Сорғыштың толық тегеуріні
Ф.7.04 -08
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘуЕзов АТЫНДАҒЫ ТҮРКІСТАНМЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
ОРАЗБАЕВ М.Ж.
Түркістан облысы, Ордабасы ауданындағы Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету жобасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
мамандығы: 5В080500 - Су ресурстары және суды пайдалану
Шымкент, 2019
Ф. 7.04-09
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘуЕзов АТЫНДАҒЫ ТҮРКІСТАНМЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Су ресурстары, жерді пайдалану және агротехника кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Кафедрамеңгерушісі
___________________Султанбекова П.С.
(ғылыми дәрежесі, атағы, аты-жөні)
____ __________ 2019 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Түркістан облысы, Ордабасы ауданындағы Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету жобасы
мамандығы 5В080500 - Су ресурстары және суды пайдалану
Орындаған
Оразбаев М.Ж.
Ғылыми жетекшісі
Аға оқытушы
Ермаханов Н.К.
Шымкент, 2019
Ф.7.04 -10
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ атындағы ТҮРКІСТАНМЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Кешкі және қашықтықтан оқытуфакультеті
Су ресурстары, жерді пайдалану және агротехника кафедрасы
Мамандық 5В080500 - Су ресурстары және суды пайдалану
БЕКІТЕМІН
Кафедра меңгерушісі
________________ Султанбекова П.С.
___ _______ 2018 ж.
дипломдық жұмысты орындауға
ТАПСЫРМА№___
Студент Оразбаев М.Ж., ЗАП-17-4ку тобы
Жұмыстың (жобаның) тақырыбы: Түркістан облысы, Ордабасы ауданындағы Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету жобасы
Университет бойынша ___________ № ___________бұйрығымен бекітілген
Жұмысты (жобаны) аяқтау мерзімі: ____________
Жұмысты (жобаны) орындауға берілген мәліметтер _________________________
___________________________________ ___________________________________ _______
___________________________________ ___________________________________ _______
Дипломдық жобаны (жұмысты) орындауға қатысты сұрақтар тізімі:
___________________________________ ___________________________________ __________________________________________________________________
___________________________________ ___________________________________ __________________________________________________________________
___________________________________ ___________________________________ __________________________________________________________________
Дипломдық жоба ТҮСІНДІРМЕ ЖАЗБАсыНЫҢ МАЗМҰНЫ
(ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ МАЗМҰНЫ)
№
рс
Бөлімдері
Кеңес берушінің аты жөні
1
2
3
1
Жалпы бөлім
Ермаханов Н.К.
2
Технологиялық бөлім
Ермаханов Н.К.
3
Тіршілік қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
Ермаханов Н.К.
4
Қоршаған ортаны қорғау
Ермаханов Н.К.
5
Экономика
Ермаханов Н.К.
6
Бизнес-жоспарлау
Ермаханов Н.К.
Графикалық материалдар тізімі ___________________________________ ___________________________________ __________________________________________ ___________________________________ _________________________________________________________
Ұсынылған негізгі әдебиеттер тізімі
___________________________________ ___________________________________ __________________________________________ ___________________________________ __________________________________________ ___________________________________ __________________________________________ ___________________________________ __________________________________________ ___________________________________ __________________________________________ ___________________________________ _____________________
Тапсырманың берілген күні: ___________
Дипломдық жұмыстың (жобаның)
ғылыми жетекшісі _____________________ аға оқытушы Ермаханов Н.К.
( қолы)
Тапсырманы орындауға алған студент ________________ Оразбаев М.Ж.
( қолы)
Ф. 7.04 - 11
Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау
күнтізбелік кестесі
Студент: Оразбаев М.Ж.
Тобы: ЗАП-17-4ку
Мамандығы: 5В080500 - Су ресурстары және суды пайдалану
Дипломық жобаның (жұмыстың) тақырыбы: Түркістан облысы, Ордабасы ауданындағы Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету жобасы
№
рс
Бөлімдер
Орын
далу %
Орындалу мерзімі
Тапсырма берілген мерзімі
Тапсырма
ны орындау мерзімі
Кеңесшінің қолы
1
Кіріспе
5
10 күн
30.10.2018
10.11.2018
2
Жалпы бөлім
15
20 күн
12.11.2018
04.12.2018
3
Технологиялық бөлім
40
12 апта
06.12.2018
16.03.2018
4
Тіршілік қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
5
15 күн
17.03.2019
04.04.2019
5
Қоршаған ортаны қорғау
5
15 күн
17.03.2019
04.04.2019
6
Экономика
10
20 күн
24.03.2019
19.04.2019
7
Бизнес-жоспарлау
10
10 күн
19.04.2019
02.05.2019
8
Қорытынды
5
3 күн
02.05.2019
04.04.2019
9
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
5
30 күн
04.05.2019
06.05.2019
Барлығы
100
Жобаның (жұмыстың) ғылыми жетекшісі ______________ __________
(қолы) (күні)
Бітіруші түлек __________________________ ________________
(қолы) (күні)
Нормабақылау___________________ __________ Ермаханов Н.К.
(қолы) (күні)
Аннотация
Дипломдық жұмыстың тақырыбы: Түркістан облысы, Ордабасы ауданындағы Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету жобасы , жұмысты орындаған ЗАП-17-4ку тобының студенті Оразбаев М.Ж., ғылыми жетекшісі Ермаханов Н.К. Қорғау мерзімі 2019 ж. Жобалау объектісі - Арыстанды ауылының сумен қамтамасыз ету жүйесі.
Дипломдық жұмыстың мақсаты Түркістан облысы, Ордабасы ауданы Арыстанды ауылын сумен қамтамсыз ету жүйесін жетілдіру, су құбыры жағдайын жақсарту арқылы тұрғындарды сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету, сумен жабдықтаудың жаңа құрылымдары мен тәсілдерін ендіру.
Жұмыстың нәтижесі - Ордабасы ауданында Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету негізінде су құбыры жүйесін құру жобасында әр түрлі бөлімдер қарастырылады. Олар:
- Еңбекті қорғау және тіршілік қауіпсіздігі бөлімі ;
- Қоршаған ортаны қорғау бойынша бөлімі ;
- Экономика бойынша бөлім;
- Бизнес- жоспарлау.
Орындалған дипломдық жұмыс 6 бөлімнен, 86 бет түсініктеме жазбадан, 5 суреттен , 18 кестеден және 4 А1 форматты сызбадан тұрады.
Мазмұны
Нормативтік сілтемелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
Анықтамалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
Белгілер мен қысқартылған сөздер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Төлқұжат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
11
12
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
13
1
Жалпы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
1.1
Ауданның инженерлік-геологиялық сипаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
1.2
Ауданның климаттық жағдайлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
1.3
Сумен қамтамасыз ететін нысанның сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... .
16
1.4
Су құбырлы құрылым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
17
2
Технологиялық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
18
2.1
Сумен жабдықтау көзі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
18
2.2
Су тұтыну ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
18
2.3
Су тұтынудың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
2.3.1
Су тұтынушылардың құрамы және су тұтыну нормалары ... ... ... ... ...
20
2.3.2
Есептік су мөлшерлерін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
2.4
Тегеурінді су мұнарасы және оның есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
32
2.5
Бірінші көтерімді сорғыш станциясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
37
2.6
Су көзін таңдауға негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
39
2.7
Сумен қамтамасыз етудің жүйесі және схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
39
2.8
Су құбыры тораптарын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
41
2.9
Су құбыры тораптарының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
42
2.10
Суды тасымалдаудың түрлері және құбырлардың түрін таңдау ... ... ..
46
2.11
Су бөлу шкафтарының экономикалық негіздерін пайдалану ... ... ... ..
47
2.12
Мектепті сумен қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
48
2.13
Гидравликалық есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
48
2.14
Санитарлық қорғау аймағы және жердің құнарлығын қалпына келтіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
49
2.15
Техникалық эксплуатация жайлы қысқаша мінездеме ... ... ... ... ... ... .. .
49
3
Еңбек және тіршілік қауіпсіздігін қорғау бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ...
53
4
Қоршаған ортаны қорғау бойынша бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
61
5
Экономика бойынша бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
69
6
Бизнес жоспарлау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
75
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
84
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Резюме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
85
86
Нормативтік сілтемелер
Осы дипломдық жұмыста келесі сілтемелер қолданылған:
oo ҚР ҚН ж Е 4.01 -02-2001. Сумен жабдықтау. Сыртқы тораптар және ғимараттар.
oo ҚР ҚН 8.02-05-2002. Құрылыс жұмыстарына арналған сметалық нормалар және бағалардың жинақтары. 1 - жинақ. Жер жұмыстары.
oo ҚР ҚН 8.02-05-2002. Құрылыс жұмыстарына арналған сметалық нормалар және бағалардың жинақтары. 22 - жинақ. Су құбыры - сыртқы желілер.
oo МСТ 23695 - 94 Санитарлық - техникалық болат эмальді құралдар. Техникалық шарттар
oo ҚР ҚН ж Е 2.03-10.2002 Су басу және су астында қалу қауіпі бар аймақтарды инженерлік қорғау
oo Сан ПиН 3.01.067-97 Ауыз суға қойылатын талаптар
oo МСТ 2874-83 "Ауыз суы"
oo Санитарные правила и нормы: СанПиН 2.1.4.1074-01. Питьевая вода. Гигиенические требования к качеству воды централизованных систем питьевого водоснабжения. Контроль качества. -М.:Госкомсанэпиднадзор России, 1996.-112с.
oo Санитарные правила и нормы: СанПиН 2.1.4.027-95. Питьевая вода и водоснабжение населенных мест. Зоны санитарной охраны источников водоснабжения и водопроводов хозяйственно-питьевого назначения. М.:Госкомсанэпиднадзор России, 1995.-28с.
oo Строительные нормы и правила. СНиП 2.04.02-84 Водоснабжение. Наружные сети и сооружения. Нормы проектирования.
oo СниП 2.04.01-85 Внутренний водопровод и канализация зданий.
oo ӘН ОҚМУ 7.15 - 2010 Дипломдық жобаны ұйымдастыру.
Дипломдық жұмыс. Шымкент: ОҚМУ, 2010.
Анықтамалар
Сумен қамтамасыз ету жүйелері - суды табиғи көздерінен қабылдап, оның сапасын жақсартып пайдаланатын жерлерге жеткізуге арналған инженерліэк ғимараттар мен шаралардың комплексі.
Елді мекендерді сумен қамтамасыз ету жүйесі - жер бетін жегі немесе жерасты көздерінен суды алып, оны тазалап және өңдеп тұтынушыларға уақытысында қажетті мөлшермен жеткізу.
Сумен қамтамасыз ету схемалары - жүйедегі инженерлік ғимараттар мен тораптардың өзара орналасуы.
Сумен қамтамасыз етудің айналма жүйесінің схемасы - өндірісте пайдаланған суды тазалап, салқындатып, өңцеп қайтадан өндіріске жібереді.
Тұйықталған жүйе - айналма жүйенің жұмыс істеу принципі су көзіне айналмалы суды ағызбауға негізделген жүйе.
Сумен қамтамасыз ету торабы - құбырлар, фасондық бөлшектер, эртүрлі жабдықтар және қүдықтардың біріккен құрамы.
Көше торабы - квартал периметрінің бөліктері немесе оның барлық периметрлері бойынша салынатын құбырлар жиынтығы.
Су тұтыну мөлшері - уақыт бірлігінде әр түрлі мүдделерге немесе шығарылатын өнімні-ң бір бөлігіне жұмсалатын судың саны.
Суды тұтыну тәртібі - санитарлы - техникалық жабдықтардың қызметі мен түріне, өнеркэсіп үйлерде өндіріс процессін үйымдастыруына, қоғамды үйлерде жұмыс кестесіне, ал тұрғын үйлерде халықтың жұмыс істеу тэртібіне, абаттандырылу дәрежесіне, ауа райының жағдайына, мэдениет және санитарлық дағдыларына байланысты суды түлынуы.
Сағаттың біркелкісіздік коэффициенті - тэуліктің максималды тұтыну сағатындағы сағатты шығынның орташа сағаттық шығынғы қатнасы.
Пьезометриялық сызық - жерастының тегеурінді су тұтқыш қабатына жететіндей құдық қазғанда ондағы судың көтерілу биіктігі.
Статикалық деңгей - құдықтағы суларды қабылдамайтын кездердегі құдықтағы бар судың деңгейі.
Динамикалық деңгей - құдықтағы суды сорып тұратын жағдайдан кейін орналғанған деңгей.
Скважиналар - жердің астындағы 10 м тереңдікте орналасқан суларды қабылдауған арналған құбырлы құдықтар.
Сумен қамтамасыз етудің сыртқы торабының гидравликалық есебі -құбырлардың тиімді диаметрлері мен тегеурін шығындарын анықтау.
Сорғыш қондырғысы - сорғыш пен оған әсер ететін қозғалтқыш жэне басқа жабдықтар.
Сорғыш бекеті - сорғыш және қозғалтқыш, бақылауға жэне өлшеуге арналған құрал-жабдықтар, басқару электр аспаптары, сору және қысымды құбырлар, бекіту және реттеу арматура тағы әртүрлі қосымша жабдықтардың комплексі.
І-ші көтеру сорғыш бекеті - су көзінен алынған суды тазарту ғимаратына жеткізетін құрылғы.
ІІ-ші көтеру сорғыш бекеті - тазартылған суды тұгынушыларға жеткізетін құрылғы.
Тазарту ғимараты - әр түрлі жағдайлардағы лас суды ретімен тазартып шығаратын қондырғылар кешені.
Дебит - ұңғыманың су беру өнімділігі.
Меншікті су мөлшері - су құбыры тораптарының 1 м ұзындығына келетін біркелкі үлестіретін су мөлшері.
Тегеурін шығыны - су құбырының кедергісіне байланысты тегеурінның жойылуы.
Транзиттік су мөлшері - су құбыры учаскесінен ағып өтетін су мөлшері.
Реттеуші құрылымдар - тегеурінді су мұнарасымен таза су резервуалары
Түйін - су қүбыры тораптарының түйіскен нүктесі
Сатылы және интегралды графиктер - тәуліктің сағаттары бойынша, су мөлшерінің өзгеруін көрсететін, сызулар.
Белгілер мен қысқартылған сөздер
ҚР - Қазақстан Республикасы;
ҚНжЕ - Құрылыс ормалары және ережелері;
МСТ - Мемлекеттік стандарт;
СанЕиН - Санитарлық ережелер және нормалар;
ҚНжЖ - Құрылыс нормалары және жобалары;
СШК - су шаруашылық кешені;
ЭЦВ - скважинаға батырылатын сорғыш маркасы;
ӨҚ - өндірістік қуат;
ҚӨ- құбыр өсі;
ҚМШ - қалдыңтардың мүмкіндік шегі;
ЖШС - жауапкершілігі шектеулі серіктестік;
ШМК - шекті мүмкіндік концентрациясы;
СЭС - Санитарлы эпидемиялық станциясы;
ПӘК - пайдалы эсер коэффициент;
цга - 1 гектар жерден центнер есебінде алынған өнім мөлшері;
лс - 1 секундга литр есебінде агатын сұйықтың мөлшері;
т.б. - тагыда басқа;
м-метр;
см - сантиметр;
сек - секунд;
сағ - сағат;
км - километр (шақырым);
тн - тенге.
Төлқұжат
Түркістан облысы, Ордабасы ауданындағы Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету жобасы тақырыбы бойынша төлқұжат.
№
Орналасқан жерi
Ордабасы ауданы, Арыстанды ауылы
1
Су көзi
Артезиан сулары
2
Мақсаты
Ауылды сумен қамтамасыз етуді жақсарту
3
Елді мекенге берілетін тәуліктік максималь су мөлшері, м3тәул
169,87
4
Құбырдың материалы
Полиэтелен
5
Полиэтелен құбырларының диаметрі, мм
110
6
Сумен қамтамасыз ету жүйесінің сметалық құны, млн.тенге
14219696
7
1 квтсағ электр энергияның құны
11,14
8
Құрылыстың 1 м[3] судың құны, тенге
56
9
Жылдық экономикалық тиімділігі, тенге
8894265
10
Нысанның өтелу мерзімі
2
11
Сумен қамтамасыз ету құрылымдары:
Артезиан скважинасы
Таза су резервуарлары
I - көтеру сорғыш станциясы
Тегеурінді су мұнарасы
1
2
1
1
Кіріспе
Жұмыстың өзекті мәселесі - Қазақстанда өзендер жеткілікті болғанымен, ауыл шаруашылығын сумен қамтамасыз ету және жайылымды суландыру ауылдық тұрғындардың коммуналды - тұрмыстық және мәдени - әлеуметтік жағдайларын жақсартуға, өндіріс пен мал шаруашылығын дамытуға және еңбек өнімділігін арттыруға, суды қажетті мөлшерде реттеу, қамтамасыз ету кез - келген мерзімде мүмкін болмайды. Сондықтан елімізде сумен қамтамасыз ету мәселесі өзекті болып табылады. Елді мекендерді сумен қамтамасыз ету қазіргі таңда біздің су шаруашылық секторымызға және ауыл шаруалылығымызға қосатын үлесі зор. Сонымен қатар таза сумен қамту жалпы еліміздің экономикасының дамуына және халықтың денсаулығына зор әсер ететіні белгілі. Жер шарында 1,5 млд. текше километр су бар, бірақ оның 98%-ға жуығы мұхиттар мен теңіздердің тұзды сулары, 1,94%-мұзды аймақтың сулары, ал тек қана 0,06%-ға жуығы тұщы сулар. Сондықтан жер шарында тұщы сулар өте тапшы. Елді-мекеннің сумен жабдықтау тораптары жобасы дипломдық жобаға берілген тапсырмаға байланысты орындалды. Сумен жабдықтау объектісі болып Ордабасы ауданы Арыстанды ауылы алынды. Сумен жабдықтау көзі жерасты су болып саналады.
Жұмыстың ғылыми жаңалығы:
- Түркістан облысы, Ордабасы ауданы Арыстанды ауылының сумен жабдықтау жүйесі;
- сумен жабдықтау жүйесін жобалау негізінде елді мекеннің сумен қамтылу мүмкіндіктерін жасау, нәтижесінде ауданда сумен қамтамасыз етілу деңгейін көтеруге ықпал тигізу.
Жұмыстың тәжірибелік маңызы: дана халқымыз судың да сұрауы бар деп бекер айтпаған. Қазақстанның су ресурстарына деген тәуелділігі күн тәртібінде тұрған басты мәселенің бірі. Транс - шекаралық өзендерді бірлесе пайдалану бағытында тиісті іс-шара - лар қолға алынып жатқанымен, Қыр - ғызстан мен Өзбекстан тарапынан оқтын-оқтын келісімдерді бұзу, ағын су жіберуді шектеу секілді әрекеттер орын алып тұрады. Соңғы үш жылда оңтүстіктегі су тапшылығының түйіні тарқатылмай әбден шиеленісе түскен мәселеге айналғаны соншалық, Үкімет диқандарға ылғалды көп қажет ет - пей - тін дақылдарды егіңдер деген талап қоюға көшті. Әсіресе мақта алқапта - рын азайтуға айрықша назар аударыл - ғандықтан Ордабасы ауданында бұ - рын 120 мың гектарға ақ алтын өсіріліп келсе, енді оның көлемі 30-40 мың гектарға дейін кеміп кетті.
Ғылыми мәселенің бүгінгі шешілу жағдайын бағалау: мұндайда біз үшін ең тиімді жол қандай болмақ? Көрші елдерге деген тәуелділіктен қалай құтыламыз? Бұл сұраққа мамандар бірауыздан жаңа технологияларды енгізіп, суды үнемдеу жолдарына көңіл бөлу қажет деп жауап береді. Шындығында елімізде су ресурстарын үнемдеуге деген ұмтылыс тым аз, кеңестік дәурде қалыптасқан ескі көзқарастан әлі де арыла алмай келе жатырмыз.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: ауыл тұрғындарын таза ауыз сумен қамту, ауыл, мал шаруашылықтарында су ресурстарын тиімді пайдалану болып табылады. Жұмыстың нәтижесі Арыстанды ауылын сумен жабдықтау жобасына қатысты әр түрлі бөлімдер қарастырылады. Олар су тұтыну мөлшері және қажетті су мөлшері анықталған, су құбыры торабтарының гидравликасының есептері жүргізілген, скважинаның есептері орындалған, тегеурінді және реттеуші құрылымдардың көлемдері анықталған, судың сапасын жақсарту құрылымдарының технологиялық есептері, суды пайдалану шаралары келтірілген. Дипломдық жұмыста Ордабасы ауданы аумағында орналасқан Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз етудің қазіргі жағдайы, суды дайындау, оның климаттық, гидрогеологиялық сипаттамалары, су тұтыну көлемін және режимін анықтау, су құбырлары мен сыртқы құбыр желісін таңдау, жетілдіру, ұңғыма мен сорғыш станциясын есептеу нәтижелері, суды тазарту қондырғыларының есептері, судың сапасын жақсарту құрылымдарының технологиялық есептері және суды пайдалану шаралары келтірілген.
Жұмыстың зерттеу міндеттері - су алып тарату құрылымдарын, орталықтандырылған сумен жабдықтауға арналған су жүйесін, құбырларын жаңарту және жетілдіру. Қойылған мақсатқа жету үшін келесі мәселелер қарастырылып шешілді:
- Ордабасы ауданының табиғи-климаттық жағдайы жан-жақты бағаланып, қажетті мәліметтер негізінде сумен жабдықтау көзі анықталды;
- облыстың су ресурстарының сумен жабдықтау саласына әсерін анықтап, пайдаланудың тиімді жолдарын негіздеу.
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі - Түркістан облысы, Ордабасы ауданы Арыстанды ауылы.
Теориялық және әдістемелік негізі - ҚР ҚН ж Е 4.01-02-2001. Сумен жабдықтау. Сыртқы тораптар және ғимараттар, ҚР ҚН 8.02-05-2002. Құрылыс жұмыстарына арналған сметалық нормалар және бағалардың жинақтары. 1 - жинақ. Жер жұмыстары, ҚР ҚН 8.02-05-2002. Құрылыс жұмыстарына арналған сметалық нормалар және бағалардың жинақтары. 22 - жинақ. Су құбыры - сыртқы желілер, МСТ 23695 - 94 Санитарлық - техникалық болат эмальді құралдар. Техникалық шарттар, ҚР ҚН ж Е 2.03-10.2002 Су басу және су астында қалу қауіпі бар аймақтарды инженерлік қорғау, Сан ПиН 3.01.067-97 Ауыз суға қойылатын талаптар, МСТ 2874-83 "Ауыз суы", Санитарные правила и нормы: СанПиН 2.1.4.1074-01. Питьевая вода. Гигиенические требования к качеству воды централизованных систем питьевого водоснабжения.
Диплом жұмысты орындау тәжірбелі базасы - РГП Казсушар.
1 Жалпы бөлім
1.1 Ауданның инженерлік-геологиялық сипаты
Су құбыр трассасының, ауыларалық су құбырларының және су құбырлы кұрылымдардың инженерлі-геологиялық шарттары бірдей. Геология-литологиялық қүрылымы бойынша территория жоғары төрттік-қазіргі аллювиальді бөлінуде қатысады, олар жалпы қалындығы 20... 50м саздақтар және қиыршық-тасты топырақтар түрінде көрсетілген. Қалыңдығы 2,5... 15м саздақтар жер бетінде жатады және қиыршық-тастармен, құмдармен жанасады.
Территория беттігі тегіс, күрделі суармалы және дренажды торабты,солтүстік- шығысқа жалпы еңістігі 0,0005 ... .0,0008.
Лабораториялық зерттеулердің мэлімдемесі жэне дала жұ-мыстарының нәтижелері бойынша қүрылыс нысанының территориясында Юм тереңцікке дейін төрт инженерлі-геологиялық элементтер белгілі болған (ИГЭ):
1 ИГЭ - қалыңцығы 3...6м қатты жэне жартылай қатты саздақтар шөгіледі. Шөгу топырақтың шарттарының түрі -I. Қосынды шөгу -5см дейін.
2 ИГЭ - қалыңцығы 6...9м қатты жэне жартылай қатты саздақтар шөгіледі. Шөгу топырақтың шарттарының түрі -II. Қосынды шөгу -- 0,45м дейін.
3 ИГЭ -қалыңдығы 6...9м қатты жэне жартылай қатты саздақтар шөгіледі. Шөгу топырақтың шарттарының түрі -II. Қосынды іпогу -- 1,20м дейін.
4 ИГЭ - қиыршық-тасты топырақ.
Ауданның сейсмикалығы СНиП РК 2.03.04-2001 сәйкес, 8 баллға тең.
Топырақтар физика-механикалық қасиеттері келесі түрде сипатталады:
Меншікті салмағы, kHmj ү 11=18,0kHm
Ішкі үйкеліс бұрышы, 0 ф 11 =210
Меншікті жанасуы, кПа G 11=6.0кПа
Деформация модулі, мПа Е=2,ЗмПа
Бастапқы шөгуі Pse=124aITa = 12,4тсм2
Су сіңіретін жыныстар құмдар, саздақтар және қиыршық-тасты құм-сазды түйіршіктермен толтырылған. Сулы бөлшектің қалыңдығы 25...30м. қүрайды.
1.2 Ауданның климаттық жағдайы
Ауыл шаруашылығы өндірісіне әсіресе климат пен топырақ қабаттарының қасиеті үлкен әсер жасайды. Аймақтың топырақ-климат жағдайларына рельефтің ерекшеліктері, температура мен жауын-шашын ғана емес, сондай-ақ климаттың басқа элементтері де бұлтқа, ауаның ылғалдығына, қардың қалыңдығына, желдің бағыты мен жылдамдығы ықпал етеді.
Табиғаттың ауыл шаруашылығында маңызды орын алатын ең негізгі факторларының бірі - ауа райы. Оның жылу, ылғал, жарық сияқты элементтері өсімдіктердің өсіп-өнуі үшін аса қажет.
Шаруашылық-климаттық жағынан ыстық және құрғақ шөлді аймақ болып саналады. Жер жағдайы ойлы-қыратты болып келетін далалы аймақ.
Аймақтың ауа-райына келсек жазы ыстық та ұзақ, қысы салыстырмалы түрде қысқа. Сонымен қатар жылулық мерзімдегі күн түсуі нәтижесінде жер бетінен интенсивті булану жүреді.
Участок территориясы агроклиматтық сипаттамасы бойынша өте ыстық, құрғақ зонаға жатады. Ең суық ай - желтоқсан -220С, ал нағыз ыстық ай - шілде +400С. Жылдық жауын-шашын мөлшері 200-300мм.
Қардың қалыңдығы орташа 7-11 см-ді құрайды. Тұрақты қар жату ұзақтығы 80 күн, салқын емес мерзім 211 күнді құрайды.
1.3 Сумен қамтамасыз ететін нысанның сипаттамасы
Арыстанды ауылы мен екі разъезд тұрғындарының жалпы саны - 1036 адам. Жалпы тұрғын үйлердің саны - 136.
Ауданның орталық басқару орталығы - Леңгер қаласы. Ол облыс орталығынан 29 км қашықтықта орналасқан. Аудан аумағына батыс Тянь-Шань тау жоталары кіреді. Сайрам тау шатқалында - 4338м биіктікте Сайрам шыңын көруге болады. Табиғаты көркем. Ондаған күрделі тау жолдары да әдемі көрінеді. Тау жоталарының арасында жазық далалар мен ойлы жерлер де кездеседі. Бұл жерлерде салыстырмалы түрде жақын аралықта тау жоталары, құнарлы жазғы жайылымдар, қалың өскен жеміс ағаштары және көптеген суармалы жерлер бар. Қыратты жерлердегі егістіктердің ылғалы мол.
Аудан құрамына 13 ауылдық әкімшілікке қарайтын 70 елді мекен кіреді. Мал шаруашылығы жақсы дамыған, сондай-ақ дәнді дақылда, оның ішінде бидай және жемшөптік дақылдар егіледі.
Суармалы жерлеріміздегі суды пайдалану әзірше сын көтермейді. Өзеннен алынған судың 40-50 пайызы суаруды дұрыс ұйымдастырмауы және суару технологиясы талаптарын орындамауы себептерінен ысырапқа ұшырауда.
Су көзінен алынған 46% судың ысырабы су тасымалдаушы каналдар мен гидроқұрылыстардың тозуы мен істен шығуы.
Барлық қоғамдық және өндірістік ғимараттар су құбырымен, кәріз жүйесімен және электр энергиясымен қамтамасыз етілген.
Аталған елді мекенде бірнеше өндірістік мекемелер бар, олар: наубайхана, мини-диірмен, монша, ағаш шеберханасы,тоқыма киім тігу цехы,тұрмыстық сектор.
1980 жылы құрылған полиэтелен құбырлардан құралған су құбыр жүйесі техникалық және коррозиялық тозу және сапасыз пайдалану нәтижесінде істен шыққан, кейбір жерлерде жоғалып кеткен. Құдықтар көміліп қалған немесе қоқыстарға толып қалған. Су құбырлы құдықтар бұзылған және көмілген. Құдықтардың лотоктары жоқ. Ілмектік арматура жоқ.
Тексеру нәтежесі бойынша сорғышты басқарудың реттеу аппаратурасы, сондай-ақ сумен қамтамасыз ету бойынша запорлы-реттеу арматурасы жоқ екені бекітілді.
Арынды мұнараны ауыстыру қажет. Санитарлы қорғау аймағы ҚР ҚН және Е 4.01.02-2001 талаптарына сәйкес келмейді.
Су құбыры тораптың (ахуалы) жағдайы- қанағаттанарлық емес.
1.4 Су құбырлы құрылым
Бас жоба келесі нормалар мен ережелерге сәйкес орындалды.Су құбырлы құрылымдардың аймағы Арыстанды ауылының оңтүстік бөлігінде орналасқан.
Су құбырлы құрылымдардың астындағы бұрылған бөлім периметрі бойынша жалпы биіктігі 2,9 м тікенекті болат сымдар қондырған шлакоблокты шарбақпен қоршалады.
Территорияны вертикальді жоспарлау негізінен құрылымдардың, ғимараттардың, жабындардың астындағы артық топырақтарды пайдалану арқылы орындалады.
Геологиялық мәліметтерге байланыста топырақтың өсімдік қабаты жоқ.
Рельефті ұйымдастыру жоспарларының жобасы жергілікті жердің рельефінің қалыптасуын ескеріп үйлер мен ғимараттардың жабындарының жер бетінің суларын бұру қарастырылады.
Су құбырлы құрылымдардың территориясында қарастырылады:
Ағаштар мен бұталарды егу;
жайылым сияқты шөптерді егу;
Қиыршық-тастардың табиғи қоспаларын төсеу;
Арыстанды ауылындағы су құбырлы құрылымдарға баратын жолға тастар төсеу. Жергілікті жердің бас жобасының нұсқауы және техника экономикалық көрсеткіштері сызбаларда көрсетілген.
Рельефті ұйымдастыру жоспары жергілікті жердің рельефінің қалыптасуын ескеріп үйлер мен ғимараттардың жабындарының жер бетінің суларын бұруды және жобаланатын үйлер мен ғимараттардың еденінің белгісі жобалау белгілерінің түйісуін ескеріп орындалды. Жобаланатын территорияның жобалық еңістігі қажетті шекте өзгереді.
Территорияларда қалыпты санитарлы-гигиеналық жағдайларды қамтамасыз ету үшін жалпы биіктігі 2,5м тікенекті сымнан тұратын саптамалы темірбетонды шарбақтармен қоршау қарастырылған.
Көлік жүретін қиыршық тасты жолдың ені 3,5м жэне жолдың шеткі ені бір метрден. Территорияларда ағаштарды отырғызу және бұталы өсімдіктер мен жайылымдық шептерді егу қарастырылған.
2 Технологиялық бөлім
2.1 Сумен жабдықтау көзі
Ауылдағы суды пайдаланушылар халық, жеке меншік жануарлар, жергілікті өндіріс, өртке қарсы қажеттіліктер болып табылады.
Арыстанды ауылдың халық саны N = 1036 адам.
СНиП РК 4.01.02-2013ж байланысты ауыз суды пайдалану режимі тәулік бойына қабылданған.
Ауылды тұрақты орталықтандырылған сумен қамтамасыз ету үшін жобада бұрғылау ұңғымасы қарастырылады, тереңдігі 210 м сужинақпен сулы қабаттан төменгі орта ширекпен бөліп шығарады.
Су сиятын жыныстардың жасы QII-III. Су қысымды.
Ұңғыманың сипаттамасы:
- Қаптама құбырдың диаметрі 219205мм;
- Статикалық деңгей 5м;
- Динамикалық деңгей 30м;
- Қолдану кезіндегі су көтеретін сорғыш ЭЦВ6 - 16-75.
Аудан қорытындысы бойынша су СЭС нормасына сәйкес келеді СанПИН 3.01.067-97 Ауыз су.
2.2 Су тұтыну
Су тұтыну СНиП РК 4.01-02-2013ж. нормаға сәйкес қабылданған және құрамында:
- Құрылыс ошағы үшін су пайдаланумен су бөлетін бағаналардан меншікті орташа тәуліктігі бір тұрғынға судың тұтынуы 60 лтәулігіне (аудан сипаттамасы су тұтынудың үлкен көрсеткішін қабылдайды, себебі ауа райы өте құрғақшылық):
- ірі қара бастылар (сиыр) - 100 лтәу;
- жылқылар - 80 лтәу;
- қой, ешкі - 10 лтәу;
- құс (тауық, үйрек, күркетауық) - 1 лтәу;
Су тұтынудың есептеуі 3 және 4 кестеде көрсетілген.
Орташа тәуліктік су тұтыну қазіргі деңгейде 129,766 м3тәу., дамудың келешегінде - 155,7 м3тәу. құрайды.
Сумен жабдықтау жүйелерін жобалауда тұтынушыларға судың қажетті мөлшерін анықтау ең бip жауапты мәселелердің бipi деп есептеледі.
Су тұтыну мөлшері дегеніміз уақыт бірлігінде әртүрлі мүдделерге немесе шығарылатын өнімнің бip бөлігіне жаратылатын судың саны.
Тұрғын жерде шаруашылық пен өрттен сақтық жүйелері шығынына төменде келтірілген шығындар кіреді:
1) ел тұратын үйлермен қоғамдық үйлердегі шаруашылық пен ауыз суының шығыны;
2) тұрғын жердің территориясын (көшелерді, алаңдарды, өсімдіктерді суарып, жуып тазалауға арналған шығын, фонтандардың жұмысына қажетті шығын;
3) өндірістегі шаруашылық пен ауыз су шығыны;
4) өндіріске қажет сапасы ауыз cyғa сәйкес судың шығыны;
5) өрт сөндіруге қажетті шығын;
6) су тазарту ғимараттардың өзіне қажетті шығын.
Кесте 1 - Өрт сөндіруге қажетті су шығыны тұрғын жерлерде халықтың санына және үйлердің түріне байланысты
Елді мекенде тұрғын саны, мың адам
Бір мезгілді өрттің есептік саны
Елді мекенде сыртқы өрт сөндіруге қажетті бір өрттің су шығыны, лс
Отқа төзімділік дәрежесіне байланыссыз екі қабат үй
Отқа төзімділік дәрежесіне байланыссыз үш қабаттан жоғары үй
1-ге дейін
1
5
10
1-ден 5-ке дейін
1
10
10
5-тен 10-ға дейін
1
10
15
10-нан 25-ке дейін
2
10
15
25 - 50-ге дейін
2
20
25
50 - 100 дейін
2
25
35
100-200 дейін
3
-
40
200-300 дейін
3
-
55
300-400 дейін
3
-
70
400-500 дейін
3
-
80
500-600 дейін
3
-
85
600-700 дейін
3
-
90
700-800 дейін
3
-
95
800-1000 дейін
3
-
100
Көшедегі су колонкасынан қамтамасыз ететін үйлердегі бip тұрғынның бip тәуліктегі тұтынатын су мөлшері - 30-50 л.
Өнеркәсіп кәсіпорындарда технология мүддесіне жаратылатын судың шығыны өндірістің түріне, қабылданған технологиялық, процеске, судың сапасына, сумен жабдықтау жүйенің түріне байланысты.
Өндірістің мүддесіне кететін шығын өнімнің бip бөлігіне тұтынатын судың меншікті мөлшері арқылы анықталады.
Бұл мөлшерлерді технология есептеріне негіздеп өнеркәсіптің сол саласының технологтары береді.
Өндірістегі жұмысшылардың шаруашылық - ауыз су мүддесіне жаратылатын судың шығыны жұмысшылардың санына және өндірістің түріне байланысты.
Көшелер мен алаңдарды жууға,өсімдіктерді суаруға қажетті су шығыны жуылатын аландардың, суарылатын өсімдіктердің ауданына, суару мен жуу тәсіліне, көшелер мен алаңдардың жабынудың түріне, өсімдіктердің түріне, ауа райына байланысты.
Судың шығын мөлшерлері СНиП 2.04.02.84-те келтірілген.
Өндіріс үйлердегі сыртқы өртті сөндіруге қажетті су шығыны үйлердің көлеміне, оның отқа төзімділігіне және өндірістің өрт қауіптілігіне байланысты. Өрт cөндіру ұзақтығы 3 сағатқа тең қабылдайды.
2.3 Су тұтынудың есебі
2.3.1 Су тұтынушылардың құрамы және су тұтыну нормалары
Арыстанды елді мекеніндегі негізгі тұтынушыларға тұрғындар, жеке меншіктегі малдар және жергілікті кәсіпорындар (өндірістік шеберханалар, мастерскойлар, гараждар және ауылшаруашылық өнімдерін өңдейтін кәсіпорындар) жатады.
Сумен қамтамасыз ету жүйесін жобалау және онан кейін оны пайдалану үшін тұтынатын судың көлемін және оның тұтыну режимдерін білу керек. Керекті су мөлшері су тұтынушылардың (адамдар, малдар, машиналар) санымен анықталады. Ауылдық елді мекендерде және шаруашылық орталықтарында есептік тұтынушылардың санын қағида бойынша олардың 10-15 жыл дамуын ескеріп қабылдайды. Сумен қамтамасыз ету жүйелерін бірдестен немесе кезекпен құрады.
Ақырғы жағдайда әрбір кезекті құрылыстың ақырындағы су тұтынушылардың санын анықтаукерек. Су тұтынушылардың жоспарланған саны мен құрамы туралы мәліметтерді жоспарлау мекемелерінен және шарушылықтың өзінен алады. Бұл кезде елді мекендердің жабдықталу жобасын, құрылыстың этаждығын, мал фермаларының техникамен жабдықталуын анықтау керек.
Ауыл шаруашылығында су тұтынушылардың саны жекеленген шаруашылық орталықтарында (жайылымдықта,дала қостарында,фермаларда) маусым бойынша өзгеруі мүмкін. Сондықтан әрбір маусымда су тұтынушылардың құрамы туралы мәліметтер болу керек.
Су тұтынушылардың құрамы мен санын әкімшілік берген анықтамаға сәйкес қабылдаймыз.
Арыстанды елді мекеніндегі су тұтынушылардың құрамы және су тұтыну нормаларына [1] сәйкес 2 кестеде келтірілген.
Кесте 2 - Су тұтынушының құрамы және су тұтыну нормалары
Су тұтынушының түрі
Өлшем бірлігі
Саны
Орташа тәуліктік су тұтыну нормасы лтәу
Тұрғын
Адам
1036
60
Ірі қара мал
Бас
491
100
Қойлар мен ешкі
Бас
286
10
Жылқ
Бас
46
80
Тауық
Бас
169
1
Жергілікті кәсіпорын
Дана
10%
2.3.2 Есептік су мөлшерлерін анықтау
Сумен қамтамасыз ету жүйесін жобалау үшін ең алдымен тұтынушыларға қажетті судың сапасы мен мөлшерін анықтау керек. Судың есептік мөлшері бойынша су құбыры құрылымдарының өлшемі мен олардың экономикалық көрсеткіштерін орнатады.
Сумен қамтамасыз ету жүйесінің есептік су мөлшерлерін есептеу үшін тұрғындардың су тұтыну нормаларын тағайындайды. Су тұтыну нормасы деп уақыт бірлігінде бір тұтынушыға немесе өндіріліп шығарылатын бір өнімге жұмсалатын су мөлшерін айтады.
Су тұтыну мынадай нормалардан тұрады:
Шаруашылық - ауыз су тұтыну нормасы;
Өндірістің мұқтаждарына арналған су тұтыну нормасы;
Өрт сөндіруге арналған су тұтыну нормасы;
Шаруашылық - ауыз су тұтыну нормасын елді мекендердегі тұрғын үйлердің жабдықталу дәрежесі мен климатқа байланысты Құрылыс нормалары және ережелері [2] бойынша қабылдайды.
Сумен қамтамасыз ету жүйесінің есептік су мөлшерлерін есептеу үшін тұрғындардың су тұтыну нормаларын тағайындайды.
Су тұтыну нормасы деп уақыт бірлігінде бір тұтынушыға немесе өндіріліп шығарылатын бір өнімге жұмсалатын су мөлшерін айтады.
Су тұтыну мынадай нормалардан тұрады:
oo шаруашылық - ауыз су тұтыну нормасы;
oo өндірістің мұқтаждарына арналған су тұтыну нормасы;
oo өрт сөндіруге арналған су тұтыну нормасы;
Елді мекенде тұрғындардың шаруашылық - ауыз суға қажетті тәуліктік орташа су мөлшерін мына формуламен анықтайды:
; м³тәу (1)
; м³тәу
мұндағы: q - су тұтыну нормасы, лтәу;
N - тұрғындардың саны.
Тұтынушыларды сенімді және үздіксіз сумен қамтамасыз ету үшін сумен қамту жүйесінің құрылымдарын тәуліктік максималды су мөлшерімен есептейді. Елді мекендерде су тұтыну жыл бойы және де тәулік бойынша бірқалыпты болмайтындығын бір қалыпсыздық коэффициентпен сипаттайды.
Тәуліктік максималды су мөлшерлерін мына формуламен есептейді.
; м³тәу (2)
м³тәу
мұндағы: К тәу.мак - су тұтынудың тәуліктік максималды бір қалыпсыздық коэффициенті,оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне байланысты қабылдайды. К тәу.мак=1,2 деп қабылдаймыз.
Qтәу.ор - шаруашылық - ауыз суға қажетті тәуліктік орташа су мөлшері.
Сонымен қатар сумен қамту жүйесінде тәуліктік минимал су мөлшерін де есептеу керек.
Тәуліктік минималды су мөлшерлерін мына формуламен есептейді.
Q тәу.мин=К тәу.мин Q тәу.ор м³тәу (3)
Q тәу.мин =0.962,16=55,94 м³тәу
мұндағы: К тәу.мин - су тұтынудың тәуліктік минималды бір қалыпсыздық коэффициенті, оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне байланысты қабылдайды. К тәу.мин=0,9 деп қабылдаймыз.
Qтәу.ор - шаруашылық - ауыз суға қажетті тәуліктік орташа су мөлшері.
Сағаттық орташа су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м³сағ (4)
м³сағ
мұндағы: Qтәу.мак - тәуліктік максималды су мөлшерлері.
Сағаттық максималды су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м³сағ (5)
м³сағ
мұндағы: К сағ.мак - су тұтынудың сағаттық максималды бір қалыпсыздық
коэффициенті, оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне және халықтың санына байланысты қабылдайды.
К сағ.мак= (6)
К сағ.мак=
мұндағы: мак - үйлердің жабдықталу дәрежесіне байланысты бойынша
қабылданатын коэффициент,мак=1,4;
мак - елді мекендегі халықтың санына байланысты
қабылданатын коэффициент,мак =2
Сағаттық минималды су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м³сағ (7)
м³сағ
мұндағы: К сағ.мин - су тұтынудың сағаттық минималды бір қалыпсыздық
коэффициенті, оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне және халықтың санына байланысты қабылдайды.
Ксағ.мин= (8)
Ксағ.мин=
мұндағы: мин - үйлердің жабдықталу дәрежесіне байланысты бойынша қабылданатын коэффициент, мин =0.6
мин - елді мекендегі халықтың санына байланысты қабылданатын коэффициент, мин =0,1
Бұл коэффициенттерді тұрғын үйлердің абаттануы бойынша және климатқа байланысты қабылдайды.
Есептік секундтық су мөлшері.
лс (9)
лс
мұндағы: Qсағ.мак - сағаттық максималды су мөлшері.
Елді мекендегі малдар мен құстарға қажетті тәуліктік, сағаттық, секундтық су мөлшерлерін тұрғындардың шаруашылық - ауыз су қажеттерін су мөлшерлерін есептеген формулалармен анықтайды.
Жеке меншіктегі малдар мен құстардың су мөлшерлерін есептегенде тұрғындардың тәуліктік және сағаттық бір қалыпсыздық коэффициенттерін қабылдайды.
Мысалы, малдар мен құстарға қажетті тәуліктік орташа су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м³тәу (10)
м³тәу
мұндағы: q1 ,q2, q3 - малдардың су тұтыну нормасы;
N1 , N2 , Nп - малдардың саны.
Тәуліктік максималды су мөлшерлерін мына формуламен есептейді.
м³тәу (11)
м³тәу
мұндағы: Ктәу.макмал - су тұтынудың тәуліктік максималды бір қалыпсыздық коэффициенті. Ктәу.макмал=1,2 деп қабылдаймыз.
Qтәу.ормал - малдар мен құстарға қажетті тәуліктік орташа су мөлшері.
Сонымен қатар сумен қамту жүйесінде тәуліктік минимал су мөлшерін де есептеу керек.
Тәуліктік минималды су мөлшерлерін мына формуламен есептейді:
Q тәу.мин=К тәу.мин Q тәу.ор м³тәу (12)
Q тәу.мин =0.955,81=50,23 м3тәу
мұндағы: К тәу.мин - су тұтынудың тәуліктік минималды бір қалыпсыздық
коэффициенттері. К тәу.мин=0,9 деп қабылдаймыз.
Qтәу.ор - шаруашылық - ауыз суға қажетті тәуліктік орташа су
мөлшері.
Сағаттық орташа су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м³сағ (13)
м³сағ
мұндағы: Qтәу.макмал - тәуліктік максималды су мөлшерлері.
Сағаттық максималды су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м³сағ (14)
м³сағ
мұндағы: Ксағ.макмал - су тұтынудың сағаттық максималды бір қалыпсыздық
коэффициенті, оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне және халықтың санына байланысты қабылдайды. Ксағ.макмал- 2,8 деп қабылдаймыз.
Сағаттық минималды су мөлшерін мына формуламен анықтайды:
м³сағ (15)
м³сағ
мұндағы: Ксағ.минмал - су тұтынудың сағаттық минималды бір қалыпсыздық коэффициенттері,оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне және халықтың санына байланысты қабылдайды. Ксағ.минмал - 0,06 деп қабылдаймыз.
Есептік секундтық су мөлшері:
лс (16)
лс
Елді мекеннің жергілікті өнеркәсіп орындарына қажетті су мөлшерлерін тұрғындар мен малдардың су мөлшерлері қосындысының 20% тең етіп қабылдайды. Мысалы, жергілікті өнеркәсіп орындарына қажетті орташа су мөлшерлерін мына формуламен анықтайды.
м³тәу (17)
м³тәу
мұндағы: Qтәу.ор - шаруашылық - ауыз суға қажетті тәуліктік орташа су мөлшері.
Qтәу.ормал - малдар мен құстарға қажетті тәуліктік орташа су
мөлшері.
Жергілікті өнеркәсіп орындарында қажетті су мөлшерін есептегенде, тұрғындардың тәуліктік және сағаттық бірқалыпсыздық коэффициенттерін қабылдайды.
Тәуліктік максималды су мөлшерлерін мына формуламен есептейді.
м³тәу (18)
м³тәу
мұндағы: К тәу.мак - су тұтынудың тәуліктік максималды бір қалыпсыздық коэффициенті,оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне байланысты қабылдайды. К тәу.мак=1,2 деп қабылдаймыз.
Qтәу.орөнер - жергілікті өнеркәсіп орындарына қажетті орташа су мөлшерлері.
Сонымен қатар сумен қамту жүйесінде тәуліктік минималь су мөлшерін де есептеу керек.
Тәуліктік минималды су мөлшерлерін мына формуламен есептейді:
м³тәу (19)
м³тәу
мұндағы: К тәу.мин - су тұтынудың тәуліктік минималды бір қалыпсыздық коэффициенттері. К тәу.мин=0,9 деп қабылдаймыз.
Qтәу.орөнер - жергілікті өнеркәсіп орындарына қажетті орташа су мөлшерлері.
Сағаттық орташа су мөлшерін мына формуламен анықтайды:
м³сағ (20)
м³сағ
мұндағы: Qтәу.макөнер - малдар мен құстарға қажетті тәуліктік максималды су
мөлшері, оның мәнін (18) формуладан аламыз.
Сағаттық максималды су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м3сағ (21)
м3сағ
мұндағы: К сағ.мак - су тұтынудың сағаттық максималды бір қалыпсыздық
коэффициенті, оның мәнін (6) формуладан аламыз.
Qтәу.макөнер - малдар мен құстарға қажетті тәуліктік максималды су
мөлшері, оның мәнін (18) формуладан аламыз.
Сағаттық минималды су мөлшерін мына формуламен анықтайды:
м3сағ (22)
м3сағ
мұндағы: К сағ.мин - су тұтынудың сағаттық минималды бір қалыпсыздық
коэффициенті, оның мәнін (8) формуладан аламыз.
Qтәу.минөнер - малдар мен құстарға қажетті тәуліктік минималды су
мөлшері, оның мәнін (19) формуладан аламыз.
Есептік секундтық су мөлшері:
лс (23)
лс
мұндағы: Qсағ.макөнер - малдар мен құстарға қажетті сағаттық максималды су
мөлшері, оның мәнін (21) формуладан аламыз.
Тұрғындар мен малдардың және өнеркәсіп орындарының су мөлшерлерін қосып елді мекенге қажетті жалпы су мөлшерін анықтайды. Мысалы, елді мекенге қажетті тәуліктік жалпы орташа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘуЕзов АТЫНДАҒЫ ТҮРКІСТАНМЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
ОРАЗБАЕВ М.Ж.
Түркістан облысы, Ордабасы ауданындағы Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету жобасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
мамандығы: 5В080500 - Су ресурстары және суды пайдалану
Шымкент, 2019
Ф. 7.04-09
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘуЕзов АТЫНДАҒЫ ТҮРКІСТАНМЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Су ресурстары, жерді пайдалану және агротехника кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Кафедрамеңгерушісі
___________________Султанбекова П.С.
(ғылыми дәрежесі, атағы, аты-жөні)
____ __________ 2019 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Түркістан облысы, Ордабасы ауданындағы Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету жобасы
мамандығы 5В080500 - Су ресурстары және суды пайдалану
Орындаған
Оразбаев М.Ж.
Ғылыми жетекшісі
Аға оқытушы
Ермаханов Н.К.
Шымкент, 2019
Ф.7.04 -10
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ атындағы ТҮРКІСТАНМЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Кешкі және қашықтықтан оқытуфакультеті
Су ресурстары, жерді пайдалану және агротехника кафедрасы
Мамандық 5В080500 - Су ресурстары және суды пайдалану
БЕКІТЕМІН
Кафедра меңгерушісі
________________ Султанбекова П.С.
___ _______ 2018 ж.
дипломдық жұмысты орындауға
ТАПСЫРМА№___
Студент Оразбаев М.Ж., ЗАП-17-4ку тобы
Жұмыстың (жобаның) тақырыбы: Түркістан облысы, Ордабасы ауданындағы Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету жобасы
Университет бойынша ___________ № ___________бұйрығымен бекітілген
Жұмысты (жобаны) аяқтау мерзімі: ____________
Жұмысты (жобаны) орындауға берілген мәліметтер _________________________
___________________________________ ___________________________________ _______
___________________________________ ___________________________________ _______
Дипломдық жобаны (жұмысты) орындауға қатысты сұрақтар тізімі:
___________________________________ ___________________________________ __________________________________________________________________
___________________________________ ___________________________________ __________________________________________________________________
___________________________________ ___________________________________ __________________________________________________________________
Дипломдық жоба ТҮСІНДІРМЕ ЖАЗБАсыНЫҢ МАЗМҰНЫ
(ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ МАЗМҰНЫ)
№
рс
Бөлімдері
Кеңес берушінің аты жөні
1
2
3
1
Жалпы бөлім
Ермаханов Н.К.
2
Технологиялық бөлім
Ермаханов Н.К.
3
Тіршілік қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
Ермаханов Н.К.
4
Қоршаған ортаны қорғау
Ермаханов Н.К.
5
Экономика
Ермаханов Н.К.
6
Бизнес-жоспарлау
Ермаханов Н.К.
Графикалық материалдар тізімі ___________________________________ ___________________________________ __________________________________________ ___________________________________ _________________________________________________________
Ұсынылған негізгі әдебиеттер тізімі
___________________________________ ___________________________________ __________________________________________ ___________________________________ __________________________________________ ___________________________________ __________________________________________ ___________________________________ __________________________________________ ___________________________________ __________________________________________ ___________________________________ _____________________
Тапсырманың берілген күні: ___________
Дипломдық жұмыстың (жобаның)
ғылыми жетекшісі _____________________ аға оқытушы Ермаханов Н.К.
( қолы)
Тапсырманы орындауға алған студент ________________ Оразбаев М.Ж.
( қолы)
Ф. 7.04 - 11
Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау
күнтізбелік кестесі
Студент: Оразбаев М.Ж.
Тобы: ЗАП-17-4ку
Мамандығы: 5В080500 - Су ресурстары және суды пайдалану
Дипломық жобаның (жұмыстың) тақырыбы: Түркістан облысы, Ордабасы ауданындағы Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету жобасы
№
рс
Бөлімдер
Орын
далу %
Орындалу мерзімі
Тапсырма берілген мерзімі
Тапсырма
ны орындау мерзімі
Кеңесшінің қолы
1
Кіріспе
5
10 күн
30.10.2018
10.11.2018
2
Жалпы бөлім
15
20 күн
12.11.2018
04.12.2018
3
Технологиялық бөлім
40
12 апта
06.12.2018
16.03.2018
4
Тіршілік қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
5
15 күн
17.03.2019
04.04.2019
5
Қоршаған ортаны қорғау
5
15 күн
17.03.2019
04.04.2019
6
Экономика
10
20 күн
24.03.2019
19.04.2019
7
Бизнес-жоспарлау
10
10 күн
19.04.2019
02.05.2019
8
Қорытынды
5
3 күн
02.05.2019
04.04.2019
9
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
5
30 күн
04.05.2019
06.05.2019
Барлығы
100
Жобаның (жұмыстың) ғылыми жетекшісі ______________ __________
(қолы) (күні)
Бітіруші түлек __________________________ ________________
(қолы) (күні)
Нормабақылау___________________ __________ Ермаханов Н.К.
(қолы) (күні)
Аннотация
Дипломдық жұмыстың тақырыбы: Түркістан облысы, Ордабасы ауданындағы Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету жобасы , жұмысты орындаған ЗАП-17-4ку тобының студенті Оразбаев М.Ж., ғылыми жетекшісі Ермаханов Н.К. Қорғау мерзімі 2019 ж. Жобалау объектісі - Арыстанды ауылының сумен қамтамасыз ету жүйесі.
Дипломдық жұмыстың мақсаты Түркістан облысы, Ордабасы ауданы Арыстанды ауылын сумен қамтамсыз ету жүйесін жетілдіру, су құбыры жағдайын жақсарту арқылы тұрғындарды сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету, сумен жабдықтаудың жаңа құрылымдары мен тәсілдерін ендіру.
Жұмыстың нәтижесі - Ордабасы ауданында Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету негізінде су құбыры жүйесін құру жобасында әр түрлі бөлімдер қарастырылады. Олар:
- Еңбекті қорғау және тіршілік қауіпсіздігі бөлімі ;
- Қоршаған ортаны қорғау бойынша бөлімі ;
- Экономика бойынша бөлім;
- Бизнес- жоспарлау.
Орындалған дипломдық жұмыс 6 бөлімнен, 86 бет түсініктеме жазбадан, 5 суреттен , 18 кестеден және 4 А1 форматты сызбадан тұрады.
Мазмұны
Нормативтік сілтемелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
Анықтамалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
Белгілер мен қысқартылған сөздер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Төлқұжат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
11
12
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
13
1
Жалпы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
1.1
Ауданның инженерлік-геологиялық сипаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
1.2
Ауданның климаттық жағдайлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
1.3
Сумен қамтамасыз ететін нысанның сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... .
16
1.4
Су құбырлы құрылым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
17
2
Технологиялық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
18
2.1
Сумен жабдықтау көзі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
18
2.2
Су тұтыну ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
18
2.3
Су тұтынудың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
2.3.1
Су тұтынушылардың құрамы және су тұтыну нормалары ... ... ... ... ...
20
2.3.2
Есептік су мөлшерлерін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
2.4
Тегеурінді су мұнарасы және оның есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
32
2.5
Бірінші көтерімді сорғыш станциясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
37
2.6
Су көзін таңдауға негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
39
2.7
Сумен қамтамасыз етудің жүйесі және схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
39
2.8
Су құбыры тораптарын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
41
2.9
Су құбыры тораптарының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
42
2.10
Суды тасымалдаудың түрлері және құбырлардың түрін таңдау ... ... ..
46
2.11
Су бөлу шкафтарының экономикалық негіздерін пайдалану ... ... ... ..
47
2.12
Мектепті сумен қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
48
2.13
Гидравликалық есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
48
2.14
Санитарлық қорғау аймағы және жердің құнарлығын қалпына келтіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
49
2.15
Техникалық эксплуатация жайлы қысқаша мінездеме ... ... ... ... ... ... .. .
49
3
Еңбек және тіршілік қауіпсіздігін қорғау бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ...
53
4
Қоршаған ортаны қорғау бойынша бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
61
5
Экономика бойынша бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
69
6
Бизнес жоспарлау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
75
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
84
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Резюме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
85
86
Нормативтік сілтемелер
Осы дипломдық жұмыста келесі сілтемелер қолданылған:
oo ҚР ҚН ж Е 4.01 -02-2001. Сумен жабдықтау. Сыртқы тораптар және ғимараттар.
oo ҚР ҚН 8.02-05-2002. Құрылыс жұмыстарына арналған сметалық нормалар және бағалардың жинақтары. 1 - жинақ. Жер жұмыстары.
oo ҚР ҚН 8.02-05-2002. Құрылыс жұмыстарына арналған сметалық нормалар және бағалардың жинақтары. 22 - жинақ. Су құбыры - сыртқы желілер.
oo МСТ 23695 - 94 Санитарлық - техникалық болат эмальді құралдар. Техникалық шарттар
oo ҚР ҚН ж Е 2.03-10.2002 Су басу және су астында қалу қауіпі бар аймақтарды инженерлік қорғау
oo Сан ПиН 3.01.067-97 Ауыз суға қойылатын талаптар
oo МСТ 2874-83 "Ауыз суы"
oo Санитарные правила и нормы: СанПиН 2.1.4.1074-01. Питьевая вода. Гигиенические требования к качеству воды централизованных систем питьевого водоснабжения. Контроль качества. -М.:Госкомсанэпиднадзор России, 1996.-112с.
oo Санитарные правила и нормы: СанПиН 2.1.4.027-95. Питьевая вода и водоснабжение населенных мест. Зоны санитарной охраны источников водоснабжения и водопроводов хозяйственно-питьевого назначения. М.:Госкомсанэпиднадзор России, 1995.-28с.
oo Строительные нормы и правила. СНиП 2.04.02-84 Водоснабжение. Наружные сети и сооружения. Нормы проектирования.
oo СниП 2.04.01-85 Внутренний водопровод и канализация зданий.
oo ӘН ОҚМУ 7.15 - 2010 Дипломдық жобаны ұйымдастыру.
Дипломдық жұмыс. Шымкент: ОҚМУ, 2010.
Анықтамалар
Сумен қамтамасыз ету жүйелері - суды табиғи көздерінен қабылдап, оның сапасын жақсартып пайдаланатын жерлерге жеткізуге арналған инженерліэк ғимараттар мен шаралардың комплексі.
Елді мекендерді сумен қамтамасыз ету жүйесі - жер бетін жегі немесе жерасты көздерінен суды алып, оны тазалап және өңдеп тұтынушыларға уақытысында қажетті мөлшермен жеткізу.
Сумен қамтамасыз ету схемалары - жүйедегі инженерлік ғимараттар мен тораптардың өзара орналасуы.
Сумен қамтамасыз етудің айналма жүйесінің схемасы - өндірісте пайдаланған суды тазалап, салқындатып, өңцеп қайтадан өндіріске жібереді.
Тұйықталған жүйе - айналма жүйенің жұмыс істеу принципі су көзіне айналмалы суды ағызбауға негізделген жүйе.
Сумен қамтамасыз ету торабы - құбырлар, фасондық бөлшектер, эртүрлі жабдықтар және қүдықтардың біріккен құрамы.
Көше торабы - квартал периметрінің бөліктері немесе оның барлық периметрлері бойынша салынатын құбырлар жиынтығы.
Су тұтыну мөлшері - уақыт бірлігінде әр түрлі мүдделерге немесе шығарылатын өнімні-ң бір бөлігіне жұмсалатын судың саны.
Суды тұтыну тәртібі - санитарлы - техникалық жабдықтардың қызметі мен түріне, өнеркэсіп үйлерде өндіріс процессін үйымдастыруына, қоғамды үйлерде жұмыс кестесіне, ал тұрғын үйлерде халықтың жұмыс істеу тэртібіне, абаттандырылу дәрежесіне, ауа райының жағдайына, мэдениет және санитарлық дағдыларына байланысты суды түлынуы.
Сағаттың біркелкісіздік коэффициенті - тэуліктің максималды тұтыну сағатындағы сағатты шығынның орташа сағаттық шығынғы қатнасы.
Пьезометриялық сызық - жерастының тегеурінді су тұтқыш қабатына жететіндей құдық қазғанда ондағы судың көтерілу биіктігі.
Статикалық деңгей - құдықтағы суларды қабылдамайтын кездердегі құдықтағы бар судың деңгейі.
Динамикалық деңгей - құдықтағы суды сорып тұратын жағдайдан кейін орналғанған деңгей.
Скважиналар - жердің астындағы 10 м тереңдікте орналасқан суларды қабылдауған арналған құбырлы құдықтар.
Сумен қамтамасыз етудің сыртқы торабының гидравликалық есебі -құбырлардың тиімді диаметрлері мен тегеурін шығындарын анықтау.
Сорғыш қондырғысы - сорғыш пен оған әсер ететін қозғалтқыш жэне басқа жабдықтар.
Сорғыш бекеті - сорғыш және қозғалтқыш, бақылауға жэне өлшеуге арналған құрал-жабдықтар, басқару электр аспаптары, сору және қысымды құбырлар, бекіту және реттеу арматура тағы әртүрлі қосымша жабдықтардың комплексі.
І-ші көтеру сорғыш бекеті - су көзінен алынған суды тазарту ғимаратына жеткізетін құрылғы.
ІІ-ші көтеру сорғыш бекеті - тазартылған суды тұгынушыларға жеткізетін құрылғы.
Тазарту ғимараты - әр түрлі жағдайлардағы лас суды ретімен тазартып шығаратын қондырғылар кешені.
Дебит - ұңғыманың су беру өнімділігі.
Меншікті су мөлшері - су құбыры тораптарының 1 м ұзындығына келетін біркелкі үлестіретін су мөлшері.
Тегеурін шығыны - су құбырының кедергісіне байланысты тегеурінның жойылуы.
Транзиттік су мөлшері - су құбыры учаскесінен ағып өтетін су мөлшері.
Реттеуші құрылымдар - тегеурінді су мұнарасымен таза су резервуалары
Түйін - су қүбыры тораптарының түйіскен нүктесі
Сатылы және интегралды графиктер - тәуліктің сағаттары бойынша, су мөлшерінің өзгеруін көрсететін, сызулар.
Белгілер мен қысқартылған сөздер
ҚР - Қазақстан Республикасы;
ҚНжЕ - Құрылыс ормалары және ережелері;
МСТ - Мемлекеттік стандарт;
СанЕиН - Санитарлық ережелер және нормалар;
ҚНжЖ - Құрылыс нормалары және жобалары;
СШК - су шаруашылық кешені;
ЭЦВ - скважинаға батырылатын сорғыш маркасы;
ӨҚ - өндірістік қуат;
ҚӨ- құбыр өсі;
ҚМШ - қалдыңтардың мүмкіндік шегі;
ЖШС - жауапкершілігі шектеулі серіктестік;
ШМК - шекті мүмкіндік концентрациясы;
СЭС - Санитарлы эпидемиялық станциясы;
ПӘК - пайдалы эсер коэффициент;
цга - 1 гектар жерден центнер есебінде алынған өнім мөлшері;
лс - 1 секундга литр есебінде агатын сұйықтың мөлшері;
т.б. - тагыда басқа;
м-метр;
см - сантиметр;
сек - секунд;
сағ - сағат;
км - километр (шақырым);
тн - тенге.
Төлқұжат
Түркістан облысы, Ордабасы ауданындағы Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз ету жобасы тақырыбы бойынша төлқұжат.
№
Орналасқан жерi
Ордабасы ауданы, Арыстанды ауылы
1
Су көзi
Артезиан сулары
2
Мақсаты
Ауылды сумен қамтамасыз етуді жақсарту
3
Елді мекенге берілетін тәуліктік максималь су мөлшері, м3тәул
169,87
4
Құбырдың материалы
Полиэтелен
5
Полиэтелен құбырларының диаметрі, мм
110
6
Сумен қамтамасыз ету жүйесінің сметалық құны, млн.тенге
14219696
7
1 квтсағ электр энергияның құны
11,14
8
Құрылыстың 1 м[3] судың құны, тенге
56
9
Жылдық экономикалық тиімділігі, тенге
8894265
10
Нысанның өтелу мерзімі
2
11
Сумен қамтамасыз ету құрылымдары:
Артезиан скважинасы
Таза су резервуарлары
I - көтеру сорғыш станциясы
Тегеурінді су мұнарасы
1
2
1
1
Кіріспе
Жұмыстың өзекті мәселесі - Қазақстанда өзендер жеткілікті болғанымен, ауыл шаруашылығын сумен қамтамасыз ету және жайылымды суландыру ауылдық тұрғындардың коммуналды - тұрмыстық және мәдени - әлеуметтік жағдайларын жақсартуға, өндіріс пен мал шаруашылығын дамытуға және еңбек өнімділігін арттыруға, суды қажетті мөлшерде реттеу, қамтамасыз ету кез - келген мерзімде мүмкін болмайды. Сондықтан елімізде сумен қамтамасыз ету мәселесі өзекті болып табылады. Елді мекендерді сумен қамтамасыз ету қазіргі таңда біздің су шаруашылық секторымызға және ауыл шаруалылығымызға қосатын үлесі зор. Сонымен қатар таза сумен қамту жалпы еліміздің экономикасының дамуына және халықтың денсаулығына зор әсер ететіні белгілі. Жер шарында 1,5 млд. текше километр су бар, бірақ оның 98%-ға жуығы мұхиттар мен теңіздердің тұзды сулары, 1,94%-мұзды аймақтың сулары, ал тек қана 0,06%-ға жуығы тұщы сулар. Сондықтан жер шарында тұщы сулар өте тапшы. Елді-мекеннің сумен жабдықтау тораптары жобасы дипломдық жобаға берілген тапсырмаға байланысты орындалды. Сумен жабдықтау объектісі болып Ордабасы ауданы Арыстанды ауылы алынды. Сумен жабдықтау көзі жерасты су болып саналады.
Жұмыстың ғылыми жаңалығы:
- Түркістан облысы, Ордабасы ауданы Арыстанды ауылының сумен жабдықтау жүйесі;
- сумен жабдықтау жүйесін жобалау негізінде елді мекеннің сумен қамтылу мүмкіндіктерін жасау, нәтижесінде ауданда сумен қамтамасыз етілу деңгейін көтеруге ықпал тигізу.
Жұмыстың тәжірибелік маңызы: дана халқымыз судың да сұрауы бар деп бекер айтпаған. Қазақстанның су ресурстарына деген тәуелділігі күн тәртібінде тұрған басты мәселенің бірі. Транс - шекаралық өзендерді бірлесе пайдалану бағытында тиісті іс-шара - лар қолға алынып жатқанымен, Қыр - ғызстан мен Өзбекстан тарапынан оқтын-оқтын келісімдерді бұзу, ағын су жіберуді шектеу секілді әрекеттер орын алып тұрады. Соңғы үш жылда оңтүстіктегі су тапшылығының түйіні тарқатылмай әбден шиеленісе түскен мәселеге айналғаны соншалық, Үкімет диқандарға ылғалды көп қажет ет - пей - тін дақылдарды егіңдер деген талап қоюға көшті. Әсіресе мақта алқапта - рын азайтуға айрықша назар аударыл - ғандықтан Ордабасы ауданында бұ - рын 120 мың гектарға ақ алтын өсіріліп келсе, енді оның көлемі 30-40 мың гектарға дейін кеміп кетті.
Ғылыми мәселенің бүгінгі шешілу жағдайын бағалау: мұндайда біз үшін ең тиімді жол қандай болмақ? Көрші елдерге деген тәуелділіктен қалай құтыламыз? Бұл сұраққа мамандар бірауыздан жаңа технологияларды енгізіп, суды үнемдеу жолдарына көңіл бөлу қажет деп жауап береді. Шындығында елімізде су ресурстарын үнемдеуге деген ұмтылыс тым аз, кеңестік дәурде қалыптасқан ескі көзқарастан әлі де арыла алмай келе жатырмыз.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: ауыл тұрғындарын таза ауыз сумен қамту, ауыл, мал шаруашылықтарында су ресурстарын тиімді пайдалану болып табылады. Жұмыстың нәтижесі Арыстанды ауылын сумен жабдықтау жобасына қатысты әр түрлі бөлімдер қарастырылады. Олар су тұтыну мөлшері және қажетті су мөлшері анықталған, су құбыры торабтарының гидравликасының есептері жүргізілген, скважинаның есептері орындалған, тегеурінді және реттеуші құрылымдардың көлемдері анықталған, судың сапасын жақсарту құрылымдарының технологиялық есептері, суды пайдалану шаралары келтірілген. Дипломдық жұмыста Ордабасы ауданы аумағында орналасқан Арыстанды ауылын сумен қамтамасыз етудің қазіргі жағдайы, суды дайындау, оның климаттық, гидрогеологиялық сипаттамалары, су тұтыну көлемін және режимін анықтау, су құбырлары мен сыртқы құбыр желісін таңдау, жетілдіру, ұңғыма мен сорғыш станциясын есептеу нәтижелері, суды тазарту қондырғыларының есептері, судың сапасын жақсарту құрылымдарының технологиялық есептері және суды пайдалану шаралары келтірілген.
Жұмыстың зерттеу міндеттері - су алып тарату құрылымдарын, орталықтандырылған сумен жабдықтауға арналған су жүйесін, құбырларын жаңарту және жетілдіру. Қойылған мақсатқа жету үшін келесі мәселелер қарастырылып шешілді:
- Ордабасы ауданының табиғи-климаттық жағдайы жан-жақты бағаланып, қажетті мәліметтер негізінде сумен жабдықтау көзі анықталды;
- облыстың су ресурстарының сумен жабдықтау саласына әсерін анықтап, пайдаланудың тиімді жолдарын негіздеу.
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі - Түркістан облысы, Ордабасы ауданы Арыстанды ауылы.
Теориялық және әдістемелік негізі - ҚР ҚН ж Е 4.01-02-2001. Сумен жабдықтау. Сыртқы тораптар және ғимараттар, ҚР ҚН 8.02-05-2002. Құрылыс жұмыстарына арналған сметалық нормалар және бағалардың жинақтары. 1 - жинақ. Жер жұмыстары, ҚР ҚН 8.02-05-2002. Құрылыс жұмыстарына арналған сметалық нормалар және бағалардың жинақтары. 22 - жинақ. Су құбыры - сыртқы желілер, МСТ 23695 - 94 Санитарлық - техникалық болат эмальді құралдар. Техникалық шарттар, ҚР ҚН ж Е 2.03-10.2002 Су басу және су астында қалу қауіпі бар аймақтарды инженерлік қорғау, Сан ПиН 3.01.067-97 Ауыз суға қойылатын талаптар, МСТ 2874-83 "Ауыз суы", Санитарные правила и нормы: СанПиН 2.1.4.1074-01. Питьевая вода. Гигиенические требования к качеству воды централизованных систем питьевого водоснабжения.
Диплом жұмысты орындау тәжірбелі базасы - РГП Казсушар.
1 Жалпы бөлім
1.1 Ауданның инженерлік-геологиялық сипаты
Су құбыр трассасының, ауыларалық су құбырларының және су құбырлы кұрылымдардың инженерлі-геологиялық шарттары бірдей. Геология-литологиялық қүрылымы бойынша территория жоғары төрттік-қазіргі аллювиальді бөлінуде қатысады, олар жалпы қалындығы 20... 50м саздақтар және қиыршық-тасты топырақтар түрінде көрсетілген. Қалыңдығы 2,5... 15м саздақтар жер бетінде жатады және қиыршық-тастармен, құмдармен жанасады.
Территория беттігі тегіс, күрделі суармалы және дренажды торабты,солтүстік- шығысқа жалпы еңістігі 0,0005 ... .0,0008.
Лабораториялық зерттеулердің мэлімдемесі жэне дала жұ-мыстарының нәтижелері бойынша қүрылыс нысанының территориясында Юм тереңцікке дейін төрт инженерлі-геологиялық элементтер белгілі болған (ИГЭ):
1 ИГЭ - қалыңцығы 3...6м қатты жэне жартылай қатты саздақтар шөгіледі. Шөгу топырақтың шарттарының түрі -I. Қосынды шөгу -5см дейін.
2 ИГЭ - қалыңцығы 6...9м қатты жэне жартылай қатты саздақтар шөгіледі. Шөгу топырақтың шарттарының түрі -II. Қосынды шөгу -- 0,45м дейін.
3 ИГЭ -қалыңдығы 6...9м қатты жэне жартылай қатты саздақтар шөгіледі. Шөгу топырақтың шарттарының түрі -II. Қосынды іпогу -- 1,20м дейін.
4 ИГЭ - қиыршық-тасты топырақ.
Ауданның сейсмикалығы СНиП РК 2.03.04-2001 сәйкес, 8 баллға тең.
Топырақтар физика-механикалық қасиеттері келесі түрде сипатталады:
Меншікті салмағы, kHmj ү 11=18,0kHm
Ішкі үйкеліс бұрышы, 0 ф 11 =210
Меншікті жанасуы, кПа G 11=6.0кПа
Деформация модулі, мПа Е=2,ЗмПа
Бастапқы шөгуі Pse=124aITa = 12,4тсм2
Су сіңіретін жыныстар құмдар, саздақтар және қиыршық-тасты құм-сазды түйіршіктермен толтырылған. Сулы бөлшектің қалыңдығы 25...30м. қүрайды.
1.2 Ауданның климаттық жағдайы
Ауыл шаруашылығы өндірісіне әсіресе климат пен топырақ қабаттарының қасиеті үлкен әсер жасайды. Аймақтың топырақ-климат жағдайларына рельефтің ерекшеліктері, температура мен жауын-шашын ғана емес, сондай-ақ климаттың басқа элементтері де бұлтқа, ауаның ылғалдығына, қардың қалыңдығына, желдің бағыты мен жылдамдығы ықпал етеді.
Табиғаттың ауыл шаруашылығында маңызды орын алатын ең негізгі факторларының бірі - ауа райы. Оның жылу, ылғал, жарық сияқты элементтері өсімдіктердің өсіп-өнуі үшін аса қажет.
Шаруашылық-климаттық жағынан ыстық және құрғақ шөлді аймақ болып саналады. Жер жағдайы ойлы-қыратты болып келетін далалы аймақ.
Аймақтың ауа-райына келсек жазы ыстық та ұзақ, қысы салыстырмалы түрде қысқа. Сонымен қатар жылулық мерзімдегі күн түсуі нәтижесінде жер бетінен интенсивті булану жүреді.
Участок территориясы агроклиматтық сипаттамасы бойынша өте ыстық, құрғақ зонаға жатады. Ең суық ай - желтоқсан -220С, ал нағыз ыстық ай - шілде +400С. Жылдық жауын-шашын мөлшері 200-300мм.
Қардың қалыңдығы орташа 7-11 см-ді құрайды. Тұрақты қар жату ұзақтығы 80 күн, салқын емес мерзім 211 күнді құрайды.
1.3 Сумен қамтамасыз ететін нысанның сипаттамасы
Арыстанды ауылы мен екі разъезд тұрғындарының жалпы саны - 1036 адам. Жалпы тұрғын үйлердің саны - 136.
Ауданның орталық басқару орталығы - Леңгер қаласы. Ол облыс орталығынан 29 км қашықтықта орналасқан. Аудан аумағына батыс Тянь-Шань тау жоталары кіреді. Сайрам тау шатқалында - 4338м биіктікте Сайрам шыңын көруге болады. Табиғаты көркем. Ондаған күрделі тау жолдары да әдемі көрінеді. Тау жоталарының арасында жазық далалар мен ойлы жерлер де кездеседі. Бұл жерлерде салыстырмалы түрде жақын аралықта тау жоталары, құнарлы жазғы жайылымдар, қалың өскен жеміс ағаштары және көптеген суармалы жерлер бар. Қыратты жерлердегі егістіктердің ылғалы мол.
Аудан құрамына 13 ауылдық әкімшілікке қарайтын 70 елді мекен кіреді. Мал шаруашылығы жақсы дамыған, сондай-ақ дәнді дақылда, оның ішінде бидай және жемшөптік дақылдар егіледі.
Суармалы жерлеріміздегі суды пайдалану әзірше сын көтермейді. Өзеннен алынған судың 40-50 пайызы суаруды дұрыс ұйымдастырмауы және суару технологиясы талаптарын орындамауы себептерінен ысырапқа ұшырауда.
Су көзінен алынған 46% судың ысырабы су тасымалдаушы каналдар мен гидроқұрылыстардың тозуы мен істен шығуы.
Барлық қоғамдық және өндірістік ғимараттар су құбырымен, кәріз жүйесімен және электр энергиясымен қамтамасыз етілген.
Аталған елді мекенде бірнеше өндірістік мекемелер бар, олар: наубайхана, мини-диірмен, монша, ағаш шеберханасы,тоқыма киім тігу цехы,тұрмыстық сектор.
1980 жылы құрылған полиэтелен құбырлардан құралған су құбыр жүйесі техникалық және коррозиялық тозу және сапасыз пайдалану нәтижесінде істен шыққан, кейбір жерлерде жоғалып кеткен. Құдықтар көміліп қалған немесе қоқыстарға толып қалған. Су құбырлы құдықтар бұзылған және көмілген. Құдықтардың лотоктары жоқ. Ілмектік арматура жоқ.
Тексеру нәтежесі бойынша сорғышты басқарудың реттеу аппаратурасы, сондай-ақ сумен қамтамасыз ету бойынша запорлы-реттеу арматурасы жоқ екені бекітілді.
Арынды мұнараны ауыстыру қажет. Санитарлы қорғау аймағы ҚР ҚН және Е 4.01.02-2001 талаптарына сәйкес келмейді.
Су құбыры тораптың (ахуалы) жағдайы- қанағаттанарлық емес.
1.4 Су құбырлы құрылым
Бас жоба келесі нормалар мен ережелерге сәйкес орындалды.Су құбырлы құрылымдардың аймағы Арыстанды ауылының оңтүстік бөлігінде орналасқан.
Су құбырлы құрылымдардың астындағы бұрылған бөлім периметрі бойынша жалпы биіктігі 2,9 м тікенекті болат сымдар қондырған шлакоблокты шарбақпен қоршалады.
Территорияны вертикальді жоспарлау негізінен құрылымдардың, ғимараттардың, жабындардың астындағы артық топырақтарды пайдалану арқылы орындалады.
Геологиялық мәліметтерге байланыста топырақтың өсімдік қабаты жоқ.
Рельефті ұйымдастыру жоспарларының жобасы жергілікті жердің рельефінің қалыптасуын ескеріп үйлер мен ғимараттардың жабындарының жер бетінің суларын бұру қарастырылады.
Су құбырлы құрылымдардың территориясында қарастырылады:
Ағаштар мен бұталарды егу;
жайылым сияқты шөптерді егу;
Қиыршық-тастардың табиғи қоспаларын төсеу;
Арыстанды ауылындағы су құбырлы құрылымдарға баратын жолға тастар төсеу. Жергілікті жердің бас жобасының нұсқауы және техника экономикалық көрсеткіштері сызбаларда көрсетілген.
Рельефті ұйымдастыру жоспары жергілікті жердің рельефінің қалыптасуын ескеріп үйлер мен ғимараттардың жабындарының жер бетінің суларын бұруды және жобаланатын үйлер мен ғимараттардың еденінің белгісі жобалау белгілерінің түйісуін ескеріп орындалды. Жобаланатын территорияның жобалық еңістігі қажетті шекте өзгереді.
Территорияларда қалыпты санитарлы-гигиеналық жағдайларды қамтамасыз ету үшін жалпы биіктігі 2,5м тікенекті сымнан тұратын саптамалы темірбетонды шарбақтармен қоршау қарастырылған.
Көлік жүретін қиыршық тасты жолдың ені 3,5м жэне жолдың шеткі ені бір метрден. Территорияларда ағаштарды отырғызу және бұталы өсімдіктер мен жайылымдық шептерді егу қарастырылған.
2 Технологиялық бөлім
2.1 Сумен жабдықтау көзі
Ауылдағы суды пайдаланушылар халық, жеке меншік жануарлар, жергілікті өндіріс, өртке қарсы қажеттіліктер болып табылады.
Арыстанды ауылдың халық саны N = 1036 адам.
СНиП РК 4.01.02-2013ж байланысты ауыз суды пайдалану режимі тәулік бойына қабылданған.
Ауылды тұрақты орталықтандырылған сумен қамтамасыз ету үшін жобада бұрғылау ұңғымасы қарастырылады, тереңдігі 210 м сужинақпен сулы қабаттан төменгі орта ширекпен бөліп шығарады.
Су сиятын жыныстардың жасы QII-III. Су қысымды.
Ұңғыманың сипаттамасы:
- Қаптама құбырдың диаметрі 219205мм;
- Статикалық деңгей 5м;
- Динамикалық деңгей 30м;
- Қолдану кезіндегі су көтеретін сорғыш ЭЦВ6 - 16-75.
Аудан қорытындысы бойынша су СЭС нормасына сәйкес келеді СанПИН 3.01.067-97 Ауыз су.
2.2 Су тұтыну
Су тұтыну СНиП РК 4.01-02-2013ж. нормаға сәйкес қабылданған және құрамында:
- Құрылыс ошағы үшін су пайдаланумен су бөлетін бағаналардан меншікті орташа тәуліктігі бір тұрғынға судың тұтынуы 60 лтәулігіне (аудан сипаттамасы су тұтынудың үлкен көрсеткішін қабылдайды, себебі ауа райы өте құрғақшылық):
- ірі қара бастылар (сиыр) - 100 лтәу;
- жылқылар - 80 лтәу;
- қой, ешкі - 10 лтәу;
- құс (тауық, үйрек, күркетауық) - 1 лтәу;
Су тұтынудың есептеуі 3 және 4 кестеде көрсетілген.
Орташа тәуліктік су тұтыну қазіргі деңгейде 129,766 м3тәу., дамудың келешегінде - 155,7 м3тәу. құрайды.
Сумен жабдықтау жүйелерін жобалауда тұтынушыларға судың қажетті мөлшерін анықтау ең бip жауапты мәселелердің бipi деп есептеледі.
Су тұтыну мөлшері дегеніміз уақыт бірлігінде әртүрлі мүдделерге немесе шығарылатын өнімнің бip бөлігіне жаратылатын судың саны.
Тұрғын жерде шаруашылық пен өрттен сақтық жүйелері шығынына төменде келтірілген шығындар кіреді:
1) ел тұратын үйлермен қоғамдық үйлердегі шаруашылық пен ауыз суының шығыны;
2) тұрғын жердің территориясын (көшелерді, алаңдарды, өсімдіктерді суарып, жуып тазалауға арналған шығын, фонтандардың жұмысына қажетті шығын;
3) өндірістегі шаруашылық пен ауыз су шығыны;
4) өндіріске қажет сапасы ауыз cyғa сәйкес судың шығыны;
5) өрт сөндіруге қажетті шығын;
6) су тазарту ғимараттардың өзіне қажетті шығын.
Кесте 1 - Өрт сөндіруге қажетті су шығыны тұрғын жерлерде халықтың санына және үйлердің түріне байланысты
Елді мекенде тұрғын саны, мың адам
Бір мезгілді өрттің есептік саны
Елді мекенде сыртқы өрт сөндіруге қажетті бір өрттің су шығыны, лс
Отқа төзімділік дәрежесіне байланыссыз екі қабат үй
Отқа төзімділік дәрежесіне байланыссыз үш қабаттан жоғары үй
1-ге дейін
1
5
10
1-ден 5-ке дейін
1
10
10
5-тен 10-ға дейін
1
10
15
10-нан 25-ке дейін
2
10
15
25 - 50-ге дейін
2
20
25
50 - 100 дейін
2
25
35
100-200 дейін
3
-
40
200-300 дейін
3
-
55
300-400 дейін
3
-
70
400-500 дейін
3
-
80
500-600 дейін
3
-
85
600-700 дейін
3
-
90
700-800 дейін
3
-
95
800-1000 дейін
3
-
100
Көшедегі су колонкасынан қамтамасыз ететін үйлердегі бip тұрғынның бip тәуліктегі тұтынатын су мөлшері - 30-50 л.
Өнеркәсіп кәсіпорындарда технология мүддесіне жаратылатын судың шығыны өндірістің түріне, қабылданған технологиялық, процеске, судың сапасына, сумен жабдықтау жүйенің түріне байланысты.
Өндірістің мүддесіне кететін шығын өнімнің бip бөлігіне тұтынатын судың меншікті мөлшері арқылы анықталады.
Бұл мөлшерлерді технология есептеріне негіздеп өнеркәсіптің сол саласының технологтары береді.
Өндірістегі жұмысшылардың шаруашылық - ауыз су мүддесіне жаратылатын судың шығыны жұмысшылардың санына және өндірістің түріне байланысты.
Көшелер мен алаңдарды жууға,өсімдіктерді суаруға қажетті су шығыны жуылатын аландардың, суарылатын өсімдіктердің ауданына, суару мен жуу тәсіліне, көшелер мен алаңдардың жабынудың түріне, өсімдіктердің түріне, ауа райына байланысты.
Судың шығын мөлшерлері СНиП 2.04.02.84-те келтірілген.
Өндіріс үйлердегі сыртқы өртті сөндіруге қажетті су шығыны үйлердің көлеміне, оның отқа төзімділігіне және өндірістің өрт қауіптілігіне байланысты. Өрт cөндіру ұзақтығы 3 сағатқа тең қабылдайды.
2.3 Су тұтынудың есебі
2.3.1 Су тұтынушылардың құрамы және су тұтыну нормалары
Арыстанды елді мекеніндегі негізгі тұтынушыларға тұрғындар, жеке меншіктегі малдар және жергілікті кәсіпорындар (өндірістік шеберханалар, мастерскойлар, гараждар және ауылшаруашылық өнімдерін өңдейтін кәсіпорындар) жатады.
Сумен қамтамасыз ету жүйесін жобалау және онан кейін оны пайдалану үшін тұтынатын судың көлемін және оның тұтыну режимдерін білу керек. Керекті су мөлшері су тұтынушылардың (адамдар, малдар, машиналар) санымен анықталады. Ауылдық елді мекендерде және шаруашылық орталықтарында есептік тұтынушылардың санын қағида бойынша олардың 10-15 жыл дамуын ескеріп қабылдайды. Сумен қамтамасыз ету жүйелерін бірдестен немесе кезекпен құрады.
Ақырғы жағдайда әрбір кезекті құрылыстың ақырындағы су тұтынушылардың санын анықтаукерек. Су тұтынушылардың жоспарланған саны мен құрамы туралы мәліметтерді жоспарлау мекемелерінен және шарушылықтың өзінен алады. Бұл кезде елді мекендердің жабдықталу жобасын, құрылыстың этаждығын, мал фермаларының техникамен жабдықталуын анықтау керек.
Ауыл шаруашылығында су тұтынушылардың саны жекеленген шаруашылық орталықтарында (жайылымдықта,дала қостарында,фермаларда) маусым бойынша өзгеруі мүмкін. Сондықтан әрбір маусымда су тұтынушылардың құрамы туралы мәліметтер болу керек.
Су тұтынушылардың құрамы мен санын әкімшілік берген анықтамаға сәйкес қабылдаймыз.
Арыстанды елді мекеніндегі су тұтынушылардың құрамы және су тұтыну нормаларына [1] сәйкес 2 кестеде келтірілген.
Кесте 2 - Су тұтынушының құрамы және су тұтыну нормалары
Су тұтынушының түрі
Өлшем бірлігі
Саны
Орташа тәуліктік су тұтыну нормасы лтәу
Тұрғын
Адам
1036
60
Ірі қара мал
Бас
491
100
Қойлар мен ешкі
Бас
286
10
Жылқ
Бас
46
80
Тауық
Бас
169
1
Жергілікті кәсіпорын
Дана
10%
2.3.2 Есептік су мөлшерлерін анықтау
Сумен қамтамасыз ету жүйесін жобалау үшін ең алдымен тұтынушыларға қажетті судың сапасы мен мөлшерін анықтау керек. Судың есептік мөлшері бойынша су құбыры құрылымдарының өлшемі мен олардың экономикалық көрсеткіштерін орнатады.
Сумен қамтамасыз ету жүйесінің есептік су мөлшерлерін есептеу үшін тұрғындардың су тұтыну нормаларын тағайындайды. Су тұтыну нормасы деп уақыт бірлігінде бір тұтынушыға немесе өндіріліп шығарылатын бір өнімге жұмсалатын су мөлшерін айтады.
Су тұтыну мынадай нормалардан тұрады:
Шаруашылық - ауыз су тұтыну нормасы;
Өндірістің мұқтаждарына арналған су тұтыну нормасы;
Өрт сөндіруге арналған су тұтыну нормасы;
Шаруашылық - ауыз су тұтыну нормасын елді мекендердегі тұрғын үйлердің жабдықталу дәрежесі мен климатқа байланысты Құрылыс нормалары және ережелері [2] бойынша қабылдайды.
Сумен қамтамасыз ету жүйесінің есептік су мөлшерлерін есептеу үшін тұрғындардың су тұтыну нормаларын тағайындайды.
Су тұтыну нормасы деп уақыт бірлігінде бір тұтынушыға немесе өндіріліп шығарылатын бір өнімге жұмсалатын су мөлшерін айтады.
Су тұтыну мынадай нормалардан тұрады:
oo шаруашылық - ауыз су тұтыну нормасы;
oo өндірістің мұқтаждарына арналған су тұтыну нормасы;
oo өрт сөндіруге арналған су тұтыну нормасы;
Елді мекенде тұрғындардың шаруашылық - ауыз суға қажетті тәуліктік орташа су мөлшерін мына формуламен анықтайды:
; м³тәу (1)
; м³тәу
мұндағы: q - су тұтыну нормасы, лтәу;
N - тұрғындардың саны.
Тұтынушыларды сенімді және үздіксіз сумен қамтамасыз ету үшін сумен қамту жүйесінің құрылымдарын тәуліктік максималды су мөлшерімен есептейді. Елді мекендерде су тұтыну жыл бойы және де тәулік бойынша бірқалыпты болмайтындығын бір қалыпсыздық коэффициентпен сипаттайды.
Тәуліктік максималды су мөлшерлерін мына формуламен есептейді.
; м³тәу (2)
м³тәу
мұндағы: К тәу.мак - су тұтынудың тәуліктік максималды бір қалыпсыздық коэффициенті,оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне байланысты қабылдайды. К тәу.мак=1,2 деп қабылдаймыз.
Qтәу.ор - шаруашылық - ауыз суға қажетті тәуліктік орташа су мөлшері.
Сонымен қатар сумен қамту жүйесінде тәуліктік минимал су мөлшерін де есептеу керек.
Тәуліктік минималды су мөлшерлерін мына формуламен есептейді.
Q тәу.мин=К тәу.мин Q тәу.ор м³тәу (3)
Q тәу.мин =0.962,16=55,94 м³тәу
мұндағы: К тәу.мин - су тұтынудың тәуліктік минималды бір қалыпсыздық коэффициенті, оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне байланысты қабылдайды. К тәу.мин=0,9 деп қабылдаймыз.
Qтәу.ор - шаруашылық - ауыз суға қажетті тәуліктік орташа су мөлшері.
Сағаттық орташа су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м³сағ (4)
м³сағ
мұндағы: Qтәу.мак - тәуліктік максималды су мөлшерлері.
Сағаттық максималды су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м³сағ (5)
м³сағ
мұндағы: К сағ.мак - су тұтынудың сағаттық максималды бір қалыпсыздық
коэффициенті, оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне және халықтың санына байланысты қабылдайды.
К сағ.мак= (6)
К сағ.мак=
мұндағы: мак - үйлердің жабдықталу дәрежесіне байланысты бойынша
қабылданатын коэффициент,мак=1,4;
мак - елді мекендегі халықтың санына байланысты
қабылданатын коэффициент,мак =2
Сағаттық минималды су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м³сағ (7)
м³сағ
мұндағы: К сағ.мин - су тұтынудың сағаттық минималды бір қалыпсыздық
коэффициенті, оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне және халықтың санына байланысты қабылдайды.
Ксағ.мин= (8)
Ксағ.мин=
мұндағы: мин - үйлердің жабдықталу дәрежесіне байланысты бойынша қабылданатын коэффициент, мин =0.6
мин - елді мекендегі халықтың санына байланысты қабылданатын коэффициент, мин =0,1
Бұл коэффициенттерді тұрғын үйлердің абаттануы бойынша және климатқа байланысты қабылдайды.
Есептік секундтық су мөлшері.
лс (9)
лс
мұндағы: Qсағ.мак - сағаттық максималды су мөлшері.
Елді мекендегі малдар мен құстарға қажетті тәуліктік, сағаттық, секундтық су мөлшерлерін тұрғындардың шаруашылық - ауыз су қажеттерін су мөлшерлерін есептеген формулалармен анықтайды.
Жеке меншіктегі малдар мен құстардың су мөлшерлерін есептегенде тұрғындардың тәуліктік және сағаттық бір қалыпсыздық коэффициенттерін қабылдайды.
Мысалы, малдар мен құстарға қажетті тәуліктік орташа су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м³тәу (10)
м³тәу
мұндағы: q1 ,q2, q3 - малдардың су тұтыну нормасы;
N1 , N2 , Nп - малдардың саны.
Тәуліктік максималды су мөлшерлерін мына формуламен есептейді.
м³тәу (11)
м³тәу
мұндағы: Ктәу.макмал - су тұтынудың тәуліктік максималды бір қалыпсыздық коэффициенті. Ктәу.макмал=1,2 деп қабылдаймыз.
Qтәу.ормал - малдар мен құстарға қажетті тәуліктік орташа су мөлшері.
Сонымен қатар сумен қамту жүйесінде тәуліктік минимал су мөлшерін де есептеу керек.
Тәуліктік минималды су мөлшерлерін мына формуламен есептейді:
Q тәу.мин=К тәу.мин Q тәу.ор м³тәу (12)
Q тәу.мин =0.955,81=50,23 м3тәу
мұндағы: К тәу.мин - су тұтынудың тәуліктік минималды бір қалыпсыздық
коэффициенттері. К тәу.мин=0,9 деп қабылдаймыз.
Qтәу.ор - шаруашылық - ауыз суға қажетті тәуліктік орташа су
мөлшері.
Сағаттық орташа су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м³сағ (13)
м³сағ
мұндағы: Qтәу.макмал - тәуліктік максималды су мөлшерлері.
Сағаттық максималды су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м³сағ (14)
м³сағ
мұндағы: Ксағ.макмал - су тұтынудың сағаттық максималды бір қалыпсыздық
коэффициенті, оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне және халықтың санына байланысты қабылдайды. Ксағ.макмал- 2,8 деп қабылдаймыз.
Сағаттық минималды су мөлшерін мына формуламен анықтайды:
м³сағ (15)
м³сағ
мұндағы: Ксағ.минмал - су тұтынудың сағаттық минималды бір қалыпсыздық коэффициенттері,оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне және халықтың санына байланысты қабылдайды. Ксағ.минмал - 0,06 деп қабылдаймыз.
Есептік секундтық су мөлшері:
лс (16)
лс
Елді мекеннің жергілікті өнеркәсіп орындарына қажетті су мөлшерлерін тұрғындар мен малдардың су мөлшерлері қосындысының 20% тең етіп қабылдайды. Мысалы, жергілікті өнеркәсіп орындарына қажетті орташа су мөлшерлерін мына формуламен анықтайды.
м³тәу (17)
м³тәу
мұндағы: Qтәу.ор - шаруашылық - ауыз суға қажетті тәуліктік орташа су мөлшері.
Qтәу.ормал - малдар мен құстарға қажетті тәуліктік орташа су
мөлшері.
Жергілікті өнеркәсіп орындарында қажетті су мөлшерін есептегенде, тұрғындардың тәуліктік және сағаттық бірқалыпсыздық коэффициенттерін қабылдайды.
Тәуліктік максималды су мөлшерлерін мына формуламен есептейді.
м³тәу (18)
м³тәу
мұндағы: К тәу.мак - су тұтынудың тәуліктік максималды бір қалыпсыздық коэффициенті,оны ғимараттардың жабдықталу дәрежесіне байланысты қабылдайды. К тәу.мак=1,2 деп қабылдаймыз.
Qтәу.орөнер - жергілікті өнеркәсіп орындарына қажетті орташа су мөлшерлері.
Сонымен қатар сумен қамту жүйесінде тәуліктік минималь су мөлшерін де есептеу керек.
Тәуліктік минималды су мөлшерлерін мына формуламен есептейді:
м³тәу (19)
м³тәу
мұндағы: К тәу.мин - су тұтынудың тәуліктік минималды бір қалыпсыздық коэффициенттері. К тәу.мин=0,9 деп қабылдаймыз.
Qтәу.орөнер - жергілікті өнеркәсіп орындарына қажетті орташа су мөлшерлері.
Сағаттық орташа су мөлшерін мына формуламен анықтайды:
м³сағ (20)
м³сағ
мұндағы: Qтәу.макөнер - малдар мен құстарға қажетті тәуліктік максималды су
мөлшері, оның мәнін (18) формуладан аламыз.
Сағаттық максималды су мөлшерін мына формуламен анықтайды.
м3сағ (21)
м3сағ
мұндағы: К сағ.мак - су тұтынудың сағаттық максималды бір қалыпсыздық
коэффициенті, оның мәнін (6) формуладан аламыз.
Qтәу.макөнер - малдар мен құстарға қажетті тәуліктік максималды су
мөлшері, оның мәнін (18) формуладан аламыз.
Сағаттық минималды су мөлшерін мына формуламен анықтайды:
м3сағ (22)
м3сағ
мұндағы: К сағ.мин - су тұтынудың сағаттық минималды бір қалыпсыздық
коэффициенті, оның мәнін (8) формуладан аламыз.
Qтәу.минөнер - малдар мен құстарға қажетті тәуліктік минималды су
мөлшері, оның мәнін (19) формуладан аламыз.
Есептік секундтық су мөлшері:
лс (23)
лс
мұндағы: Qсағ.макөнер - малдар мен құстарға қажетті сағаттық максималды су
мөлшері, оның мәнін (21) формуладан аламыз.
Тұрғындар мен малдардың және өнеркәсіп орындарының су мөлшерлерін қосып елді мекенге қажетті жалпы су мөлшерін анықтайды. Мысалы, елді мекенге қажетті тәуліктік жалпы орташа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz