−орыс тілі - ұлтаралық қатынас тілі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 63 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1. Қазақстан Республикасындағы үштілде білім беру бағдарламасының мазмұны
1.1 Үштілде білім беру бағдарламасының мақсаты мен міндеттері ... ... ... ..11
1.2 Тілдерді дамытудың әлемдік тенденциялары мен үштілділікті дамытудағы отандық үздік тәжірибелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
1.3 Үштілдік білім контекстіндегі тілдерді оқыту ерекшеліктері ... ... ... ... ... 23
2. Қазақстан Республикасында үштілде білім беру бағдарламасының математика пәнін оқыту үдерісінде пайдалану жолдары
2.1 Қазақстан Республикасындағы орта мектептеріндегі үштілде білім беру бағдарламасының жүзеге асырылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32
2.2 Үштілде білім беру бағдарламасын математиканы оқыту үдерісінде қолданылуы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
2.3 Үштілде білім беру бағдарламасының практикалық мүмкіндіктері ... ... ..52
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 60
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 64

Кіріспе

Тіл қай ұлтта, қай елде болмасын қастерлі, құдіретті. Ол әрбір адамға ана сүтімен дарып қалыптасқандықтан, ана деген ардақты атпен ана тілі деп атаймыз. Біздің ана тіліміз - қазақ тілі. Қазақ тілі - ғажап тіл, сан ғасырлық тарихы бар тіл. Ата-бабаларымыздан мирас болып келе жатқан баға жетпес асыл мұра. Егемендігіміздің арқасында еңсесін тіктеп, күретамырын тереңнен бойлаған төл тіл.
Халқымыздың біртуар перзенті Мағжан Жұмабаев: ...Ұлттың ұлт болуы үшін бірінші шарт - тілі болуы. Ұлттың тілінің кеми бастауы - ұлттың құри бастағанын көрсетеді. Бір ұлттың тілінде сол ұлттың сыры, тарихы, тұрмысы, мінезі айнадай көрініп тұрады. Қазақтың тілінде қазақтың сары сайран даласы, біресе желсіз түндей тымық, біресе құйындай екпінді тарихы, сар далада үдере көшкен тұрмысы, асықпайтын, саспайтын сабырлы мінезі - бәрі көрініп тұр. Қазақтың сары даласы кең, тілі де бай. Осы күнгі түрік тілдерінің ішінде қазақ тілінен бай, орамды, терең тіл жоқ, - деп тіл жайында терең толғанған екен кезінде. Еліміз тәуелсіздік алғалы бері жүргізіліп келе жатқан тіл саясатының арқасында қазіргі таңда мемлекеттік тіл туралы оңды қоғамдық көзқарас қалыптасып отыр. Тіпті Отанымызда өмір сүріп жатқан басқа ұлт өкілдерінің де мемлекеттік тілді меңгеруге деген құлшынысы күннен-күнге арта түсуде [1].
Үштілділік біздің қоғам үшін 2006 жылғы Елбасының Тілдердің үштұғырлылығы - Триединство языков - Trinity of languages тұжырымдамасынан бастау алғаны мәлім. Қазақстан Республикасының Тұңғыш президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан-2050 Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Жолдауында: Үш тілді меңгеру - біздің еліміздің әрбір азаматына өмірдегі шексіз жаңа мүмкіндіктерді ашады. Қазақстанды әлем халқы үш тілді бірдей пайдаланатын жоғары білімді мемлекет ретінде тануы керек, - деген болатын. Ендеше, Қазақстанның білім беру жүйесінде үштілді оқыту мәселелерінің көтерілуі заман талабынан туындап отырғаны айқын. Тілдердің үш тұғырлылығы идеясына Елбасы нақты анықтамасын да береді: қазақ тілі мемлекеттік дәрежесінде мемлекет өмірінің бар саласында бүкіл қоғамымызды біріктіруші қызметін атқарса, орыс тілі ұлттар арасындағы қарым-қатынастарға қызмет етеді, ал ағылшын тілі әлемдік экономикаға, әлемдік қауымдастыққа кірігуімізге қызмет етеді.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Мен бүгінгі ұрпақтың үш тіл білуін қолдаймын. Мемлекеттік тіл - мемлекетті құрушы ұлттың тілі, ал орыс тілін білу - ұлы байлық. Ағылшын тілі ілгерілеушілік пен технологиялардың тілі болғандықтан біз оны үйренуге тиіспіз деді [2]. Яғни, Елбасы келешек заманның кілті көп тіл білу мен керекті мамандыққа еркін қол жеткізу мүмкіндігінде екендігін болжап отыр. Қазақстан өзінің тәуелсіздігін жариялағаннан кейін Ата Заңында мемлекеттік тіл - қазақ тілі деп, сонымен қатар орыс тілін ресми тіл ретінде бекітті. Оның негізгі мақсаты ретінде ұлтаралық тұтастықты сақтау, қоғамның тілдік ортасын дисфункцияға ұшыратпау болған еді. Сондықтан да орыс тілі достық пен бейбітшіліктің, этносаралық қарым- қатынас тілі мәртебесіне ие болды. Қазірдің өзінде жаһандану үрдісі етек алған заманда халықаралық байланыс құралы және халықаралық экономика, халықаралық білім беру тілі - ағылшын тілін білмей әлеуметтік- экономикалық кеңістікке ену мүмкін емес. Қазіргі қоғамда адамдардың тек ана тілін білуімен шектеліп қана қоймаған қостілділік (билингвизм), тіпті көптілділік (полилингвизм) феномені кеңінен таралуда. Бұл жаһандық үрдістен біздің еліміз де тыс қалған жоқ. Елбасының көрегенді саясатына орай Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуындағы басым бағыттардың бірі - қазақстандықтардың кемінде үш тілді меңгеруі [3].
Сонымен бірге, Елбасымыз Үш тілді меңгеру, білу - бұл жаһандық әлемге жолдама деген сөз. Бұл адамның өмірдегі табыстылық, жетістік принципі. Жаһандық әлемде біздің балаларымыз Планета азаматы болады. Бүгінгі күрделі әлемде біздің балаларымыз өздерін судағы балықтай сезінуі керек, біз соған жағдай жасап жатырмыз... дей отырып, 2017 жылға қарай мемлекеттік тілді білетін қазақстандықтар санын 80 пайызға дейін жеткізу, ал 2020 жылға қарай ағылшын тілін білетін тұрғындар саны кемінде 20 пайызды құрауы тиістігін атап көрсеткен болатын [4]. Сондықтан қазіргі таңда мектептерде шет тілін бастауыш сыныптардан, тіпті балабақшадан бастап оқыту енгізілуде. Себебі, ағылшын тіліне ерте жастан оқытудың тілді жақсы әрі еркін меңгеруге тигізер әсері мол. Қазіргі заманғы мектептердің басты мақсаттарының бірі өсіп келе жатқан ұрпақты жан-жақты, жаһандану құндылықтарына бейімдеу, балалар мен жеткіншектердің көрші елдер мәдениетінің өкілдерімен дүниежүзілік кеңістікте өзара әрекет жасасуына деген шеберліктерін қалыптастыру. Оқытушылар мен оқушылардың алдында тұрған басты мақсаты - Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті орта білім стандарттары талаптары деңгейінде үш тілде білім меңгерген, өз елінің тарихы мен салт-дәстүрін білетін, көптілді коммуникативтік құзырлықтары қалыптасқан, өзін-өзі дамытуға және өзін-өзі жетілдіруге талпынатын тұлғаны дамыту.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарының талаптарына жүгінсек, бүгінгі мектеп түлегі - көптілді коммуникативтік және ақпараттық құзыреттілігі дамыған, көпмәдениетті, рухани-адамгершілік, ұлтаралық қатынастар мәдениетінің жоғары деңгейін меңгерген, қазақ елінің және жалпықазақстандық құндылықтарды қастерлейтін, тілдерді меңгеруге тұрақты қызығушылық танытатын, отансүйгіштік және азаматтық сана-сезімдері дамыған тұлға.
Еліміздің орта мектептеріндегі оқыту процесінде көптілділікті дамытудың басты тұжырымдары: тәуелсіз Қазақстанның үш тілді қатар пайдалана алатын мемлекет ретінде дамуы; Үштұғырлы тіл ұлттық жобасы - қоғамдық келісімді нығайтудың негізгі факторы; көптілділік - тілдер мен мәдениеттер байланысын дамытушы құбылыс [5].
Тәуелсіз елімізде негізгі үш тілді дамытуға басымдық беріле отырып, мемлекетімізде өмір сүріп жатқан басқа халықтардың тілдері де назардан тыс қалған жоқ. Өйткені, мәдениет мен тілдердің саналуандығы - бұл Қазақстанның ұлттық байлығы. Яғни, еліміздегі кез-келген этностың өкілі қай тілде білім алатынын ерікті түрде таңдай алады. Қоғамымызда барлық этностардың мәдениеті мен тілін дамытудың бірегей формуласы жасалып отыр.
Қазақстан қоғамының әлеуметтік-экономикалық, рухани қалыптасуының жаңа міндеттерін іс жүзінде асыруға дайын жас ұрпақты тәрбиелеудің негізгі факторларының бірі - мектепте көптілді білім беруді жолға қою болып табылады.
Елбасы Қазір біз балаларымыз қазақ тілімен қатар орыс және ағылшын тілдерін де белсенді меңгеру үшін жағдай жасауға шаралар қабылдап жатырмыз деп, осы мәселеге орай белсенді түрде іс жүргізу қажеттігін белгілеп берді. Аталған үш тілдің әрқайсысының функционалдық мүмкіндіктері мен өзіндік орындарын барынша ашу қажет [6].
Ұлттық бірлік доктринасында мемлекеттік тіл негізгі басымдықпен, сонымен қатар рухани және ұлттық бірліктің басты факторы екендігі айқындалған. Тілдерді меңгеру - әрбір Қазақстан азаматының парызы мен міндеті, бұл олардың қоғамдық өмірде бәсекеге қабілеттілігі мен белсенділігін айқындайтын болуы тиіс.
Осы бағдарламаны іске асыруда отандық білім беру жүйесінің үлесі басым болмақ. Алдымен қазақстандық білім жүйесі бәсекеге қабілетті болу үшін, мектеп түлектері кез келген шет елде оқуын жалғастыра алатын деңгейге жетуі қажет. Оның негізі - әлемдік тілді жетік білу. Қазақстан білімінің жақсы дәстүрін сақтай отырып, оқушыларды халықаралық біліктілік сапасымен қамтамасыз ету кейінге қалдырылмайтын мәселе.
Бірінші жол. Бұл мектептерде мазмұны бірыңғай тақырыптық-сөздік негізбен сипатталатын элективті курс, оған үш не төрт тілден белгілі бір тақырыпта қолданылатын лексикалық-грамматикалық материал іріктеліп алынады. Қолданбалы курстардың атауы мынадай болуы мүмкін: Күнделікті көптілділік (бастауыш және орта буынға арналған), Мәдениет саласындағы көптілділік, Экономика саласындағы көптілділік, Қоғамдық-саяси өмірдегі көптілділік. Бұл оқушыларға көп тіл үйретудің оңай жолы, оқу жоспарларына өзгеріс енгізудің қажеті жоқ. Дегенмен бұл жол жеткіліксіз. Өзге міндетті оқу пәндерімен салыстырғанда екінші қатарға ысырылған элективті курстар мұғалімдер жоғары жауапкершілік сезінгенде, оқушыларда тілдерді оқуға деген табиғи құмартушылық, мектеп әкімшілігі тарапынан айырықша бақылау болғанда ғана оң нәтиже береді.
Үштілде білім берудің енгізілуінің бірнеше кезеңдері, жолдары:
Екінші жол. Оқу жоспарына күрт өзгерістер енгізуді қажет етеді. Тіл оқыту жөніндегі әдіскер ретінде басқа дәстүрлі емес жолды ұсынамыз. Бұл қазақ мектебінде орыс және шетел тілдері, орыс мектебінде қазақ және шетел тілдері сабақтарын біріктіру, яғни кіріктірілген тілдік курс құру, ол үшін бірыңғай тақырып минимумын, бірыңғай жағдаяттар минимумын, сөйлеу ниетінің бірыңғай минимумын анықтау, үш тілден семантикалық нышандары сәйкесетін лексикалық - фразеологиялық және грамматикалық минимумдар құрастыру.
Үшінші жол. Барлық тілдік пәндерді (ана тіл, екінші тіл, шетел тіл) функционалды-коммуникативтік технология бойынша бірыңғай тақырыптық минимум негізінде оқытуға болады . Бұл жағдайда әр тілдік пән жеке түрінде оқытылады, бірақ тіл дамыту тақырыптары уақыттық параллелизм принципінің негізінде бірдей болуы тиіс.
