Электрондық оқулықтарға қойылатын талаптар
КІРІСПЕ
Бастапқыда компьютер болмаған кезде адамдар барлық есептеу, іс-жұмыстары қолмен істеген. Кейін технологияның қарқынды дамуына байланысты көптеген қажетті ақпарат құралдары пайда бола бастады.Осы пайда болған құралдар ішінде әрине өзімізге аса тиімді ақпарат құралы компьютер де бар.Компьютер арқылы ақпаратты сақтауға, өңдеуге, тасымалдауға және де қабылдауға болады.Оның осы тиімді жақтарын пайдалана отырып, біз өзімізге тиісті жұмыстарымызды атқаруға мүмкіндік береді.Дами келе көптеген программалау тілдері пайда бола бастады.
XXI ғасыр елімізде қоғамдық ақпараттануды - мемлекеттік саясаттың негізгі элементтерінің біріне айналып отыр. Қоғамды ақпараттануды деп информатиканы елдің экономикалық нығаюын қамтамасыз ететін, ғылыми - техникалық прогресін жеделдетін қоғамдық байлық ретінде жаппай пайдалану және жылдам әрі нақты ақпараттар беруді айтамыз. Қазіргі таңда пайдалануға арналған арнайы программалар мен программалар жабдықтары көптен саналады. Сондықтан да осы зерттеудің өзектілігі ретінде компьютерлік программалықтілдердің ішінде танымал, әрі жетілген түрі болып саналып жүрген HTML немесе белгілеу тілінің мүмкіндіктерін пайдалану арқылы: тестпрограммалары, кез-келген пәнді үйрететін программалар және т.б. программалар атқаруға болатынын көрсетіп, ұсынып отырмын.
Бүгінгі таңда электрондық оқулықтар барлық мектеп пәндері үшін жасалуда және ол мемлекеттік, қорытынды емтихандарға дайындалуға көмектесетін мәліметтер қоры ретінде пайдаланылуда. Электрондық оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушы мен студентті өз мүмкіндігін есепке ала отырып, пән мазмұнын оқып-үйрену барысында өз бетінше жұмыс істеуіне жол ашады. Бұл кезде олардың сабаққа деген кызығушылық пайда болып, белсенділігі арта бастайды. Оқытушы үшін электрондық оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық әдістемелік жүйе және оны әрбір оқытушы өзінің педагогикалық тәжірибесіндегі материалдарымен толықтыра отырып, жетілдіреді. Сонымен бірге, электрондық оқулықты пайдалану оқытушының ғылыми-әдістемелік потенциалын дамытып, оның сабақ үстіндегі енбегін жеңілдетеді.
Осы мақсатпен мен өзімнің жұмысымда HTML тілінде құрылған тестік
программаны пайдаланып дайындаған "Ғылым тарихы мен философисы" пәні бойынша электрондық оқулықты қазіргі техниканың даму деңгейін қамтып, жүйеде жұмыс істеудің оқу құралы ретінде ұсынып отырмын.Осы программаны пайдалануда студенттердің білімін жан - жақты көтеріп,есіне сақтау қабілетін жоғарылатуға жағдай жасау және олардың келешекжұмысында ЭЕМ - мен жұмыс істеуді күнделікті дағдыға айналдыру үшін деқажет. Сонымен қатар соңғы кездерді компьютерді пайдаланып студенттердің білім деңгейін тест түрінде тексеру пайдаланыла бастады. Сынақ, емтихандар алу кезінде компьютерде тестілеу мұғалімдердің уақытын тиімді пайдаланып, студенттердің артық жүктеме білім сапасын дұрыс бағалауға қол жеткізеді. Оқытуды ақпараттық-техникалық үлгілеу жеке оқыту материалдарын жаңартып, оқытушы мен студенттің байланысын және байланыс құралдарының жаңарып отыруына, сонымен қатар оқу жүйесін ұйымдастыруда жаңа бағыттардыпайдалануды қамтамасыз етеді.
Осы орайда, дәстүрлі әдістерді толығымен жойып, жаңа әдістерді жасап, оны қолдану деген мағынаға қайшы, яғни дәстүрлі әдістерді пайдаланып, оны жаңғыртып жаңа телекоммуникациялық технологияларды пайдаланып оны өмірге енгізу болып табылады. Компьютерлік телекоммуникациялар қазіргі уақытта тек жаңашылдық белгі ғана емес, телекомуникацияның алдағы күнге тіке қарау. Компьютерлік телекоммуникациялар немесе "телекоммуникациялар" - қашықтан оқудағы бір компьютерден екіншіге беру құралы болып табылады. Оқытуды ақпараттық-техникалық үлгілеу жеке оқыту материалдарын жаңартып, оқытушы мен студенттің байланысын және байланыс құралдарының жаңарып отыруына, сонымен қатар оқу жүйесін ұйымдастыруда жаңа бағыттарды пайдалануды қамтамасыз етеді. Осы орайда, дәстүрлі әдістерді толығымен жойып, жаңа әдістерді жасап,оны қолдану деген мағынаға қайшы, яғни дәстүрлі әдістерді пайдаланып, оны жаңғыртып жаңа телекоммуникациялық технологияларды пайдаланып оны өмірге енгізу болып табылады.
Компьютерлік телекоммуникациялар қазіргі уақытта тек жаңашылдық белгі ғана емес, телекомуникацияның алдағы күнге тіке қарау. Компьютерлік
телекоммуникациялар немесе "телекоммуникациялар" - қашықтан оқудағы бір компьютерден екіншіге беру құралы болып табылады. Бүгінгі күні Интернеттің негізгі идеясы - гипермәтінді белгілеу тілін (НТМL) пайдалану Оның интерпретаторы (машина тіліне тасымалдау) болып-browse(қалауынша кім қалай атайды - броузер немесе браузер) бағдарламасы болып табылады. Броузер Web парақтарды көру үшін арналған бағдарлама. Бұл бағдарламаларды әйгілі Місrosoft Internet Ехрlorer және Netcape Navigator фирмалары дайындаған.
Ақпараттық технология қоғамның ақпараттық ресурстарды қолдану үрдісін құраушылардың маңыздырағы болып табылады. Қазіргі негізге дейін ол бірнеше эвалюциялық сатыдан өтті. Олардың ауысуы ең бастысы ғылыми- техналогиялық прогресстің дамуымен, ақпаратты қайта өңдеудің жаңа техналогиялық құралдарының пайда болуымен анықталады. Қазіргі қоғамда ақпаратты қайта өңдеу техналогиясының негізгі техналогиялық құралы- қызметін дербес компьютер атқарады. Ол техналогиялық үрдістерді құру мен қолдану концепциясынада, сонымен бірге нәтижелі ақпарат сапасынада мәнді түрде әсер етті. Ақпараттық техналогиялар терминіне "жаңа ", "компьютерлік" және "қазіргі кездегі "синонимдері қосылу есебінен жаңа терминдер пайда болда. Жаңа ақпараттық технология - дербес компьютерлермен телекоммуникациялық құралдарды қолданатын пайдалануының жұмыс істеуінің "достық" интерфейісі бар ақпараттық технология.
Дипломдық жұмысының мақсаты - студенттеріне арналған Компьютер
архитектурасы және операциялық жүйелер пәні бойынша жақсы электрондық оқулық жасау, аспаптық құралмен тәжірибені игеру, сонымен қоса өзге программаларды қосу арқылы электрондық оқулық құру. Пайдаланушы электрондық оқулықты қолдана отырып, осы пән бойынша өзінің ой өрісін дамытады.
Зерттеу объектісі: HTML тілінде Компьютер архитектурасы және
операциялық жүйелер пәні бойынша электрондық оқулық құру.
Жұмыстың қолдану облысы: Бұл оқулық орта және жоғары оқу орындарында
қолданылады. Дипломдық жұмыста HTML гипермәтіндік тілінің технологиялар мүмкіндіктерін және принциптерін электрондық оқулық жасауда қарастырдым, сонымен қоса жаңа бір үлгідегі электрондық әдістемелік құрал жасадым.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі: мұндай құрылған бағдарлама әсіресе
Интернетте электрондық оқулық құру технологиясын жетiлдiруге және көптеген пайдаланушыға білімін көтеруге көмектеседі.
Бірінші тарауында қозғалған тақырыбы электронды оқулықтың сипаты және оның тиімділігі жайлы қарастырылған .
Екінші тараудың қозғалған тақырыбы HTML туралы жалпы түсінік жане оның тармақтары
Үшінші бөлімде, Javascript туралы толық мағлұмат айтылған
Төртінші жане сонғы практика бөлімінде мен өзімнін дипломдық бағдарлама жайлы қысқаша түсіндіріп кетем.
1 Қазақстанда жоғарғы оқу орындарының қалыптасуы мен дамуы
Қазақстанда Жоғарғы оқу орындарының қалыптасуы мен дамуы.Алматы Мемлекеттік Педагоктік Институтының ашылуымен байланысты. 1929-1931 жылдары Алматы Малдәрігерлік, Қазақтың ауыл щаруашылық Институттары ашылды, ал кейінірек Кен металургия , медицина, құрылыс инстетуттары өз жұмыстарын бастағанын "Қазақстандағы мәдени құрылыс"құжаттар мен материялдар жинағының 2-ші томындағы дерекер арқылы білеміз. Осы жоғарыдағы аталған оқу орындарымен бірге Қазақ мемлекеттік Университеті де ашылды. Бұл оқу орнының ашылуы, ұйымдастырылуы туралы БК(б) П Қазақ өлкелік Партия комитеті 1933 жылғы 9 желтоқсанда қаулы шығарды. Онда:Алматы Педагогика инстетуты сақталынсын. , 1934 жылғы 1- қаңтардан бастап осы инстетуттың базасында, физика математика, биология факультеттері құрамында Қазақ мемлекеттік университеті ұйымдастырылсын, 1934 жылғы 1- қыркүйектен бастап химия, тарих, эканомика , әдебиетжәне тіл факультеттері ашылсын.
Университетте қабылданған студенттердің құрамында қазақтар мен шығысұлтының 60-70 проценттен кем болмауын қамтамасыз ету міндеттері орындалсын"-деп атап өтті. Бұл 1920-1937 жылдары КСРО халықтарының туысқандық бірлігінде " Құжаттар мен материалдар" атты жинағында "Учебный год в вузах Казахстана" атты жарық көрген Г. Ибрагимовтың мақаласында көрсетілген. Бұл кезде жоғары оқу орындарының дамуы бірқалыпты жүрген жоқ. Жұмыстың жүргізілуінде көптеген кемшіліктер де болды. Бұл жағдайда Т. Жүргенов "задачи школ Казахстана в новом учебном году" атты мақаласында ашып көрсетеді.(3)
Арада біраз уақыт өте келе КСРО- ның түпкілікті ыдырауы қарсаңында жоғары білім экономиясына жаңа білім мамандарды көп деңгейде және көп сатыда даярлауға жоғарғы оқу орындарын басқаруды орталықтандыруға байлансты алда тұрған реформаның бағыттарымен нобайлары белгілі. Осы тұста 1990 жылы КСРО Халыққа білім беру мемлекеттік комитетіне жоғары оқу орнында кезектен тыс, аттестация өткізу мәселесін ұсынғанда Елімізде білім жүйесі реформасының басталуы Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіз алуы және бұдан кейінгі қоғамдық даму кезінде Білім беру министрлігінің коллегиясында қаралғанда аса айтулы әсері себепші Мемлекеттік Комитеттің төрағасы Г А. Ягодин ҚР - ң президенті Н.Ә Назарбаевпен республиканың халыққа білім беру министрі Ш.Ш. Шаяхметовке жолдау арнап, Өскемен педистетуты негізінде Шығыс Қазақстан Мемлекеттік Университетін ашуға ұсыныс жасаған еді. 1991 жылы 1- қаңтардан бастап "Өскемен педистетутын ШҚМУ ретінде қайта құру туралы"шешім қабылданған . Бұл республика көлемінде 20 жыл өткізіп барып құрылған Қазақстанның классикалық типтегі Алматы мен Қарағанды университеттерінен кейінгі бұрын сонды болмаған университет болды. Бұлай айтуымыздың себебі Шығыс Қазақстан аумағында өндірістік кәсіпорындардың тығыз топталуы көптеген ушықты мәселелердің әсіресе экологиялық проблемалардың көптеп туындауына әкеліп соғып, олардың шешімін табу мақсатымен университетте бұрын сонды болмаған медик-эколог, эколог-провпатолог, эколог-эксперт тәрізді мамандарды дайындауға бағдар алды. Мұндай мамандарды ол кезде КСРО дағы ешбір жоғарғы оқу орны дайындамайтын.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының жоғары білім жүйесінде 57
мемлекеттік жоғарғы оқу орны 83 мемлекеттік емес жоғарғы оқу орны, оның ішінде 27 университет, 9 оқу академиясы (негізгі көрсеткіштері Қазақстан Республикасы Білім комитетінің 1997 жылғы мағлұматтарынан алынған, Алматы 1998) 2 автономиялық унивеситет:Әл Фараби атындағы Қазақ мемлекеттік ұлттық университеті және Қ. А. Яссауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті жұмыс істейді. Мемлекеттік емес жоғары оқу орындарында 59050 студент оқиды. Күдіз оқитын 168384 (68,3() студент стипендия алады. Мемлекеттік бюджеттен жоғары білімге бөлінетін қаржының көлемі6,9 милиард теңге немесе ел бюджетікөлемінің 1,2(-і студенттердің саны 2 мыңнан асады, олардың ішінде Үндістаннан 600, Түркиядан, Монғолиядан, Сириядан, Пәкістаннан, Ресей федератифті республикасынан, Қытай елдерінен келген студенттер Қазақстан ЖОО - білім алады.
