Жүзгін заттар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ҚҰРМЕТТІ МЕМЛЕКЕТТІК АТТЕСТАЦИЯЛАУ КОМИССЯСЫНЫҢ ТӨРАҒАСЫ!
ҚҰРМЕТТІ КОМИССИЯ МҮШЕЛЕРІ!

Сіздерге Жезқазған қаласының өндіріс орындарының Қаракеңгір өзеніне ластауға тигізетін әсері тақырып бойынша дипломдық жұмысты ұсынып отырмын.
Диплом жұмысының өзектілігі (актуальность) өмір сүріп жатқан ғасырымызда әрбір мемлекеттің өркениеті қауіпсіз дамуы үшін, негізгі үш мәселеге назар аудару қажет. Олар: мемлекеттің саяси бағыты, экономикалық тәсіл және экологиялық жағдайы. Саяси бағыт - ол мемлекет басшыларының, саясаткерлерінің құзырында болса, ал экономика - экономика саласындағы мамандардың қолында. Ал экологиялық жағдай - ғалымдардың білімділігімен, көргенділігімен сипатталады.
Айта кету керек, кейбір жағдайларда дұрыс емес саясат, экономикалық көрсеткіштердің өсуі, экологиялық жағдайлардың күрт нашарлауына - (улы болып табылатын қатты, сұйық және газ түріндегі қалдықтардың мөлшерлерінің көбеюіне, ал бұлар ауру-сырқау мен өлімнің көбеюіне) әкелуі мүмкін. Сол себептен мемлекеттегі саясат, экономика және ол жерде қалыптасқан экологиялық жағдай бір-бірімен тікелей байланысты. Бұларды бір-бірінен бөліп қарауға болмайды. Экономика мен саясаттың өзгеріп тұруы заңды құбылыс. Ал экологиялық апытты тоқтату немесе бағытын өзгерту - өте күрделі жұмыстарды қажет етеді, тіптен кейбір жағдайларда биосферадағы бұзылған тепе-теңдікті орнына қайта келтіру мүмкін емес болып қалуы да ғажап емес.
Осыған орай дипломдық жұмыстың мақсаты - Жезқазған қаласының өндірістік орындарының Қара-Кеңгір өзенін ластауға тигізетін әсерін анықтау болып табылды.
Дипломдық жұмыстын 1 бөлімінде Қара-Кеңгір өзеніне біраз сипатама бердім.
Қара-Кеңгір өзені басын Ұлытау тауларынын алады да Орталық Қазақстан аумағы бойынша ағады және Сарысу өзенінің саласы болып табылады. Оның су жинағышының көлемі 18400 текше километрді құрайды, өзеннің ұзындығы 295 км.
Жезқазған қаласы орналасқан жерінде климат шұғыл континентальді болып келеді. Қара-Кеңгір өзенінің гидрологиялық су тәртібі көктемгі су тасқынында толқынның бейнесі шұғыл көріністе болады да жаз-күз және қыс кездерінде үстінгі қабатты су ағары толықтай болмайды.
Өзендегі су тасқыны сәуір-мамыр айларында болады да, бір айға жуыққа созылады. Көктемгі су тасқынына жылдық су ағардың 95% келеді де, жаз-күз және қыс кезеңдеріне жағалаулық ағыстың 5% ғана байқалатын болады.
Қара-Кеңгір өзені су объектілерінің текестірулері бойынша 3 кластық су ағыс болып табылады . Союзводоканалпроект МЖИ мәліметі бойынша Қара-Кеңгір өзені суының орташа жылдық шығыны мен әртүрлі қамсыздандырған жылдық ағыстың көлемі 1-кестеде көрсетілген.

Кесте 1
Қара-Кеңгір өзен суының шығыны және суағар көлемі
Қамтамасыз етілгендігі, %
1
5
10
25
50
75
85
90
95
97
Су шығыны, м3с
19.2
13.9
11.3
7.5
4.07
1.75
0.986
0.629
0.291
0.166
Суағар көлемі жылына млн текше метр
604
439
357
237
128
55.2
31.1
19.6
9.17
5.24

Жезқазған қаласы шығыстау жағында Қара-Кеңгір өзенінде арна түріндегі Кеңгір су қоймасы орналасқан. Су қоймасы ұзындығы 620 м және ең көп биіктігі 30 м болатын жер бөгетімен құрылған.
Костен-Көл-Сай жырасында Жезқазғаннан солтүстіктеу жерде ұзындығы 180 м, ең көп биіктігі 4,5 м болатын кесіп өтетін бөгет орнатылған.
Су қоймасы Жезқазған және жақын орналасқан елді-мекеннің өнеркәсіптік, ауылшаруашылығының суға деген мұқтаждықтарын қанағаттандыру үшін құрылған болатын, өйткені өзен суының шығыны, суға мұқтаждықтан аз болады.
Кеңгір су қоймасы, көп жылдар бойы реттелетін су қоймасы болып табылады. Су қоймасының толық көлемі 319 млн текше метрді құрайды, су беру пайдалылығы - 95% су ағыстарымен қамтамасыз етілгендігі жағдайында, жылына 49,6 млн текше метрді құрайды.
Гидрологиялық тәртіп, Мем СТ бойынша 17.1.2.04-77 су объектілерінде баға кесу (балықшаруашылық құндылықты орнату), әсіресе су обьектілерінің реттеліп алынған суағарлары үшін бірден-бір көрсеткіші болып табылады.
Қара-Кеңгір өзенінің су қоймасынан төмен учаскесінде суды пайдалану МемСТ 17.1.1.03-86 сәйкес, суды халықтың коммуналдық-тұрмыстық жұқтаждығына пайдалану сияқты тектестірілуі қажет. Өзен суының химиялық құрамы, жыл бойы және жылдар бойынша, жылдың сұлулығына және өзендік ағып құйылудың көлеміне байланысты өте өзгеріп отырады.
Өзендік ағып келіп құйылатын суының жоғары минералы болады: су тасқынында - 680800 мгдм3, жағалау суда - 9001450 (жеке бір жылдарды 2000-ға дейін) мгдм3. Су негізінде тұзды, сульфат және хлоридтің жоғары мөлшерімен.
Бір кезеңдерде өзенде артылған мөлшердегі мұнай өнімдері мен ауыр түрлі-түсті металлдардың иондарын байқауға болады [8, 9], олар сыртқы қабатты ағынды сулармен қала аумақтарынан және Жезқазған қаласының өнеркәсіп кәсіпорындарынан келіп түседі. Бұрын жүргізілген зерттеулермен анықталғандай, Қара-Кеңгір өзен суының ластануына оның тармақтарының табиғи ластануымен - кішігірім өзендер мен жылғаларының тікелей Жезқазған кен орындарындағы рудалардың үстімен ағып, түрлі-түсті металдардың иондарына қаныққандары айқындалады.
Сонымен бірге жергілікті климат жағдайында жер асты суларының жоғары деңгейдегі жатуына байланысты жылдар сайын үстіңгі қабатты сулардың және топырақ жамылғыларының минералдануы ұлғая түседі. Жердің табиғи сортаң жерге айналуы және көптеген сор топырақты жердің тигізетін әсері, Қара-Кеңгір өзен суының артық минералдануын айтпай-ақ түсіндіреді.
2 - ші бөлімде зерттеу әдістері туралы жаздым
Судың негізгі көрсеткіштері. Су көздерінің ластану деңгейі судағы зиянды заттардың (қоспалардың) концентрациясымен анықталады және халық шаруашылығының әртүрлі салаларының талап етуімен бағаланады. Анағұрлым қатаң талап қоятын ауыз су - шаруашылығы және мәдени тұрмыстың суды пайдалану болып табылады. Олар жергілікті халықтың денсаулығына және тұрмыстық санитарлық жағдайдың төмендеуінің қауіптілігімен байланысты.
Ағынды судың құрамы және оның қасиеті санитарлы-химиялық анализ нәтижесі бойынша бағаланады. Оның қатарына физикалық, химиялық және санитарлы бактерияларды анықтау жатады. Ағынды судың құрамының күрделелігі - әрбір ластаушы заттарды анықтау мүмкін еместігі болып табылыды. Кейбір судың қасиетінде жеке заттардың идентификациясының болмауынан мынандай көрсеткіштерді таңдау қажет. Мұндай көрсеткіш топталған немесе жинақталғанда деп аталады.
Мысалы: органолептикалық көрсеткіш, суға иіс немесе түс беретін судағы әрбір затқа мөлшерлік анықтауды қажет етпейді.
Толық санитарлы-химиялық, физикалық анализ келесі көрсеткіштерді болжап анықтайды: темперетура, түсі, иісі, мөлшерлігі, рН шамасы, құрғақ қалдық, қалдық тығыздығы және қоспа заттарды, көлем және масса бойынша тұңба заттарды, оттекке химиялық тұтыну, оттекке биологиялық тұтыну, азот (жалпы аммонилі, нитритті, нитратты), фосфоттар, хлоридтер, сульфаттар, ауыр металдар, басқа улы элементтер, БАЗ, мұнай өнімдері, еріген оттек, микроб саны, бактериаларының ішек талшық тобы, гельминт жұмыртқасын, сонымен қатар толық санитарлы-химиялық анализге қаланың тазалау станциясында арнайы қоспаларды анықтайтын қондырғы қосылуы мүмкін. Ол су тарту жүйесінднгі елді мекеннен түскен суды өндірістік кәсіпорын суынан арнаулы қоспаларын ажыратады.
Шектеулі рұқсат етілген концентрация (ШРЕК) - қазіргі санитарлық - судың негізгі заңдылығына бағынатын негізгі гигиеналық нормасы. ШРЕК-тің нормасы (мгл) су қоймасына түсетін барлық заттарды зерттеп анықтайды.
Мысалы, бензолдың ШРЕК-і 0,5 мгл, қорғасын - 0,1, сынап - 0,05, темір - 0,5, бензин - 0,1 мгл құрайды.
Ағынды судың ластану дәрежесі ШРЕК-тен жоғарылайтын болса, онда су қоймасынан су алуды тоқтатады.
Темперетура - техникалық көрсеткіштің бірі. Температура функциясы сұйықтықтықтың тұтқырлығы болып табылады, олай болса бөлшектердің тұнбаға түсуіне қарсы әсер етеді. Сондайөақ температура седиментация процесінің факторын анықтаушы. Температураның биологиялық тазалау процесі үшін маңызды мәні бар. Оған биологиялық реакцияның және оттектің суда еру жылдамдығы тәуелді.
Қалалық сутарту желісіне жіберілетін өндірістік ағынды суға жалпы талап 2-ші кестеде көрсетілген.

2-кесте
Қалалық сутарту желісіне жіберілетін өндірістік ағынды суға жалпы талап
Ағынды су құрамы және қасиетінің көрсеткіші
Өлшем бірлігі
Шектеулі рұқсат етілген концентрат (ШРЕК)
Жүзгін заттар
Мгл
500
Жүзгін заттардың зольдігі
%
30
ОБҚ толық
Мгл
500
ОХҚ
Мгл
800
рН

6,5-8,5
Температура
˚С
40
Түстілігі

116
Қалдық
Мгл
2000
Хлорид
Мгл
350
Сульфат
Мгл
500
Cr3+
Мгл
1
Cr6+
Мгл
0,1
Pb
Мгл
0,1
As
Мгл
0,05
Hg
Мгл
0,005
Al
Мгл
1

Құрамында радиоактивті элементтері бар өндірістік ағынды суды тазалауға ерекше көңіл бөлінеді. Қалалық сутарту желісіне мұндай ағынды суды жіберуге рұқсат етілмейді. Сонымен қатар биологиялық өте күшті БАЗ жіберуге руқсат етілмейді.

Біз судың құрамын анықтау үшін әр түрлі әдістер қолдандық
Ол әдістердін бәрі Мемлекеттік стандартта берілген.
1 Жалпы кермектілігін (тұздылығын) анықтау әдістемесі.
Сынауға іріктеп алу әдістемелері
Су сынаулары ГОСТ 2874-73 және ГОСТ 4979-49 бойынша іріктеліп алынады. Жалпы кермектілігін анықтау үшін судың сынау көлемі 250 мл аз болмауы керек. Егер судың кермектігін сынауға іріктеп алынған күні анықтауға мүмкіншілік болмаса, онда өлшеніп алынған су көлеміне, 1:1 есебімен тазартылған су қосып, анықтау үшін келесі күнге қалдыруға болады. Жалпы кермектігін анықтау үшін алынған сынау суын бұзылудан қорғамайды.
Ол аналитикалық химияның титриметриялық оның ішінде комплексонометриялық әдіс анықталды.

х=υ·0,05-K·1000V,
онда: υ - күрделі талдау тәсіліне, мл. жұмсалған трилон Б ерітіндісінің саны; К - трилон Б әдеттегі ерітіндісінің түзету коеффициенті; V - анықтау үшін алынған су көлемі, мл.
Одан кейін, марганец, мышьяк, темір, хлордың мөлшерін анықтадық.
Ағынды сулардағы ластайтын заттардың жарамды шоғырлану есебінің нәтижелері 3-кестеде келтірілген.

Кесте 3 СЖҚЖ жарамды шоғырлануын анықтау.
Көрсеткіш атауы
Есеп үшін алғашқылық мәліметтер, мгдм3
Есепті шоғырлану мгдм3
СЖҚЖ, мгдм3

Ағынды сулардағы нақты шоғырлану
Тұстағы шоғырлану
Балық шаруашылығы су тоғандары үшін ЖШШ

2 шығарылым (ЖЖСҚКО шаруашылық-тұрмыстық ағынды су)
Өлшенген заттар
14,1
15,1
Сф+0,75=15,85
15,9
14,1
Минералдау
1315,0
958,7
1000
1000
1000
БПК5
5,3
2,62
2,1
2,4
2,4
СПАВ
0,15
0,12
0,5
0,52
0,15
Нитриттер NO2
0,41
0,10
0,08
83,6
0,41
Нитраттар NO3-
26,2
1,063
40,0
40,4
26,2
Мыс Cu2+
0,005
0,0063
Сф+0,001=0,0073
0,007
0,005
Мырыш Zn2+
0,006
0,0215
0,01
0,01
0,006
Мұнай өнімдері
0,053
0,41
0,05
0,05
0,05
3 шығарылым (СЖСҚКО шаруашылық-тұрмыстық ағынды сулары)
Өлшенген заттар
13,7
15,1
Сф+0,75=15,85
15,9
13,7
Минералдау
1135,2
958,7
1000
1001
1001
БПК5
5,4
2,62
2,1
2,3
2,3
СПАВ
0,2
0,12
0,5
0,52
0,2
Нитриттер NO2-
0,11
0,10
0,08
11,7
0,11
Нитраттар NO3-
6,9
1,063
40,0
40,9
6,9
Мыс Cu2+
0,004
0,0063
Сф+0,001=0,0073
0,007
0,004
Мырыш Zn2+
0,004
0,0215
0,01
0,01
0,004
Мұнай өнімдері
0,046
0,41
0,05
0,05
0,046
Органолептикалық қасиетін анықтадық иісіне және дәмәне балл қойып. Нәтижесі мына кестеде берілген. Сынақ жүргізу.
Су иісінің өзгешелігін қабылданған иісті сезіммен анықтайды (топырақты, хлорлы, мұнай өнімдері және басқалар).
20°С иісті анықтау.
Сыйымдылығы 250-350 мл тығыны қйылыстырылған шыны сауытқа 20°С температурадағы сыналатын судың 100 мл өлшеп құяды.
Шыны сауытты тығынмен жабады, ішіндегі сұйықтықты айналмалы қозғалыспен бірнеше рет араластырады, содан кейін шыны сауытты ашып, оның иісі мен мәнін анықтай бастайды.
60°С иісті анықтау.
Шыны сауытқа зерттелетін судан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.