РАХЫМЖАН ОТАРБАЕВ ДРАМАТУРГИЯСЫ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 43 бет
Таңдаулыға:

РАХЫМЖАН ОТАРБАЕВ ТУЫНДЫЛАРЫНДАҒЫ КӨРКЕМДІК ІЗДЕНІСТЕР

Жоспар

1 Кіріспе . . . 3

2 I бөлім. Қазіргі қазақ прозасындағы жаңашыл ізденістер

1. 1 РАХЫМЖАН ОТАРБАЕВ ШЫҒАРМАЛАРЫНДАҒЫ ЕРЕКШЕЛІКТЕР . . . 7

1. 2 Р. ОТАРБАЕВТЫҢ ШЫҒАРМАЛАРЫНДАҒЫ ӨМІРЛІК ПРОБЛЕМАЛАР КӨРІНІСІ . . . 15

ІІ бөлім

2. 1 Р. ОТАРБАЕВ ӘҢГІМЕЛЕРІНДЕГІ ИРОНИЯ . . . 21

2. 2 РАХЫМЖАН ОТАРБАЕВ ДРАМАТУРГИЯСЫ . . . 27

2. 3 «БАС» РОМАНЫ ТАҚЫРЫБЫНЫҢ ТАРИХЫ МЕН МАЗМҰНЫ . . . 33

3 Қорытыңды . . . , ,, , . . . 47

4 Пайдаланған әдебиеттер . . . 49

КІРІСПЕ

Қазақ көркемсөзінің табиғатын ашып, құдіретін танытқан көрнекті жазушы, Қазақстанның Еңбек сіңірген қайраткері Рақымжан Отарбаев ұлт оқырмандарына сүбелі сөзін, ордалы ойын арнап келе жатқан талант иесі. Қаламгердің образды даралау шеберлігі, оқиғаны баяндау тəсілі, сəттерді шиеленістіру тұсы, соңында байлам жасауы сияқты көркемдіктері əрбір шығармасынан көрінеді. Сондай-ақ, Рақымжан Отарбаев қазақ əдебиетінде өнімді жұмыс істеген жазушылардың бірі. Кейінгі жылдары жазушы қазақ оқырмандарына көркемдік кемелдігі келіскен, тағдыры терең шығармалар берді. Рахымжан Отарбаев Қазақстанның жаңа бақытының, тәуелсіздік бақытының үлкен жазушысы. [1, 2]

Отарбаев Рахымжан - 1956 жылы 19 қазанда Атырау облысы, Құрманғазы ауданында туған. Әр жылдарда «Орал өңірі» газетінде тілші, қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі, Қазақ телерадио комитетіне редактор, «Қазақ әдебиеті» газетінде, «Жалын» альманахында бөлім меңгерушісі, Қырғызстанда Қазақстан елшілігінің атташесі, Маңғыстау облыстық радио-телевидение компаниясының төрағасы, Атырау облыстық драма театрының директоры, ҚР Президенті Әкімшілігінде сектор меңгерушісі қызметтерінде болған. 2009 жылдың мамыр айынан бастап Астанадағы Ұлттық академиялық кітапхананың Бас директоры қызметін атқарған.

Р. Отарбаев 1977 жылы Орал педагогика институтын тәмамдаған. Осы күнге дейін әр жылдары «Шер», «Жұлдыздар құлаған жер», «Жайық жыры», «Қараша қаздар қайтқанда», «Дауысыңды естідім», «Отверженный мир» атты прозалық жинақтары және таңдамалы шығармаларының 2 томдығы жарық көрген. Қытайдың «Ұлттар» баспасынан қытай, қазақ тілінде 2 томдығы, Ресейдің «Художественная литература» баспасынан орыс тілінде бір томдығы және қырғыз тілінде кітаптары жарық көрген. Жекелеген шығармалары түрік, араб, ағылшын тілдерінде басылған. «Бейбарыс сұлтан», «Бас», «Нашақор жайлы новелла», «Нұржауған-ғұмыр», «Сырым батыр», «Мұстафа Шоқай» сынды пьесалары республикалық және шетел театрларында сахналанған. Махамбет сыйлығының лауреаты. Халықаралық Айтматов академиясының академигі. ҚР еңбек сіңірген қайраткері, «Парасат» орденінің және Халықаралық Ш. Айтматов атындағы сыйлықтың иегері, Атырау қаласының Құрметті азаматы. Қазір республикалық «Ақ Жайық kz» журналының директор - Бас редакторы. Кітаптары әлемнің бірнеше тіліне аударылған. Пьесалары қазақ, қырғыз театрларында қойылып жүр. [2]