Төртініші жол. Бұл - тілдік емес пәнді (биология, физика, информатика, математика т.б) үш және одан көп тілде когнитивтік-коммуникативтік технология бойынша оқыту.
Бесінші жол. Тілдік тәжірибе үшін оқушылардың алмасу мақсатымен халықаралық қатынастарды белгілеу. Бұл жол қосымша және демалыс кезінде іске асырылады.
Барлық жолдарды жүзеге асыру үшін керекті әдістемелік тәсілдер ұсынылады.
Көптілді білім - көп мәдениетті тұлғаны қалыптастырудың өзегі. Қазақ тілі - мемлекеттік тіл, ал орыс тілі мен шетел тілдерінің бірін білу тұлғаның ой-өрісін кеңейтеді, оның сегіз қырлы, бір сырлы тұлға болып дамуына жол ашады, ұлтаралық қатынас мәдениетін, толеранттылығын және планетарлық ойлауының қалыптасуына мүмкіндік туғызады. Қазақ тілін тереңдетіп оқыту, сонымен қатар көптілділікті меңгертуді жолға қою - бүгінгі таңда орта білім жүйесіндегі педагогикалық үдерістің негізгі бағыттарының бірі [7].
Жалпы білім беретін мектептерге үштілді оқытуды жаппай енгізу үшін бүкіл социумның көптілді білім идеясын қабылдаудың өзі көп дайындықты қажет етеді. Қазақстан мектептерінде үштілді оқытуды енгізуге байланысты көптеген пікірлер қалыптасты. Атақты ғалым А.Ж. Мұрзалинова ... үштілдік білім үш тілде әртүрлі пәндерді оқыту арқылы үш тілді меңгеруге және келешекте тіл машықтарын сақтауға жағдай жасайды. Қазақша, орысша, ағылшын тілдеріндегі үштілдік білім әртүрлі пәндерді оқыту үшін қолданылады. Егер мектепте екіншіүшінші тіл тілдік пәндерде ғана оқытылса, онда мектеп үштілді мектеп болып есептелмейді. Тек тілдік пәндерді екінші жәненемесе үшінші тілдерді оқытатын мектептер, сонымен қатар, оқушыларға үш тілде оқытуға жағдай жасаса, мемлекеттің алға қойған міндетін іске асыруға үлес қоса алады... [4]. А.Ж. Мұрзалинованың ұсынған көптілді білімді ұйымдастырудың әдістемелік жүйесі оқушының ойлау қызметін басқару технологиясының негізі ретінде қарастырылады. Бұл жерде оқушылардың ойлау қызметін реттеуге, оны басқаруға көмектесетін метакогнитивті стратегия басты рөл атқарады. Автордың айтуынша, осындай әдістемелік жүйе коммуникативтік құзыреттілікті жетілдіреді, оқушыларға ойлау қызметін басқаруға, қарым-қатынас кедергілерін жеңуге, когнитивті ғана емес (хабарламамен алмасу, талдау және пайымдау т.б.) сонымен бірге оқытудың әлеуметтік-аффективтік аспектілерін де басқаруға көмектеседі. Ұсынылып отырған әдістемелік жүйенің икемділігі екінші және үшінші тілде оқыту кезінде оны қолдануға мүмкіндік жасайды (2014). ҚР БҒМ А.Байтұрсынов атындағы тіл білімі институтының директоры, ф.ғ.д. А.Фазылжанова Қазақстандағы үштілді білімге арналған семинарда сөйлеген сөзінде... көптілді мектепте оқушыға ағылшын тілін ағылшын тілі сабағында ғана емес, математика, физика, химия пәндерінде де оқыту қажет. Қазір ҚР-да үш тілде оқытатын 100- ден аса мектеп бар, оның саны 700-ге дейін артпақ, соның нәтижесінде балаларымыз ғылыми-жаратылыстану бағытындағы пәндерді ағылшын тілінде оқиды. Бұл шындық. Барлық мемлекетте көптілділік саясаты ұлттық қызығушылық нәтижесінде туындап отыр, енді Қазақстан да осы жолмен жүруі тиіс.... Осыған байланысты семинарға қатысушылар егер балаларды жаратылыстану-ғылыми бағытындағы пәндерді тек ағылшын тілінде оқытатын болсақ, онда келешекте олардың ғылыми сана-сезімі ана тілінде жетілмей қалатынына қауіп туындайды, бұл қоғамға өте зиян екенін де айтып өтті [5]. Қазақстан ғалымдарының ғылыми зерттеулерінде, оның ішінде 17 профессор Б.А.Жетпісбаеваның еңбегіндегі көптілділік білімі екі аспектімен қарастырылады: мазмұнды және процессуалды [6]. Оларды межелеуші құрал тіл болып табылады, ол оқыту объектісі ретінде көптілді білімнің мазмұнды жағын анықтайды, ал оқыту құралы ретінде процессуалды жасаушы болады Көптілді білімнің мазмұнды аспектісінің өлшемі тілдік оқу пәндері болып табылады: ана тілі, мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілі, ұлтаралық қатынас тілі ретіндегі орыс тілі және әлемдік экономикамен бірлесу тілі ретіндегі шет тілі (негізі ағылшын тілі). Көптілді білімнің процессуалды аспектісінің өлшеміне мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандарттарында қарастырылған барлық оқу курстары кіреді. Бірақ бұл жерде естуге үйреншікті оқыту тілі деген түсінік басқаша қалыптасып, білім мекемесіне емес, енді пәнді үйретуге ауысады. Үштілді білімге байланысты мектептегі қазақ тілі мемлекеттік тіл ретінде Қазақстан тарихы, Қазақ тілі, Қазақ әдебиеті пәндерін оқыту тілі болады. Жаңа когнитивті-коммуникативтік кешенді (пәндерді оқыту аясындағы оқыту тілі) игеруге бағытталған көптілді білімді ұйымдастырушы негізінде оқу қызметінің принциптері мен тәсілдері пайда болды. Бұндай жағдайда ол білімнің біріктірілген түріне жатады. Осыған байланысты үштілді білімнің ерекшелігі жеке тұлға әлемнің тілдік бейнесін өзгерте отырып, әр жаңадан пайда болған тіл когнитивті саладағы әлемнің жалпы (мағыналық) бейнесіне әсер етеді. Өзге тіл жүйесін меңгеру қоршаған ортадағы жеке тұлғаның көру бұрышын, оның түсінігін, қатынасы мен құндылығын өзгертуге әкеліп соғады. Өзге тілді енгізген жағдайда мынаған көңіл аударылады ... өзге тілді танып-білу ана тілі арқылы жүзеге асады, оқытылатын тілдегі концептуалды көрініс ана тілінің концептуалды көрінісінен өсіп шығады [7].
Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептерінде үш тілді білім беру моделін енгізудің өзектілігі мынада:
- бүгінгі қазақстандық қоғамда көптілді, көп мәдениетті тұлғаға деген сұраныстың артуы;
- ұлттық мектеп бітірушілерді жалпы қазақстандық және әлемдік білім және ақпарат кеңістігіне кіріктірудегі мәселелерді шешу қажеттілігі;
- болашақ ұрпақты қазақстандық патриотизмге, ұлтаралық қатынас мәдениетіне тәрбиелеудің өзекті мәселеге айналуы;
- аз ұлт өкілдерінің этникалық ерекшеліктерін сақтаумен бірге олардың жалпы қазақстандық экономикалық, әлеуметтік-мәдени үрдістерге толыққанды қосылуына жағдай жасау;
- мектеп бітірушілерінің коммуникативтік және ақпараттық құзырлықтарының жеткілікті деңгейіне қол жеткізу болып табылады. Сонымен көпұлтты Қазақстан жағдайында Тілдердің үштұғырлығы мәдени жобасы қоғамдық өзара келісімді нығайтатын маңызды фактор. Тілдердің үштұғырлығы идеясы Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін құруға және дамытуға бағытталған ұлттық идеологияның бөлігі болып табылады. Қазақстан үшін үштұғырлы тіл - елдік бәсекеге қабілеттілікке ұмтылудың бірінші баспалдағы. Өйткені, бірнеше тілде еркін сөйлей де, жаза да білетін қазақстандықтар өз елінде де, шетелдерде де бәсекеге қабілетті тұлғаға айналары сөзсіз.
Өзектілігі: Бұл әлемде қолданылып жүрген әмбебап педагогикалық тәсіл. Елбасы Н.Ә.Назарбаев өзінің жылдағы дәстүрлі Жолдауында Тілдердің үш тұғырлығы мәдени жобасын іске асыруды жеделдету тиістігіне ерекше мән береді. Сонымен қатар бүкіл қоғамымызды топтастырып отырған мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін оқытудың сапасын арттыру қажеттілігіне ерекше назар аударады. Сондықтан қазақ тілін тереңдетіп оқыту, сонымен қатар көптілділікті меңгеруді жолға қою- бүгінгі таңдағы орта білім жүйесінде педагогикалық үрдістің негізгі бағыттарының бірі. Әлемдік білім беру іс- тәжірибесінде көптілді және билингвалды білім беру жаңалық емес. Қазақстандық білім беру жүйесінде көптілді және билингвалды білім берудің халықаралық іс-тәжірибесінде қолданыс тапқан моделдерін енгізу- жаңа педагогикалық мәселе, өйткені ол жаңа жағдайларда шығармашылық тұрғыдан іске асырылуы тиіс.
Зерттеудің жаңашылдығы: әлемде ағылшын тілінің рөлі артып келеді. Осы тұста жаңа технология мен бизнеске жол ашатын көптілді білім беруді біртіндеп дамытудың маңызы зор. Көптілді білім беру бағдарламасы аясында үштілді меңгеру тәжірибесін жинақтап, әлемдік деңгейде көтерілуі керек. Бұл оқушылардың халықаралық жобаларға қатысуын кеңейту, шетелдік әріптестермен ғылыми байланыстарын нығайтуға, шетел тілдеріндегі ақпарат көздеріне қол жеткізуіне мүмкіндік береді. Елдің ертеңі өресі биік, дүниетанымы кең, кемел ойлы азаматтарын өсіру үшін бүгінгі ұрпаққа ұлттық рухани қазынаны әлемдік озық ой-пікірімен ұштастырған сапалы білім мен тәрбие берілуі қажет. Әлемдік осы үдерісті математикалық білім беруге қолдану бүгінгі таңда аса маңызды.
Ғылыми және қолданбалы мағынасы: диссертациялық жұмыста ұсынылған математиканы оқытудағы жаңа әдістер мен тәсілдер қазіргі қоғамның талаптарына сай педагогика ғылымын анықтап берген жалпы білім беру мен тәрбиелеудің мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес құрылады. Мұғалімнің оқу материалдарын беру, оқушылардың математикалық білімді саналы меңгеру және алған білімін практикада қолдану іскерліктерін шыңдау әдістері мен құралдарын тағайындайды.
Белгіленген мерзімде диссертацияны орындау үшін жағдайдың болуы: Орта мектеп математикасының жаңа форматтағы оқулықтармен қамтамасыз етілуі, математика пәні бойынша әдістемелік нұсқаулар, ғылыми-әдістемелік еңбектер, арнайы бағдарламалық өнімдер.

1. Қазақстан Республикасында үштілде білім беру бағдарламасының мазмұны

1.1 Үштілде білім беру бағдарламасының мақсаты мен міндеттері

Өркениетті қоғамда тіл адамзаттың баға жетпес құндылығы болып табылады. Халқымыз ежелден тіл абыройын биік көтеріп, Өнер алды ــ қызыл тіл деп, сөз өнерін бар өнердің алдына қойып, жоғары бағалаған. Әдетте тіл жөнінде, тіл ــ адамдар ара қарым-қатынас жасау құралы деп, оған жай-жадағай анықтама берілгенімен, іс жүзінде тіл тек адамдар ара қарым-қатынас жасау құралы ғана болып қалмастан, қайта онан да маңыздысы, ол белгілі бір ұлттың ұлттық сана-сезімі, халықтың халықтық қасиеті, оның жалпы тарихы, әдет- ғұрпы, мәдениеті қатарлыларды тұтастай өз бойына қамтып жататын күрделі ұғым. Сондықтан тіл мейлі қайсы ұлттың болмасын тарихы мен тағдырының, тәрбиесі мен тағылымының, бүкіл халықтық болмысының баға жетпес асылы, сарқылмас құнды қазынасы, ұлт рухының ұйтқысы болып келген.
Қашан да игі істің басы - тіл. Бір азаматтың өз ана тіліне қанық болуы шарт астында өзге бір ұлттың тілін жетік игеріп, сол ұлт азаматтарымен ойдағыдай тіл табыса білуін үлкен біліктіліктің белгісі деуге болады. Өмірде өзге бір ұлттың тілін игерген адам сол халықтың ішкі жан-дүниесін түсініп, күллі мәдени қүндылықтарымен танысу орайына ие бола алады. Азаматтарымыздың қазіргі ай сайын алға ілгерлеп, күн сайын жаңарып, тез қарқынмен дамып бара жатқан өзгерісшең өмірге ойдағыдай сәйкесуі үшін, қос тілді болып қана қалмай, қайта көп тілді болуы төтенше қажеттілікке айналуда. Бұлай істеу әр азаматтың өзіне де, өзгеге де тиімді. Сондықтан қазіргі қоғамда көп тілді болу әрқандай адамды кең өріске, тың өмірге бастайтын жол есептелмек. Жалпы көптілді меңгеру деген ұғым қазақ дүниетанымында бұрыннан бар түсінік. Мұны ел басқарушыға қойылатын талаптардың бірі жеті жұрттың тілін білу екендігінен байқауға болады [8].
Себебі ата-бабамыз көптеген хандықтардың көшбасшысына жеті өнерді меңгерген адамды лайық деп танып, сайлаған. Елін қорғауда - бес қаруын толық пайдалана білу, ата-бабасының салып кеткен әдет- ғұрып, салт-дәстірін білу, тұрмысты елді мекеннің географиялық орналасуына сәйкес ұйымдастыра білу және көршілес мемлекеттермен сауатты саяси қатынас жасай білут.б. Тарихи деректерге жүгінсек, осыдан 12 ғасырдың алдында жасаған энциклопедик ғалым, әлемде Аристотелден кейін екінші аға ұстаз аталған ұлы ғұлама Әбу Наср Әл-Фараби бабамыз өз өмірінде 70-ке жуық ұлттың тілін жеттік білгендіктен, артына мәңгі өшпес мол рухани құнды мұра қалтырып кеткендігі анық. Солардың бірі ұлы ақын Абай атамыз діни сауатын араб тілінде ашып, орыс тілін өз бетінше меңгерген және де А.С.Пушкиннің, М.Ю.Лермонтовтің т.б классиктердің шығармаларын аударды. Сол ұлттың тілін білу арқылы ұлан ғайыр қазақ даласына орыс мәдениетін таратқан. Сондықтан үлкен көштен қалмаудың бірден бір жолы - көп тіл меңгеруде. Көп тілді меңгерген адам әуелі өз тілінде ой қортып, туған халқына өнеге болып, өзге жүртпен бәсекеде ырықты орынды иелеп, сан мәдениетті санасына салып сараптай алса, онда ол өз өмірін қалайда мағыналы өткізетін айтулы тұлға болып жетілері қақ.Бүгінгі таңда елімізде Үштілділік мәселесі көкейкесті мәселелердің бірі болып саналады.
Үштілділік жөніндегі сөз Елбасымыздың "Тілдердің үштұғырлығы мәдени жобасын кезеңдеп жүзеге асыруды қолға алуды ұсынамын. Қазақстан бүкіл әлемге халқы үш тілді пайдаланатын мәдениетті ел ретінде танылуға тиіс. Бұлар - қазақ тілі - мемлекеттік тіл, орыс тілі - ұлтаралық қатынас тілі және ағылшын тілі - жаһандық экономикаға ойдағыдай кіру тілі" деген салиқалы үндеуінен бастау алған болатын. Сонымен қатар Нұрсұлтан Әбішұлы: "Мектептерге ағылшын тілінен шетелдік оқытушыларды тарту қажет. Кез келген ортанқол мектептің балаларға ең жоғары деңгейде шет тілін оқып үйренуіне жағдай жасайтындай дәрежеге қол жеткізуіміз міндет", [1] - деп етекше атап көрсеткен. Үштілділік - нақты тұлға, ұжым, халықтың белгілі бір қоғамда қарым-қатынас үдерісінде қажет болған жағдайда үш түрлі тілді алма-кезек қолдану құбылысы.
Бүгінгі таңда мемлекетімізде үштілділік мәселесін нақты іс түрінде жүзеге асыру керек пе? Әрине, керек. Еліміз бен жерімізге ие болатын жастар үш тілді де қатар меңгеруі тиіс. Бірақ бұл үш тілдің тұғыры бірдей деген сөз емес. Қазақстанда бір ғана тұғырлы тіл бар, ол мемлекеттік тіл - қазақ тілі. Тұғыр сөзі діңгек, қазық деген мағынада қолданылады. Бір шаңырақты көтеру үшін үш діңгек керек емес. Бір діңгекпен көтерген шаңырақтың жан-жағынан уықтар қадалып, оның беріктігін қамтамасыз етеді. Біздің алтын діңгегіміз, тұғырымыз - қазақ тілі, ал жан-жағынан өзге тілдер мемлекеттік тілді қолдап уық секілді қадалады. Бірақ кейбіріміз үштілділік үдерісі жөнінде басқаша көзқарас танытып жатамыз. Мұның себебі осы бір сөздің мағынасын түсінбеуден келіп шығады. Бірқатары осы бағытты ұстануға оң көзбен қарап, құптаса, енді бірі өз қарсылықтарын білдіруде.
Атап айтсақ, саясаттанушы Т.Әбдуәлидің: Мемлекет басшысы жаһандану жөнінде мәселе көтергенде де өре түрегелдік. Жаһандану дегеніміз қарапайым сөзбен айтқанда жоғары деңгейге жеткен елдермен қарым-қатынасымызды нығайту. Соның бірі - тілдік коммуникация. Бұл үшін халықаралық қатынас тілі болып жүрген ағылшын тілін үйренуге жастарымызды жатпай-тұрмай баулуымыз керек. Оның қажеттілігін уақыт өткен сайын өткір сезініп келеміз [9]. Ия, расында да, ағылшын тілі қазақ жерінде өз үстемдігін жүргізе алмайды. Қазақстанда тек қазақ тілі ғана билік құра алады. Ағылшын тілі - қазақ жерінің жаңа әлемге ашар есігі. Үштілділікті үрейлі кейіпте елестететін кейбір ағаларымыз мұны ең соңғы өлу деп те қорқатындығын жасырмайды. Жоқ! Біз өзге тілдерден қорықпауымыз керек. Керісінше, сол тілдерді пайдалана отырып өзімізді өзгелерге таныта білуіміз қажет. Мәселен, М.Әуезовтың Абай жолы романы ағылшын тіліне аударылмаса Абайдай ғажап ақынымызбен қалай мақтанар едік?
Ағылшын тілін үйренгеннен біз жаман болмаймыз. Ағылшын тілі - әлемдік бизнес тілі, мемлекеттік тіл - ұлт тілі. Мемлекеттік тілде сөйлеу - әрбір Қазақстан азаматының борышы. Ағылшын тілі қазақ тілін үйренуге ешқандай кедергі жасамайды. Тек соны түсіне білу керек.
Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына Жолдауында үштілділік (полилингвизм) мҽселесіне көңіл бөліп, Қазақ тілі-мемлекеттік тіл... Орыс тілі-ұлтаралық қарым- қатынас тілі... Ағылшын тілі - жаҺандық эконимкаға ойдағыдай кірігу тілі.. дей келе, мемлекеттік тілді дамытамыз, орыс тілін қолдаймыз және ағылшын тілін үйренеміз деп, бүгінгі таңда тілдерді дамыту мәселесі мемлекеттік деңгейдегі міндет екенін де атап көрсетті. Тілдердің үштұғырлылығы атты мәдени жобасында: Білім беру жүйесіндегі мектептер, балабақшалар, жоғары оқу орындар үш тілде өткізілу керек. Үштілділік бағдарламасының негізінде қазақ тілі орыс тілі ағылшын тілідерін меңгеру көзделуде [10].
Әлемдік ғаламдандырудың өткізгіші, ғаламдандыру тілі болып танылған ағылшын тілін білу - ағылшын тілді елдермен тиімді байланысқа түскен әлемдік деңгейде өз орнын ойып тұрып ала бастаған Қазақстан үшін қажеттілік. Қиындық туғызатыны - аталған үш тілді меңгерген мамандардың кездесе бермейтіні. Ендеше, аталған компоненттерден тұратын, яғни қазақ, ағылшын, орыс тілі қатысқан үштілділік сөйлермендерін дайындау кезек күттірмейтін мәселе.
Егер біз Ахмет Байтұрсынов айтқандай, қазақ тілін дұрыс жұмсай білсек, ол қоғамдағы тілге жүктелетін қажеттілігіміз болса өтеуге жарайтын бай тіл. Мәселе тілдің міндетін дұрыс түсініп, өз міндетімізді атқаруда болып отыр. Ұлт өркендеп, тіліміз өз еліміздегі және халықаралық дәрежедегі позициясын нығайтқан кезде, біздің сөздеріміз де өзге тілдерге енетіндігіне, тіліміздің әлемдік ақпарат кеңістігінен өз орнын иеленетіндігіне күмән келтірмеуге болады. Дәл бүгін де қазақ тілінің әлем тілдерінің ешқайсысынан да кем түспейтін, бірнеше ғасырлық даму тарихы бар, ұлттық әдеби тіл деңгейіне дейін дамып жетілген ұлы тіл екендігіне еш күмән жоқ.
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Қазақстан халықтары Ассамблеясының 12 сессиясында: Қазақстандықтардың жас ұрпағы кем дегенде үш тілді білулері тиіс: қазақ, орыс, ағылшын тілдерін еркін меңгерулері қажет-деп, Еуропадағы мектеп түлектері мен студенттерінің өзара бірнеше тілде еркін сөйлесулері қалыпты жағдайға айналғандығын атап өтті. Кем дегенде үш тілді меңгеру- заман талабына айналып отырған қажеттіліктердің бірі. Әлемдік білім беру іс- тәжірибесінде көптілді және билингвалды білім беру жаңалық емес, атап айтқанда, АҚШ пен көптеген Еуропа елдерінде, әсіресе соңғы жылдарда бұл бағытта жетістікке қол жеткен. Бірақ, қазақстандық білім беру жүйесінде көптілді және билингвалды білім берудің халықаралық іс-тәжірибесінде қолданыс тапқан моделдерін енгізу- жаңа педагогикалық проблема, өйткені ол жаңа жағдайларда шығармашылық тұрғыдан іске асырылуы тиіс.
Тәуелсіз Қазақстан қоғамындағы көптілділіктің орнын саралап, лингвистикалық капиталын арттырудың басты жолы ретінде көптілді білім беру жүйесінің маңызын айқындалып отыр. Еліміздің қазіргі заман талабына сай ҚР Білім туралы заңының 5-бабында Барлық оқу орындары мемлекеттік жалпы міндетті стандартқа сәйкес мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін білу мен дамытуды, орыс тілі және бір шетел тілін оқып үйренуді қамтамасыз етуге тиіс деп көрсетілген. Мемлекетіміздің мектеп реформасында қаралған үш тілде оқыту- қазіргі заман қажеттілігі [12].
Қазіргі таңда адам қызметінің барлық салаларында жаһандану үрдісі орын алғандықтан, білім беру саласында қайта қарастырулар жетілдіруде. Сол себептен ақпараттық- комуникативтік құзырлықпен қатар, полимәдениеттілік бүгінгі уақытта әлемдік білім беру қоғамдастығының кеңістігін қалыптастыратын білім беру құзырлығының басты бағыттарының бірі ретінде анықталды. Жаңа онжылдық-жаңа экономикалық өрлеу- Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері атты Жолдауын жүзеге асыру мақсатында дайындалған Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы- білім беру жүйесінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру, адам капиталын дамыту үшін білім мазмұнын түбегейлі жаңғырта отырып, білім саласында кезек күттірмей тұрған мәселелерді шешуге бағытталған [13].
Қазіргі таңда Қазақстан қоғамының әлеуметтік-экономикалық, рухани қалыптасуының жаңа міндеттерін іс жүзінде асыруға дайын жас ұрпақты тәрбиелеудің негізгі факторларының бірі- мектепте көптілді білім беруді жолға қою болып табылады. Көптілді білім- көп мәдениетті тұлғаны қалыптастырудың өзегі. Бүгінгі таңда көп тілді оқыту - жас ұрпақтың білім кеңістігінде еркін самғауына жол ашатын, әлемдік ғылым құпияларына үңіліп, өз қабілетін танытуына мүмкіндік беретін қажеттілік.
Қазіргі жаһандану жағдайында басқа елдермен мәдениетаралық қарым-қатынаста болу, әлемдік білім кеңістігіне ену үшін өсіп келе жатқан жас ұрпақты тәрбиелеу тетіктерін қарастыруда белсенді инновациялық технологиялардың тиімді әдістерін тәжірибеге енгізу арқылы мамандарды дайындаудағы басты мақсат - үштілді білім беру.
Үш тілде оқыту - заман талабы десек, оның негізгі мақсаты: бірнеше тілді меңгерген, әлеуметтік және кәсіптік бағдарға қабілетті, мәдениетті тұлғаны дамыту және қалыптастыру. Қазақ тілі мемлекеттік тіл, ал орыс тілі мен шетел тілдерінің бірін білу тұлғаның ой-өрісін кеңейтеді, оның сегіз қырлы, бір сырлы тұлға болып дамуына жол ашады, ұлтаралық қатынас мәдениетін, толлеранттілігін және планетарлық ойлауының қалыптасуына мүмкіндік туғызады. Маманға шет тілін меңгеру кез-келген шетелдік ортада өзін еркін ұстап, жаңа кәсіптік ақпараттар легіне немесе жалпы ақпараттық ғаламшарға бейімделу мүмкіндігіне ие болады.
Әр адамның түрлі әлеуметтік қызметтерінде жеткен жетістіктерінің нәтижелері түрлі болмақ, сол себептен шетел тілін оқытудың мақсаты тек нақты білім іскерліктерін біліп қана қоймай, сондай тілдік тұлғаны қалыптастыру болып табылады, оған шет тілі өмір заңдылықтарында және нақты жағдаяттарда қарым- қатынас жасай алу үшін қажет болмақ. Бұл халықаралық тұрғыда бағытталған тұлғаны тәрбиелеуде тікелей құрал болып есептеледі, яғни өзін өркениетті және тарихи субъект ретінде тани алатын, даму кезінде өз елінің және адамзат тарихын қабылдай алатын, өзі үшін, халқы үшін, мемелекеті үшін, адамзат болашағы үшін жауапкершілік жүгін сезінетін, өзара тәуелділік пен әлем бүтіндігіне, адамзат өркениетінің ғаламдық мәселелерін шешуде мәдениаралық қатынастың қажеттілігін жете түсінетін, адамның азаматтық құқықтарын (мәдениет және тілдік құқықтарын қоса) мойындайтын және саяси бостандыққа ұмтылатын, қоғамдағы гуманизм идеалын жасау үшін басқа адамдармен, қозғалыстармен, қоғамдық институттармен қызмет атқаруға дайындығы мен қабілеттілігін көрсете білетін және де қоғам, адам және табиғат арасындағы ынтымақтастықты қалыптастыратын ұқыпты да тиянақты, білікті маман мен адамды дайындау осы заман оқытушылары мен ұстаздардың алдында қойылатын үлкен заман талабы деп білуіміз керек. Тілдің үштұғырлығы тіл саясаты бағдарламасы күні кеше ғана айтылған дүние емес [14].
Тілдерді дамыту - еліміздегі мемлекеттік саясаттың аса маңызды бағыттарының бірі. Тіл проблемаларын оңтайлы шешу - ұлтаралық қатынастар үйлесімділігінің, халық бірлігі мен қоғамдық келісімді нығайтудың түпқазығы болып табылады. Үштұғырлық үш тілді қамтығанымен, мәдени жобаны іске асыру барысында қазақ тіліне мемлекеттік тіл мәртебесіне сай басымдық бағыт беріледі. Осы ретте қазақ тілінің қолданылу аясын одан әрі кеңейту және конституциялық мәртебесіне сәйкес қоғамдағы ролін нығайтуға, еліміздің барлық азаматтарының мемлекеттік тілді меңгеруіне қажетті барлық материалдық-техникалық жағдайларды жасауға аса көңіл бөліну керек .
Меніңше, әрбір қазақстандықтың қазақ тілінің тек қазақтардың ана тілі ғана емес, әрқайсысымыздың мемлекеттік тіліміз, мемлекетіміздің мемлекеттілігінің негізгі белгісінің бірі, болашағымыздың тілі екенін түсінетін кез келді. Сондықтан да оны мемлекеттік саясаттың негізгі бағыты ретінде іске асырып, барынша дамытуға ат салысуымыз керек.
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан - 2050 Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Қазақстан халқына Жолдауында: Қазақ тілі - біздің рухани негізіміз. ...Орыс тілін білу - біздің ұлтымыздың тарихи артықшылығы екені баршаға белгілі. ...Біз ағылшын тілін игеруде серпіліс жасауымыз керек. Қазіргі әлемнің осы лингва франкасын меңгеру біздің еліміздің әрбір азаматына өмірдегі шексіз жаңа мүмкіндіктерді ашады, - деп көптілділікті меңгеру қажеттігін ашық айтты [15].
Үштұғырлы тiл - дамыған мемлекет құрудың алғышарттарының бiрi, ол өмiрлiк қажеттiлiктен туындаған игiлiктi идея. Тiлдердiң үштұғырлығы, дәлiрек айтқанда, мемлекеттiк қазақ тiлiнiң халықаралық қолданыстағы орыс, ағылшын тiлдерiмен тең қолданылатын биiкке жеткiзу, қазақ тiлiн әлемдiк тiлдер қатарына қосу үшiн нақты ұмтылыс жасау [16].
Кез келген мемлекет үшін тіл - халықтың аса құнды, баға жетпес мұрасы және тәуелсіздіктің нышаны. Тіл - тәуелсіз елдің мәдениеті мен салт-дәстүрінің мәйегі. Әр елдің салты басқа, иттері қара қасқа демекші, елді ел қылатын, ұлтты басқа ұлттан ерекшелейтін де осы тіл болмақ.
Еліміз көпұлтты болғандықтан, халқымыз әр түрлі тілдерде сөйлейді. Дегенмен, өзге тілдердің бәрін бірдей, бөліп-жармай қолданысқа енгізу қоғамда хаос орнауына әкеп соғады. Сол себепті, Қазақстан Республикасының конституциясында қазақ тілінің мемлекеттің тіл екені жарияланған болатын. Сонымен қатар, көпшілік орыс тілін жақсы меңгергендіктен, орыс тілі ресми түрде қазақ тілімен тең дәрежеде қолданылып келеді.
Қазіргі заманда ағылшын тілін меңгеру заман талабына айналып отыр, себебі бұл тіл қазақ жастарының білім алуына жол ашуда. Сонымен қатар, ағылшын тілін жақсы меңгеру еліміздің бәсекеге қабілетті бола алуына кепілдік береді. Ағылшын тілінің маңыздылығы жайында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев та атап айтқан болатын: Ағылшын тілінің қажеттілігі әлемге тән қажеттілік, бүгінгі күн талабы. Ал орыс тілін жақсы білу - біздің байлығымыз. Ал 2007 жылғы Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан атты Жолдауында: Қазақстан бүкіл әлемде халқы үш тілді пайдаланатын жоғары білімді ел ретінде танылуға тиіс. Бұлар: қазақ тілі - мемлекеттік тіл, орыс тілі - ұлтаралық қатынас тілі және ағылшын тілі - жаһандық экономикаға ойдағыдай кірігу тілі деп мәлімдеді.
Үштілділіктің қоғамдағы маңыздылығы
Үштілділік жобасын енгізу қазақ тіліне, яғни мемлекеттік тілге және оның маңыздылығына нұқсан келтірген жоқ. Оған негіз ретінде Елбасының сөзін алсақ болады: Қазақ тілі үш тілдің біреуі болып қалмайды. Үш тілдің біріншісі, негізгісі, бастысы, маңыздысы бола береді. Қазақ тілі-Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі және оған қамқорлықта сондай дәрежеде болады. Байқағанымыздай, әр тілдің қоғамдағы өзіндік атқаратын рөлі бар, сол себепті, көптілділік ана тілді шеттетуге жағдай жасайды деп орынсыз тұжырым жасауға асықпау керек.
Қазіргі өзгеріске толы заманға сәйкес болу үшін еліміздің азаматтары өз ана тілін ғана емес, шет тілдерін де білуі қажет. Көп тілді меңгеру ел азаматтарының өздеріне ғана емес, ел үшін де орасан зор пайдасын әкелмек. Сондықтан, қазіргі қоғамда көп тілді болу кез келген адамды жаңашылдыққа, тың өмірге бастайтын жол болып саналады. Оның себебі, бірнеше тілде еркін сөйлей де, жаза да алатын маман бәсекеге қабілетті тұлғаға айнала отырып, елінің дамуына өз үлесін қосады.
Бірнеше тілді меңгерген адам әуелі өз тілінде ойлап, нақты ойын айта алатын, басқа жас буын өкілдеріне өнеге болып, өзге жұртпен бәсекеге түсіп, әр қилы салт пен мәдениетті санасына сіңіре отырып сараптай алатын айтулы тұлғаға айнала алады. Қазіргі таңда көптілділілік өз шешімін таппаған, ауқымды мәселеге айналып отыр, сол себепті, осы тығырықтан шығу үшін қиындыққа қарсы әрекет жасау керек, яғни, үштілділікті тез арада жүзеге асыру қажет. Алайда осы саясатты іске асырмас бұрын әр азамат әуелі өз тілін жетік меңгеріп, өз ана тілінде білім алуы керек екендігі де бар.
ҚР-да Бірнеше тіл меңгерудің адамға пайдасы
Білім және ғылым министрінің мәлімдемелері ғылыми зерттеулердің нәтижесіне сүйенсе керек. Оның айтуы бойынша, 7 жасына қарай екі немесе үш тілді меңгерген балалардың миындағы нейрондық байланыс монотілдікке қарағанда неғұрлым жоғары екенін көрсеткен. Бала туғаннан бастап жүктемесі барынша жоғары ортаға түседі де, 7 жасқа қарай оның әлеуеті монотілді құрдастарына қарағанда әлдеқайда жоғары болады. Кішкентай кезден тілге жаттығу ол спортпен шұғылдану секілді, бала жүктемеге үйреніп шыдамдылығы арта түседі.
Үш тілде бірдей сөйлей алатын баланың айналасындағы тілдік күрделі жағдай оның интеллектуалды дамуына жол ашып, мәселенің мән-жайын тез аңғару қабілетінің қалыптасуына көмектеседі және баланың тез ойлау қабілеті арттырады. Оның себебі, ғалымдардың айтуы бойынша, адам бір тілден екінші тілге көшкенде ми ақпараттарды тез арада реттеп, ақпараттың арасындағы ең маңыздыларын теріп алады.
Бүгінгі таңда, технология мен жаһандану үрдісі қарқынды түрде жүруде, демек, көптілділікке сұраныс та соған сәйкес арту үстінде. Қазіргі таңда, әлемде халықтардың бір-біріне деген қарым-қатынастарының және тәуелділіктің басым болуына байланысты жас ұрпақты бәсекелестікке дайындаудың жолы осы көптілділік саясатын ұстануда жатыр. Қазір білім ордаларында бірнеше тілде бірдей оқыту жас ұрпақтың білім кеңістігін ұлғайтып, ой өрісін дамыта алады. Сонымен қатар, көптілділік жастардың ғылым сырларына үңіліп, өз қабілетін шыңдауына қолайлы жағдай тудыра алады. Жаңа ғасырда қоғамдық қатынас жағдайында тұлғаның қалыптасу деңгейі көбінесе адамның өзін-өзі дамытуына және бәсекеге қабілеттілігіне байланысты болып келеді.
Қазақ қоғамындағы көптілділіктің орнын ескере отырып, лингвистикалық капиталды арттырудың басты жолы ретінде ел басшылығы бірнеше тілде білім беру жүйесінің маңызын айқындап отыр. Еліміздің қазіргі заман талабына сай Қазақстан Республикасының Білім туралы заңының 5-бабында: Барлық оқу орындары мемлекеттік жалпы міндетті стандартқа сәйкес мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін білу мен дамытуды, орыс тілі және бір шетел тілін оқып үйренуді қамтамасыз етуге тиіс деп көрсетілген [17].
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев биылғы жылғы халыққа арнаған Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру -- мемлекеттік саясаттың басты мақсаты атты Жолдауында Үкіметтің алдына Тілдердің үш тұғырлылығы мәдени жобасын іске асыруды жеделдету міндетін қоя отырып, бүкіл қоғамымызды топтастырып отырған мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін оқыту сапасын арттыру қажеттігіне ерекше назар аударды.
Үштілділік білімнің мақсаты: халықаралық стандарттарға сәйкес қазақстандықтардың үш мақсатты тілді біруақытта меңгеруі үшін тиісті жағдай жасалуы тиіс.
Мақсатты тілдерге мына тілдер жатады:
−қазақ тілі - мемлекеттік тіл;
−орыс тілі - ұлтаралық қатынас тілі;
−ағылшын тілі - жаһандық экономикаға сәтті интеграцияланудың тілі. Мақсатты тілдерді таңдап алу үштұғырлылық идеясына негізделген, ол мынадай формуламен анықталады: мемлекеттік тілді дамытамыз, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.