Уильям Шекспирдің шығармаларының ерекшелігі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі

Орталық Азия Университеті

Әлем тілдер және халықаралық қатынастар кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Уильям Шекспирдің шығармашылығы»

Мамандығы:6М011900 «Шет тілі: екі шет тілі» мамандығы бойынша дайындалған дипломдық жұмысы

Орындаған: Жүніс Гүлдана Ақбергенқызы

Ғылыми жетекші: филологи ғылымдарының докторы, профессор Ж. Ж. Есеналиева

Алматы, 2019 жыл

Уильям Шекспир шығармашылығы

Жоспар

Кіріспе3

1. Уильям Шекспир ұлы драматург5

1. 1 Өмірбаяны11

1. 2 Кешегі-бүгінгі шынайы Шекспир17

2. Шығармашылық жолы20

2. 1 Шекспирдің мансабы үш кезеңге бөлінеді. 22

2. 2 Гамлет трагедиясы25

2. 3 Ромео мен Джульетта32

2. 4Уильям Шекспирдің шығармаларының ерекшелігі37

Қорытынды47

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі50

Уильям Шекспир шығармашылығы

Кіріспе

Жұмыстың жалпы сиаттамасы

1 Дипломдық жұмысының өзектілігі : XVII ғасырда әлем өнеріне ерекше бір үлес қосқан және жаңашылдық алып келген, драматург саласының абыройын асырып, міртебесін биіктеткендраматург, көркем жазушы Уильям Шекспир. Оның «Ромео мен Джульетта», «Гамлет», «Отелло», «Король Лир», «Макбет» және т. б. шығармалары махаббат, сол заманындағы қиыншылық, билік пен халық арасындағы араздығын, адамгершілік туралы сыр шертеді. Жазушының шығармалары мен өмірі жайында жайында ғылыми мақалалар жазылып, сыни пікірлер айтылады. Диплом барысында Уильям Шекспирдің кім екеніне және шығармаларының көркемдік ерекшеліктері мен шығу тарихын қарастыруды мақсат тұттық. Уильям Шекспирдің бұл шығармаларының идеялық көркемдік ерекшелігін қарастырудың өзіндік маңызы бар. Біріншіден, шығармалары бұрынғы одақ халықтарының сол заманында көрген қиыншылықтарын, ұлттар арсында адамгершілік, шыншылдықты дәріптейді.

Екіншіден, жазушының өзіндік стилі мен поэтикасын, сөз қолданыстарын саралап анықтау арқылы шығармаларының ілем әдебиетіндегі алатын орнын нақтылауға қол жеткізуге болады. Мұның бәрі жинақтала келіп, диплом жұмысының көкей кестілігін айқындайды.

2 Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері: Уильям Шекспирдің «Ромео мен Джульетта», «Гамлет» шығармаларының көркемдік ерекшеліктерін анықтау, жұмыстың басты мақсаты Осы мақсатқа жету үшін мынандай міндеттер атқкарылады:

Шығармадағы жазушы қолданған көркемдік тәсілдерді талдап суреткерлік шеберлігін таныту;
Автордың кейіпкерлер тұлғасын сомдауы мен мінез ашудағы шеберлігін пайымдау;
Осы шығармаларға қойылған спектакльдер мен фильмдерді пайымдау;
Шығармалары туралы жазылған сыни мақалалар мен мен еңбектерге сүйене отырып, өзіндік ой-пікір қалыптастыру;

3 Жұмыстың теориялық және әдістемелік негіздері: Диплом жұмысын жазу барысында Шекспиртанушы ғылымындағы орныққан теориялық тұжырымдар мен қағидалар негізінен басшылыққа алынды. Зерттеудің дерек көзі ретінде Шекспирдің «Макбет», «Ромео мен Джульетта» шығармалары алынды. Бұларға қоса әр жылдарда баспасөз ретінде жарияланған Уильям Шеспир туралы түрлі мақалалар да пайдаланылды.

4 Диплом жұмысының құрылымы. Жалпы жұмыс кіріспеден, екі негізгі бөлім мен қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады

Кірспеде жалпы дипломдық жұмыстың мақсаты өзектілігі туралы жазылған. Ал бірінші бөлімде атақты драматург Уильям Шекспирдің өмірбаяны жайлы айтылады. Екінші бөлімде Уильям Шекспирдің өнер жолы мен шығармашылығы қарастырылған.

