ағаштардың көмегімен атмосфераның ластануын биоиндикациялық зерттеулерге негізделген.

Әрбір тірі ағза үшін атмосфераның рөлі өте маңызды. Таза ауа адамның да, жануарлардың да, өсімдіктердің де өміріне аса қажет. Соңғы уақытта ауаның ластануы адамдар арасында ең көп талқыланатын тақырыпқа айналды, себебі бұл, ауаның ластығы, ең алдымен, біздің денсаулығымызға әсер етеді. Бірақ, ауа жағдайын қалай зерттеуге болады? Қоршаған ортаның ластануы өткір экологиялық проблема болып табылады. Сыртқы токсиканттардың әсері қоршаған ортаның жай-күйінің айтарлықтай нашарлауына, тіпті кең аумақтардағы ормандардың жойылуына әкеліп соғады. Сондықтан табиғи ортаның ластануын ерте диагностикалаудың объективті және қарапайым әдістерін іздестіру өзекті міндет болып табылады.

Зерттеу объектісі ретінде Астана қаласының «Жетісу» саябағы. Диссертацияның құрылымы мен көлемі: Жалпы 60 жазба беттен, соның ішінде кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытындыдан, 5 кестеден, 18 суреттен, пайдаланылған әдебиеттер тізімі және 5 қосымшадан тұрады.

НOРМAТИВТIК СIЛТEМEЛEР

АНЫҚТАМАЛАР

Географиялық координаттар - жер бетіндегі нүктенің орналасуын анықтайтын шамалар.

Демография - халықтың қоныстануы және оның өзгерістері туралы ғылым.

Экoлoгия - жeкe oргaнизмнiң қoршaғaн oртaмeн қaрым-қaтынaсын, oртaғa бeйiмдeлу зaңдылықтaрын, сoндaй-aқ oргaнизм дeңгeйiнeн жoғaрырaқ тұрғaн пoпуляциялaрдың, экoжүйeлeрдiң, биoсфeрaның ұйымдaстырылу жәнe қызмeт aтқaру зaңдылықтaрын зeрттeйтiн ғылым.

Экoлoгиялық мoнитoринг - aнтрoпoгeндiк фaктoрлaр әсeрiнeн қoршaғaн oртa жaғдaйының, биoсфeрa кoмпoнeнттeрiнiң өзгeруiн бaқылaу, бaғa бeру жәнe бoлжaу жүйeсi.

Aтмoсфeрaның лaстaнуы - бeлгiлi бiр oртaдa сoл жeргe тән eмeс, жaңa физикaлық, химиялық жәнe биoлoгиялық зaттaрдың бoлуын нeмeсe бұл зaттaрдың тaбиғи oртaшa көпжылдық дeңгeйдeн жoғaры бoлуын лaстaну дeп aтaймыз.

Масс спектрометрия - заттың құрамындағы бөлшектер массасының спектрін және олардың салыстырмалы құрамын (таралуын) анықтау жолымен затты зерттеу әдісі.

Хлороз - топырақтағы кейбір элементтердің жетіспеушілігінен (көбінесе магний немесе темір) немесе вирустардан туындаған өсімдіктер ауруы.

Биоиндикация дегеніміз - тірі организмдердің тікелей олардың мекендеу ортасындағы реакциялары негізінде экологиялық маңызды табиғи және антропогендік жүктемелерді анықтау. Биологиялық индикаторлар жүйеге немесе процеске тән белгілерге ие, олардың негізінде өзгерістер үрдістерін сапалық немесе сандық бағалау, экологиялық жүйелердің, процестер мен құбылыстардың жай-күйін айқындау немесе бағалау сыныптамасы жүргізіледі.

БEЛГIЛEР МEН ҚЫСҚAРТУЛAР

ҚР - Қaзaқстaн Рeспубликaсы

AҚШ - Aмeрикa Құрaмa Штaттaры

БҚO - Бaтыс Қaзaқстaн oблысы

РAҚ - рaдиoaктивтi қaлдықтaр

ШРШ - шeктi рұқсaт eтiлгeн шығaрындылaр

ШРК - шeктi рұқсaт кoнцeнтрaциясы

ҚР ҰЭМ - Қазақстан Республикасы Ұлттық Экономика Министрлігі

ЖШС - Жауапкершілігі шектеулі серіктестік

ҚазМұнайГаз ҰҚ АҚ - ҚазМұнайГаз ұлттық компаниясы акционерлік қоғамы

ГЭС - Гидроэлектр станциясы

ҚР ҰЭМ - Қазақстан Республикасы Ұлттық Экономика Министрлігі

С. Е - Солтүстік ендік

Ш. Б - Шығыс бойлық

1-БӨЛІМ. АСТАНА ҚАЛАСЫНЫҢ КЛИМАТТЫҚ-ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫНА СИПАТТАМА

1. 1. Астана қаласының географиялық орны

Астана - Қазақстан Республикасының астанасы. Ол Қазақстанның солтүстік-орталық бөлігінде, Есіл өзенінің жағасында орналасқан. Оның орналасқан жері Ақмола обылысының оңтүстігінде және жеке саяси әкімшілік бөлінуі болып табылады. Астана қаласы 5-ші сағаттық белдеуде орналасқан. Астана қаласының географиялық коррдинаттары 530 с. е. 720 ш. б. (Сурет 1) .

Сурет 1 - Астана қаласының географиялық орны

Астана қаласының биіктігі теңіз деңгейінен 347 метр болып табылады[1] . Есіл өзенінің оң жағынан қаланың ескі ғимараттарын, ал сол жағында енді салынып келе жатқан жаңа құрылыс нысандарын көре аласыз. Сонымен қатар, қаланың батыс-шығыс бөлігінен өтетін теміржолдың солтүстігінде индустриялық және кедей аудандар бар. 2018 жылдың 1 қаңтардағы дерекке сүйенсек, Астана қаласының тұрғынының саны 1 миллионнан асады. Қаланы Қазақстан Республикасының елордасы ету ҚР экс-президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 1994 жылғы шешімі бойынша қабылданды. Елорда жазық, қуаң жерде орналасқан. Есіл өзені Астана қаласының негізі су бөлігі болып табылады. Өз кезегінде Есіл өзені Нияз бұлақтарынан бастау алады[2] .

Астана қаласы күннен күнге қарқынды дамып жатыр. Қалада көптеген кәсіпорындардың ашылуы Қазақстан бойынша жастарға жұмысқа орналасуға мүмкіндіктер беруде. Соңғы он жылдықпен салыстырғанда қаладағы тұрғындар саны үш есеге артты. Астана қаласы Алматыдан кейінгі ең тұрғыны көп қала ретінде саналады[3] . Астана қаласының бұрынғы атауларына Ақмола, Целиноград кіреді. Қазақстан Республикасының астанасы Алматы болған кезде, Нұрсұлтан Назарбаев астананы көшіру туралы ойымен бөлісті және де 1997 жылы Астана қаласы заңды түрде Қазақстанның астанасы болып жарияланды. Қаланың климаты өте суық[4] . Астана әлем бойынша Моңғолия астанасынан кейінгі ең суық елорда ретінде саналады.

Елорданың тарихы көптеген жылдарды қамтиды. 1824 жылы Омбы қазақтарының отряды Есіл өзенінің жоғарғы жағында үлкен бекіністі орнатты[5] . Бұл бекініс 1868 жылы әкімшілік орталығы болып сайланды және оны «Ақмола» деп атады. Астана 1939 жылы провинциялық орталыққа айналды, оның халқы 33 мың адамға жетті. Астана қаласы Кеңес үкіметі кезінде де көптеген өзгерістерге ұшырады және дамудың сатысында болды. Никита Хрущев Қазақстанды Кеңес Одағындағы астық өндірушісіне айналдыруды мақсат етті. Сондықтан да, бұл қаланың атауы 1961 жылы Целиноград болып өзгерді. Сол уақытта қалада өте көп құрылыстар жүргізілді. Басшылықтың нұсқауымен ғылыми - зерттеу және жоғары оқу орындары салынды.

