ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1. ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
1.1. Информатика ғылым және орта мектептегі оқу пәні ретінде.
1.2. Информатиканы окыту әдістемесі педагогикалық ғылым ретінде.
1.3. Информатика пәнін орта мектепке енгізу кезеңдері.
1.4. Информатиканы оқыту әдістемелік жүйесі.
1.5. Информатика негіздерін оқытуға қажетті құжаттар.
1.6. Информатика пәнін оқытуда оқытушының рөлі.
1.7. Информатика пәнін оқытуды ұйымдастыру.
1.8. Информатиканы пәнін оқыту формалары мен әдістері.
1.9. Информатика пәні бойынша үй жұмысын ұйымдастыру әдістемесі.
1.10. Информатика пәні бойынша білімді тексеру.
1.11. Информатика пәнін оқыту құралдары.
2. ИНФОРМАТИКА ОҚЫТУ ПРОЦЕСІНДЕ ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ЕҢГІЗУ ӘДІСТЕМЕСІ.
2.1. Ойын технологияларын еңгізу әдістемесі.
2.2. Ойын технологиясын қолдану арқылы оқушылардың информатика пәніне қызығушылығын арттырудың теориялық негіздері.
2.3. Ойын технологиясын қолдану арқылы оқушылардың информатика сабағына деген қызығушылығын арттыру жолдары.
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
КІРІСПЕ
Болашақта өркениетті дамыған елдердің қатарына ену үшін заман талабына сай білім қажет. Қазақстанды дамыған 50 елдің қатарына жеткізетін, терезесін тең ететін - білім.
(Қазақстан Республикасы Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың халыққа жолдауынан).
Бүгінгі таңда елімізде жүріп жатқан әлеуметтік - экономикалық өзгерістер жалпыға бірдей білім орталарында әлемдік өркениеттің барлық талаптарына сай келетін, парасатты, тәрбиелі жастарды тәрбиелеп дайындауды талап етуде. Бұл еліміздің келешек дамуымен, әлемнің алдыңғы қатарлы елдер қатарына қосылуымен, қазіргі жас ұрпақты білім дәрежесі мен, шығармашыл ойлай алу қабілеттерімен сабақтаса орайласады. Осыған орай білім беру салалаларын да оқыту мен тәрбиелеудің жаңа технологияларын қолдану жұмыстары жедел қарқынмен жүруде.
Жалпы білім беретін орта мектептерде информатика пәнін ойын технологиясы арқылы оқытып, оқушылардың шығармашыл ойлауын, қызығушылығын арттыру - бүгінгі өмір талабына сай азаматты тәрбиелеудің негізгі жолдарының бірі. Себебі оқыту процесінде ойын технологиясы арқылы оқушылардың сабаққа деген ынтасы, қызығушылығын арттырады, сол арқылы шәкірттердің ана тілінің терең қатпарларын игеруіне, асыл маржандарын түсінуіне жағдай жасайды.
Жоғарыдағы елбасымыздың айтқан сөзіне қарасақ, жаңа ХХІ ғасыр заман ағымына қарай ізденудің бірден бір жолы. Мектеп қабырғасындағы оқушының шығармашылық қабілетін дамытуға мән берілуі тиіс. Өткенге қарап басымызды иеміз, ертеңге қарап білек сыбанамыз демекші, бүгінгі бала, ертеңгі азамат.
Оқушылардың сабақтағы белсенділігі олардың сабаққа қызығушылықтарының артуымен тығыз байланысты. Әсіресе, ойын оқушыларының лидерлік қабілеттерін жетілдіріп, өз пікірін дәлелдеуге, сыныптастарымен еркін пікірлесуге ықпал етеді. Ойын технологиясын қолдану арқылы оқушыларды тілдік материалдарға қызықтырумен қатар тіл білімінен алған білімдерін бекіту, тереңдету үшін тиімді.
Қызығу оқу - тәрбие жұмысында өте керекті шарттар болып табылады. Оның балалардың жақсы оқуына, оқығанын жақсылап ұғып алуына, олардың бойынан адамгершілік қасиеттерді енгізуге ықпалы зор.
Мұғалімдердің педагогикалық дағдыларының негізгі критерийлерінің бірі студенттің өзін-өзі тану ойындарын құру болып табылады, екіншіден, оқушыларды ойлауды тереңдетуге және тереңдетуге, сондай-ақ ғылыми зерттеулерді іздейді. Сондықтан мен мұғалімнің ең маңызды міндеті - рухани бай және әртүрлі таланттарды дамыту туралы сөйлескісі келеді.. [№3, 9 б]
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында: Білім беру жүйесінің басты міндеті- ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау; оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу - деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттерін көздейді деп жазылған.
Елдің жас ұрпағының заманауи білім беруі әрбір мұғалімге шығармашылық көзқарас қажет, ұлы ізденіс. Бүгінгі күннің басты проблемаларының бірі - студенттің жеке тұлғаны дамыту, оның рухани әлемі, оның таланттары мен оның ынта-жігері. Себебі, студент өз бетінше жұмыс істеуді, осы білімді практикада және өмірде қолдануды үйренбеген. Ол үшін мұғалімнің әрбір сабағы студенттің өзін-өзі бағалауы мен шығармашылық әлеуетін арттыру үшін әртүрлі және әртүрлі болуы керек.
Сабақтың мазмұнын жоғарылатудың теориялық және практикалық құндылығы арта түскен кезде, оқушыларды оқыту және тәрбиелеу өте тиімді болады. Мұғалімнің әрбір сабағы студенттің эмоцияларына және мотивациясына әсер етуі керек. Мұны істеу үшін сабақ жоғары деңгейде болуы керек, мұғалімдерді оқыту және зерттеу әдістері. Оқушылардың оқудың негіздерін үйренудің түрлі жолдары бар. Тақырып таңдау мұғалімнің біліктілігіне байланысты.
Студенттің пән бойынша қызығушылығы жаңа сабақтардың көмегімен мұғалімнің жұмысын ұйымдастыру, студенттерді зерттеуге тарту, студенттерге тапсырмалар қою, эксперименталдық мәселелерді шешу, когнитивті ойындар ұйымдастыру болып табылады.
Осыған байланысты іс-тәжірибемде мынадай қағидаларға сүйенемін:
оқушыларға сапалы білім бере отырып, өз бетінше жұмыс істеуге үйрету;
оқушылармен жекелей, жұптық, топтық жұмыстар жүргізу;
оқушының компютерлік сауаттылығын жетілдіру;
оқушылардың шығармашылық ой-өрісін дамыту.
Осылайша, компьютерлік ғылымды оқытуда қазіргі заманғы технологияларды пайдалану, ойын технологиясын пайдалану және студент пен мұғалім арасындағы жақсы қарым-қатынас. Оқыту технологиясын оқушыларды тәрбиелеу және тақырыпқа деген қызығушылығын арттыру үшін информатиканы оқытуға қалай қолдануға болады.. [№6, 3 б]
Информатиканы оқытудың негізгі мақсаты - студенттердің шығармашылық әлеуетін дамыту, зерттеу дағдыларын қалыптастыру және оларды қоғамдағы белсенді, жан-жақты және ақпараттық жұмысқа дайындау.
Зерттеу объектісі: Информатика оқыту процесінде ойын технологияларын еңгізу әдістемесі.
Зерттеу пәні: Информатика пәнінде ойын технологиясын қолдану арқылы оқушылардың оқуға деген танымдық белсенділігі мен қызығушылығын арттыру.
Зерттеу мақсаты: Информатика пәнінде ойын технологиясын қолдану арқылы оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру жолдарын анықтау.
Зерттеудің ғылыми болжамы: Егер информатика пәнінде ойын технологиясы тиімді қолданылса, онда оқушылардың оқуға деген танымдық белсенділігі мен қызығушылығы артады.
Зерттеудің мақсатымен ғылыми болжамына сүйене отырып, біз мынадай міндеттерді шешуді көздедік:
Ойын технологиясын қолдану арқылы оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру жайлы материалдар жинақтау, талдау, жүйелеу;
Тақырыпқа қажетті әдіс - тәсілдерді анықтау;
Анықтауыш эксперименттің материалдарын дайындау, жүргізу, салыстыру;
Зерттеу әдістері: Ғылыми зерттеу әдебиеттерін талдау, бақылау, әңгіме, эксперимент, зерттеу материалдарын өңдеу.
Зерттеудің негізгі кезеңдері:
Дипломдық жоба тақырыбы бекітілді, жұмыстың теориялық бөлімі бойынша философиялық, психологиялық, ғылыми педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерге талдау жасалынды, зерттеу әдістемесі таңдалып алынды. Информатика пәні ойын технологиясы негізінде оқытылып, алдыңғы кезеңде айқындалған әдістеме іске асырылды. Информатика сабағында ойын технологиясын қолданудың тәжірибе материалдары жинақталып, жүйеленіп, нәтижелері қорытындыланды.
1. ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ.
1.1. ИНФОРМАТИКА ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ОРТА МЕКТЕПТЕГІ ОҚУ ПӘНІ РЕТІНДЕ.
Компьютерлік ғылымның пайда болуы мен қалыптасуы өткен ғасырдың екінші жартысында басталады. Информатика саласындағы зерттеу саласы ақпараттың құрылымы мен жалпы сипаттамаларына, сондай-ақ адам өмірінің түрлі салаларында ақпаратты іздеу, жинау, сақтау, түрлендіру, жеткізу және пайдалану мәселелеріне қатысты мәселелерді қамтиды.
Автоматтандырусыз және байланыс жүйелерінсіз үлкен көлемдегі ақпараттар мен ағындарды өңдеу мүмкін емес, сондықтан электрондық компьютерлер мен заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологиялар информатиканың іргелі негізі және материалдық негізі болып табылады.
Ақпарат ресурс - бұл материалдың немесе заттың энергетикалық, құрылымдық немесе басқа да сипаттамаларын қамтитын білім базасы болатын ресурстың ерекше түрі екенін есте ұстаған жөн. Ресурстармен байланысы бар ресурстардан айырмашылығы, ақпараттық ресурстар азайып, материалдық ресурстарға қарағанда жаңару немесе қалпына келтірудің әртүрлі жолдары бар. Бүкіл қоршаған ортаны заттар мен энергиямен қатар, ақпарат - сарқылмайтын білімнің негізгі көзі.
Ақпарат жөнінде заманауи ғылыми көзқарасты дәлме - дәл тұжырымдаған кибернетика атасы Норберт Винер болды. Оның пікірінше: ... ақпарат - біздің және сезіміміздің сыртқы ортага бейімделу үрдісінде одан қабылданган магынаны белгілеу.
Кибернетиканың пайда болуы 1948 жылы осы ғалымның: Кибернетика немесе жануарлар мен машинадағы байланыс пен басқару кітабының шығуымен байланыстырылады. Аталған кітапта басқарылатын жүйелерге ортақ теориясын жасаудың жолдары, басқару және байланыс проблемаларын қарастыру әдістері негізделген болатын.
Кибернетикадағы ақпарат - деп қандай-да бір жүйенің қоршаған ортадан қабылдайтын (X кіру ақпараты), қоршаған ортаға беретін (Ү шығу ақпараты), сонымен қатар өзінде сақтайтын (Z ішкі жүйелік ақпарат) кез келген сигналдардың, әсерлердің немесе маглұматтардың жиынтығы карастырылады. (1-сурет)
Жүйе Z
Орта
Х У
(1-сурет)
Кибернетика термині пайда болғаннан кейін дүниежүзілік ғылымда ағылшын сөзі Computer Science (компьютер ғылымы) қолданысқа енгені белгілі. Бұл термин Америка, Канада және тағы басқа латын-америкалық континеті елдерінде, компьютерлер мен телекоммуникациялық жүйелер көмегімен ақпаратты өңдеу, сақтау және жеткізу үрдістерін зерттейтін ғылыми және оқу пәнін атау үшін кең тараған.
Кейінірек XX ғасырдың 60 - шы жылдарының соңы мен 70 - ші жылдарының басында француз ғалымдары, француздың informatione (ақпарат) және avtomatique (автоматика) сөздерінің туындысы болып табылатын - informatique (информатика) терминін енгізді. Жаңа термин Кеңестер Одағы (кейіннен Ресей мен ТМД елдерінде) мен Батыс Еуропада кеңінен тарады. Үлкен Кеңес Энциклопедиясында информатика ғылыми ақпараттың жалпы қасиеттерін, құрылымын, оны құру, түрлендіру, тасымалдау және адамзат іс-әрекетінің әртүрлі саласында қолдану заңдылықтарын зерттейтін пән деп қарастырылды. [2]
Орыс тілінде Информатика терминінің қолданылуы (шамамен 1960 - шы жж. ортасынан бастап) ғылыми - техникалық ақпаратпен, кітапханатану және құжаттаматанумен байланысты болды.
Информатиканың осы анықтамасын түсіндіре келе, А.П. Ершов тағы да. Ғылымдардың салыстырмалы түрде жаратылыстану (табиғи) және қоғамдык болып бөлінуін түсіне келе, біз сонда да, түсінудің туынды принциптеріне және оның атрибуттарына, жасанды, биологиялық және қоғамдық жүйелерде ақпараты өңдеу заңдылықтарының бірлігі (жалғыздығы) туралы көріністерге сәйкес, информатиканы жаратылыстану ғылымдары пәніне жаткызамыз. Информатиканы іргелі ғылымдар қатарына жатқызғандықтан, ақпарат тусінігі оны өңдеу үрдістері жалпы ғылыми мағынаға ие болады - деп атап өтті.
Ақпараттық модель қоршаған ортаны фрагмент (фрагменттелген) фрагментке (әлемге) арнап құрған кезде информатика жеке ғылым ретінде құқылы болады. Информатика пәні оның кибернетика сияқты кең ауқымына негізделеді және объект табиғаттың жалпы заңдылықтары, қоғамдағы кез-келген ақпараттық процестер негізінде қалыптасады. Демек, ақпараттық процестер мен технологиялардың көптеген түрлерінің ортақ ерекшеліктері мен үлгілері информатика пәні болып табылады.
Информатика пәні оның қосымшаларының алуан түрлерімен анықталады. Адам қызметінің әртүрлі түрлерінде қолданыстағы ақпараттық технологиялар (өндірістік процесті басқару, дизайн жүйелері, қаржы операциялары және т.б.) арасындағы айырмашылықтар бар және көптеген айырмашылықтар бар. Әлеуметтік басқаруды ақпараттық процестер мен ақпараттық-коммуникациялық технологиялар арқылы жетілдіруге бағытталған.
Әлеуметтік басқаруда қамтылған ақпараттың ең жоғары нысаны - білім беру. Педагогика және жасанды интеллект саласындағы зерттеулерде кеңінен қолданылатын бұл пән де маңызды философиялық санат болып табылады. Философиялық тұрғыдан таным - басқарудың функционалдық аспектілерінің бірі. Бұл тәсіл когнитивті процестердің генезисін, оның іргетасын және болашағын жүйелі түрде түсінуге мүмкіндік береді.
Информатика адамзатқа компьютер арқылы ғана жетеді. Компьютер автоматты түрде ақпаратты өңдеуді орындайды. Сондықтан компьютерлік бағдарламалық қамтамасыз ету компьютерлік ғылымның негізі болып табылады және есептеу технологиясының барлық түрлері ақпараттық қауіпсіздіктің негізі болып табылады.
Адам қызметінің барлық аспектілері туралы кеңінен хабардар болған жағдайда информатика пәні кез-келген ғылыммен байланысты болуы мүмкін. Философия саласында жүйе әлемнің, филология мен лингвистика (бағдарламалау жүйесі, мәтін редакторы, мәтіндерді тану жүйесі, компьютерлік аударма құралдары, жасанды интеллект жүйесі), математика, физика, экономика (компьютерлік модельдеу), графикалық және графикалық графикалық редакторлар, дизайн, мультимедиялық жүйелер) және т.б.
Информатиканың фундаментальды негізі мына бөліктерден тұрады: теориялык информатика, акпараттандыру құралдары, ақпараттық технологиялар, әлеуметтік информатика.
Теориялық информатика - информатиканың философиялық негізі, математикалық және ақпараттық модельдер мен алгоритмдер, сондай-ақ ақпараттық жүйелер мен технологиялардың жобалау және құру әдістерін қарастырады.
Ақпараттандыру құралдары бағдарламалық, техникалық болып бөлінеді. Багдарламалық жүйелік бағдарламалық құралдар (операциялық жүйе, бағдарламалау жүйесі мен тілдері), әмбебаб, мамандыққа бағытгалған кұралдар, техникалыққа - ДК, жұмыс станциялары, ақпаратты енгізу-шығару құралдары, ЭЕМ - нің желілері, компьютерлік (КТ) және телекоммуникациялық технологиялар (ТК) жүйелері жатады.
Орта мектептің мәселелерін қамтитын информатика бөлігін мектеп информатикасы деп атайды.
Кеңестік дәуір кезіндегі әдебиетке бұл термин алғаш рет 1979 жылы А.П. Ершовтың жетекшілігімен жарық көрген: Мектеп информатикасы - тұжырымдамалары, жағдайы және болашағы атты іргелі еңбегі аркылы енгізілді.
Мектеп информатикасы компьютерлік білім беру саласы ретінде анықталды, ол компьютерлердің мектептік оқу бағдарламаларында пайдаланылуын зерттеп, бағдарламалық, техникалық, білім беру және ұйымдастырушылық қолдауды қамтамасыз етеді. Заманауи информатика курсы педагогика әлемінде бұрын-соңды болмаған тақырып.
1.2. ИНФОРМАТИКАНЫ ОКЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМ РЕТІНДЕ.
Жалпы білім беретін орта мектепте Информатика жәпе есептеуіш техника негіздері курсының енгізілуімен қатар педагогика гылымының жаңа саласы - информатиканы оқыту әдістемесі (ИОӘ) қалыптаса бастады. Информатиканы оқыту әдістемесі пәнін зерттейтін нысаны информатиканы оқыту болып тобылады.
Ғылыми мамандықтардың ресми жіктелуі бойынша, коғам талабына сәйкес, қазіргі даму кезіндегі информатиканы оқу заңдылықтарын зерттейтін, педагогиканың бұл белімі Информатиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі деген жаңа атауға ие болды. Әйтсе де калыптасқан, Информатиканы оқыту әдістемесі атауы окулыктарда, нормативті құжаттарда әлі де коланылылуда.
Информатиканы оқыту әдістемесі жас ғылым болғанымен негізсіз қалыптаспаған. Жеке ғылыми пән бола тұра, қалыптасуы кезеңінде басқа ғылымдардан білім жинақтап, өз дамуында осы білімдерден алынған нәтижелерге сүйенеді. Ол ғылымдар - философия, педагогика, психология, жас ерекшелік физиологиясы информатика, сондай-ак орта мектептің басқа да жалпы білім беру пәндерінің жалпыланған практикалық тәжірибесін атауға болады. [2].
Н.В.Софронова [44,16-6.] айткандай, Информатиканы казіргі деңгейде оқыту ғылыми білімнің алуан түрлі салаларының мәліметтеріне сүиенеді:
биологияға (өздігінен басқарылатын биологиялық жүйелер, мысалы, адам немесе басқа да тірі организм),
тарих пен қоғамтануға (қоғамдық әлеуметтік жүйелер),
орыс тіліне (грамматика, синтаксис, семантика және т.б.),
логикага (ойлау қабілеті, формалды амалдар, ақикат, жалған),
математикаға (сандар, айнымалылар, функциялар, жиындар, белгілер, әрекеттер),
психологияға (түйсікпен сезіну, ойлау қарым - қатынас).
Ашық айтуға болады, адам қызметінің барлық салалары жаһандық деңгейде, ал информатиканың барлық салаларында информатика әдістемесі кез-келген ғылыммен байланысты.
А.М. Пискунов, Н.В. Кузьмина, В.А. Сластеиипа, Н.Ф. Талызина және баска да дидактиктер мен психологтардың жұмыстарында мұғалімдерді дайындап жетілдірудің негіздері көрсетілген. Бұдан информатика пәнінің мұғалімдерін әдістемелік дайындау мазмұны мен кұрылысын жетілдірудің негізгі бағыттарын тұжырымдап шығаруға болады:
әдістемелік, дайьшдықты күшейту бағытында информатика мұғалімін кәсіпті дайындау;
мектепте информатиканы оқытудың әдістемелік жүйесін дамытуда қазіргі заман талаптарына сай келетін әдістемелік дайындау бағдарламаларын кұру;
информатиканы окыту әдістемесінде жеке тақырыптарының мазмүнын, әдістемелік окыту жүйесінің элементтерімен толықтыру және дамыту.
Информатика мугалімінің кәсіптік дайындалуының үлгісі негізгі үш бөлімнен қүрылады. Олар:
1. Мұғалімдердің психологиялык-педагогикалық және әдістемелік дайындыгын арттыру.
2. Жаңа акпаратгык технололиялармен жұмыс жасауда іскерлігін, бейімділігін, шеберлігін арттыру.
3. Информатика және есептеуіш техника саласында базалык білімін және ғылыми дайындыгын арттыру.
Окытудың жалпы мақсаттарына сәйкес информатиканы оқыту әдістемесі пәні өзінің алдына мына негізгі міндеттерді қояды [26]:
информатиканы окудың нақты мақсаттарын, оның орта мектептегі оку жоспарында жалпы білім беру пәні ретінде алатын орнын анықтау;
практик - мұғалімге қойылған мақсаттарға жетуге бағытталған оқытудың ең тиімді ұйымдастыру формаларын және ұтымды әдістерді ұсыну;
информатика және есептеуіш техниканы окытудың барлық кұралдарын (оку құралдары, бағдарламалык құралдар, мультимедиалық құралдар, компьютерлер, интерактивті тақталар, т.с.с) карастыру;
мұғалімнің практикалык жүмысына оларды колдануға нүсқаулар беру;
ИОӘ пөнінің мазмұны екі негізгі бөлімді қамтиды:
Жалпы әдістемелік бөлім - онда информатиканы окыту әдістемесшщ жалпы теориялық негіздері, бағдарламалык және аппараттық жасақтамалар қарастырылады;
Жеке (нақты) әдістемелік бөлімінде - мектептегі информатика курсының пропедевтикалық, негізгі жөне багдарлы оқу кезеңдеріндегі басты тақырыптарды оқыту әдістемесі қарастырылады.
Мұнда коғамның алға қойған мақсатына байланысты информатиканы оқытудың заңдылықтары анықталып, информатика дамуының нақты кезеңіне сай зерттеледі.
Оқу үрдісінде оқушыларды оқыту нөтижелерінің тиімділігі көбінесе мұгалімдердің кәсіптік дайындыгына, педагогикалық шеберлігіне баиланысты. Пәнді меңгеру нәтажесінде болашақ информатика пәні мұғалімі білім беруді ақпараттандыру жұмысына толық дайындалып шығуы тиіс.
Қазіргі таңда информатика оқыту әдістемесі қарқынды даму үстінде, оның даму мәселері теориясы жағынан зерттелу үстінде.
1.3. ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОРТА МЕКТЕПКЕ ЕНГІЗУ КЕЗЕҢДЕРІ.
Информатика оқу пәні ретінде барлық типтегі мектептерге 1985 жылдың 1 кыркүйегінде еңгізілді. Жана оқу пәні Информатика есептеуіш техника негіздері (ИЕТН) деп аталды. Ол кезде жалпы білім беретін мектепте 10 сынып және 11 сыныпта оқытылды. Мектеп информатикасының дамуында, оқыту парадигмаларының ауысуы және оған сәйкес информатиканы оқыту әдістемелік жүйенің өзгеруі бойынша бірнеше (әдетте үш) кезеңді ерекшелеуге болады.
Бірініиі кезеңде (1950 жж. ортасынан 1985 ж. дейін) өндірістік окыту шеңберінде орта мектепте кибернетиканы және информатиканы окыту курсының екі - жалпы білімділік және қолданбалы бағыттары пайда болды.
Жалпы білімділік бағытында окыту - ақпараттық процестерді, табиғаты әртүрлі жүйелердің құрылысы мен басқарылу принциптері, ақпаратты өңдеуді автоматтандыру мәселелеріне арналды (9-10 сыныптар үшін B.C. Ледневтің, А.А. Кузнецовтың: Основы кибернетики факультативті курстары). Қолданбалы бағыты бойынша - жоғарғы сынып окушыларын есептеуіш техника саласында кәсіби дайындау шеңберінде, ЭЕМ кұрылымы және бағдарламалауға негізделген курс (В.М. Монахов, С.И. Шварцбурд және және б.) оқытылды.
Екініиі кезеңде (1985ж. - 1980 жж. аяғы) мектептің оқу жоспарларынша Информатика және есептеуіш техника негіздері міндетті курсын енгізумен (1985 ж.) сипатталады. Курсты оқыту үшін А.П. Ершов және В.М. Монаховтың жетекшілігімен авторлар ұжымы құрастырған бірінші оқулығы қолданынысқа енді (1-кесте).
Үшінші кезеңде (80-жж. аяғы 90-жж. басы) өртүрлі авторлар ұжымы (В.А. Каймин, А.Г. Кушниренко, А.Г. Гейн) кұрастырған үш окулыктың қолдануымен байланысты. Мектептерде 80-жылдардың аягында информатика бойынша ЭЕМ - ді қолдануға бағытталған оқулыктардың және оқу бағдарламаларының қажеттілігі өсті. Кеңес одағының мектепті компыотерлендіру мәселесіне көңіл аударғанына Информатика и образование (ИНФО) деп аталатын жаңа ғылыми - әдістемелік журнал баспасының пайда болуы куә болады, бұл журналдың бірінші саны 1986 - 1987 оқу жылында шықты. Ал Қазақстанда 1992 жылы Қазакстан Білім министірлігінің ғылыми - әдістемелік педагогтік Қазақстан мектебі журналының Информатика, Физика, Математика атты қосымшасы жарық көре бастады [2,24 б.]. [2]
Шын мәнісінде мектеп информатикасының тарихында жаңа кезең 1993 жылдан басталады. Сол жылы Ресей федерациясында базистік оқу жоспары кабылданды. Онда информатиканы оқытуды 7-сыныптан бастап оқьпу ұсынылды және пәннің атауы ИЕТН - нен Информатика - ға ауысты.
Қазақстан Республикасында жалпы білім беретін мектептерде оқытылатын барлық оқу пәндері бойынша алғашқы білім стандарты мен базистік оқу жоспары (БОЖ) 1998 жылы жасалған болатын. Кейін 2002 жылы қайтадан Мемлекеттік білім беру стандарты жасалынды. Алдағы уақытта Қазақстан мектептерінің 12 жылдық оқытуға көшуіне байланысты информатика аумағында мектепте білім берудің орны және кұрылымы мәселесі дами бастады.
1 - кесте. Информатика пәнінің даму кезеңдері.
1960 - 1970 жж .
Информатика кәсіптік дайындыққа дейінгі арнаулы оқу
орындарында оқытылды.
1970 - нің аяғы 1980 - нің басы.
информатиканы мектеп оқу үрдісіне енгізу бойынша жасалған жеке эксперименттер (Мәскеу, Санкт Петербург, Новосибирск, Прибалтика) жүргізілді.
1984 ж.
Мектептік білім беру реформасы атты Кеңес Одағының Коммунисттік партиясы Орталық Комитетінің пленумы болды. Информатиканы мектепте міндетті түрде оқыту мәселесі қойылды
1985ж. қыркүйек
Информатика мектептің оқу үрдісіне енгізілді. Осы кезеңде Бағдарламалау - екінші сауаттылық атты ұран жарияланды.
1992 ж.
Әр оқушыға - компьютерлік сауаттылық! мақсаты қойылды.
1996 ж. шілде
Ресей ЮНЕСКО конгресінде Білім беру және технологиялар саласындағы саясат атты баяндама жасады.
1996 - 2000 жж.
Информатика пәндік саласын технологияландыру.
2001 - жылдан бастап қазіргі уақыт.
12 жылдық бшім беру кезеңіне көшу басталды. Информатиканың оқытудың 3 кезеңі үсынылды:
1) Пропедевтикалық;
2) Базалық;
3) Кәсіптікке дейінгі (сараланған)
1.4. ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖҮЙЕСІ.
Педагогикалық білім жүйесіндегі информатика курсын оқытудың әдістемелік жүйесі бес түрлі өзара иерархиалық түрде байланыскан компоненттерден түрады. Олар: пәнді оқыту мақсаты, мазмұны, әдістері, түрлері мен құралдары (2-сурет).
Мақсат
Мазмұны
Оқыту құралдары
Әдістері
Ұйымдастыру түрлері
2 - сурет. Оқыту жүйесі компонененттерінің өзара байланысы.
Оқытудың әдістемелік жүйесі дегеніміз - оқушыны оқытудың тиімділігін арттыруга бағытталған, оқу процесінің өзара байланысқан және бір-біріне себепші болатын оқыту түрлерінің, формаларының және жоспарлау мен өткізу құралдарының, бақылау мен сараптаудың, түзетулерінің реттелген жиынтығы [23, 322-6.].
Информатканы окыту әдістемелік жүйесі - окыту тәсілдерін алгоритмдеу, жүйелеу, мақсатты анық тұжырымдау негізінде мұғалім мен оқушылардың өзара әр алуан әрекеттестіктерін камтиды. Сондықтан жүйеде үйретуші (мұғалім) -- сабақтардың жетекшісі, ал, үйренуші (окушы) -- оқу объектісі болып табылады (3-сурет). Информатиканы қазіргі оқыту әдістемелік жүйесінің өзіндік сипаттамалары [3]:
оқу процесін ғылыми негізде жоспарлау;
теория мен практикалық дайындықтың бірлігі;
оқу материалы, оқытудың жоғарғы деңгейдегі қиындығы мен оны жеделдете оқытылуы;
оқушылардың белсенділігі мен өз бетінше ізденімпаздығы;
жеке және ұжымды іс - әрекетерді бірлестіру;
оку процесін техникалық оқыту кұралдарымен жабдықтау;
әртүрлі пәндерді кешенді түрде оқыту тәсіддері.
Информатиканы оқытып, үйретудің мақсаттары жалпы білім беретін орта және кәсіптік бағдар беретін мектептерде тәрбиелеу мен білім берудің жалпы мақсаттарымен бірге ғылыми өзгешелігі, қазіргі қоғамдағы және ғылымдар жүйесіндегі алатын орнымен анықталады.
ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖҮЙЕСІ
МАҚСАТ
(әлеметтік тапсырма)
САБАҚТАРДЫҢ ЖЕТЕКШІСІ
(үйретуші)
ОҚУ ПРОЦЕСІН ЖОСПАРЛАУ
ҚҰРАЛДАР
ОҚУ ПРОЦЕСІН ТЕКСЕРУ, ТАЛДАУ ЖӘНЕ ДЕЛДЕУ.
ФОРМАЛАРЫ
ӘДІСТЕРІ
ОҚЫТУ МАЗМҰНЫ
ОҚЫТУ МАҚСАТТАРЫ
ОҚУ ОБЪЕКТІСІ
(үйренуші)
НӘТИЖЕ
(үйренуші)
3-сурет. Оқытудың әдістемелік жүйесі.
Құралда информатиканы оқыту осы ұстанымдардың негізінде қарастырылады. Информатиканың әдістемелік жүйесінің негізгі компоненттерінің мазмұны мен өзара байланысы айқыналады.
1.5. ИНФОРМАТИКА НЕГІЗДЕРІН ОҚЫТУҒА ҚАЖЕТТІ ҚҰЖАТТАР.
Жалпы білім берудегі оның ішінде информатиканы оқытуға кажетп нормативті құжаттарға мыналар жатады:
Қазақстан Республикасы Білім туралы Заңы -- бұл білім берудегі ең басты нормативті кұжат;
Мемлекеттік білім беру стандарты - жалпы білім берудің негізгі бағдарламасының міндетті ең төменгі құрамы, студенттердің жүктемесінің ең жоғары мөлшері, оқу орындарының түлектерін даярлау дәрежесі, сондай-ақ оқу үдерісінің мазмұнына (соның ішінде оның материалдық-техникалық базасына) қойылатын негізгі талаптарды анықтайтын өлшемдер мен талаптар. техникалық, оқу, зертханалық, ақпараттық және әдістемелік, кадрлар).
Жалпы білім берудің Мемлекеттік стандарты төмендегі кызметтер түрлерін:
Барлық азаматтардың бірдей мүмкіндікте сапалы білім алуын;
Қазакстан Республикасында білім кеңістігінің бірдейлігін;
Білім алушының шамадан көп жүктемеден, олардың психикалық және физикалық денсаулығын сақтауын қорғауды;
Білім беру бағдарламаларының жалпы білім берудің әр сатысындағы сабақтастығын, кәсіптік білім алу мүмкіндігін;
Білім алушының әлеуметтік қорғалуын;
Педагогтардың әлеуметтік және кәсіби қорғалуын қамтамасыз етеді.
Мемлекет білім беру мекемелеріндегі мемлекеттік стандартен айқындалып берілетін жалпы білімнің қолжетімділігіне және ақысыздығына кепілдік береді.
Жалпы білім берудің мемлекеттік стандарты:
Базистік оқу жоспарын дайындаудың, бастапқы, жалпы негізгі және жалпы орта білім берудің оку бағдарламаларын, білім беру мекемелерінің оқу жоспарларын, оқу пәндерінің бағдарламаларын жасаудың;
Білім беретін мекемелерді бітірушілердің дайындық деңгейін объективті бағалаудың;
Білім беретін мекемелердің қызметін объективті бағалаудың;
Қазақстан Республикасы аумағында жалпы білім беру туралы құжаттың эквиваленттілігін орнатудың;
Білім беретін мекемелерде оку процесій айқындайтын, оку бөлмелерін жабдықтауға койылатын талаптарды орнатудың негізі болып табылады.
Негізгі оқу бағдарламасы (БЭС) - негізгі мемлекеттік нормативтік құжат ретінде мемлекет стандартты ажырамас бөлігі болып табылады, сондай-ақ нақты оқу орындарының оқу жоспарының негізін және оның қаржылық құралының негізгі құжатын;
Білім беретін мекемелердің оқу жоспары - БОЖ негізінде дайындалады.
Оку бағдарламасы - оқу пәні бойынша білім, біліктілік және дағды мазмұнын, негізгі дүниетанымдык ілімді оқыту логикасын ашатын, оларды оқытуға жұмсалынатын уақыт мөлшері, тақырыптар реті мен сұрақтар көрсетілген норматавті күжат.
Бұйрықтар, жарлықтар, әдістемелік хаттар т.б. -- білім беру басқармалары шығаратын күжаттар.
Сонымен, Қазақстан Республикасы Білім туралы Заңының талаптарына сай стандартта мыналар болуы керек:
әрбір мектептің оқушыға беретін білім мазмұнының ең аз (базалық) көрсеткіші;
оқушының білім деңгейіне қойылатын талаптар;
жалпыға бірдей білім стандартының талаптарына сәйкес, оқушылардың жетістіктерін бағалайтын тәсілдер.
Стандарт - бұл мектепке білім беру сапасын арттыру мақсатында білімге және білім мазмұнын талап ететін стандартты құжат.
Негізгі оқу жоспарына сәйкес білім туралы талаптар тиісті информатика үшін бөлінген сағаттардың санына қарай қайта қаралып, қайта қарастырылады.
Стандарт құрылымы талапқа сәйкес төмендегідей бөлімдерден тұрады:
Қолданылу аймағы;
Нормативті сиггемелер; анықтамалар мен кысқартылған сөздер;
Жалпы ережелер, информатика пәнінің жалпы сипаттамасы;
Оқу бағытыньщ түрлері мен мазмұны;
Информатнкадан оку жүктемесінің көлемі;
Информатикадан білім берудің базалық мазмұны;
Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар;
Оқу үрдісін үиымдастыру мен оны жүзеге асыру шарттарына қойылатын талаптар.
Қазіргі жалпы білім беретін мектептерде информатика курсын үздіксіз оқытудың төмендегідей құрылымы ұсынылады: пропедевтикалық, базалық (негізгі) және бағдарлы кезеңдер.
Бірақ, бүл үсынысты барлык мектептер толық меңгермейді, мектептің спецификасына байланысты біреулері -- толық, ал біреулері толық емес.
Информатика курсы бойынша мектептегі білімнің негізгі өзегі информатиканың базалық курсы, өйткені информатика бойынша білім беру стандартының жобасына сәйкес базалық курс Оқушының информатика бойынша дайындығының міндетті жалпы білімдік минимумы болып табылады.
Негізгі информатика курсы информатиканың негізгі курсы болып табылады, себебі ол информатиканың білім стандарттарына сәйкес базалық компьютерлік сауаттылық курсының міндетті жалпы білім беру минимумын қамтамасыз етеді.
Информатиканың базалық курсының құрылымын мына мазмұндық сызықтар (бағыттар) кұрайды:
1) Ақпарат және акпараттық процесстер сызығы;
2) Ақпаратты ұсыну сызығы;
3) Компьютер бағыты сызығы;
4) Формализациялау және модельдеу сызығы;
5) Алгоритмдеу және бағдарламалау сызығы;
6) Ақпараттық технологиялар сызығы.
Базалық курс міндетті білім берудің элементі ретінде ол қолжетімді болуы тиіс. Қолжетімділік екі аспект бойынша түсіндіріледі: біріншіден, курстың теориялық материалы пәнді оқитын окушының білімі мен дамуы деңгейіне сәйкес болуы, екіншіден, жалпы білім беретін мектептер үшін оқытуды қамтамасыз ететін қажетті компоненттердің бәрі болуы керек.
Компьютерлік білім беру деңгейі басқа пәндермен салыстырғанда оны қамту деңгейіне байланысты. Негізгі мәселе - пәнді техникалық және бағдарламалық қамтамасыз ету. Негізгі компьютерлік ғылымды оқытудың мәселелерін талдай отырып, біз Қазақстан Республикасының Білім министрлігі ұсынған, орта мектептер үшін ұлттық оқулықтарда қамтылған оқулықтар мен оқу-әдістемелік материалдарға сүйенеміз.
1.6. ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДА ОҚЫТУШЫНЫҢ РӨЛІ.
Қоғамның барлық салаларында ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың (АКТ) белсенді қатысуы білім беру жүйесіне әсер етпеді. Адамдарды ақпараттық қоғамға дайындау үшін осы жаңа технологияларды үйрету қажет.
Компьютердегі және АКТ-ның пайда болуы білім берудің негізгі пәндері - мұғалім және студент арасындағы қарым-қатынасты өзгертуге әкелді. Студент белгілі бір еркіндікке ие болды, ол қажетті ақпараттық кеңістікте қалған ережелердің шеңберінде ақпарат алмасудың бастамашысы болып табылады.
Педагогикалық әрекеттің көп бөлігін өзіне міндеттеп алған интерактивті педагогикалық құралдарды пайдаланатын компьютерлік окыту технологиясының таралуына орай, мамандар арасында мұғалімнің рөлі мен міндеттерінің ықтимал өзгерісі туралы пікір - талас болып жатады. Сабақ барысында мүғалім, оқушылар алдында баяндаушы рөлінде емес, кеңесші немесе нүсқаушы кейпіне енеді.
Компьютерлік оқыту бағдарламалары диалог режимінде тағы бір компьютерлік-студенттік жүйені құрды. Оқушыны тікелей онлайн режімінде мұғалімге ұзақ үзіліссіз оқу - жаңа оқыту түрі. Жақсы оқу бағдарламалары оқушылармен жеке қарым-қатынастармен шектеледі, бірақ адамның қарым-қатынасын алмастыра алмайды.
Оқушыға білім алудың көптеген бағыттарын ұсынатын гипермәтіндік технологиялардың пайда болуы, окытуда компьютерді колданудың жаңа кезеңі болып саналады. Осыған орай окушының танымдық әрекетінің беталысынан, білім алуды өздігінен баскаруға ауысуы байқалады.
Қазіргі заманғы информатика мұғалімі тақырыптық пәндерге АКТ енгізуге үйрену керек, пән мұғалімдеріне сабаққа дайындық кезінде компьютерлік технологияны қолдануға көмектесу керек. Компьютерлік сынып жарқын, ақпараттылығы және ұмытылмас. Бірқатар мамандардың айтуынша, ақпараттық технологиялар сабақтың тиімділігін арттырады және студенттердің білімін бақылайды.
Ақпараттық технологиялардың оқытуға кедергі жасайтыны іс жүзінде аяқталмаған, керісінше, компьютерлік сынып мұғалімдері оқушылар компьютерлермен жұмыс істеуге ынталы екендіктеріне және олар қажетті нәтиже алған кезде бақытты болғанына сенімді. Техникалық мамандардың мұғалімдерді алмастыратыны туралы теріс пікір негізсіз, ал ақпараттық технологиялар мұғалімдерге ұқсамайды және олардың таланты мен шығармашылық қабілеттерін бағалай алмайды.
Оқушының компьютерде жүмыс істеуі кезінде басты рөлді мүғалім аткарады, себебі оның білімі де, тәжірибесі де мол, енді ол оқу үрдісінің - ұйымдастырушысы, кеңесшісі, сарапшысы. Мүғалім оқу және карым-қатынас ортасын ұйымдастыру ережелерін ойлап табады. Әйтсе де енді ақпаратпен алмасуда бастамашы жалғыз мүғалім ғана емес: оқу жағдайына байланысты, ол оқу бағдарламасына әдістемелік амалдарды, қарым-қатынас түрлерін өзгерте алады. Оның басты міндеті, білім алудың жайлы ортасын қалыптастыру болып табылады.
Компьютерлік технологиялар мұғалім мен студенттің арасындағы диалог режиміне сәйкес байланыс пен ынтымақтастықтың жаңа жолдарын ұсынады. Компьютерлік және білім беру бағдарламалары мұғалімге өзінің жұмыс стилін жақсартуға көмектеседі, оның орныққан қызметтерімен (оқыту, мәтіндік және т.б.) қамтамасыз етеді. Мұғалім шығармашылығына, біліміне, біліміне және дамуына адамның шынайы міндеттемесін қалдырады. Оқу үрдісінің маңызды компоненті, мысалы, пікірталас, пікірталас, пәнге қолдау көрсету және әртүрлі материалдарды студенттерге беру үшін қалаушылық деңгейін таңдауға қабілеттілігі, компьютерден (мүмкін өмір үшін) әлдеқайда күшті. Бұл компьютердің оқушының мұғаліміне және оның ата-анасына кедергі келтіру үшін пайдаланылмайтынын білдірмейді.
Барлық пікірлер бір ғана басты тезиске келіп тіреледі мүғалімнің рөлі компьютерлік оқыту кезінде де сақталады, компьютердің рөлі қай кезде де мүғалім мен оқушының сенімді әрі жақын көмекшісі ретінде ғана болып калады [26], баска да оқыту құралдары сияқты әдістемелік құрал болып есептеледі.
Қорыта айтқанда, компьютерлік оқыту үрдісінде басты релді информатика мүғалімі атқарады, сол себепті ол жаңа жетістіктер туралы тұрақты акпаратқа, тәжірибемен алмасуға, оқытудың материалдық базасын жақсартуға әрдайым мұктаж болады.
1.7. ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ.
Оқытуды ұйымдастырудың негізіне мына айкындалған кағидалар жатады:
Үздіксіздік - оқытудың барлык кезеңдеріндегі сабақтастықты есепке ала отырып, оқытудың мазмұндылығы мен білімді бакылаушылық жүйесін кұру арқылы жасалады;
Сызықты емес - білім беру үрдісінің қатысушыларының мүмкіндіктері мен әлеуметгік тапсырысқа қатысты, оқыту мен бақылау жүйесінің дамуы мен мазмүнын өзгертуге рүқсат етіледі;
Һ Информатиканың ғылым ретінде пайда болуы және қалыптасуы өткен ғасырдың екінші жартысынан басталады. Информатиканың зерттейтін аймағы - ақпараттың құрылымы мен ортақ қасиеттері, сонымен қатар адам тіршілігінің түрлі саласында ақпаратты іздеу, жинау, сақтау, түрлендіру, жеткізу және пайдалану үрдістерімен байланысты мәселелерді қамтиды.
Өзін-өзі ұйымдастыру - оқытуды ұйымдастырудың оңтайлы өзін-өзі жоғарылататын моделін таңдау мүмкіндігін үсыну арқылы жасалады;
Ашықтығы - пәнаралык тәсілде оқытудың мазмұнын құрумен негізделеді және бағдарлама мен бакылау жүйесін дайын ақпараттық блоктардан жобалау мүмкіндігін болжайды.
Заманауи білімнің негізгі мақсаттарының бірі - студенттерді өмірге бейімделуге бейімдеу, өзін-өзі меңгеруді меңгеру және жасампаз білімге ие болу.
Педагогикада педагогикалық технологиялар немесе білім беру технологиялары дәстүрлі педагогикалық, методологиялық және дидактикалық жүйелерге қарағанда маңызды болып келеді.
Педагогикалық технология термині шетелде, өткен ғасырдың 60-жылдарында пайда болды. Содан бері әр елдерде, мысалы АҚШ-та, Жапонияда Педагогикалык технология, Англияда Педаголикалық технология және оқыту процессі журналдары баспага шыға бастады. Ал ЮНЕСКО-ң халықаралык білім беру бюросьгаың бюллетені Педагогикалык технологиялар топтамасын шығарды.
Оқыту технологиясы үғымы 60 - жылдардың аяғында пайда болып, 70 - жылдары көптеген жактаушыларға ие болды. Қазіргі уакытта, ол педагогикалык сөздікке бекем енді. Әйтсе де, оны түсіну және қолдану әртүрлі болуда.
Қазіргі заманның педагогикалық теориясында жаңа оқыту технологиясын мектепке енгізуде бірінші зерттеу жүргізген академик В.Беспалько болатын. Оның айтуы бойынша - Педагогикалық технология - бұл оқу үрдісін жүзеге асырудың мазмұнды техникасы.
Ал жаңа технологияның жеке сұрақтарын зерттеген жөне Модулді окыту технологиясын енгізген В.М. Монаховтың пайымы бойынша - Педагогикалық технология - бұл оқушы мен мұгалімге барлық жағдай жасау арқылы оқу үрдісін жобалау, ұйымдастыру және өткізу бойынша бірлескен педагогикалық іс-әрекеттің жан - жақты ойластырылган моделі
Педагогикалық технология -- техникальщ және адами ресурстарды, олардың өзара байланысын ескере отырып, оқыту және білімді игерту урдістерін қурайтын, қолданатын және белгілейтін, білім беру турлерін оңтайландыруды міндет санайтын жүйелі әдіс (ЮНЕСКО).
Алайда, әдебиетте, мысалы, массив концепциясын енгізу әдістемесі, Оқыту әдіснамасы, Ақпараттық технологияларды оқыту әдістемесі және т.б. тіркестер. Әдістеме термині алгоритм, әдіс, технология ұғымдарына толығымен ерекшеленетіні түсінікті. Осыған байланысты әдіснама және технология ұғымдарын анықтау мәселесі туындайды.
А.В. Хуторской айтқандай, оқыту теориясы бәріне барлығын (жалпы дидактика) және жеке оқу пәнін оқыту немесе белгілі типті мекемелерінде оқыту теориясы (дербес дидактикалар) болып ажыратылады. Дербес дидактикалар ... оқыту мәселелерін сәйкес оқу пәндеріне қарай үйлестіреді және де әртүрлі деңгейде -- бала бакшадан бастап орта және жоғарғы оқу орындарына дейін. Дербес дидактикаларды оқыту өдістемелері деп те атайды... Олардың мақсаты -- сәйкес оку пәнін немесе пәндер тобын оқыту үрдісінде оқушыларды дамыту және тәрбиелеу, оқыту кұралдары және жолдары заңдылықтарын зерттеу [45, 9-216.].
Г.К.Селевко педагогикалық технология ұғымынын үш иерархиялық деңгейін бөліп көрсетеді [41]: бүтіндей білім беру үрдісін сипаттайтын жалпы педагогикалык немесе жалпы дидактикалық деңгей (аймақта, оқу орнында, оқу деңгейінде), синонимі -- педагогикалық жүйе бір пән, сынып, мүғалім және т.б. аясындағы білім беру үрдісін сипаттайтын жеке әдістемелік немесе пәндік деңгей, синонимі - жеке әдістеме;
Сонымен мынадай бастапқы тұжырымды қабылдайық:
Информатиканы оқыту теориясы мен әдістемесі (информатиканы оқыту әдістемесі) -- кез келген жас шамасында және кез келген үйымдастырушылық-әдістемелік оқыту турінде информатиканы үйрету объектісі болып табылатын педагогикалык, гылым.
Технология сөзі грек тілінде techne -- өнер, шеберлік және logos - ғылым , заң дегенді білдіреді. Сөзбе-сөз аударғанда, технология - шеберлік туралы гылым болып табылады. Кез келген технологияның негізгі өзіндік белгілері болады: ол процессуалды категорияға жатады; объектінің жағдайын өзгерту әдістерінің жиыны түрінде ұсынылуы мүмкін; экономикалық үрдістерді тиімді жобалауға және пайдалануға бағытталады.
Сонымен, технологияның әдістемеден айырмасы, мына сипаттамалардың болуымен анықталады:
Аспаптылығы - яғни, максатка кепілді жеткізетін, қатал аныкталған орындау нүсқамалар жүйесінің болуы;
Жаңгыртылымдығы (орысш. - воспроизводимость);
Кепілді және өлшемді нәтиженің болуы.
Технологиялық оқытудың мәселелерін қарастырудың осыған үқсас сипаттамалары М.Е. Бершадскийдің, И.П. Волковтың, В.В. Гузееваның, М.В. Клариннің, В.Ю. Питюкованың, В.П. Тихомированың, П.М. Эрдниевтің және баска да ғалымдардың еңбектерінде ұсынылған.
Қазақстандык педагог зертгеушілерден М.Ж. Жадрина, Н.Н. Нұрахметов, Ж.А. Қараев (деңгейлеп оқыту технологиясы), Ж.У. Кобдикова, М.М. Жанпейсова (модульді оқыту технологиясы) атауға болады. Ресейлік және шетел авторларьшың (Б.П. Беспалько, Б.С. Блум, М.В. Кларин, И. Марев, Г.К. Селевко және тағы басқа) педагогикалық технологиялар мәселелері бойынша еңбектерін сараптаудың нәтижесінде, педагогикалык технологияға ғана тән белгілер аныкталды, олар:
Тұжырымдамалық (орысша. - концептуальность, ғылыми негізі) - әрбір педагогикалык технологияда білім беру мақсаттарына жетудің өзіне лайық белгілі бір ғылыми негіздемесі, ғылыми концепцияға тірегі болуы тиіс.
Жүйелілік - педагогикалык технологияда жүйенің барлық: үрдістің логикасы; барлық бөліктерінің арасындағы байланыс; түтастық белгілеріне ие болуы керек.
Диагностикалық мақсатты құру және нәтижелілігі - мақсаттарга кепілді жету және окьггу үрдісінің тиімділігі.
Басқарылушылық - диагностикалық мақсатты тұжырымдау мүмкіндігі; жоспарлау; оқыту үрдісін жобалау; сатылық диагностика; нәтижелерді түзету үшін күралдармен жөне әдістермен түрлендіру.
Тиімділік - нәтижелер тиімділігі мен нысанның оңтайлылығы, кысқа мерзімде оқытудың жоспарланған нәтижелеріне жету кепілдігі.
Іс жүзінде қолданымдылыгы (алгоритмденуі, жобалануы, бүтіндігі, басқарылымдылығы) - педагогикалық технологиялардың басқа да ұқсас білім беру мекемелерінде, басқа субъектілермен қолданылу мүмкіндігі. [10]
Тузетілімдігі - тұрақты түрде жедел кері байланысу мүмкіндігі.
В.П. Беспалко тіпті басқа қағиданы үстанып: белгілі бір шартпен өтетін кез келген үрдістер осы іиарттармен бірлесіп, жүйе деп аталады... Педагогикалык, үрдістерді іске асыратын жүйелерді, педагогикалык, жүйелер деп атайды - дейді [10, 26 - 6.].
Ол педагогикалық жүйелер құрылымын өзара байланысқан екі топка бөледі: педагогикалық тапсырмаларды қалыптастыратын элементтер тобы (оқушылар, білім беру максаттары, білім мазмұны) және педагогикалық; технологиялардың түзетін элементтер тобы (оқу үрдісі, оқытуды ұйымдастыру, мұғалім және немесе оқыту құралы) [1,21-22 б.].
Педагогикалық технологиялардың терең мағынасын В.П.Беспалко былай тұжырымдайды:
1) кездейсоқтан шығып, алдын ала жобалауға көшу;
2) окушылардың оку-танымдық әрекетінің күрылымын және мазмұнға дайындау;
3) окушылардың жаңа материалды игеру және түлғаның бүтіндей даму сапасын объективті бақылау және диагностикалық мақсат қою;
4) оку - тәрбиелік үрдісі компоненттерінің мазмұны мен кұрылым бүтіндігінің кағидасын жүзеге асыру.
Қазіргі педагогика білім жүйесінің компоненттерінің сабақтастығын (мақсаттары, мазмұны, әдістері, түрлері және білім беру құралдары) түсінуін дамытты. Білім беру технологиясының ажырамас бөлігі ретінде білім беру мазмұны ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1. ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
1.1. Информатика ғылым және орта мектептегі оқу пәні ретінде.
1.2. Информатиканы окыту әдістемесі педагогикалық ғылым ретінде.
1.3. Информатика пәнін орта мектепке енгізу кезеңдері.
1.4. Информатиканы оқыту әдістемелік жүйесі.
1.5. Информатика негіздерін оқытуға қажетті құжаттар.
1.6. Информатика пәнін оқытуда оқытушының рөлі.
1.7. Информатика пәнін оқытуды ұйымдастыру.
1.8. Информатиканы пәнін оқыту формалары мен әдістері.
1.9. Информатика пәні бойынша үй жұмысын ұйымдастыру әдістемесі.
1.10. Информатика пәні бойынша білімді тексеру.
1.11. Информатика пәнін оқыту құралдары.
2. ИНФОРМАТИКА ОҚЫТУ ПРОЦЕСІНДЕ ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ЕҢГІЗУ ӘДІСТЕМЕСІ.
2.1. Ойын технологияларын еңгізу әдістемесі.
2.2. Ойын технологиясын қолдану арқылы оқушылардың информатика пәніне қызығушылығын арттырудың теориялық негіздері.
2.3. Ойын технологиясын қолдану арқылы оқушылардың информатика сабағына деген қызығушылығын арттыру жолдары.
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
КІРІСПЕ
Болашақта өркениетті дамыған елдердің қатарына ену үшін заман талабына сай білім қажет. Қазақстанды дамыған 50 елдің қатарына жеткізетін, терезесін тең ететін - білім.
(Қазақстан Республикасы Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың халыққа жолдауынан).
Бүгінгі таңда елімізде жүріп жатқан әлеуметтік - экономикалық өзгерістер жалпыға бірдей білім орталарында әлемдік өркениеттің барлық талаптарына сай келетін, парасатты, тәрбиелі жастарды тәрбиелеп дайындауды талап етуде. Бұл еліміздің келешек дамуымен, әлемнің алдыңғы қатарлы елдер қатарына қосылуымен, қазіргі жас ұрпақты білім дәрежесі мен, шығармашыл ойлай алу қабілеттерімен сабақтаса орайласады. Осыған орай білім беру салалаларын да оқыту мен тәрбиелеудің жаңа технологияларын қолдану жұмыстары жедел қарқынмен жүруде.
Жалпы білім беретін орта мектептерде информатика пәнін ойын технологиясы арқылы оқытып, оқушылардың шығармашыл ойлауын, қызығушылығын арттыру - бүгінгі өмір талабына сай азаматты тәрбиелеудің негізгі жолдарының бірі. Себебі оқыту процесінде ойын технологиясы арқылы оқушылардың сабаққа деген ынтасы, қызығушылығын арттырады, сол арқылы шәкірттердің ана тілінің терең қатпарларын игеруіне, асыл маржандарын түсінуіне жағдай жасайды.
Жоғарыдағы елбасымыздың айтқан сөзіне қарасақ, жаңа ХХІ ғасыр заман ағымына қарай ізденудің бірден бір жолы. Мектеп қабырғасындағы оқушының шығармашылық қабілетін дамытуға мән берілуі тиіс. Өткенге қарап басымызды иеміз, ертеңге қарап білек сыбанамыз демекші, бүгінгі бала, ертеңгі азамат.
Оқушылардың сабақтағы белсенділігі олардың сабаққа қызығушылықтарының артуымен тығыз байланысты. Әсіресе, ойын оқушыларының лидерлік қабілеттерін жетілдіріп, өз пікірін дәлелдеуге, сыныптастарымен еркін пікірлесуге ықпал етеді. Ойын технологиясын қолдану арқылы оқушыларды тілдік материалдарға қызықтырумен қатар тіл білімінен алған білімдерін бекіту, тереңдету үшін тиімді.
Қызығу оқу - тәрбие жұмысында өте керекті шарттар болып табылады. Оның балалардың жақсы оқуына, оқығанын жақсылап ұғып алуына, олардың бойынан адамгершілік қасиеттерді енгізуге ықпалы зор.
Мұғалімдердің педагогикалық дағдыларының негізгі критерийлерінің бірі студенттің өзін-өзі тану ойындарын құру болып табылады, екіншіден, оқушыларды ойлауды тереңдетуге және тереңдетуге, сондай-ақ ғылыми зерттеулерді іздейді. Сондықтан мен мұғалімнің ең маңызды міндеті - рухани бай және әртүрлі таланттарды дамыту туралы сөйлескісі келеді.. [№3, 9 б]
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында: Білім беру жүйесінің басты міндеті- ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау; оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу - деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттерін көздейді деп жазылған.
Елдің жас ұрпағының заманауи білім беруі әрбір мұғалімге шығармашылық көзқарас қажет, ұлы ізденіс. Бүгінгі күннің басты проблемаларының бірі - студенттің жеке тұлғаны дамыту, оның рухани әлемі, оның таланттары мен оның ынта-жігері. Себебі, студент өз бетінше жұмыс істеуді, осы білімді практикада және өмірде қолдануды үйренбеген. Ол үшін мұғалімнің әрбір сабағы студенттің өзін-өзі бағалауы мен шығармашылық әлеуетін арттыру үшін әртүрлі және әртүрлі болуы керек.
Сабақтың мазмұнын жоғарылатудың теориялық және практикалық құндылығы арта түскен кезде, оқушыларды оқыту және тәрбиелеу өте тиімді болады. Мұғалімнің әрбір сабағы студенттің эмоцияларына және мотивациясына әсер етуі керек. Мұны істеу үшін сабақ жоғары деңгейде болуы керек, мұғалімдерді оқыту және зерттеу әдістері. Оқушылардың оқудың негіздерін үйренудің түрлі жолдары бар. Тақырып таңдау мұғалімнің біліктілігіне байланысты.
Студенттің пән бойынша қызығушылығы жаңа сабақтардың көмегімен мұғалімнің жұмысын ұйымдастыру, студенттерді зерттеуге тарту, студенттерге тапсырмалар қою, эксперименталдық мәселелерді шешу, когнитивті ойындар ұйымдастыру болып табылады.
Осыған байланысты іс-тәжірибемде мынадай қағидаларға сүйенемін:
оқушыларға сапалы білім бере отырып, өз бетінше жұмыс істеуге үйрету;
оқушылармен жекелей, жұптық, топтық жұмыстар жүргізу;
оқушының компютерлік сауаттылығын жетілдіру;
оқушылардың шығармашылық ой-өрісін дамыту.
Осылайша, компьютерлік ғылымды оқытуда қазіргі заманғы технологияларды пайдалану, ойын технологиясын пайдалану және студент пен мұғалім арасындағы жақсы қарым-қатынас. Оқыту технологиясын оқушыларды тәрбиелеу және тақырыпқа деген қызығушылығын арттыру үшін информатиканы оқытуға қалай қолдануға болады.. [№6, 3 б]
Информатиканы оқытудың негізгі мақсаты - студенттердің шығармашылық әлеуетін дамыту, зерттеу дағдыларын қалыптастыру және оларды қоғамдағы белсенді, жан-жақты және ақпараттық жұмысқа дайындау.
Зерттеу объектісі: Информатика оқыту процесінде ойын технологияларын еңгізу әдістемесі.
Зерттеу пәні: Информатика пәнінде ойын технологиясын қолдану арқылы оқушылардың оқуға деген танымдық белсенділігі мен қызығушылығын арттыру.
Зерттеу мақсаты: Информатика пәнінде ойын технологиясын қолдану арқылы оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру жолдарын анықтау.
Зерттеудің ғылыми болжамы: Егер информатика пәнінде ойын технологиясы тиімді қолданылса, онда оқушылардың оқуға деген танымдық белсенділігі мен қызығушылығы артады.
Зерттеудің мақсатымен ғылыми болжамына сүйене отырып, біз мынадай міндеттерді шешуді көздедік:
Ойын технологиясын қолдану арқылы оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру жайлы материалдар жинақтау, талдау, жүйелеу;
Тақырыпқа қажетті әдіс - тәсілдерді анықтау;
Анықтауыш эксперименттің материалдарын дайындау, жүргізу, салыстыру;
Зерттеу әдістері: Ғылыми зерттеу әдебиеттерін талдау, бақылау, әңгіме, эксперимент, зерттеу материалдарын өңдеу.
Зерттеудің негізгі кезеңдері:
Дипломдық жоба тақырыбы бекітілді, жұмыстың теориялық бөлімі бойынша философиялық, психологиялық, ғылыми педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерге талдау жасалынды, зерттеу әдістемесі таңдалып алынды. Информатика пәні ойын технологиясы негізінде оқытылып, алдыңғы кезеңде айқындалған әдістеме іске асырылды. Информатика сабағында ойын технологиясын қолданудың тәжірибе материалдары жинақталып, жүйеленіп, нәтижелері қорытындыланды.
1. ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ.
1.1. ИНФОРМАТИКА ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ОРТА МЕКТЕПТЕГІ ОҚУ ПӘНІ РЕТІНДЕ.
Компьютерлік ғылымның пайда болуы мен қалыптасуы өткен ғасырдың екінші жартысында басталады. Информатика саласындағы зерттеу саласы ақпараттың құрылымы мен жалпы сипаттамаларына, сондай-ақ адам өмірінің түрлі салаларында ақпаратты іздеу, жинау, сақтау, түрлендіру, жеткізу және пайдалану мәселелеріне қатысты мәселелерді қамтиды.
Автоматтандырусыз және байланыс жүйелерінсіз үлкен көлемдегі ақпараттар мен ағындарды өңдеу мүмкін емес, сондықтан электрондық компьютерлер мен заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологиялар информатиканың іргелі негізі және материалдық негізі болып табылады.
Ақпарат ресурс - бұл материалдың немесе заттың энергетикалық, құрылымдық немесе басқа да сипаттамаларын қамтитын білім базасы болатын ресурстың ерекше түрі екенін есте ұстаған жөн. Ресурстармен байланысы бар ресурстардан айырмашылығы, ақпараттық ресурстар азайып, материалдық ресурстарға қарағанда жаңару немесе қалпына келтірудің әртүрлі жолдары бар. Бүкіл қоршаған ортаны заттар мен энергиямен қатар, ақпарат - сарқылмайтын білімнің негізгі көзі.
Ақпарат жөнінде заманауи ғылыми көзқарасты дәлме - дәл тұжырымдаған кибернетика атасы Норберт Винер болды. Оның пікірінше: ... ақпарат - біздің және сезіміміздің сыртқы ортага бейімделу үрдісінде одан қабылданган магынаны белгілеу.
Кибернетиканың пайда болуы 1948 жылы осы ғалымның: Кибернетика немесе жануарлар мен машинадағы байланыс пен басқару кітабының шығуымен байланыстырылады. Аталған кітапта басқарылатын жүйелерге ортақ теориясын жасаудың жолдары, басқару және байланыс проблемаларын қарастыру әдістері негізделген болатын.
Кибернетикадағы ақпарат - деп қандай-да бір жүйенің қоршаған ортадан қабылдайтын (X кіру ақпараты), қоршаған ортаға беретін (Ү шығу ақпараты), сонымен қатар өзінде сақтайтын (Z ішкі жүйелік ақпарат) кез келген сигналдардың, әсерлердің немесе маглұматтардың жиынтығы карастырылады. (1-сурет)
Жүйе Z
Орта
Х У
(1-сурет)
Кибернетика термині пайда болғаннан кейін дүниежүзілік ғылымда ағылшын сөзі Computer Science (компьютер ғылымы) қолданысқа енгені белгілі. Бұл термин Америка, Канада және тағы басқа латын-америкалық континеті елдерінде, компьютерлер мен телекоммуникациялық жүйелер көмегімен ақпаратты өңдеу, сақтау және жеткізу үрдістерін зерттейтін ғылыми және оқу пәнін атау үшін кең тараған.
Кейінірек XX ғасырдың 60 - шы жылдарының соңы мен 70 - ші жылдарының басында француз ғалымдары, француздың informatione (ақпарат) және avtomatique (автоматика) сөздерінің туындысы болып табылатын - informatique (информатика) терминін енгізді. Жаңа термин Кеңестер Одағы (кейіннен Ресей мен ТМД елдерінде) мен Батыс Еуропада кеңінен тарады. Үлкен Кеңес Энциклопедиясында информатика ғылыми ақпараттың жалпы қасиеттерін, құрылымын, оны құру, түрлендіру, тасымалдау және адамзат іс-әрекетінің әртүрлі саласында қолдану заңдылықтарын зерттейтін пән деп қарастырылды. [2]
Орыс тілінде Информатика терминінің қолданылуы (шамамен 1960 - шы жж. ортасынан бастап) ғылыми - техникалық ақпаратпен, кітапханатану және құжаттаматанумен байланысты болды.
Информатиканың осы анықтамасын түсіндіре келе, А.П. Ершов тағы да. Ғылымдардың салыстырмалы түрде жаратылыстану (табиғи) және қоғамдык болып бөлінуін түсіне келе, біз сонда да, түсінудің туынды принциптеріне және оның атрибуттарына, жасанды, биологиялық және қоғамдық жүйелерде ақпараты өңдеу заңдылықтарының бірлігі (жалғыздығы) туралы көріністерге сәйкес, информатиканы жаратылыстану ғылымдары пәніне жаткызамыз. Информатиканы іргелі ғылымдар қатарына жатқызғандықтан, ақпарат тусінігі оны өңдеу үрдістері жалпы ғылыми мағынаға ие болады - деп атап өтті.
Ақпараттық модель қоршаған ортаны фрагмент (фрагменттелген) фрагментке (әлемге) арнап құрған кезде информатика жеке ғылым ретінде құқылы болады. Информатика пәні оның кибернетика сияқты кең ауқымына негізделеді және объект табиғаттың жалпы заңдылықтары, қоғамдағы кез-келген ақпараттық процестер негізінде қалыптасады. Демек, ақпараттық процестер мен технологиялардың көптеген түрлерінің ортақ ерекшеліктері мен үлгілері информатика пәні болып табылады.
Информатика пәні оның қосымшаларының алуан түрлерімен анықталады. Адам қызметінің әртүрлі түрлерінде қолданыстағы ақпараттық технологиялар (өндірістік процесті басқару, дизайн жүйелері, қаржы операциялары және т.б.) арасындағы айырмашылықтар бар және көптеген айырмашылықтар бар. Әлеуметтік басқаруды ақпараттық процестер мен ақпараттық-коммуникациялық технологиялар арқылы жетілдіруге бағытталған.
Әлеуметтік басқаруда қамтылған ақпараттың ең жоғары нысаны - білім беру. Педагогика және жасанды интеллект саласындағы зерттеулерде кеңінен қолданылатын бұл пән де маңызды философиялық санат болып табылады. Философиялық тұрғыдан таным - басқарудың функционалдық аспектілерінің бірі. Бұл тәсіл когнитивті процестердің генезисін, оның іргетасын және болашағын жүйелі түрде түсінуге мүмкіндік береді.
Информатика адамзатқа компьютер арқылы ғана жетеді. Компьютер автоматты түрде ақпаратты өңдеуді орындайды. Сондықтан компьютерлік бағдарламалық қамтамасыз ету компьютерлік ғылымның негізі болып табылады және есептеу технологиясының барлық түрлері ақпараттық қауіпсіздіктің негізі болып табылады.
Адам қызметінің барлық аспектілері туралы кеңінен хабардар болған жағдайда информатика пәні кез-келген ғылыммен байланысты болуы мүмкін. Философия саласында жүйе әлемнің, филология мен лингвистика (бағдарламалау жүйесі, мәтін редакторы, мәтіндерді тану жүйесі, компьютерлік аударма құралдары, жасанды интеллект жүйесі), математика, физика, экономика (компьютерлік модельдеу), графикалық және графикалық графикалық редакторлар, дизайн, мультимедиялық жүйелер) және т.б.
Информатиканың фундаментальды негізі мына бөліктерден тұрады: теориялык информатика, акпараттандыру құралдары, ақпараттық технологиялар, әлеуметтік информатика.
Теориялық информатика - информатиканың философиялық негізі, математикалық және ақпараттық модельдер мен алгоритмдер, сондай-ақ ақпараттық жүйелер мен технологиялардың жобалау және құру әдістерін қарастырады.
Ақпараттандыру құралдары бағдарламалық, техникалық болып бөлінеді. Багдарламалық жүйелік бағдарламалық құралдар (операциялық жүйе, бағдарламалау жүйесі мен тілдері), әмбебаб, мамандыққа бағытгалған кұралдар, техникалыққа - ДК, жұмыс станциялары, ақпаратты енгізу-шығару құралдары, ЭЕМ - нің желілері, компьютерлік (КТ) және телекоммуникациялық технологиялар (ТК) жүйелері жатады.
Орта мектептің мәселелерін қамтитын информатика бөлігін мектеп информатикасы деп атайды.
Кеңестік дәуір кезіндегі әдебиетке бұл термин алғаш рет 1979 жылы А.П. Ершовтың жетекшілігімен жарық көрген: Мектеп информатикасы - тұжырымдамалары, жағдайы және болашағы атты іргелі еңбегі аркылы енгізілді.
Мектеп информатикасы компьютерлік білім беру саласы ретінде анықталды, ол компьютерлердің мектептік оқу бағдарламаларында пайдаланылуын зерттеп, бағдарламалық, техникалық, білім беру және ұйымдастырушылық қолдауды қамтамасыз етеді. Заманауи информатика курсы педагогика әлемінде бұрын-соңды болмаған тақырып.
1.2. ИНФОРМАТИКАНЫ ОКЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМ РЕТІНДЕ.
Жалпы білім беретін орта мектепте Информатика жәпе есептеуіш техника негіздері курсының енгізілуімен қатар педагогика гылымының жаңа саласы - информатиканы оқыту әдістемесі (ИОӘ) қалыптаса бастады. Информатиканы оқыту әдістемесі пәнін зерттейтін нысаны информатиканы оқыту болып тобылады.
Ғылыми мамандықтардың ресми жіктелуі бойынша, коғам талабына сәйкес, қазіргі даму кезіндегі информатиканы оқу заңдылықтарын зерттейтін, педагогиканың бұл белімі Информатиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі деген жаңа атауға ие болды. Әйтсе де калыптасқан, Информатиканы оқыту әдістемесі атауы окулыктарда, нормативті құжаттарда әлі де коланылылуда.
Информатиканы оқыту әдістемесі жас ғылым болғанымен негізсіз қалыптаспаған. Жеке ғылыми пән бола тұра, қалыптасуы кезеңінде басқа ғылымдардан білім жинақтап, өз дамуында осы білімдерден алынған нәтижелерге сүйенеді. Ол ғылымдар - философия, педагогика, психология, жас ерекшелік физиологиясы информатика, сондай-ак орта мектептің басқа да жалпы білім беру пәндерінің жалпыланған практикалық тәжірибесін атауға болады. [2].
Н.В.Софронова [44,16-6.] айткандай, Информатиканы казіргі деңгейде оқыту ғылыми білімнің алуан түрлі салаларының мәліметтеріне сүиенеді:
биологияға (өздігінен басқарылатын биологиялық жүйелер, мысалы, адам немесе басқа да тірі организм),
тарих пен қоғамтануға (қоғамдық әлеуметтік жүйелер),
орыс тіліне (грамматика, синтаксис, семантика және т.б.),
логикага (ойлау қабілеті, формалды амалдар, ақикат, жалған),
математикаға (сандар, айнымалылар, функциялар, жиындар, белгілер, әрекеттер),
психологияға (түйсікпен сезіну, ойлау қарым - қатынас).
Ашық айтуға болады, адам қызметінің барлық салалары жаһандық деңгейде, ал информатиканың барлық салаларында информатика әдістемесі кез-келген ғылыммен байланысты.
А.М. Пискунов, Н.В. Кузьмина, В.А. Сластеиипа, Н.Ф. Талызина және баска да дидактиктер мен психологтардың жұмыстарында мұғалімдерді дайындап жетілдірудің негіздері көрсетілген. Бұдан информатика пәнінің мұғалімдерін әдістемелік дайындау мазмұны мен кұрылысын жетілдірудің негізгі бағыттарын тұжырымдап шығаруға болады:
әдістемелік, дайьшдықты күшейту бағытында информатика мұғалімін кәсіпті дайындау;
мектепте информатиканы оқытудың әдістемелік жүйесін дамытуда қазіргі заман талаптарына сай келетін әдістемелік дайындау бағдарламаларын кұру;
информатиканы окыту әдістемесінде жеке тақырыптарының мазмүнын, әдістемелік окыту жүйесінің элементтерімен толықтыру және дамыту.
Информатика мугалімінің кәсіптік дайындалуының үлгісі негізгі үш бөлімнен қүрылады. Олар:
1. Мұғалімдердің психологиялык-педагогикалық және әдістемелік дайындыгын арттыру.
2. Жаңа акпаратгык технололиялармен жұмыс жасауда іскерлігін, бейімділігін, шеберлігін арттыру.
3. Информатика және есептеуіш техника саласында базалык білімін және ғылыми дайындыгын арттыру.
Окытудың жалпы мақсаттарына сәйкес информатиканы оқыту әдістемесі пәні өзінің алдына мына негізгі міндеттерді қояды [26]:
информатиканы окудың нақты мақсаттарын, оның орта мектептегі оку жоспарында жалпы білім беру пәні ретінде алатын орнын анықтау;
практик - мұғалімге қойылған мақсаттарға жетуге бағытталған оқытудың ең тиімді ұйымдастыру формаларын және ұтымды әдістерді ұсыну;
информатика және есептеуіш техниканы окытудың барлық кұралдарын (оку құралдары, бағдарламалык құралдар, мультимедиалық құралдар, компьютерлер, интерактивті тақталар, т.с.с) карастыру;
мұғалімнің практикалык жүмысына оларды колдануға нүсқаулар беру;
ИОӘ пөнінің мазмұны екі негізгі бөлімді қамтиды:
Жалпы әдістемелік бөлім - онда информатиканы окыту әдістемесшщ жалпы теориялық негіздері, бағдарламалык және аппараттық жасақтамалар қарастырылады;
Жеке (нақты) әдістемелік бөлімінде - мектептегі информатика курсының пропедевтикалық, негізгі жөне багдарлы оқу кезеңдеріндегі басты тақырыптарды оқыту әдістемесі қарастырылады.
Мұнда коғамның алға қойған мақсатына байланысты информатиканы оқытудың заңдылықтары анықталып, информатика дамуының нақты кезеңіне сай зерттеледі.
Оқу үрдісінде оқушыларды оқыту нөтижелерінің тиімділігі көбінесе мұгалімдердің кәсіптік дайындыгына, педагогикалық шеберлігіне баиланысты. Пәнді меңгеру нәтажесінде болашақ информатика пәні мұғалімі білім беруді ақпараттандыру жұмысына толық дайындалып шығуы тиіс.
Қазіргі таңда информатика оқыту әдістемесі қарқынды даму үстінде, оның даму мәселері теориясы жағынан зерттелу үстінде.
1.3. ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОРТА МЕКТЕПКЕ ЕНГІЗУ КЕЗЕҢДЕРІ.
Информатика оқу пәні ретінде барлық типтегі мектептерге 1985 жылдың 1 кыркүйегінде еңгізілді. Жана оқу пәні Информатика есептеуіш техника негіздері (ИЕТН) деп аталды. Ол кезде жалпы білім беретін мектепте 10 сынып және 11 сыныпта оқытылды. Мектеп информатикасының дамуында, оқыту парадигмаларының ауысуы және оған сәйкес информатиканы оқыту әдістемелік жүйенің өзгеруі бойынша бірнеше (әдетте үш) кезеңді ерекшелеуге болады.
Бірініиі кезеңде (1950 жж. ортасынан 1985 ж. дейін) өндірістік окыту шеңберінде орта мектепте кибернетиканы және информатиканы окыту курсының екі - жалпы білімділік және қолданбалы бағыттары пайда болды.
Жалпы білімділік бағытында окыту - ақпараттық процестерді, табиғаты әртүрлі жүйелердің құрылысы мен басқарылу принциптері, ақпаратты өңдеуді автоматтандыру мәселелеріне арналды (9-10 сыныптар үшін B.C. Ледневтің, А.А. Кузнецовтың: Основы кибернетики факультативті курстары). Қолданбалы бағыты бойынша - жоғарғы сынып окушыларын есептеуіш техника саласында кәсіби дайындау шеңберінде, ЭЕМ кұрылымы және бағдарламалауға негізделген курс (В.М. Монахов, С.И. Шварцбурд және және б.) оқытылды.
Екініиі кезеңде (1985ж. - 1980 жж. аяғы) мектептің оқу жоспарларынша Информатика және есептеуіш техника негіздері міндетті курсын енгізумен (1985 ж.) сипатталады. Курсты оқыту үшін А.П. Ершов және В.М. Монаховтың жетекшілігімен авторлар ұжымы құрастырған бірінші оқулығы қолданынысқа енді (1-кесте).
Үшінші кезеңде (80-жж. аяғы 90-жж. басы) өртүрлі авторлар ұжымы (В.А. Каймин, А.Г. Кушниренко, А.Г. Гейн) кұрастырған үш окулыктың қолдануымен байланысты. Мектептерде 80-жылдардың аягында информатика бойынша ЭЕМ - ді қолдануға бағытталған оқулыктардың және оқу бағдарламаларының қажеттілігі өсті. Кеңес одағының мектепті компыотерлендіру мәселесіне көңіл аударғанына Информатика и образование (ИНФО) деп аталатын жаңа ғылыми - әдістемелік журнал баспасының пайда болуы куә болады, бұл журналдың бірінші саны 1986 - 1987 оқу жылында шықты. Ал Қазақстанда 1992 жылы Қазакстан Білім министірлігінің ғылыми - әдістемелік педагогтік Қазақстан мектебі журналының Информатика, Физика, Математика атты қосымшасы жарық көре бастады [2,24 б.]. [2]
Шын мәнісінде мектеп информатикасының тарихында жаңа кезең 1993 жылдан басталады. Сол жылы Ресей федерациясында базистік оқу жоспары кабылданды. Онда информатиканы оқытуды 7-сыныптан бастап оқьпу ұсынылды және пәннің атауы ИЕТН - нен Информатика - ға ауысты.
Қазақстан Республикасында жалпы білім беретін мектептерде оқытылатын барлық оқу пәндері бойынша алғашқы білім стандарты мен базистік оқу жоспары (БОЖ) 1998 жылы жасалған болатын. Кейін 2002 жылы қайтадан Мемлекеттік білім беру стандарты жасалынды. Алдағы уақытта Қазақстан мектептерінің 12 жылдық оқытуға көшуіне байланысты информатика аумағында мектепте білім берудің орны және кұрылымы мәселесі дами бастады.
1 - кесте. Информатика пәнінің даму кезеңдері.
1960 - 1970 жж .
Информатика кәсіптік дайындыққа дейінгі арнаулы оқу
орындарында оқытылды.
1970 - нің аяғы 1980 - нің басы.
информатиканы мектеп оқу үрдісіне енгізу бойынша жасалған жеке эксперименттер (Мәскеу, Санкт Петербург, Новосибирск, Прибалтика) жүргізілді.
1984 ж.
Мектептік білім беру реформасы атты Кеңес Одағының Коммунисттік партиясы Орталық Комитетінің пленумы болды. Информатиканы мектепте міндетті түрде оқыту мәселесі қойылды
1985ж. қыркүйек
Информатика мектептің оқу үрдісіне енгізілді. Осы кезеңде Бағдарламалау - екінші сауаттылық атты ұран жарияланды.
1992 ж.
Әр оқушыға - компьютерлік сауаттылық! мақсаты қойылды.
1996 ж. шілде
Ресей ЮНЕСКО конгресінде Білім беру және технологиялар саласындағы саясат атты баяндама жасады.
1996 - 2000 жж.
Информатика пәндік саласын технологияландыру.
2001 - жылдан бастап қазіргі уақыт.
12 жылдық бшім беру кезеңіне көшу басталды. Информатиканың оқытудың 3 кезеңі үсынылды:
1) Пропедевтикалық;
2) Базалық;
3) Кәсіптікке дейінгі (сараланған)
1.4. ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖҮЙЕСІ.
Педагогикалық білім жүйесіндегі информатика курсын оқытудың әдістемелік жүйесі бес түрлі өзара иерархиалық түрде байланыскан компоненттерден түрады. Олар: пәнді оқыту мақсаты, мазмұны, әдістері, түрлері мен құралдары (2-сурет).
Мақсат
Мазмұны
Оқыту құралдары
Әдістері
Ұйымдастыру түрлері
2 - сурет. Оқыту жүйесі компонененттерінің өзара байланысы.
Оқытудың әдістемелік жүйесі дегеніміз - оқушыны оқытудың тиімділігін арттыруга бағытталған, оқу процесінің өзара байланысқан және бір-біріне себепші болатын оқыту түрлерінің, формаларының және жоспарлау мен өткізу құралдарының, бақылау мен сараптаудың, түзетулерінің реттелген жиынтығы [23, 322-6.].
Информатканы окыту әдістемелік жүйесі - окыту тәсілдерін алгоритмдеу, жүйелеу, мақсатты анық тұжырымдау негізінде мұғалім мен оқушылардың өзара әр алуан әрекеттестіктерін камтиды. Сондықтан жүйеде үйретуші (мұғалім) -- сабақтардың жетекшісі, ал, үйренуші (окушы) -- оқу объектісі болып табылады (3-сурет). Информатиканы қазіргі оқыту әдістемелік жүйесінің өзіндік сипаттамалары [3]:
оқу процесін ғылыми негізде жоспарлау;
теория мен практикалық дайындықтың бірлігі;
оқу материалы, оқытудың жоғарғы деңгейдегі қиындығы мен оны жеделдете оқытылуы;
оқушылардың белсенділігі мен өз бетінше ізденімпаздығы;
жеке және ұжымды іс - әрекетерді бірлестіру;
оку процесін техникалық оқыту кұралдарымен жабдықтау;
әртүрлі пәндерді кешенді түрде оқыту тәсіддері.
Информатиканы оқытып, үйретудің мақсаттары жалпы білім беретін орта және кәсіптік бағдар беретін мектептерде тәрбиелеу мен білім берудің жалпы мақсаттарымен бірге ғылыми өзгешелігі, қазіргі қоғамдағы және ғылымдар жүйесіндегі алатын орнымен анықталады.
ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖҮЙЕСІ
МАҚСАТ
(әлеметтік тапсырма)
САБАҚТАРДЫҢ ЖЕТЕКШІСІ
(үйретуші)
ОҚУ ПРОЦЕСІН ЖОСПАРЛАУ
ҚҰРАЛДАР
ОҚУ ПРОЦЕСІН ТЕКСЕРУ, ТАЛДАУ ЖӘНЕ ДЕЛДЕУ.
ФОРМАЛАРЫ
ӘДІСТЕРІ
ОҚЫТУ МАЗМҰНЫ
ОҚЫТУ МАҚСАТТАРЫ
ОҚУ ОБЪЕКТІСІ
(үйренуші)
НӘТИЖЕ
(үйренуші)
3-сурет. Оқытудың әдістемелік жүйесі.
Құралда информатиканы оқыту осы ұстанымдардың негізінде қарастырылады. Информатиканың әдістемелік жүйесінің негізгі компоненттерінің мазмұны мен өзара байланысы айқыналады.
1.5. ИНФОРМАТИКА НЕГІЗДЕРІН ОҚЫТУҒА ҚАЖЕТТІ ҚҰЖАТТАР.
Жалпы білім берудегі оның ішінде информатиканы оқытуға кажетп нормативті құжаттарға мыналар жатады:
Қазақстан Республикасы Білім туралы Заңы -- бұл білім берудегі ең басты нормативті кұжат;
Мемлекеттік білім беру стандарты - жалпы білім берудің негізгі бағдарламасының міндетті ең төменгі құрамы, студенттердің жүктемесінің ең жоғары мөлшері, оқу орындарының түлектерін даярлау дәрежесі, сондай-ақ оқу үдерісінің мазмұнына (соның ішінде оның материалдық-техникалық базасына) қойылатын негізгі талаптарды анықтайтын өлшемдер мен талаптар. техникалық, оқу, зертханалық, ақпараттық және әдістемелік, кадрлар).
Жалпы білім берудің Мемлекеттік стандарты төмендегі кызметтер түрлерін:
Барлық азаматтардың бірдей мүмкіндікте сапалы білім алуын;
Қазакстан Республикасында білім кеңістігінің бірдейлігін;
Білім алушының шамадан көп жүктемеден, олардың психикалық және физикалық денсаулығын сақтауын қорғауды;
Білім беру бағдарламаларының жалпы білім берудің әр сатысындағы сабақтастығын, кәсіптік білім алу мүмкіндігін;
Білім алушының әлеуметтік қорғалуын;
Педагогтардың әлеуметтік және кәсіби қорғалуын қамтамасыз етеді.
Мемлекет білім беру мекемелеріндегі мемлекеттік стандартен айқындалып берілетін жалпы білімнің қолжетімділігіне және ақысыздығына кепілдік береді.
Жалпы білім берудің мемлекеттік стандарты:
Базистік оқу жоспарын дайындаудың, бастапқы, жалпы негізгі және жалпы орта білім берудің оку бағдарламаларын, білім беру мекемелерінің оқу жоспарларын, оқу пәндерінің бағдарламаларын жасаудың;
Білім беретін мекемелерді бітірушілердің дайындық деңгейін объективті бағалаудың;
Білім беретін мекемелердің қызметін объективті бағалаудың;
Қазақстан Республикасы аумағында жалпы білім беру туралы құжаттың эквиваленттілігін орнатудың;
Білім беретін мекемелерде оку процесій айқындайтын, оку бөлмелерін жабдықтауға койылатын талаптарды орнатудың негізі болып табылады.
Негізгі оқу бағдарламасы (БЭС) - негізгі мемлекеттік нормативтік құжат ретінде мемлекет стандартты ажырамас бөлігі болып табылады, сондай-ақ нақты оқу орындарының оқу жоспарының негізін және оның қаржылық құралының негізгі құжатын;
Білім беретін мекемелердің оқу жоспары - БОЖ негізінде дайындалады.
Оку бағдарламасы - оқу пәні бойынша білім, біліктілік және дағды мазмұнын, негізгі дүниетанымдык ілімді оқыту логикасын ашатын, оларды оқытуға жұмсалынатын уақыт мөлшері, тақырыптар реті мен сұрақтар көрсетілген норматавті күжат.
Бұйрықтар, жарлықтар, әдістемелік хаттар т.б. -- білім беру басқармалары шығаратын күжаттар.
Сонымен, Қазақстан Республикасы Білім туралы Заңының талаптарына сай стандартта мыналар болуы керек:
әрбір мектептің оқушыға беретін білім мазмұнының ең аз (базалық) көрсеткіші;
оқушының білім деңгейіне қойылатын талаптар;
жалпыға бірдей білім стандартының талаптарына сәйкес, оқушылардың жетістіктерін бағалайтын тәсілдер.
Стандарт - бұл мектепке білім беру сапасын арттыру мақсатында білімге және білім мазмұнын талап ететін стандартты құжат.
Негізгі оқу жоспарына сәйкес білім туралы талаптар тиісті информатика үшін бөлінген сағаттардың санына қарай қайта қаралып, қайта қарастырылады.
Стандарт құрылымы талапқа сәйкес төмендегідей бөлімдерден тұрады:
Қолданылу аймағы;
Нормативті сиггемелер; анықтамалар мен кысқартылған сөздер;
Жалпы ережелер, информатика пәнінің жалпы сипаттамасы;
Оқу бағытыньщ түрлері мен мазмұны;
Информатнкадан оку жүктемесінің көлемі;
Информатикадан білім берудің базалық мазмұны;
Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар;
Оқу үрдісін үиымдастыру мен оны жүзеге асыру шарттарына қойылатын талаптар.
Қазіргі жалпы білім беретін мектептерде информатика курсын үздіксіз оқытудың төмендегідей құрылымы ұсынылады: пропедевтикалық, базалық (негізгі) және бағдарлы кезеңдер.
Бірақ, бүл үсынысты барлык мектептер толық меңгермейді, мектептің спецификасына байланысты біреулері -- толық, ал біреулері толық емес.
Информатика курсы бойынша мектептегі білімнің негізгі өзегі информатиканың базалық курсы, өйткені информатика бойынша білім беру стандартының жобасына сәйкес базалық курс Оқушының информатика бойынша дайындығының міндетті жалпы білімдік минимумы болып табылады.
Негізгі информатика курсы информатиканың негізгі курсы болып табылады, себебі ол информатиканың білім стандарттарына сәйкес базалық компьютерлік сауаттылық курсының міндетті жалпы білім беру минимумын қамтамасыз етеді.
Информатиканың базалық курсының құрылымын мына мазмұндық сызықтар (бағыттар) кұрайды:
1) Ақпарат және акпараттық процесстер сызығы;
2) Ақпаратты ұсыну сызығы;
3) Компьютер бағыты сызығы;
4) Формализациялау және модельдеу сызығы;
5) Алгоритмдеу және бағдарламалау сызығы;
6) Ақпараттық технологиялар сызығы.
Базалық курс міндетті білім берудің элементі ретінде ол қолжетімді болуы тиіс. Қолжетімділік екі аспект бойынша түсіндіріледі: біріншіден, курстың теориялық материалы пәнді оқитын окушының білімі мен дамуы деңгейіне сәйкес болуы, екіншіден, жалпы білім беретін мектептер үшін оқытуды қамтамасыз ететін қажетті компоненттердің бәрі болуы керек.
Компьютерлік білім беру деңгейі басқа пәндермен салыстырғанда оны қамту деңгейіне байланысты. Негізгі мәселе - пәнді техникалық және бағдарламалық қамтамасыз ету. Негізгі компьютерлік ғылымды оқытудың мәселелерін талдай отырып, біз Қазақстан Республикасының Білім министрлігі ұсынған, орта мектептер үшін ұлттық оқулықтарда қамтылған оқулықтар мен оқу-әдістемелік материалдарға сүйенеміз.
1.6. ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДА ОҚЫТУШЫНЫҢ РӨЛІ.
Қоғамның барлық салаларында ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың (АКТ) белсенді қатысуы білім беру жүйесіне әсер етпеді. Адамдарды ақпараттық қоғамға дайындау үшін осы жаңа технологияларды үйрету қажет.
Компьютердегі және АКТ-ның пайда болуы білім берудің негізгі пәндері - мұғалім және студент арасындағы қарым-қатынасты өзгертуге әкелді. Студент белгілі бір еркіндікке ие болды, ол қажетті ақпараттық кеңістікте қалған ережелердің шеңберінде ақпарат алмасудың бастамашысы болып табылады.
Педагогикалық әрекеттің көп бөлігін өзіне міндеттеп алған интерактивті педагогикалық құралдарды пайдаланатын компьютерлік окыту технологиясының таралуына орай, мамандар арасында мұғалімнің рөлі мен міндеттерінің ықтимал өзгерісі туралы пікір - талас болып жатады. Сабақ барысында мүғалім, оқушылар алдында баяндаушы рөлінде емес, кеңесші немесе нүсқаушы кейпіне енеді.
Компьютерлік оқыту бағдарламалары диалог режимінде тағы бір компьютерлік-студенттік жүйені құрды. Оқушыны тікелей онлайн режімінде мұғалімге ұзақ үзіліссіз оқу - жаңа оқыту түрі. Жақсы оқу бағдарламалары оқушылармен жеке қарым-қатынастармен шектеледі, бірақ адамның қарым-қатынасын алмастыра алмайды.
Оқушыға білім алудың көптеген бағыттарын ұсынатын гипермәтіндік технологиялардың пайда болуы, окытуда компьютерді колданудың жаңа кезеңі болып саналады. Осыған орай окушының танымдық әрекетінің беталысынан, білім алуды өздігінен баскаруға ауысуы байқалады.
Қазіргі заманғы информатика мұғалімі тақырыптық пәндерге АКТ енгізуге үйрену керек, пән мұғалімдеріне сабаққа дайындық кезінде компьютерлік технологияны қолдануға көмектесу керек. Компьютерлік сынып жарқын, ақпараттылығы және ұмытылмас. Бірқатар мамандардың айтуынша, ақпараттық технологиялар сабақтың тиімділігін арттырады және студенттердің білімін бақылайды.
Ақпараттық технологиялардың оқытуға кедергі жасайтыны іс жүзінде аяқталмаған, керісінше, компьютерлік сынып мұғалімдері оқушылар компьютерлермен жұмыс істеуге ынталы екендіктеріне және олар қажетті нәтиже алған кезде бақытты болғанына сенімді. Техникалық мамандардың мұғалімдерді алмастыратыны туралы теріс пікір негізсіз, ал ақпараттық технологиялар мұғалімдерге ұқсамайды және олардың таланты мен шығармашылық қабілеттерін бағалай алмайды.
Оқушының компьютерде жүмыс істеуі кезінде басты рөлді мүғалім аткарады, себебі оның білімі де, тәжірибесі де мол, енді ол оқу үрдісінің - ұйымдастырушысы, кеңесшісі, сарапшысы. Мүғалім оқу және карым-қатынас ортасын ұйымдастыру ережелерін ойлап табады. Әйтсе де енді ақпаратпен алмасуда бастамашы жалғыз мүғалім ғана емес: оқу жағдайына байланысты, ол оқу бағдарламасына әдістемелік амалдарды, қарым-қатынас түрлерін өзгерте алады. Оның басты міндеті, білім алудың жайлы ортасын қалыптастыру болып табылады.
Компьютерлік технологиялар мұғалім мен студенттің арасындағы диалог режиміне сәйкес байланыс пен ынтымақтастықтың жаңа жолдарын ұсынады. Компьютерлік және білім беру бағдарламалары мұғалімге өзінің жұмыс стилін жақсартуға көмектеседі, оның орныққан қызметтерімен (оқыту, мәтіндік және т.б.) қамтамасыз етеді. Мұғалім шығармашылығына, біліміне, біліміне және дамуына адамның шынайы міндеттемесін қалдырады. Оқу үрдісінің маңызды компоненті, мысалы, пікірталас, пікірталас, пәнге қолдау көрсету және әртүрлі материалдарды студенттерге беру үшін қалаушылық деңгейін таңдауға қабілеттілігі, компьютерден (мүмкін өмір үшін) әлдеқайда күшті. Бұл компьютердің оқушының мұғаліміне және оның ата-анасына кедергі келтіру үшін пайдаланылмайтынын білдірмейді.
Барлық пікірлер бір ғана басты тезиске келіп тіреледі мүғалімнің рөлі компьютерлік оқыту кезінде де сақталады, компьютердің рөлі қай кезде де мүғалім мен оқушының сенімді әрі жақын көмекшісі ретінде ғана болып калады [26], баска да оқыту құралдары сияқты әдістемелік құрал болып есептеледі.
Қорыта айтқанда, компьютерлік оқыту үрдісінде басты релді информатика мүғалімі атқарады, сол себепті ол жаңа жетістіктер туралы тұрақты акпаратқа, тәжірибемен алмасуға, оқытудың материалдық базасын жақсартуға әрдайым мұктаж болады.
1.7. ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ.
Оқытуды ұйымдастырудың негізіне мына айкындалған кағидалар жатады:
Үздіксіздік - оқытудың барлык кезеңдеріндегі сабақтастықты есепке ала отырып, оқытудың мазмұндылығы мен білімді бакылаушылық жүйесін кұру арқылы жасалады;
Сызықты емес - білім беру үрдісінің қатысушыларының мүмкіндіктері мен әлеуметгік тапсырысқа қатысты, оқыту мен бақылау жүйесінің дамуы мен мазмүнын өзгертуге рүқсат етіледі;
Һ Информатиканың ғылым ретінде пайда болуы және қалыптасуы өткен ғасырдың екінші жартысынан басталады. Информатиканың зерттейтін аймағы - ақпараттың құрылымы мен ортақ қасиеттері, сонымен қатар адам тіршілігінің түрлі саласында ақпаратты іздеу, жинау, сақтау, түрлендіру, жеткізу және пайдалану үрдістерімен байланысты мәселелерді қамтиды.
Өзін-өзі ұйымдастыру - оқытуды ұйымдастырудың оңтайлы өзін-өзі жоғарылататын моделін таңдау мүмкіндігін үсыну арқылы жасалады;
Ашықтығы - пәнаралык тәсілде оқытудың мазмұнын құрумен негізделеді және бағдарлама мен бакылау жүйесін дайын ақпараттық блоктардан жобалау мүмкіндігін болжайды.
Заманауи білімнің негізгі мақсаттарының бірі - студенттерді өмірге бейімделуге бейімдеу, өзін-өзі меңгеруді меңгеру және жасампаз білімге ие болу.
Педагогикада педагогикалық технологиялар немесе білім беру технологиялары дәстүрлі педагогикалық, методологиялық және дидактикалық жүйелерге қарағанда маңызды болып келеді.
Педагогикалық технология термині шетелде, өткен ғасырдың 60-жылдарында пайда болды. Содан бері әр елдерде, мысалы АҚШ-та, Жапонияда Педагогикалык технология, Англияда Педаголикалық технология және оқыту процессі журналдары баспага шыға бастады. Ал ЮНЕСКО-ң халықаралык білім беру бюросьгаың бюллетені Педагогикалык технологиялар топтамасын шығарды.
Оқыту технологиясы үғымы 60 - жылдардың аяғында пайда болып, 70 - жылдары көптеген жактаушыларға ие болды. Қазіргі уакытта, ол педагогикалык сөздікке бекем енді. Әйтсе де, оны түсіну және қолдану әртүрлі болуда.
Қазіргі заманның педагогикалық теориясында жаңа оқыту технологиясын мектепке енгізуде бірінші зерттеу жүргізген академик В.Беспалько болатын. Оның айтуы бойынша - Педагогикалық технология - бұл оқу үрдісін жүзеге асырудың мазмұнды техникасы.
Ал жаңа технологияның жеке сұрақтарын зерттеген жөне Модулді окыту технологиясын енгізген В.М. Монаховтың пайымы бойынша - Педагогикалық технология - бұл оқушы мен мұгалімге барлық жағдай жасау арқылы оқу үрдісін жобалау, ұйымдастыру және өткізу бойынша бірлескен педагогикалық іс-әрекеттің жан - жақты ойластырылган моделі
Педагогикалық технология -- техникальщ және адами ресурстарды, олардың өзара байланысын ескере отырып, оқыту және білімді игерту урдістерін қурайтын, қолданатын және белгілейтін, білім беру турлерін оңтайландыруды міндет санайтын жүйелі әдіс (ЮНЕСКО).
Алайда, әдебиетте, мысалы, массив концепциясын енгізу әдістемесі, Оқыту әдіснамасы, Ақпараттық технологияларды оқыту әдістемесі және т.б. тіркестер. Әдістеме термині алгоритм, әдіс, технология ұғымдарына толығымен ерекшеленетіні түсінікті. Осыған байланысты әдіснама және технология ұғымдарын анықтау мәселесі туындайды.
А.В. Хуторской айтқандай, оқыту теориясы бәріне барлығын (жалпы дидактика) және жеке оқу пәнін оқыту немесе белгілі типті мекемелерінде оқыту теориясы (дербес дидактикалар) болып ажыратылады. Дербес дидактикалар ... оқыту мәселелерін сәйкес оқу пәндеріне қарай үйлестіреді және де әртүрлі деңгейде -- бала бакшадан бастап орта және жоғарғы оқу орындарына дейін. Дербес дидактикаларды оқыту өдістемелері деп те атайды... Олардың мақсаты -- сәйкес оку пәнін немесе пәндер тобын оқыту үрдісінде оқушыларды дамыту және тәрбиелеу, оқыту кұралдары және жолдары заңдылықтарын зерттеу [45, 9-216.].
Г.К.Селевко педагогикалық технология ұғымынын үш иерархиялық деңгейін бөліп көрсетеді [41]: бүтіндей білім беру үрдісін сипаттайтын жалпы педагогикалык немесе жалпы дидактикалық деңгей (аймақта, оқу орнында, оқу деңгейінде), синонимі -- педагогикалық жүйе бір пән, сынып, мүғалім және т.б. аясындағы білім беру үрдісін сипаттайтын жеке әдістемелік немесе пәндік деңгей, синонимі - жеке әдістеме;
Сонымен мынадай бастапқы тұжырымды қабылдайық:
Информатиканы оқыту теориясы мен әдістемесі (информатиканы оқыту әдістемесі) -- кез келген жас шамасында және кез келген үйымдастырушылық-әдістемелік оқыту турінде информатиканы үйрету объектісі болып табылатын педагогикалык, гылым.
Технология сөзі грек тілінде techne -- өнер, шеберлік және logos - ғылым , заң дегенді білдіреді. Сөзбе-сөз аударғанда, технология - шеберлік туралы гылым болып табылады. Кез келген технологияның негізгі өзіндік белгілері болады: ол процессуалды категорияға жатады; объектінің жағдайын өзгерту әдістерінің жиыны түрінде ұсынылуы мүмкін; экономикалық үрдістерді тиімді жобалауға және пайдалануға бағытталады.
Сонымен, технологияның әдістемеден айырмасы, мына сипаттамалардың болуымен анықталады:
Аспаптылығы - яғни, максатка кепілді жеткізетін, қатал аныкталған орындау нүсқамалар жүйесінің болуы;
Жаңгыртылымдығы (орысш. - воспроизводимость);
Кепілді және өлшемді нәтиженің болуы.
Технологиялық оқытудың мәселелерін қарастырудың осыған үқсас сипаттамалары М.Е. Бершадскийдің, И.П. Волковтың, В.В. Гузееваның, М.В. Клариннің, В.Ю. Питюкованың, В.П. Тихомированың, П.М. Эрдниевтің және баска да ғалымдардың еңбектерінде ұсынылған.
Қазақстандык педагог зертгеушілерден М.Ж. Жадрина, Н.Н. Нұрахметов, Ж.А. Қараев (деңгейлеп оқыту технологиясы), Ж.У. Кобдикова, М.М. Жанпейсова (модульді оқыту технологиясы) атауға болады. Ресейлік және шетел авторларьшың (Б.П. Беспалько, Б.С. Блум, М.В. Кларин, И. Марев, Г.К. Селевко және тағы басқа) педагогикалық технологиялар мәселелері бойынша еңбектерін сараптаудың нәтижесінде, педагогикалык технологияға ғана тән белгілер аныкталды, олар:
Тұжырымдамалық (орысша. - концептуальность, ғылыми негізі) - әрбір педагогикалык технологияда білім беру мақсаттарына жетудің өзіне лайық белгілі бір ғылыми негіздемесі, ғылыми концепцияға тірегі болуы тиіс.
Жүйелілік - педагогикалык технологияда жүйенің барлық: үрдістің логикасы; барлық бөліктерінің арасындағы байланыс; түтастық белгілеріне ие болуы керек.
Диагностикалық мақсатты құру және нәтижелілігі - мақсаттарга кепілді жету және окьггу үрдісінің тиімділігі.
Басқарылушылық - диагностикалық мақсатты тұжырымдау мүмкіндігі; жоспарлау; оқыту үрдісін жобалау; сатылық диагностика; нәтижелерді түзету үшін күралдармен жөне әдістермен түрлендіру.
Тиімділік - нәтижелер тиімділігі мен нысанның оңтайлылығы, кысқа мерзімде оқытудың жоспарланған нәтижелеріне жету кепілдігі.
Іс жүзінде қолданымдылыгы (алгоритмденуі, жобалануы, бүтіндігі, басқарылымдылығы) - педагогикалық технологиялардың басқа да ұқсас білім беру мекемелерінде, басқа субъектілермен қолданылу мүмкіндігі. [10]
Тузетілімдігі - тұрақты түрде жедел кері байланысу мүмкіндігі.
В.П. Беспалко тіпті басқа қағиданы үстанып: белгілі бір шартпен өтетін кез келген үрдістер осы іиарттармен бірлесіп, жүйе деп аталады... Педагогикалык, үрдістерді іске асыратын жүйелерді, педагогикалык, жүйелер деп атайды - дейді [10, 26 - 6.].
Ол педагогикалық жүйелер құрылымын өзара байланысқан екі топка бөледі: педагогикалық тапсырмаларды қалыптастыратын элементтер тобы (оқушылар, білім беру максаттары, білім мазмұны) және педагогикалық; технологиялардың түзетін элементтер тобы (оқу үрдісі, оқытуды ұйымдастыру, мұғалім және немесе оқыту құралы) [1,21-22 б.].
Педагогикалық технологиялардың терең мағынасын В.П.Беспалко былай тұжырымдайды:
1) кездейсоқтан шығып, алдын ала жобалауға көшу;
2) окушылардың оку-танымдық әрекетінің күрылымын және мазмұнға дайындау;
3) окушылардың жаңа материалды игеру және түлғаның бүтіндей даму сапасын объективті бақылау және диагностикалық мақсат қою;
4) оку - тәрбиелік үрдісі компоненттерінің мазмұны мен кұрылым бүтіндігінің кағидасын жүзеге асыру.
Қазіргі педагогика білім жүйесінің компоненттерінің сабақтастығын (мақсаттары, мазмұны, әдістері, түрлері және білім беру құралдары) түсінуін дамытты. Білім беру технологиясының ажырамас бөлігі ретінде білім беру мазмұны ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz