Жеке қылмыстардың себептері мен жағдайлары

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 56 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе: Кіріспе

2: 2

Кіріспе: 1

2: ҚЫЛМЫСТЫЛЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ

Кіріспе: 1. 1

2: Қылмыстылық тарихи - әлеуметтік құбылыс ретінде

Кіріспе: 1. 2

2: Қылмыстылықтың алдын алудың түсінігі мен жүйелілігі

Кіріспе: 1. 3

2: Қылмыстылықтың алдын алу шараларының сипаты мен түрлері

Кіріспе: 2

2: ҚҰҚЫҚТЫҚ СТАТИСТИКАНЫҢ ҚЫЛМЫСТЫЛЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУДА АҚПАРАТ КӨЗІ РЕТІНДЕ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ

Кіріспе: 2. 1

2: Құқытық статистиканың түсінігі

Кіріспе: 2. 2

2: Құқықтық статистиканың қылмыстылықтың алдын алудағы маңыздылығы

Кіріспе: 3

2: ҚЫЛМЫСТЫЛЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУДЫҢ ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Кіріспе: Қорытынды

Кіріспе: Әдебиеттер тізімі

Кіріспе: Қосымша А

Кіріспе: Қосымша Б

Кіріспе:

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес біздің мемлекетіміз демократиялық, құқықтық, әлеуметтік, зайырлы мемлекет болып табылады. Еліміздің өркендеуіне, мемлекетіміздің нығаюына құқық нормаларын, құқық саласы ғылымын жетілдірудің маңызы ерекше. Құқық нормалары барлық қоғамдық қатынастардың реттеуші тетігі, кез-келген қоғамдық қатынастар жалпыға бірдей, әділ заң нормалары арқылы жүзеге асырылуы қажет.

Құқықтық мемлекеттілікті орнатуда, оның тетіктерін одан әрі жетілдіруде құқық ғылымы салаларының атқаратын міндеті зор болып табылады. Сондай ауқымды міндет заң ғылымының негізгі салаларының бірі - қылмыстық құқық ғылымына да жүктеліп отыр.

Қылмыстылықпен күрес, қылмыскердің тұлғасын ғылыми негізде зерттеу, орын алған қылмыстық құбылыстардың себептері мен оған мүмкіндік жасайтын мән - жайларды анықтау, қылмыстардың алдын алу және де басқа жағдайлар бүгінгі күні қылмыстық құқықтың басты міндеттерінің бірі болып саналады.

Қылмыс жасағаны үшін жазаға тартқаннан қарағанда, оның алдын алған әлдеқайда дұрысырақ. Алдын алу жұмысының нәтижелі болуы алғаш жасалған теріс қылықтың уақытылы анықталуынан ғана емес, сонымен қатар адамдардың жеке тұлғалық ерекшеліктерін ескеруге де байланысты болады. Қарапайым халықтың құқықтық санасының төмендігі олардың қылмысты көп жасауына, заң талаптарына өз талаптарын қарсы қоюына әкеліп соғады.

Қай қоғам болса да заңсыздық бой көтере бастаса, қылмыс көбейе түсетіні белгілі. Ал заңсыздыққа жол бермеу, оның алдын алу немесе жасалған заңсыздықты анықтап, әділдіктің орнауын қамтамасыз ету прокуратура органдарының тікелей құзіреті болып табылатыны анық.

Әрине, қылмыстылықтың алдын алуда ең алғашқы бірінші жалпы тәрбие, оның ішінде құқықтық тәрбие негізігі құрал болып есептеледі. Сондықтан Қазақстан Республикасы экс-Президенті Н. Ә. Назарбаевтың 1995 жылғы маусымның 24-де шыққан «Жалпыға бірдей құқықтық білім мен тәрбие беру туралы» қаулысының негізгі талаптарын іске асырып, жастарға өз дәрежесінде жеткілікті құқықтық тәрбие беруді дұрыс жолға қою үлкен жұмыс. Өйткені құқықтық тәрбие жастар мен жасөспірімдер бойында құқықтық талаптарды құрметтеу сезімін қалыптастырып, азаматтардың санасына құқық пен міндеттің бірлігін сезіндіреді, олардың қоғамда өзін-өзі дұрыс ұстап, әсіресе кәмелетке толмағандар арасындағы қылмыстық әрекеттердің алдын алуға мүмкіндік береді.

Осы орайда, менің тандап алып отырған дипломдық жұмысымның тақырыбы, яғни, «Қылмыстылықтың алдын алу: тарихы, теориясы және қазіргі заманғы практика» өзекті тақырыптардың бірегейі болып табылады.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Ғалымдар мен ойшылдар адамзаттың даму кезеңінде адамдардың мінез-құлқын бақылауды орнату мәселелері туралы ежелден ойлана бастады. Қылмыстың алдын алу қажеттілігі туралы идеяны мемлекет пен заңның алдын алу қызметін зерттеуде алғашқы қадам жасаған Ежелгі Грецияның философтары болды.

Қылмыстың "ежелгі" тарихына қарамастан, іс жүзінде криминологияға қатысы бар еңбектер туралы айтуға болатын алғашқы жұмыстар XVI-XVIII ғасырларда пайда болды. Ғылымдағы криминологиялық бағыт қылмыстық құқықтың пайда болуымен қатар пайда болғаны туралы пікірлер айтылады. Бұл пікір сол уақытта туындаған "мемлекет қызметі тұрғысынан қылмыстарға қарсы күрес мәселесіне назар аудару" қажеттілігімен байланысты. Алайда, осы көзқарасты жақтаушылардың өздері "қылмыстық құқық ғылымы аясындағы криминологиялық көзқарастар бірден пайда бола алмайды, және қылмыстық құқықтың өзі жақын арада оның қазіргі мағынасындағыдай ғылым болған жоқ" деп атап өтті. Шын мәнінде, қылмыстық құқық XVI ғасырда ғылым ретінде қалыптасты. Шынында да, қылмыстарға қарсы күрес жүргізу қажеттілігімен криминологияның пайда болу мәселелерін байланыстырса, онда Протагор аузымен "қылмыстарға қарсы күресте өткен емес, болашақ туралы ойлауды ұмытпауды" ұсынған Платонды да еске түсіруге болады. Платонның криминологиялық болжамға қатысты пікірлері неге ғасырлар өткеннен кейін ғана өзекті болды деген сұраққа әлі жауап жоқ.

Аристотельдің философиялық мәселелерінің контекстінде айтылған қылмыспен күреске қатысты идеяларын көру қиын емес. XVI-XVIII ғасырлар туралы айтатын болсақ, Локк, Гельвеция, Гольбах, Руссо, Мора, Вольтер, Фейербах материалистерінің криминологиялық ойлары бар. Монтескье мен Беккариді ерекше атап өткен жөн. Әрине, біз қарастырып отырған мәселемен басқа да атауларды байланыстыруға болады.

Көрнекті зерттеуші профессор М. П. Чубинский ежелгі грек ғалымы Платон өзінің "саясат" трактатында, жалпы игілік идеясына адал болатын мемлекеттік үйлесім туралы пайымдай отырып, қылмысты қылмыскердің жанының ауруы емес, мемлекеттік биліктің міндетіне жататын мемлекеттің ауруы ретінде қарастырғанын жазды; сондықтан жазалау қызметі мемлекеттің өмір сүруін қамтамасыз ететін басқа шаралармен қатар болады және билеушілерге құқықтық тәртіпті сақтау, заңдардың беделін қорғау және мүмкіндігінше оларды бұзуға жол бермеу туралы ұйғарады.

Платонның трактатында, " заңдар туралы " бірқатар маңызды қылмыстық-саяси идеялар кездеседі. Ол қылмыстың алдын алу үшін дәлелді түрде айтылған, заң шығарушыға қылмыскерлер жасаған қылмыстардан алшақ болу үшін заңдар жасау қажет деп ойлайды; және жазалау шараларын алдын алу шараларына қосымша ретінде қарайды.