1991 жылы Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігін алғаннан кейін қаланың атауы Ақмола болып өзгертілді. Бұл атау "ақ қабір"деп аударылады, бірақ шын мәнінде қасиетті орын деген мағынаны білдіреді[6] . Қазақстан Республикасының жаңа бас қаласы шетте орналасқанына және оның қысқы қатал климатына қарамастан, Қазақстан үшін елорданың орталықта орналасуы маңызды болды. Көшудің ресми себептері Алматыда кеңейту үшін кеңістіктің болмауы және оның жер сілкінісі аймағында орналасуы болды. 1994 жылы Үкімет Ұлттық астананы Алматыдан Ақмолаға көшіре бастады[7] .

Елорданы көшірген сәттен бастап Астана халқының саны екі еседен астам өсті. Мысалы, 2007 жылға қарай адам саны 600, 200-ге жетті. Болжамдар бойынша, 2030 жылға қарай халық саны бір миллионнан асады[8] . Қалаға Өзбекстан мен Қырғызстан сияқты бүкіл Орта Азия мемлекеттерінен жастар жұмыс жасауға келеді. Жалпы, Қазақстанның елордасы Қазақстаннан ішінен және көрші мемлекеттерден келген, мансап құруға ұмтылатын жас мамандар үшін магнит болып табылады. Елордаға деген талпыныс қаланың демографиясын өзгертті. Бұрын қалада Славян халықтары көп болса, қазір этникалық қазақтардың саны күннен күнге өсіп жатр. Астанада қазақ халқының саны 1989 жылғы 17 пайызбен салыстырғанда 60 пайызға өсті. Қазақстан Республикасының ресми тілі болып табылатын орыс тілі Астана қаласында күнделікті өмірде және бизнесте қолданылады[8] . Орыс тілі «ұлтаралық қарым-қатынас тілі» ретінде белгіленген. Ресми деректерге жүгінсек, 1991 жылы халықтың 95 пайызы орыс тілін пайдаланған. Ал қазақ тілін халықтың 64, 4 пайызы қолданған[9] .

Қазіргі елорданың келбетін жаңа және өзгеше архитектуралық құрылыстар өзгертті. Нысандарды жобалауға шетелдік сәулетшілер, жетекші құрылыс компаниялары тартылды. Елордамызда архитектуралық жобаларды дамытуға көп жағдайда 2000 жылы "Астанагенплан" жобалау институтын құру ықпал етті. Ал 2002 жылы мемлекет басшысы қолайлы инвестициялық ахуалды қамтамасыз еткен «Астана - жаңа қала» арнайы экономикалық аймағын құру туралы жарлық шығарды[10] . Өз кезегінде бұл жоба жеке инвесторларды Қазақстанға тартуға мүмкіндік берді. Мемлекет тарапынан да, халық тарапынан да Астананың бас жоспарын әзірлеуге үлкен көңіл бөлінді. Өзбекстан, Ресей, Германия, Австралия, Италия, Жапония, Түркия, Польша, Беларусия және т. б. мемлекеттерден сәулетшілер конкурсқа қатысып, елордалықтарды инновациялық құрылыс идеяларымен таңқалдырды[11] .

Конкурста үздік теоретик және әлемдік сәулет шебері Кейшо Курокава оза шапты. Ол Қазақстан Республикасының дамуының негізіне симбиоз, метаболизм және абстрактілі символизм идеясын қойды. Жапон сәулетшісі үшін қала - бұл қоршаған ортамен үйлесімде өмір сүретін жергілікті ландшафтқа тамаша үйлескен тірі ағза болып табылады. Астананың маңызды артериясы Есіл өзені - дала өлкесі өмірінің негізі екенін ескере отырып, Кейшо астананы жаңартудың өзіндік қызық идеясын ұсынды. Ең басынан құрылысшылардың алдына болашаққа ұмтылған, жайлы, жарқын, серпінді қаланы салу міндеті қойылды.

1. 2 Астана қаласының климаттық-экологиялық жағдайы

Астана қаласының климаты шұғыл континентальды болып табылады. Ауаның жылдық орташа температурасы +3 градус, ал жауын - шашынның жалпы мөлшері - 320 мм болып есептелген.

Қыс қараша айында басталып, сәуір айының басына дейін жалғасады. Жылдың бұл маусымы өте қатал және өте төмен ауа температурасымен ерекшеленеді. Сібір антициклонынан туындаған аяздар жиі ауа температурасын 30 градусқа дейін төмендетеді. Қаланың көктемі орташа есеппен 1, 5 - 2 айға созылады және суық ауа райымен ерекшеленеді, бұл ауыспалы маусымда жиі қайталанатын құбылыс. Сәуір айының орташа температурасы + 5, 2 градусты құрайды, ал мамыр айында ауа +13, 9 градусқа дейін қызады[12] .

Астана қаласының жазы өте құрғақ, ыстық ауа райымен сипатталады. Бұл - жылдың өте ыстық және құрғақ кезеңі болып табылады. Шілденің орташа температурасы +21 градус болып табылады. Кейбір күндері ауаның ең жоғары температурасы +42°С дейін жетеді. Қалада ең жоғары температура шілде айында орташа есеппен 12 күн бойы созылады. Жылы кезеңнің ұзақтығы 214 күн, ал аязсыз кезең 120 күн. Сәуір мен қыркүйек аралығында құрғақ күндердің жалпы саны 14 және 20 күн аралығын құрайды. Найзағайлы күндердің орташа саны 19-25 арасында және оның орташа ұзақтығы 2, 4 сағат. Астана қаласының жылдық жауын-шашын мөлшері 300 мм болып есептеледі. Көктемгі жауын - шашын жылдық соманың 30%, жазғы 34%, қысқы 36 % құрайды. Қалада ең көп жауын-шашын шілде айына, ең азы желтоқсан айына жауады. Астана қаласында желдің орташа жылдық жылдамдығы 5 м/сек. Оның ең көбі наурызда, ал ең азы тамызда. Шілденің орташа температурасы +20, 8 градусты құраса, ал ең ыстық ауа-райы 1936 жылы шілдеде +41, 6 градусқа дейін көтерілген. Бір қызығы шілде айында Астана қаласының тарихында бір де бір рет аяз жағдайы тіркелген жоқ.

Астана қаласында күз маусымы өте қысқа өтеді. Қазан айына қарай орташа ауа температурасы +4, 6 градусқа дейін төмендейді, түнде жиі аяз болады, ал осы айда температураның абсолюттік минимумы -25, 3 градусты құрайды.

Астана қаласының климатының айрықша ерекшелігі - оның күрт континенталдығы, жауын-шашынның орташа жылдық аз мөлшері және жазғы кезеңде көлдер мен жекелеген өзендердің құрғауына алып келетін күн сәулесінің көптігі болып табылады. Қысы - суық, ұзақ, қары көп, кейбір жылдары қатал. Аяз кезеңінің ұзақтығы 245 күн, ал қыстың ұзақтығы 5 ай болып саналады[13] . Тұрақты қар жамылғысы әдетте қараша айының ортасында 140 күн мерзімге созылады. Қаңтар айының орташа температурасы -17 градус болып табылады. Кейбір қыстың абсолюттік минимумы -53 градусқа дейін жетеді. Мұздатылған күндер саны 25 градусқа дейін және одан төмен жылына 14-тен 45 күнге дейін, кейбір жылдары айына 20 күн ауытқиды. Жыл ішінде боран болатын күндер саны 30 күнді құрайды, боран 50 пайыз жағдайда оңтүстік-батыс бағытында соғады[14] . Тұманды күндер саны - жылына 60-тан астам болып табылады. Күнді күндерінің ұзақтығы жылына 2200 сағат.

Астана қаласының экологиялық жағдайы жылдан жылға нашарлап жатыр. Қаланың ауа сапасы да әртүрлі зиянды, улы химикаттардың және антропогендік факторлардың әсерінен өзгеріске ұшырауда. Әрбір жыл сайын ауадағы ластаушы заттардың фондық шоғырлануы тек артып жатқанын көріп отырмыз. Ауа сапасының адам денсаулығына әсері туралы көптеген ғылыми жұмыстар жазылған. Ғалымдар ауа сапасы мен адамдардың тыныс алу және жүрек, қан тамырлары ауруларының дамуы арасындағы тікелей байланыстың бар екенін әртүрлі тәжірбиелердің арқасында дәлелдеп жатыр[15] . Астана қаласында экологиялық мәселенің кесірінен ауруға шалдыққандардың саны күннен күнге артуда. Өкінішке орай, қала бойынша ауаның сапасы нашар болуының себебінен дәрігерге жүгінген жағдайлар санын нақты келтіру мүмкін емес. Бірақ, елімізде 2016 жылғы Денсаулық Сақтау Министрлігінің деректері бойынша, тыныс алу мүшелерінің аурулары халықтың жалпы аурушаңдығының 43, 5 пайызын құрайтынын көрсетіп отыр. Бұл - ауаның төмен сапасының нәтижесі болып табылады[16] .

Елді мекендердегі ауаның сапасы Қазақстан Республикасы Ұлттық Экономика Министрінің 2015 жылғы 28 ақпандағы №168 бұйрығымен бекітілген қалалық және ауылдық елді мекендердегі атмосфералық ауаға қойылатын гигиеналық нормативтермен реттеледі. Қаланың экологиялық жағдайын бақылау және оны жақсарту үшін мүмкіндіктер өте көп. Бұл үшін ауа сапасы көрсеткіштерінің жасанды төмендеуін талап етпей, қоршаған ортаны қорғау саласында қабылданған нормативтік-құқықтық актілердің талаптарын адал орындау қажет. Көбінесе экологиялық мәселелерге немқұрайлы қарап жатамыз. Бұл немқұрайлылық экология саласында жұмыс тәжірибесі жоқ лауазымды тұлғалардың тағайындалуларында көрінеді. Мысалы, Астана әкімдігі жанындағы Табиғи Ресурстар Басқармасының басшысы болып тау-кен инженері тағайындалған. Қоршаған орта мәселелері бойынша шешім қабылдайтын басшы тұлғалардың құзыреттілігі өте маңызды. Ең бастысы- мемлекеттік қызметтегі азаматтар экологиялық мәселелердің шиеленісіп кетуін күтпестен, табиғатты қорғау саласында шешімдер қабылдаған кезде барынша белсенді болулары қажет[17] .

Бұған қоса, соңғы уақытта қоғамда «Қазгидромет» компаниясының ауа сапасы бойынша дайындайтын мәліметтеріне күмәнді көзқарас пайда болды. «Қазгидромет» мемлекеттік кәсіпорын болып табылады және Қазақстанда қабылданған нормативтік-құқықтық актілер бойынша жұмыс жасайды[18] . Сондықтан, егер Қазақстандық және Халықаралық талаптарды салыстырсақ, ауадағы ластаушы заттардың шекті мәндері бойынша айырмашылықтарды табуға болады. Сондықтан экология саласындағы нормативтік-құқықтық актілерімізді Халықаралық ұйымдармен үйлестіру туралы мәселе ашық талқылануы қажет.

Соңғы он жылда Астана қаласының халқы үш есе артты. Мемлекет басшысы Астана қаласының әлемнің үздік отыз қалаларының қатарына кіруінің өршіл міндетін қойды. Азия қысқы ойындары таулардан тыс емес, сондықтан елордамыз саяси және экономикалық тұрақтылықтың, конфессияаралық және ұлтаралық келісімнің символы, көптеген халықаралық іс-шараларды өткізу орталығы бола отырып, әлемнің ең экологиялық таза бұрышының бірі болып табылады. Сондай-ақ, елорда Қазақстанның басқа қалаларына еліктеу үлгісі болып табылады[19] .