Рахымжан Отарбаев - елiмiз тәуелсiздiк алғаннан берi Қытайдың Ұлттық баспасынан 2 томдығы, Каирда араб тiлiнде 1-томдығы шыққан алғашқы қазақ жазушысы. Оның әңгiмелерi мен повестерiн Шанхайдың әрқайсысы 10 млн. данамен шығатын жорналдары талай мәрте басып шығарды. Ресейдiң газет-журналдары да (“Литературная газета”, “Новый мир” және т. б. ) Р. Отарбаевтың әңгiмелерiн жиi басады. Өйткенi Р. Отарбаевтың шығармаларынан бiздiң ұлттық ерекшелiгiмiз ерекше айқын көрiнiп тұрады. [5]

"Оның жазу машығы бөлек. Ешкімге ұқсамайды, тек Рахымжан Отарбаевша жазады. Оның жақсылығы мен жамандығы, адалдығы мен арамдығы, қатыгездігі мен бауырмалдығы, адалдығы мен сайқалдығы, қамқорлығы мен озбырлығы қатар жүретін сан-құбылған өмірді көретін суреткерлік көзі де ешкімге ұқсамайды. Тек Рахымжан Отарбаевша көреді. Оның кейіпкерлерінің мінез-құлқы мен ішкі сарайы да, тағдыр сыйлаған қым-қуыт күнделікті тіршілігі де ешкімге ұқсамайды. Тек Рахымжан Отарбаевтың сиқырлы қаламының құдіретімен дүниеге келген кәдімгі күнде өзімізбен қоян-қолтық араласып жүрген қарапайым пенделер. Оның көркем тілі де ешкімге ұқсамайды. Жазушы Рахымжан Отарбаевтың тілі - бөлек бір әлем. Бояуы қалың, сан қатпарлы, жүз астарлы, оқырманды елітіп, егілтіп әкететін ерекше бір құдірет. " [1] - деп замандасы, қаламгер Мереке Құлкенов айтқандай, Рахымжан Отарбаевтың шығармаларын оқып отырған қарапайым оқырман алғашқы сөйлемнен соң жұмбақ бір тылсым тілдің арбауына түсіп, мына күйкі тірліктен бір сәт бойын бөлектеп, өз-өзімен тазарып, жеңілдеп, асқақтап кетеді.

Белгілі әдебиеттанушы, сыншы Құлбек Ергөбек: «Әдебиетіміздегі бір жаңа сөз болса, осы Рахымжан айта алып жүр-ау деп ойлаймын. Ол өзіне-өзі сын көзбен қарай алатын азамат. Оның жазған шығармасына баға бере алған жоқпыз әлі . . . », - депті бір сұхбатында. Иә, Рахымжан Отарбаев өз оқырманын тапқан жазушы. Ол ең әуелі жаңашыл қаламгер. Кәрі құрлық пен күншығыс елінің азулы әдебиетін әбден сңіріп, қазақтың тел әдебиетіне орайластыра жаңа бір сарын қалыптастырғандай.

Соңғы жеті-сегіз жылда жазушының қаламынан құйылған әңгіме- повестердің осы қалайы жоқ. Әсіресе, соңғы жазылған қазіргі заманды суреттейтін әңгімелер циклі қазақ әдебиетінің кейінгі жылдардағы елеулі табысы десек, асырып айтқындық емес. Олай дейтін себебіміз, осы әңгімелердің көпшілігі Ресейдің «Литературная газета», «Юность», «Форум» т. б. беделді баспасөзінде жарияланып, «Художественная литература» баспасынан бірнеше мәрте жеке кітап болып шықты. Сонымен бірге Қытайдың «Халықтар достығы» баспасынан да жазушының қытай тілінде екі жинағы жарық көрді. Африка құрлығында араб тілінде үлкен бір томдығы шыққаны да үлкен мәртебе. Осы басылымдар мен баспалардың арқасында Рахымжан Отарбаев арқылы қазақ әдебиетінің бүгінгі деңгейін басқа ел оқырмандары да біршама аңғарды ғой деп ойлаймыз. [1]

Рахымжан Отарбаев - біздің қазіргі қазақ әдебиетінің үлкен жазушылар тобындағы көрнекті қаламгері. Өйткені, оның тәлім алған ұстаздары мықты адамдар. Ол сонау ауыз әдебиетінен, халықтың құмда жатқан мінез-құлқынан, үлкен ақсақалдардың айтқан әңгімесінен нәр алып өскен жинақты бала болса, бертін келе оның алдына ұстаған үлгісі - Әбіш Кекілбаев болды. «Біздің заманымыздың заңғары» атанған Әбіш Кекілбаевпен араласты.

Кей жерлерде адамзат таныған Шыңғыс Айтматовтың өзінен ой жағынан, жазушылық жағынан, тереңдік жағынан, парасат пен сауаттылық жағынан биік қоятын жазушымыз Әбіш Кекілбаевты «аға» деп, қасында жүрді. Ендеше, оның үйренетін мектебі де үлкен болды. Ол әңгіме жазуда барлық озық үлгілерді меңгерді. Мәселен, Бейімбет Майлиннің әңгіме жазу стилінің барлық қыр-сырын оқыды, білді. Тек қана өзіміздің қазақ әдебиетімен шектелмей, орыс әдебиетін де ақтарды, шет ел әдебиетіне де ауыз салды. Міне, осыдан келіп, сауатты жазушының қолтаңбасы қалыптасты.

Бүгінгі қазақ қаламгерлерінің арасында Рахымжан Отарбаевтың есімін оқырмандар да, жазушылар қауыма да ерекше таниды, ерекше бағалайды. Өйткені, алдымен жазушының қолтаңбасы - ешкімге ұқсамайтын ерекше, дара қолтаңба екендігін айтуымыз қажет. Оның тағы бір ерекшелігі, басқаларда жоқ бөлек қыры, тіпті, мінезі - тақырыптарды батыл қозғайтығында. Мәселен, ғасырлар қойнауынан қайта тірілген Бейбарыс сұлтанның бейнесін жасауда драматургиялық ерекше шешімдер жасады. Бұл жерде де ол бәрін сәтті шығарды. Себебі, ол - табиғи туа біткен талант.

Рахымжан Отарбаев өзінің шындығы арқылы батыл философиялық түйіндер жасайды. Ол кез келген жерде батыл. Не айтқысы келсе, соны анық айтады. Оның талантты жазушы екендігіне талас жоқтығының тағы бір айқын дәлелі осы.

Оның алғашқы әңгімесі «Ізден» бастап, бүгінгі «Шыңғыс ханның көз жасына» дейінгі барлық шығармалары біздің көз алдымызда дүниеге келді десек те болады. Ол кез келген шығармасын жазып бітіргенде өліп-тіріледі. Шығармадағы бүкіл кейіпкердің өмірін өз басынан кеше отырып жазады. Шығармасын аяқтап, демін алып болған соң, туындыларын жарияламас бұрын түсінеді-ау деген жандарға хабарласып, салып жібереді. Біз, осылайша, Рахымжанның барлық шығармаларын сиясы кеппей жатып, қолжазбасынан оқып келеміз. «Қараша қаздар қайтқанда» деген атпен жарық көрген әңгімелерінің барлығын қолжазбасынан оқып шықтым десем, өтірік емес. «Актрисаны» жазып бітірдім», «Американың ұлттық байлығын» жазып бітірдім, апа, оқып көріңізші, пікіріңіз қандай?» деп хабарласып отырады. Содан кейін ғана барып шығармасы баспа жүзін көреді. Осыдан кейін ғана кітап болып жарық көреді. Рахымжан әрбір шығармасының нүктесін оқырмандарымен санасып барып қояды. «Моно Лизасының» қолжазба данасы әлі күнге дейін менің жеке мұрағатымда сақтаулы. [3, 2 б. ]

Рахымжанның шығармаларын оқи отырып біздің қазақ даласының алыс түкпіріндегі немесе бүгінгі қазақтың көшіп жатқан тіршілігі көз алдымыздан өтеді. Себебі, бәрі жанымызға жақын дүниелер. Оның шығармалары сонысымен де құнды. Кешегі өтпелі кезеңдердегі адамдардың түрлі-түрлі мінез-құлықтарын беруде де ол алдына жан салмай келеді. Шыны керек, көп жазушы ол тақырыпқа бара алған жоқ. Күніне мың құбылған тіршілікке бейімделгендерді күлкі ету арқылы оқырманға ой салып келеді. Мәселен, оның қазіргі қоғамда ақша тауып жүргендердің соншалықты парықсыз, парасатсыз тіршілігін мазақ ететін «Соңғы спектакль» шығармасына еріксіз күлесің. Бір топ малданып бірде той өткізіп жүреді, бірде өлім-жітімді атқарып береді. Сөйтіп жүргенде, олар өлім мен тойды шатастырып алады. Тек ақшаның соңында жүріп, қайда келгендерін өздері де білмейді. Тойға барып, жоқтау айтып, кісісі өліп жатқан үйге барып тойдың бағдарламасын орындайды.

Көздері ештеңені көрмейді, бастары ештеңені ойламайды. Біреудің зарлап, жоқтау айтып жылап жатқанын, біреудің шаттанып, қуанып күліп жатқанын айыра алмайды. Тек ақша тапса, болды. Аумалы-төкпелі заманда «ақша, ақша» деп жүріп, өздерінің не істеп, не қойып жүргендерін білмейтін адамдар ортамызда жүргені шындық. Міне, Рахымжанның осы шығармасын оқи отырып күлесің, күліп отырып, жылайсың.

Рахымжанның шығармашылығы жайлы көп нәрсе айтуға болады. Оны тану үшін алдымен шығармаларын оқу керек. Оны бүгінгі «үлкен қаламгер» деп бекерге айтып отырған жоқпыз. Шын мәнінде солай. Ертеңгі келешек ұрпақ та Рахымжан Отарбаевты іздеп жүріп оқитын болады. Себебі, оның әрбір шығармасында тарихтың ізі жатыр.

Ал, оның драматургиялық шығармалары - өз алдына бөлек құбылыс. Сонау көрмеген-білмеген, кей ұрпақ, тіпті, атын естімеген Бейбарысты ғасырлар қойнауынан тарих сахнасына қайта шығарды. Бұл күндері ұмытылып бара жатқан, «әйтеуір, Әміре Қашаубаев дейтін әнші болыпты» деп қана танитын әнші Әмірені қайта тірілтті. Біз Әміренің неге қасірет шеккенін, сонау Францияны таңғалдырып келген оның неге жоқ болып кеткенін, оның тағдырының қалай болғанын күні кешеге дейін білмеппіз. Өйткені, оны білгізбеді. Сөйтсек, оның бәрі қып-қызыл саясат екен. Ән салудың өзі, таланттың өзі - саясат екен. Таланттың өзінің тағдыры саясатпен сабақтас екен. Осының барлығын Рахымжан өзінің шығармаларымен түсіндіріп отыр. Әлемді таңдандырған әдемі дауысы бар Әміренің өзін біз қазақ ұлтының өзі қорғай алмаған екенбіз. Міне, бұл - тек қана сол кездегі таланттың тағдыры емес, кез келген ғасырдағы таланттың қасіретті тағдыры. Біз, қазақтар, кейде талантымызды қадірлей алмаймыз. Рахымжан осыны айтқысы келді. Сөйтіп, әрбір шығармасының, әрбір қойылымының өзінің тағдыры, өзіндік айтар ойы бар. Сондай-ақ, шаң басқан тарихтың арасынан Мұстафа Шоқайды, Шыңғыс ханды, Жәңгір ханды суырып алып, драматургия тілімен сөйлету - екінің бірінің қолынан келе бермейтін ерлікке толы дүние.

Бүгінде таңда жастарға, жалпы, адамзатқа бірнеше мамандық керек. Бірақ, барлық мамандықтың басында бірінші тұратын нәрсе - ұлттық тәрбие мен ананың бесіктен сыйлаған, атаның мұра қылып қалдырған ұлы сөздері. Әдебиеттен басталған тәрбие басқа ғылымдарға ұштасса ғана маңызды болмақ. Алдымен рухани бай болған адам ғана барлық мамандықты меңгереді. Барлық мамандықтың қасында бабаның сөзі, ғасырлар даналығы, тасқа басылған әдебиеттегі жазушының парасатты шығармаларының тұжырымы жүрсе, сол адамның санасы биік, ойы озық болады. Осы тұрғыда, Рахымжан Отарбаевтың туған жер үмітін арқалап, туған жеріне қызмет ететін қаламгері болуы - оның маңдайына жазылған өлшеусіз бағы. Ұлтының алдында үлкен жүкті арқалап жүрген Рахымжанға ұлтымыздың сан ғасырлық тарихи тақырыптарын қозғау оңайға соққан жоқ. Ұлттың қасіретін сараптап жазу, оны мемлекеттік деңгейде көтеру, жалпы, ақиқатты айту - кез келген жазушыға оңай соқпасы анық. Ал, осындай ақиқаттың ақтаңгері Рақымжан Отарбаев - әдебиеттің сәтті кезеңінің бақытты ұрпағы және қайталанбайтын құбылысы.

Рахымжан Отарбаев - ойлы, парасатты жазушы. Біз қазақ әдебиетінде Отарбаевтай ұлымыздың - бақытты ұрпақтың болғанына, оның қатарымызда алшаң басып жүргеніне мақтанамыз, марқаямыз, қуанамыз.

Оның біздің театрларымыздың сахнасынан түспей келе жатқан көптеген драматургиялық шығармаларды өміргі әкелуі - сөзсіз оның төккен тері мен маңдай терінің ақталғандығы, төл әдебиетіміздегі жетістігі. Оның көптеген шығармалары Батыс пен Шығыста, Қытайда, Түркияда, көрші қырғыз елінде және тағы басқа ондаған елдердің мінберінде сөйлеп тұр. Бұл да, түсіне білген адамға үлкен жанкешті еңбек, ұлттың руханиятына қосылған сүбелі үлес. [3, 3б. ]

Уақыт - жүйрік. Кеше ғана жазуды көз алдымызда бастаған, көз алдымызда қалам ұстап әдебиетке келген Рахымжан Отарбаев бүгінде үлкен жазушыға айналды. Оның бізге іні, бізге сыйлас, бізге таныс болғанына шүкіршілік етіп, тәубе дейміз. Рахымжаннан оқырманның, болашақтың күтері әлі де көп. Оның өзіндік стилі бар. Оның сөйлемдерін оқи отырып, оның Рахымжанның қолтаңбасы екендігін оңай айыруға болады. Міне, осы ерекшелік оны қазір өзінің биігіне көтеріп келе жатыр. Біз Рахымжанға үлкен шығармашылық табыс, үлкен жол тілеп отырған жандармыз. Әрине, ол жол - күрес жолы, дайын тұрған даңғыл жол болмайды. Себебі, өмірдің өзі күрестен тұрады. [3, 4б. ]

Қазіргі қазақ прозасындағы жаңашыл ізденістер

Р. ОТАРБАЕВ ШЫҒАРМАЛАРЫНДАҒЫ ЕРЕКШЕЛІКТЕР

Өмірдегі болып жатқан сан-алуан құбылыстардың көкірек сүзгісінен өткізіп, көркем образ жасау арқылы өмір шындығының көркем бейнесін сомдау - шын суреткердің ғана қолынан келетін шеберлік. Рахымжан Отарбаев шығармаларын оқып отырып осындай риясыз тұжырымға келесің. Көркемдік әлемінің аса әдемілігіне, нәзік те, сырбаздығына тәнті боласың.

Қазіргі заманның ащы шындығын қанын тамыза жазған әңгімелердегі мұңға оралған сарказм, күлдіре отыра іштей егілетін үрейлі юмор арқылы өмірде өз орнын, махаббатын іздеген, мына ит тірліктің мәнін түсінуге тырысып жанталасқан жесір әйелді («Би»), Американың ұлттық байлығын («Американың ұлттық байлығы») қорғауға жанын салып жүрген қарапайым қазақты жүрегінің бір бөлшегі шекараның арғы бетінде қалып қойған, сағыныштан құса болған адамның астан-кестен жан дүниесін («Қытайдан жеткен сәлемдеме»), өзгенің қайғысын өзінің бизнесіне айналдырған Тасеменнің бейшара да күйкі тірлігін тек қазаққа тән мінез-құлық деп қарауға болмайды. Бұлар - қазіргі заманның жиынтық образы. Сондықтан да, қаламгер сомдаған жарқын бейнелер орыстың да, қытайдың да, түрік пен арабтың да оқырмандарына өте түсінікті, жандарына жақын. [1]

2013 жылы жарық көрген әңгiмелердiң iшiнде әңгiме етуге лайықты, уытты дүниенiң бiрi - жазушы Рахымжан Отарбаевтың “Нобельден қалған мұра” атты әңгiмесi. Егер ата-бабаңнан мирас боп қалған туған жерiңнiң байлығы ең әуелi өз ұлтыңның, өз елiңнiң мұқтажына жұмсалмай, дiнi, тiлi, түсiнiгi басқа, шеттен келген жат елдiктердiң ризығына айналса, ол байлық елiңнiң бақытына айналмайды, қасiретiне айналады. Р. Отарбаевтың шап-шағын осы әңгiмесiн оқыған көзi ашық әрбiр қазақ дәл осындай ой түйетiнiне сенiмiмiз кәмiл. [5]

Сонымен, “Нобельден қалған мұраның” мұрагерлерi (яки, шетелдiктер) қазақ даласына келiп қос тiктi. Бұлардың басты мақсаты - қақпағы ашулы қазандай иен далада жатқан иесiз ұшан-теңiз мұнайды өз әкесiнен қалған мұрадай игерiп, «өздерi бақыттың шырқау шыңы» деп бағалайтын байлыққа кенелу. Бұл елде оларға әй дейтiн әже, қой дейтiн қожа жоқ.

Әңгiмеде Рахымжан Отарбаев осы өңiрде болып жатқан жағдаятты қаз-қалпында қайталап, бұлжытпай баяндап жатпайды. Мұнда жазушы әр көрiнiстi тұңғиық ой, терең философия, қажет жерiнде ойнақы, керектi жерiнде салиқалы да сабырлы тiлмен суреттей отырып, тұтас, ойлы дүние жасап шығарған. Және мұндағы әр кейiпкердiң аузынан шыққан сыңар ауыз сөзден-ақ оның бүкiл болмысын, қазақша айтқанда “Құдай бере салған мiнез-құлқын” көзбен көрiп отырғандай боласыз. Әуелi бұған дейiн Африканың бiраз елiнiң қаймағын қалқып iшкен, Бангладештiң жер қойнауына “бұрғы жүгiрткен”, “Колумбияның да қойны-қонышын ақтарған”, ендi “Кувейттi бiр көргiсi кеп жүрген мұнай компаниясының басшысы Джонсон мен имек мұрын, сiлiңгiр қараның» диалогына құлақ түрiңiзшi.

Сiлiңгiр қараға Швеция мұнай компаниясының архивариусы бiр құпия айтыпты:

« - Иә. ., - дейдi Джонсон.

- Оның қолында Нобельдiң өз қолымен сызған карта бар екен.

- Рас па?

- Рас. Бiрақ өте құпия сақтаулы.

- Не сұрайды?

- Қоя тұр. Ол орыс революциясына дейiн Доссор деген жерде мұнай өндiрген. Кейiн орыстар қуып шыққан.

- Айтшы, тез!».

Одан әрмен қос шетелдiк қазақ жерiндегi мұнай картасының бағасына таласады:

«- 10 млн. доллар!

- Көп!

- Болашақта дүниежүзiне иелiк ететiн бизнесменге бұл көп пе?! - деп, имек мұрын, сiлiңгiр қара орнынан атша қарғыды”.

Осыны оқып отырып тағы да өзiңнiң туған елiңнiң, туған жерiңнiң, ұлтыңның бүкiл еркi мен ырқы өзiнде емес, кiм көрiнгеннiң қолында жүргенiн көрiп, ет-бауырың езiледi де отырады. Маңдайының соры бес батпан қазақ өз даласының бүкiл ризық-несiбесiне өзi ие бола алмай, оны бiресе швед, шведтерден орыс алып, ендi «азаттық алдық!» деп алақайлап жүргенде де сол ризығын әлдеқайдан қаңғуылдап келген дiнi басқа, тiлi басқа бiреу иемденбекшi. Шетелдiк iрi компанияның иелерi шаруасының бәрiн осы жердiң ықылымнан бергi иесi қазақтың бiрде-бiреуiн қатыстырмай-ақ өзi пiсiрiп, өзi шешiп жатыр.

Сонда қазақтар қайда жүр? Бiр жаққа көшiп кетпеген шығар? Олай болса, қазекем не iстеп жүр? Дәл осы жерде бұдан 100 жыл бұрын ғұлама шайыр Әбубәкiр Кердерi мен ноғай Нұрым молданың айтысы кезiнде Нұрымның: “Үйiне ит кiрсе де кет демейтiн, кәпiрмен бiрге жатып тозған қазақ” дегенi еске түседi. Әңгiмеде суреттелетiн мұнайлы даланың қазақтары «Мына шетелдiктер неге келiп жүр, бұлар өзi кiмдер, өздерi не мақсатпен келдi, шынымен-ақ қазақты жарылқағалы жүр ме, әлде . . . » деп ойлану қабiлетiнен де қалған. Бұл, әйтеуiр, iшкенге мәз, жегенге тоқ, үстiнде лыпасы, төбесiнде жарты лашық жаппасы болса, содан өзгеге көп “бас қатыра бермейтiн” қауым ғана. Жазушы оны шетелдiктер келген күнi ертеңiне болған мына бiр қып-қысқа көрiнiспен-ақ дәлелдеп бередi: “Ертеңiне қазақ жағы қаптады. Қат-қат қағазға қол қойылды, бармақ басылды. Кешiкпей атшаптырым аумаққа кешен салынады. Сол жерден дүниенiң төрт торабына мұнай құбыры тартылады. Сөйтiп, “қара алтынның” бұлағы лақылдай кеп құйылады. Өндiрiлген мұнайдың он пайызы ғана осында қалады, қалғаны шетел аспақ”.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.