Аристотель өз еңбектерінде сот төрелігін ұйымдастыруды зерттей отырып, ежелгі грек философы мораль саясатқа бағынады. Ол бір нұсқамамен массаны қайырымдылыққа бағыттау мүлдем мүмкін емес деп санайды. Оның пікірінше, адамдардың көпшілігі жаман қылықтардан жоғары ниеттен емес, жазалау алдындағы қорқыныштан қалыс қалады, олар кеңес пен ар-намыс дауысына қарағанда, қажылық пен қарамға көбірек сенеді. Жоғары тәртіптің ынталандыруларын тек аз ғана таңдаулылар ғана басшылыққа алады, сондықтан қоғам өмірі теріс қылықтар үшін жазалаумен жігерлі қатерлермен сүйемелденуі тиіс, себебі көпшілік өз пайдасы мен жалпы игілікке көңіл бөлуі. Сондықтан, заң шығарушы қылмыс бере алатын пайдамен және рахатпен салыстырғанда аса қатал жазалау қаупінің жаман инстинктерін ұстауы тиіс.

Платон мен Аристотельдің қылмыстық-құқықтық мәселелерін тек қана қылмыстармен күрес идеяларын негіздеудің нобайларының нобайларының шағын нобайлары ретінде қарастыруға болады. Мұндай идеялар олардың қылмыстар туралы философиялық пайымдаулары призмасы арқылы көрінеді. Олар қылмысты мемлекеттің ауруы ретінде жасаған адам жанының ауруы ретінде қарастырды. Заң шығарушы (мемлекет) бұл ауруды емдеуге тиіс. Платон, мысалы, белгіленген заңдар қылмыстық іс-әрекеттер мен іс-әрекеттердің итермелейтін бастауларға тежеуші әсер етуі тиіс деп жазды. Ол мемлекеттің сән-салтанат пен кедейліктің пайда болмауы үшін қамқорлық жасау керек екенін атап өтті, өйткені олардың біріншісі қараңғылықты және ішсіздікті дамытады, ал екінші ойлы сезім мен зұлымдықты жасауға тілек білдіреді. Оларға қылмысқа бейім адамдарға психикалық әсер ету туралы ой айтады.

Тақырыптың мақсаты. Қылмыстық құқық саласының ең басты мәселелерінің бірі - қылмыстардың алдын алу тақырыбын жан - жақты зерттеу.

Осы мақсаттан төмендегі міндеттер туындайды:

Нақты қылмыстық әрекеттердің себептері мен жағдайларын анықтау және жою;
Алдын алу әсерін жүзеге асыру мақсатында қылмыс жасауға қабілетті адамдарды анықтауға бағытталған шаралардың тізімін жасау.
Жасөспірімдер арасындағы қылмыстылықты жоятын мән - жайларды анықтау;
Жергілікті атқару органдарының осы тақырыпқа байланысты жасалып жатқан іс-әрекеттерді талдап көрсету;
Қылмыстардың алдын алу тарихын зерттеу.

Зерттеу жұмысының теориялық - әдістемелік негіздері. Диплом жұмысының теориялық - әдістемелік негіздері ғылыми принциптерге негізделген. Жаңа заңнамалық өзгерістерді негізге ала отырып, жүйелілік, объективтілік, салыстырмалылық сияқты ғылыми таным принциптері негізге алынды. Сондай-ақ, осы тақырып төңірегіндегі соңғы уақытта қалыптасқан жаңа ғылыми бағыттарды, тұжырымдар мен ой-пікірлерді мүмкіндігінше нақты басшылыққа алып, зерттеу барысында талдау, жинақтау, салыстыру, қорытындылау әдістері қолданылды. Мәселе нақты заңи тұрғысынан қарастырылды.

Зерттеу жұмысының нысаны. Қазақстан Республикасындағы қылмыстылыққа қарсы күрес, қылмыстылықтың алдын алуға бағытталған іс - шараларының барысы қарастырылады.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспеден, негізгі тақырыпты қарастыратын үш тараудан (бірінші тарау «Қылмыстылықтың алдын алудың жалпы сипаттамасы», екінші тарау «Құқықтық статистиканың қылмыстылықтың алдын алудағы ақпарат көзі ретінде маңыздылығы», үшінші тарау «Қылмыстылықтың алдын алудың қазіргі заманғы мәселелері»), қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

ҚЫЛМЫСТЫЛЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ

1. 1 Қылмыстылық тарихи - әлеуметтік құбылыс ретінде

Қылмыстылықтың Қазақстан Республикасындағы ахуалы туралы сөз қозғау үшін, криминология ғылымының шығу тегі, пәні, алдын алу жолдарына тоқталып кеткен жөн болар. Криминология сөзі екі бөліктен тұрады, латынша «crimen - қылмыс» және « logos - білім». Демек, қылмыс туралы ғылым деген мағынаны білдіреді. Бірақ бұл атау аталған ғылымның немен айналысатындығын толықтай ашып көрсетпейді. Себебі, қазіргі таңда қылмыс мәселесін зерттейтін ғылымдар өте көп, оның ішінде қылмыстық құқық та, қылмыстық іс жүргізу құқығы да, сол сияқты қылмыстық психология, социология( құқық социологиясы, қылмыс социологиясы және қылмыстық құқық социологиясы(, статистика ғылымдары тағы да басқа бірқатар ғылым салалары бар. Осы салалардың барлығы қылмыс мәселесімен айналысып отырса да, әр қайсы өз бағытында жұмыс атқарады. Соның ішінде криминология ғылымының маңызы өте зор болып табылады.

Сонымен, қылмыстық құқық «қылмыс» туралы сұраққа жауап берсе, криминолгияның ең басты мәселесі - қылмыстылық. Адамдар, көбінесе қылмыстылық пен қылмысты бір нәрсе деп ойлауы әбден мүмкін. Тіпті, қылмыстылықтың жасалған қылмыстардың жиынтығы деп те түсінеді. Сыртынан қарағанда солай, қылмыстылық - қылмыстардың жиынтығы. Бірақ негізінде мүлдем олай емес, себебі, қылмыс адам әрекетінің бір түрі ғана, яғни қылмыс - қоғамға қауіпті іс - әрекет. Ал қылмыстылық - бұл құбылыс. Қылмыстылық - қылмыстардың жиынтығынан тұрғанмен де, одан мүлде басқа сапаға ие болған. Бұл жерде диалектиканың саннан сапаға өту заңын еске түсірген жөн. Екі қылмыс қылмыстылық емес, он қылмсы та, тіпті жүз қылмыс та қылмыстылық сапасына ие емес, ол үшін міндетті түрде масса керек, яғни жаппай болуы тиіс.

Яғни, қылмыстық құқық, қылмыстылық іс жүргізу және қылмыстық іс жүргізу және қылмыстық атқару құқықтарының ғылымдары қылмыстыәр түрлі қырынан келіп қарастыруға тырысса, криминология ол мәселелерді емес, қылмыстылық деген құбылысты зерттейді. Криминологиялық әрбр зерттеудің түбінде қоғамға келетін пайда - қылмыстылықтың себептерін анықтау қажет. Осы себептерді анықтау нәтижесінде ғана тиімді нәтижелерге жетуге болады.

Криминология жалпы қылмыстың себептерін ғана емес, сонымен қоса, жекеленген қылмыстардың себептерін де зерттейді. Демек, криминология пәнінің үшінші құрамдас бөлігі - жеке қылмыстардың себептері мен жағдайларын зерттейді.

Криминолгияның пәнін құрайтын келесі, төртінші компонент - қылмыскердің тұлғасы. Сондықтан, криминология жәбірленушінің де, мінез - құлқы мен тұлғасын зерттеуді өз мойнына алады және ол криминологиядан басқа ешқандай ғылымның зерттеу пәніне кірмейді.

Криминологияның басты мақсаты - қылмыстылықты болдырмау, яғни оның алдын алу. Қылмыстық құқықтық бағыттағы құқық салалары мен олардың ғылымының да қоғам үшін керегі - қылмыстылықтың алдын алу үшін күресетінлігінде. Қылмыстылықтың алдын алу үшін де белгілі бір әрекеттер жасалуы керек. Соның бірі қылмыстылықты болжау. [1, 15б. ]

Сонымен қылмыстылықпен күресуде криминологиялық болжау төмендегі сатыларға бөлінеді:

Қылмыстылық;
Қылмыстылықтың себептері;
Жеке қылмыстардың себептері мен жағдайлары;
Қылмыскердің тұлғасы;
Жәбірленушінің мінез - құлқы мен тұлғасы;
Қылмыстылықтың алдын алу
Криминологиялық болжау
Криминологиялық жоспарлау.

Сонымен криминология дегеніміз - қылмыстылықты, оның себептерін, жеке қылмыстардың себептері мен жағдайларын, жәбірленушінің мінез - құлқы мен тұлғасын, қылмыскердің тұлғасын, сондай ақ қылмыстылықтың алдын алу мен болжауды зерттейтін салааралық ғылым. Осыған орай, криминология қылмыстылықты ғана емес, онымен байланысты өздері қылмыстылықты құрамаса да онымен тікелей байланысты жағымсыз құбылыстарды зерттейді. Мысалы, жезөкшелік, өзін - өзі өлтіру, маскүнемдік, нашақорлық және т. б. осылардың барлығы әлеуметтік ауытқулар.

Криминология ғылымының мынандай үш түрлі міндетін атауға болады:

Аналитикалық, яғни зерттеу міндеті. Қылмыстылықты, оның себептерін, қылмыскердің тұлғасын, жәбірленушінің мінез - құлқы мен тұлғасын зерделеп, талдау.
Болжау міндеті - криминогендік құбылыстардың болашақтағы өзгерістері туралы негізді ұсыныстар жасау.
Әр түрлі жолмен тәжірибелендіру. Бұл қылмыстылықтың алдын алуға келеді, сол сияқты вактимологиялық профилактиканы да қолдануды көздейді.

Адамзат дүние есігін ашқаннан бастап көзіне көрінген заттарды санап, қарапайым математиканы, ауырған жерін емдеп, қарапайым медицинаны қалыптастырды. Ал қылмыстылықтың жай күйін, себептерін оның лдын алу мәселелерін зерттейтін ғылым - криминологияның қалыптасқанына бар жоғы бір ақ ғасыр өтті. Ол ХІХ ғасырдың ачғында ғана қалыптасты. Бірақ бұл қылмыстылық мәселелері адамзатты ойландырмады, оның қажеттілігі болған емес дегенді білдірмейді. Әрине, аталған мәселе Аристотель, Платоннан бастап ойшылдарды толғандырды, бірақ оның іргесі қаланған уақыт ХІХ ғасыр деп саналады. Осы уақытта Ч. Дарвин өзінің түрлер эволюциясын жасаса, социологтар, статистика ғылымы, К. Маркс пен Ф. Энгельс осы уақыттарда өз зерттеулерін жүргізгені аныҚ

Криминология ғылымының қалыптасуына төрт түрлі зерттеулер ықпал етті: [2, 15-18бб. ]

1. Антропологиялық

2. Статистикалық

3. Әлеуметтік - экономикалық және социологиялық

4. Құқықтық.

Әдетте, антропология адамның сыртқы бет - пішінін, бой - тұрқын ғана зерттейді. Бірақ оның қылмыстылыққа қатысы қанша? Қылмысқа қатысы шамалылығының өзі де жұртты елең еткізген болатын. Елең еткізіп қана қоймай, италияндық антропологтарлың осы уақыттағы толқыны қылмыстылық мәселесінде белсенділік танытты.

Қылмыстылық - бұл салыстырмалы жаппай, тарихи өзгермелі әлеуметтік, қылмыстық құқықтық сипатқа ие, белгілі бір мемлекетте белгілі бір уақыт аралығында жасалған қылмыстардың жиынтығынан тұратын таптық қоғамның құбылысы. Қылмыстылық - әлеуметтік құбылыс, өзінше бір организм, қоғамның өзіне бағытталған сырқаты.

Жоғарыдағы анықтамадан қылмыстылықтың мынандай белгілерін анықтауға болады:

-оның салыстрмалы - жаппайлығы

-тарихи өзгермелі болатындығы қоғамның қылмысқа деген көзқарасы үнемі өзгеріп отыратындығында. Бір уақыттарда қылмыс болып есептелген әрекеттер басқа бір кезде қылмыс емес немесе керісінше. Мысалға, Кеңес дәуірінде алып-сатарлық әрекеті қылмыс боп, қылмыстылықты құрап тұрса, қазір ол қылмыс болмақ түгілі экономиканы дамытушы факторлардың бірі.

Қылмыстылықтың өзіне тән мынадай көрсеткіштері бар: деңгейі, қарқындылығы, құрылымы, динамикасы.

Қылмыстылықтың деңгейі - белгілі бір мемлекетте белгілі бір уақыт аралығында жасалған қылмыстардың абсолюттік саны.

Қылмыстылықтың қарқындылығын коэффицент арқылы анықтауға болады. Коэффиценттің өзі де фактіге қатысты, қылмыс жасаған тұлғаларға қатысты және сотталғандарға қатысты деп үш түрлі болады.

Өскемен қаласындағы қылмыстылықтың құрылымы - бұл белгілі бір аумақта белгілі бір уақыт аралығында жасалған барлық қылмыстардың ішіндегі нақты қылмыстылық түрінің үлес салмағы және қылмыстар санының арақатынасы.

Қылмыстылықтың динамикасы - белгілі бір кезеңдегі қылмыстылықтың деңгейі мен құрылымының өзгеруі, оның қозғалысы. Динамиканы анықтауға байланысты үш түрлі есеп жүргізуге болады:

Ағымдағы талдау - 1 жылға жүргізілетін есеп;
Жүйелік талдау - жыл сайынғы, бесжылдық сайынғы, қылмыстылықтың қозғалысын анықтау;
Қылмыстылықтың мерзімдік өзгерістерін талдау.

Осы үш түрлі есеп мынандай үш түрлі әдіспен жүзеге асырылады: базистік, жалғаспалы, интервалдарды біріктіру әдісі.

Базистік әдістің негізгі ерекшеліктері басқа барлық жылдардың көрсекіштері бір жылдың ғана көрсеткіштерімен салыстырлады және сол салыстырушы (базис) жылдың көреткіші 100 пайыз деп алынады.

Келесі, жалғаспалы әдіс адыңғы әдіске ұқсайды, дегенмен, бұл әдісте бір ғана жыл базис деп алынбайды, оның орнына үнемі алдыңғы жыл алынып отырады.

Мысалы, Қазақстандағы қылмыстылықтың қозғалысын 1990 жылдың көрсеткішімен (базистік әдіс) және алдыңғы жылдармен (жалғаспалы әдіс) салыстыру.

Үшінші интервалдарды біріктіру әдісінің бар айырмашылығы - бір жылдың ғана емес бес жылдықтардың, онжылдықтардың немесе елу жылдықтардың көрсеткіштері алынып, жоғарыдағы барлық әдістерді қолдана отырып жүзге асырылады.

Жалпы қылмыстылықтың қоғамға қауптілігіне тоқтала кетсек, ол:

- Әлеуметтік дамуды және экономикалық өзгерістерді тежейді;

- Әлеуметтік құрылымдардың қалыпты жұмысын бұзады;

- Әлеуметтік институттардың функциясына ықпал етеді;

- Әлеуметтік тыныштықты бұзады;

- Адамдардың көңіл күйіне, өміріне, жұмысына салқыны тигізеді;

- Елеулі материалдық және де өзге де ресурстық шығындар кетеді, сондай-ақ мемлекеттік органдардың ұйымдастырылуына байланысты күш жұмсауды талап етеді.

Адамзаттың сонау қалыптасу кезеңінен бастап-ақ қылмыстылықты тек қана жазаның көмегімен тоқтатудың мүмкін еместігі белгілі болған. Бас-көз жоқ жазалай беруден гөрі қылмысты ескерту деген ұғым пайда болды. Қылмысты ескерту туралы идея көптеген ғасырлар бұрын ұсынылған. Мәселен, Платон заң шығарушыны қылмыскер болуға бет түзеген адамды қылмыстан жеритіндей жағдайға жеткізетін Заң шығаруға шақырды. Аристотель қылмысты ескерту - бұл бұзылғанойға қайшы келетін әдеттер мен талғамға қарсы күрес деп жорыды.

ХҮІІІ ғасырда Ш. Л. Монтескье өзінің «Заңдар рухы туралы» трактатында жақсы заң шығарушы қылмыс үшін жаза. Одан гөрі қылмысты ескертуді, жазалаудан гөрі адамгершілікті нығайтуға көңіл бөледі деп жазған. Осы ережені Ч. Беекариа «Қылмыс және жаза туралы» кеңейтіп және нақтылай түскен. Осы шығармаларға түсіндірме бере келсе, Вольтер, қылмысты ескерту нағыз юриспруденция деген тұжырым айтқан.

Өкінішке орай, 20- жылдардың бас кезінде елімізде бастау алған қылмыстылықты жалпы әлеуметтік ескерту мен қылмыстың криминологиялық алдын алуына бағытталған үрдіс тоқырап қалды. 30-жылдардан бастап болмай қалмайтындығы негізгі, негізгі болмаса да қылмысты ескертде басты мақсат болсын деген қағида үстем болды. Сөйтіп, қылмысты ескерту мемлекеттің саясаты мен практикасының бір бөлігі болып қала берді. 60-жылдарда қылмысты ескерту онымен күрестің басты бағыты ретінде қарастырылды.

Қылмыстылық онымен күресте бүкіл қоғамның күшін талап ететін құбылыс болса, ал қылмысты ескерту - осы күрес нысандарының бірі. Осыған байланысты теория қылмысты ескертуді ең алдымен адамның қоғаммен, адам арасындағы шиеленісті кикілжіңді болдырмас үшін экономикалық, әлеуметтік қатынастармен байланыстырады. 1962 жылы жарық көрген «Деятельность органов расследования, прокуратуры и суда по предупреждению преступлений» (Г. М. Миньковский, Т. М. Арзуманян, В. К. Звирбуль, И. Кацук, В. И. Шинд) деген кітап, шын мәнінде құқық қорғау органдарының алдын алу жұмыстарының мазмұны мен әдістерін ашатын бірінші оқу-әдістемелік құрал болып табылады. «Криминология» деген бірінші оқулықта (1966ж. ) қылмыстылықты ескерту мемлекеттік және қоғамдық ұйымдардың қылмысты жоюға және оларды тудыратын себептерді болдырмауға бағытталған шара деп түсінік берілген болатын.

70-80 жылдары қылмыстылықты ескерту мәселелері монографиялық басылымдар арқылы сипатталды. 1977 жылы «Қылмыстылықты ескертудің теориялық негіздері» деген монография басылып шықты. 1985 жылы «Советская криминология» деген курс шығып, онда «Қылмыстылықты ескерту» деген бөлек тарау берілді. Қылмыстылықты ескерту теориясы елеулі түрде кеңейіп келеді, оның құрамдас бөлігіне криминологиялық болжау мен жоспарлау айналып отыр. Ескерту қызметі қылмыстылық себептерін жою мақсатындағы қоғамдық қатынастарды реттеудің бір амалы ретінде қарастырылады. Ол экономикалық - әлеуметтік, тәрбие - педагогикалық, ұйымдастыру және құқықтық сипаттағы шаралармен байланыстыра жүргізіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.