Сонымен қатар, Қазақстан Республикасы 2010 жылы Еуропадағы Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымына төрағалық етті. Бұл жас мемлекет үшін жоғары мәртебе болды. Төрағалыққа тағайындалған мемлекет экономикалық, экологиялық және т. б. мәселелерді шешуге ұмтылуы қажет болды[20] . Осылайша, қазіргі кезде Қазақстан Республикасы бірінші орында экология мәселелерінің себептеріне және оларды шешу жолдарына назар аударып жатыр.

Соңғы жылдары мемлекеттік органдар қаладағы тазалықты сақтау бойынша үлкен жұмыс атқарып жатыр. Алайда, біз Еуропалық астаналар сияқты елордамызды таза және жайлы ету үшін, ең бастысы табиғатқа ұқыпты қарауға барлығымызды үйретуіміз керек. Бірінші кезекте экологиялық саясатты қала құрылысы дамуымен, экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасымен қатаң таныстыру қажет. Біз экологияны жақсартуға бағытталған миллиардтаған соманы санауды үйренуіміз керек. Мемлекеттік органдарға нормативтік-құқықтық базаны әзірлеу мен жетілдіру үшін барлық күш-жігерді жұмсаған жөн[21] . Соңғы уақытта Астана да салынып жатқан нысандар санының ұдайы көбеюіне байланысты құрылыс компаниялары, мердігерлер мен тапсырыс берушілер күн сайын экологиялық жағдайды бұзуда және қаланы ластауда (Сурет 2) .

Сурет 2 - Астана қаласының ластануы

Құрылыс алаңдарынан шыққан кезде жүк автомобильдері жолдың жүру бөлігіне, жүз және одан да көп метрге үлкен балшық шығарады. Осыған байланысты жол көбінесе қалыпты қозғалыс үшін жарамсыз болып жатыр. Экологтардың мәліметіне сүйенетін болсақ, қазір елордада екі жүз мыңнан астам автокөлік бар[22] . Әрбір автокөлік иесі өзінің темір атын жылына кемінде он рет жуады. Бұл миллиондаған литр су . . . Осыған байланысты елордамыздағы барлық актокөлік жуу жерлерін экологтардың қатысуымен тексеріп шығу қажет. Бұл жерлер қайдан суды алатынын және ластанған суды қайда төгетінін біліп алуымыз қажет. Бұл да қала экологиясы үшін өте маңызды болып табылады.

Автомобиль тығындары, көліктің зиянды шығарындылары мәселесі әлемнің барлық ірі қалаларында бар, бірақ дамыған мемлекеттердің астаналары оны шешу бойынша белсенді шаралар қабылдануда[23] . Бұл бағытта Астана да не істелді? Бастапқыдакөшелерден таксилердің саны азайтылды, бірақ кептеліс азайған жоқ. Содан кейін қала әкімшілігінің қолдауымен магистральдар кеңейтілді, жол айрықтарын салды. Өкінішке орай, экологиялық жағдай қатты өзгерген жоқ[24] .

Сондай-ақ, күн сайын көлік компаниялары тарапынан қоршаған ортаға немқұрайлы қарым-қатынасты байқауға болады, оның ішінде Астанабойынша жүретін, техникалық параметрлері экологиялық стандарттарға сәйкес келмейтін көліктерді жиі кездестіруге болады. Мұндай көліктің шуылдары мен пайдаланылған газдары тек экологияға ғана емес, сонымен қатар азаматтардың салауатты өмір салтына, демалуға және қалалықтардың көңіл-күйіне зиян келтіреді. Астана көшелерінен экологиялық талаптарға сай келмейтін автомобильдерді ығыстыру жөнінде нақты шаралар әзірлейтін кез келді деп санаймын. Жергілікті билік пен кәсіпкерлер «Еуро-3» стандартының қозғалтқыштары бар жаңа автобустар сатып алуды ойландыруда[25] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.