1.1 Қазақстанда жоғарғы білім жүйесінің міндеттері
Дүниежүзілік білім жүйесін Қамтыған ғаламдық дағдарыс қазақстанға да әсер етпей қойған жоқ. Ол жоғарғы білім жүйесіндегі қайшылықтарды ұлттық қауіпсіздік проблемаларының көлеміне дейін күрт шиеленістірді. Қазақстанда Республикасындағы жоғары мектепті реформалау процестері қазіргі заман тарихының, оның ішінде Кеңес одағының ыдырауынан кейінгі астаң-кестең өзгерістермен өтті. Дәстүрлі білім моделінің онжылдықтары бойынша Қазақстанда қолданылған көрсеткіштер жүйесі оның уақытқа сәйкессіздігін көрсетеді. Қазір XXI ғасырдың мәресінде саяси болмыстар негізінде білімді реформалау қажеттігі алға қойылуда. Мәселен БҰҰ ның мағлұматтары бойынша Қ.Р-ның 1997 жылы адамзат дамуының индекісі жөнінен 93- орны алды. Ал 1991 жылы БҰҰ ның 148 мүшесінің артуында 61 орында болатын Қазақстан жоғарғы білім жүйесі үшін Мынандай айқындық енгізу керек. Батыс пен шығыстың барынша дамыған елдеріндегі білім дағдарыс тез өзгеріп жатқан технология саласындағ ыбәсекемен байланысты болса - Ол ақпараттық артық өндіріс деп аталған - онда Қазақстан үшін білім дағдарысы индустриялық дәуірге дейінгі кезеңге мәжбүрлі шегіну қаупін немесе шикізат өндіруші жастар дамыған қоғамның мәңгі мәртебесін шешуді білдіреді.
Кеңес өкіметі жылдарындағы өзінің капиталистік емес индустриялық жаңғыртуларының бадырайып тұрған кемшіліктеріне қарамастан, Қазақстан халықтық сауаттылығы орта және жоғары кәсіптік білімді мамандардың саны секілді көрсеткіштербойынша дүниежүзілік рейтинг шкаласында лайықты орын алды. Бүгінде Қазақстандағы жоғары білім елдің президенті
Назарбаевтың"Қазақстан-2030"стратег иясында анықтап бергендей басты ұлттық басымдылықтардың бірі ретінде жауапты міндетті атқарды. Нақ доғары білім және мәдениет түзуші , интеграциялаушы міндеті арқылы білімнің сапасыаумақтығы мен гумамдығы арқылы Қазақстанның өмір сүруін ұлттық қауіпсіздігі мен гүлденуіне қамтамассыз етуі тиіс. Қазақстанда жоғарғы білімді дамыту стратегиясы оны орнықты дамыту білімді аумақтандыру үздіксіз білім беру реформалар процесінің үздіксіздігі әлеуметтік даму барысын болжаумүмкіндіктері мәдениеттітұрмыс салттың өзгешеліктері мен құндылықтарды сақтау бейбітшілік ісіне адамның бостандығы құқығына үлес қосу, конйепйиялары негізінде құрылады.
Қазақстандағы жоғары білімніңміндеті БҰҰ ға мүше елдердің лисабон
конференциясына (1997ж) қол қойған 47 мемлекеттің білімге көз қарастарына XXI-ғасырға арналған бүкіл Дүниежүзілік жоғары білім декларациясына үйлеседі. Басты құндылықтары жариялайды: Ол адам құқықтарын демократияны , бейбітшілікті нығайту мақсатында
барлық азаматтардың бүкіл өмір бойы жеке дамуы мен әлеуметтік әрекетіне
қажетті мүмкіндіктерді қамтамассыз етуі тиіс.
Ғылым мен технологияны дамыту жолымен қоғамның мәдени, әлеуметтік және экономикалық дамуына жәрдесмдесу;
Жоғарғы білікті мамандарды бір мезгілде өзі үшін және елдің болашағы
үшін жауап бере алатын азаматтарды даярлауды жүзеге асыру;
Уақыттың және аймақтың мәдениеті сақтауға, көтеруге және таратуға
көмектесу, мәденни және ұлттық тұрақтылық пен топтасқандыққа, өзара
түсіністікпен бейбіт мақсатында аймақтық интеграцияға жәрдемдесу;
Қоғамдық құндылықтарды қорғауға және таратуға моралдық және этикалық
проблемаларды шешуге стратегиялықмақсаттар мен гуманитарлық қайта өрлеуге көмектесу;
Тұтас алғанда қоғамның оның ішінде білім жүйесінің дамуы мен
жақсаруына көмектесу.
XXI ғасырға арналған Бүкіл дүниежүзілік жоғары білім демократиясында оның этикалық рөлі атап көрсетілген.
Өзінің бүкіл әрекетіндеэтикалық нормаларға сүйене отырып шындық пен әділеттікке ұмтылу арқылы басты қызметтерді дамыту;
Қоғам алдында мамандарды даярлау үшін жауап беретін жоғарғы оқу
орындарын сақтаужәне оларға толық академиялық еркіндік беру.
Іргелі және қолданбалы зерттеулер арасында баланс болуы қажет. Жоғарғы білімнің өзінде зерттеу мүмкіндіктерін күшейту маңызды. Жаңатехнолгиялардан ақпарат пен комуникациядан басымдылыққа ие бола отырып,оларды оқыту мен зерттеулерде қолдану тәжірибесін бөлісе отырып жоғарғы оқу орындары жаңа дистанциялық оқыту ортасын құруда сөйтіп баршаның жоғары білім алуына жол ашуы әлеуметік даму мен демократияландыруға қызмет етуі тиіс. Жоғары білімнің жаңа гуманды міндеттерінің осында.
ЖОО- дағы қазіргі білім беру жүйесіндегі иновациялар.
Ала келетін әлде бір жаңалықты енгізу процесі, және де сол жаңалықтар қажеттілігіне сайма сай тиесілі тәсілдерді қамти отыра дәл мерзімде енгізілуі керек.
Инновация мен реформа түп негізінде өзгерістер қайта түрлендіру болып табылады.
Айырмашылығы:инновациялар"төменнен" ұсынылып,реформалар "жоғарыдан"енгізіледі. Айтылып отырған жағдайда бұл өзгерістердің екі аспектісін сөз етуге болады: олар: дәстүрлі және инновациялық .Оларды алғашқысы оң өзгерістерді біртіндеп жинақтай беруді қажет етсе екіншісі кезең кезеңінде ауқымды жаңалыққа тұтастай енгізіп әлдебір жүйенің процестің сипаты мен деңгейін түбегейлі түрде өзгертіп шығаруды қажет етеді.
Сонымен инновациялық іс әрекеттің түп негізі -- жаңа соны сипаттағы үрдістерге жетуге, оның әдіс тәсілдерін жетілдіруге бағытталған іс-әрекеттер, сол арқылы дәстүрлі қызмет саласындағы мешеу қалған әлеуметтерден арылу. Бұл тұста инновацияларды тәжірибеге енгізу барысында қайшылықтардың үш тобы туындап шешуін тауып отырады.
а)ескі мен жаңа арасындағы
ә) реформалау деңгейінің тереңдігіне сәйкес
2 Электрондық оқулық және оның тиімділігі
Кітап барлық ұрпақтарға белгілі, жұмыста, білім алуда қолдануға ыңғайлы. Оның қасиеті қолдану қарапайымдылығында болып отыр. Ал кемшілігі - ақпараттың мәтіндік түрі. Онда көптеген жағдайларды мысалы, өнер туындыларын немесе қозғалыстың жүйелілігін толық түсіндіру мүмкін емес.
Оқыту тәжірибесі және психологиялық-педагогикалық зерттеулер оқытудың тиімділігі барлық мүшелер сезімдерінің белсенділік дәрежесімен тікелей байланысты екендігін көрсетті: оқу материалын қабылдау сезімі барынша әртекті болса, онда ол соншалықты нақты игеріледі.
Электронды оқулықтардың, дәстүрлі қағаз кітаптардан айырмашылығы жанды болып келеді және педагогика ғылымдарының негізін салушы Ян Амос Каменский тұжырымдаған: Барлық мүмкін деген нәрселерді қабылдауды сезіммен жүзеге асыру керек, атап айтқанда: қабылдау үшін көруді, көзбен; естуді есту қабілетімен; иістерді иіс түйсігімен; дәмге тиістіні дәммен; түйсікке қатыстыны түйсіну жолымен. Егер қандайда болмасын затты бірнеше сезіммен қабылдау керек болса, бірнеше сезімді салу дидактиканың алтын ережелеріне сәйкес келеді.
Бүгінгі күнде мектептегі білім берудің мазмұнының 60%-ы және кәсіби білім берудің 10%-ы түрлі сандық интерактивті мультимедиалық білім беру ресурстарын (СИМБР): электронды оқулықтарды (ЭУ); мультимедиалық оқыту бағдарламасын (МОБ); виртуалды саяхаттарды (ВС); электронды дидактикалық құралдарды (ЭДҚ) және т.б. жасау жолымен сандық форматқа көшірілген [1].
Электрондық оқулық - құрамында оқу курсының немесе оның бөлімінің жүйелі мазмұны бар және берілген басылым түріне мемлекеттік мекеме беретін арнайы дәрежеге ие электрондық оқу басылымы [2].
Электронды оқулықтар және СИМБҚ-ның басқа да түрлері интерактивті, олар дыбысталған, оларда студенттердің жауаптары елеусіз қалмайтын шынайы қарым-қатынастың элементтері бар. Оқушы мәтінді оқып қана қоймай, сонымен қатар тапсырмаларды орындай және сұрақтарға жауап бере отырып оқу үрдісінің белсенді қатысушысы болады.
Электрондық оқулық - ғылыми-педагогикалық құрал. Электрондық оқулықтардың тиімділігі: теориялық материалды өз бетімен оқып үйренуге, зерттеуге мүмкіндік береді, сабақты иллюстрациялық материалдармен жабдықтауға көмектеседі, сабақта және сабақтан тыс уақытта өз бетімен әр түрлі деңгейлі шығармашылық тапсырмалар орындауға мүмкіндік береді.
Мультимедиалық технологиялардың қызықты мүмкіндіктері электрондық оқу құралдарын жасауды және де басқа оқып үйренуге арналған құралдар жасауда көп қолданылады. Мультимедиялық технологияларды кеңінен қолдану оқытудың қазіргі компьютерлік технологиялардын дамытудың жаңа бағыттарын дамытуға зор үлес қосып келеді.
Электрондық ресурстарды қолданып оқыту жаңа педагогикалық технологияның бір түрі болып табылады, ол педагогиканың негізгі заңдарына бағынады және білім берудің дәстүрлі дидактикалық ерекшеліктерін ұстанады, бірақ оқу ортасының жаңа шарттары мен критерийлерімен толықтырылады.
Электронды оқулық мынадай жағадайларда тиімді:
1) тез арадағы кері байланысты қамтамасыз етеді, яғни интерактивті болып табылады;
2) қажетті ақпаратты тез табуға көмектеседі, іздеу жай оқулықта қиынға түседі;
3) гипермәтіндік түсіндірмелерге бірнеше рет енген кезде уақытты үнемдейді;
4) экранға мәтінді шығарып ғана қоймай, сонымен бірге көрсетеді және үлгілейді және т.б. - осында мультимедиалық технологиялардың мүмкіндіктері мен артықшылықтары белгілі болады;
5) нақты тарау бойынша нақты тұлға үшін ең сәйкес келетін білімді тексеру;
6) Интернет көмегімен қажетті ақпаратты жаңартуы мүмкін.
Қазіргі кезде компьютерлік дидактикалық программалардың келесі типтері белгілі[14]:
1) бақылаушы программалар - кейбір істерді жоспарлау және орындау жолында оқушы белгілі бір мақсатқа жету үшін оқу ортасында тапсырмаларды көрсету;
2) оқыту програмамлары - оқушыға оқу материалы мен ол жауап бере алатын сұрақтарды беру;
3) үлгіленуші программалар - оқушыдан талап етілетін тапсырмаларды беру;
4) жаттығу программалары - есепті шешудің техникалық дағдылануларын бекіту үшін қызмет етеді. Олар теория бойынша ақпаратты алуды қаматамасыз етуі тиіс;
Электрондық оқулықтарды қолдану практика жүзінде:
- білім алушыларға білімді өз бетінше игеру іс-әрекетінің әртүрлі формаларын ұйымдастырады;
- оқудың түрлі іс-әрекеттерін орындау процесінде жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың барлық мүмкіндіктерін қолдануға жағдай жасайды, сонымен бірге, тіркеу, жинау, сақтауинтерактивтік диалог, объектілерді моделдеу, құбылыстар, процестер, лабораторияларда жұмыс істеу мүмкіндіктерін жасайды;
- оқу процесінде ақпаратты тікелей мультимедиа технологияларды, гипермәтіндік жіне гипермедиа жүйелердің мүмкіндіктерін қолдану арқылы шығару;
- болашақ мамандардың интеллектуалдық мүмкіндіктерін бағалау, сонымен бірге олардың білім деңгейін, іскерлігін, дағдыларын, нақты бір тапсырмаға дайындығын, стандарт талаптарына сәйкес олардың материалды игеру нәтижелерін тексеру;
- білім алушының оқу іс-әрекетін басқару, оның білім деңгейін, іскерлігін, дағдыларын, оқу құралдарын пайдалану ерекшеліктерін бақару;
- білім алушының жеке өз бетінше оқу іс-әрекетін орындауына жағдай жасау, өзін-өзі оқыту, өзін-өзі дамыту, өзін-өзі жетілдіру дағдыларын қалыптастыру;
- оқытудың тиімділігін көтеру мақсатында оқытушы мен студенттің жедел әрі тұрақты түрде сұхбаттасу негізін құру.
Электронды оқулықтар студенттердiң:
- бiлiм деңгейiн тереңдетуге;
- ауызекi тiлде сөйлей бiлу дағдыларын қалыптастыруға;
- өз бетiнше iздену қабiлетiн қалыптастыруға;
- ойларын дамытуға;
- студенттердiң сөздiк қорының молаюына;
- тiлдi үйренуге деген ынтасы мен қызығушылығының артуына;
- сабақта өзiн еркiн ұстап, өз мүмкiншiлiгiн кеңiнен пайдалана алуына;
- өз iсiне талдау жасай алуға көптен-көп көмегiн тигiзедi.
Электрондық оқыту құралдарын (ЭОҚ) компьютерлік техника көмегімен өңделіп көрсетілетін, кез-келген электрондық тасымалдаушыда немесе компьютер желісінде жарияланған, білімнің сәйкес ғылыми-практикалық саласынан оқушыларға білімді, біліктілік пен дағдыларды шығармашылық тұрғыда белсенді меңгеруді қамтамасыз ететін осы сала бойынша жүйеленген материалдардан тұратын графикалық, мәтіндік, цифрлық, сөздік, музыкалық, бейне-, фото-, және басқа да ақпараттар жиынтығы ретінде анықтауға болады.
2.1 Электрондық оқулықтарға қойылатын талаптар
Электрондық оқулықтар негізгі білім беру электрондық басылымдары болып табылады. Электрондық оқулықтар жоғары ғылыми және әдістемелік деңгейде жасалады және бағдарлама мен стандарттың дидактикалық бірліктерін анықтайтын, мамандықтың білім беру стандарттарына толығымен сәйкес келуі керек. Одан басқа, электрондық оқулықтар интерактивті кері байланысты жүзеге асыратын пәнді оқыту барысында дидактикалық жүйенің үздіксіздігін және толықтығын қамтамасыз ету керек. Электрондық оқулықтардың негізгі қасиеттерінің бірі оның мазмұнын қағаз жүзінде шығаруға мүмкіндік жасау болып табылады.
Электрондық оқулық кiшкене ғана мәтіндік мәлiметтердi сақтап, ұзақ уақытқа дейiн экранға шығарып бiлiмдi жетiлдiредi. Мазмұнының көлемi және қарiптiң өлшемi болады. Электрондық оқулық кейбiр сөздi бөлiп алуды, түрлi түстерге бояуды толықтырады, болмаса оқуды қиындатып немесе жеңiлдетiп көрсетедi. Мұндай оқулықтар көптеген мәлiметтердi өзiнде сақтайды.
Дәстүрлi оқытуда жаңа материалдарды түсiндiргенде вербальды түрге енедi. Осыған байланысты аудио фрагменттердi электрондық оқулықта пайдалану ақпараты игерiп қана қоймай, сонымен қатар жаңа материалды жақсы түсiнiп, мидың жұмысын, есту және көру мүшелерiнiң жұмыс iстеуiн жақсартады. ЮНЕСКО берiлгендерi бойынша қабылданатын ақпарат аудио-қабылдау арқылы 12%, визуальды - 25%, ал егер аудио-визуальды - 65%-iн қабылдайды. Қазiргi кезде мультимедиялық жүйенiң жақсы дамуына байланысты оқытуда пайдаланылатын компьютердiң көп бөлiгi дыбыстық жүйемен қамтылған. Аудиториялық сабақ кезiнде дыбысты құлаққаптар (наушник) арқылы естуге болады.
Электрондық оқулықтың оқу элементтерiне гиперсiлтемесi және басқа бөлiмдерi мен анықтамаларға сiлтемесi болуы керек. Керек бетке тез ауысу мүмкiндiгi болады. Мәтіндік, графиктiк және басқа материалдар бойынша дидактикалық түсiндiрмесi болады. Жаңа ақпаратты қабылдау сапасы, сараптау және саралау мүмкiндiгi, сақтау жылдамдығы, оқу материалын толық қамтылғаны бетте (компьютер экранында) орналасқанына ғана емес, сонымен қатар бiрiнен кейiн бiрi орналасқан беттерге де қатысты. Қағаз кiтапта бiр мезгiлде екi бетке бiрдей қарауға болады, ал электрондық оқулықта бұлай етуге болмайды. Бiрақ жоғарыда айтылғандарға байланысты электрондық оқулықта кез келген жерге қыстырма қоюға болады .
Электрондық оқулықта пайдаланған әдебиеттер тiзiмi болуы керек. Жоғарыда ескерткендей электрондық оқулық белгiлi бiр ЖОО-ның оқу жоспарына байланыста болады және әдебиеттер тiзiмi де соған байланысты болады.
Электрондық оқулық ешқашан да кiтаптың орнын ауыстыра алмайды. Әдебиет туындысының сахнада көрiнуi басқа жанрға жатады, сол сияқты электрондық оқулық та оқудың басқа жанрына жатады. Электрондық оқулық құру үшiн тек қана жақсы кiтапты алып қана қоймай, оған сай иллюстративтi материалды, мультимедиялық мүмкiндiктi және жаңа ақпаратты қамтамасыз етiп қана қоймау керек. Электрондық оқулық суретi бар мәтiнге немесе анықтамалық функцияға айналып кетпеуi керек. Электрондық оқулық қағида мен мысалдарды бiлудi және есте сақтауды жеңiлдету керек. Мәтіндік құраушы шектелген болуы керек - компьютер материалын оқығаннан кейiн оны тереңiрек түсiну үшiн кiтапты оқу керек.
2.2 Электронды оқу құралдарын дайындау мәселелері
1. Пәнге байланысты қажетті оқу материалын іріктеп алу және оның
күрылымын анықтау дәстүрлі оқыту материалының мейлінше нақтылап, ықшамдап алуға және ондағы сөздердің, сөйлемдердің, абзацтардың, тақырыптардың, тараулардың өзара байланысын мүқият зерттеп, айқындауға саяды.Мүны бай тәжірибелі пән маманының орындағаны жөн.
2. Оқулықтың интерфейсін жобалау кезеңі. Бүгінде жүргізіліп жатқан
зерттеулер компьютерлік оқыту программаларының тиімділігі көпшілік жағдайларда оның интерфейстік жүйесіне байланысты болатындығын көрсетуде.
Программаның безендірілуі студенттің ынтасына, қызығушылығына материалды қабылдау жылдамдығына, т.с.с. маңызды көрсеткіштерге тікелей әсерін тигізеді.
Шет ел психологтарының еңбектерінде компьютерлік программалардын безендірілуі жайлы көптеген зерттеулер жүргізілген. "Жақсы интерфейс ыңгайлы аяқ киімге ұқсас, - деп жазады атақты безендіру маманы М.Донской. -Оған ешкім көңіл бөлмейді. Көңіл аударған күнде де, "Мұнда тұрған не бар" - дейді. Ал нашар интерфейс барлық жұрттың назарында. Шындығында жақсы ұйымдастырылған интерфейсті пайдаланушы байқамайды, өйткені ол программаның ажырамас функционалдық бөлігі ретінде қабылданады" .
Шет ел және Ресей мамандарының зерттеулері негізінде компьютерлік окыту күралдарының интерфейсін жобалауда келесі мәселелерді ескерген жөн:
1. Безендіруде жүйелік тәсілді қолданудың ерекшеліктері. Жүйелік тәсіл - жүйелік безендірудің негізі, ол қүрылып жатқан үлгіні жобалау мен жасау процесіне, оны пайдалану мен оның ары қарай жұмыс істеуіне әсерін тигізетін факторлардан қүралатын шығармашылық жобалаудың ерекше түрі. Бұл тәсіл программаны безендіруде дәстүрлі баспалық әдістерден басқа, информатика, семиотика, құрылымдық, лингвистикалық, функционалдық, коммуникативтік, компоненттік, құндылық т.б. сияқты ғылыми бағыттарды пайдалануға мүмкіндік туғызады.
2. Оқу материалдарының мазмүны мен қүрылымына койылатын талаптарды аньщтау. Студент жаңа оқу материалымен алғаш танысқан кезінде материал мен осы материал жайлы өзі білетін информацияны салыстырудан бастайды. Мүндай салыстыру үйрену тиімділігін арттырады және бүл оку материалының психологиялық негізін, логикалық байланыстарын көрсету деңгейіне тәуелді анықталады. Электрондық оқу материалына және оның берілуіне қойылатын талаптар студенттің жаңа информацияны қабылдау қабілеттілігін және қызығушылық деңгейін анықтауға да тікелей қатысы бар.
3. Іздеу, жылжу, гиперсілтемелер жүйесін үйымдастыру. Оқу материалында бағдар алу оның мазмүндық жылжу, ауысу, сілтемелер жүйесінің қаншалықты тиімді үйымдастырылғанына байланысты.
"Ни одна болыиая книга, не должна выходить без указателя. Книга без указателя - дом без окон, тело без глаз, имущество без описи: не так легко ими вослользоваться", - дейді Я.А. Коменский .
Іздеу, жылжу, гиперсілтемелер жүйесі мынадай негізгі талаптарды қанағаттандыруы тиіс: электрондық оқулықтың оқытудың негізгі этаптарын бейнелейтін графикалық схема орналасқан кілттік экраны болуы тиіс, бұл студентке өзінің оқытудың қай кезеңіне жеткендігін біліп отыруға мүмкіндік туғызады; гиперсілтемелердің асты сызылатындықтан, оқулықтың материалын-Да асты сызылған мәтін бөліктері болмауы тиіс; гиперсілтемелер тізбегінде Жылжығанда олардың келесі қадамы қатар логикаға сүйеніп қүрылуы керек (Қайда алып барады? Нені көрсетеді?); программаның міндетті түрде іздеу жүйесі болуы қажет және кілттік сөздер мен мазмүн элементтері арасындағы мета-тегтер дұрыс қойылуы тиіс, т.с.с
4. Адамның түстер мен формаларды қабылдауының физиологиялық ерекшеліктерін ескеру. Адам көру сезімінің көмегімен 180 түрлі түсті қабылдай алады. Түс пен оның косылыстарының безендіру мүмкіндігі шексіз. Түрлі түстер адамның көңіл-күйіне түрліше эмоциялық әсер ететіні белгілі. Кей түстер адамды дем алдырса, кей түстер шаршатады. Түстер комбинациясы да адамға түрліше әсер етеді.
Оқыту программаларын жобалағанда адамның түстер мен формаларды кабылдауының физиологиялық ерекшеліктерін ескеру керек. Сонымен бірге құрамында қозғалып тұратын объектілері (анимация) көп оқу материалын қабылдау өте қиын, себебі қозғалып түрған объект адамның назарын өзіне аударады. "Анимациялык интерфейс - өте күшті қару, сондықтан оны аса сақ колдану қажет. Пайдаланушыны таң қалдырамын деген әрекет көп жағдай-ларда, пайдаланушының тез шаршауына себеп болады да, оның бүкіл жүйені кабылдамай тастауына соқтырады",-дейді М.Донской .
5. Оқулықты қүруда колданылатын қүралдарды анықтау. Казіргі талап-
тарға сай электрондық окулық жасап шығаруда программалау тілдері (Dеlрhі,
Vіsual Ваіс, С++, НТМL, Jаүа Sсrірt т.с.с.) және FгоntРаgе Ехргеss, Місгоsоft
Рublіshег. программалары да информациялық байланыстарды гиперсілтемелік ұйымдастыру орталары және информацияны бейнелеудің мультимедиалық құралдары сияқты жаңа компьютерлік технологияларды пайдалану арқылы ғана жүзеге асыруға болады.
Бүгінгі таңда окушылар мен студенттер үшін электрондық оқулық мектепте, ЖОО-да оқыған жылдардың барлығында да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік емтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер қоры болып келеді. Электрондық оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізуі болып саналады.
Оқытушы үшін электрондық оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады. Сол себепті электрондық оқулықтарды әзірлеп, оны дамытудағы Республикалык білім беруді ақпараттандыру ғылыми әдістемелік орталығының (РБАО) жұмысы да қайта оралып келіп түсіп жатқан ұсыныстар мен пікірлер арқылы тиімділігін бірте-бірте арттыратыны талас тудырмаса керек.
Білім беру саласында электрондық оқулықтарды пайдалану студенттердің танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды. Оқу материалы студентке компьютер көмегімен тез, жылдам түсіндіріледі. Соның нәтижесінде студенттердің пәнге деген қызығушылығы артып, шығармашылықпен жұмыс жасауына кең мүмкіндік ашылады. Сондай-ақ, оқытушылар да өздеріне қажетті әдістемелік, дидактикалық көмекші кұралдарды молынан ала алады. Міне, білімді жоғарылатуға электрондық оқулықтың қаншама пайдасы бар. Ал біздің елде электрондық оқулықтар жасауда әлі де көп. жұмыстар атқарылуы тиіс, мектептің, кәсіптік -оқу орындарының, колледждердің, жоғары мектептің және қосымша білім беретін курстар пәндеріне байланысты көптеген оқулықтар шығарылуы тиіс.
2.3 Электрондық оқу құралын құру принциптері
ЭБТ құрылымы мен мазмұнын әзірлеу кезінде мынадай принциптерге және технологиялық ерекшеліктерге бағдарлануы қажет:
1. Педагогикалық тәсілдің басымдылығы принципі: білім беру мақсатын қою және бір немесе бірнеше дидактикалық тәсілдердің комбинациясы: жүйелік, синергетикалық, проблемалық, алгоритмдік, бағдарламалық, жобалық, құзыреттілік және басқа да тәсілдер негізінде білім беру қызметінің мазмұнын әзірлеу арқылы жүзеге асырылады [9].
Мысалы, жүйелі тәсіл дәрістік материалды, семинарлық сабақтарды, сондайақ аралас сабақтарды қамтитын кешенді құралдарды әзірлеу орынды екенін білдіреді.Әзірленген электрондық оқу құралы құзыреттілік тәсіл контекстінде іске асырылған құралдарға жататын белгілерді атап көрсетеміз.
Электронды оқу құралына орындалуы ықпал ететін тапсырмалар енгізілген ақпараттармен жұмыс істеу дағдыларын дамыту және компьютерлік технологиялардың аспаптық құралдарын пайдалануды көздейді; болашақ мамандардың АКТ құралдарын пайдалана отырып, кәсіби бағыттағы тапсырмаларды шешу дағдыларын меңгеруі, бұл ақпараттық құзыреттіліктің қызметтік құрамдас бөлігін қалыптастырады[9].
2.Электронды оқу құралы келесі міндеттерді шешуге мүмкіндік береді: модульдік құрылымы және бірнеше күрделілік деңгейі бар, ол жеке оқу траекториясын құруға мүмкіндік береді;
оқытушылардың қажеттіліктері мен сұраныстарын ескеру және оқытушыға материалды жедел өзгертуге, инновациялық білім беру әдістемелерін ЭОҚ-на енгізуге мүмкіндік береді;
Компьютерлік технологияларды қолдану арқылы оқытудағы өзіндік
жұмыстың анықтаушы рөліне қарамастан, студенттер мен оқытушылар оқу үдерісінің негізгі субъектілері болып қалады.
3. Оқу материалының үлестірілу принципі: компьютерлік технологияларға негізделген оқыту айтарлықтай дәрежеде техникалық инфрақұрылымға негізделеді: компьютерде (оқу ақпаратын орналастыру және ұсыну құралы ретінде) және компьютерлік желілерде (оған қол жеткізу құралы ретінде), ақпараттық оқу ресурстары екі топқа бөлінуі мүмкін [9]: тікелей білім алушыда болатын жергілікті компоненттер); интернет желісіне немесе оқу орталығының компьютерлеріне (желілік) орналастырылатын құралдар.
4. Модульдік Принцип: көлемі бойынша ең аз, бірақ мазмұны бойынша тұйық модульдерден тұратын бөлімдерге материалды бөлу.
Яғни, ең жоғары әсерге қол жеткізуге арналған электрондық құрал дәстүрлі баспа құралымен салыстырғанда басқаша жасалуы тиіс: тараулар неғұрлым қысқа болуы тиіс, бұл кітаппен салыстырғанда компьютерлік экрандық беттердің аз мөлшеріне сәйкес келеді, содан кейін төменгі деңгейдегі айдарларға сәйкес келетін әрбір бөлім Дискреттік фрагменттерге бөлінуі тиіс, олардың әрқайсысында нақты тар мәселе бойынша қажетті және жеткілікті материал болуы тиіс. Әдетте, мұндай фрагментте бір -- үш мәтіндік абзац (абзацтар кітапша қысқа болуы тиіс) немесе суреттің мағынасын қысқаша түсіндіруді қамтитын сурет пен оған қол қою болуы тиіс [9].
5. Толықтық принципі: әрбір модульде келесі компоненттер болуы тиіс: теориялық ядро, теория бойынша бақылау сұрақтары, мысалдар, есептер және өз бетінше шешуге арналған жаттығулар, жауаптары бар модуль бойынша бақылау сұрақтары, барлық курс бойынша бақылау тесттері, контекстік анықтама, тарихи түсініктеме [9].
6. Көрнекілік принципі: әрбір модуль жаңа ұғымдарды, бекітулерді және әдістерді түсіну мен есте сақтауды жеңілдететін мәтін және визуализациямен кадрлар жинағынан тұруы тиіс [9].
ЭБТ-да қосымша көрнекі түсіндіруді талап ететін оқу мәтінін түсінуде қиындықтар туындайтын жерлерде иллюстрациялық материалды пайдалану, тақырыптық мағыналық блоктарды жинақтау және жүйелеу үшін, барлық оқу материалын жалпы жандандыра түсу және мәтіннің бүкіл өрісіне бөлінген мәтін ,бейне-фрагменттер; аудио-фрагменттер; бейнефильмдер.
7. Тармақталу принципі: әрбір модуль гипермәтіндік сілтемелермен байланысты болуы тиіс, ал пайдаланушының кез келген басқа бөлімге немесе әдеби дереккөзге ауысу мүмкіндігі болуы тиіс. Тармақтау принципі пәнді жүйелі зерттеуді жүзеге асыратын, ұсынылатын өткелдердің болуын жоққа шығармайды, тіпті болжайды. Сонымен қатар, бұл процесс пен объект арасындағы, өткен және жаңа материал арасындағы өзара байланыстың туындауына негізделеді[9].
8. Реттеу принципі: оқушы өз бетінше кадрлар ауысымын басқарады. ЭУПпен жұмыс істеу кезінде пайдаланушы өзін жайлы сезінуі тиіс екенін ұмытпаңыз. Ол үшін құралдың әрбір бетінде әр түрлі кеңестерді, көрсеткілерді және басқа да басқару элементтерін жүзеге асыру қажет, яғни интуитивті түсінікті интерфейсті іске асыру қажет [9].
9. Бейімділік принципі: ЭУП нақты пайдаланушының оқу процесінде
қажеттіліктеріне бейімделуге жол беруі, оқылатын материалдың тереңдігі мен күрделілігін және оның қолданбалы бағытын болашақ мамандыққа байланысты өзгертуге мүмкіндік беруі, пайдаланушының қажеттіліктеріне қатысты қосымша иллюстрациялық материалдарды жасауға, оқылатын ұғымдардың графикалық және геометриялық интерпретациясын және оқушы алған есептерді шешуге мүмкіндік беруі тиіс [9].
10. Жинақтау принципі: ЭУП оларды бірыңғай электрондық кешендерге біріктіруге, оларды жаңа бөлімдер мен тақырыптармен кеңейтуге және толықтыруға, сондай-ақ жеке пәндер бойынша электрондық кітапханаларды қалыптастыруға мүмкіндік беретін форматтарда іске асырылуы тиіс [9].
3 HTML ортасы туралы түсінік
Интернеттің бар мәліметтерінің, яғни барлық Web-парактарының бір ортақ қасиеті-олардың барлығы да HTML тілінде жазылған HTML тілінде Web-парақтар жасау программалауға ұқсас болғанмен, ол қарапайым программалау тілі емес HTML - гипермәтінді белгілеу тілі. Ол кәдімгі мәтіндерді Web-парақтар түрінде бейнелеуге арналған ережелер жиынын анықтайды. HTML тілі World Wide Web қызмет бабымен бірге дами отырып, Web парақтарының ең жақсы деген мүмкіндіктерін жүзеге асырып, оны кең пайдалану жолдарымен толықтырылып отырылды. Ол World Wide Web жүйесінің негізі бола отырып, оның өте кең тарауына себепші болды. World Wide Web сөзі қазақ тіліне кеңейтілген бүкіләлемдік өрмек болып аударылады. HTML тілінің мағынасы мен атқаратын қызметін оның атынан анықтауға болады.
Гипермәтін - қосымша элементтерді басқару мақсатында ішіне арнаулы код, яғни екпінді элемент (anchor) орналасқан мәтін. Ол мәтін ішіне сурет,дыбыс енгізу, мәтінді безендіру, пішіндеу (форматтау) ісін орындайтын немесе осы күжаттың басқа бөлігіне сілтемесі бар алғашқы нүкте ретінде қарастырылатын белгіленген сөз. Сөзді ерекшелеп белгілеу дегеніміз- келесі көрсетілетін кұжат бөлігі калай бейнеленетінін анықтайтын айрықша кодты осы сөз ішіне енгізу. Гипермәтінді бейнелеу үшін броузер (browsers) деп аталатын арнайы көрсету программалары қолданылады. Гипермәтін экранда белгіленген қарапайым сөз ретінде тұрады, егер курсорды сол сөзге жеткізіп, тышқанды шертсек (ENTER пернесін бассақ), онда сонымен байланысты (ол сілтеп тұрған) басқа құжатты оқимыз. Ол құжаттар мәліметтер ішіндегі басқа парақтарда немесе Web жүйесіндегі басқа тораптарда орналасып, бейнежазба, сурет, жазылған дыбыс күйінде болуы мүмкін.
Сонымен, мәтіндерді осылай байланыстыра отырып белгілейтін мүмкіндікті беретін HTML miлі. Оның дұрыс нәтиже алуды қамтамасыз ететін өз заңдылықтары мен ережелері бар
HTML гипертекстік тілін 1989 жылы World Wide Web гипертекстік жүйесін бөлудің өңдеу технологиясының компоненттерінің бірі ретінде Тим Бернер - Ли ұсынғаны белгілі. Гипертексті бөлу негізіне құжаттың әрбір элементі тегтерімен қоршаған элементтердің жиынтығы түрінде көрсетуге болатын құжатты сипаттаудың тегтік моделі жататын болған. Өзінің мәні бойынша тегтер программалау тілдеріндегі BEGIN END жақша ұғымдарына жақын және локальды айнымалылардың HTML аттарының арасындағы амалдардың облысын білдіреді , құжаттағы тексттік э лементтерді түсіндіру ережелерінің амалдарын анықтайды және т. б. Ақпараттық қоғам заманында Интернет ақпараттарды жеткізудің негізгі құралына айналып отыр. Интернет - барлық жүйелері хаттама деп аталатын бірыңғай стандартпен, яғни ережемен жұмыс істейтін ауқымды (глобальды) компьютерлік желі.
Интернеттің дамуы мен таралуы 3 бағытта жүргізіледі:
oo техникалық немесе аппараттық компонент;
oo программалық компонент;
oo ақпараттық компонент.
Аппараттық компонент компьютерлердің түрлі модельдері мен жүйелерінен, физикалық негізі әртүрлі болып келетін байланыс арналарынан, компьютерлер мен байланыс арналары арасындағы механикалық, әрі электрлік үйлесімді қамтамасыз ететін құрылғылардан тұрады. Ал ондағы мәліметті тасымалдау ісі байланыстың кабельдік және спутниктік арналарынан, радио жүйелерінен, теледидарға арналған кабельдік арналардан тұрады.
Бағдарламалық компонент интернеттегі түрлі типтегі компьютерлер мен құрылғылардың үйлесімді жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Ал оның негізгі функциялары төмендегідей:
oo ақпаратты сақтау, іздеу, жинақтау, қарау немесе тыңдау;
oo желідегі ақпарат қауіпсіздігін сақтау;
oo аппаратураның функциональдық сәйкестіктерін қамтамасыз ету.
oo Программалық жабдықтар екі топқа бөлінеді:
oo сервер-программалар;
oo клиент-программалар.
Сервер-программалар - тұтынушылар компьютерлеріне қызмет ететін желі торабында орналасады; клиент-программалар - тұтынушы компьютерлерінде орналасып, сервердің қызметін пайдаланады.
Ақпараттық компонент желідегі компьютерлерде сақталатын түрлі құжаттар арқылы өрнектеледі. Желідегі құжаттар бір-бірімен сілтеме адрестер арқылы беріледі .
Интернеттегі мәліметтерді бейнелеу HTML тілінде жазылады. Бірақ ол программалауға ұқсас болғанмен программалау тілі емес, гипермәтінді белгілеу тілі. Сонымен қатар, ол мәтіндерді Web-беттер түрінде бейнелеуге арналған ережелер жиынын анықтайды.
Web-құжаттарды қарап шығу үшін арнайы браузер-программалар қажет. Қазіргі кезде кеңінен таралған браузерлер қатарына Internet Explorer (Microsoft фирмасының өнімі) және Netscape Navigator (Netscape Communications Corp. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Бастапқыда компьютер болмаған кезде адамдар барлық есептеу, іс-жұмыстары қолмен істеген. Кейін технологияның қарқынды дамуына байланысты көптеген қажетті ақпарат құралдары пайда бола бастады.Осы пайда болған құралдар ішінде әрине өзімізге аса тиімді ақпарат құралы компьютер де бар.Компьютер арқылы ақпаратты сақтауға, өңдеуге, тасымалдауға және де қабылдауға болады.Оның осы тиімді жақтарын пайдалана отырып, біз өзімізге тиісті жұмыстарымызды атқаруға мүмкіндік береді.Дами келе көптеген программалау тілдері пайда бола бастады.
XXI ғасыр елімізде қоғамдық ақпараттануды - мемлекеттік саясаттың негізгі элементтерінің біріне айналып отыр. Қоғамды ақпараттануды деп информатиканы елдің экономикалық нығаюын қамтамасыз ететін, ғылыми - техникалық прогресін жеделдетін қоғамдық байлық ретінде жаппай пайдалану және жылдам әрі нақты ақпараттар беруді айтамыз. Қазіргі таңда пайдалануға арналған арнайы программалар мен программалар жабдықтары көптен саналады. Сондықтан да осы зерттеудің өзектілігі ретінде компьютерлік программалықтілдердің ішінде танымал, әрі жетілген түрі болып саналып жүрген HTML немесе белгілеу тілінің мүмкіндіктерін пайдалану арқылы: тестпрограммалары, кез-келген пәнді үйрететін программалар және т.б. программалар атқаруға болатынын көрсетіп, ұсынып отырмын.
Бүгінгі таңда электрондық оқулықтар барлық мектеп пәндері үшін жасалуда және ол мемлекеттік, қорытынды емтихандарға дайындалуға көмектесетін мәліметтер қоры ретінде пайдаланылуда. Электрондық оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушы мен студентті өз мүмкіндігін есепке ала отырып, пән мазмұнын оқып-үйрену барысында өз бетінше жұмыс істеуіне жол ашады. Бұл кезде олардың сабаққа деген кызығушылық пайда болып, белсенділігі арта бастайды. Оқытушы үшін электрондық оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық әдістемелік жүйе және оны әрбір оқытушы өзінің педагогикалық тәжірибесіндегі материалдарымен толықтыра отырып, жетілдіреді. Сонымен бірге, электрондық оқулықты пайдалану оқытушының ғылыми-әдістемелік потенциалын дамытып, оның сабақ үстіндегі енбегін жеңілдетеді.
Осы мақсатпен мен өзімнің жұмысымда HTML тілінде құрылған тестік
программаны пайдаланып дайындаған "Ғылым тарихы мен философисы" пәні бойынша электрондық оқулықты қазіргі техниканың даму деңгейін қамтып, жүйеде жұмыс істеудің оқу құралы ретінде ұсынып отырмын.Осы программаны пайдалануда студенттердің білімін жан - жақты көтеріп,есіне сақтау қабілетін жоғарылатуға жағдай жасау және олардың келешекжұмысында ЭЕМ - мен жұмыс істеуді күнделікті дағдыға айналдыру үшін деқажет. Сонымен қатар соңғы кездерді компьютерді пайдаланып студенттердің білім деңгейін тест түрінде тексеру пайдаланыла бастады. Сынақ, емтихандар алу кезінде компьютерде тестілеу мұғалімдердің уақытын тиімді пайдаланып, студенттердің артық жүктеме білім сапасын дұрыс бағалауға қол жеткізеді. Оқытуды ақпараттық-техникалық үлгілеу жеке оқыту материалдарын жаңартып, оқытушы мен студенттің байланысын және байланыс құралдарының жаңарып отыруына, сонымен қатар оқу жүйесін ұйымдастыруда жаңа бағыттардыпайдалануды қамтамасыз етеді.
Осы орайда, дәстүрлі әдістерді толығымен жойып, жаңа әдістерді жасап, оны қолдану деген мағынаға қайшы, яғни дәстүрлі әдістерді пайдаланып, оны жаңғыртып жаңа телекоммуникациялық технологияларды пайдаланып оны өмірге енгізу болып табылады. Компьютерлік телекоммуникациялар қазіргі уақытта тек жаңашылдық белгі ғана емес, телекомуникацияның алдағы күнге тіке қарау. Компьютерлік телекоммуникациялар немесе "телекоммуникациялар" - қашықтан оқудағы бір компьютерден екіншіге беру құралы болып табылады. Оқытуды ақпараттық-техникалық үлгілеу жеке оқыту материалдарын жаңартып, оқытушы мен студенттің байланысын және байланыс құралдарының жаңарып отыруына, сонымен қатар оқу жүйесін ұйымдастыруда жаңа бағыттарды пайдалануды қамтамасыз етеді. Осы орайда, дәстүрлі әдістерді толығымен жойып, жаңа әдістерді жасап,оны қолдану деген мағынаға қайшы, яғни дәстүрлі әдістерді пайдаланып, оны жаңғыртып жаңа телекоммуникациялық технологияларды пайдаланып оны өмірге енгізу болып табылады.
Компьютерлік телекоммуникациялар қазіргі уақытта тек жаңашылдық белгі ғана емес, телекомуникацияның алдағы күнге тіке қарау. Компьютерлік
телекоммуникациялар немесе "телекоммуникациялар" - қашықтан оқудағы бір компьютерден екіншіге беру құралы болып табылады. Бүгінгі күні Интернеттің негізгі идеясы - гипермәтінді белгілеу тілін (НТМL) пайдалану Оның интерпретаторы (машина тіліне тасымалдау) болып-browse(қалауынша кім қалай атайды - броузер немесе браузер) бағдарламасы болып табылады. Броузер Web парақтарды көру үшін арналған бағдарлама. Бұл бағдарламаларды әйгілі Місrosoft Internet Ехрlorer және Netcape Navigator фирмалары дайындаған.
Ақпараттық технология қоғамның ақпараттық ресурстарды қолдану үрдісін құраушылардың маңыздырағы болып табылады. Қазіргі негізге дейін ол бірнеше эвалюциялық сатыдан өтті. Олардың ауысуы ең бастысы ғылыми- техналогиялық прогресстің дамуымен, ақпаратты қайта өңдеудің жаңа техналогиялық құралдарының пайда болуымен анықталады. Қазіргі қоғамда ақпаратты қайта өңдеу техналогиясының негізгі техналогиялық құралы- қызметін дербес компьютер атқарады. Ол техналогиялық үрдістерді құру мен қолдану концепциясынада, сонымен бірге нәтижелі ақпарат сапасынада мәнді түрде әсер етті. Ақпараттық техналогиялар терминіне "жаңа ", "компьютерлік" және "қазіргі кездегі "синонимдері қосылу есебінен жаңа терминдер пайда болда. Жаңа ақпараттық технология - дербес компьютерлермен телекоммуникациялық құралдарды қолданатын пайдалануының жұмыс істеуінің "достық" интерфейісі бар ақпараттық технология.
Дипломдық жұмысының мақсаты - студенттеріне арналған Компьютер
архитектурасы және операциялық жүйелер пәні бойынша жақсы электрондық оқулық жасау, аспаптық құралмен тәжірибені игеру, сонымен қоса өзге программаларды қосу арқылы электрондық оқулық құру. Пайдаланушы электрондық оқулықты қолдана отырып, осы пән бойынша өзінің ой өрісін дамытады.
Зерттеу объектісі: HTML тілінде Компьютер архитектурасы және
операциялық жүйелер пәні бойынша электрондық оқулық құру.
Жұмыстың қолдану облысы: Бұл оқулық орта және жоғары оқу орындарында
қолданылады. Дипломдық жұмыста HTML гипермәтіндік тілінің технологиялар мүмкіндіктерін және принциптерін электрондық оқулық жасауда қарастырдым, сонымен қоса жаңа бір үлгідегі электрондық әдістемелік құрал жасадым.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі: мұндай құрылған бағдарлама әсіресе
Интернетте электрондық оқулық құру технологиясын жетiлдiруге және көптеген пайдаланушыға білімін көтеруге көмектеседі.
Бірінші тарауында қозғалған тақырыбы электронды оқулықтың сипаты және оның тиімділігі жайлы қарастырылған .
Екінші тараудың қозғалған тақырыбы HTML туралы жалпы түсінік жане оның тармақтары
Үшінші бөлімде, Javascript туралы толық мағлұмат айтылған
Төртінші жане сонғы практика бөлімінде мен өзімнін дипломдық бағдарлама жайлы қысқаша түсіндіріп кетем.
1 Қазақстанда жоғарғы оқу орындарының қалыптасуы мен дамуы
Қазақстанда Жоғарғы оқу орындарының қалыптасуы мен дамуы.Алматы Мемлекеттік Педагоктік Институтының ашылуымен байланысты. 1929-1931 жылдары Алматы Малдәрігерлік, Қазақтың ауыл щаруашылық Институттары ашылды, ал кейінірек Кен металургия , медицина, құрылыс инстетуттары өз жұмыстарын бастағанын "Қазақстандағы мәдени құрылыс"құжаттар мен материялдар жинағының 2-ші томындағы дерекер арқылы білеміз. Осы жоғарыдағы аталған оқу орындарымен бірге Қазақ мемлекеттік Университеті де ашылды. Бұл оқу орнының ашылуы, ұйымдастырылуы туралы БК(б) П Қазақ өлкелік Партия комитеті 1933 жылғы 9 желтоқсанда қаулы шығарды. Онда:Алматы Педагогика инстетуты сақталынсын. , 1934 жылғы 1- қаңтардан бастап осы инстетуттың базасында, физика математика, биология факультеттері құрамында Қазақ мемлекеттік университеті ұйымдастырылсын, 1934 жылғы 1- қыркүйектен бастап химия, тарих, эканомика , әдебиетжәне тіл факультеттері ашылсын.
Университетте қабылданған студенттердің құрамында қазақтар мен шығысұлтының 60-70 проценттен кем болмауын қамтамасыз ету міндеттері орындалсын"-деп атап өтті. Бұл 1920-1937 жылдары КСРО халықтарының туысқандық бірлігінде " Құжаттар мен материалдар" атты жинағында "Учебный год в вузах Казахстана" атты жарық көрген Г. Ибрагимовтың мақаласында көрсетілген. Бұл кезде жоғары оқу орындарының дамуы бірқалыпты жүрген жоқ. Жұмыстың жүргізілуінде көптеген кемшіліктер де болды. Бұл жағдайда Т. Жүргенов "задачи школ Казахстана в новом учебном году" атты мақаласында ашып көрсетеді.(3)
Арада біраз уақыт өте келе КСРО- ның түпкілікті ыдырауы қарсаңында жоғары білім экономиясына жаңа білім мамандарды көп деңгейде және көп сатыда даярлауға жоғарғы оқу орындарын басқаруды орталықтандыруға байлансты алда тұрған реформаның бағыттарымен нобайлары белгілі. Осы тұста 1990 жылы КСРО Халыққа білім беру мемлекеттік комитетіне жоғары оқу орнында кезектен тыс, аттестация өткізу мәселесін ұсынғанда Елімізде білім жүйесі реформасының басталуы Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіз алуы және бұдан кейінгі қоғамдық даму кезінде Білім беру министрлігінің коллегиясында қаралғанда аса айтулы әсері себепші Мемлекеттік Комитеттің төрағасы Г А. Ягодин ҚР - ң президенті Н.Ә Назарбаевпен республиканың халыққа білім беру министрі Ш.Ш. Шаяхметовке жолдау арнап, Өскемен педистетуты негізінде Шығыс Қазақстан Мемлекеттік Университетін ашуға ұсыныс жасаған еді. 1991 жылы 1- қаңтардан бастап "Өскемен педистетутын ШҚМУ ретінде қайта құру туралы"шешім қабылданған . Бұл республика көлемінде 20 жыл өткізіп барып құрылған Қазақстанның классикалық типтегі Алматы мен Қарағанды университеттерінен кейінгі бұрын сонды болмаған университет болды. Бұлай айтуымыздың себебі Шығыс Қазақстан аумағында өндірістік кәсіпорындардың тығыз топталуы көптеген ушықты мәселелердің әсіресе экологиялық проблемалардың көптеп туындауына әкеліп соғып, олардың шешімін табу мақсатымен университетте бұрын сонды болмаған медик-эколог, эколог-провпатолог, эколог-эксперт тәрізді мамандарды дайындауға бағдар алды. Мұндай мамандарды ол кезде КСРО дағы ешбір жоғарғы оқу орны дайындамайтын.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының жоғары білім жүйесінде 57
мемлекеттік жоғарғы оқу орны 83 мемлекеттік емес жоғарғы оқу орны, оның ішінде 27 университет, 9 оқу академиясы (негізгі көрсеткіштері Қазақстан Республикасы Білім комитетінің 1997 жылғы мағлұматтарынан алынған, Алматы 1998) 2 автономиялық унивеситет:Әл Фараби атындағы Қазақ мемлекеттік ұлттық университеті және Қ. А. Яссауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті жұмыс істейді. Мемлекеттік емес жоғары оқу орындарында 59050 студент оқиды. Күдіз оқитын 168384 (68,3() студент стипендия алады. Мемлекеттік бюджеттен жоғары білімге бөлінетін қаржының көлемі6,9 милиард теңге немесе ел бюджетікөлемінің 1,2(-і студенттердің саны 2 мыңнан асады, олардың ішінде Үндістаннан 600, Түркиядан, Монғолиядан, Сириядан, Пәкістаннан, Ресей федератифті республикасынан, Қытай елдерінен келген студенттер Қазақстан ЖОО - білім алады.
1.1 Қазақстанда жоғарғы білім жүйесінің міндеттері
Дүниежүзілік білім жүйесін Қамтыған ғаламдық дағдарыс қазақстанға да әсер етпей қойған жоқ. Ол жоғарғы білім жүйесіндегі қайшылықтарды ұлттық қауіпсіздік проблемаларының көлеміне дейін күрт шиеленістірді. Қазақстанда Республикасындағы жоғары мектепті реформалау процестері қазіргі заман тарихының, оның ішінде Кеңес одағының ыдырауынан кейінгі астаң-кестең өзгерістермен өтті. Дәстүрлі білім моделінің онжылдықтары бойынша Қазақстанда қолданылған көрсеткіштер жүйесі оның уақытқа сәйкессіздігін көрсетеді. Қазір XXI ғасырдың мәресінде саяси болмыстар негізінде білімді реформалау қажеттігі алға қойылуда. Мәселен БҰҰ ның мағлұматтары бойынша Қ.Р-ның 1997 жылы адамзат дамуының индекісі жөнінен 93- орны алды. Ал 1991 жылы БҰҰ ның 148 мүшесінің артуында 61 орында болатын Қазақстан жоғарғы білім жүйесі үшін Мынандай айқындық енгізу керек. Батыс пен шығыстың барынша дамыған елдеріндегі білім дағдарыс тез өзгеріп жатқан технология саласындағ ыбәсекемен байланысты болса - Ол ақпараттық артық өндіріс деп аталған - онда Қазақстан үшін білім дағдарысы индустриялық дәуірге дейінгі кезеңге мәжбүрлі шегіну қаупін немесе шикізат өндіруші жастар дамыған қоғамның мәңгі мәртебесін шешуді білдіреді.
Кеңес өкіметі жылдарындағы өзінің капиталистік емес индустриялық жаңғыртуларының бадырайып тұрған кемшіліктеріне қарамастан, Қазақстан халықтық сауаттылығы орта және жоғары кәсіптік білімді мамандардың саны секілді көрсеткіштербойынша дүниежүзілік рейтинг шкаласында лайықты орын алды. Бүгінде Қазақстандағы жоғары білім елдің президенті
Назарбаевтың"Қазақстан-2030"стратег иясында анықтап бергендей басты ұлттық басымдылықтардың бірі ретінде жауапты міндетті атқарды. Нақ доғары білім және мәдениет түзуші , интеграциялаушы міндеті арқылы білімнің сапасыаумақтығы мен гумамдығы арқылы Қазақстанның өмір сүруін ұлттық қауіпсіздігі мен гүлденуіне қамтамассыз етуі тиіс. Қазақстанда жоғарғы білімді дамыту стратегиясы оны орнықты дамыту білімді аумақтандыру үздіксіз білім беру реформалар процесінің үздіксіздігі әлеуметтік даму барысын болжаумүмкіндіктері мәдениеттітұрмыс салттың өзгешеліктері мен құндылықтарды сақтау бейбітшілік ісіне адамның бостандығы құқығына үлес қосу, конйепйиялары негізінде құрылады.
Қазақстандағы жоғары білімніңміндеті БҰҰ ға мүше елдердің лисабон
конференциясына (1997ж) қол қойған 47 мемлекеттің білімге көз қарастарына XXI-ғасырға арналған бүкіл Дүниежүзілік жоғары білім декларациясына үйлеседі. Басты құндылықтары жариялайды: Ол адам құқықтарын демократияны , бейбітшілікті нығайту мақсатында
барлық азаматтардың бүкіл өмір бойы жеке дамуы мен әлеуметтік әрекетіне
қажетті мүмкіндіктерді қамтамассыз етуі тиіс.
Ғылым мен технологияны дамыту жолымен қоғамның мәдени, әлеуметтік және экономикалық дамуына жәрдесмдесу;
Жоғарғы білікті мамандарды бір мезгілде өзі үшін және елдің болашағы
үшін жауап бере алатын азаматтарды даярлауды жүзеге асыру;
Уақыттың және аймақтың мәдениеті сақтауға, көтеруге және таратуға
көмектесу, мәденни және ұлттық тұрақтылық пен топтасқандыққа, өзара
түсіністікпен бейбіт мақсатында аймақтық интеграцияға жәрдемдесу;
Қоғамдық құндылықтарды қорғауға және таратуға моралдық және этикалық
проблемаларды шешуге стратегиялықмақсаттар мен гуманитарлық қайта өрлеуге көмектесу;
Тұтас алғанда қоғамның оның ішінде білім жүйесінің дамуы мен
жақсаруына көмектесу.
XXI ғасырға арналған Бүкіл дүниежүзілік жоғары білім демократиясында оның этикалық рөлі атап көрсетілген.
Өзінің бүкіл әрекетіндеэтикалық нормаларға сүйене отырып шындық пен әділеттікке ұмтылу арқылы басты қызметтерді дамыту;
Қоғам алдында мамандарды даярлау үшін жауап беретін жоғарғы оқу
орындарын сақтаужәне оларға толық академиялық еркіндік беру.
Іргелі және қолданбалы зерттеулер арасында баланс болуы қажет. Жоғарғы білімнің өзінде зерттеу мүмкіндіктерін күшейту маңызды. Жаңатехнолгиялардан ақпарат пен комуникациядан басымдылыққа ие бола отырып,оларды оқыту мен зерттеулерде қолдану тәжірибесін бөлісе отырып жоғарғы оқу орындары жаңа дистанциялық оқыту ортасын құруда сөйтіп баршаның жоғары білім алуына жол ашуы әлеуметік даму мен демократияландыруға қызмет етуі тиіс. Жоғары білімнің жаңа гуманды міндеттерінің осында.
ЖОО- дағы қазіргі білім беру жүйесіндегі иновациялар.
Ала келетін әлде бір жаңалықты енгізу процесі, және де сол жаңалықтар қажеттілігіне сайма сай тиесілі тәсілдерді қамти отыра дәл мерзімде енгізілуі керек.
Инновация мен реформа түп негізінде өзгерістер қайта түрлендіру болып табылады.
Айырмашылығы:инновациялар"төменнен" ұсынылып,реформалар "жоғарыдан"енгізіледі. Айтылып отырған жағдайда бұл өзгерістердің екі аспектісін сөз етуге болады: олар: дәстүрлі және инновациялық .Оларды алғашқысы оң өзгерістерді біртіндеп жинақтай беруді қажет етсе екіншісі кезең кезеңінде ауқымды жаңалыққа тұтастай енгізіп әлдебір жүйенің процестің сипаты мен деңгейін түбегейлі түрде өзгертіп шығаруды қажет етеді.
Сонымен инновациялық іс әрекеттің түп негізі -- жаңа соны сипаттағы үрдістерге жетуге, оның әдіс тәсілдерін жетілдіруге бағытталған іс-әрекеттер, сол арқылы дәстүрлі қызмет саласындағы мешеу қалған әлеуметтерден арылу. Бұл тұста инновацияларды тәжірибеге енгізу барысында қайшылықтардың үш тобы туындап шешуін тауып отырады.
а)ескі мен жаңа арасындағы
ә) реформалау деңгейінің тереңдігіне сәйкес
2 Электрондық оқулық және оның тиімділігі
Кітап барлық ұрпақтарға белгілі, жұмыста, білім алуда қолдануға ыңғайлы. Оның қасиеті қолдану қарапайымдылығында болып отыр. Ал кемшілігі - ақпараттың мәтіндік түрі. Онда көптеген жағдайларды мысалы, өнер туындыларын немесе қозғалыстың жүйелілігін толық түсіндіру мүмкін емес.
Оқыту тәжірибесі және психологиялық-педагогикалық зерттеулер оқытудың тиімділігі барлық мүшелер сезімдерінің белсенділік дәрежесімен тікелей байланысты екендігін көрсетті: оқу материалын қабылдау сезімі барынша әртекті болса, онда ол соншалықты нақты игеріледі.
Электронды оқулықтардың, дәстүрлі қағаз кітаптардан айырмашылығы жанды болып келеді және педагогика ғылымдарының негізін салушы Ян Амос Каменский тұжырымдаған: Барлық мүмкін деген нәрселерді қабылдауды сезіммен жүзеге асыру керек, атап айтқанда: қабылдау үшін көруді, көзбен; естуді есту қабілетімен; иістерді иіс түйсігімен; дәмге тиістіні дәммен; түйсікке қатыстыны түйсіну жолымен. Егер қандайда болмасын затты бірнеше сезіммен қабылдау керек болса, бірнеше сезімді салу дидактиканың алтын ережелеріне сәйкес келеді.
Бүгінгі күнде мектептегі білім берудің мазмұнының 60%-ы және кәсіби білім берудің 10%-ы түрлі сандық интерактивті мультимедиалық білім беру ресурстарын (СИМБР): электронды оқулықтарды (ЭУ); мультимедиалық оқыту бағдарламасын (МОБ); виртуалды саяхаттарды (ВС); электронды дидактикалық құралдарды (ЭДҚ) және т.б. жасау жолымен сандық форматқа көшірілген [1].
Электрондық оқулық - құрамында оқу курсының немесе оның бөлімінің жүйелі мазмұны бар және берілген басылым түріне мемлекеттік мекеме беретін арнайы дәрежеге ие электрондық оқу басылымы [2].
Электронды оқулықтар және СИМБҚ-ның басқа да түрлері интерактивті, олар дыбысталған, оларда студенттердің жауаптары елеусіз қалмайтын шынайы қарым-қатынастың элементтері бар. Оқушы мәтінді оқып қана қоймай, сонымен қатар тапсырмаларды орындай және сұрақтарға жауап бере отырып оқу үрдісінің белсенді қатысушысы болады.
Электрондық оқулық - ғылыми-педагогикалық құрал. Электрондық оқулықтардың тиімділігі: теориялық материалды өз бетімен оқып үйренуге, зерттеуге мүмкіндік береді, сабақты иллюстрациялық материалдармен жабдықтауға көмектеседі, сабақта және сабақтан тыс уақытта өз бетімен әр түрлі деңгейлі шығармашылық тапсырмалар орындауға мүмкіндік береді.
Мультимедиалық технологиялардың қызықты мүмкіндіктері электрондық оқу құралдарын жасауды және де басқа оқып үйренуге арналған құралдар жасауда көп қолданылады. Мультимедиялық технологияларды кеңінен қолдану оқытудың қазіргі компьютерлік технологиялардын дамытудың жаңа бағыттарын дамытуға зор үлес қосып келеді.
Электрондық ресурстарды қолданып оқыту жаңа педагогикалық технологияның бір түрі болып табылады, ол педагогиканың негізгі заңдарына бағынады және білім берудің дәстүрлі дидактикалық ерекшеліктерін ұстанады, бірақ оқу ортасының жаңа шарттары мен критерийлерімен толықтырылады.
Электронды оқулық мынадай жағадайларда тиімді:
1) тез арадағы кері байланысты қамтамасыз етеді, яғни интерактивті болып табылады;
2) қажетті ақпаратты тез табуға көмектеседі, іздеу жай оқулықта қиынға түседі;
3) гипермәтіндік түсіндірмелерге бірнеше рет енген кезде уақытты үнемдейді;
4) экранға мәтінді шығарып ғана қоймай, сонымен бірге көрсетеді және үлгілейді және т.б. - осында мультимедиалық технологиялардың мүмкіндіктері мен артықшылықтары белгілі болады;
5) нақты тарау бойынша нақты тұлға үшін ең сәйкес келетін білімді тексеру;
6) Интернет көмегімен қажетті ақпаратты жаңартуы мүмкін.
Қазіргі кезде компьютерлік дидактикалық программалардың келесі типтері белгілі[14]:
1) бақылаушы программалар - кейбір істерді жоспарлау және орындау жолында оқушы белгілі бір мақсатқа жету үшін оқу ортасында тапсырмаларды көрсету;
2) оқыту програмамлары - оқушыға оқу материалы мен ол жауап бере алатын сұрақтарды беру;
3) үлгіленуші программалар - оқушыдан талап етілетін тапсырмаларды беру;
4) жаттығу программалары - есепті шешудің техникалық дағдылануларын бекіту үшін қызмет етеді. Олар теория бойынша ақпаратты алуды қаматамасыз етуі тиіс;
Электрондық оқулықтарды қолдану практика жүзінде:
- білім алушыларға білімді өз бетінше игеру іс-әрекетінің әртүрлі формаларын ұйымдастырады;
- оқудың түрлі іс-әрекеттерін орындау процесінде жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың барлық мүмкіндіктерін қолдануға жағдай жасайды, сонымен бірге, тіркеу, жинау, сақтауинтерактивтік диалог, объектілерді моделдеу, құбылыстар, процестер, лабораторияларда жұмыс істеу мүмкіндіктерін жасайды;
- оқу процесінде ақпаратты тікелей мультимедиа технологияларды, гипермәтіндік жіне гипермедиа жүйелердің мүмкіндіктерін қолдану арқылы шығару;
- болашақ мамандардың интеллектуалдық мүмкіндіктерін бағалау, сонымен бірге олардың білім деңгейін, іскерлігін, дағдыларын, нақты бір тапсырмаға дайындығын, стандарт талаптарына сәйкес олардың материалды игеру нәтижелерін тексеру;
- білім алушының оқу іс-әрекетін басқару, оның білім деңгейін, іскерлігін, дағдыларын, оқу құралдарын пайдалану ерекшеліктерін бақару;
- білім алушының жеке өз бетінше оқу іс-әрекетін орындауына жағдай жасау, өзін-өзі оқыту, өзін-өзі дамыту, өзін-өзі жетілдіру дағдыларын қалыптастыру;
- оқытудың тиімділігін көтеру мақсатында оқытушы мен студенттің жедел әрі тұрақты түрде сұхбаттасу негізін құру.
Электронды оқулықтар студенттердiң:
- бiлiм деңгейiн тереңдетуге;
- ауызекi тiлде сөйлей бiлу дағдыларын қалыптастыруға;
- өз бетiнше iздену қабiлетiн қалыптастыруға;
- ойларын дамытуға;
- студенттердiң сөздiк қорының молаюына;
- тiлдi үйренуге деген ынтасы мен қызығушылығының артуына;
- сабақта өзiн еркiн ұстап, өз мүмкiншiлiгiн кеңiнен пайдалана алуына;
- өз iсiне талдау жасай алуға көптен-көп көмегiн тигiзедi.
Электрондық оқыту құралдарын (ЭОҚ) компьютерлік техника көмегімен өңделіп көрсетілетін, кез-келген электрондық тасымалдаушыда немесе компьютер желісінде жарияланған, білімнің сәйкес ғылыми-практикалық саласынан оқушыларға білімді, біліктілік пен дағдыларды шығармашылық тұрғыда белсенді меңгеруді қамтамасыз ететін осы сала бойынша жүйеленген материалдардан тұратын графикалық, мәтіндік, цифрлық, сөздік, музыкалық, бейне-, фото-, және басқа да ақпараттар жиынтығы ретінде анықтауға болады.
2.1 Электрондық оқулықтарға қойылатын талаптар
Электрондық оқулықтар негізгі білім беру электрондық басылымдары болып табылады. Электрондық оқулықтар жоғары ғылыми және әдістемелік деңгейде жасалады және бағдарлама мен стандарттың дидактикалық бірліктерін анықтайтын, мамандықтың білім беру стандарттарына толығымен сәйкес келуі керек. Одан басқа, электрондық оқулықтар интерактивті кері байланысты жүзеге асыратын пәнді оқыту барысында дидактикалық жүйенің үздіксіздігін және толықтығын қамтамасыз ету керек. Электрондық оқулықтардың негізгі қасиеттерінің бірі оның мазмұнын қағаз жүзінде шығаруға мүмкіндік жасау болып табылады.
Электрондық оқулық кiшкене ғана мәтіндік мәлiметтердi сақтап, ұзақ уақытқа дейiн экранға шығарып бiлiмдi жетiлдiредi. Мазмұнының көлемi және қарiптiң өлшемi болады. Электрондық оқулық кейбiр сөздi бөлiп алуды, түрлi түстерге бояуды толықтырады, болмаса оқуды қиындатып немесе жеңiлдетiп көрсетедi. Мұндай оқулықтар көптеген мәлiметтердi өзiнде сақтайды.
Дәстүрлi оқытуда жаңа материалдарды түсiндiргенде вербальды түрге енедi. Осыған байланысты аудио фрагменттердi электрондық оқулықта пайдалану ақпараты игерiп қана қоймай, сонымен қатар жаңа материалды жақсы түсiнiп, мидың жұмысын, есту және көру мүшелерiнiң жұмыс iстеуiн жақсартады. ЮНЕСКО берiлгендерi бойынша қабылданатын ақпарат аудио-қабылдау арқылы 12%, визуальды - 25%, ал егер аудио-визуальды - 65%-iн қабылдайды. Қазiргi кезде мультимедиялық жүйенiң жақсы дамуына байланысты оқытуда пайдаланылатын компьютердiң көп бөлiгi дыбыстық жүйемен қамтылған. Аудиториялық сабақ кезiнде дыбысты құлаққаптар (наушник) арқылы естуге болады.
Электрондық оқулықтың оқу элементтерiне гиперсiлтемесi және басқа бөлiмдерi мен анықтамаларға сiлтемесi болуы керек. Керек бетке тез ауысу мүмкiндiгi болады. Мәтіндік, графиктiк және басқа материалдар бойынша дидактикалық түсiндiрмесi болады. Жаңа ақпаратты қабылдау сапасы, сараптау және саралау мүмкiндiгi, сақтау жылдамдығы, оқу материалын толық қамтылғаны бетте (компьютер экранында) орналасқанына ғана емес, сонымен қатар бiрiнен кейiн бiрi орналасқан беттерге де қатысты. Қағаз кiтапта бiр мезгiлде екi бетке бiрдей қарауға болады, ал электрондық оқулықта бұлай етуге болмайды. Бiрақ жоғарыда айтылғандарға байланысты электрондық оқулықта кез келген жерге қыстырма қоюға болады .
Электрондық оқулықта пайдаланған әдебиеттер тiзiмi болуы керек. Жоғарыда ескерткендей электрондық оқулық белгiлi бiр ЖОО-ның оқу жоспарына байланыста болады және әдебиеттер тiзiмi де соған байланысты болады.
Электрондық оқулық ешқашан да кiтаптың орнын ауыстыра алмайды. Әдебиет туындысының сахнада көрiнуi басқа жанрға жатады, сол сияқты электрондық оқулық та оқудың басқа жанрына жатады. Электрондық оқулық құру үшiн тек қана жақсы кiтапты алып қана қоймай, оған сай иллюстративтi материалды, мультимедиялық мүмкiндiктi және жаңа ақпаратты қамтамасыз етiп қана қоймау керек. Электрондық оқулық суретi бар мәтiнге немесе анықтамалық функцияға айналып кетпеуi керек. Электрондық оқулық қағида мен мысалдарды бiлудi және есте сақтауды жеңiлдету керек. Мәтіндік құраушы шектелген болуы керек - компьютер материалын оқығаннан кейiн оны тереңiрек түсiну үшiн кiтапты оқу керек.
2.2 Электронды оқу құралдарын дайындау мәселелері
1. Пәнге байланысты қажетті оқу материалын іріктеп алу және оның
күрылымын анықтау дәстүрлі оқыту материалының мейлінше нақтылап, ықшамдап алуға және ондағы сөздердің, сөйлемдердің, абзацтардың, тақырыптардың, тараулардың өзара байланысын мүқият зерттеп, айқындауға саяды.Мүны бай тәжірибелі пән маманының орындағаны жөн.
2. Оқулықтың интерфейсін жобалау кезеңі. Бүгінде жүргізіліп жатқан
зерттеулер компьютерлік оқыту программаларының тиімділігі көпшілік жағдайларда оның интерфейстік жүйесіне байланысты болатындығын көрсетуде.
Программаның безендірілуі студенттің ынтасына, қызығушылығына материалды қабылдау жылдамдығына, т.с.с. маңызды көрсеткіштерге тікелей әсерін тигізеді.
Шет ел психологтарының еңбектерінде компьютерлік программалардын безендірілуі жайлы көптеген зерттеулер жүргізілген. "Жақсы интерфейс ыңгайлы аяқ киімге ұқсас, - деп жазады атақты безендіру маманы М.Донской. -Оған ешкім көңіл бөлмейді. Көңіл аударған күнде де, "Мұнда тұрған не бар" - дейді. Ал нашар интерфейс барлық жұрттың назарында. Шындығында жақсы ұйымдастырылған интерфейсті пайдаланушы байқамайды, өйткені ол программаның ажырамас функционалдық бөлігі ретінде қабылданады" .
Шет ел және Ресей мамандарының зерттеулері негізінде компьютерлік окыту күралдарының интерфейсін жобалауда келесі мәселелерді ескерген жөн:
1. Безендіруде жүйелік тәсілді қолданудың ерекшеліктері. Жүйелік тәсіл - жүйелік безендірудің негізі, ол қүрылып жатқан үлгіні жобалау мен жасау процесіне, оны пайдалану мен оның ары қарай жұмыс істеуіне әсерін тигізетін факторлардан қүралатын шығармашылық жобалаудың ерекше түрі. Бұл тәсіл программаны безендіруде дәстүрлі баспалық әдістерден басқа, информатика, семиотика, құрылымдық, лингвистикалық, функционалдық, коммуникативтік, компоненттік, құндылық т.б. сияқты ғылыми бағыттарды пайдалануға мүмкіндік туғызады.
2. Оқу материалдарының мазмүны мен қүрылымына койылатын талаптарды аньщтау. Студент жаңа оқу материалымен алғаш танысқан кезінде материал мен осы материал жайлы өзі білетін информацияны салыстырудан бастайды. Мүндай салыстыру үйрену тиімділігін арттырады және бүл оку материалының психологиялық негізін, логикалық байланыстарын көрсету деңгейіне тәуелді анықталады. Электрондық оқу материалына және оның берілуіне қойылатын талаптар студенттің жаңа информацияны қабылдау қабілеттілігін және қызығушылық деңгейін анықтауға да тікелей қатысы бар.
3. Іздеу, жылжу, гиперсілтемелер жүйесін үйымдастыру. Оқу материалында бағдар алу оның мазмүндық жылжу, ауысу, сілтемелер жүйесінің қаншалықты тиімді үйымдастырылғанына байланысты.
"Ни одна болыиая книга, не должна выходить без указателя. Книга без указателя - дом без окон, тело без глаз, имущество без описи: не так легко ими вослользоваться", - дейді Я.А. Коменский .
Іздеу, жылжу, гиперсілтемелер жүйесі мынадай негізгі талаптарды қанағаттандыруы тиіс: электрондық оқулықтың оқытудың негізгі этаптарын бейнелейтін графикалық схема орналасқан кілттік экраны болуы тиіс, бұл студентке өзінің оқытудың қай кезеңіне жеткендігін біліп отыруға мүмкіндік туғызады; гиперсілтемелердің асты сызылатындықтан, оқулықтың материалын-Да асты сызылған мәтін бөліктері болмауы тиіс; гиперсілтемелер тізбегінде Жылжығанда олардың келесі қадамы қатар логикаға сүйеніп қүрылуы керек (Қайда алып барады? Нені көрсетеді?); программаның міндетті түрде іздеу жүйесі болуы қажет және кілттік сөздер мен мазмүн элементтері арасындағы мета-тегтер дұрыс қойылуы тиіс, т.с.с
4. Адамның түстер мен формаларды қабылдауының физиологиялық ерекшеліктерін ескеру. Адам көру сезімінің көмегімен 180 түрлі түсті қабылдай алады. Түс пен оның косылыстарының безендіру мүмкіндігі шексіз. Түрлі түстер адамның көңіл-күйіне түрліше эмоциялық әсер ететіні белгілі. Кей түстер адамды дем алдырса, кей түстер шаршатады. Түстер комбинациясы да адамға түрліше әсер етеді.
Оқыту программаларын жобалағанда адамның түстер мен формаларды кабылдауының физиологиялық ерекшеліктерін ескеру керек. Сонымен бірге құрамында қозғалып тұратын объектілері (анимация) көп оқу материалын қабылдау өте қиын, себебі қозғалып түрған объект адамның назарын өзіне аударады. "Анимациялык интерфейс - өте күшті қару, сондықтан оны аса сақ колдану қажет. Пайдаланушыны таң қалдырамын деген әрекет көп жағдай-ларда, пайдаланушының тез шаршауына себеп болады да, оның бүкіл жүйені кабылдамай тастауына соқтырады",-дейді М.Донской .
5. Оқулықты қүруда колданылатын қүралдарды анықтау. Казіргі талап-
тарға сай электрондық окулық жасап шығаруда программалау тілдері (Dеlрhі,
Vіsual Ваіс, С++, НТМL, Jаүа Sсrірt т.с.с.) және FгоntРаgе Ехргеss, Місгоsоft
Рublіshег. программалары да информациялық байланыстарды гиперсілтемелік ұйымдастыру орталары және информацияны бейнелеудің мультимедиалық құралдары сияқты жаңа компьютерлік технологияларды пайдалану арқылы ғана жүзеге асыруға болады.
Бүгінгі таңда окушылар мен студенттер үшін электрондық оқулық мектепте, ЖОО-да оқыған жылдардың барлығында да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік емтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер қоры болып келеді. Электрондық оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізуі болып саналады.
Оқытушы үшін электрондық оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады. Сол себепті электрондық оқулықтарды әзірлеп, оны дамытудағы Республикалык білім беруді ақпараттандыру ғылыми әдістемелік орталығының (РБАО) жұмысы да қайта оралып келіп түсіп жатқан ұсыныстар мен пікірлер арқылы тиімділігін бірте-бірте арттыратыны талас тудырмаса керек.
Білім беру саласында электрондық оқулықтарды пайдалану студенттердің танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды. Оқу материалы студентке компьютер көмегімен тез, жылдам түсіндіріледі. Соның нәтижесінде студенттердің пәнге деген қызығушылығы артып, шығармашылықпен жұмыс жасауына кең мүмкіндік ашылады. Сондай-ақ, оқытушылар да өздеріне қажетті әдістемелік, дидактикалық көмекші кұралдарды молынан ала алады. Міне, білімді жоғарылатуға электрондық оқулықтың қаншама пайдасы бар. Ал біздің елде электрондық оқулықтар жасауда әлі де көп. жұмыстар атқарылуы тиіс, мектептің, кәсіптік -оқу орындарының, колледждердің, жоғары мектептің және қосымша білім беретін курстар пәндеріне байланысты көптеген оқулықтар шығарылуы тиіс.
2.3 Электрондық оқу құралын құру принциптері
ЭБТ құрылымы мен мазмұнын әзірлеу кезінде мынадай принциптерге және технологиялық ерекшеліктерге бағдарлануы қажет:
1. Педагогикалық тәсілдің басымдылығы принципі: білім беру мақсатын қою және бір немесе бірнеше дидактикалық тәсілдердің комбинациясы: жүйелік, синергетикалық, проблемалық, алгоритмдік, бағдарламалық, жобалық, құзыреттілік және басқа да тәсілдер негізінде білім беру қызметінің мазмұнын әзірлеу арқылы жүзеге асырылады [9].
Мысалы, жүйелі тәсіл дәрістік материалды, семинарлық сабақтарды, сондайақ аралас сабақтарды қамтитын кешенді құралдарды әзірлеу орынды екенін білдіреді.Әзірленген электрондық оқу құралы құзыреттілік тәсіл контекстінде іске асырылған құралдарға жататын белгілерді атап көрсетеміз.
Электронды оқу құралына орындалуы ықпал ететін тапсырмалар енгізілген ақпараттармен жұмыс істеу дағдыларын дамыту және компьютерлік технологиялардың аспаптық құралдарын пайдалануды көздейді; болашақ мамандардың АКТ құралдарын пайдалана отырып, кәсіби бағыттағы тапсырмаларды шешу дағдыларын меңгеруі, бұл ақпараттық құзыреттіліктің қызметтік құрамдас бөлігін қалыптастырады[9].
2.Электронды оқу құралы келесі міндеттерді шешуге мүмкіндік береді: модульдік құрылымы және бірнеше күрделілік деңгейі бар, ол жеке оқу траекториясын құруға мүмкіндік береді;
оқытушылардың қажеттіліктері мен сұраныстарын ескеру және оқытушыға материалды жедел өзгертуге, инновациялық білім беру әдістемелерін ЭОҚ-на енгізуге мүмкіндік береді;
Компьютерлік технологияларды қолдану арқылы оқытудағы өзіндік
жұмыстың анықтаушы рөліне қарамастан, студенттер мен оқытушылар оқу үдерісінің негізгі субъектілері болып қалады.
3. Оқу материалының үлестірілу принципі: компьютерлік технологияларға негізделген оқыту айтарлықтай дәрежеде техникалық инфрақұрылымға негізделеді: компьютерде (оқу ақпаратын орналастыру және ұсыну құралы ретінде) және компьютерлік желілерде (оған қол жеткізу құралы ретінде), ақпараттық оқу ресурстары екі топқа бөлінуі мүмкін [9]: тікелей білім алушыда болатын жергілікті компоненттер); интернет желісіне немесе оқу орталығының компьютерлеріне (желілік) орналастырылатын құралдар.
4. Модульдік Принцип: көлемі бойынша ең аз, бірақ мазмұны бойынша тұйық модульдерден тұратын бөлімдерге материалды бөлу.
Яғни, ең жоғары әсерге қол жеткізуге арналған электрондық құрал дәстүрлі баспа құралымен салыстырғанда басқаша жасалуы тиіс: тараулар неғұрлым қысқа болуы тиіс, бұл кітаппен салыстырғанда компьютерлік экрандық беттердің аз мөлшеріне сәйкес келеді, содан кейін төменгі деңгейдегі айдарларға сәйкес келетін әрбір бөлім Дискреттік фрагменттерге бөлінуі тиіс, олардың әрқайсысында нақты тар мәселе бойынша қажетті және жеткілікті материал болуы тиіс. Әдетте, мұндай фрагментте бір -- үш мәтіндік абзац (абзацтар кітапша қысқа болуы тиіс) немесе суреттің мағынасын қысқаша түсіндіруді қамтитын сурет пен оған қол қою болуы тиіс [9].
5. Толықтық принципі: әрбір модульде келесі компоненттер болуы тиіс: теориялық ядро, теория бойынша бақылау сұрақтары, мысалдар, есептер және өз бетінше шешуге арналған жаттығулар, жауаптары бар модуль бойынша бақылау сұрақтары, барлық курс бойынша бақылау тесттері, контекстік анықтама, тарихи түсініктеме [9].
6. Көрнекілік принципі: әрбір модуль жаңа ұғымдарды, бекітулерді және әдістерді түсіну мен есте сақтауды жеңілдететін мәтін және визуализациямен кадрлар жинағынан тұруы тиіс [9].
ЭБТ-да қосымша көрнекі түсіндіруді талап ететін оқу мәтінін түсінуде қиындықтар туындайтын жерлерде иллюстрациялық материалды пайдалану, тақырыптық мағыналық блоктарды жинақтау және жүйелеу үшін, барлық оқу материалын жалпы жандандыра түсу және мәтіннің бүкіл өрісіне бөлінген мәтін ,бейне-фрагменттер; аудио-фрагменттер; бейнефильмдер.
7. Тармақталу принципі: әрбір модуль гипермәтіндік сілтемелермен байланысты болуы тиіс, ал пайдаланушының кез келген басқа бөлімге немесе әдеби дереккөзге ауысу мүмкіндігі болуы тиіс. Тармақтау принципі пәнді жүйелі зерттеуді жүзеге асыратын, ұсынылатын өткелдердің болуын жоққа шығармайды, тіпті болжайды. Сонымен қатар, бұл процесс пен объект арасындағы, өткен және жаңа материал арасындағы өзара байланыстың туындауына негізделеді[9].
8. Реттеу принципі: оқушы өз бетінше кадрлар ауысымын басқарады. ЭУПпен жұмыс істеу кезінде пайдаланушы өзін жайлы сезінуі тиіс екенін ұмытпаңыз. Ол үшін құралдың әрбір бетінде әр түрлі кеңестерді, көрсеткілерді және басқа да басқару элементтерін жүзеге асыру қажет, яғни интуитивті түсінікті интерфейсті іске асыру қажет [9].
9. Бейімділік принципі: ЭУП нақты пайдаланушының оқу процесінде
қажеттіліктеріне бейімделуге жол беруі, оқылатын материалдың тереңдігі мен күрделілігін және оның қолданбалы бағытын болашақ мамандыққа байланысты өзгертуге мүмкіндік беруі, пайдаланушының қажеттіліктеріне қатысты қосымша иллюстрациялық материалдарды жасауға, оқылатын ұғымдардың графикалық және геометриялық интерпретациясын және оқушы алған есептерді шешуге мүмкіндік беруі тиіс [9].
10. Жинақтау принципі: ЭУП оларды бірыңғай электрондық кешендерге біріктіруге, оларды жаңа бөлімдер мен тақырыптармен кеңейтуге және толықтыруға, сондай-ақ жеке пәндер бойынша электрондық кітапханаларды қалыптастыруға мүмкіндік беретін форматтарда іске асырылуы тиіс [9].
3 HTML ортасы туралы түсінік
Интернеттің бар мәліметтерінің, яғни барлық Web-парактарының бір ортақ қасиеті-олардың барлығы да HTML тілінде жазылған HTML тілінде Web-парақтар жасау программалауға ұқсас болғанмен, ол қарапайым программалау тілі емес HTML - гипермәтінді белгілеу тілі. Ол кәдімгі мәтіндерді Web-парақтар түрінде бейнелеуге арналған ережелер жиынын анықтайды. HTML тілі World Wide Web қызмет бабымен бірге дами отырып, Web парақтарының ең жақсы деген мүмкіндіктерін жүзеге асырып, оны кең пайдалану жолдарымен толықтырылып отырылды. Ол World Wide Web жүйесінің негізі бола отырып, оның өте кең тарауына себепші болды. World Wide Web сөзі қазақ тіліне кеңейтілген бүкіләлемдік өрмек болып аударылады. HTML тілінің мағынасы мен атқаратын қызметін оның атынан анықтауға болады.
Гипермәтін - қосымша элементтерді басқару мақсатында ішіне арнаулы код, яғни екпінді элемент (anchor) орналасқан мәтін. Ол мәтін ішіне сурет,дыбыс енгізу, мәтінді безендіру, пішіндеу (форматтау) ісін орындайтын немесе осы күжаттың басқа бөлігіне сілтемесі бар алғашқы нүкте ретінде қарастырылатын белгіленген сөз. Сөзді ерекшелеп белгілеу дегеніміз- келесі көрсетілетін кұжат бөлігі калай бейнеленетінін анықтайтын айрықша кодты осы сөз ішіне енгізу. Гипермәтінді бейнелеу үшін броузер (browsers) деп аталатын арнайы көрсету программалары қолданылады. Гипермәтін экранда белгіленген қарапайым сөз ретінде тұрады, егер курсорды сол сөзге жеткізіп, тышқанды шертсек (ENTER пернесін бассақ), онда сонымен байланысты (ол сілтеп тұрған) басқа құжатты оқимыз. Ол құжаттар мәліметтер ішіндегі басқа парақтарда немесе Web жүйесіндегі басқа тораптарда орналасып, бейнежазба, сурет, жазылған дыбыс күйінде болуы мүмкін.
Сонымен, мәтіндерді осылай байланыстыра отырып белгілейтін мүмкіндікті беретін HTML miлі. Оның дұрыс нәтиже алуды қамтамасыз ететін өз заңдылықтары мен ережелері бар
HTML гипертекстік тілін 1989 жылы World Wide Web гипертекстік жүйесін бөлудің өңдеу технологиясының компоненттерінің бірі ретінде Тим Бернер - Ли ұсынғаны белгілі. Гипертексті бөлу негізіне құжаттың әрбір элементі тегтерімен қоршаған элементтердің жиынтығы түрінде көрсетуге болатын құжатты сипаттаудың тегтік моделі жататын болған. Өзінің мәні бойынша тегтер программалау тілдеріндегі BEGIN END жақша ұғымдарына жақын және локальды айнымалылардың HTML аттарының арасындағы амалдардың облысын білдіреді , құжаттағы тексттік э лементтерді түсіндіру ережелерінің амалдарын анықтайды және т. б. Ақпараттық қоғам заманында Интернет ақпараттарды жеткізудің негізгі құралына айналып отыр. Интернет - барлық жүйелері хаттама деп аталатын бірыңғай стандартпен, яғни ережемен жұмыс істейтін ауқымды (глобальды) компьютерлік желі.
Интернеттің дамуы мен таралуы 3 бағытта жүргізіледі:
oo техникалық немесе аппараттық компонент;
oo программалық компонент;
oo ақпараттық компонент.
Аппараттық компонент компьютерлердің түрлі модельдері мен жүйелерінен, физикалық негізі әртүрлі болып келетін байланыс арналарынан, компьютерлер мен байланыс арналары арасындағы механикалық, әрі электрлік үйлесімді қамтамасыз ететін құрылғылардан тұрады. Ал ондағы мәліметті тасымалдау ісі байланыстың кабельдік және спутниктік арналарынан, радио жүйелерінен, теледидарға арналған кабельдік арналардан тұрады.
Бағдарламалық компонент интернеттегі түрлі типтегі компьютерлер мен құрылғылардың үйлесімді жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Ал оның негізгі функциялары төмендегідей:
oo ақпаратты сақтау, іздеу, жинақтау, қарау немесе тыңдау;
oo желідегі ақпарат қауіпсіздігін сақтау;
oo аппаратураның функциональдық сәйкестіктерін қамтамасыз ету.
oo Программалық жабдықтар екі топқа бөлінеді:
oo сервер-программалар;
oo клиент-программалар.
Сервер-программалар - тұтынушылар компьютерлеріне қызмет ететін желі торабында орналасады; клиент-программалар - тұтынушы компьютерлерінде орналасып, сервердің қызметін пайдаланады.
Ақпараттық компонент желідегі компьютерлерде сақталатын түрлі құжаттар арқылы өрнектеледі. Желідегі құжаттар бір-бірімен сілтеме адрестер арқылы беріледі .
Интернеттегі мәліметтерді бейнелеу HTML тілінде жазылады. Бірақ ол программалауға ұқсас болғанмен программалау тілі емес, гипермәтінді белгілеу тілі. Сонымен қатар, ол мәтіндерді Web-беттер түрінде бейнелеуге арналған ережелер жиынын анықтайды.
Web-құжаттарды қарап шығу үшін арнайы браузер-программалар қажет. Қазіргі кезде кеңінен таралған браузерлер қатарына Internet Explorer (Microsoft фирмасының өнімі) және Netscape Navigator (Netscape Communications Corp. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz