Экстерьер малдың сыртқы дене құрылысы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Аннотация

Бұл курстық жобаСүтті- етті өнімділік бағытындағы мүйізді ірі қара тұқымдарының биологиялық өнімділік ерекшеліктері тақырыбына жазылған. Курстық жобаны орындаған - АП-16-7К оқу тобының студенті Арыстанова Азиза, жетекшісі - ауыл шаруашылық ғылымдарының докторы, профессор Қансейітов Тағай.
Жобадағы барлық алынған материал жалпы қабылданған биометриялық әдістермен компьютерде Intel(R) Core 2 Duo CPU базадағы Exel бағдарламасымен өңделіп, Times New Roman, 14 пт шрифтімен, А4 парағына терілген. Кестелер саны - . Пайдаланған әдебиеттер саны - .
Сүтті- етті өнімділік бағытындағы мүйізді ірі қара тұқымдарының биологиялық өнімділік ерекшеліктері тақырыбы бойынша жазылған бұл курстық жобада сүтті- етті бағытта өсірілетін сиыр тұқымдарының өнімділігі, жеңіл өнеркәсіпте алатын орны туралы айтылады.

Мазмұны

бет

Аннотация ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4

Мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5

Нормативті сілтемелер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Анықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Белгілер мен қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

1.
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

1.1
Әдебиетке шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

1.1.1
1.1.2
Ірі қара малының биологиялық ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ...
Сүтті-етті бағыттағы ірі қараның дене тұрқы (экстерьері) ... ... ... .

1.1.3
Сүтті және етті бағыттығы ірі қараның дене құрылысы мен сыртқы пішініндегі ерекшеліктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

1.2
Техникалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

1.2.1
Сүтті-етті бағытындағы ірі қара тұқымдарының сипаттамасы ... ...

1.2.2
Сүтті-етті бағыттағы ірі қараның ет өнімділігі ... ... ... ... ... ... . ... ...

1.2.4
Сүтті-етті бағыттағы ірі қараның сүт өнімділігі ... ... ... ... ... ... . ... ..

2
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .

Кіріспе

Ірі қара шаруашылығы - мал шаруашылығындағы ең маңызды саласы болв отырып, халқымызды ең жоғары сапалы тағамдармен, жеңіл өнеркәсіпті шикізатпен қамтамасыз етеді, әрі бұл сала маңызды органикалық тыңайтқыштарды да өндіреді.

Елбасымыз Н.Назарбев [3] халыққа жолдауының үшінші міндетінде:111
"Аграрлық саясат еңбек өнімділігін түбегейлі арттыруға және өңделген өнімнің экспортын ұлғайтуға бағытталуы керек. Біз егін егіп, дәнді дақылдарды өсіруді үйрендік. Оны мақтан тұтамыз. Алайда, қазір ол жеткіліксіз.Шикізатты қайта өңдеуді қамтамасыз етіп, әлемдік нарықтарға жоғары сапалы дайын өніммен шығуымыз қажет. Бұл мәселені шешуге барлық аграрлық кешеннің түбегейлі бет бұруы маңызды.Ауыл шаруашылығын қарқынды дамыту өнімнің сапасы мен экологиялық тазалығын сақтай отырып жүргізілуі қажет. Бұл бүкіл әлемге танылатын Қазақстанда жасалған табиғи азық-түлік брендін қалыптастырып, ілгерілетуге мүмкіндік береді.5жыл ішінде агроөнеркәсіп кешеніндегі еңбек өнімділігін және өңделген ауыл шаруашылығыөнімінің экспортын, тиісінше, кем дегенде 2,5 есеге арттыруды тапсырамын" - деген.

Зерттеудің мақсаты-тақырып
Алға қойған мақсатқа жету үшін төмен ... .міндет қойдық:
- ... ;

Әдебиеттерге шолу
1.
Отанымыздың азық-түлікпен (ет, сүт, сүт тағамдарымен)қамтамасыз ету үшін ірі қара мал шаруашылығының маңызы өте зор, себебі сүт өнімі оның 99 пайызын, ал ірі қара еті 40-45% дейінгі деңгейін құрайды. Сонымен қатар, ірі қара малының терісі де жеңіл өнеркәсіп шаруашылығында көп қолданылады, сондай ақ, ірі қараның қиы егін шаруашылығында, әсіресе, кеңінен органикалық тыңайтқыш ретінде пайдаланылуда.[1]
Қазіргі қолда өсірілетін ірі қара малдың арғы ататегі - жабайы турдан көп айырмашылықтары бар. Көп жылдар ішінде олар түрлі өзгерістерге ұшыраған. Соның нәтижесінде ірі қараның бірнеше топтары, олар : ет бағытындағы, сүт бағытындағы және ет-сүт бағытындағы топтары құрылды.
Сиырлардың сүттілігі басқа мал түрлерімен салыстарғанда өте жоғары. Азықтандыруын жақсартып, жақсы күтімге алынған сиырлар бір жылда 3000-4000кг және одан да көп мөлшерде сүт береді.[2]
Демек, қазіргі мамандардың алдында тұрған мақсат - жас малды дұрыс өсіру және бордақылау, сүт пен ет өндіру технологиясын жақсарту, оны өндіріске енгізу, сондай ак, ірі қара малын әлі де болса жақсарта түсу. Сондықтан кейінгі уақытта будандастыру және гибридизациялау арқылы ірі қараның жаңа асыл тұқымдарын қалыптастыру бағытында жұмыстар жүргізілуде.

Курстық жобаның мақсаты:
Курстық жобаның міндет:

1 Негізгі бөлім
0.1 Әдебиетке шолу
1.1.1 Ірі қара малының биологиялық және шаруашылық ерекшеліктері.

Ірі қара өсіру қоңыржай белдеудің табиғи және мәдени жайылымдармен жақсы қамтамасыз етілген орман, орманды дала, дала аймақтарында жақсы жолға қойылған. Дүниежүзі бойынша ірі қараның мал басы 1,3 млрд-қа жетіп отыр. Өндірілетін сүттің барлығын дерлік, ал еттің 35%-ын осы ірі қара малы береді. Интенсивті сүтті және етті-сүтті бағыттағы мал шаруашылығы дамыған елдерге тән, оларда мал қолда да, жайылымда да бағылады. Өнімділік өте жоғары болғандықтан, бұл шаруашылық саласы жылдан-жылға өркендеуде. Етті бағыттағы мал көбінесе қоңыржай және субтропиктік белдеулердің неғұрлым құрғақ аудандарында таралған. Онда экстенсивті отарлап жайылымда бағу және көшпелі мал шаруашылығы басым келеді. Дүниежүзінде етті ең көп өндіретін елдер қатарына АҚШ, Қытай, Бразилия, Аргентина және Ресей жатады
Ірі қара малы өте төзімді және өмір сүретін орталығына тез бейімделгішкеледі, сондықтан да әлемнің барлық аймақтарында өсіріледі. Ірі қара малының ас қорыту органдарының ерекшеліктеріне байланысты клечаткасы көп азықтарды жақсы қорытады, әрі қорытуы 55-60%-ға дейін жетеді. Жылқы мен шошқа шошқа малдарын алсақ олардың азық клечаткасын қорытылуы тек қана 18- 30%-ға ғана жетеді.
Қоректену типі жағынан шөп қоректілерге, ал қорытуы жағынан күйіс қайыратындарға жатады. Ірі қараның күйіс қайыруы олардың ас қорыту жолдарының құрылыс ерекшеліктеріне байланысты мәселе. Ірі қара асқазаны көп камералы келеді. Оның үш алдыңғы бөлігінде без болмайды, қарын сөлі бөлінбейді. Сондықтан олар желінген азықты күйсеуге дейін сақтайтын орын болып табылады. Аумақтары да соған бейім, өте сыйымды келеді. Таз қарынның аумағы 150-180л, жұмыршақтікі-12л, жалбыршақтікі-18 л.
Жұтылған азық өңеш арқылы құрсақ қуысының негізінен сол жақ бөлігінде орналасқан таз қарынға түседі. Ауыз қуысында мол сілекейге шыланған (сиыр тәулігіне 100 литрдей сілекей бөледі). Жұмыршақтыңұяларында жұмсарған, бірақ толық ұнтақталмаған азықтар кекіру кезінде өңеш жолымен ауыз қуысына қайтып оралады. Содан әбден шайналып барып, қайта жұтылады. Бұл процесті күйіс қайыру деп атайды. Қарындағы азық әбден шайналғанша ауыз қуысына осылайша қайта-қайта қайтарылып тұрады. Мал күйісті азықтанғаннан кейін 15-20 минуттан соң қайырады.
Жаз айларында ірі қара малы жайылымға жақсы жайылып, тез семіреді. Солай шаруашылыққа көп пайда тигізеді.
[4] Кейбір етті асылтұқымды ірі қара малының бұқаларын 20 жасқа дейін де шаруашылықта пайдаланады. Ал, сұтті сиырлар одан да көп пайдаланылып, 23 жасқа дейін өмір сүре алады. Ғылыми деректер бойынша 35-40 жасқа дейін өмір сүрген сиырлар бар. Орташа шаруашылықтарда сиырларды 10-12 жасқа, бұқаларды 7-8 жасқа дейін ұстайды. Себебі бұл малдардың жасы ұлғайған сайын өрімі азайып, төлдеуі кемиді.
Сүт бағытындағы сиырдан 9-12жыл жықсы өнім алынады, бұдан кейін олардың тісі қажалып, өнімділігі төмендейді.
Сиырды етке 1,5-2жасында бордақылап немесе жайып семіртіп өткізген жөн.
Асылтұқымды сиырларды тұқым алу үшін 5-10 жыл пайдаланады.
Ұрғашы тайыншалардың жыныстық қабілеті 7-10 айлығында, бұқаларда 8-10 айлығында жетіледі. Алайда шағылысқа қашарды 18-22, бұқаны - 14-18 айлығында ғана қосады.
Бұзаулағаннан алғашқы күйлеуіне дейінгі мерзім шамамен үш аптаға созылады, күйті 19-22күнге. Буаздығы 285күнге созылады. Ұрғашысы әдетте бір бұзау табады, егіз бұзау табатыны сирек (2% жуық).
Тұқымына қарай ересек сиырдың массасы 250-600кг, ең таңдаулысы 1000кг; бұқасы 300-900кг, ең таңдаулысы 1600кг-нан асады.
[5]
Мүйізді ірі қараны көп мөлшерде арзан жемшөппен азықтандыруға, құнарлы жем азықтарын біршама аз мөлшерде беруге болады. Көктем, жаз мезгілдерінде жайылымда бағып семіртсе, қыс айларында бордақыла-ған жағдайда өнөркәсіптің жанама өнімдері мен өндіріс қалдықтарынан жасалған азықтармен (кебек, күнжара, сабан, жом, барда, т.б.) семіртуге болады. Бордақылауды жақсы ұйымдастырған жағдайда бордақыдағы малдан жоғары қоңдылықтағы сойыс етін, ет майын және ауыр тері өнімін алады.[6]

1.1.2 Сүтті-етті бағыттағы ірі қараның дене тұрқы (экстерьері)
Ірі қараның конституциясын, экстерьерін және интерьерін білудің ірі қара шаруашылығын дамыту үшін маңызы зор. Тек қана конституциясы мықты, ал экстерьері мен интерьері жақсы мал ғана өнімді мол береді. Ірі қараның конституциясы, интерьері және экстерьері олардың тұқымына, өскен ортасына, шаруашылық бағытына, дүрыс және толық азықтандыруына байланысты болады.
Экстерьер малдың сыртқы дене құрылысы. Ол малдың биологиялық ерекшеліктеріне және шаруашылықтағы өнімділік бағыттарына байланысты. Малдың эктерьерін зерттеу арқылы, оның денсаулығы жөнінде және қандай тұқымға жататындығын білеміз. Сүтті және етті ірі қараны сыртқы құрылысына қарап айырады. Асыл тұқымды мал өсіру жұмысымен айналысқан уақытта малдың өнімділігін зерттеумен қатар, сыртқы дене құрылысын да зерттейді. Әсіресе сұрыптау мен жұп таңдау кезінде малдың экстерьерін ерекше ескерген жөн. Малдың экстерьері оның тұқымына, жынысына, жасына, бағып-күтуіне байланысты. Малдарды экстерьері бойынша іріктегенде оның өнімділік бағытына, сүйегінің мықтылығына, дене етінің жетілуіне және дене құрылысының әрбір мүшесіне баға береді.
Сүтті-етті бағыттағы ірі қараның дене тұрқы (экстерьері).
Сүтті-етті бағыттағы ірі қараның (экстерьері) сырт пішіні аралас
қалыптасқан. Бірақ, көбінесе етті немесе сүтті бағыттағы өнімдері басым келуі мүмкін, соған орай дене пішіні де өзгеріп тұрады. Әсіресе олай өзгеруі ірі қара малының тұқымына және асылдандыру жұмысының төл өсіру, бағып-күту,
пайдалану себептеріне байланысты.
Сүтті бағыттағы ірі қараныңдене тұрқы (экстерьері).Басы жеңіл, ұзын, мойыны ұзын, әрі жіңішке, мойын қыртысы көп. Арқасы түзу және ұзын, ішті, бөксе жағы кең, құйымшағы ұзын, сирақтары жіңішке, түзу, буындары айқын көрініп тұрады. Біріңғай сүтті тұқым ірі қарасының желіні үлкен жіне аумақты, сауын алғаннан кейін жақсы қайтады.
Желіннің пішіні тегене немесе тостаған тәрізді, желіннің барлық сүт бөлігіде бірқалыпты дамыған. Дене пішіні сүйірлеу буындары, қабырғалары қаңқасының бірқатар бөліктері білініп тұрады. Жалпы дене құрылысы дұрыс бітпесе: басы үлкен әрі сөлекет, мойыны қысқа, әрі етті, шоқтығы қос айыр, арқасы, белі. қайқы, кеуде сүйегі қысыңқы, іші төмен, құйымшағы өте биік болса, желіні ешкі желін тәріздес жетімсіз дамыса оны сүтті ірі қара сырт пішінінің кемшілігі деп санайды.
Желіннің терісі жұқа, жұмсақ жүнмен жабылан. Ең қолайлы желін тегене немесе тостаған тәріздісі. Сүт бездері тамыры өте жақсы жетілуі қажет, әрі сүт құдықшасымен жалғасып жатады. Емшектері тең орналасқан цилиндр тәріздес болғаны жөн.
Етті бағыттағы іріқараныңдене тұрқы (экстерьері).Басы ықшам, етті, әрі қысқа, мойыны қысқа және жалпақ, етті, бұлшық еті жауырынмен тұтасып жатады. Жауырыны арқасымен тұтасқан жалпақ. Арқасы мен белі кең, ой - шұқырсыз етті және тұтас. Бөксесі шамбал, бұлшық еттері сыртына теуіп тұрады. Ақтары қысқа, талтақ. Терісі босаң, қалың шел қабаттары күшті дамыған, ұйысқан жүн басқан болып келеді.[7]
Ірі қара экстерьерін жете зерттеген ғалымдарға М.И. Придорогин, Е.А Богданов, П.Н. Кулешов т.б. ғалымдар жатады.

М.И. Придорогин Ресейде шыққан (1904 ж), экстерьер жөніндегі оқулықтың бірінші авторы. Осы оқымыстының көп жылдық зерттеуі арқасында алғашқы рет ірі қараны кешенді бағалау көзделген. Оған: көзбен, дене мүшелерін өлшеп, суреті және графикалық анықтау төсілдері жатады.
Ірі қараның сырт пішінін бағалау тәсілдері. Ірі қара малдың сырт пішінін бағалай келіп, одан алынатын өнімді және оның асылдығын білуге болады. Малдың сырт пішінін бағалау үшін зоотехник-селекционердің тәжірбиесі мол болу керек, әрі ол бағаланатын малды жақсы білуі қажет, сонымен қатар оның күтімі, азықтануы жөнінде мәліметтер болғанда ғана малдың сырт пішіні дұрыс бағаланады.
Көзбен бағалау тәсілі. Малдың дене пішінін бағалаудағы ең негізгі әдіс болып саналады. Тәжірбиелі маман.uар осы тәсілді пайдаланып малдың дене бітімін, әрі денсаулығын т.б. анықтайды. Көзбен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.