Салық жүйесін реформалаудың экономикалық қажеттілігі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 4

1Салық жүйесін реформалаудың экономикалық қажеттілігі . . . 5

1. 1Салық қызметінің экономикалық мәні және мақсаты . . . 8

1. 2Салық жүйесін реформалаудың әдістемелік негізі мен теориялық аспектілері . . . 11

1. 3Қазақстан Республикасы салық органдары қызметтерінің құрылымын реформалау ерекшеліктері . . . 14

2 Қазақстандағы салық реформасының өту кезеңдерін бағалау . . . 14

2. 1Республикадағы салық реформасының бастапқы кезеңінің негізгі бағыттарын сипаттау . . . 16

2. 2Қазақстандағы салық реформасы және оның экономикалық жетістіктері мен қызметін талдау . . . 18

2. 3Жаңа Салық кодексінің ұлттық экономикаға тигізетін ықпалын бағалау . . . 20

3Нарықтық экономикаға сай салық жүйесінің қызмет етуі мен тұрақтылығын жетілдіру жолдары . . . 22

Қорытынды . . . 24

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 26

Кіріспе

Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекетпен өмір сүріп, оның дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойында салық нысандары мен әдістері өзгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен сұрау салуларына бейімделді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді.

Салық жүйесі мемлекеттің салық қызметінің құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі қашанда болса оның салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен бірге қалыптасады.

Курстық жұмыстың мақсаты - Қазақстан Республикасы салық жүйесінің қалыптасуы мен реформалау кезеңдерін, әдістемелік негізін, атақаратын ролін, сондай-ақ қазіргі кезде салық саласында атқарылып жатқан іс-шаралардың экономикалық тиімділігі мен ерекшеліктерін ашып көрсету болап табылады.

Қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін, диплом жұмысының мазмұнын және қисынды дәйектілігін анықтаған келесі міндеттерді шешу қажет:

- салық жүйесін реформалаудың қажеттілігін теориялық сипаттау;

- Қазақстандағы салық реформасының негізгі кезеңдерін айқындау;

- салық реформасының жетістіктері мен тиімділігін бағалау;

- Салық кодексінің ұлттық экономиканы дамытудағы әсерін ашып көрсету;

- салық жүйесін уақыт талабына сай жетілдіруге қатысты нақты ұсыныстар жасау.

Жалпы, курстық жұмыс құрылымы қысқартылған сөздер тізімінен, кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

Курстық жұмыстың бірінше тарауында салық қызметінің экономикалық мәні және мақсаты, салық жүйесін реформалаудың әдістемелік негізі мен теориялық аспектілері, Қазақстан Республикасы салық органдары қызметтерінің құрылымын реформалау ерекшеліктері сипатталады.

Екінші тарауда республикадағы салық реформасының бастапқы кезеңінің негізгі бағыттары, Қазақстандағы салық реформасы және оның экономикалық жетістіктері мен қызметі, сонымен қатар Жаңа Салық кодексінің ұлттық экономикаға тигізетін ықпалы қарастырылады.

Таңдалған жұмыстың үшінші тарауында нарықтық экономикаға сай салық жүйесінің қызмет етуі мен тұрақтылығын жетілдіру жолдары баяндалады.

Мемлекетке түсетін салық түсімдерінің сипатты ерекшелігі олардың сан алуан қоғамдық қажеттерге кейін иесіз пайдаланылуы болып табылады. Осы салықтардың мемлекет, сондай-ақ басқа жергілікті органдар белгілейтін түрлі міндетті мақсатты жарналардан, төлем аударымдарынан айырмашылығы болады; бұған әлеуметтік сақтандыруға аударылатын қатаң мақсатты аударымдар, соның ішінде бюджеттен тыс қорларға төленетін жарналар мен аударымдар жатады, олар белгілі бір, ұзақ мерзімді көлемде өнімінің, жұмыстың және қызметтер көрсетудің өзіндік құнынан, табыстың, еңбекке ақы төлеу қорынан, амортизациядан және басқа көздерден есептелінеді.

Курстық жұмысты жазу барысында ҚР заңдары, заңнамалық актілері, мерзімді басылымдар, сондай-ақ отандық және шетелдік экономист-ғалымдардың салыққа байланысты жазған еңбектері пайдаланылды.

1 Салық жүйесін реформалаудың экономикалық қажеттілігі

1. 1 Салық қызметінің экономикалық мәні және мақсаты

Салықтар - мемлекетпен заңды және жеке тұлғалардан алынатын міндетті төлемдер. Тарихи олар қоғамды антогеностикалық кластардан және мемлекеттің пайда болуынан туындады, бұл «азаматтардың салымдары» бұқаралық үкіметті қамтамасыз ету үшін қажет болды.

Салық салу дамудың ұзақ жолынан өтті, құл иеленушілік, одан кейін феодалдық мемлекет өз қазынасын толтыру үшін пайдаланды. Құл иеленушілік кезінде олар әр түрлі табиғи алым - салықтар ретінде және тәуелсіз халықтың еңбегіне толтыру ретінде өтеу: құлдарды эксплуатациялауға, сондай-ақ бағынушы халықтар түрінде алынды. Тауар ақша қатынасының дамуына қарай салық ақшалай түрге ауысты. Алғашқы ақшалай салық II ғ. б. э. д. танымал Рим империясындағы бар халықтан алынған адам басына салық болды. Салықтың экономикалық құбылыс ретінде туындауы және қызмет етуі мемлекеттің пайда болуымен байланысты. Әр мемлекет өзінің меншік қаржылық базасына ие болған жағдайда ғана өмір сүре алады, қысқаша айтқанда өз қызметтерін сатып қткізу процесінде туындайтын шығындарды жабу және өз құралдарын қамтамасыз ету үшін ақшасы болғанда іс жүзінде асырады. Сонымен қоса ақша материалдық өндіріс сферасында өнім болып табылады оған, басқару қызметіне ие мемлекет қызметтері жатпайды. Басқаша айтқанда барлық мемлекеттік қызметі ретінде және жеке қарастырылатын нақты мемлекеттік қызметкердің еңбегі қоғамдық игі сипатқа ие белгілі құн ретінде ақша шығатын сол өнімді шығармайды. Бұл мемлекеттік күшімен басқа жердей іздеу керек болды. Мемлекеттен ақша табу «мемлекеттін қаржы қорын құру» және «мемлекеттің қызмет етуін қамтамасыз етуге қажет ақшалай құралдарын жұмылдыру» деп атауға қабылданған оның қаржылық қызметі элементтік мазмұнын құрайды.

Барлық көптеген өндірістік қатынастар, өндірісті қолға алғандағы, бөлу, айырбас жіне тұтыну, бөлістік қатынас қарқыны анықтайды, олардан салық бөлініп шығады. Қоғамдық жинақ және ұлттық кірісті бөлу кезінде, әсіресе соңғысын қайта бөлгенде, қаржылық қатынас құралдары және функцияланады, сонымен қатар (салықтық қатынастар) қоғам мүшелері мен мемлекет арасындағы салықтық қатынастар.

Салықтар жаңа құнды бөлу процесіне қатысып, өндірістік қатынастың спецификалық нысаны жалпы өндіріс процесінің бөлігі ретінде шығады. Салықтың өндірістік қатынасының спецификалық нысаны олардың қоғамдық мазмұнын қалыптастырады. Салықтар өндірістік қатынастын шектелген ортасын бейнелей отырып, бөлу қатынысының тек бөлу бөлігі болып табылады. Ұлттық кірісті қайта бөлу процесіне қатыса отырып материалдық өндірістік салықтық қатынасы өндірістік күшті айырбасының талабымен өзгереді., толығымен олар өндірістік сипатқа ие. Ұлттық кірісті бөлуде салықтар мемлекеттен ақшалай нысанда жаң а құнға ие болуды қамтамасыз етеді. Ұлттық кірістің бұл бір бөлігі, елдің барлық тұрғындарынан күштеп мобилизацияланған, ортрлықтанған мемлекеттін қаржы қорына айналады, яғни оның өмір сүру негізіне. Мәжбүрлеу процесінде эквивалентті айырбассыз құннын біржақтылығына (салық төлеушіден мемлекеттке) ие, яғни сатып алу сатуға болмайды. Салық сомалары мемлекеттің меншігі болып және еңбеккерлермен туындаған, жаңа құн есебіне қалыптасады. Салықтар қоғамдық құннан басқа материалдық негізге ие. Олар мемлекеттен саяси мәжбүрлеу көмегімен алыстатылған және қосылған қоғам мүшелерінің ақшалай кірістерінің бөлігі. Бұл экономикалық өмірде көрінетін құбылыс салықтық материалдың мазмұны ретінде шығады. Салық кірістерінің өсуі ұлттық кірістің қоғамдастыруын білдіреді. Сондықтан екі сипатқа ие: өндірістік қатынас спецификасының нысаны ретінде шығады (олардың қоғамдық мазмұны) ; және ақшалай нысандағы құн бөлігі болып табылады (материалдық құн) .

Салық көзі болып ұлттық кіріс табылады. Абстрактылы экономикалык категорияларды қажетті өнім құнын қосқанда табылатын, материалдық өндіріс сферасында жалданған жұмыскерлер еңбегімен жасалған ұлттық кіріс, шынайы өмірде көрсетілген спецификалық нысанға ие: қажет өнім құны нысанында немесе еңбек ақы және толықтыру құны өнімі - пайыз, рента, пайда нысанда шығады. Бұл алғашқы ұлттық өнімді бөлу салықтық маңызды орынға ие екінші бөлімгде толықтырылады. Салықтар жаңа құн бөлігі ретінде мемлекеттен мәжбүрлеп жұмылдырады.

Ақшалай нысандағы ұлттық кіріс құнның бөлу процесінде, қаржылық қатынас жинақтылығын толықтырады: салықтық қатынас оны бөліп - бөліп көрсетеді. Сондықтан салықтар ерекше экономикалық категория ретінде ғана емес сонымен бірге қаржылық категория ретінде шығады.

Өзінің табиғи өмірінде салықтың қаржылық категориясы обьектиті сипатқа ие, шынайы қаржылық қатынасты бейнелейді. Бұл категория барлық қаржылық қатынасқа қатысты толық заңдылықтарды бейнелейді, өйткені салықтар басқада қаржы категорияларымен тығыз байланыста - мемлекеттік кірістер, мемлекеттік несиелермен. Сонымен қоса салықтар қаржылық категориялар өзімен өзгеше көріністерге ие қозғалыстың меншік нысанындағы шектер, яғни өзінің функциялары, барлық жинақ қаржылық категорияларды бейнелейді. Салық функциялары әлеуметтік - экономикалық мазмұны, ішкі мазмұнды әшекерлейді, яғни берілген қаржы категориясына қоғамдық тағайындайды.

Салықтардың мәнін толық түсіну үшін, олардың эконмикалық мазмүнын түсіну қажет. Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың атқаратын функцияларына (қызметтеріне) тікелей қатысты. Қазіргі салық жүйесінде салықтар келесідей негізгі функцияларды орындайды:

реттеуші;
фискалды;
қайта бөлу.

Жоғарыда көрсетілген негізгі функциялармен қатар салықтардың ынталандыру, бақылау функцияларын да атап айтуға болады.

Реттеушілік қызметі - салықтың ең негізгі қызметі. Осы қызметі арқылы салықтар ел экономикасына өз ықпалын тигізеді, яғни салықтың реттелуі жүзеге асырылыды. Салықты реттеудің ең басты мақсаты - өндірістің дамуына ықпал ету. Салық түрлері, салық ставкалары, салық жеңілдіктері, салық салу әдістері салықтық реттеудің тетіктетрі болып саналады.

Жоғарыда көрсетілген салықтық реттеудің тетіктері тек өндірістің дамуын реттеп қана қоймайды. Сонымен қатар ақша және баға саясаты, шетел инвесторларын ынталандыру, шағын және кіші кәсіпкерлікті дамыту жұмыстарын жүзеге асыру. Әрине, салықтық реттеу тетіктері тиімді қызмет атқару үшін, олардың басқа да экономикалық тетіктерімен тығыз байланыста ұсталынуын қажет етеді. Салықтық реттеуде салықтық ставкаларымен салықтық жеңілдіктерінің алатын орыны ерекше. Себебі, ғылыми негізделмеген, шектес тыс жоғары қойылған ставкалар кәсіпкерлердің ынтасын төмендетіп, өндіріс қарқынын бәсендетеді. Ал шектен тыс төмен қойылған салық ставкасы салық төлеушілердің жауапкершілігін азайтып, өндірістің төмендеуіне және мемлекет кірісін азайтып, мемлекет шығындарының орны толмай қалуына әкеп соқтырады. Осы сияқты салықтық жеңілдіктердің де тиімсіз жағы жеткілікті.

Салықтардың екінші негізгі қызметі - фискалдық несмесе бюджеттік қызметі. Бұл қызметі арқылы мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлімі құрылып, салықтардың қоғамдағы міндеті артады. Себебі, салықтар мемлекеттік бюджеттін кірісін топтастыра отырып, әлеуметтік, әскери- қорғаныс және тағы басқа мемлекеттік маңызы жоғары шаралардың іске асуын қамтамасыз етеді.

Қайта бөлу қызметі арқылы әртүрлі субьектілер табысының бір бөлшегі мемлекет пайдасына өтеді. Бұл қызметтін іс-әрекетінің көлемі ішкі жалпы өнімді салықтардың алатын үлес салмағы арқылы анықтайды.

Барлық негізгі сипатта фискалды функция арқылы салықтың негізгі қоғамдық белгісін жасайды. Мемлекеттің қаржы ресурсының қалыптасуы, бюджеттен тыс қорлар және бюджеттік жүйені топтастыратын және меншік функциясын жүзеге асыру үшін қажетті (әскери-қорғаныс, әлеуметтік табиғи қорғаушылық, басқарушылық және тағы басқа) .

Басқа салық функциясы экономикалык категория ретінде салықтық түсім мөлшерін бейнелейтін мүмкіндік пайда болады және қаржы ресурстарындағы мемлекет мұқтаждарын салыстырады. Қорытынды функция көмегімен әрбір салық каналына тиімділік бағаланады, салық саясатына салық жүйесіне өзгерістер енгізу шығарылады. Қаржы салық қатынасының қорытынды функциясы жағдайымен көрінеді. Салықтың қорытынды функциясын іске асыру, салық тәртібінің толықтылығымен және тереңдігімен байланысты. Оның мәні салық төлеуші өз уақытында және толық көлемде салық өаңдылығымен орнатылатын төлемі.

Бөлу функциясы - салық жинай отырып мемлекет сонымен бірге, экономикаға әртүрлі ықпал етеді, әлеуметтік саясатты жүзеге асырады, тұрғындар арасындағы топтарды қайта бөліп, жағдайы төмендерді қолдайды және тағы басқа. Мысал ретінде прогрессивті ставкадағы табыс салығын айтуға болады. Салықтың негізгі функциясының бір болып өндіріс дамуының ықпал етуін реттеу болып табылады. Бұл функцияның мәні жинақтау және тұтыну арасындағы пропорцияны қамтамасыз етумен бекітіледі, яғни ағымдағы кіріс бөлігін алу арқылы тұрғындардың мұқтаждықтарын шектеп және оларды дамуына бұрады.

Салықты реттеуде ынталандырушы және ұстанушы функциялары пайда болды.

Ынталандырушы функциясы - бұл экономикалық өсу стимулын, техникалық жанартуды есеп беру-қарастыру және ғылыми жұмыстарды жүргізу, жергілікті халықтың өсуін құрайды. Шектеу функциясы - мемлекетке сондай немесе басқа өндірістер тиімді еместігін бекітеді. Салық саясаты арқылы ол олардың дамуын шектеуді қамтамасыз ете алады.

Мемлекет жоғарыда көрсетілген салық функцияларын пайдалана отырып, салық жүйесін анықтайды және олардың қалыптастыру механизмін жетілдірді. Салық және олардың функцияларын шынайы базистік қатынас белгілейді, яғни салық қатынастар қозғалысының обьективті заңдылықтары. Бұл қатынастар салық механизмін құрайтын әр түрлі құрамдар арсеналы арқылы салық саясаты мемлекетпне пайдаланылады (салық ставкасы, салық салу тәсілдері, жеңілдіктері және тағы басқа) .

1. 2 Салық жүйесін реформалаудың әдістемелік негізі мен теориялық аспектілері

«Салық» ұғымымен «салық жүйесі» тығыз байлансты. Мемлекетте алынатын салықтар түрлерінің, оны құру мен алудың нысандары мен әдістерінің, салық службасы органдарының жиынтығы әдетте мемлекеттік салық жүйесін құрайды.

Қазақстан Республикасының салық жүйесі жүйеленіп, өзінің қалыптасу барысында бірнеше реформалаудың әдістемелік негіздерін қамтыды. Сонымен, 1991 жылы 25 желтоқсанынан бастап біздің елімізде алғаш рет салық жүйесі жұмыс істей бастады. Салық жүйесінің қызметі «Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы» Заңға сәйкес жүргізілді. Осы заңға негізделіп Қазақстанда 1992 жылғы 1-ші қаңтарынан бастап салықтың 43 түрі, оның ішінде 16 жалпы мемлекеттік, 10 жалпыға міндетті салықтар мен алымдар, 17 жергілікті салықтар мен алымдар енгізілді.

Салық реформасының ұзақ мерзімді бағдарламасы 1995 жылдың басында бекітіліп, республикадағы салық жүйесі мен салық салық саласындағы келеңсіз мәселелерді әлемдік салық салу талаптарына сәйкес реттеу күн тәртібіне қойылды. Сол себепті 1995 жылы 24 сәуірде «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар Жарлығы шықты. Бұл Жарлыққа Қазақстан Республикасының 2012 жылы 16 шілдедегі №440-1 Заңына сәйкес заң мәртебесі берілді. Ең бастысы, салық саны 43-тен 11-ге дейін қысқартылды. Оының ішінде бесеуі мемлекеттік, алтауы жергілікті салықтар.

Салық жүйесіндегі ауқымды жетістік 2014 жылы 12 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексімен айқындалды.

Қазіргі кезде Қазақстан Республикасы салық жүйесіндегі салықтардың, салық сипатындағы алымдардың және төлемақылардың бірнеше түрлерінен тұрады. Алым дегеніміз - белгілі бір қызмет түрін бастар алдына немесе осы қызмет түріне құқық берер кезде төленетін міндетті төлем. Сонымен қатар алым - анықталған құқықтық мәртебені бергені үшін төлем болып саналады. Төлемақы - белгілі бір қызмет түрін пайдаланған кезде төленетін міндетті төлем.

Сөйтіп, Қазақстанның салық жүйесі салықтардың және басқа міндеті төлемдердің түрлері бойынша тым сараланған. Салық қатынастарын реттеуші құқықтық нормалар Қазақстан Республикасының Салық кодексінде айқындалып тиісті нұсқаулықтарда келтірілген. Яғни, чалықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің сомасы «Бюджет жүйесі туралы» Заң мен тиісті жылға арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген тәртіппен тиісті бюджеттердің кірісіне түседі.

Қазақстан республикасының қазіргі салық жүйесі салықтарды құру мен алудың нақтылы әдістерін анықтайды, салықтың тиісті элементтері арқылы салық салудың тәртібін белгілейді. Салық элементтері дегеніміз - салық заңы регламенттелген салықтың қолданылу жағдайын анықтайтын құрамдас бөліктерінің жиынтығы. Салықтың бірнеше элементтері бар, атап айтқанда: салық субъектісі; салық объектісі; салық көзі; салық мөлшері; салық жеңілдіктері; салық ставкасы; салық кезеңі; салықты есептеу тәртібі; салық есептілігі; салықты төлеу тәртібі.

1. Салық субъектісі.

Салық субъектісі - заңды немесе жеке тұлға, яғни салықты төлеушілерді атаймыз.

Салықты төлеушілер:

қызметкерлер - өз еңбегімен материалдық және материалдық емес игілік жасайтын, сонымен бірге белгілі бір түсім алатындар, яғни жеке тұлғалар:
шаруашылық субъектілері - капмтал иелері, яғни заңды тұлғалар.

Салық төлеуші - салықты және бюдетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуші болып табылатын тұлға.

Тұлға - жеке тұлға және заңды тұлға болып бөлінеді.

Жеке тұлға - Қазақстан Республикасының азаматы, шет мемлекеттің азаматы, азаматтығы жоқ адам.

Салық тасымалдаушылар - іс үзінде салық ауыртпалығы түсетін жеке тұлғалар, соңғы салық төлеушілер, яғни мемлекет азаматтары.

Заңды тұлға - Қазақстан Республикасының немесе шет мемлекеттің заңдарына сәйкес азаматтық, оының ішінде шаруашылық құқықтар мен міндеттер субъектісі ретінде әрекет ететін ұйым (шетелдік заңды тұлға) немесе кәсіпорын. Шет мемлекеттің заңдарына сәйкес құрылған компания, ұйым немесе басқа да корпорациялық құралым.

Заңды тұлғаның өз балансы, елтаңбасы, мөрі және банкіде есеп айырысу шот есебі болады.

Салық кодексінің мақсаттары үшін олар құрылған шет мемлекеттің заңды тұлғасы мәртебесіне ие ме, жоқ па - оған қарамастан дербес заңды тұлғалар ретінде қарастырылады.

2. Салық объектісі.

Салық объектісі - салық есептелетін база, яғни салық не үшін төленетінін қарастырады, мәселен: табыс, мүлік, тауар, мұра, жер және т. б. осы аталғандардан салық төленеді.

Мүлік жылжитын және жылжымайтын мүлік болып бөлінеді.

Тауар - қажеттілік пен тұтынуды қанағаттандыратын зат. Айналымнан алынбаған, сатуға немесе айырбасқа арналған кез келген еңбек өнімі болып табылады.

Мұра - қайтыс болған азамат мүлкінің оның мұрагерлеріне көшуі. Көптеген мемлекеттерде мұраға салық салынады.

Жер - белгілі бір мөлшердегі пайдалану мүмкіндігі орасан зор табиғи байлық. Күнделікті пайдаланылады.

3. Салық көзі.

Салық көзі - салық төлеу үшін белгіленген және қолданылатын ақша қаражаттары, бұл жалақы, кіріс, дивидендтер, яғни салық неден төленетіндігін анықтау.

Салық көзі - салық төлеуге арналған немесе қолданылатын ақша қаржылары.

Салықтың займдық қаржылар көзі тек мәселенің қысқа мерзімде шешімде шешілуін көрсетеді.

Макроэкономикалық деңгейде салық төлеудің негізгі көзі ретінде - ұлттық табыс қатысады.

Салық төлеушілердің салық төлеу үшін негізінен 5 көзі бар:

табыс;
қор және жинақ;
өндірістік капиталдың ақша бөлігі, айлналым қаражаттары қорын қоса алғанда;
қаражаттар, мүлікті өткізуден түскен, оының ішінде өндірістік капиталдың мүліктік бөлігі, негізгі қорды қосқанда;
қарыз қаражаттары.

Табыс - ұлттық табысты бөлу барысында мемлекетке, кәсіпорынға, мекемеге немесе жеке тұлғаға түсетін ақшалай немесе материалдық ресурстар.

Салық төлеушілердің, яғни жеке және заңды тұлғалардың салық төлеу көздерінің айырмашылықтары бар.

Салық төлеушілердің табыстары, бұл кімнің табысы болып саналатынына байланысты болады және бірнеше нысандары бар:

тауарды (жұмыс, қызмет) өткізуден түскен табыс;
дивидендтер, рента;
сыйақы, ұтыстар, роялти;
жалақы, зейнетақы, стипендия, сақтандыру төлемдері.

Қор - мемлекеттің, кәсіпорынның немесе жеке тұлғаның әлде бір мақсатқа арналған ақша қаражаттары немесе материалдық құндылықтар.

Жинақ - кәсіпорынның немесе жеке тұлғалардың банкілерге және жинақ мекемелеріне салған, әдетте, талап ету мерзімі көрсетілмеген ақшалай қаражаттар.

Айналым қаражаттары - өнім өндіру мен өткізудің жоспарлы және үздіксіз процесін қамтамасыз ететін өндірістік айналым қорлары мен айналыс қорларын құру үшін бірлестіктерге, кәсіпорындарға, ұйымдарға авансыланған ақшалай қаражаттың жиынтығы.

Қарыз қаражаттары - бір жақ (қарыз беруші) екінші жаққа (қарыз алушыға) меншікті немесе оперативті басқаруды, ақшаны немесе түр-түсі белгіленген заттарды табыстайтын, ал қарыз алушы сол тектес және сапасы сондай затты немесе ақшаны қайтаруға міндеттенетін шартқа сәйкес берілетін қаражаттар.

Рента - алушыдан кәсіпкерлік қызметті талап етпейтін капиталдан, мүліктен немесе жерден ұдайы алынып отыратын табыс; көптеген капиталистік елдерде - меншік иесінің мемлекеттік заем облигациялары бойынша алатын табысы.

Жалақы - біріншіден, әрбір қызметкер жұмсаған еңбектің саны мен сапасына қарай бөлініп, олардың жеке тұтынуына берілетін ұлттық табыстың ақша түріндегі табысы; екіншіден, еңбек үшін сыйақы.

4. Салық мөлшері.

Салық мөлшері - салық төлеушінің табысына қарай алынатын салық сомасын білдіреді және ол шекті, жеңілдікпен, орташа, нөлдік болып бөлінеді.

Салықтың шекті мөлшері - табыстың әр қосымша бірлігінен түсетін үстеме салықты білдіреді, мәселен жеке табыс салығы, әлеуметтік салық, жеке тұлғалардың мүлік салығы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.