Әр ұлттың тарихында өмірімен де, еңбегімен де туған халқының ілтипатына бөленіп, оның сүйіктісіне айналатын ұлдары болады. Осындай азаматтардың қатарына Уильям Шекспирді жатқызуға болады. Ол өз еліне және әлем әдебиеті мен дрматург саласына өшпестей із қалдырды. . Ағылшынның ұлы драматургі және ақыны Уильям Шекспирдің есімі бүкіл адамзат баласына әйгілі. Оның жеке басы, шыққан тегі, өмірі мен тағдыры туралы қаншама айтыс тартыстар әлі күнге толастар емес. Бірақ оның шығармашылығына және Уильям Шекспир деген бірақ адамның еңбегі емес деген пікірлер де бар. Дей тұрғанымен оның талан құдіреті мен ғұламалылығына ешкім де шәк келтірмейді.

Уильям Шекспир ұлы драматург

Уильям Шекспир - әлемдегі ең әйгілі драматургтер ішіндегі бірегейі. Оған дейін де, одан кейін де ғұмыр кешкен бірде-бір драматург дәл Шекспир сияқты төрткіл дүниеге танылып атақ даңқа ие бола алмаған. Оның қылқаламынан туған «Гамлет», «Отелло», «Король Лир», «Макбет» және «Ромео мен Джульетта» сияқты көптеген пьесалар әлемдік классикаға айналды. Өмірден өткеніне төрт жүз жыл өтсе де, оның шығармалары әлі күнге дейін өзектілігін жоймай, әлемнің ең озық театр сахналарынан түскен емес. Жер бетінде Шекспир шығармаларын сахнаға шығаруды, оның пьесаларындағы басты кейіпкерлер бейнесін сомдауды армандамайтын режиссер мен актер мүлде жоқ десек те болады. Комедия, трагедия және тарихи шежіре жазудың майталман шебері Шекспирдің қаламынан 37 пьеса, екі поэма және 154 сонет пен лирикалық өлеңдер туған. Оның ғажайып туындыларының құпиясын ашып, талдау жолында қызмет еткен ғалымдардың да саны шексіз. Жыл сайын драматургтің көптеген кітаптары мыңдаған данамен әлемнің түкпір-түкпірінде басылып, еңбектері туралы небір айтулы басылымдарда зерттеулер мен мақалалары жарық көріп жатса да, оның жеке адамдық тұлғасы, өмірі жұмбақ болып келді. Бізге дейін оның өмірі жайлы бір-екі ғана деректі құжат қана жеткен, басқа ештеңе жоқ. «Біздің Шекспир туралы бар білетініміз - оның Эйвондағы Стратфорд қаласында дүниеге келген, үйленіп, балалы болғаны, сосын Лондонға кетіп, сол жақта актер болып жұмыс істеп, кейіннен пьеса мен поэма жазғаны және өмірінің соңында қайта Стратфордқа оралып, өсиетхат жазып, қайтыс болғаны», - деп жазады 18 ғасырда өмір сүрген бір ағылшындық автор. Расында да ұлы драматургтің өмірі туралы бар мәлімет осы ғана. Ақпарат тапшы болғандықтан, оның өмірі жайында аңыз бен болжам көп. Оның бірде-бір қол жазбасы сақталмаған. Сондықтан оның еңбектерін зерттеушілер арасында «шын мәнінде Шекспир өмірде болған ба, жоқ па?» деген сұрақ төңірегінде көп жылдар бойы таласты пікірлер туды. Оныңбір тобы бұл ғаламат шығармаларды «Шекспир деген лақап атпен бірнеше драматургтер бірігіп жазған десе, екінші тобы сол замандағы басқа атақты драматургтердің еңбегі (бұл тізімде 1 Елизавета патшайымнан басқа, философ Фрэнсис Дрейк те бар) дейді, ал үшіншілері Уильям Шекспирдің өмірде болған адам екеніне еш күмән келтірмейді және оның бұл шығармалардың нағыз авторы екенін дәлелдейді.

Шекспир өзінің өмірінде отыз алты пьеса жазған. Олардың арасында «Гамлет», «Макбет», «Король лир», Юлий Цезарь», «Отелло» сияқты жауһар шығармаларымен бірге 154 ғажайып деп айтуға тұрарлық сонеталары бар. Ол соншалықты дана ғұлама, атағы жер жарған қаламгер бола тұра, біздің тізіміміздің неге бел ортасында орын алған? Өйткені, кейбіреулері қанша ренжісе де, жазушылар мен ақындар, жалпы мәдениет пен өнер адамдары адамзат баласының дамуына әлемдік маштабтағы дінбасыларындай, ғалымдар мен саясаткерлердей ықпал ете алмайды.

Олай болса, соған қарамастан, біздің тізімімізге неге бірінші өнер адамы еніп отыр? Өйткені өнер дегеніміз әрбір адамның жеке рухани байлығын дамытып, кемелдендіреді, яғни қоғамның рухани кескін-келбетінажарландырып, мәдениетін жаңа биікке көтеруге үлкен әсер етеді.

Сондай-ақ биік өнер туындылары философиялық мән-мағына бай болып келеді де, олар өз кезегінде басқа тақырыптар мен құбылыстарды шұғыл және шапшаң игеруге көмектеседі. Бұл, әрине, музыка мен кескіндемеге қарағанда әдеби шығармалар табиғатына тән. Мәселен, «ромео мен Джульетта» Шекспир өзінің кейіпкерлерінің аузымен айтылатын «Кісі өлтірген адамды кешіру де қылмыс» деген сөзі /біреулерге ұнасын, мейлі ұнамасын/ философиялық тұжырымға ғана емес, сонымен бірге саяси-әлеуметтік мәселеге де ықпал етпей ме?

Шекспир - бұл әлемде алып тұлға екені белгілі. Әрине, басқа да көптеген тұлғалар бар. Дегенмен әлем жұртшылығы әбден мойындаған Шекспирдің орны айрықша. Шекспирдің көптеген сөздері мен тіркестері баяғыда-ақ бүкіл жұрт аузында жүретін афоризмге айналып кеткені белгілі. Бұл, сөз жоқ, шекспирдің жұртшылыққа кең танылғанының кездейсоқ емес екендігі көрсетеді. Кездейсоқ тұлға төрт ғасыр бойы адамзат баласының шексіз сүйіспеншілігіне ие бола алмас еді. Оның бүкіл шығармасы уақыттың қатал тезінен баяғыда-ақ өтіп қойған, енді ол шығармалар еш уақытта өлмек емес. Яғни ол шығармаларды енді мәңгіліктің көк төрінен ойып тұрып орын алған деп ұққан жөн.

Шекспир шығармаларын бүкіл әлем мойындап қана қойған жоқ, сонымен бірге ол шығармалар көп-көп елдердің рухани өмірінің басты құндылықтарының біріне айналып кеткен.

Оның шыққан тегі мен аты-жөні жөнінде де көптеген болжамдар мен долбарлар бар. Мәселен, «уильям Шекспир» деген есім Оксфорд графы Эдуард де вердің лақап аты деген қауесет бар.

Шекспиртанумен шұғылданған қаншама ғалымдар архивтерден архив қалдырмай сол құжаттардың бір парағын қағыс қалдырмай адақтап ақтарып шықты. Бірақ көңіл көншітетіндей, қолға дәйек болатындай мардымды ештеңе таба алмауын қалай түсінеміз?

Біз бүгін Фрэнсис Бэкон, Елизаветта первый, Бен Джонсон мен Эдмонд Спенсер туралы Шекспирден гөрі анағұрлым көп білеміз.

Бір қызығы, ұлы драматург Лондонда жиырма жыл тұрса да оның ешкімнің есінде қалмағаны. Өйткені оның осы жиырма жылын дәйектеп беретін бір жапырақ қағаз жоқ.

Одан да сорақысы, Шекспирдің өзінің туған қаласы, Стратфорд қаласының архивтерінен де ол жайында жазылған ештеңе таппайсыз. Оның үстіне оның өз қолымен жазылған бірде бір шығармасы сақталмаған, бәрі көшірме. Шығарманы былай қойғанда оның өз қолымен жазылған ең болмаса бір хаты жоқ. Ал заңды құжаттардың ішінен табылған, соны қолы деп танылған бірер қағаздағы жазу-сызуды қарап отырып оның сауатты болғанына күмән келтіресіз.

Ең алдымен драматургия дегеніміз не екеніне көз жүгіртейік.

Драматургия-қандай да бір халықтың немесе жазушының белгілі дәуір мен кезеңдегі драмалық шығармаларының жиынтығы.

Драматургия шығармалардың алғашқы үлгілері Ежелгі Грекияда діни дәстүрлерден (Дионис құдайға табынудан) басталған. Олардың сюжетінің негізін құдайлар мен мифтік кейіпкерлер құрады. Ежелгі гректер драматургиясы құдайлардың әділеттілігі мен әлемдік тәртіп туралы ой толғады, адамның құқығы мен оны қайғы-қасіретке душар ететін жағдайларға қарсы наразылықты бейнелеп көрсетті, адамдардың кемшіліктері мен кемістіктеріне, олардың бір- бірімен қарым- қатынастарына кұліп, діни табынушылықтарына күмәнмен қарады. Осылайша драматургияның комедия мен трагедия жанрлары туды.

Шекспир адамзаттың төрт ғасыр бойы өмір сүрген өлмейтін еңбектерін өздерінің ең жарқын көрінісі етіп жаратқан. Шекспир кейіпкерлерді ашқан ұлы шебері өмірдің қайғысын көрсетті.
Шекспир керемет уақытта өмір сүрді. Ол Ренессанс деп аталатын адамзат тарихындағы ұлы дәуірдің заманауи жұлдызы болды. Бұл ғасырлар бойы феодалдық жүйе мен буржуазияның құлауы кезінде Еуропадағы әлеуметтік және рухани дамудың ұзақ кезеңі болды. Қалалардың өсуі, ақшалай капиталдың пайда болуы, тауар өндірісінің дамуы, әлемдік нарықтың қалыптасуы, географиялық ашулар - бұл барлық мәңгілік тұжырымдарды жойды. Шіркеудің рухани үстемдігімен аяқталды, жаңа ғылымның бастамасы пайда болды, жаңа көзқарас қалыптасты.
Жаңа дүниетанымның бастамашылары, гуманистер деп аталады, адам өмірін Құдайға деген сеніммен зерттеуге қарсы.
Қайта өрлеу XIII-XIV ғғ. Таңғажайып оқиғадан бұрын адам табиғатына, еркін ойға деген сау көзқарасқа негізделген рухани мәдениет ұмытып кетті. Рим қираған жерлерінің қазбалары ерекше сұлулық мүсіндерін тапты. Ежелгі табынушылық болды. Олар онда еркін адамзаттың прототипін көрді.
Шекспир бұл күрделі процестің барлық жағынан шайқасты. Біздің шығармаларымызда адамдар бұрынғыдай өмір сүруге бейім, алайда ескірген моральды байлап тастаған адамдар, сондай-ақ адамның еркіндігі басқа адамдардың бақытсыздықтарына өздерінің әл-ауқатын құруға құқық бермейді деп түсінген адамдар пайда болады.
Шекспирдің пьесаларының кейіпкерлері - осындай қоймадағы адамдар. Олар үлкен құмарлықты, қуатты ерік-жігермен, зор қалауымен ерекшеленеді. Олардың барлығы - керемет табиғат. Әрқайсысының сипаты керемет айқындық пен толықтығы бар. Әр адам өз өмірін осы жолмен таңдап, өзінің тағдырын анықтайды.
Алайда, Шекспирдің мінсіз кейіпкерлері жоқ. Ол адам табиғатының күрделілігін жаратқан суреттерді көрді және бейнеледі. Басқа адамдар сияқты, адамға ештеңе жат емес, оның ішінде әлсіздік, алдау, қателік және тіпті қылмыс. Шекспир адамдарға қарама-қайшылықтарды көруге керемет сый болды. Бұл оған драматург жасады. Дегенмен, ол өзінің кейіпкерлерінің мінез-құлқын мінсіз мораль тұрғысынан қараудан алыс еді. Шекспир зұлымдық пен жақсылықты жақсы бейнеледі, бірақ ол шеберлігіне кірді.

Шекспирдің пьесаларын оқығанда, біз кейде кейіпкерлердің мораль тақырыбына қалай әсер ететінін, әртүрлі құбылыстарды, ең алдымен, бір-бірінің мінез-құлқына баға беруді жиі кездестіреміз.
Шекспирдің ойы оның пьесаларының бейнелері мен жағдайында ерітілген және ол жасаған суреттер мен мән-жайларды шындық ретінде бай және күрделі етіп көрсету үшін толығымен және жан-жақты басқарған. Сол себепті, Шекспирдің пьесаларын түсіндіру ұсынылғанда, олар әртүрлі адамдардың шындық туралы пікірлері сияқты түрлі, кейде қайшы.
Уақыт өтіп, Шекспирдің шығармалары ғана емес өліп қана қоймай, адамзаттың мәдени күнделікті өміріне көбірек кірді. Ол қайтыс болғаннан кейін жүз жыл өткен соң, ол классика деп танылып, әлемдегі ең ұлы жазушылар қатарына көтерілді.

Шекспирдің маңызы артып келе жатқандықтан, әрбір ұрпақ өзінің туындыларын жаңа жолмен түсіндіріп, оларды жаңа жолмен түсіндірді. Оның пьесаларында Шекспир қойған терең ойлар, оның көркемдік дағдылары барған сайын айқын болды.

Шекспир адамзаттың төрт ғасыр бойы өмір сүрген өлмейтін еңбектерін өздерінің ең жарқын көрінісі етіп жаратқан. Шекспир кейіпкерлерді ашқан ұлы шебері өмірдің қайғысын көрсетті.

Шекспир керемет уақытта өмір сүрді. Ол Ренессанс деп аталатын адамзат тарихындағы ұлы дәуірдің заманауи жұлдызы болды. Бұл ғасырлар бойы феодалдық жүйе мен буржуазияның құлауы кезінде Еуропадағы әлеуметтік және рухани дамудың ұзақ кезеңі болды. Қалалардың өсуі, ақшалай капиталдың пайда болуы, тауар өндірісінің дамуы, әлемдік нарықтың қалыптасуы, географиялық ашулар - бұл барлық мәңгілік тұжырымдарды жойды. Шіркеудің рухани үстемдігімен аяқталды, жаңа ғылымның бастамасы пайда болды, жаңа көзқарас қалыптасты.

Жаңа дүниетанымның бастамашылары, гуманистер деп аталады, адам өмірін Құдайға деген сеніммен зерттеуге қарсы.

Қайта өрлеу XIII-XIV ғғ. Таңғажайып оқиғадан бұрын адам табиғатына, еркін ойға деген сау көзқарасқа негізделген рухани мәдениет ұмытып кетті. Рим қираған жерлерінің қазбалары ерекше сұлулық мүсіндерін тапты. Ежелгі табынушылық болды. Олар онда еркін адамзаттың прототипін көрді.

Шекспир бұл күрделі процестің барлық жағынан шайқасты. Біздің шығармаларымызда адамдар бұрынғыдай өмір сүруге бейім, алайда ескірген моральды байлап тастаған адамдар, сондай-ақ адамның еркіндігі басқа адамдардың бақытсыздықтарына өздерінің әл-ауқатын құруға құқық бермейді деп түсінген адамдар пайда болады.

Шекспирдің пьесаларының кейіпкерлері - осындай қоймадағы адамдар. Олар үлкен құмарлықты, қуатты ерік-жігермен, зор қалауымен ерекшеленеді. Олардың барлығы - керемет табиғат. Әрқайсысының сипаты керемет айқындық пен толықтығы бар. Әр адам өз өмірін осы жолмен таңдап, өзінің тағдырын анықтайды.

Алайда, Шекспирдің мінсіз кейіпкерлері жоқ. Ол адам табиғатының күрделілігін жаратқан суреттерді көрді және бейнеледі. Басқа адамдар сияқты, адамға ештеңе жат емес, оның ішінде әлсіздік, алдау, қателік және тіпті қылмыс. Шекспир адамдарға қарама-қайшылықтарды көруге керемет сый болды. Бұл оған драматург жасады. Дегенмен, ол өзінің кейіпкерлерінің мінез-құлқын мінсіз мораль тұрғысынан қараудан алыс еді. Шекспир зұлымдық пен жақсылықты жақсы бейнеледі, бірақ ол шеберлігіне кірді.

Шекспирдің пьесаларын оқығанда, біз кейде кейіпкерлердің мораль тақырыбына қалай әсер ететінін, әртүрлі құбылыстарды, ең алдымен, бір-бірінің мінез-құлқына баға беруді жиі кездестіреміз.

Шекспирдің ойы оның пьесаларының бейнелері мен жағдайында ерітілген және ол жасаған суреттер мен мән-жайларды шындық ретінде бай және күрделі етіп көрсету үшін толығымен және жан-жақты басқарған. Сол себепті, Шекспирдің пьесаларын түсіндіру ұсынылғанда, олар әртүрлі адамдардың шындық туралы пікірлері сияқты түрлі, кейде қайшы.

Уақыт өтіп, Шекспирдің шығармалары ғана емес өліп қана қоймай, адамзаттың мәдени күнделікті өміріне көбірек кірді. Ол қайтыс болғаннан кейін жүз жыл өткен соң, ол классика деп танылып, әлемдегі ең ұлы жазушылар қатарына көтерілді.

Шекспирдің маңызы артып келе жатқандықтан, әрбір ұрпақ өзінің туындыларын жаңа жолмен түсіндіріп, оларды жаңа жолмен түсіндірді. Оның пьесаларында Шекспир қойған терең ойлар, оның көркемдік дағдылары барған сайын айқын болды