Тарихи теориялардағы психологиялық мәдениет ұғымы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 57 бет
Таңдаулыға:

Магистр психологии и педагогики Тоқтарбекова Қ. Т

Шығыс Қазақстан Мемлекеттік Университеті, Қазақстан

Тарихи теориялардағы «психологиялық мәдениет» ұғымы

«Психологиялық мәдениет» психология ғылымындағы жаңа ұғым. Сондай-ақ, ғылыми әдебиеттерде сирек қолданылады. Әрине, бұл ұғым психологиялық болса дағы, әр түрлі ғылыми облыстар аймағында құрылады: философия, мәдениеттану, әлеуметтану, этика, психология. Психологиялық мәдениет ұғымының мәні мен құрылымын түсіну үшін, ең алдымен «мәдениеттің» жалпы ғылыми категориядағы орынын анықтайық.

«Мәдениет» ұғымының көп деңгейлі және көп мәнді екені бізге мәлім. В. В. Семикин өз монографиясында аталмыш ұғымға берілген бірқатар ғалымдардың еңбектерін көрсетеді. Атақты Батыс мәдениет зерттеушілері А. Кребер мен К. Клакхольн [1] өз еңбектерінде мәдениет ұғымына 200 ден астам анықтамаларын береді. Ал, Берри, Пуртинга, Сегол және Дасен қазіргі уақытта мәдениеттің қарастырылып, талданып жүрген алты категориялық облысын жазған [цит. 1] :

- дескрептивті: мәдениетпен байланысты іс-әрекет және мінез-құлықтың әр түрлеріне акцент жасайды;

- тарихи-адамзат қауымдастықтарындағы мұрагерлік және дәстүрлерге қатысты;

- генетикалық: мәдениеттің пайда болуына байланысты;

- құрылымдық: мәдениеттің қоғамдық және ұйымдық элементтерін назарға алады;

- нормативті: мәдени дәстүрлермен байланысты ережелер мен нормаларды суреттейді;

- психологиялық мәдениетке қатысты мәселелер шешіміне үйрену, оқытуға назар аударады.

Осы жерде мәдениетке қатысты «мәдениеттің адам психологиясына әсерін» зерттеуші Д. Мацумото төмендегідей анықтама берген: мәдениет - қиын да жалпы ұғым. Ол ұрпақтан-ұрпаққа салт-дәстүр, материалды мұрагерлік және мінез-құлық формасында беріледі. Бұлардың барлығы қазіргі біздің өмірімізді түсінуге негіз болады. Мәдениет бізді қоршаған адамдарға, ортаға, күнделікті өмірде бейімделу үшін ата-бабаларымыздың және біздің меңгерген бағдарламаланған реакциялар жиынтығы. Сәйкесінше, санамызды бағдарламалық қамтамасыз етеді [2] .

П. С. Гурьевич мәдениетті түсіндіруде үш тұрғыны бөліп көрсетеді:

1. Философиялық - анторпологиялық: «мәдениет - адамның феноменологиясы ретінде» түсіндіріледі, «адамзат» деген ұғым беріледі.

2. Философиялық-тарихи: мәдениет-шығармашылық процесс ретінде;

3. Әлеуметтік: бірінші орында мәдениеттің құнды табиғаты тұрады.

П. С. Гурьевич пайымдауынша «Құндылық - мәдениеттің адаммен өлшенуін көрсетеді. Ол барлық рухани образдарды ақыл-ойға, сезімге және адам еркіне қарай тартады» [3] .

Көптеген авторлар мәдениеттің әр түрлі функцияларын анықтап сипаттауға тырысады. Э. В. Соколов [4] алты функциясын береді: қорғану-бейімделу, қайта құрылу, коммуникативті және «психикалық-разрядтты», сонымен қатар тұлғамен байланысты функциялар - гоминизация, әлеуметтену, инкультурация.

Ю. В. Ананьев мәдениеттің біршама, өзгеше 9 функциясын берген (бейімделу, эдукативті, когнитивті, валюативті, ақпараттық, коммуникативті, нормативті, реттеуші, интегративті) .

Мәдениет - жеке адамдарды біртұтас қауымдастыққа біріктіреді. Ол әр бір нақты тұлғаны қоғаммен байланыстырады. Бұл байланыстар көп деңгейлі және көпмағыналы. Адамзат мәдениетінің маңызды құрамдас бөлігі - психологиялық мәдениет болып табылады. Ол адам психологиясының ішкі әлемін көрсетеді. Сондықтан, «психологиялық мәдениет» ұғымының анықтамасын мәдениеттану мен психологияның қиылысқан тұсынан іздеу қажет. Ал, оның феноменін «мәдениет-тұлға-мәдениет» өлшемінде зерттеп қарастырған жөн [1] .

«Психологиялық мәдениет» ұғымының мазмұны мен этимологиясын түсіну үшін әр түрлі ғылыми бағыттардың тарихына көз үңілтейік. Біздің зерттеу пәніміздің тарихи бастауы ретінде И. Г. Гердер, И. Кант, Г. Ф. Гегель сияқты неміс классикалық философиясының көрнекті өкілдерінің еңбектерін санауға болады. И. Г. Гердер «мәдениет адамды жануардан айырықшалайды және оның ерекше көрінісін құрайды» дейді. Ол мәдениет туралы көптеген ой-пікірлерді береді. Біріншіден, мәдениет тарихи процесті адамның пайда болуы мен сол процестің нәтижесі. Екіншіден, мәдениет - ол ақыл-ой және адам іскерліктерінің бірлестіктері . Үшіншіден, нақ осы мәдениет адамды адам етеді, адамнан жаңа адам жасауға, оны бейнлеуге ықпал етеді. Тарихи прогрестің мазмұны мен мақсаты адамгершілік дамуынан тұрады. Гердер «адамгершілікті тәрбиелеу» процесі барлық адамдармен және мәдениеттің барлық формаларымен жүзеге асырылатынын көрсеткісі келді. Табиғаттың жалпы заңы - «Хаосты тәртіпке айналдыру» бұл мәдениетпен жүзеге асырылады [1] .

Мәдениеттің психологиялық аспектілерін, оның психологиялық тадамдарын неміс классикалық философиясының өкілі И. Конт шығармаларынан байқауға болады: «Логика» атты өз еңбегінде ол ғылым айналысатын үш маңызды «Нені білу шарт?», «Не істеу қажет?» және «Мақсат неде?» деген сұрақтарды бір жиынтыққа әкеледі - «Адам деген кім?». Бұл сұрақ адам тұрмысы мен адамзат прогресіндегі ең басты сұрақ. Бұл бұл сұрақтарды жауабын ол «прагматикалық» сипаттағы антропология» жұмысында береді. Практикалық антропология ол - адамды әлем азаматы ретінде тану туралы білім. Бұл туралы жалпы білім беретін орта мектептен кейін «академиялық білім» ретінде зерттеу қажет. Себебі, бл бағыт адамды өмірге дайындайды. «Біз жануарлар әлеміне жатамыз, тек білім арқылы ғана адам болфп қалыптасамыз». Кант адамды жабайылықтан бөліп көрсететін - мәдениет, ақыл-ой, моральдық жетілу мәдениеті әдісін көрсетеді.

Мәдениеттің психологиялық аспектілерінің дамуын Ф. Гегель жұмыстарынан да көреміз. Ол өз еңбектерінде ХІХ «Халық жанын» зерттеу міндетін көрсетті (Энциклопедия философских наук) . Гегельдің айтуынша, мәдениет «халықтар жанында» немесе «субъективті жанда» көрінеді. Индивид қоғамға араласып, осы негізде шынайы адамзат болмысын меңгереді және рухани аймақтағы адамзатпен жинақталған мәдениетті меңгеру барысында тұлға болып қалыптасады. Әрине, бұл процесс білім арқылы жүзеге асады. Білім - ол адамның руханилыққа жоғарлауы, сәйкесінше, тәуелсіздікке осы тәуесіздік рухани субстанциясы болып табылады.

ХІХ ғасырдың ортасында «халықтар психологиясы» атауымен жеке бағыт пайда болады. Бұл пәннің негізін салушылар неміс ғалымдары М. Лацарус және Х. Штейнталь . Концепцияларының негізгі мазмұны «бір халықтың идивидттері тұрмыс аймақтары жне шығу тегінің бірліктеріне сай ерекше табиғаттың ізіне ие! Сондай-ақ, тәннің жанға әсерлері икемділікке, рухани қасиеттердің біртектілігіне әсер етіп, халық рухының біртұтастығын қалыптастырады» [1] . 1879 жылы В. Вунд өзінің құралыптастарының идеялары мен талдамдарын қабылдап, психологияны дербес ғылым ретінде құру міндеттерін қалыптастырады. Вундттың ойынша, психология екі бөлімнен тұрады. Оның әрқайсысы адам санасының әр түрлі деңгейіне жатқызылып, өз заңдары мен әдістерін қолданады.

Адамдардың әлеуметтік мәдениетіндегі өзара әрекеттерінің спихологиялық механизмдерін зерттеуде француз ғалымдары Г. Лебон және Тард еңбектері үлкен орынға ие болды. Бұл екі ғалымда мәдениетті зерттеудегі әлеуметтік-психологиялық өкілдері еді! Ақпаратты ішкі мәдени түрде берудің психологиялық механизмдерін түсіндіру мәселесі интерокционизм концепциясында дамыды. Бұл туралы У. Джеймс, Дж. Болдуин, Ч. Х. Кули Дж. Г. Мид сынды американдық ғалымдардың еңбектерінен көруге болады. ХХ ғасырдың басында мәдениетті психологиялық зерттеулердің жаңа бағыты -мәдениеттің психоаналитикалық концепциясы болды. Бұл бағыттың негізін салушы Зигмунд Фрейд. Фрейдттің психоаналитикалық концепциясының негізін түсінуде оның тұлғаға берген моделін ескерген жөн. Бұл модельде «мен», «ол», «жоғары», «жоғары мен» әсер ету сферасында күреседі.

Мәдениетті зерттеуге психоаналитикалық тұрғы ХХ ғасырда өз жалғасын тапты. Мәселен, Г. Рохейм, М. Мид, Р. Бенедикт, К. Юнг, Э. Фромм секілді ғалымдардың еңбектерін ескерген жөн. Фрейдизм идеясын неғұрлім бірізділікпен ұйымдастырған ғалым ретінде Г. Рохеймді атауға болады. Ол мәдениет теориясын құру барысында негізгі назарды сублимациялық принципке салды. Оның ойынша, барлық мәдениетті іс-әрекет түрлерінің астарында сублимация жатыр. Сублимация, сонымен қатар, невроздарды да өткеруге қабілетті.

К. Юнг мәдениетті түсіндіруде Фрейд тұжырымынан алшақтанды. Ол Фрейдттің пансексуализімін теріске шығарып, мәдениеттің тұлғалық және ұжымдық формаларының құрылуына сеп болатын «психикалық энергия» (либидо) - адам инстинктері қатынасында жан-жақты және дербес болып келеді. К. Юнг, сонымен қата, мәдениет контекстіндегі психологиялық типтер теориясының құраушысы. Оның пайымдауынша, оның екі типі бар: логикалық интуитивті. Логикалық ойлау -европалық мәдениетке тән. Ал, шығыс мәдениетінде дәстүрлі түрде интровертті (интуитивті) ойлау орын алған.

Мәдениетті зерттеудегі антропологиялық бағытты американдық ғалымдар А. Кребер мен М. Херсковиц дамытты. А. Кребер өзінің «Антропология» атты еңбегінде мәдениеттің құнды және шынайы құрылымдары туралы түсінікті берді. Мәдениеттің құнды аспектісі оның қозғалмалы және мәнді бастауы болып табылады. А. Кребер оны «этос» деп атады. «Этос» - мәдениеттегі басым болатын құнды идеалдардың жүйесі. Бұл жүйе оның мүшелерінің мінез-құлқын бақылау тенденциясына ие [1] .

Сондай-ақ, М. Херсковицтің қызықты зерттеулерін де келтіре кеткен жөн. Ол мәдени антропологияның мәдени концепциясын өңдеген адам. Жалпы алғанда, бұл ғалым «мәдениетті - адам өзі жасаған орта» деп мәлімдеген. Ал, нақты көрсеткені: «мәдениет - ол психологиялық шынайылық». М. Херсковиц мәдениет пен адам арасындағы байланыс туралы тезис қлыптастырған.

Психологиялық мәдениет - адамның жүйелі сипаты ретіндегі мәдениеттің негізгі құрам бөлігі. Ол әлеуметте тиімді өзіндік анықталу мен өзіндік дамуға ықпал ететін өмірде өзіндік ұйымдастырылуы. Сәтті әлеуметтік бейімделу мен қанағаттану. Ол өзіне психологиялық аспекте адам негізін, адамның өзі мен ішкі әлемін, адамзат қарым-қатынастары мен іс-әрекеті, гуманитарлы бағытталған құнды мәнділік аймағын (талпыныс, қызығушылық, дүниетаным, құнды бағдарлар), рефлексияның дамуын, сонымен қатар адам танудағы психологиялық негіз - шығармашылық және өзіндік өмірді қосады [5] .

Сонымен, мәдени-тарихи концепция ағымында 200 жылдан бері көптеген идеялар мен тұжырымдар туындап келеді. Бұл ағымдар психологиялық мәдениет теориясын да құрауы ықтимал.

Әдебиеттер:

1. Семикин В. В. Психологическая культура в образовании человека: Монография. - СПб., 2002. - 144 с.

2. Автономова Н. С. Понимание, разум, метафора // Вопросы философии. 1986. № 7.

3. Гуревич П. С. Философия культуры. - М., 1994.

4. Соколов Э. В. Культурология. - М., 1994.

5. Ералы. А «Мәдениет негізі - ғылым» // Студент. -2002. № 17-18, мамыр

Ұлттық мәдениет. Мәдениет және оны білдіретін ұғымдар

23. 10. 2018

Ұлттық мәдениеттің ойдағыдай зерттелуі этникалық немесе ұлттық психологияның мәліметтері де тығыз байланысты болып келеді. Нақты тарихи тәжірибе негізінде әрбір нәсілдің, тайпалар мен халықтардың психикалық өмір салтының ерекшеліктерін байқай отырып, “этнопсихология” рухтың не белгіш бір ұлттың қайталанбайтын өзіндік қаситтері жөніндегі Гегелъдің, Гумбольдтың және олардың ізбасарларының философиялық қағидаларына барып тіреледі. Ресейде жекелеген халықтардың, олардың ішінде, орыс халқының мәдени-психологиялық сипаттамасын Н. А. Бердяев тамаша сипаттап берген болатын. Этнопсихологиялық зерттеулер ұлттық мәдениетті жасаушылардың психологиялық ерекшеліктерін есепке ала отырып, кез келген ұлттық мәдениеттің өзіне тән ғана сипатын ашып көрсетуде қомақты табыстарға жетіп отыр. Мысалы: орыс биінің, аргентин тангосының, негрлер музыкасының терең ұлттық мәнін тамаша рухани дүниелерді өмірге келтірген халықтың ұлттық мінезін ескергенде ғана толық түсінуге мүмкіндік алған болар едік.

Халық туралы және қоғамдық факторларға байланысты оның даму заңдылықтары жайындағы демография ғылымының да мәдениеттануға тікелей қатысы бар. Ұлттық мәдениеттің тоқырау немесе оның орны толмас ауыр зардаптарға ұшырауы, қоғамдық саяси-жағдайларға және т. б. тікелей байланысты екендігін дәлелдеп жатудың кажеті бола қоймас, өйткені мың өліп, мың тірілтен қазақ халқының өткен тарихы сөзімізге нақты дәлел бола алады. “Азшылық” халықтардың немесе тұтастай өркениеттердің құрып кету отаршылдықпен, басып алушылықпен шектен тыс қанаушылықпен, табиғат апаттармен, эпидемиялармен, маскүнемдікпен, нашақорлықпен және т. б. тығыз байланысты болды.

XX ғасырда мәдениеттану ғылымының дамып, одан әрі қалылтасуына өзіндік үлес қосқан ғылым салаларына сипаттама беруді аяқтай отырып, тағы бір ғылым саласын ерекше атап өтуді жөн көрдік. Ол-белгілер мен таңба жүйесін зерттейтін семиотика ғылымы. Бұл жас, әрі кажетті ғылым салалсы аз уақыт шеңберінде мәдениеттану ғылымымен біте қайнасып кетті десек қателеспеген болар едік. Семиотикалық тәсіл лингвистика, әдебиет, кино, театр теориясында, қоғамдық ғылымдарда және басқа да ғылым салаларында кеңінен қолданылуы, онымен тіпті информатика мен кибернетика да тамашща үндестік табуда. Демек, мәдениеттанудың басқа ғылым салаларымен өзара сабақтастықта дамуына және “мәдениет” мәселесімен барлық ғылымдардың айналысатындығына қарап. “мәдениеттану жеке пән ретінде бар ма ? деген ой да туып қалуы ғажап емес. Біздің айтарымыз, мәдениеттану-ғылымның жеке саласы ретінде өзінің алғашқы қадамын жасауда, сондықтан оның болашағы да зор болмақ.

Әрине, жоғарыда атап көрсеткеніміздей. мәдениеттану ғылымының дамуына көптеген ғылымдар ат салысуда, осыған қарамастан бұл пәннің өзіндік бағыт-бағдары, бет-бейнесі бар. Мәдениетке өзіндік баға берушілік сол бір ғылыми ізденістің басты белгісі болса керек, сондықтан да болар мәдениеттану саласында түрлі мектептер қалыптасып, ондағы мәдетшеттанушылар “мәдениет” мәселесімен тығыз айналысуда. Кейде мәдениеттану саласында қанша теория болса, соншама мәдениеттанушылар бар деген пікір де айтылып қалады. Шындығында да, теориялар санының көп болуы, мәдениетке де көзқарастардың сан алуан болуымен оның әр тұрғыдан қарастырылуына әкеліп соқты. Мысалы: мәдениетті “семиотикалық” тұрғыдан қарастыру бар. Бұл ағымның басты өкілі Ю. Лотман және мәдениетті “әдебиеттік” (С. С. Аверинцев), тарихи (Л. Н. Баткин) методологиялық (А. Кребер, К. Клахкон) антропологиялық (М. Мид) және тағы басқа тұрғыдан пайымдаулар бар. Әрине, олардың “мәдениет” мәселесіне байланысты пікірлерінің, түсініктерінің айырмашылықтары бар екендігі даусыз және оны ешкім жоққа да шығара алмайды, бірақ олар бірін-бірі жақсы түсінеді, мәдениеттануға тікелей байланысты ортақ мәселелер көтереді. Ендеше, бұл пәнді терең зерттеуге құлшынушылық, мәдениетке байланысты түрлі көзқарастар жүйесінің қалыптасуы сөзсіз қуантарлық жағдай, ол гуманитарлық ғылыми пәннің туып келе жатқандығының белгісі деп санауымыз керек. Шындығына келсек, әрбір ғылым салаларының өкілдері мәдениетті өз мамандықтары тұрғысында қарастырады. Бірақ бұл ғылымдар бір-бірімен тығыз байланысты болғандықган бірінсіз-бірі өмір сүре алмайды. Олай болса әдебиетші тек таза әдебиетші болып қалмайды, өйткені ол мәдениеттануды, тарихты, психологаяны игергеңде ғана нағыз әдебиетші бола алады. Өз кезегіңде тарихшы, психолог және социолог.

Мәдениетті әр түрлі тұрғыдан қарастырылуы, мәдениет мәселесіне деген үлкен қызығушылықтан туса керек. Оған дәлел ретінде 1964 жылдары батыс әдебиетінде мәдениеткс: 257 анықтама-берілгендігі жөніңде американ мәдениеттанушылары А. Кребер мен К. Клахконның мәліметтерін келтірсек те жеткілікті сияқты. Ал одан кейін қаншама уақыт өткендігін және дүниедегі болып жатқан мәдени өзгерістерді есепке алсак, мәдениет ұғымының шеңбері бұрынғыдан да кеңей түсті. Әрине, әкімшілік - әміршілік жүйе жағдайында мәдениеттану пәні біздің елімізде жүйелі түрде оқытылмады. Гуманитарлық ғылымдар саласында да өзінің нақты орнын таба алмады. Осы орайда көптеген ғалымдар ұлттық мәдениеттің тоқырауын Ұлы Қазан революциясымен де байланыстырады.

Шындығында да, экономикалық және саяси ерекесіздіктің басты себебі - мәдениетсіз саясаттың салдары болып саналады. Ендеше тәуелсіздікке енді ғана қолы жеткен Қазақстан Републикасының алдыңда тұрған басты мақсат - халықтың рухани байлығы- мәдениетті қалпына келтіру, ал мәдени өркендеусіз еліміз өркениетті елдердің қатарына еш уақытта қосыла алмайтыны ақиқат. Бұл мақсатты жүзеге асыруда мәдениеттану пәнінің қосар үлесі қомақгы болмақ.

Әрине, мәдениеттану гуманитарлық ғылымдардың ықпалымен дамуда, бірақ соған карамастан ол жеке пән болып қалыптасу процесін бастан кешіруде. Оған дәлел ретіңце қазіргі мәдениеттанудың біртіндеп философияның әкелік қамқорлығынан шығып, өзіндік бағыт алуын айтсақта жеткілікті сияқты. Мәдениеттанушы, ең бірінші кезекте, мәдени қызметтің нәтижелерімен (мәдени шығармашылықтың нәтижелері, музыка, кескіндеме туындылары және т. б. ) санасса да, оның басты мақсаты- тереңде жатыр, дәлірек айтқанда, мәдениеттің рухын игеру болып табылады. Бұл жағдайда мәдениетті игерудің екінші-“коммуникативтік” жағы келіп шығады. Ол білім беру мен тәрбиенің, адамның адамгершшік тұрғыдағы қарым-қатынастарының дәрежесіне де байланысты болып келеді. Ең соңында, мәдениеттің негізі, оның түйіні мен маңызы туралы мөселе келіп туындайды. Ғалымдар оны тілмен де, рәміздік жүйесін қабылдаған ұлттың психоло-гиялық түрімен, сакрализация тесілімен де жеке т. б. байланыстырады. Қалай болған да дүниенің тұтастығы, қоғамның интеграциялық негізгі және этностың рухани кеңістігі - мәдени дәстүрлердің дамуында ең басты факторлар болып қала береді. Мәдениеттану ғылыми пән дәрежесіне жету мақсатыңда сөзсіз мәдениет археологиясьша сүйенеді, оның генезисін, өмір сүруі мен дамуының құпияларын ашып, мәдениет мұрагерліктің тәсілдерін жетілдіреді.

Бұл үш дәреженің арқасында мәдениеттің сандық-салалық (ғылым, техника, өнер, философия, экономика т. б. ) сапалық сипатын тереңірек ашып көрсетумен қатар, мәдениеттің құрылымын, тұтастығын, даму заңдылықтарын ашып көрсетуге мүмкіндік аламыз.

Осы айтылғандар ғылыми пән ретінде мәдениетгану пәні және оның алдында тұрған міндеттер жайында кейбір қорытындылар жасауға мүмкіндік береді. Біздің ойымызша, мәдениеттану пәнінің басты мәселесі-адамзаттың ерекше өмір сүруі тәсілі ретінде мәдениеттің қалыптасып дамуы, оның генезисі болып табылады. Мәдениеттанушылардың бұл орайдағы басты мақсаты- дүниежүзілік және ұлтық деңгейдегі тарихи-мәдени процестерді тарихи шындық тұрғысынан түсіндіріп қана қоймай, оларды бол?. . ай әрі басқара білу. Ең бастысы - мәдениеттану ғылымы мәдениеттің қайнар бұлағынан сусыңдай білуі қажет. Адамзат баласы өз шешімін таппаған көптеген мәселелерге белшесінен батуы қазіргі заман мәдениетінің көп жағдайларда өз бастауыш ұмыта бастағандығынан да болуы керек. Ендеше адамзаттың мәдени жаңғыруына бұл мәдениеттану пәннің қосар үлесі де қомақты екендігін ескерсек, әлі де болса буыны бекімеген бұл жас ғылым саласының болашағы да зор болатындығына күмән келтіруге болмас.

МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ ОНЫ БІЛДІРЕТІН ҰҒЫМДАР.

“Мәдениет дегеніміз не?” - деген сұраққа жауап беру үшін, бұл сөздің этимологиясына, яғни осы бір күрделі ұғымды білдіретін сездің шығуына тоқталуды жөн көрдік. Казақ тіліне бұл термин арабтың “маданият”- қала, қалалық деген сөзінен енген. Бұл ортағасырлардағы мұсылман мәдениетінің өркендеуі кезінде қалыптаскан түсінікпен байланысты. Мәдениетке берілген көптеген - анықтамаларды альтернативтік (қарсы қоюшылық) деп атауға болады. Бұл жерде алдымен козге түсетіні- мәдениет пен табиғатты, культура мен натураны қарсы қоюшлық.

Көне заманда “культура” деген ұғым “жерді өндеу” деген мағынаны берген. Кейінірек, дәлірек айтқанда Цицеронның еңбектерінде (б. з. д 45 жыл) бұл сөздің мағынасы тереңдеп, “жанды жетілдіру” деген ұғымды білдірді. Уақыт өткен сайын еуропалық тілдерде мәдениет сөзі “білім беру”, “даму”, “қабілеттілік”, “құрметтеу” сияқты мағыналарға ие бола бастады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.